The journal of Monsr. de Saint Amour doctor of Sorbonne,: containing a full account of all the transactions both in France and at Rome, concerning the five famous propositions controverted between the Jansenists and the Molinists, from the beginning of that affair till the Popes decision. / Faithfully rendred out of French. ; A like display of the Romish state, court, interests, policies, &c. and the mighty influences of the Jesuites in that church, and many other Christian states, being not hitherto extant.

The first Writing.

Error cui non resistitur, approbatur; & veritas quae minime defensatur, opprimitur. Felix Papa ad Accacium Episcopum Constanti∣nopolit. in Baron. ann. 483.

INstat vehementius apud Sedem Apostolicam al∣tercantium Sorbonicorum pars altera pro censu∣ra aliquot propositionume Jansenio depromptarum: Altera pars eas ut ab Augustino assertas, sic & bonas esse ac Theologicas asserit, neque sine veritatis prae∣judicio damnari posse contendit. Incaluere in hac contentione dissidentium animi; certaturque inter eos ingenti quodam (si utrisque creditur) & Religi∣onis, & in Sedem Apostolicam reverentiae certa∣mine, quo se illi causam hujus Sedis agere dicunt, dum suspecti jam & ab ea proscripti Iansenii errores detegunt & damnari percupiunt. Hi vero & pro ea∣dem Petri Cathedra se stare profitentur, dum pro∣bati toties & a tot Pontificibus consecrati Augustini oracula, vel pro ipsius Apostolicae firmitatis nomine inconcussa manere volunt, inconcussa desiderant.

Esset utrorumque laudandus zelus, si (quod in tanta sententiarum repugnantia nequit) in utrius∣que secundum scientiam nec aliunde posset prae∣sumi, quod alterutri hunc zelum mentiantur, aut quia fortassis decepti sunt, & veritatem non vident quam videre se credunt, aut quia nimio partium stu∣dio & ardore vincendi, & pudore cedendi agnitam fortassis veritatem sponte deserunt, & consulto decipere volunt. Experiendi igitur eorum animi, & dicta solertius expendenda: ne, si minus caute in hac causa proceditur, aut faveatur mendacio, aut veritati detrahatur, &, quod utrumque foret intu∣tum, vel sub pallio Augustini effugiat Jansenius, vel sub Jansenii nomine vapulet Augustinus.

Itaque ambiguas propositiones, nec in ea sensuum aequivocatione, quam continent, ullo modo defini∣biles, juxta Philosophi monitum, distinguendas prius existimem, ne, si indistinctae definiantur, per falsitatis latus impetitam se clamet veritas: Et (quod in damnatione articulorum Baii contigit) non paci & tranquillitati Ecclesiae sat plane consultum sit, sed acriori disputationum & turbarum flammae sug∣gesta materies, dum alia & alia de damnati, nec clare expositi in qualibet propositione sensus fiet in∣terpretatio.

PRIMA PROPOSITIO.

Aliqua Dei praecepta hominibus justis volenti∣bus & conantibus secundum praesentes quas habent vires sunt impossibilia: deest quoque iis gratia qua possibilia fiant.

CAPUT. I.

Assignantur sensus propositionis erronei & dam∣nati.

VIdetur primo intuitu illegitimus esse & intole∣rabilis hujus propositionis sensus. Primo quia affinis errori haereticorum nostri temporis, qui dicunt, Praecepta Dei esse impossibilia etiam viris ju∣stis, nec per divinae gratiae quantumcumque auxili∣um impleri posse. Secundo quia contrarius de creto Concil. Trid. sess. 6, can 18. Si quis dixerit Dei praecepta homini etiam justificato & sub gratia con∣stituto esse ad observandum impossibilia, anathema sit. Tertio, quia adversans dicto B. Augustini lib. de na∣tura & gratia cap. 49. Firmissime creditur Deum justum & bonum impossibilia non potuisse praecipere. Quarto, quia idem Augustinus lib. de haeres. Ma∣nich. cap. 3, dixit: Omnes homines posse se conver∣tere ad Dei praecepta observanda si velint, quia illud lumen omnem hominem illuminat venientem in hunc mundum. Igitur si in eo sensu sumatur propositio, ut absolutam praeceptorum impossibilitatem, nullo divinae gratiae auxilio superandam importet: du∣bium non est quin haeretica sit & in legislatorem Deum horrendo blasphema.

Rursum erronea erit & impertinens propositio, si a justis quamdiu manent justi, removere intel∣ligatur gratiam necessariam ad abstinendum a pec∣cato mortali, & implenda consequenter praecepta ex quorum transgressione peccarent mortaliter: cum enim non sit justus quisquam, nisi quamdiu

perseverat absque culpa lethali; sequitur necessa∣rio necessitate suppositionis, quod quamdiu manet justus, hoc habeat per gratiam perseverantiae, qua fiunt ei praecepta possibilia, & movetur efficaciter pro loco & tempore ad ea implenda, & declinan∣dum a peccato. Unde erroneum foret, nedum contra fidem, sed & contra ipsumrationis lumen, hanc gratiam possibilitatis praeceptorum a justo quamdiu manet justus, removere voluisse.

Hi sunt sensus in hac propositione tam manifeste falsi, & tam ad primam propositionis superficiem cuique occurrentes, ut sperarint forsan qui censurae propositionis insistunt, ex horum horrore mox eam damnandam. Et si eorum subdolam mentem ex factis non sinceris liceat penetrare, hinc factum puto quod praeter disciplinae regulas, sub vaga, in∣definita & incircumscripta terminorum expressione examinandam Sedi Apostolicae propositionem ob∣tulerint, quo sub ea illimitatione ob pravos quos continet sensus indistincte damnatam, in iis quoque quos oppugnant sensibus Theologicis damnatam mentirentur, & apud imperitos lo canerent, ac quasi pro magna quam sibi pepetissent victoria in∣sulse triumpharent: Distinctione igitur, ut dixi, opus est, ne quo ictu religioso perimitur falsitas, putetur & eodem sacrilego cecidisse & veritas.

CAPUT. II.

Praemonitum necessarium ad investigandos sen∣sus bonos & Theologicos propositionis contro∣versae, ac ferendum de ea judicium.

