The journal of Monsr. de Saint Amour doctor of Sorbonne,: containing a full account of all the transactions both in France and at Rome, concerning the five famous propositions controverted between the Jansenists and the Molinists, from the beginning of that affair till the Popes decision. / Faithfully rendred out of French. ; A like display of the Romish state, court, interests, policies, &c. and the mighty influences of the Jesuites in that church, and many other Christian states, being not hitherto extant.

CAPUT. II.

Praemonitum necessarium ad investigandos sen∣sus bonos & Theologicos propositionis contro∣versae, ac ferendum de ea judicium.

MAndatorum possibilitas, relativum quid est, & ordinem dicit ad potentiam activam, quae in homine reperitur ad mandata implenda. Cum igitur mandata dicantur homini possibilia non per naturam, sed per gratiae sufficientiam, duplex distinguenda est gratiae sufficienta quam Scholae in∣troduxerunt, moxque attendendum quaenam illa sit quam Jansenius pernegat in propositione ab eo asserta, & quae per propositionis proscriptionem consequenter adstruitur.

Asserunt & D. Thomae recentiores discipuli & Molinae defensores sufficientem gratiam, sed non utrique eamdem, imo hi & illi diversissimam toto caelo: quippe Thomistarum gratia sufficiens in∣completa est ad opus: Molinae vero sequacium com∣pletissima.

Gratia sufficiens Thomistarum non talis est per quam homo in natura lapsa unquam de facto aut bonum operetur, aut fuerit operaturus, aut sit o∣peraturus, sed per quam constituatur potens ad bo∣num operandum, nunquam tamen de facto opere∣tur, nisi huic gratiae sufficienti supervenerit efficacis gratiae auxilium. 1 1.1 Ut enim, inquiunt, oculus sanus quamvis aut somno ligatus, aut in tenebri∣coso constitutus loco, dicitur potens ad videndum, quamvis nec actu videat, nec visurus actu sit, nisi superveniente lumine & concurrente auxilio primae causae ad productionem actionis vitalis: ita & po∣tens constituitur homo ad opus bonum per auxilium gratiae sufficientis, quamvis nunquam bonum ipsum de facto aut velit aut operetur, aut sit actu opera∣turus, nisi superveniente gratia efficaci, quae, ut ait Apostolus, operatur in nobis & velle & perficere. Hanc gratiam sufficientem nunquam vel ab Augu∣stino vel a D. Thoma expresse memoratam ab eo∣rum, ut putant, principiis deduxere eorum discipuli. Absque hoc tamen quod contendant, illum omni homini ad omne opus & pro omni tempore ac mo∣mento adesse: siquidem Cardinalis Bellarminus, qui cum Thomistis hanc gratiam sufficientem ad∣mittit, probat simul 2 1.2 nullam fore in Deo injusti∣tiam, si om ibus eam denegaret; Et rursum per multa argumenta efficacissima ostendit hujusmodi 3 1.3 auxilium Dei sufficiens & necessa ium ad re∣surgendum a peccato non adesse omnibus momentis.

E contra gratia sufficiens quam Molina & ejus discipuli invexerunt, cumulatissima est, & talis quod praeter illam, 4 1.4 nihil aliud ex parte Dei per mo∣dum principii necessarium sit, ut homo nedum di∣catur posse velle aut posse operari, sed de facto ve∣lit & opetetur absque novo aliquo gratiae efficacis juvamine; cum ipsamet gratia ex sui natura suffi∣ciens a libero assensu & co-operatione voluntatis ef∣ficaciam & efficacis gratiae sortiatur appellationem. Hanc asserunt & deberi & dari a Deo omnibus ho∣minibus quibus praecepta et leges imponit, ideo∣que iis sive fidelibus, sive infidelibus, sive justis, sive peccatoribus etiam obcaecatis et obduratis, omni loco et momento esse praesentissimam, nec nisi in∣jutia subtrahendam.

