Some doubts & questions, in the law, especially of Scotland as also, some decisions of the lords of Council and Sessions / collected & observed by Sir John Nisbet of Dirleton ... ; to which is added, an index, for finding the principal matters in the said decisions.

De Feodo Pecuniae & Nominum.

PEcuniae & Nominum nec proprie Ususfructus nec Feodum est; usus∣fructus enim definitur jus utendi fruendi salvâ, rerum substantia: pecunia autem sive in specie, sive in nominibus est res fluxa: Et si in

specie sit facile diffluit & usu consumitur: Nomina autem etsi initio idonea; debitoribus decoquentibus, inania sunt. Quemadmodum vero ob utilita∣tem receptum est, ut pecuniae sit quasi usus fructus ita est quasi feodum: istud enim proprie loquendo est tantum in rebus soli & stabilibus & feu∣dis tantum; non vero allodialibus (ita dictis quod nullo laudato & recognito alio dominio, ad proprietarium pertinent pleno & integro jure nec libato & diviso in Dominium directum & utile: Licet autem apud alias Gentes praedia quaedam allodialia sint, nobis omnia sunt feudalia.) Et Feodum qui∣dem in feudis de proprietate & dominio dicitur, prout distinguitur ab usu fructu & aliis quae circa feuda versantur juribus: Per Metaphoram tamen Feodum transfertur ad pecunias & nomina ita ut is in Feodo esse dicatur cui jus summum & proprietatis competit: plaerumque vero evenit sive seculi vitio (in nova commenta prurientis) sive Notariorum Incuria aut imperitia ut Chirographorum stylus a primaeva simplicitate deflectat, sic haud raro nec immerito dubitatur penes quos sit pecuniae & Nominum Feodum.

Quaestio Prima.

SI igitur Sempronius Pater, Pecuniam crediderit & Chirographo sti∣pulatus sit eam & usuras sibi solvi si superstes sit; Eo autem per obitum deficiente Titio filio suo & Titii haeredibus & quibus dederit, seu assignatis: Ita tamen ut Sempronio liceat de pecunia & Nomine dis∣ponere Titio & haeredibus ejus inconsultis nec consentientibus: Quaeri∣tur, In ista facti specie ad quem nominis istius Feodum pertineat? Et videri possit Feodum ad Titium filium pertinere cum nulla sit mentio Sempronij haeredum: Et Feodi ea sit natura ut ad haeredem transeat, qui in jure eadem persona censetur: Dicendum tamen Sempronium in Feodo esse; penes Titium vero & ejus haeredes spem & jus successionis: Nam quae Feodi & proprietatis vel essentialia vel naturalia sunt (ut sciʐ.) Dominus de re sua disponere possit & ut ea ad haeredes transeat) ea Sem∣pronio competunt; potestas enim disponendi etiam non expressa in∣esset; & Titius Sempronio substitutus in jus ejus succedit & pro haerede ha∣betur (provisionis saltem ut loquimur) idque ex eo elucescit quod si ac∣cessisset etiam hypotheca & sasina, terris pro Pecunia in hypothecam da∣tis, i••sdem conceptis verbis Sempronio sciʐ.) & eo deficiente Titio filio & ejus haeredibus & assignatis; Titius eo casu extra omnem quaestionis aleam haeres foret: ubi autem eadem sunt verba & eadem ratio, idem jus est & esse debet.

Quaest. 2da.

IN ista facti specie supra memorata, Quaeritur etiam an Sempronius de isto nomine disponere possit, nedum inter vivos sed Testamento aut codicillis eo legato; cum debitum Chirographarium & mobile sit?

Respondendum videtur, Sempronium eo ipso quod tam haeredibus quam executoribus praeteritis, Titium elegit & substítuit sibi, instar haeredis provisionis, & interciso ordinario succedendi ordine quasi Tallia; Titium in ea re haeredem esse voluit: Voluisse etiam nomen esse haereditarium,

de quo moribus nostris nisi inter vivos non licet disponere; nec de ea re est Testamenti factio: Nec ad haeredem institutum in mobilibus seu exe∣cutorem nominatum pertinet, quod ab intestato ad Executorem dativ∣um non pertineret.

