Llwybr hyffordd yn cyfarwyddo i'r nefoedd.: Yn yr hvvn y dichon dyn ystyriol weled ei gyswr presennol, pa un ydyw a'i cadwedig, a'i colledig. / Wedi ei ofod allan ar dull ymddiddannion, yn gyntaf yn Saesonaec, o waith Arthur Dent ...

At y darllennudd o Gymro vn∣iaith; Annerch.

Y Darllennud hygar, Er dy fwyn di yn vnig y cyrchais o eithaf Lloegr Sais-fam-dad, i ddyscu i ti yn dy iaith dy hûn, gan na wyddost ond honno, yr vniawn-lwybr hyffordd i'r nefoedd.

Ac yr awr hon wedi'r holl boen a gymme∣rais, ar fedr gwneuthur i ti lesâd, a dwyn di∣ddanwch i'th enaid; Nid hwyrach y byddi mor anniolchgar i Dduw am ei ddaioni ac mor ddi∣frâw, a difedr am danat dy hun, ac na chym∣meri hamdden i ddarllein y llyfran hwn: ac yn & yr aeth fy holl ofal, am llafur i yn hyn o beth, o'th ran di, yn ofer: A pheth sy waeth i ti, y llyfr hwn a saif ddydd y farn, yn dystiolaeth i'th erbyn, ac a brawf gynnig i ti athràwiaeth iachus, ac hyfforddrwydd i achub dy enaid, ond nas mynnit; fod helynt y byd, coegni, ac oferedd yn dallu dy galon, yn pendafadu dy synwyr, ac yn suo byrdwn yn dy glustiau, fel nad wyt yn meddwl am dy ddiwedd, nac yn ymorol pa beth a ddigwydd i'th enaid, Gofala mewn pryd am danat dy hûn, a cho∣fia y ddihareb:

Fe lâs a gafas rybudd, ac ni lâs a'i cym∣merodd.

Ac er nad oes gennit flas ar ddarlain llyfrau duwiol o herwydd cydwybod, etto ar fy na∣muniad i darllain yma nid dwy ddalen, neu

dair yn vnig, ond y cwbl trwyddo vnwaith, i ddifyrru yr amser, oni wnei ddefnydd gwell o honaw. Ti a gei gyfarfod a rhai ymddidda∣nion mwynion; yn enwedig lle y mae'r Cec∣cryn (dy wir gydymmaith di yscatfydd) yn taro i mewn ei draws-ddadleuon trwscwl, ac anghymmen, i ddadleu ynghweryl anwybo∣daeth, a drwg arferon y byd. Nid hwyrach ond antur y digwydda i ti wrth drîn y pethau hyn yn graff, fel y digwyddodd i Zaccheus wrth edrych ar Grist o frîg y pren, pa wr ei sut ydoedd; Edrych ditheu pa fâth Gristianogol athrawiaeth sydd yn y llyfr hwn, a chyn yma∣d••el ag ef, fe a'th ddelir yscatfydd ar y gwtta yn ddiarwybod it dy hûn, fel y d iliwyd Zac∣cheus, ac y troi i fod yn ddyn ffyddlon i groe∣sawu Crist i'th galon (er nad oedd hynny yn dy fryd ar y cyntaf) fel y croesawodd Zac∣cheus ef iw dy.

Neu, onid yw y bwyd hwn yn dygymmod a'th gylla di, etto na fydd fel y cî yn y preseb, sef heb gymmeryd daioni it dy hûn, na bod yn fodlon i era••ll i gael y peth yr wyt ti yn di∣flasu arno; Oni wnei ddaioni i dylwyth dy dŶ, na wna gam a hwynt am ymborth eu henei∣diau, ac os gwnei, ti a gei atteb am dano, lle ni bydd vn llyfr i'th ddyscu, ond llyfr dy gydwy∣hod i'th gyhuddo, a'r llyfr hwn hefyd yn dyst i'th erbya, fel y dywedais or blaen: Canys er porthi o honot gyrph dy blant, a'th deulu, a gadel ar hynny heb ymorol a'm eu heneidiau, beth yr wyt ti yn ei wneuthur iddynt chwa∣neg,

nac a wnei i'th farch, i'th ych, ie i'th gî? Darllein hwn gan hynny, i'th wraig ac i'th blant.