MAndatorum possibilitas, relativum quid est, & ordinem dicit ad potentiam activam, quae in homine reperitur ad mandata implenda. Cum igitur mandata dicantur homini possibilia non per naturam, sed per gratiae sufficientiam, duplex distinguenda est gratiae sufficienta quam Scholae in∣troduxerunt, moxque attendendum quaenam illa sit quam Jansenius pernegat in propositione ab eo asserta, & quae per propositionis proscriptionem consequenter adstruitur.

Asserunt & D. Thomae recentiores discipuli & Molinae defensores sufficientem gratiam, sed non utrique eamdem, imo hi & illi diversissimam toto caelo: quippe Thomistarum gratia sufficiens in∣completa est ad opus: Molinae vero sequacium com∣pletissima.

Gratia sufficiens Thomistarum non talis est per quam homo in natura lapsa unquam de facto aut bonum operetur, aut fuerit operaturus, aut sit o∣peraturus, sed per quam constituatur potens ad bo∣num operandum, nunquam tamen de facto opere∣tur, nisi huic gratiae sufficienti supervenerit efficacis gratiae auxilium. 1 1.1 Ut enim, inquiunt, oculus sanus quamvis aut somno ligatus, aut in tenebri∣coso constitutus loco, dicitur potens ad videndum, quamvis nec actu videat, nec visurus actu sit, nisi superveniente lumine & concurrente auxilio primae causae ad productionem actionis vitalis: ita & po∣tens constituitur homo ad opus bonum per auxilium gratiae sufficientis, quamvis nunquam bonum ipsum de facto aut velit aut operetur, aut sit actu opera∣turus, nisi superveniente gratia efficaci, quae, ut ait Apostolus, operatur in nobis & velle & perficere. Hanc gratiam sufficientem nunquam vel ab Augu∣stino vel a D. Thoma expresse memoratam ab eo∣rum, ut putant, principiis deduxere eorum discipuli. Absque hoc tamen quod contendant, illum omni homini ad omne opus & pro omni tempore ac mo∣mento adesse: siquidem Cardinalis Bellarminus, qui cum Thomistis hanc gratiam sufficientem ad∣mittit, probat simul 2 1.2 nullam fore in Deo injusti∣tiam, si om ibus eam denegaret; Et rursum per multa argumenta efficacissima ostendit hujusmodi 3 1.3 auxilium Dei sufficiens & necessa ium ad re∣surgendum a peccato non adesse omnibus momentis.

E contra gratia sufficiens quam Molina & ejus discipuli invexerunt, cumulatissima est, & talis quod praeter illam, 4 1.4 nihil aliud ex parte Dei per mo∣dum principii necessarium sit, ut homo nedum di∣catur posse velle aut posse operari, sed de facto ve∣lit & opetetur absque novo aliquo gratiae efficacis juvamine; cum ipsamet gratia ex sui natura suffi∣ciens a libero assensu & co-operatione voluntatis ef∣ficaciam & efficacis gratiae sortiatur appellationem. Hanc asserunt & deberi & dari a Deo omnibus ho∣minibus quibus praecepta et leges imponit, ideo∣que iis sive fidelibus, sive infidelibus, sive justis, sive peccatoribus etiam obcaecatis et obduratis, omni loco et momento esse praesentissimam, nec nisi in∣jutia subtrahendam.

In hac explicandae sufficientis gratiae tam lata di∣versitate Cornelius Jansenius Episcopus Iprensis sufficientem gratiam a Molina et ejus sequacibus as∣sertam, utpote jam in Pelagio damnatam, valide impugnat; illam vero quae a Thomistis statuitur nec admittit, nec rejicit, aut 5 1.5 ullam prote∣statur habere se de illa controversiam: imo censet & expressis verbis fatetur, quod 6 1.6 tale auxilium sufficiens fortasse non difficulter S. Augustinus admit∣teret, quamvis esse veram illam Christi gratiam, de qua cum Pelagio quaestio erat, pernegaret, ut et per∣negant ipsi Thomistae.

Igitur cum in odium Jansenii et ex occasione proscripti ejus operis delata fuerit ad Sedem Apo∣stolicam controversae propositionis querela & ipsius exposita damnatio: delatorum mens ea est ut dam∣netur in sensu Jansenii, aut saltem ut dum indistin∣cte damnetur, in sensu Jansenii damnata fingi que∣at. Parum illis est, ut damnetur in alio sensu, nisi damnetur, aut damnata credatur in eo quern im∣pugnant: impugnant vero illam, in quantum as∣serit justis volentibus & conantibus non semper a∣desse praesentes vites, hoc est, sufficientiam gratiae Molinisticae, qua eis praecepta quaecunque fiant om∣ni momento possibilia. Igitur et in hoc sensu eam proscribi volunt, aut posse fingi proscriptam. Pa∣rum illis est quod per hujus propositionis censuram

deinceps dicendum sit, adesse justis volentibus & conantibus praesentissimam omni momento grati∣am sufficientem, assertam a Bellarmino et Thomi∣stis, qua eis fiant praecepta possibilia per potentiam, quae nunquam nisi rursum obstetricante manu Do∣mini et efficacis gratiae impulsu voluntates determi∣nante sit in actum exitura: hanc enim nec Tho∣mistae semper adesse contendunt; nec si praesens semper admitteretur, Molina collaudaret. Pedis∣sequam igitur voluntatis humanae gratiam quam do∣•…•…t, & quam unicam Christi Salvatoris medici∣nalem gratiam admittunt adstrui desiderant, eam∣que ex controver••ae propositionis censura firmiter stabilitam, et in fidei Ecclesiasticae canonem jam relatam posse celebrari peroptant.