Quaest. 3tia.

IN ista etiam specie, Quaeritur, Si Chirographum in actorum codi∣cem seu Regestum (sive ut loquimur Registrum) referatur, vel a Sempronio, vel eo mortuo a Titio, ut instar sententiae habeatur & ex eo sit executio parata: An eo casu Titio executio competat; ita ut Literis Exe∣cutorialibus & Cornuationis (ut loquimur) impetratis, debitori man∣dari possit ut Titio solvat sub poena Rebellionis: Et comminatione ni pareat, eum Exlegem & Rebellem denunciatum iri?

Respondetur. Titio actionem quidem competere adversus debitorem, non executionem summariam, cum non sit Creditor primarius & ab initio, sed jure successionis ut substitutus & haeres talliae aut provisionis: Haeredi siquidem ex Chirographo nunquam executio summaria compe∣tit, nisi a decessore in acta relatum & post ejus obitum in haeredem tran∣slatum sit; vel haerede agente per viam actionis ut in acta referatur, de ea re sententia sequatur.

Quaestio ista, utpote de formula, haud magni momenti esse videtur; eventu tamen fieri potest ut sit maximi: Processus enim cornuationis ex longa & catenata serie diligentiae conflatus, magno temporis & operae & sumptuum dispendio ad ultimam forte metam deductus inanis corrueret; si constiterit Titium haud rite processisse, cum ei summaria executio haud competeret; adeo multum est bene coepisse: Sublato enim funda∣mento superstructa corruunt, & paria sunt in jure non fieri & non rite fieri.

Quest. 4ta.

IN specie supradicta Respondimus nomen in persona Sempronii pri∣marii creditoris haereditarium: Superest tamen adhuc scrupulus & quaestio an in persona Titii substituti sit etiam haereditarium, an vero ut mobile ad executores Titii pertineat? Sed

Respondetur, Nomen etiam quoad Titium haereditarium esse: absur∣dum enim foret, partim haereditarium partim mobile esse: & cum ab initio haereditarium sit non desinit esse haereditarium; nisi creditor vel substitutus facto aliquo declaret naturam nominis innovatam velle; li∣teris forte impetratis & debitore jusso solvere sub poena Rebellionis.

Quest. 5ta.

IN illa facti specie superius memorata, cum essent quinque rei deben∣di in solidum, uno ex iis defuncto, Sempronius creditor de eadem pecuniae summa sibi dari curaverat ab haerede ejus syngrapham seu oblga∣tionem corroborationis; sic dictam quod priore obligatione salva ad eam ut accessoria et auxiliaris accedat eamque corroboret: eaque obli∣gatione stipulatus fuerat pecuniam sibi solvi, ipsoque per obitum defi∣ciente

non Titio ejusque haeredibus in principali obligatione substitutis, sed Gaio ejusque haeredibus: Quaerebatur igitur utrum post mortem Sempronii, pecunia ad haeredes Titii praemortui ex prima substitutio∣ne; an vero pertineat ad Gaium ex seounda?

Respondendum, Videtur eam ad Gaium ejusque haeredes pertinere: Sempronius enim facultate usus quam sibi reservaverat, & quae etiam non expressa penes eum ut dominum & feudatarium fuisset, novissima substitutione priorem sustulerat: & licet notarii imperitia aut oscitan∣tia haud cautum sit pecuniam solvendam tam ex principali quam acces∣soria syngrapha Gaio & ejus haeredibus; id tamen jus supplet & sub∣intelligit: posteriora siquidem derogant prioribus; nec possibile est ut idem jus sit in solidum penes plures & diversos creditores: ad haec in ijs quae sunt facultatis & arbitrii, voluntas posterior operatur & praevalet utcunque expressa; & magis valet quod agitur quam quod concipi∣tur.

Quest. 6ta.

