Liber viarum Dei

HIC est liber via rum dei, qui annuncia∣rus est ab an∣gelo dei altis∣simi Elizabeth ancillae Chri∣sti & dei viui, in quinto an∣no visitationis eius, in quovi∣sitauit eam spi¦ritus ad salu∣tem omnium qui paternas admonitiones Dei gratia be∣nedictiōe per¦cipiūt. Et erat in anno domi¦nice incarnati¦onis, Millesi∣mo cētesimo quinquagesi∣mo sexto.

Capitulo. 1.

FACTVM est in ex∣ordio quī¦ti anni visita∣tionis meae iā appropinquā∣te die festo Pē¦tecostes. Ego Elizaibeth vi∣di in visione spiritus mei, montem excel¦sum copioso lumine in sum¦mo illustratū. Et quasi vias tres à radice e∣ius ad cacumē vs{que} porrectas. Quarum vna quae media e∣rat in directū mihi posita••: speciem habe∣bat sereni coe∣li siue lapidis Hyacincthini,

quae vero à de••¦tris mihi erat, viridis appare¦bat: & quae à sinistris purpu¦rea. Stabat au∣tem in vertice montis cōtra viam mediam vir quidam in signis tunica Hyacinthina indutus, & praecinctus ad renes baltheo candido, faci∣es splēdida e∣rat vt sol. Ocu¦li vero in mo¦dū stellarū ra∣diantes, Et ca¦pilli ei{us} tāquā lana candidis∣ma. Habebat autē in ore gla¦diū ex vtra{que} {per}te acutū, et ī manu dextri clauim, in sini¦stra vero quasi

scep••tū regi••̄.

Visio secūda. Capitulo. 2.

VIdi rur∣sus alia visione in solennitate Penthecostes in ascensu mō¦tis eiusdem à sinistris prae∣fati secus vias prioris visio∣nis, alias tres vias varietatē habentes hu∣iusmodi. Vna earum quae vie viridi propin∣quior appare∣bat: amoena quidem erat, sed ita ex om∣ni parte vepri∣bus condēsis vallata erat & obtecta: vt ab eis pungi ne∣cesse esset am∣bulātes

per e∣am, nisi dili∣gēter cōstricti & inclinati in¦cederent. Ap∣paruit & semi¦ta quaedā de∣lectabilis ar∣cta, & quasi modicū trita nihil habēs v•• prium, sed ex vtra{que} partcio cundo grami∣ne & floribus diuersi gene∣ris copioseval ••ata. Media a••¦tē inter has du¦as vna erat ā∣pliorē caeteris habēs latitudi¦nem, plana & quasi pauimē∣tū habēs ex la¦terib{us} rubeis, quā cū diligē∣tius aspicerē: Angelus Dēi qui mihi assi∣stebat,

dixit: Viā hāc intue¦tis, & pulchra tibi uidetur et commoda ad ambulādū in ea: sed pericu∣losa est, & fa∣cile labunt{ur} in∣cedētes {per} eā.

¶ Visio tertia. Capit. 3.

RVrsus in octa∣ua-Pen∣thecostes in tē¦pore meridia∣ne quietis: su∣bitò apertes ūt oculi cordis mei sine car∣nis vexatiōe, cut & in praefa¦••is visionibus et uidi iterum ••uae praedicta sunt oīa. A die cit autē domi¦nus ostendere mihi {pre}ter eas

quasvi derā, a∣lias quatuorse c{us} tres vias pri¦mae visionis à dextris viri{que} stabat in cacu¦mine montis. Vna earū quae proxima erat viae purpureae vs{que} ad mediū mōtis difficul¦tatē magnā ha¦bere videbat{ur} à ve prium dēsi∣tate quibus ex vtro{que} latere obsitaerat. Re¦liqua vero {per}s eius vs{que} ad sū¦mū floribus a moena, & ab īpedimētis li∣bera, sed arcta & modicū tri¦ta apparuit.

Quae erat pro∣xima huic, ari¦da videbat{ur}, & ī modū cāpi a

rati glebis ingē∣tibus aspera et viatoribus su∣is plurimū o∣nerosa. Etam autē cogitans apud me de his duabus vi∣is: {quod} diffici∣lem haberent incessum, & respōdens an∣gelus qui mi∣hi assistebat, ait: Si quis am¦bulauerit per vias istas, caue at ne offendat pedem suum: qui autē offen¦derit et cecide¦rit, si non sur∣rexerit, sed {per}∣manet: non vi debit lumē ae∣ternū: relique vero duae quae pariter cū his apparebāt: pla¦••e 〈◊〉〈◊〉 expedite

erant, & aspe∣ctu pulchracā dorē habētes, quasi terre be¦ne trire in stra¦ta publica. Cū{que} hererem in aspectu earū. Audiui rursus angelū dicen∣tē via iustorū recta facta est: & iter sāctorū praeparatū est.

Visionis prime interpraetatio. Cap. 4.

VIsionis primae si¦cut {per} āgelū ac¦cepi interprae∣tatio est haec. Mōs excelsus altitudo cele∣stis beatitudi∣nis est. Lux in vertice mōtis, claritas est vi∣tae aeternae.

Viae diuersae in

monte, electo¦rū variae ascen¦siones sūt, qui¦bus ad regnū claritatis ascē¦dūt. Via Hia∣cincthina diui¦nae cōtempla∣cionis studiū est. Ambulāt in ea, qui iugi meditatiōe & desiderio, in deo et in coele stib{us} mētis o∣culum figunt. Via viridis eo¦rum est: qui in actiua vita {per}fe¦cti et irrep̄heti sibiles esse stu¦det, incedētes in oīb{us} māda∣tis dn̄i sineque rela, qui dum trāsitoria, sed īmarcessibile brauiū su{per}ne retributiōis in cunctis o{per}ib{us}

suis non atten¦dunt. gressus mentis in vi∣ridi figunt.

Via purpurea ascensus bea∣torum Mar∣tyrum est, qui in tormentis passionum in iustitiam De per patiētiam operantes: in purpurea san∣guins suis sui ad diuinū lu∣mē trāsire cō∣tēdūt. Vir insi¦gnis supra mō¦tē, Christ{us} est. Splēdor vult{us} ei{us} diuinae cla¦ritatis eius est signū: Oculi radiātes, sere∣nus aspect{us} e∣ius su{per} electos Capilli lane al be similes, an∣tiquum dierū

esse pronunc āt, licet in no∣uissimis die∣bus secūdum carnem sit na¦tus. Cladi{us} an¦ceps in ore e∣ius, terribilis iuditii senten¦tia est, de ore ei{us} processura feriēs re{pro}bos duplici contri¦tiōe corporis & animae. Cla¦uis dextera ei{us} apparuit, qm̄ ipse est qui so∣l{us} aperit ianuā vitae, & nemo claudit: clau∣dit, & nemo à perit. Ipse quo{que} est, qui pro¦fūda mysterio¦rū dei cui vult reserat, & non estqui claudat Signat, & nō ••st qui signacu¦lū

soluat. Scep¦trū in sinistra eius, potestas regia est. quo∣niam & secū∣dum humanā naturam se ac¦cepisse testat{us} est, dicēs: Da∣ta est mihi om¦nis potestas in coelo & in ter¦ra. Tunica hia¦cinthina virtu¦tē indicat coe∣lestis contem∣plationis, quae totā perfecte possi debat mē¦tē saluatoris. Nō enim vtcae¦teri hoīm ad¦mensurā spiri¦tū acceperat: in quo habitat oīs plenitudo diuinitatis cor¦poraliter. Bal∣the{us} cādid{us} in¦uiolabilis īno¦centiae

cādorē in eo designat. Apparuit ī via quae diuinita∣tis suae cōtem∣plationem si∣gnificat, quia sic eā vult ma∣nere in aeternū cū caeterae per mansurae non sint. Nō appa∣ruit in omni∣bus, & tamen erat in omni∣bus, quia sin∣gulae significāt virtutes, per quas iusti ho∣mines veniūt ad montē ex∣celsū, vbi reci∣piūt pro singu¦lis virtutibus singulas mer∣••edes, & in o∣mnib{us} viis ve¦ritatis cōtem∣plandus est Deus.