In hac explicandae sufficientis gratiae tam lata di∣versitate Cornelius Jansenius Episcopus Iprensis sufficientem gratiam a Molina et ejus sequacibus as∣sertam, utpote jam in Pelagio damnatam, valide impugnat; illam vero quae a Thomistis statuitur nec admittit, nec rejicit, aut 5 1.5 ullam prote∣statur habere se de illa controversiam: imo censet & expressis verbis fatetur, quod 6 1.6 tale auxilium sufficiens fortasse non difficulter S. Augustinus admit∣teret, quamvis esse veram illam Christi gratiam, de qua cum Pelagio quaestio erat, pernegaret, ut et per∣negant ipsi Thomistae.

Igitur cum in odium Jansenii et ex occasione proscripti ejus operis delata fuerit ad Sedem Apo∣stolicam controversae propositionis querela & ipsius exposita damnatio: delatorum mens ea est ut dam∣netur in sensu Jansenii, aut saltem ut dum indistin∣cte damnetur, in sensu Jansenii damnata fingi que∣at. Parum illis est, ut damnetur in alio sensu, nisi damnetur, aut damnata credatur in eo quern im∣pugnant: impugnant vero illam, in quantum as∣serit justis volentibus & conantibus non semper a∣desse praesentes vites, hoc est, sufficientiam gratiae Molinisticae, qua eis praecepta quaecunque fiant om∣ni momento possibilia. Igitur et in hoc sensu eam proscribi volunt, aut posse fingi proscriptam. Pa∣rum illis est quod per hujus propositionis censuram

deinceps dicendum sit, adesse justis volentibus & conantibus praesentissimam omni momento grati∣am sufficientem, assertam a Bellarmino et Thomi∣stis, qua eis fiant praecepta possibilia per potentiam, quae nunquam nisi rursum obstetricante manu Do∣mini et efficacis gratiae impulsu voluntates determi∣nante sit in actum exitura: hanc enim nec Tho∣mistae semper adesse contendunt; nec si praesens semper admitteretur, Molina collaudaret. Pedis∣sequam igitur voluntatis humanae gratiam quam do∣•…•…t, & quam unicam Christi Salvatoris medici∣nalem gratiam admittunt adstrui desiderant, eam∣que ex controver••ae propositionis censura firmiter stabilitam, et in fidei Ecclesiasticae canonem jam relatam posse celebrari peroptant.

Non hoc dicunt, non hoc fatentur, hoc tamen quaetunt, et eo certiori spe obtinendi quod quae∣runt, quo per cuniculos subreptionis apud Sedem Apostolicam obrepentes se latere existimant, sicque delusa Pontificis vigilantia sub propositionis uni∣versalissimae, indefinitae, ambiguae, et aequivocae, ac primo auditu nescio quid intolerabile resonantis po∣stulata censura, suae simul non minus formidandae Molinisticae gratiae improvisam & incogitatam peni∣tus Sedis Apostolicae definitionem obtinere se pos∣se arbitrantur. Versipelles Oratores! Imo (quod invitus et dolens dico) sacrilegi omnino Sedis A∣postolicae deceptores, qui mentiri audent Spiritui Sancto, & a Cathedra Petri, dum unum quid per speciem et apparentiam bonum petere se simulant, aliud non bonum, nec unquam sciente et vidente Petro approbandum, per fraudis iniquissimae ma∣las artes non jam obtinere, sed furari moliuntur! Deponant semel larvam quam gerunt, et liparium quo teguntur amoveant, et aperte dicant quaerere se a Sede Apostolica, ut quod sub Clemente VIII. et Paulo V. post celebres septem supra quadraginta Congregationes de Auxiliis habitas, adhibitis gra∣vissimis Consultoribus, auditis acerrimis disputa∣tionibus in eorum doctrina prope damnatum fuit, modo sub unius larvatae propositionis proscriptione sine strepitu, sine disputationibus, sine partium ad∣vocatione sanum, sanctum, et Catholicum decla∣retur.