HAud dissimili ratione, si debitum sit haereditarium (hypotheca∣rium sciʐ.) addito pacto de terrarum hypotheca; postea vero creditor nova syngrapha in corroborationem accepta stipuletur pecuniam sibi et executoribus solvendam; statim nomen haereditarium esse desinit: Licet enim posterior syngrapha sit in corroborationem et absque praejudicio prioris, ita ut ex utraque syngrapha pecunia debeatur et exigi possit; mutantur tamen nominis qualitates et accidentia extrin∣sica; ex principali siquidem obligatione haereditarium; ex accessoria mo∣bile est: nec interest debitoris quos sibi velit creditor haeredes aut execu∣tores aut substitutos; adeo ea de re voluntas creditoris ambulatoria est & novissima derogat praecedentibus.

Quest. 7ma.

CUm in specie cujus saepius mentio facta est, Gaius substitutus sit Sempronio in syngrapha, in corroborationem data ab haerede tan∣tum unius ex pluribus correis debendi: quomodo agere poterit ad∣versus reliquos debitores nec ex principali nec accessoria obligatione Gaio obligatos?

Resp. Actione utili in factum Gaium adversus omnes correos expe∣riri posse (eam Angli vocant Action upon the case) narrata facti specie superius exposita: nec minus ut expeditior sit adversus debitores actio potest etiam agere adversus haeredes Titij substituti in prima obligati∣one, ut eam sibi cedant.

Quest. 8va.

CUm pecunia creditur, & Chirographo Sempronio creditori Titius ejusque haeredes & executores substituti sunt; diximus nomen istud haereditarium esse: verum sententiae isti refragari videtur consti∣tutio novella, Caroli secundi Act 32, Parl. 1. 1661, Ea siquidem statu∣tum

est, omnia nomina ad executores pertinere, nec haereditaria esse nisi in casibus ibi exceptis; qui (ut vulgo dicitur) formant regulam in non exceptis: ij autem sunt tres viz. Si obligatione haeredibus tantum con∣sultum sit & disertis verbis arceantur executores: si accedat hypotheca & investitura, quae est Ius reale & haereditarium, nec ad executores pertinet cum sint haeredes tantum in mobilibus: & si pactum sit de creditore inve∣stiendo ex quo investitura & sasina sequi potest. Idem Ordines prius sta∣tuerant tempore Turbarum & funesti inter Regem & populum dissidii An∣no. 1641. Act 57: quod adhuc extat in Codice apocrypho actorum istius temporis: Nec injuste quidem, si materiam spectes, sed frustra & irritum defectu potestatis legislativae quae penes solum Regem est: Is enim solus sancit, unus sancit pro authoritate, sed praevio Ordinum consilio & con∣sensu: sed,

Resp. Utrobique, tam Regia constitutione, quam illo ordinum statu∣endi conatu, agi tantum de ea nominum specie quae vulgaris & frequen∣tior est; Cum sciʐ. Ita in creditum itur ut pecunia debeatur, & red∣denda sit creditori ejusque haeredibus & executoribus; quo casu sanci∣tur ea ad executores pertinere: in aliis vero casibus, ubi singularis ali∣qua ratio obest suadetque nomen nec creditorem voluisse nec posse ad executores pertinere; Lex ista locum non habet: Et cum varii casus nec de regula nec legis sint, nec de iis cogitatum, eos omnes excipere nec necesse vix possibile erit: in compertum autem est Sempronium creditorem cum Titium ejusque haeredes sibi substituerit, Executores exclusos voluisse: Et in genere, ubicunque pecunia (ut ita dicam) talliatur; & interciso ordinario succedendi ordine, haeredibus Talliae, aut provisionis prospicitur nomen haereditarium est; e. g. Si quis Chiro∣graphum acceperit sibi & haeredibus forte inter ipsum & uxorem pro∣creatis, quibus deficientibus haeredibus de corpore suo, quibus etiam deficientibus aliis provisionis haeredibus; nemo ut opinor arbitrabitur nomen illud, quo consulto tot haeredibus consulitur haud haereditarium esse: licet in Chirographo nec de executoribus submovendis nec de investitura aut sasina danda caveatur.

Quaest. 9na.