¶ Visionis se∣cūdae inter∣praetatio. Cap. 5.

VIsionis secūde myste∣rium huiusce∣modiest. Tres viae quae à sini∣stris viri stātis in mōte secus viā viridē ap∣paruerūt, pro∣prietatē expri¦mūt triū ordi∣nū in ecclesia, videlicet, cōiu¦gatorū, conti∣nētium & re∣ctorū. Via vo∣pribus valla∣ta, vita est cōiu¦gatorū. A moe¦na aparuit via haec q̲a abīitio īstituta ē a deo haec vita. Et si legitime obser¦uet{ur}, pulchra et

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

bene placens est in conspe∣ctu domini, et ambulantes in ea, procul dubiò in mon¦tem dei ascen∣dunt. Sed in∣finite secula∣rium curarum sentes huic ex omni {per}te im∣minent, qui∣bus pungi ne∣cesse est viato res eius, nisi et parce viuēdo sese omnibus modis cōstrin¦gāt, & coram Deo & homi∣nibus se humi¦liando semper veluti inclina¦ti incedant. Via à veprib{us} libera et iocū∣dis floribus, v∣trin{que} vallata, via continen∣tium

est. Horū etenim proprium est à curis & soli¦citudinib{us} vi∣tae praesentis mentem ab∣strahere. & so¦la quae domi∣ni sunt cogi∣tare, vt sint sā∣cti corpore & spiritu. Arcta est via haec: quia vt legitti¦me & sapien∣ter obseruetur magnae disci∣plinae custodia coarctari ne∣cesse est gres∣sus ambulan∣tium in ea, ne forte secundū arbitriū pro∣prium viuen∣tes, aut in for∣nicatiōem la∣bantur, aut cū fatuis virgini¦b{us}

siue viduis delicatis quae viuentes mor¦tuae sunt depu¦tentur. Modi∣cum trita est: quia respectu aliorum pau∣ci sunt qui in∣grediūtur per eā, pauciores qui perseuerāt in ea. Florib{us} diuersi gene∣ris delectabi∣liter vndique vallata est. qui a omnia vir∣tutum genera continētium vitā adornāt. Via media in∣ter duas prae∣dictas latior illis: Via Re∣ctorum est. Ea enim cum sit instituta ad regendam vitam coniu∣gatorum

siuo contnētium, siue vtrorum que minus il∣lis coarctatur & liberius ar¦bitrium habet propriam vo∣luntatem ex∣ercēdi, ac per hoc facili{us} in ea, lubricant gressus ambu¦lantiū per eā. quod & ipsa eius planicies apte signifi∣cat. Propter qd & pericu∣losa dicta est: quia tā multi in ea labūtur, vt in ipsa pau¦cissimi stabi∣les inueniant{ur} Quia autem quasi pauimē tū habere vi∣sa est ex late∣ribus rubeis,

quae sūt in ter∣ra ignibus co¦cta; solicitudi¦nē ••••gn••ficat praela••o••um, quae circa sub¦ditos mentis eorum iugit••r decoqui ne∣cesse est, qui∣bus animae & corporis {pro}cu¦rationē debēt Visionistertiae interpretatio.

Cap. 6.

VIsionis tertiae ī¦terprae∣tationem cū ab angelo in∣structore meo suscitaretur: dixit ad me. Ecce, incepi∣sti librum via rum dei, sicut propositū tibi fuerat. Haec id circo dicebat:

quoniā in an∣no priore die quadam cum essē in spiritu duxerat me quasi in pratū quoddam, in quo fixū erat tentorium, & intro••uim{us} il∣luc. Et ostēdit mihi cōgeriē magnā libro∣rū illuc depo∣sitorū, & ait: Vides libros istos? Omnes adhuc ante di¦em iudicii di¦ctādi sūt. Ele∣uans autē vuū ex eis, dixit: Hic est liber viarū dei: qui per te reuelan¦d{us} est, quādo visitaueris so∣rorem Hilde∣gardū, & au∣dieris eam. Et

ita quidē im∣pleti coepit cō¦tinuò, cū ab ea rediissem.

Declaratio qua∣tuor viarū dei quae sint. Capitulo. vii.

EST autē quatuor viarum, quae ī tertia vi¦sione mōstra∣tae sunt, signi∣ficatio haec: Prima, quae e∣rat viciniorvi ae purpureae, ī infetiori parte dimetis aspe∣ra: In su{per}iori autē expedita & florida, vi∣tā significat e orū qui legiti¦me in seculo viuētes, in cu∣ris rerum mū¦danarum dies

suos dimidiāt ac deīde ad flo¦ridā & expedi¦tam cōtinēciū transeunt vitā Eotū{que} regula se constringē∣tes: pariter cū illis in montē dei ascendūt. Via arida & glebis aspera: durissimum il¦lud genus vitae est, quo ince∣dunt sancti he remite, & nō∣nulli ī societa∣te hoīm cōuer¦sationē habē∣tes. qui carnē suam supra hu¦manū modum macerāt, & ex siccāt ieiuniis vigiliis, genu∣flexionib{us} fla¦gellis, cilicio & grauissimis quibuslibet af¦flictiōib{us}.

Om¦nia huiusmodi quasi glebe as¦perrime sūt: et multo conatu ac vigilātia o∣pus est ambu∣lantib{us} per viā hāc, ne forte ī nimia ei{us} aspe¦ritate offēdāt, & grauius cae∣teris corruāt. Duarū viarum quae simul cū his quae descri¦ptae sūt appare∣bāt, vna vt di∣ctū est, magis irita & expedi¦tior visa est, de qua locut{us} est īstructor me{us}, dicēs: Per hāc viā incedūt sā∣ctae animae in∣fātiū quae in sa¦cro baptisma∣te sanctificate sunt: & infra

septēniūè vita discedūt. Qui qm̄ saeculi ma¦litiam experti nō sunt: expe∣dito & liberri¦mo gressu ad regnū dei per ueniūt. De al∣tera vero ait: Adolescenciū via est haec qui paulo tardius illis īcedūt, & idcirco minus trita & expedi¦ta apparet illo¦rum via. Ecce sunt visiōes et interpraetatio¦nes earū. qui a peruit oculos meos, vt vide∣rē visiōes dei: ipse proculdu¦bio pangelum suū sicut placi¦tum fuit ante ipsum in hunc modum intel¦ligēdas

esse de¦mōstrauit.