Non hoc dicunt, non hoc fatentur, hoc tamen quaetunt, et eo certiori spe obtinendi quod quae∣runt, quo per cuniculos subreptionis apud Sedem Apostolicam obrepentes se latere existimant, sicque delusa Pontificis vigilantia sub propositionis uni∣versalissimae, indefinitae, ambiguae, et aequivocae, ac primo auditu nescio quid intolerabile resonantis po∣stulata censura, suae simul non minus formidandae Molinisticae gratiae improvisam & incogitatam peni∣tus Sedis Apostolicae definitionem obtinere se pos∣se arbitrantur. Versipelles Oratores! Imo (quod invitus et dolens dico) sacrilegi omnino Sedis A∣postolicae deceptores, qui mentiri audent Spiritui Sancto, & a Cathedra Petri, dum unum quid per speciem et apparentiam bonum petere se simulant, aliud non bonum, nec unquam sciente et vidente Petro approbandum, per fraudis iniquissimae ma∣las artes non jam obtinere, sed furari moliuntur! Deponant semel larvam quam gerunt, et liparium quo teguntur amoveant, et aperte dicant quaerere se a Sede Apostolica, ut quod sub Clemente VIII. et Paulo V. post celebres septem supra quadraginta Congregationes de Auxiliis habitas, adhibitis gra∣vissimis Consultoribus, auditis acerrimis disputa∣tionibus in eorum doctrina prope damnatum fuit, modo sub unius larvatae propositionis proscriptione sine strepitu, sine disputationibus, sine partium ad∣vocatione sanum, sanctum, et Catholicum decla∣retur.

Hoc quaerunt, et hoc certissime obtinent, si quam postulant propositionis damnationem repor∣tant. Cum enim ex censura propositionis a Jan∣senio assertae, in odium J••nsenii delatae, et conse∣quenter non in alio quam Jansenii sensu damnatae reputandae inevitabiliter resultet adesse omni tem∣pore gratiam sufficientem Molinisticam, hoc est, humanae voluntatis pedissequam (quam solam et unicam Jansenius pernegat) qua justis volentibus et conantibus omni momento suppetant vires prae∣sentissimae ad implenda quaecunque praecepta quan∣tumvis difficilia; Jam certissime transiverit in rem judicatam tota lis, quae post tot Congregationes consultissimas manserat indecisa; et felicissimo et inexpectato olim rerum successu, nova Molinae doctrina (quam ejus assertores tum coram sum∣mis Pontificibus protestabantur, non eo animo suscepisse defendendam ut ostenderent esse Catho∣licam, sed solum ut probarent non esse aut haereti∣cam aut damnandam) nedum damnata extiterit, nedum haeretica declarata, deinceps ex manifesta consequentia decreti Apostolici, quod contra pro∣positionem controversam tam astute quaeritur et tam instanter petitur, et sana et Catholica manebit approbata, ideoque et in posterum inter Catholi∣cos sola docenda, unica profitenda.

Agitur itaque de summa rerum, et quod olim dicebat, in hostem conflicturus Imperator, Hodie in uno orbis angulo de totius imperio dimicatur: agitur, inquam, in uno articulo de totius corporis salute et vita; de tota dico fide sacrosancta, quam in causa liberi hominis arbitrii, gratiae Christi medi∣cinalis et gratuitae Sanctorum praedestinationis a Paulo Gentium Doctore assertam, a Pelagio et Mas∣siliensibus impetitam, acies Ecclesiae per viginti et amplius annos Augustino Doctore fortiter dimicans illaesam vindicavit. Delitescit enim tota in hac una propositione quae Sedis Apostolicae judicium hodie praestolatur, ut cum hac stante stet tota, cum hac cadente tota concidat. Si enim damnatur propo∣sitio Jansenii, asseritur eo ipso gratia Molinae quam solam propositio negat, et solam Jansenius impug∣nat; pro gratia Christi humanorum cordium victrice & domina stabilitur gratia creatae voluntatis serva & pedissequa; libero arbitrio humano bonorum o∣perum gloria adscribitur; praedest natio Sanctorum non jam ex vocante, sed ex operib••s praedicatur: electorum salus aeterna non amplius miserenti Deo, sed volenti & currenti homini plenissima deputatur; atque ut uno verbo concludam, pro solidissima & sacratissima ac per omnes Ecclesiae aetates usque ad Molinam celebrata fidei doctrina quae ab••i••itur, nova Massiliensis farinae molitura cum sui remolito∣ris Molinae novis & pejoribus paraturis in Ecclesiae sanctuarium importatur.

Haec praemonuisse oportuit pro causae gravitate, pro veritatis munimine, pro Religionis zelo, & pro gratiae Dei, qua Christiani sumus, debita defen∣sione: nec homines notasse velim, quos ut Ecclesiae filios impense veneror: sed facta detexisse, quae parum sincera doleo, & doctrinae novae aut ex Mas∣siliensium antiquis ruderibus de novo erutae sensus noxios, aut pravas sequelas revelasse, quas nec tam acriter quidem aut severe perstrinxissem pro reve∣rentia judicis id vetantis, nisi apud ipsum judicem ageretur, cui non aliter & judicii ipsius momenta, & causae pericula, et structi laquei, et opertae fove ae, et paratae insidiae poterant aperiri.

CAPUT. III.

Exponuntur sensus propositionis controversae bo∣ni & legitimi, ac supra omnem censurae me∣tum sua firmitate solidissimi.

1 1.7 PRimum est, Justis quandiu manent justi, etiam si velint aut conentur, non semper adesse gra∣tiam necessariam, qua secundum praesentes quas ha∣bent vires, ab omni peccato veniali abstineant, aut prae∣ceptum omne, cujus transgressio sit venialis, implere possint. Ratio hujus est: quia cum venialia non tollant justitiam, imo de fide sit, nulli praeter Dei∣parae concessam gratiam qua ab omni peccato venia∣li posset abstinere; dicente vel ipso Apostolo Jo∣anne: Quoniam si dixerimus quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, & veritas in nobis non est:

Consequens est justo, quamdiu manet justus, non semper adesse gratiam necessariam, qua quodlibet virtutis opus aut praeceptum quodlibet, cujus omis∣sio vel transgressio sit venialis, fiat ei possi∣bile.

Secund. est, Justis ut sic simpliciter sumptis, & absque illa reduplicatione suppositae perseverantiae in eo statu, non semper adesse gratiam necessariam quâ possint implere, aut de facto impleant praecepta sub mortali culpa obligantia. Ratio est: quia cum justus cadit a statu justitiae, cadit utique per transgressio∣nem mortalem alicujus praecepti. At in hanc non caderet, si gratiam necessariam ad implendum prae∣ceptum haberet, cum talis gratia sit efficax, & ut loquitur Paulus, operetur velle & perficere. Ergo hoc ipsum quod cadit, probatio est manifesta, non ipsi gratiam adfuisse qua staret. Ideo dicere justos non semper posse secundum praesentes vires quas ha∣bent, implere praecepta, non est aliud, quam im∣potentiam hujusmodi justis illis adscribere, qui per peccatum aliquod a justitia decidunt, & negare quod hi a Deo acceperint donum perseveran∣tiae.