QUod superius dictum est substitutum Sempronio ei in Jus nominis succedere & haeredem provisionis esse. Sed de ea re ambigitur, & Quaeritur an Sempronio haeres esse possit, qui eo defuncto e vestigio a∣gere potest adversus debitores ex obligatione etiam sine alia aditione; licet ex inquisitione quindecemvirali (ut moris est) haud compertum & declaratum sit, eum Sempronio in ea re haeredem esse: accedit quod haeres succedit in universum Jus substitutus vero in isto nomine in rem unam & singularem & forte exilem? Tenendum tamen est substitutum haeredem esse Sempronio saltem provisionis: quandocunque enim do∣minium & feodum alicujus rei sive fundi sive nominis est penes aliquem tempore obitus, ea ad alium transmitti & transire nequit nisi haeres sit: nec alio Titulo aut Jure succedit substitutus ubi nomen est Chirographa∣rium tantum; quam ubi est etiam Hypothecarium: certum autem est ubi debitum Hypothecarium est, sasina secuta, substitutum titulo haere∣dis,

nec aliter posse, succedere: imo substituto praemoriente, Sempronio substituti haeres Jus nominis haud nanciscitur nisi Sempronio haeres sit; Et ex Inquisitione constiterit & declaratum sit eum esse haeredem.

Quaest. 10.

MOribus nostris haeres nullum Jus consequitur nisi haereditatem ade∣at, sive ea sit in praediis sive in aliis rebus haereditariis. In ter∣ris autem duo sunt modi adeundi, ut sciʐ. a Superiore seu domino di∣recto, vassallo defuncto, haeres agnoscatur & ejus jussu & seu praecepto (quod Clare Constat dicitur) ut haeres investiatur: vel ex inquisitione Judicis ad quem ea res pertinet constet, & ab eo renunciatum sit eum esse haeredem, & Sasina secuta sit: In aliis vero rebus unicus adeun∣di modus ex inquisitione sciʐ. Cum igitur in casu superiori, substitutus nulla praevia Inquisitione secundum obitum Sempronii, statim & recte adversus debitorem agat, haud immerito dubitatur an Sempronio haeres sit? sed,

Respondetur, isto casu aditionem haud deesse imo necessariam esse; cum enim haereditas aut opulenta aut damnosa sit; ut invito non datur bene∣ficium ita damnum & injuria non debet inferri; nec ullo jure nisi civili apud Romanos haeres necessarius est, & apud eos unico tantum casu: sub∣stitutus autem ipso facto adit & haeres est, si debitum ut suum petat & ex Chirographo agat: Ideo autem solenni ex institutione adeundi modo haud opus est, cum ex Chirographoeum Sempronio succedere clare con∣stat, neo in claris ulterius inquirere necesse sit.

Quaest. 11ma.

UBi debitum hypothecarium est & sasina vestitum: substitutus post obitum creditoris nec recte agit nec aliquid Juris consequitur, nisi haereditatem adeat & a domino directe & sponte agnitus & sasitus sit, vel ex inquisitione Jussu & mandato Regis investitus: Quaeritur igitur quae sit ratio discriminis, cum Chirographarius substitutus statim mortuo cre∣ditore & jus habeat & debitum condicere possit; hypothecarius vero non nisi adita haereditate nec minus manifestum sit ex obligatione substitutum succedere!

Resp. Rationem differentiae in promptu esse; In Chirographario si∣quidem debito cum Jus personale tantum sit, & ex Chirographo evidens sit substitutum succedere; ut substitutus adeat nulla alia formula opus est sed ex Chirographo agendo; vel alio quovis actu Jure suo agnito adiisse censetur: Sin debitum Hypothecarium sit, cum penes credito∣rem duplex sit Jus, reale sciʐ. per Sasinam, & personale ex Chirogra∣pho; quod reali (utpote potiori & nobiliori) semper accedit; neutrum transit ad substitutum nisi adierit & sasitus sit, Sasina a domino volen∣te & sponte data, vel ex Inquisitione & Jussu & Mandato Regis. Cum igitur ut Chirographarius succedat, unica voluntas substituti ejusque factum requiratur; In Hypothecario vero tam voluntas & factum sub∣stituti adire volentis quam domini directi eum in vasallum recipientis: Ideo Chirographarius Jus suum petendo, vel alio actu Jus suum agnos∣cens,