Alia visio. Ca. viii.

FActū est autē in fe¦sto beati Iacobi cū essē in spiritu & vi¦derē visionem viarū dei: rap∣ta sū ī sublime & quasi in vi∣cino mōte dei contēplata sū. Et ecce lux il∣la īmensa quae mōtis verticē occupabat: {per} mediū scindi visa est: & in∣trospexi {per} eā: & vidi sancto¦rum multitudi¦nem, cui aesti∣mari nō pote∣rat numerus. Et ait ductor

meus ad me: Cōspice & vi¦de, et cōsidera oēs quos vi∣des. Hic vides martyres san∣ctos ep̄os & cōfessores dn̄i virgines ceno¦bitas vtrius{que} sex{us} viduas & seculares cōiu¦gatos & conti¦nētes nobiles ignobiles oēs regnātes cum Chr̄o. Hi am∣bulauerūt vias dn̄i vias sāctas quas vidisti, et peruenerūt & perceperūtim marcessibilē à Christo dn̄o cū angelis e∣ius. Cōsideret nūc vnusquis∣{que} viam suam: {quod} si īiuste am∣bulauerit, cor¦rigat

seipsum cū humilitate & charitate & obedientia & dirigat viā suā quia si perue∣nerit, recipiet praemiū aeter∣nū.

De via contē∣platiuorū. Sermo. i. ca. 8.

ERā post haec quie∣scēs in le¦ctulo meo nec adhuc somnū ceperā, repēte visitauit me spūs dn̄i, & re¦pleuit os meū sermone hu∣iuscemodi. at¦tendite nūc er¦go vos qui re∣nūciastis secu¦laribus daeside¦riis, & elegi∣stis vt sequa∣mini

vestigi•• ei{us}, qui vos vo¦cauit in admi∣rabile lumen suū, qui & ip∣se vos nomina¦uit sibi filios e¦lectos: & cō∣stituit vos ī fi∣ne saeculorū iu¦dicare filios Israel. Cogita¦te apud vos, quomodo vi∣uatis cū humi¦litate & obedi¦entia & chari¦tate sine mur∣muratione & sine detractio¦ne & inuidia, & sine super∣bia, & ab aliis vitiis abstine∣re vos. Diligi∣te vos inuicē, vt nō blashe¦met{ur} pater ve∣ster celestis in vobis, & irri∣tetur,

& perea¦tis de via iusta Id est, de via cōtēplationis eius. Tūc pro¦secutus est an¦gelus dn̄i ser¦monē in hūc modū adiiciēs Si enim sūt in¦ter vos lites et dissensiones, detractiones, murmuratio∣nes, ira, odiū, inuidia, extol¦lētia oculorū appetitus ina∣nis glorie, va∣niloquia, scur¦rilitates vētris īgluuies, som¦nolentia, car∣nis immundi∣tia, ociositas, & similia: in¦quibus ābulāt filii huius se∣culi quis loc{us} erit diuinae cōtem∣rā

las sacramē rorum Christi mūditias irre∣uerēti ministe¦rio & illicito corde exhono¦rāt: arguētem irridēt, male∣dicto & perse¦cutiōe contri¦stāt. Qui meli¦ores sūt in eis: abhominabi∣les sunt & ipsi corā domino In vestitu hu∣militatis am∣bulāt: sed cor¦eor eorū lōge est ab ea. Ora∣tiōes multipli¦cant: sed haec quid prosunt dū in cordib{us} suis deo cōtra dicūt, dum fra¦ternā chari ta∣tē negligūt al∣terutrū īuidēt & detrahūt &

de praelatione contendunt. Mundi con∣temptum pro¦fitentur: sed ea quae sunt mundi vene∣rantur & im∣pudenter am∣biunt, & om¦ni vento pro∣priè volūtatis circumferun∣tur. Patrum in¦stituta abiici∣unt: negotiis saeculi se inge∣rūt, et scādalis ecclesiā replēt Propter hoc ecce contemp¦tum patitur re¦ligio, & fides scissuram. Et quid addā fa∣cere eis dicit dominus: Ec∣ce clamo post illos, & non ••uscultant.

Vocem com∣monitionis meae quasi cal∣ce repellunt. Visito illosper inauditam gra¦tiam & visita∣tionem suam non agnoscūt insuper & irri¦dēt. Percutio eos: & nō do∣lent: praecipito eos, & nō ex: pauescunt. Ve illorū vae hor∣ribile repositū est apud me. Ecce veniet ci¦to, & quasi re∣pentinus tor∣rens irruet su∣per eos: & de∣uoluet in per∣ditionē, quos absque pauo∣re inuenerit. Vos ergo po¦pulus meus populus non

fictae religiōis qui posuistis ī corde vestro mundū expu∣gnate coelum mente gerere vos inquā de∣clinate ab is qui eiusmodi sunt, & ne si∣tis participes eorū. State in via visionis {quam} elegistis, & mundate ocu¦los cordis vt subleuare eos valeatis in cō¦templatiōem lucis quam in habitat vita et redemptio ve∣stra. Quae au∣tē oculos cor∣dis emūdant, vt ad verū lu∣men subleuari possint: haec sūt. Secularis curae abiectio

Carnis affli∣ctio, cordis contritio, fre∣quens & pura delicti cōfes∣sio, & lauaciū fletus: & cum foras missa fu¦erit omnis im¦munditia: sur∣sum ista eos extollunt: me¦ditatio admi∣rabilis essen∣tiae dei & ca∣ste veritatis in¦spectio, ora∣tio munda & valida, iubi∣lus laudis, & desiderium ar¦dens in deū. Amplectimi∣ni haec, & in his estote, & occurrite vi∣uifico lumini quod tāquam filiis vobis se offert, et men¦tibus

vestris se vltro inge∣rit. Abstrahi∣te corda ve∣stra à vobis∣metipsis, & date ea i•• haec quae audistis: & implebun∣tur splendore deifico, & eri∣tis filii lucis ei tanquam an∣geli dei qui non cessant inhiate crea∣tori suo & cō¦templationis vigorem in su¦am resundere originem. Fi∣lii Adam nū parū vobis vi∣detur filios dei fieri? Et quare faciem vestram auer∣titis à contem¦platione vult{us} eius, qui dedit

potestatē talē hominib{us}, vo¦bis singulari∣ter qui pacifi∣ci esse elegi∣stis in mūdo, & cōformari angelis in ter∣ra. Vos estis lu¦cerne ardētes quas cōstituit dn̄s in monte sācto suo illu∣minare verbis & exēplis ve∣stris tenebras mūdi. Videte ne lumē quod in vobis est, e∣uacuetur a vē¦to superbiae & cupiditatis q̲ parētū vestro∣rū lumē in pa∣radiso exuffla¦uit. Declinate aurem vestrā filii pacis à cla¦morib{us} mūdi, & date silētiū

spiritui qui lo∣quitur in vo∣bis. Sabbatū perēne domi∣ni in cordibus vestris agite: et requiescet su{per} vos pax dei, {quam} exuperat om∣nem sensum, & delectabi∣mini in multi¦tudine suauita¦tis ei{us}. Nolite cōmoueri ne{que} cōcidatmēs vestra: si sper∣nit vos mūd{us}, & tanquā mor¦tuos et steriles vos aestimat. Si dolorib{us} & ae∣rumnis & pau¦pertate, atte∣nuatur vita ve¦stra: ne con∣tristemmi, ne∣que deflectatis oculos ab as∣pectu eius lu∣minis