Propositio juxta utrumque hunc sensum intelle∣cta, tam est certa & vera, quam verum est, quod ju∣giter experimur, nec justum quemquam semper a peccatis venialibus abstinere, nec omnes justos in statu justitiae semper perseverare.

CAPUT IV.

Probatur itaque sic explicata propositio, & osten∣ditur auctoritatibus & rationibus, aliqua Dei praecepta hominibus justis, volentibus & conan∣tibus secundum praesentes quas habent vires esse impossibilia.

PRimo ex Concilio Tridentino 1 1.8 sess. 6. cap. 11. ubi mutuatis verbis ipsis Divi Augustini lib. de nat. & grat. c. 43. loquens expresse Concilium de justificatis sic dicit: Deus impossibilia non jubet, sed jubendo monet & facere quod possis, & petere quod non possis. Ex quibus verbis manifestissimum est fateri Concilium, Non adesse jugiter homini justo volenti & conanti vires praesentes, quibus possit implere prae∣cepta quaecunque Divina, quodque praeterea eas debe∣at à Deo humiliter petere. Si enim jam haberet gra∣tiam sufficientem & vires praesentes (quales fingunt Molina ejusque discipuli) quibus posset praeceptum implere, false diceretur non posse, & absque ratio∣ne moneretur orando satagere ut posset; ut enim pe∣rite Augustinus lib. de nat. & grat. c. 18. Quid stul∣tius est quàm orare ut facias quod in potestate ha∣beas?

Secundo, ex Augustino 2 1.9 qui hanc eandem do∣ctrinam constantissime repetit in locis innumeris su∣orum operum, & contra Pelagianos praeceptorum possibilitatem contumaciter inculcantes, perpetuo docet praecepta esse possibilia ex viribus gratiae, quas cum nec justus praesto semper habeat, orando men∣dicare debeat. Sic in lib. de nat. & grat. cap. 15. Itaque praecepto facere commonemur quod conantes & nostris viribus non valentes adjutorium divinum pre∣cemur. Et cap. 69. Eo ipso quo firmissimè creditur Deum justum & bonum impossibilia non potuisse prà∣cipere, hinc admonemur & in facilibus quid agamus, & in difficilibus quid petamus. Et in lib. de spirit. & lit. cap.— Ideo enim lex jubet, ut admoneat quid fa∣ciat fides, ut cui jubetur, si nondum potest, sciat quid petat; si autem continuò potest, & obedienter fa∣cit, debet etiam scire, quo donante potest. Et lib. de grat. & lib. arb. cap. 16. Magnum aliquid Pelagia∣ni se scire putant, quando dicunt, non juberet Deus, quod sciret non posse ab homine fieri; quis hoc nesciat? sed ideo jubet aliqua quae non possumus, ut noverimus quid ab illo petere debeamus. Ipsa enim est fides quae orando impetrat, quod lex imperat. Haec & similia habet Augustinus lib. de perf. justit. cap. 3. & 4. tract. de ovibus cap. 1. tract. in Joan. 34. 66. & 96. serm. de divers. 44. cap. 2. & serm. 77. cap. 4. & serm. 106. cap. 1. & de verbis Apost. serm. 3. cap. 10. in Psalm 103. conc. 3. & in Psalm 106. & pluribus aliis locis quibus adversus Pelagianos fuse disputat, & exemplis a Scriptura adductis manifeste ostendit, non posse interdum justos etiam volen∣tes & conantes ea implere quae volunt, & ad quae conantur praecepta implenda, quod eis secundum praesentes vires desint auxilia gratiae iis implendis necessaria.

Tertio ostenditur ejusdem propositionis veritas ex orationis necessitate tam a Christo non infidelibus (quomodo enim invocabunt, in quem non crediderunt? Rom. 10.) sed fidelibus & in eum credentibus & justis Apostolis inculcata, Oportet, inquit, orare semper & nunquam deficere. Luc. 18. & 11. Matt. 7. Si enim viris justis semper suppetunt praesentes vires ad im∣plenda mandata & vitanda peccata, cur eis & a Christo & passim a toto Scripturarum canone pradi∣catur jugis orandi necessitas & constans in oratione perseverantia? cur jubentur dicere, Et ne nos indu∣cas in tentationem? si eis superandae tentationis po∣testas praesentissima, cur gemitus, cur lachrymae, cur suspiria importuna quibus caelum tundant, ut quod jam habent petant? Abducit ergo justos a studio Orationis qui eis hunc praesumptionis sensum

iniquissimum suggerere non formidat, quod mox ut in gratiam Dei admissi sunt, nequeunt unquam la∣borare impotentia implendi quodvis mandatum quantumlibet difficile: hoc enim posito, jam neces∣sarium non est ut ostium misericordiae pulsent tan∣quam mendici, sed ut pro acceptis bonis gratias a∣gant tanquam Pharisaei. Quid, quaeso, magis impi∣um, aut doctrinae Christi magis adversans? Igitur ut vel monente Christo Orationis perseverantia eti∣am justis est necessaria, utque aliunde perspicuum est eos qui Deum pro impetranda gratia deprecan∣tur, ut tentationes vincant, in bono perseverent, & valeant facere quod jubentur, jam habere praecepti implendi voluntatem, sed deesse potestatem. Ita & luce clarius est, Aliqua Dei praecepta hominibus ju∣stis volentibus & conantibus secundum praesentes quas habent vires, esse impossibilia, de••sse quique iis gratiam quâ possibilia fiant, ex quo pro ea impe∣tranda orare compelluntur.

Quarto probatur propositionis veritas ex everso alioquin totius Chri•…•…i•…•…ae salutis fundamento soli∣dissimo: humilitate, inquam, & casti ••in o•…•… & vir∣tutum omnium custode ••u••issima. Sierim existimas, quod ••emel justificatus habes in te ipso sufficientem gratiam ill••m Molinisticam, hoc est, praesentissimas vires quae plane sufficiant, & vitandis venialibus, & exercendis virtutibus, & domandae concupiscentiae, & perseverandi in gratia, & tentationibus evincen∣dis, quae omnia ad implenda Dei mandata requirun∣tur; jam non est quod timeas, nec quod in studio humilitatis te tam sollicite contineas. Quae enim fundamenta hujus sanctae humilitatis, quae est totus & sincerissimus Evangelii spiritus?