confestim succedit; nec aliud agendum superest: In hypotheca∣rio vero, si dominus directus forte difficilior, substitutum recipere re∣nuit vel cunctatur; Inquisitio necessaria est, ut ex ea rite facta domino Regi innotescat substitutum, creditori haeredem esse; quo comperto, superior praeceptis Regis ex Cancellaria sua morem gerens substitutum recipit Sasina data: Si vero ter monitus (ut moris est) haud obtem∣perat, in subsidium ex praecepto Regis per Vicecomitem Sasina da∣tur.

Quaest. 12ma.

IN specie saepius repetita, cum Chirographo vel simplice vel hypothe∣cario Pecunia debetur Sempronio; & eo deficiente per obitum, Titio ejusque haeredibus; si Titius praemoriatur Sempronio superstite, & postea mortuo; Titii haeredes in ea re haeredes erunt Sempronio; nominis enim feodum penes Titium nunquam fuerat: Ambigitur, an qui Sempronio haeres esse vult, etiam Titio haeres esse debeat actu & aditione; & ut pra∣ctici loquuntur deservitione? An vero satis sit eum esse haeredem Titio habitu, & qui ei proximior & actu haeres esse queat si velit? De ista Quaestione licet magni momenti, & in praxi & quotidiano usu saepi∣us recursante, nulla (quod sciam) decisio est; adeo ut mihi inte∣grum sit dicere quod sentiam, salvo eorum Judicio, penes quos vel legis vel sententiae ferendae authoritas erit. Cum igitur pro utraque parte haud desint rationes, nec cae leves; in isto conflictu hae animum fluctuantem impulere ut pedibus in illam sen∣tentiam eam; requiri sciʐ. ut qui Sempronio haeres esse vult etiam Titio haeres sit habitu & proximior; nec necesse esse ut ei Haeres sit actu & adeat: In omnibus dispositionibus mens & voluntas disponentium attenditur, in iis autem dominatur quae Voluntates dicuntur institutio∣nibus sciʐ. & substitutionibus haeredum; quae nedum in Testamentis sed inter vivos fiunt, sapiunt tamen naturam Testamenti vel donationis mortis causa. Cum autem quis haeredes Talliae aut provisionis (ut loqui∣mur) instituit, id unice vult satagitque ut in rebus suis haeredes instituat: non vero ut aliis & in aliorum rebus vel instituat vel substituat haeredes. Et substitutio pupillaris qua pupillo, & exemplaris (ad pupillaris exem∣plum) qua furioso haeres datur, singularia sunt Iuris antiqui & municipa∣lis Romanorum, nec alibi usurpata: Quando igitur Sempronius vel alius quilibet, Titium ejusque haeredes sibi haeredes aut Talliae aut provisionis substituit, ratio haud habetur civilis adeundi actus, sed Juris adeundi & sanguinis, ut qui ut alterius haeres ad successionem vocatur, eatenus alteri uni forte ex liberis aut cognato suo ea necessitudine junctus sit, ut alteri haeres esse possit si velit & e re sua sit; si enim adeunti vel exigua spes lu∣celli affulgeat, quod aditurus sit haud dubitandum; sin alterius haeredit∣as damnosa sit, nec instituentis nec haereditatis ejus interest ut ei necesse sit alienam adire; quae nedum inanis sed etiam damnosa suam exinani∣ret quantum libet pinguem & opimam: Ut de vaccis proditum est per somnium a Pharaone visis adhuc deformibus & strigosis, etiam pinguibus & nitidis devoratis: Nec aliquid a ratione vel Jure magis alienum est, quam ut quod in favorem introductum est in odium & perniciem retor∣queatur. Adhaec in materia haereditaria, tam in Jure quam praxi & usu

& stylo, apud nos vocabulum haeres non pro eo qui adiit haereditatem sed pro adituro vel cuiadeundi jus est saepius accipitur; haereditas siquidem est jus successionis; & de adeunda (secundum doctores) magis proprie quam de adita dicitur: ubi enim adita est & successum, desinit esse haereditas & jus succedendi: hinc est quod ubi per Breve de morte ante∣cessoris mandatur Judici idoneo ut inquiri faciat, quis defuncto sit legiti∣mus haeres, intelligitur haeres habitu & cui Jus sit succedendi; non vero haeres actu & qui adiit; de quo cum jam adierit supervacanea esset tam inquisitio quam aditio.