Hoc quaerunt, et hoc certissime obtinent, si quam postulant propositionis damnationem repor∣tant. Cum enim ex censura propositionis a Jan∣senio assertae, in odium J••nsenii delatae, et conse∣quenter non in alio quam Jansenii sensu damnatae reputandae inevitabiliter resultet adesse omni tem∣pore gratiam sufficientem Molinisticam, hoc est, humanae voluntatis pedissequam (quam solam et unicam Jansenius pernegat) qua justis volentibus et conantibus omni momento suppetant vires prae∣sentissimae ad implenda quaecunque praecepta quan∣tumvis difficilia; Jam certissime transiverit in rem judicatam tota lis, quae post tot Congregationes consultissimas manserat indecisa; et felicissimo et inexpectato olim rerum successu, nova Molinae doctrina (quam ejus assertores tum coram sum∣mis Pontificibus protestabantur, non eo animo suscepisse defendendam ut ostenderent esse Catho∣licam, sed solum ut probarent non esse aut haereti∣cam aut damnandam) nedum damnata extiterit, nedum haeretica declarata, deinceps ex manifesta consequentia decreti Apostolici, quod contra pro∣positionem controversam tam astute quaeritur et tam instanter petitur, et sana et Catholica manebit approbata, ideoque et in posterum inter Catholi∣cos sola docenda, unica profitenda.

Agitur itaque de summa rerum, et quod olim dicebat, in hostem conflicturus Imperator, Hodie in uno orbis angulo de totius imperio dimicatur: agitur, inquam, in uno articulo de totius corporis salute et vita; de tota dico fide sacrosancta, quam in causa liberi hominis arbitrii, gratiae Christi medi∣cinalis et gratuitae Sanctorum praedestinationis a Paulo Gentium Doctore assertam, a Pelagio et Mas∣siliensibus impetitam, acies Ecclesiae per viginti et amplius annos Augustino Doctore fortiter dimicans illaesam vindicavit. Delitescit enim tota in hac una propositione quae Sedis Apostolicae judicium hodie praestolatur, ut cum hac stante stet tota, cum hac cadente tota concidat. Si enim damnatur propo∣sitio Jansenii, asseritur eo ipso gratia Molinae quam solam propositio negat, et solam Jansenius impug∣nat; pro gratia Christi humanorum cordium victrice & domina stabilitur gratia creatae voluntatis serva & pedissequa; libero arbitrio humano bonorum o∣perum gloria adscribitur; praedest natio Sanctorum non jam ex vocante, sed ex operib••s praedicatur: electorum salus aeterna non amplius miserenti Deo, sed volenti & currenti homini plenissima deputatur; atque ut uno verbo concludam, pro solidissima & sacratissima ac per omnes Ecclesiae aetates usque ad Molinam celebrata fidei doctrina quae ab••i••itur, nova Massiliensis farinae molitura cum sui remolito∣ris Molinae novis & pejoribus paraturis in Ecclesiae sanctuarium importatur.

Haec praemonuisse oportuit pro causae gravitate, pro veritatis munimine, pro Religionis zelo, & pro gratiae Dei, qua Christiani sumus, debita defen∣sione: nec homines notasse velim, quos ut Ecclesiae filios impense veneror: sed facta detexisse, quae parum sincera doleo, & doctrinae novae aut ex Mas∣siliensium antiquis ruderibus de novo erutae sensus noxios, aut pravas sequelas revelasse, quas nec tam acriter quidem aut severe perstrinxissem pro reve∣rentia judicis id vetantis, nisi apud ipsum judicem ageretur, cui non aliter & judicii ipsius momenta, & causae pericula, et structi laquei, et opertae fove ae, et paratae insidiae poterant aperiri.

Notes

• 1 1.1

  Didacus Alvarez de Auxil. l. 8. disp. 79. Cumel in 1. 2. disp. 4. sect. 2. concl. 1. Sylvius in 1. 2. q. 111. quaesito 3. concl. 3. Navarretta controvers. 19. ad q. 19. 1. p. Cajet. & Medina. 1. 2. q. 109. art. 10.
• 2 1.2

  Bellarminus de grat. & lib. arb. l. 2. cap. 4.
• 3 1.3

  Idem ibid. c. 6.
• 4 1.4

  Bellarminus de grat. & lib. arb. l. 1. c. 12. ostendit quod haec sententia est omnino aliena à sententia B. Augustini & à sensu sacrarum Scripturarum, quodque penitus evertit praedestinationis fi∣dem à Paulo praedicatam.
• 5 1.5

  Jansenius tomo 3. lib. 3. de gratia Christi Salvatoris per to∣tum.
• 6 1.6

  Idem ibid. c. 1.