Procul dubio haec sunt. Primum est, nosse & fa∣teri, quod 1 1.10 quantumlibet justi nec passum move∣re possumus in via Dei sine continuo ejus gratiae au∣xilio nobis prorsus indebito, nec nisi per meram mi∣sericordiam concedendo. Secundum, quod 3 1.11 in∣validi sumus vincendis tentationibus sine ope Dei, qua deficiente nos cadere statim ac vinci necesse est. Tertium, quod circumferimus nobis-metipsis legem peccati, quae nos omni momento in scelus pertra∣heret, ni valida manu Dei contineretur. Quar∣tum, quod 3 1.12 debemus cum timore & tremore ope∣rari salutem nostram, quia Deus est qui operatur in nobis velle & perficere pro bona voluntate sua. Quin∣tum denique, quod humiliati sub manu potenti Dei, debemus jugiter in eadem anxietate palpitare, in qua olim sanctus David, qui quamvis & laetus & gratus pro inspirata sibi pietate, In toto corde meo exquisivi te: nihilominus tamen & deseri timebat, & ni desereretur orabat, Ne repellas me à mandatis tuis. Ecce orat (ait Augustinus in Psalm 118.) ut ad∣juvetur ad custodienda mandata Dei. Nam utique hoc est, Ne repellas me à mandatis tuis. Quid est enim à Deo repelli, nisi non adjuvari? Assignat vero Augustinus egregiam rationem: Mandatis quippe ejus rectis atque arduis humana non contemperatur infirmitas (etiam in sancto & justo viro qualis e∣rat David) nisi 4 1.13 praeveniens ejus adjuvat chari∣tas: quos autem non adjuvat, hoc merito perhibe∣tur repellere tanquam flammea framea prohibeantur indigni, ne manum extendant ad arborem vitae. Quis est autem dignus, ex quo per unum hominem peccatum intravit in mundum? sed indebita Dei misericordia sanatur debita nostra miseria, &c.

Haec sunt igitur Christianae humilitatis solidissima fundamenta quae procul dubio convelluntur, si ju∣stificato nunquam desunt vires praesentissimae, qui∣bus crescat in salutem, tentationum impetus fran∣gat, concupiscentiae furores coerceat, velle & per∣ficere mandata Dei sibi ipsi operetur, nec expecta∣to novo eoque gratuito & indebito miserentis Dei adjutorio, pro volentis & currentis proprii arbitrii nutu in justitia perseveret; cur enim timeat, qui haec potest? Cur de se humiliter sen••iat, qui haec quae po∣test fortiter praestat?

Ce•…•…e non jam ipsi, aut pro ipso dixerit Aposto∣lus, Q••is est qui te discernit? 1 Cor. 4. Cum enim quod omnibus est commune, non singulos discernat a singulis, omnibus ve••o justis volentibus & conan∣tibus adsint praesentes vires & auxilia communia quibus (juxta Molinam) si volunt mandata imple∣ant, quod pauci impleant, multi non impleant, pau∣ci stent, multi cadant, perseverent pauci, & multi deficiant, non jam per gratiam quae communis est omnibus, pauci a multis discernuntur, sed contra A∣postolicum dictum, seipsos pauci a multis discrevisse dicendi erunt, qui gratia omnibus justis communi singulariter usi sint; & his cum eadem gratia pere∣untibus, illi fortiter steterint, hoc est uno verbo, suae salutis aeternae praecipui auctores extiterint.

Non ipsi nec pro ipso dixerit Apostolus, Quid habes quod non accepisti? aut quid gloriaris quasi non acceperis? & qui gloriatur, in Domino glorie∣tur. 1 Cor. 1. & 4. Cum enim acceperit quod alii, habeat quod non alii, & munitus unico possibilita∣tis praeceptorum communi dono, aliis non perse∣verantibus ipse perseveravit, aliis pereuntibus ipse coronam assecutus sit, habet quod non accepit, glo∣riari potest in quod non acceperit; & dum gloria∣tur, habet unde non in Domino, sed in seipso va∣leat gloriari.

Non ipsi aut pro ipso dixerit Apostolus, Non est volentis neque currentis, sed Dei miserentis. Rom. 9. Cum, juxta Molinam, omnibus justis pari praecep∣torum facilitate a miserente Deo, per aequam gratiae dispensationem liberaliter communitis, alii quidem quorum aequaliter misertus est Deus, a praecepto∣rum observatione & justitiae statu exciderint, ipse vero quia voluit & cucurrit, in iis servandis, perseve∣raverit, sic que non jam gratiae & miserationi divinae debeat, sed suae ipsius voluntati & industriae adscri∣bat, quod in sanctitate perstiterit, quodque justitiae mercedem promeritus sit.

Haec & alia plura divinae veritatis oracula ab Epi∣stolis Pauli delenda erunt, aut si ea deleri non li∣ceat, fateatur oportet cum humili David Psalm 119. Quisquis viam mandatorum cucurrit, cucur∣risse se non quia voluit, sed quia singulari auxilio gratiae dilatavit cor ejus misericors ille & miserator Dominus qui operatur in nobis & velle & perficere, non pro volentis & currentis industria, sed pro bona voluntate sua. Fateatur oportet quisquis Domino suo stat, non in communi praeceptorum Molinistica illa possibilitate, quae justis omnibus asseritut con∣cessa, se stare; sed per gratiae donum singulare quo ei possibilia fiant, se à Deo discerni ab iis qui Do∣mino

suo cadunt, nec quicquam habere se quod non singulariter acceperit, & de quo non in se, sed in Domino Deo suo debeat gloriari. Fateatur demum oportet sibi jugiter timendum, ut qui stat videat ne cadat, ex quo unde stet nequaquam habet, nisi eo misericorditer largiente qui quem vult indurat & deserit, & cui vult miseretur & tribuit, superbis resistens, humilibus autem dans gratiam. Igitur ve∣rum est, & Apostolicis dictis optime consonans, Aliqua Dei praecepta hominibus justis volentibus & conantibus secundum praesentes quas habent vires, esse impossibilia.