Id in ista specie facti luce clarius est, si quis enim liberis orbus, fratres habeat; & inter eos, qui sibi haeres futurus esset, virum prodigum & & obaeratum; & consulto eo praeterito substituit ejus haeredes: ut reor, nemo opinabitur eum voluisse ut sui haeredes prodigo & decoctori actu haeredes sint: Et quod una via solicite curaverat ne fieret fratre praeterito, fortunarum suarum naufragium & jacturam voluisse fieri alia via fratris haeredibus institutis, si haeredes nedum habitu sed actu esse debeant: Imo aliquando, cum quis alterius haeredes sibi adsciscit & substituit, eve∣nire potest ut instituenti haeredes sint, alteri vero vix habitu haeredes esse possunt; si necessitudo & jus sanguinis haud desit obsit vero civilis aliqua ratio; ut v. g. fratris haeredibus institutis, si praemoriatur instituens fratre adhuc superstite, qui ei haeres fuisset si eo quo instituens diem obiit tempore decessisset; instituenti haeres erit, nec fratris mors operienda erit, & tamen ei haeres nec habitu esse potest qui instituenti succedit; Ea ra∣tione obstante quod adhuc superstes haeredem habere nequit, vel si fra∣tris haereditas integra & ex asse adita sit, adeo ut amplius haeredem habere nequeat, facultate adeundi per aditionem absumpta; quia si frater cu∣jus haeredes vocantur praemortuus sit sine liberis & perduellionis damna∣tus, instituente postea defuncto; si alius sit frater qui perduelli haeres foret si ad pacem & fidem Domini Regis decessisset, & instituenti haeres erit licet neutro casu fratri nec habitu nec actu haeres esse posset; obstan∣te sciʐ. non naturali ratione & sanguinis defectu, sed Jure & ratione civili, ob eas quas supra memoravimus causas.

Quae pro altera parte afferuntur, viz. quod ei quorundam sive opi∣nio sive error (& magis communis) suffragetur; & vulgo dicitur error communis jus faciat, hisce presertim rationibus subnixus, viz.) cum quis vocatur sub modo aut qualitate ut alteri haeres sit qualitatem nedum adesse sed praeambulam antecedere oportere, nec instituenti haeredem esse posse nisi prius alteri cujus haeredes vocati sunt haeres sit: cumque Haeres nomen Juris sit non personae, alterius haeredem non admittendum esse, nisi ex Inquisitione alteri haeredem esse compertum sit; ex In∣quisitione autem alterius haeredem renunciari moribus nostris nihil aliud esse, quam alterius haereditatem cernere, & actu adire. Istae inquam rationes facile diluuntur; nam cum patribus errasse utcum∣que excusat, errore autem ratione evicto & agnito, nemo adhuc erran∣dum esse sentiet: Et communis error quando est in facto, & circa con∣ditionem aut qualitatem personae, ut quondam. Barbarii Philippi; qui cum servus esset praetor Romanus fuit; in isto & similibus casibus, vel si forte praelatus vel notarius haud legitimus pro legitimo tamen tentus & reputatus sit, hactenus communis error Jus facit ut quae ab iis gesta

sunt haud corruant, publica utilitate postulante; ne publicus & commu∣nis error Reipublicae noceat: Error autem in Jure non excusat nedum Jus facit; & qualitas sub qua vocatur haeres alterius, haud deest si hae∣res sit habitu & proximus, ut superius demonstratum est. Denique qui Brevi Regis impetrato postulat ut judex inquiri faciat an haeres sit instituenti, ejusque tantum haereditatem adit, licet alteri haeres sangui∣nis & habitu & esse & per inquisitores renunciari debeat.