qd est ā¦te faciē vestrā Ecce enī {pro}pe est vt euanes∣cat hic mūdus & flos ei{us} inte¦reat & vos iu∣dicabitis ama¦tores ei{us} & su¦perborū colla calcabitis. Vi∣dētes obstupe scēt super glo¦ria vestra: cum reuelabuntur diuitiae vestrae quas thesauri∣zatis vobis in coelo: tūc eua∣cuabitur quod imperfectū est cōtemplatiōis vestrae: & susci¦piet oculos a∣quilarū suarū facies lucis ae∣ternae, & tan{quam} flumē redun∣dās sic redūda¦bit fulgor eius

in cordahomi nū qui exquisi erunt eā in ve∣ritate. Nondū verba haec fini erat angel{us} qui per vices mihi loquebatur cū īcidit mihi du¦bitatio quaedā de distinctiōe viarū dei quae descriptae sunt Et īterrogaui eū dicēs: Nun quid dn̄e mi, nos cenobitae sum{us} in via cō¦tēplationis cū sum{us} in via cō¦tinētiae An es∣se potest vt si∣mus in vtra{que}? Et ait. Coīs est vobis via cōtē¦platiōis cū cle¦ricis, sicut illis eo īs est vobis¦cū viae cōtinē∣tiae. Scito tū {quod}

multi sunt in via cōtinent••ae, qui in via con∣tēplationis nō sunt. Et sunt multi clericorū qui ne{que} in via contemplatio∣nis ne{que} in via cōtinentiae am∣bulant, & hi in¦felices sunt. Ar¦bitrantur in via contemplatio∣nis se esse cum non sunt. Rur∣sus adieci, di∣cēs: Et quid di∣cemus de ponti ficibus & prae∣positis & huius¦modi magnis ecclesiae praela∣tis? Et respōdit mihi in hec ver¦ba. Superbia re¦gnat in cordib{us} praelatorum & magnorū: & re¦pellūt deum à

cordib{us} suisqui nō vult quiesce¦re nisi super hu¦milē & quietū & trementem verba sua. Prae∣cept enim olī saluator disci∣pulis suis dicēs: Qui vos nō re∣ceperunt, exit•• & excutite pul¦uerem de pedi∣bus vestris in e¦orum testimo∣niū. Et quid pu¦tas de deo sal∣uatore & con∣ditore vniuersae creaturae qui eī nō recipiūt, sed repel••unt à se, quid factur{us} sit illis cū adhuc venerit? Procul dubio mittet e∣os in ignē aeter¦nū, vbi erit fle∣tus oculorū & ••••ridor dentiū.

Quid proderit tūc eis superbia et diuitiae? Et cō¦sumatis omni∣bus sermonib{us} his: in die qua beati Michaelis memoriā age∣bamus: iterū se mihi praesenta∣uit, & allocuta sum eū, dicens: Nunquid dn̄e mi secure affir∣mare poterim{us} oēs hos sermo∣nes ex te pro∣cessisse? Haec id circo dicebam: quia ex {per}te ver ha ista protule∣rat, ita tn̄ vt fa∣ciē eius non vi∣derem, ex parte vero {per} os meū in spū fuerāt {pro}¦nūciata. Ille igi¦tur cū magna se¦ueritate me in∣tuēs, ait: Crede

ex toto corde tuo verba haec quae descripta sūt, de ore meo processerūt. Be¦atus qui legerit & audierit ver∣ba libri huius: quia vera sunt & à veritate nunquam de∣clinant.

De via actiuo∣rū sermo.

ALiū quo{que} sermo¦nē conti¦nuo inchoauit his verbis, di∣cēs Ammoneo eos qui in secu∣larib{us} curis op∣pressi sunt: ali∣quando cogita re quae sunt prae¦cepta vitae, idest diligere deū et proximū sicut

seipsum: non occidere, non furtum facere, aliena non cō∣cupiscere Haec & alia quae in Lege Domini scripta sunt: cum omni di∣ligentia obser∣uare, & scire possunt se reg∣num dei posse intrare. Si ad altitudinem cō¦templationis se non valent e∣rigere: legiti∣marum actio∣num officia stu¦deant adim∣plere: In men∣te habeant ti∣morem domi∣ni semper, & ipse diriget v∣niuersa opera eorum. Do∣mum orationis cum reuerenti••

frequentet: & cum oportue∣rit de facultati¦bus suis hono∣rent. Sacramē∣ta domini in fi∣de & humilita∣te venerentur: & verbo dei li∣benter aurem accommodent Sanctificatos Dei ministros omni honore dignos existi∣ment, & disci∣plinae eorum cum mansuetu dine acquies∣cant. Vnicui{que} quod iure de∣bent, pacifice exhibeant: no∣mini dantes vl¦lam occasionē querele: et cum iniuriati fue∣rint, tollerent seruantes vin∣dictam iudici

vniuersorum. Sermonem ve∣ritatis in tem∣pore suo con∣stanter loquan∣tur: & pro iu∣stitia laborem subire non re∣cusent. Pupil∣lam & vidu∣am & eum cui non est adiu∣tor: in oppres∣sione defen∣dant, & angu∣stiis eorum pia consolatione occurrant.

Esurientem & sitientem refi∣ciant, nudum operiant, hos∣pitem colli∣gant: Infirmū & incarcera∣tum visitent.

Dent multum gratis, & quae∣cun{que} sunt mi∣serationis▪ &c

e¦quitatis opera sectentur.

Prudentiores, in soctos eru∣diant, errantes & praue ambu¦lantes, ad veri∣tatem & iusti∣tiam reuocent, & discordias inter fratres ccompesant.

Fugiant ebrie∣tatem & crapu¦lam, & carnis immunditiam: iocos vanos, & peccata ser∣monum & o∣ciosilatem, & vestimsnto∣rum arrogan∣tiam, & spi∣nas curarum, sicut iubet ser∣mo Diuinus, omnem solli∣citudinem pro¦••icientes in de∣um, & carnis

afflictionē non negligūt. Dico antē iis qui ope¦rib{us} necessitatis inseruiūt: Ope¦rimini o{per}a vr̄a corde bono & sīplici, sine mur mu••atiōe, sine vaniloquio, & ne quis graue•• per vos, & vtne cessitatem paci¦enti subuenire possitis. Caue∣re autē ab omni auaritia. Haec e∣nim agit vt do∣losa sint opera vestra, & vt de∣fraudetis proxi mos vestros & mentiamini & {per}iuretis nomen domini, & con¦gregatis pecu∣nias īiquas quae mergūt in inte∣ritū possidentē eas. Vos qui in

sublimitate e∣stis, nolite su∣perbe agere in eos qui eiusce∣modi sunt, ne{que} opprimatis eos inique, sed ma∣gis defendite, & in omni be∣nignitate custo¦dite & pacem inter vos firm••¦te, quia in hoc positi estis à do¦mino Haec est via domini re∣cta & pulchra via actionū san¦ctarū. Qui am∣bulauerit in ea vs{que} ad finē vi∣tam inueniet, et requiescet in monte sancto dei, & forseius cū filiis lucis.