Ac oni wnei hynny o gydwybod, etto gwna o gymmwynas i ddifyrru iddynt. Os rhyw Abigail a drefnodd yr Arglwydd i ti i fod yn winwydden ar ystlysau dy dŶ, wrth droi ei throell, neu drîn ei hwswiaeth yn ddi∣staw, hi a gippia yn grâff y geiriau da a glywo, ac a'u rhydd yscatfydd iw cadw yn ei chalon, fel y fendigedig Fair, a'm eiriau ei mâb.

Ped anfonaswn it lyfr i ddyscu bod yn arian∣nog, yn gyfoethog o dda, neu i bwrcasu tiroedd; ie neu ryw chwareuon ofer, a choeg∣ni, fe gawsai y fâth hwnnw anfad groesaw yn aml ar hyd y wlâd: Eithr dymma it beth sydd well ar dy lês. Dysc wrth hwn o fewn ychy∣dig at ei ddechreuad, weled dy gyflwr presen∣nol, a chyrhaeddyd y wir adenedigaeth, i fod yn blentyn i Dduw; ac yna y cei dryssor safa∣dwy, parhaus yn y nefoedd: ti a fyddi cyfoe∣thog yng-Hrist o bob rhadau ysprydol: a'r nefoedd hefyd eiddot ti fydd.

Ai arswydo yr wyt ti ymroi i w••sanaethu Duw rhag gwatwor cymmydogion? Os cei∣sio rhyngu bodd dynion yr wyt, ni byddi byth wâs ffyddlon i Grist: Gal. 1. Os bydd cywilydd gennit Grist, a'i air, ai wasanaeth yma ar y ddaiar, ti a wyddost beth sydd yn canlyn yn yr Efengyl, e fydd cywilydd gan fâb y dyn ditheu, &c.

Os bydd mwy gofal arnat rhag anfodloni

rhyw geccryn anghrefyddol, heb ddim ofn Duw yn ei galon, neu ryw Gain genfigenus, neu Ismael watworus, neu Esau afreolus, neu Su∣ddas gybyddus, na bodloni Duw, ac achub dy enaid, fe aeth hynny yn galed. Ti a'glywaist mai rhaid yw ymdrechu, ac ymwthio am fy∣ned ir nef, ac mewn vn peth, drwy anglod a chlôd: ac os ymroi ditheu i wasanaethu Duw, ti a gei glôd ganddo ef, a chlod gan rai da: ond y mae yn rhaid i ti ymroi i ddwyn yn orau ac y gellych anglod, anair, gwawd, a gwatwor gan rai drwg, Canys ni elli ddiangc rhagddo; ni châr y byd ond yr eiddo ei hûn.

Ai anhawdd genit dreulio amser yn y gor∣chwyl hwn, nid rhaid i ti golli dim amser a waethygo arnat, neu a rwystro dy orchwy∣lion bydol yn eu pryd: y mae'r nos yn hîr y gaiaf, a'r Suliau, ar gwiliau yn hîr yr hâf; gad ymmaith y twmpath chwareu, a'r bowliau, ar tafarnau, a'r bêl-droed, a'r denis, a'th ne∣geseuau; gwna y pethau hyn yn weddol ar dy ddiwrnodau dy hûn, o bydd achos: eithr gwa∣sanaetha Dduw ar ei ddydd ei hûn; ac onidê, efe a ddigia wrthit, ac i ba le y ffoi di rhagddo?

Ai blîa gennit ymadael ag ychydig arian i brynu llyfran bychan, ni chyst ond ychydig? Mi â wnn yn yspys dy fod yn rhwydd galon yn talu yn ddrûd am dy beiriannau ysmonaeth, a dodrefn dy dy i lafurio am bethau y bywyd yma; ac a rusi di er ychydig, ddarparu am fy∣wyd sydd well? y mae gennit gleddyf ar dy glûn i fyned i ffair, a marchnad, rhag dy friwo,

dy hûn, ae i friwo dy elyn; mae'r cleddyf ys∣prydol i gadw dy enaid, yr hwn sydd a mwy taro arno i ba le bynnag yr elych, nac ar dy gorph? Ymae yn hawdd gennit roi arian i'r cerddor ar y suliau, ar gwyliau i ladd eneidiau dy blant; ac oni roddi di ddim iw hachub? fe fedr y Treccyn hwnnw dynnu oddiwrthit wobr, a chyflog am ddianrhydeddu Duw, a gwasanaethu diafol ar y dydd Sabboth; a'm fod yn debyg i Jeroboam yr hwn a bechodd, ac a wnaeth i Israel bechu: neu'r Brenin Darias yr hwn a cherddoriaeth a hudei y bobl i gau∣dduwiaeth; gâd i minnau gael gennit y gêd hon o haelioni: sef prynu ychydig lyfrau by∣chain o'th iaith a'th ddeall dy hûn, i gyssuro dy enaid, pan na allo yr holl fyd ddim llesâd i ti.