Quaest. 13.

AN eo ipso quod Sempronii haereditatem adiret Titii haeres; etiam Titii haereditatem adiisse videatur, cum Titii haeredes Sempronio substituti sint; adeo ut provisionis haeres Sempronio esse nequeat nisi haeres Titii sit quaerendum est? parum quidem interesse videtur utrum Titio haeres esse ex inquisitione, & postea Sempronio ex alia inquisitione etiam haeres esse comperiatur; an vero ex una & eadem Inquisitione tam Titio quam Sempronio eum haeredem esse declaretur. Caeterum voluntas & propositum (nedum maleficia sed &) Civiles actus distinguit; cum itaque Titii haeres Brevi ex Cancellaria impetrato inquiri postulat an sit Titio haeres, sine dubio Titii haereditatem adit; Id enim unice agit & vult, ut Titio actu haeres sit: Verum ubi Brevi impetrato de morte ante∣cessoris inquirendum curat quis Sempronio haeres sit, & clameo seu peti∣tione exhibita petit ut declaretur se haeredem esse Sempronio cum haeres proximus Titii sit, eo casu nec adit nec ei propositum est ullam nisi Sempronii haereditatem adeundi: An vero Titii sit haeres inquiritur tantum obiter & tanquam de qualitate praeambula; sine qua Sempronio provisionis haeres esse non potest; non vero ut Titii haereditatem adeat, & ei haeres actu sit: sufficit enim ut superius disseruimus ut Titio haeres sit sanguinis & habitu: adeo in Jure iidem actus ex animo & fine diverso plerumque diversos habent & sortiuntur effectus.

Quaest. 14.

NIhil quidem a Religione Judicantis magis alienum est quam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ea divino & omni Jure vetita aegre tamen vita∣tur; & quod de Marte & Venere & de Vulcani vinculis occultis sed te∣nacibus in fabulis est, verum est de Affectibus animum impedientibus, ne Verum & Justum cernere possit: imo ubi Lex & regula haud deest, interdum instar Lesbiae, colore aliquo eò torquetur, quò affectus impellit: ubi autem Lex aut regula deest, sibi homines Lex sunt ut ait Apostolus, sensu multum diverso: & Judicantis pro lege affectui gratificandi arbi∣trium sibi permissum arbitrantur. Curandum itaque quantum fieri po∣test, ne arbitrio, Legibus & Justitiae inviso, locus sit. Licet autem sit homonomia in ipso nomine Haeredis, & materia anceps & arbitraria; u∣trum haeres de eo qui est actu haeres, an de eo qui habitu & sanguinis hae∣res est tantum, intelligendum sit: Arbitrium tamen videtur istis regu∣lis substringi & coerceri posse.

1mo.

Ubicunque alterius haeres ad alterius haereditatem vocatur satis

est eum alteri haeredem esse habitu; utque ei facultas & jus sit adeundi si velit & prosit, non vero necessitas si nolit aut noceat.

2do.