¶ De via mar∣tyrū. Ser∣mo.

DIes festus agebatur & eram{us} assistentes diui¦no officio: cum ex consuetudi∣ne apparuit an∣gelus in conspe¦ctu meo. Cú{que} de mora eius so¦lito lōgiore de∣licta mea corā ipso culpassem: dixi ad eū: Pla∣ceat nūc domi∣ne mi, vt & ter∣tiae illi{us} v••e quae est sāctorū mar¦tyrū disciplinā nobis insumes: ne{que} ab hac tua benignitate pro¦pter aliqua mea delicta compe∣scaris. Tunc a∣periens os suū' locutus est di∣cēs: Agn{us} Chri¦stus {pro}cedit co∣rā sanctis mar∣tyribus:

& ipsi s••quuntur eum cum psalmis & coronis cōgau detes ei cū triū¦pho nobili. Et ipse Christ{us} ap∣paret in eis qua si speculū & ex¦emplar & de∣cor gloriosus. Multe p••ssiōes sunt: per quas oportet filios dei coronari, et nemo corona bitur, nisi legi∣time certauerit Audite hac & corde percipite qui persecutio∣nem parimini propter iustitiā ltc gandētes {per} viam nobilem, viam bellatorū domini purpu∣ratā cruore san¦ctorū & agni. Nolite i•• gemi∣scere,

ne{que} ascē¦dat in cor ve∣strum murmur cōtra dominū, quasi der••licti sitis ab eo, & tā¦quā nouum ali∣quid accidat vo¦bis. Legite scri∣pturas spūs san¦cti: & recogita∣te dies ātiquos. Oēs quotquot fuerūt ante vos in via hac qua ambulatis: deo placuerūt in la∣boribus suis, & per multas an∣gustias trāsierūt in latitudinē li∣bertatis gloriae filiorū dei. Pri∣m{us} agni praecut sor Abel, sub manu fratrisini qui, sanguinem suū fudit in ter∣rā, corā domi∣no testimoniū

innocentiae fide¦lis Abrahā pa∣ter fidelis popu¦li, deidololatria solicitatus est à genre iniqua, et elegit•• dissolui incēdio magis {quam} peccare in su¦um deū, & per manū domini eductus est de Hut Caldaeorū. Ioseph cū esset amator innocē¦tiae & accusaret crimē fratium apud patrē, ven¦ditus est alieni∣genis. Et iterū¦cū nollet con∣sentire iniqui∣tati adulterae, carcerem lon∣gi temporis pla¦cita mente susti¦nuit. Serui veri¦tatis prophetae domini, contra praeuaricatores

legis vsque ad∣mortem dimi∣cauerūt, & per passiones mul∣tas consumati sunt. Pueri do∣mini in Babylo¦ne, superbi im∣perio, quem tre¦mebat oīs terra cum fiducia cō¦tradixerunt: & dari ignib{us} hor¦rendis elegerūt magis{quam} ad con¦tumeliam crea∣toris genua cur¦uate ante crea∣turam. Daniel deo amabilisco {quod} dedisset ho∣norem deo pa∣trūsuorū, l••onū dētibus tradit{us} est. Copiosus est sanctorū nu¦merus, qui ante saluatoris aduē¦rum laudabilis sufferentiae exē∣pla

dederūt, & morte sua mor∣tē domini prae∣currerunt. Vlti∣m{us} omniū erat innocens Bap∣tista, quo maior inter natos mu∣lierū non surre¦rit, qui & ipse pro testimonio veritatis capite minoratus est, & datus puelle in precio faltus ita decebat fier: & placitū erat ante dominū: vt nō tantū san¦guis agnorū & a••etū & aliori animalium san∣guini agni qui pro salute mur¦di immoland{us} erat, in figura premitteretur, sed & filiorum dei qui redimē¦di erant sanguis

in occursum e∣ius funderetur. In nouissimis autē diebus mis¦sus est à secreto patris, expecta∣tus ab origine mundi, agnus immolat{us}, quē adorant Cheru¦bin & seraphin & omnis multi¦tudo angelorū, vt expiaret pec∣catum mūdi, & fecerunt in eo quaecū{que} volue∣rūt: et ipsi quos saluare venie∣bat. Pleni sunt libri laboribus & angustiis ei{us} & legitis passio¦nes eius, & nō {per}cipitis corde. Vs{que} quo duti e∣sti•• filii hoīm? Terra quae sēsu nō habet: susce∣pit guttas san∣guinis

de vulne¦ribus saluatoris & sustinere nō potuit maiesta∣tē ••i••s sed com¦n••ota est & con¦tremuit, & scis∣•• sunt petrae du¦rissim••••: & ecce per s••r••pturas stillat super cor¦da vestra ratio∣nē habētia, mul¦tiplex passio fi∣lit dei provobis occisi & conti¦nere potestis à gemitibus & à lachrymis•• Au∣ditis vanitates quae non perti∣nent ad vos: & nō continetis à r••fe. Rurs{us} posi haec a••iecit, & dixit: Vos qui transitis per viā tribulatiōis Ie∣su, at••endite & ••idere si est do∣lor

sicut do∣lor eius.

Non peccauit solus sine pec∣cato natus est super te••ram, repleuerunt a∣nimam eius do¦loribus scele∣ratorum, & non exaspera∣runt mansue∣tudinem ag∣ni, vincula im∣plorum, cri∣minatio men∣dax, illusio ne∣quam, denu∣datio, flagel∣lum, colaphus, alapa, & spu∣tum, & spina verticem eius pungens, cruae & claui, & innoxii cruo∣ris effusio.

Sed in his om∣nibus supera∣uit patientia e∣ius:

& contri∣uit moriens a∣culeum mor∣tis. Animad-uertite filii cru∣cis viam agni, & ambulate cō¦fidēter post ve∣stigia sangui∣nis eius, dux itineris vestri, ipse est, & cla∣mat ad vos, di∣cens: Confi∣dite, ego vin∣ci mundum, & quare trepida∣tis à facie ter∣roris humani ducem haben∣tes inuictum: & tam multa milia imitato∣rium eius praee∣untium vos cū victoria mira∣bili? Ecce e∣nim modicum ante vos in∣numerabiles

pugne seruo¦rum Dei fact sunt apostolo∣rum & marty∣rum & inuicta∣rum virginum, & dederunt le∣ta spectacula cū¦ctis exercitibus coeli in victo∣riis suis: dilexe∣runt Deum ma¦gis{quam} animas su¦as: & propter nomen eius ex∣posuerunt eas cunctis gene∣ribus mortis & quasi lutum ab omnibus con∣culcari susti∣nuerunt: rise∣runt in theatris & conciliis, a∣matores mun∣di nuditatem sanctorum: & saturati sunt il∣lusione confu∣sionis eorum,

sicut letatur be∣stia eum deuo∣rat praedam: & disperserunt sā∣guinem inno∣centem per cru¦ces & gladios, ignes & gur∣gites aquarum vngues ferre∣os, et fauces be¦stiarum, & quicquid tor∣mentorum ex∣cogitate po∣tuit crudelitas impiorum: hoc in eorum mor∣tificatione ten∣tatum est. Et exultauerunt quasi in epu∣lia athlete Dei in confractio∣nibus suis: & delictari sunt in calice ama∣ritudinis, qua si qui letan∣tur in delitiis

