non accepimus? Justior enim videtur excusatio dicentium, Non accepimus audientiam, quam dicentium, Non accepimus perseverantiam, quo∣niam potest dici: homo, in eo quod audieras & te∣nueras, in eo perseverares si velles: nullo modo autem dici potest, id quod non audieras crederes si velles.
Sed nullus vult perseverare nisi in quo Deus per donum perseverantiae operatur istud velle: unde his verbis S. Augustinus tantum ostendit, ju∣stiorem videri querelam dicentium, Non audivimus Evangelium, quam dicentium, Non accepimus perseverantiam; licet enim vere hic perseverare non possit, sicut ille credere non potest, tamen quod hic non perseverat, ex mala voluntate profi∣ciscitur, unde recte illi dicitur, perseverares si vel∣les, id est, nisi bonum quod tenueras, per malam tuam voluntatem relinqueres. Alteri autem dici non potest, crederes si velles, cum nullus, eriam si velit, credere possit ea de quibus nihil audivit. Haec est hujus loci expositio.
Quod vero Sanctus ille Doctor nunquam sense∣rit, nec dixerit gratiam perseverandi justis omni∣bus semper dari, qua pro nutu suae voluntatis utan∣tur seu possint uti vel non uti; tam certis argumen∣tis ex hoc libro desumptis demonstrari potest, ut cum qui id vel in dubium revocaverit, hunc librum non legisse necesse sit. Ex multis aliqua solum pro∣ponimus; hoc enim fusius a nobis hic tractandum non est, cum jam satis testimonium objectum ex∣po suerimus, illudque nullo modo adversariis fave∣re ostenderimus.
I. Itaque hoc probatur ex discrimine duplicis adjutorii, naturae sanae & integrae, quod hoc libro cap. 11. ex professo & plene exponitur, siquidem unum dat posse perseverare si velis, nec efficit ut velis; aliud dat non solum posse perseverare si ve∣lis, sed etiam effitit ut velis. Gratia primi ho∣minis est adjutorium sine quo non fit: gratia vero secundi hom nis ad singulos pietatis actus necessaria est adjutorium sine quo non fit, & quo fit, quod indeclinabiliter, insuperabiliter; invictissime vo∣luntatem ad agendum agit. Cum ergo S. Augusti∣nus dicit justum perseveraturum esse si vellet, id non intelligit eo sensu, ut habeat gratiam sibi reli∣ctam, qua si vult perseverat, & qua non efficitur ut velit, quia tale adjutorium non esset hominis per peccatum infirmi, sed integri; non esset gra∣tia Christi Salvatoris, sed Dei Creatoris.
II. S. Augustinus cap. 12. docet justum post na∣turam lapsam perseverare non posse, nisi illi per∣severantia donetur, per quam nonnisi perseverans est. Nunc vero, inquit, Sanctis in Regnum Dei per gratiam praedestinatis non tantum tale adjutorium perseverantiae datur, sed tale ut eis perseverantia ip∣sa donetur, non solum ut sine isto dono perseverantes esse non possint, verùm etiam ut per hoc donum nonni∣si perseverantes sint. Ex hoc quaerimus an justis omnibus haec perseverandi gratia donetur? Respon∣deri non potest affirmative, quia justi omnes per∣severarent, siquidem haec gratia talis est, ut justi per illam nonnisi perseverantes sint. An ergo isti quibus eadem gratia non datur, perseverarent si vellent, adeo ut in eorum nutu sit perseverare? nec etiam hoc dici potest; alias haec perseverantiae gratia ad perseverandum necessaria non esset, quod S. Augustino repugnat, docenti hoc donum tale esse, ut sine isto perseverantes esse non possint. Quare & eodem capite asserit gratiam ad perseve∣randum necessariam talem esse, ut simul perseveran∣di & possibilitatem & voluntatem donet. Ʋt quo∣niam, inquit, non perseverabunt nisi & possint & ve∣lint, perseverandi eis possibilitas & voluntas divinae gratiae largitate donetur. Ergo justi qui non perse∣verant, non acceperunt gratiam, nec qua pro nutu suo, seu si velint, perseverent, nec qua perseverare possint.
Denique si in voluntate justorum gratia sibi reli∣cta ac semper praesente pro nutu utentium perseve∣rare vel non perseverare positum esset, nullum es∣set inscrutabile judicium quod ex duobus justis unus perseveraret, & alter non perseveraret; sed illud totum per velle & nolle facillime solveretur. Do∣cet autem S. Augustinus toto isto libro hoc esse peni∣tus inscrutabile.
Hic si a me quaeratur, inquit cap. 8. cur eis Deus perseverantiam non dederit, quibus eam qua Christiane viverent dilectionem dedit? me ignorare respondeo. Non enim arroganter, sed agnoscens modulum meum audio dicentem A∣postolum: O homo! tu quis es qui respondeas Deo? & altitudo divitiarum sapientiae & scientiae Dei, quam inscrutabilia sunt judicia ejus, & inve∣stigabiles viae ejus. Et paulò infra: Si ergo confi∣teris donum Dei esse perseverare in bono usque ad finem, cur hoc donum ille accipiat, ille non accipiat, puto quod mecum patiter nescis, & am∣bo hic inscrutabilia judicia Dei penetrate non pos∣sumus.
Et libro de dono perseverantiae cap. 9. docet hoc judicium Dei magis esse inscrutabile circa duos parvulos ac duos impios:
Ex duobus autem piis, inquit,
cur huic donetur perseverantia usque in finem, illi autem non donetur, inscrutabiliora sunt judicia Dei.
Ex his patet quam alienum sit a S. Augustini sen∣tentia in libro de corr. & grat. expressa, ut dicatur docuisse dari semper omnibus justis in justitia per∣severandi gratiam, qua pro suo nutu, seu si velint, utantur vel non utantur.