Ai ni fedri di ddarllain Cymraec, na neb o'th dy chwaith? O, beth â ddywedaf wrthit, ond Duw a'th helpio druan; pa fodd y gwasana∣ethi di Dduw, gan na fedri ddarllain ei air ef. Dysc yn gyntaf y gellych, neu bâr i ryw vn o'th dy ddyscu darllain, a dysced y lleill gan hwnnw: Mi a gynmeraf arnaf osod y dyn ieuangc a fynnych (yn enwedig o bydd efe hy∣ddysc) ar ffordd gymmwys i ddyfod i ddar∣llain o honaw ei hûn yn adrybelydr, yn ôl cymmeryd o honof ychydig boen gyd ag ef tros vn wythnos. A pheth yw hynny wrth y llesâd a ddichon dyfu oddiwrtho?

Rhag dy syfrdanu yn rhyhir: Am athra∣wiaeth y llyfr hwn, dal arno, ac ystyria o ho∣naw

fel y darllenych: O bydd rhyw le yn dy∣wyll i ti, darllen hwnnw yn fynych trosto, ti a ddeui iw ddeall o'r diwedd. Eithr gwybydd hyn, fod y pethau gorau ynddo yn y canol, ac tu ag at y diwedd.

Am ddull yr ymadrodd, mi a wneuthum fyngoreu ar ei osod ar lawr yn wastad, yn ddi∣geîngci••g, ac yn rhwydd iw ddeall, lle y me∣thodd gennif gwplau hynny, maddeu i mi fy∣ngwendid, a chymmer fy ewyllysgarwch yn lle gwaith a fai gwell: ond hyn, geiriau an-arfe∣redig a ochelais yn oreu ac y medrais, gan ym fodloni ar cyfryw eiriau sathredig, ac y mae cy∣ffredin y wlâd yn gydnabyddus a hwynt, ac yn yspys ynddynt.

Am y print, nid ydyw ddifai er a ellais: Eithr yn rhyw fan y mae llythyren yn dd••ffyg, mewn man arall yn ormod, a rhyw air yscat∣fydd allan o'i drefn: rhai o'r beiau hyn a ddi∣ang••sant gan y Printiwr, yr hwn oedd anghyd∣nabyddus a'r i aith: a rhai gennif fy hûn er cra∣ffed yr oeddwn ar fedr bod; diwygia di yn ddi∣ddig, attolwg, a'th bin yr hyn â Welych yn fei∣us. Y synhwyreg, a dalltwriaeth y rheswm a ddeng ys i ti yn hawdd beth a ddylei fod. Mi â amcanaswn chwanegu at ddiwedd y llyfr ym a fagad o weddiau iw harfer ar amryw fâth ar achlyssur, ac achosion; eithr y mae yr Ymar∣fer o Dduwioldeb ynteu tan y Print-wasc, ac yn bryssio i ddyfod i wlâd Gymru cyn y gaiaf; Oddi-yno y gelli di gael beth bynnag a ddy∣munech. Dyna wr boneddig yn treulio ei am∣ser

yn weddol, ac yn ganmoladwy, gan wneu∣thur gwasanaeth i Dduw, daioni iw wlâd, a llesâd mawr iddo ei hûn drwy gyfieithu y llyfr godidog hwnnw. Pe cymmerai foneddigion ieuaingc ein gwlâd ni ryw gyffelyb orchwyl∣waith duwiol, a buddiol, i dreulio eu hamser arno, ni byddei anllywodraeth, a rhysedd yn cael cymmaint rhwysc: Na gwir Grefydd vn∣iawn-grêd yn cael cyn lleied brî, a chymmeriad; ac ni byddei occreth yn yssu, ac yn bwytta y naill ddarn o'u tiroedd, na thafarndai, a mwg Tobacco yn yfed y darn arall.

Bellach y darlleydd hawddgar bydd iâch: a chofia hyn, Pa lesâd bynnag a gasclech oddi ymma, dyro y Gogoniant i Dduw, ac yna y tyccia i ti yn well y peth a ddarllenych. A Duw a'th fendithio a phob rhâd angenrheidiol; i'r hwn i'th orchymynnaf.

O'm stafell vn Ffoster-lân yn Llundain yr Vgeinfed dydd o fîs Medi, 1629.

Yr eiddot yn yr Arglwydd, R. Ll.