multis. Tucin∣uenta est patien¦tia sanctorū fi∣delis in exami∣natione sua: et fortis supra for¦titudinem re∣gū et principū mundi. Propte rea ecce educti sunt in refrige∣rium consola∣tionis, & requi∣escunt in ample xu dexterae dei, et sanctorū an∣gelorum, quia portauerunt ig∣nominiam eius coram habitan¦tibus terrae. Haec attēde, et vigili mente retracta O homo qui pu¦sillus es corde adsustinentiam passionū Chri∣sti, cōtemplare gloriam, et leti∣tiam quae cir∣cundedit

mar∣tyres Domi∣ni: et non ti∣mebis commu∣nicare dolori∣bus & angusti∣is eotum. Sed primum est, vt habeas sub pe∣dibus substan∣tiam huius mū∣di, & gloriam eius quae est ho∣die & cras non comparet. Si e∣nim haec amas: fugiet à te for∣titudo in tem∣pore pressure et despectionis. Etiam dico, non sit precio∣sa in oculis tu∣is vita tua, sed vilem atque de∣spicabilem sem per arbitrare. Qui enim se∣ipsos amant, & magni sunt a∣pud

set concul∣cationem in persecutione su¦stinere nō pos∣sunt, & ad cer∣tamen sacto∣rum idonei nō sunt: felix com¦mutatio tibi {pro}∣posita est. Ab∣nega vitam exi¦gui temporis et misere condi∣tionis, & acci∣pies pro ea vitā quae nescit defe¦ctum aut mole¦stiam, plenam gloria, & exul∣tatione, quā lin¦gua nesciteffa∣ri. O homo te∣nebrosi intelle∣ctus: leua ocu∣los tuos, & pro¦spice in futurū, et intuere beatā reformatiōem corporis tui, quae veniet tibi

saluatore tun, quando euellet à corpore tuo spinam Adae, et configurabit e∣am claritati cor poris sui: ita fi∣et vt festines cum alacritati effundere ani∣mam tuam in omne pericu∣lum, in feruore charitatis ipsi∣us: & sic aesti∣mabis ditio∣nem vitae tuae, quasi stille de situla excusse in terrā. Quid adhuc anxiaris O homo dei, à facie persequē∣tis? Consorta∣re, cōsolare, te∣cum est Chri∣stus in persecu∣tione. Tccū an¦geli eius funt in certamine: qui in

omnes labores tuos dinume∣rant, & lassitu∣dinem tuam su¦stentant, nam & pro te ini∣micos tuos ex∣pugnant. Me∣mento sermo∣nis quem dixit ad seruos suos. Qui vos tan∣git, tangit pu∣pillam oculi mei. Serue dei, quid tribues sal¦uator tuo, qui ita sibi te con∣iunxit, vt sine ipsius iniuria, ledi non possis? Semel pro te passus est: & ad huc quotidie in te & conseruis tuis patitur, & ostentui habe∣tur. Si mestus¦es, non de tua, sed illius iniu∣luria

dole {pro} te ergo gaude & letare, quia per tribulatiōē prae pararis ad glori¦am, et gaudium sempiternū: Au¦rum dn̄i es per ignē te exami∣nat, vt in thesau¦ros suos proba∣tū te recipiat.

¶ Factum est au¦tem prius {quam} vaer ba haec termi∣nasset angelus qui mecum lo∣que batur, vt su∣perueniret festi¦uitas beatarum virginum Vr∣sulae & sociarū cius vndecim millium, Tunc decantabatur in vigilia ma∣tutina sermo il∣le diuinus, quo dicitur: Reddet deu•• mercedē

laborum suo∣rum, & dedu∣cet illos in via mirabili: vnde ego sumpta oc∣casione inter∣rogaui instru∣ctorem meum ••••m inter silen¦tia misse michi more suo appa∣ruisset, dicens: Domine, de∣monstra michi quaenam est via illa mitabilis, cuius meminit scriptura, di∣cens: & dedu∣cet illos in via mirabili. Qui continuò re∣spondens, ait: Via sanctorum Martyrum haec est. Rursus in∣terrogaui, di∣cens: Et quare vocatur mira∣bilis: Bene, in∣quit,

mirabilis appellari potest Nunquid enim non est mira∣bile in oculis hominum, {quod} mentem fragi∣lis hominis ita Deus inflam∣mat, vt prae a∣moris magni∣tudine, quo in∣tus erga eum e∣stuat: & pro∣priae vitae obli∣uiscatur, in tan∣tum vt ad gra∣uissimos quos libet cruciatus, velut insensi∣bilis fiet, & sine sui cura liben∣ter omnia pro¦nomine eius su¦stineat. Hoc in tueri potes in sacris illis vir∣ginibus, qua∣rum hodie mar¦tyrum celebra∣tis.

Fragilis e∣rant & sexu & aetate, ne{que} ali∣quem habebāt defensorem: & tamen non ti∣muerunt tyran¦nos nec gladi¦os eorum, sed cum omni con¦stantie obtule∣runt tenera mē¦bra sua in mor∣tem pro dn̄o, qa diuini amo∣ris incendio cō¦fortabāt in spū vt eam foris nō sentirēt. Et hoc quidē vehemē∣t••r erat mirabi¦le in oculis ho∣minum: non an¦tē in oculis do¦mini cui possi∣bilia sūt oīa. Et hoc quidem ve¦hemētererat mi¦rabilē in spiritu vidisti, & erat

pulchrior et no tabilior caeteris omnibus? ita scito {quod} retribu∣tio martyrū om¦ni retributione excellentior est & gloriae illorū nichil compara¦tur. Post haec cu adesset festiui∣tas sancti Mar∣tini: circa me∣diū noctis ante vigiliā matuti∣nam, subito ex∣pergefacta sum et fugit somnus ex oculis meis▪ Et ecce angelus domini stabat corā me: & al∣locuta sum eū, dicens: Oro mi domine vt ex¦hortationē ser¦monis tui de sanctis martyr••••¦bus iam cōple∣as, & competē

ti fine conclu∣das, qui cū me contemplari fe¦cisset sublimia ••uaedam in coe∣lestibus, quorū aspectu erā in∣digna: petitio∣nem m••am im¦pleuit, dicens: Iterū dico tibi, & āmoneo vos O filu dei: vt di¦ligentius atten¦datis antecesso¦res vestros, qui praenomīati sūt in praesenti ser∣mone quomo∣do arserunt in charitate Chri∣sti. Currite & confirmamini, & nolite prae∣meditari. Ecce enim vigilat su¦{per} vos fili{us} pacis qui vos recipiat et remuneret su¦pra humanā aesti¦mationē

illū spi¦ritū ardoris & charitatis Chri¦sti, qui superet omne fragilita¦tē vobis praesta¦re dignetur: qui in trinitate per¦fecta viuit & re¦gnat deusverus {per} infinita secula seculorū. Amē.

De via coniuga¦torū. Sermo.