Quinto tandem & ultimo, ad hujus propositio∣nis Catholicam veritatem manifestandam adduci possent sequentes (utinam non sic esset) experientia & quotidiani justorum gemitus, qui dum quae vo∣lunt bona non agunt, & quae nolunt mala haec faci∣unt, exclamant cum Apostolo, Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? Vires ita∣que ad faciendum quod praecipitur, probant se non habere integras, sed ex ipsa tentatione divisas, & concupiscentiis cordis sui pravisque consuetudinibus vulnerati, earumque motibus distracti, bonum quod volunt non fortiter arque integre volunt, sed ut Au∣gustini verbo utar, semisauciam huc atque illuc ver∣sant jactantque voluntatem, parte assurgente cum alia parte cadente colluctantem.

Quod que miserabilius est, nec 1 1.14 ut plene ve∣lint & integre possint prae nimio devotionis tepore & spiritus atiditate, Deum adjutorem suum invo∣care queunt & orare ut oportet, quo vel sic confusi & ipsa confusione humilitati, in timore & tremore discant operari salutem suam, & prudenter intelli∣gant, quod salus justorum a Domino nedum bonae voluntatis & boni operis vires tribuente; sed & ip∣sam quoque orationis gratiam qua talia postulantur, misericorditer quibus voluerit largiente, & juste quamvis occulte quibus libuerit subtrahente. Quia, ut ait Augustinus lib. de dono persev. c. 23.

Et hoc ipsum est donum Dei, ut veraci corde & spiritali∣ter clamemus ad Deum; & multum falluntur qui putant esse a nobis, non autem dari nobis ut pe∣tamus, quaeramus, pulsemus: & hoc esse dicunt quod gratia praeceditur merito nostro, ut sequatur illa, cum accepimus petentes, & invenimus quae∣rentes, aperiturque pulsantibus. Nec volunt in∣telligere etiam hoc divini muneris esse ut oremus, hoc est, petamus, quaeramus atque pulsemus. Ac∣cepimus enim Spiritum adoptionis filiorum in quo clamamus Abba Pater. Quod & vidit beatus Am∣brosius; ait enim, Et orare Deum gratiae spiritalis est, sicut scriptum est 1 Cor. 12. Nemo dicit Domi∣nus Jesus nisi in Spiritu sancto; ipse siquidem est Spiritus (ait Apostolicus Rom. 8.) qui interpellar pro nobis gemitibus inenarrabilibus, sed veraci∣bus, quoniam veritas est Spiritus, & ipse est Spi∣ritus qui spirat ubi vult, & ut spirat spiritum gratiae ubi vult, sic & spiritum orationis & precum spirat ubi vult, sicut scriptum est Zach. 12. Et effundam super domum David & super habitatores Hierusa∣lem Spiritum gratiae & precum.

Igitur ut certum est vel experientia teste, justos non raro sub tentationum pondere gemere, orare ut non inducantur, precari ut liberentur; imo nec quo hoc ipsum petant, orationis spiritum interdum ha∣bere; 2 1.15 Sed si petunt, non sic aut tantum quantum res tanta petenda est petere. Denique etiam in tem∣pore tentationis recedere, & ab inchoato justitiae calle misere excidere, nec in bono perseverare. I∣ta & certum est, Aliqua Dei praecepta hominibus ju∣stis volentibus & conantibus secundum praesentes quas habent vires esse impossibilia: deesse quoque iis grati∣am qua possibilia fiant. Siquidem si adesset, nec ge∣merent quasi nondum haberent, nec peterent quam jam haberent; nec peccarent dum eam haberent: Haec enim gratia à nullo duro corde respuitur: ideo quippe tribuitur, ut cordis duritia primitus aufera∣tur. August. de praedest. Sanct. cap. 8. Et ut ait veri∣tas Ioinnis 6. Omnis qui audivit à Patre & didicit, venit ad me; quid est hoc nisi quia nullus per Dei gratiam excitatur qui non obediat?

Quando ergo Pater intus loquitur, auferr cor lapideum, & dat cor carneum; sic quippe facit filios promissionis & vasa misericordiae quae praeparavit in gloriam. Cur ergo non omnes docet, nisi quia omnes quos do∣cet, misericordia doce? quos autem non docet, ju∣dicio non docet, quoniam cujus vult miseretur, & quem vult indurat: sed misereturbonum tribaens, obdurat digna retribuens. Aug. ibid.

Subscribat demum D. Thomas toti huic doctri∣nae in 2. 2. q. 2. a. 5. ad 1. sic habet:

Ad multa te∣netur homo ad quae non potest sine gratia reparan∣te, sicut ad diligendum Deum & proximum (hoc est, ad praecepta Dei servanda quae in dilectione Dei & proximi tenentur) &c. his enim duobus mandatis, aiebat Christus, tota lex pendet, &c. Et similiter ad credendum articulos fidei; sed tamen hoc potest cum auxilio gratiae, quod quidem auxi∣lium quibuscunque divinitus datur, misericorditer datur: quibus autem non datur, ex justitia non da∣tur in poenam praecedentis peccati, saltem origina∣lis, ut dicit Augustinus in lib. de corr. & grat. cap. 11.

Ergo ex mente D. Thomae ut praecepta non sunt possibilia homini sine auxilio gratiae, utque hoc auxi∣lium nulli debitum, non omnibus misericorditer da∣tur, sed aliquibus juste subtrahitur;

Sic nec iis qui∣bus subtrahitur aut non datur, erunt praecepta Dei possibilia secundum vires praesentes quas habent, quamvis velint & quamvis conentur.

CAPUT V.

Solvuntur objectiones initio propositae.

OBjicitur primo affinitas propositionis controver∣sae cum doctrina Calvini. Sed ineptiam quidem objectionis video, affinitatem vero quam objicit nul∣lam video. Negat Calvinus praecepta Dei esse possi∣bilia etiam cum gratiae divinae auxilio. Negat propo∣sitio esse possibilia sine gratiae auxilio, quod non sem∣per adest. Quae in his affinitas?