Tum materia subjecta tum id quod agitur multum inspicitur: In materia igitur non successoria, ubi mentio fit haeredis, nec agitur ut succedat sed ad alium finem & effectum, intelligendus est semper haeres habitu non actu; e. g. In tabulis nuptialibus seu Contractu quem ma∣trimonialem dicimus, synalagma est & mutua ultro citroque obligatio; sponso enim de dote; sponsae de doario cavetur; & liberis de successio∣ne: quia vero obligatio sine actione & executione inanis esset, nec uxor nec liberi sub potestate & ferula mariti futuri, contra eum agere queunt; ideo clausula executiva introducta est, qua cavetur; ut actio & executio com∣petat Necessariis quibusdam & eorum haeredibus, ad ea persequenda quae uxori & liberis ex eo contractu debentur aut praestanda sunt: Eo casu si aliquis ex haeredibus egerit, ex ea clausula qua sibi non consulitur sed ob sanguinis & necessitudinis vinculum in aliorum rem officium & sollici∣tudo injungitur; nemo rationis compos nedum Jurisprudens opinabitur, eum summovendum nisi actu haeres esse velit; & haereditati damnosae se implicare non obstante Juris regula officium nemini debere esse damnosum. Haud aliter sentiendum eo casu quo decimae (ut plerum∣que fieri solebat) ad longum tempus locantur, conductori ejusque haere∣dibus & assignatis; ita ut locatio durante vita conductoris, & secundum eum trium haeredum successive duratura & aequaeva sit. Haeredes enim, cum quaeritur quamdiu locatio duratura sit, intelliguntur qui sanguinis & & habitu haeredes sunt, licet non actu; si enim (ut saepe evenit) locatio∣nis Jus cessum fuerit nec ad haeredem pertineat, haud credendum tres haeredes, Jure alienato, in aliorum rem alienanti haeredes fore actu, & adituros: Cumque locatio sit conductori haeredibus & assignatis, durante tot haeredum vita, non agitur ut penes haeredes Jus istud semper futurum sit, sed ut sive sit penes haeredes sive singulares successores, ut ejus dura∣tio, cum ex natura locationis perpetua esse nequeat, definiatur ex vita trium haeredum.

Sic in judiciis declaratoriis Juris, Nonintroitus forte aut aliis ejusmo∣di & Rescissoriis, quia non sunt actiones rei persecutoriae, nec iis aliquid dari vel fieri petitur sed agentis jus tantum asseritur & declaratur; ne∣cesse tamen est ut omnes quorum interest conveniantur; defunctis iis quorum interesse poterat haeredes eorum necessario citandi sunt; nec ne∣cesse tamen est ut sint haeredes, actu & vel adeant vel repudiant.

3tio.

Ubicunque haeredibus sanguinis consulitur, cavetur tamen ne actu haeredes sint; ne adeundo litibus aut debitis haereditariè subjaceant: Aequivocum haeredis nomen de eo qui proximus & habitu haeres sit intel∣ligendum est, exemplum fuit insigne in ea cujus superius meminimus facti specie, cum sciʐ. Frater adhuc liberis orbus, fratre parum frugi aut prodigo; ideo eo praeterito fratris haeredes resignatione facta sibi si non agnascantur liberi haeredes substituit; veritus ne si frater succederet etiam sua profunderet.

Illud quoque addi potest, quod instrumentis sponsalitiis cum vir ad secunda vota convolat, saepius haeredibus prospicitur; ut a sponso terrae & praedia dentur vel acquirantur, aut ut certa pecuniae summa colloce∣tur sub usuris; & terrarum aut ex iis annui reditus hypotheca; sed ea

lege ut penes Conjuges ususfructus tantum sit, haeredes vero ex conju∣gio feodum & proprietas; ut superiore ita isto casu liquet id agi, ne hae∣redes patri succedant cum ex priore matrimonio liberos forte habeat ei haeredes in universum futuros: liberi vero ex secundo matrimonio in Terrarum aut annui reditus feudum ex pacto ipsis concessum succedere nequeant, cum penes patrem haud futurum sit: Ea igitur interpretatio fieri debet ut id quod agitur & actus valeat, & evitetur absurdum; maximum autem foret si quod una via prohibetur aut cavetur alia eve∣niat: & dum Charybdis evitatur, incurratur Scylla non minus exitiosa.

Quaest. 15.

SUperius Respondimus Titium ejusque haeredes, Sempronio in Chiro∣grapho substitutos, ei haeredes esse provisionis: Quaerendum an Sempronii Creditoribus teneantur? & quidem dicendum est eos teneri & obnoxios esse; nam omnis haereditas etiam particularis, & in Chiro∣grapho praedio aut alia re particulari, eatenus est successio in universum Jus; secundum haereditatis definitionem: ut nedum commoda sed incommoda & onera ad eum pertineant & redundent, sed quatenus de∣bitis subjaceat & oneribus: quaestio difficilior nec levis momenti est, & alio forte loco ubi de haeredibus Talliae & provisionis & aliis particularibus haeredibus agetur, magis opportune ventilabitur.