FVI in ora¦tione et ap¦paruit mi∣hi solito more dominus meus & postulaui ab eo disciplinam viae illius quae ad ordinem cō¦iugatorum per¦tinere dicta est, statim{que} assen∣sit petitiōi meae sic{que} orsus est. Ecce dico, &

ammoneo sec••¦lares cōiugatos abstinete vos à prauis operib{us} vestris, quibus cōquinati estis, et contaminata est terra ab ini∣quitatibus ve∣stiis pessimis, quae sunt auari∣tia, luxuria, for∣nicatio, adulte∣riū, homicidiū superbia, ira, o∣diū, inuidia, bla¦sphemie, ebrie∣tates. Attē dite ergo et intuemi ni viā vestram, quomodo am∣buletis {per} eam, ••m̄ impossibile est vobis cū tali¦bus vitris intra∣re per illā. His dictis abscessit: Et cum iterū ap¦paruisset, roga∣ui vt proseque∣retur

īcepti ser∣monis exhorta¦tionē. Qui ait: Nisi quia beni∣gnus & miseri¦cors dn̄s est: in tediū posset ad∣duci, pro eo {quod} tot modis habi¦tatores mundi admonet: ipsi vero pro nichi∣lo ducunt mo∣nita eius: ne{que} v••latenus ani∣maduertūr dile¦ctionē, qua de∣bebēt accaedi er¦ga paternas ad∣monitiōes eius in īdignationē conuertunt & spernūt eas: & ad legatiōes ei{us} attendere dedi∣gnantur, si pos¦sibile esset in ip¦so esse perturba¦tionem: ex hoc vti{que} posset tur∣bari,

{quod} tot mo∣dis hic mūd••ū aduersus ipsum erigitur▪ {pro} quo & natus est & passus, & multa miracula est o∣perat{us}, et adhuc licet non attē∣dant: operatur. Et ecce admo∣nitiōes suas mā¦dat etiā iis qui in seculo omni¦b{us} modis se illi opponnūt pro sua gratuita be∣nignitate, et {pro} eorū dilectiōe, qui quamuis in seculo cōuersā∣tur: ipsum tamē diligunt ac ser∣uiunt ei, quorū heu paruus est numerus abun¦dantius autem hoc faceret, si meliori deuo∣tione monitis

eius intendere vellēt. Post haec aperiens os suū locutus est, di∣cens: O gene∣ratio insensata & onerosa do∣mino deo vr̄o: vt quid tāto stu¦dio diligetis, quae odit patei vester coelestis, & dominū coe¦lorū irritate nō timetis, in con¦spectu cuius o¦mniū angelorū mult••tudo con¦tremiscit? Dici∣te mihi quē fru¦ctum consecut•• sunt in his pra∣uitaribus quas enumeraui vo¦bis: omnes qui ab initio saeculi inuenti sūt am∣bulantes in eis, & nō apposue∣runt placare fa¦ciem

dei nostr remediis peni∣tentiae? quid vo¦bis annūciaue∣runt de his vni∣uersi testes veri¦tatis? Si obliti estis, ecce iterū annūcio vobis coram deo vi∣uēte, quia clau∣sum est eis coe∣lū aeterna & in∣dissolubili clau¦sura: & abscon¦dita erit ab eis desiderabilis fa¦cies dei nostri, & alieni facti sunt à conuiuio sempiternae leti¦tiae sanctorū qui abhominati sūt vias illorū ini∣quas. Et ecce consortes facti sunt durissimi diaboli & infe∣liciū angelorū eius, qui abs{que}

misericordia & sine cessatione affliguntur, & calcant ceruicē eorū quam ad∣uersus factorē suum erexerūt, & pascuntur in amarissimis pla¦gis eorū. Et q̲a clauserunt ocu¦los suos ne vi∣derent lumē ag¦nitionis dei & sanctarū iustifi∣cationū eius, et dilexerunt ope¦ra tenebrarum, deputati sūt vo¦ragini horrēdae caliginis, quae exitum non ha¦bet neque illu∣strari poterit ab vllo lumine im¦perpetuum. Ti¦morem domini sāctum habere despexerunt, et irritauerunt eū

in letitia volup∣tatis suae, & suc∣cenderuut in se∣ipsis illicitos ar∣dores libidinis, & irae, & insa∣ciabilis auari∣tiae, propterea manet super eos timor plen{us} hor¦rore & incon∣solabilis tristi∣tia, & mordax indignatio, & facti sunt car∣bones sempiter∣ni incendii, qui extingui non po¦terunt in aeter∣num, neque vlla adustione consu¦mi.

Audite haec ir∣ritatores Dei, & discedite à viis perditorumdum tempus correcti∣onis habetis: & redire ad viam immaculatam

quam praeparauit vobis deus ab in∣itio, & videte modo cum timo¦re Dei ambule∣tis in ea. Non enim est ab in∣uentione homi∣nis honorabile Coniugium ve∣strum: sed ab ip∣so conditore v∣niuersitatis in Pa¦radiso innocen∣tiae institutum est quando mascu∣lum & foeminam creauit parentes vestros, & lo∣cutus est in lin∣gua protoplasti, dicens: Propter hoc relinquet ho∣mo patrem & ma¦trem, & adhaere∣bit vxori suae, & erunt duo in car∣ne vna. Date er∣go O vir & muli∣er honorem ordi∣ni

vestro, quē de∣us honorare dig∣natus est, & noli∣te inducere scis∣suram & macu∣lam copulae ve∣strae. Lex domini iungat vos et san∣ctificet, & sit vo∣bis domus vna, mensa vna, sub∣stantia cōmunis, vnus thorus & a∣nima vna, & dato locum tim••ri do¦mini in medio ve¦stri.

Decus enim tha∣lami coniugalis, est timor domi∣ni, & qui ab eo va¦cuus fuerit, ma∣ledictus & im∣mundus reputa∣bitur à Domino. Ibi dominabitur libido quae mo∣dum nescit, & ex∣ercetur opus eti∣am sermone in∣dignum,

quod na¦tura non ordina∣uit, & non perti∣net ad generatio∣nem. Audiant & intelligant qui o∣perantur quod malum est coram domino: & tol∣lant maculam de cubilibus suis, propter hoc liget corda vestra ti∣mor Domini vt in operae vobis concesso frenum vobis ipsis impo∣natis, & non mo∣re bestiarum om¦nem imperum de¦siderii vestri se∣quamini.

Dies Festos & dies legitime ab∣stinentiae, & tem¦pora purgatio∣nis per contmen∣tiam honorate: & si quid super∣addideritis, ad∣det

Dominus gratiam vobis & generationi ve∣stri: qui enim in∣ter diem & diem & inter tempus & tempus conti∣nendo non di∣stinguunt: vin∣dictam Domini in seipsis, & in semine suo, qua hora non puta∣uerint sentient. Exhortamini al∣terutrum ad con¦tinentiam: & o∣rate pro inuicem vt continere va∣leatis, & vt spiri∣tus immunditiae fugiat à vobis.

Cum autem prae∣ualuerit infirmi∣tas, concesso re∣medio expian∣da est, vt illicita nō labatur, ficut scribit Doctor Gentium.

Vir proprii cor∣poris potestatem non habet, sed mulier: & mu∣lier proprii cor∣poris potestatem non habet, sed vir, & propte∣rea debitum in∣uicem negare nō potestis.