Objicitur secundo canon 11. sess. 6. Conc. Trid. Si quis dixerit Dei praecepta homini etiam justificató & sub gratia constituto esse ad observandum impossi∣bilia; anathema sit. Respondet Bellarminus lib. 4. de justificatione cap. 10. damnari a Concilio praefatam haeresim Calvini & Lutheri, absolutam praecepto∣rum impossibilitatem asserentium, quae nec per gratiae auxilium possit superari. Ut ergo hujus

pestiferae assertionis nulla cum propositione contro∣versa affinitas, sed recessus immensus; ita nec per damnationem illius quidquam illo canone actum est contra propositionis controversae saluberrimam veri∣tatem.

Objicitur 1 1.16 tertio Augustinus lib. 3. de nat. & grat. c. 69. dicens: Firmissime credi Deum justum & bonum impossibilia non potuisse praecipere. Respon∣deo primo, Quod cum Augustini dictum sit uni∣versale & congruat omnibus hominibus quibus a Deo imposita praecepta, haud dubie nihil facit con∣tra propositionem controversam, nisi simul velis, aut quod possint impleri mandata sine gratia Chri∣sti, ut docebat Pelagius; aut mandata Dei non ob∣ligent infideles, quae esser nova haeresis tam ratio∣ni quam fidei adversans; aut quod gratia Christi nun∣quam desit aut obduratis & excaecatis aut infidelibus, ex quo sine illa Deus eis praeciperet impossibilia, & quod hodie quaeritur definiendum a Sede Apostolica, de solis hominibus justis volentibus & conantibus, quaeratur paulo post & pro impiis, excaecatis, obdu∣ratis, aut etiam infidelibus, quibus aeque ac justis Molina ejusque discipuli suam illam gratiam suffici∣entem praesentissimam ubique contendunt contra manifestissima Scripturae testimonia & perpetua D. Augustini contra Pelagianos asserta. Igitur respon∣deo secundo, non esse Augustini mentem, quod prae∣cepta Dei possibilia sint homini in omni statu aut momento, dum dixit, Deum justum & bonum nihil impossibile homini praecipere; sed hoc voluit, quod mox subjunxit, Admoneri nos eo ipso & in fa∣cilibus quid agamus, & in difficilibus quid peta∣mus. Haec enim ejus constans & millies repetita contra Pelagianos assertio: Deum praecipere homini quod ex naturae viribus & voluntatis depravatione praestare nequit, ut expertus homo suam infirmita∣tem, medicum quaerat liberatorem & gratiam postulet adjutricem.

Objicitur quarto idem Augustinus de haeresi con∣tra Manich. cap. 3. dicens, Omnes homines posse se convertere ad Dei praecepta observanda si velint. Sed hanc ipsam objectionem solvit Augustinus lib. Re∣tract. c. 10. ubi quae loco citato adversus Manichae∣os dixerat replicans, & ne Pelagiani his se com∣munirent, praecavens, sic ait: Quod vere dixi posse omnes homines mandata servare si velint, non existi∣ment novi haeretici Pelagiani secundum eos esse di∣ctum. Verum est enim omnino, & tantum augetur munere charitatis, ut possint, ille enim facit ut ve∣limus bonum de quo dictum est, à Domino gressus ho∣minis dirigentur, & viam ejus volet. Psalm. 36, Hoc autem ibi ideo non dixi, quoniam praesenti quae contra Manichaeos tunc versabatur quaestioni necessa∣rium non erat.

Epilogus & conclusio.

PRopositio itaque controversa ut in malis quos patitur sensibus jam satis per sacri Concilii Tri∣dent. anathematismos contra Calvinum & Luthe∣rum dejecta & prostrata, nullius Theologi Catholici malo favore suscitatur; ita & in bonis quos habet sensibus tota est extra censuram. Stabilitur enim ab eodem sacro Concilio, docetur ab Augustino, con∣firmatur a Thoma, defenditur a Thomistis, jugi & insuperabili orationum necessitate adstruitur, Christianae humilitatis solidissima basi roboratur, piis & quotidianis justorum suspiriis exprimitur, & tam tota Pauli Apostoli cohaeret sententiis, ut non nisi per spreta & contempta tam authentica veritatis te∣stimonia valeat condemnari.

Si secus fiat (quod avertat Deus) jam in hac una hujus propositionis censura, tota de Christi gratia medicinali antiquissimae saluberrimaeque Theologiae fidei moles dejicitur, hominum discretio homini∣bus adscribitur; humanis meritis electio divina sub∣jicitur; stupor Pauli circa praedestinationis Sancto∣rum inscrutabilitatem non rei profunditati, sed stu∣pentis imbecillitati deputatur; versatilis & pedisse∣quae gratiae omnibus retro seculis (si Molinae 2 1.17 cre∣dimus) nova & inaudita doctrina consecratur; per versatilem hanc gratiam olim acerrime in Pelagia∣nos impugnatam, hodie admissam, versatilis Eccle∣siae fides, hoc est, non fides declaratur; Ecclesia to∣ta quae erranti in caligine Augustino per mille du∣centos & amplius annos, in materia gratiae constan∣tissime subscripsit, caliginis quoque & erroris, quam solus depulerit Molina, arguitur; Et ut uno verbo concludam, non aliud agendum supererit, quam quod & Augustinus Ecclesiae Doctorum subli∣mior, & Paulus Gentium Apostolus, quorum in causa divinae gratiae & praedestinationis una eadem∣que sententia, una praedicatio, ut prava dogmata quibus Ecclesiae tamdiu illuserunt, in ordinem re∣digantur, quodque novum orbis lumen Ludovicus Molina, qui, ut ipse gloriatur, horum discussit cali∣gines & vicit ignorantias, victorum spolia detra∣hat, cum Principibus deinceps sedeat & solium gloriae teneat; atque pro Augustino a suo Docto∣ratu dejecto, pro Paulo a suo Apostolatu deposito, Molina Doctor Ecclesiae designetur primarius, Mo∣lina nuncupetur Apostolus; huic expectatissimo fe∣sto miris in Molinam encomiis, diris in Augustinum strophis & sacrilegis in Paulum blasphemiis, velut sanctioribus praeludiis praecinunt Molinistae: 3 1.18 di∣esque eis laeta quam expectant prope advenerit, si quod ab Augustino alienissimum, quod a Paulo dis∣sentaneum, sed Molinae cerebro acceptissimum, ad Molinistarum instantias contingat approbari: Ad∣esse omni momento omnibus justis volentibus & conan∣tibus

praesentes vires cumulatissimas, proximas & immediatas ad opus, quibus tentationes quantumcun∣que graves, exsufflent, martyria quaevis atrocia forti∣ter sustineant, & praecepta Dei quamvis ardua & difficilia alacriter impleant.

Notes

• 1 1.1

  Didacus Alvarez de Auxil. l. 8. disp. 79. Cumel in 1. 2. disp. 4. sect. 2. concl. 1. Sylvius in 1. 2. q. 111. quaesito 3. concl. 3. Navarretta controvers. 19. ad q. 19. 1. p. Cajet. & Medina. 1. 2. q. 109. art. 10.
• 2 1.2

  Bellarminus de grat. & lib. arb. l. 2. cap. 4.
• 3 1.3

  Idem ibid. c. 6.
• 4 1.4

  Bellarminus de grat. & lib. arb. l. 1. c. 12. ostendit quod haec sententia est omnino aliena à sententia B. Augustini & à sensu sacrarum Scripturarum, quodque penitus evertit praedestinationis fi∣dem à Paulo praedicatam.
• 5 1.5

  Jansenius tomo 3. lib. 3. de gratia Christi Salvatoris per to∣tum.
• 6 1.6

  Idem ibid. c. 1.
• 1 1.7

  Conc. Trident. sess. 6. can. 23. Si quis hominem semel justificatum dixerit posse in tota vita peccata omnia etiam venialia vitare, nisi ex speciali Dei privilegio, quemadmodum de beata Vir∣gine tenet Ecclesia, anathema sit.
• 1 1.8

  Definit praeterea Conc. Trid. sess. 6. can. 22. Si quis dixe∣rit justificatum sine speciali Dei auxilio in accepta justitia perseverare posse, anathema fit. Speciali, inquit, ergo non omnibus communi, nec quod omnibus semper suppetat, & vires praesentes ad volendum, co∣nandum, & multo minns implendum mandatum & servandam per∣severantem sanctitatem jugiter subministret.
• 2 1.9

  Lib. de grat. & lib. arb. cap. 17. Quiergo vult facere Dei mandatum & non potest, jam quidem habet voluntatem bonam, sed adhuc parvam & invalidam: poterit autem cum magnam ha∣buerit & robustam. Ibid. Parva & imperfecta charitas non deerat Petro, quando dicebat Domino, Animam meam pro te ponam; puta∣bat enim se posse, quod se velle sentiebat. Serm. 106. Promisit se moriturum pro illo; non potuit, nec cum illo. Serm. 44. de diver∣sis cap. 2. Nondum poterat. quia infirmus erat. Tract. 36. in Jo∣ann. Mori pro Christo nondum erant idonei Apostoli, quibus dicebat, Non potestis me sequi modo. Unde primus eorum Petrus, qui hoc jam se posse praesumpserat, aliud expertus est quam putabat. Lib. 2. de pecc. merit. cap. 19. Idcirco Sanctos & fideles suos aliquibus vitiis tar∣dius sanat, ut in his eos minus quam implendae ex omni parte ju∣stitiae sufficit, delectet bonum, sive cum latet, sive cum etiam ma∣nifestum est: ut quantum pertinet ad integerrimam regulam veritoris ejus, non justificetur in conspectu ejus omnis vivens, nec eo ipso vult nos damnabiles esse sed humiles: commendans nobis eandem gra∣tiam suam, ne facilitatem in omnibus assecuti nostrum putemus esse quod ejus est.
• 1 1.10

  Non sumus sufficientes cogitare aliquid, quasi a nobis, sed sufficientia nostra ex Deo est. 2 ad Cor. 3.
• 3 1.11

  Necesse est ut quo auxiliante vicimus, eo iterum non adju∣vante vincamur, S. innocentius Papa in ep. ad Presb. Conc. Car∣thag.
• 3 1.12

  Scivi quoniam aliter non possum esse continens nisi Deus det. Sap. c. 8.
• 4 1.13

  Philip. 2.
• 1 1.14

  Aug. lib. 1. qq. ad Simplician. q. 2. Nonne aliquando ipsa oratio nostra sic tepida est, vel potius frigida, penè nulla, imo in∣terdum ita nulla ut neque hoc in nobis cum dolore advertamus? Quia si hoc vel dolemus, jam oram••. Quid ergo aliud ostenditur nobis, nisi quia & petere & credere & pulsare ille concedit qui ut faciamus jubet?
• 2 1.15

  Aug. lib. de nat. & grat. cap. 17.
• 1 1.16

  Assertio 4. Molinistica inter alias plures quas sub anno 1586. & 1588. Academiae Lovaniensis & Duacensis tanquam fidei Chri∣stianae adversas celebri & docta censura expunxerunt, sic habet: Indurati & excaecati habent sufficiens auxilium ex parte Dei ut convertantur. Item omnes infideles semper & ubique habent sufficiens auxilium ex parte Dei.

  Censura Duacensis sic habet: Rejicienda est penitus tota haec assertio, velut plurimum detrahens beneficio singularis illius gra∣tiae Christi quae non omnibus est communis, & tamen omnibus ad conversionem & salutem est necessaria. Quantum autem tota assertionis doctrina dissonet a sensu sacrae Scripturae, ostendunt ea loca in quibus legitur quosdam non tantum deseri a Deo ac dimitti secundum vias suas, & secundum desideria cordis sui, ve∣rum etiam obdurari & obcaecari: ideoque quod ad praesentem eorum attinet dispositionem, credere & benefacere non posse quosdam, item traditos in passiones ignominiae & in reprobum sensum. Quibus quidem omnibus velle tribuere auxilium suffi∣ciens ad conversionem & salutem ex parte Dei, nimis absurdum est, cum ejusmodi dimissio, desertio, obduratio, excaecatio, & traditio significent auxilii necessarii negationem vel subtractio∣nem. Ita censura Duacensis.
• 2 1.17

  Theophilus Raynaudus in Holoptheca sect. 2. serie 1. c. 5. post abundè laudatum Molinam celebrat dictum Joannis de eo effuse prolatum disp. 48. select. num. 48. Molina Magister magistrorum est, cujus scripta tam in disputationibus scholasticis quam ad mo∣res attinentibus lucem absconditis rebus emiserunt.
• 3 1.18

  Nam de gratia sufficienti remota, qualem Thomistae & Bel∣larminus docent, nulla hic controversia.