Illud autem sci∣tote quod mutuae coniunctionis ve¦strae praecipua cau¦sa esse debet, pro¦pagatio prolis, si qua alia est: ad infirmitatem per¦tinet: & habet indulgentiam si timoris Domini moderationem habnerit, & ele∣mosinarum re∣medium. Vir mu¦lieris, & mulier viri infirmitates cū patientia & cō¦passione suppor∣tēt,

& nolite sper∣nere inuicem, sed magis honorem alterutrum exhi∣bere studete.

Sermo litigiosus & amarus nun∣quam oriatur in∣ter vos: sed in spiritu lenitatis & bone seueritatis inuicem excessus vestros arguite. Sit obediens vi∣to mulier, & tan∣quam superiori in omnibus ce∣dat & ministret, sicut ordinauit ab initio plasma∣tor vtriusque.

Mores viri etiam prauos toleret, & propicietur ini∣quitatibus eius, faciem{que} Domi∣ni in eleemosy∣na & oratione praeueniat.

Pudicitiam inte∣riorem

foris po∣testuri debet per modestiam vesti∣menti, & sermo∣num, & gressu∣um, & aspectus.

Non haerebit o∣culus eius in fa∣cie aliena, & cum omni solicitudi∣ne suspitionis & maledicti occasi∣onem abscindat. Vir qui sensatā et timoratam sorti∣tus est vxorem, non ea•• in ho∣noret tu••pi & a∣maro sermone: sed tan••uam vas glorie dei hono∣ret, & consenta∣neum se illi prae∣beat, & gratias agat Deo coeli: qui beatificauit eum coniugio ta∣li. Audi me & in∣gemisee super ma¦lis filiorum ho∣minum

quae lo∣quor ad te: Viri dierum istorum in numero ma∣gno declinaue∣runt corda sua in insipientiam mulierum, & stulti facti sunt, cōsentiendo in∣sanie illarum.

Arrogantia ve∣stimentorū quā vidisti, & dete∣stata es in filia∣bus saeculi quae venerunt ad te, increuit supra modum in ter∣ra: & insani∣unt in ea, & in∣ducunt iram dei in mundum, gloriantur am∣bulare compo∣sitis gressibus in multitudine pannorum suo∣rum: & inuti∣liter consumere

student quae in∣digentium vsi∣bus necessaria essent. O infe∣licitas, O mi∣serrima caeci∣tas, rem multo sudore conqui∣sitam luto com¦mendunt, vt post se trahant oculos adulte∣rorum: & vnde regnum Dei cō¦parare poterant gehenne incen∣dium mercan∣tur. Auf••rie viri malum hoc ab oculis domini: & nolite glori∣rari in vanitati∣bus vxorum ve¦strarum, sed ma¦gis indignatio∣nem habete: quia scortanti∣um similitudi∣nem induerunt. Pannorum ista

superfluitas & strictura vesti∣menti, ad nihi∣lum vtilis est, ni∣si ad s••ffocan∣dos partus, & arrogantia cri∣nalis operimen∣t••, & multa hic fimilia, venaliū mulierum adin∣uentiones sunt, et non pertinent ad legales Ma∣tronas.

Clamor meus à domino ad vos quì deposita vi∣rili grauitate, mollieiem foe∣minarum indu∣istis. O stulti & vanissimi, Vt quid dereliqui∣stis serios mores iustorum senum qui vos praecesse runt, & declina∣stis in vanitates & insanias dia∣bolicae

adinuen∣tionis, quae non proderunt vobis nisi ad augmen∣tum incendii ve¦stri. Vae qui su∣perbitis in pom¦pa vestimenti splendidi & su∣perflui & deli∣cate compositi: & quod auare quaesitum est ad nichilum dedu∣cere gloriamini. Vae qui lasciui∣tis in capillatu∣ra muliebri: & formam viri in vobis deturpare non erubescitis. Vae qui in ludis vanis, vae in co∣messationibus et ebrietatibus tē∣pus infructuose deducitis. Vae qui linguati•• e∣stis ad irrisiones & detractiones,

& ad fabulan∣dum quod non prodest, et ad cō¦cinnandos do∣los, et ad subuer tendam causam innocentis. Vae qui venalem ha∣betis sermonem in consilio, et ex angustiis oppres¦sorum ventrem adimplere gau∣detis. Vae qui li∣tigiosi et tumidi estis inter ciues. Vae vob••s rapa∣cibus & profun¦dis corde ad multiplicandam substantiā mun∣di, quae vobiscū euanescit. Nun∣quid qui planta uit aurē non au∣diet? aut qui fin∣xit oculum non cōsiderat? Quie∣scite filii homi∣nū ab irritatione

domini, quia in proximo est vt euigilet, et in ig∣ni zeli sui irrita∣tatores suos de∣uoret. Iterum di¦co vobis qui sub iugo matrimo∣nii estis: deū ti∣mete, fidē et di∣lectionē imma¦culatam inuicē custodite. Filios vestros & filias et familiam ve∣stram in timor•• domini et casti∣monia enutr••te. Decima domini et merces mer∣cenarii non mo¦retur apud vos, beneficentie in pauperes nolite obli••isci, et caete¦ra quae in sermo∣ne salubriū acti∣onum à domino obseruare cura∣te. Haec est viae vestrae

habet, occulte vxorē proximi polluit, & versa vice mulier alte∣ri{us} maritū suo su¦{per}ducit: Haec est iniq̲tas maxima et maxim{us} est eo¦rū numerus qui offendunt in ea, fornicationis au¦tem immūditia plenus est mun∣dus, omnes qua∣si scientes festi∣nant ad eam, & vix īuenitur quī nō se praecipitet in foueam cius. Cum exarserint in concupiscen∣tia expectationē vix sustinent, vt in opus eam per¦ducant, & cum impleuerint do∣sideria pessima•• non quiescant, sed iterum at{que} iterum redeunt

in idipsum, & nun quam satu∣rati se posse arbi¦trantur, sed & priusquam ma∣turescant, vt ex∣ercere possint prauitatem hāc: pluribus modis innocētiam suā commaculant, propter hoc au¦tem in increpa∣tione coniuga¦torum, fornica∣tionis nomē ad∣ieci, quia & ipsi ante{quam} coniugri legem assumant super modumin ea fedantur, et prouocant iram Dei in se. Hinc est {quam} ad matri∣monia legittima accedentes: fru∣ctu generationis priuantur à do∣mino, & miran¦tur vnde accidat

eis, ignorātes ste¦rilitatis suae cau∣sam. Quibus au¦tē generatio cō∣ceditur, aut in ip¦sa prole, aut in a∣liis reb{us} necessa∣riis, plurib{us} mo∣dis diuino iudi∣tio feriuntur, et omnia eis infoe∣liciter {pro}ueniūt. Rursus cū de no¦mine blasphe∣mie interrogassē ait: Hoc dixi, propter eos qui turpibus conui∣tiis proximos su¦os dehonestant: Sed & hoc scisci¦tata sum quaenā essent dubieta∣tes, quas in eodē sermone reprae∣hendere videba¦tur: Ad quod ita respōdit. Multi sūt ī ecclesia for¦mā habētes chri¦stianorū,

dubii tn̄ in fide christi¦ana: inter catho¦licos manifestè cōuetsantur, do∣mū orationis in trant, sacramen∣ta ad fidem per∣tinentia cū caete∣ris percipiunt: et tamen nullā fidē eis exhibēt: ne{que} ad salutem vtilia esse arbitrantur. hoc aūt operib{us} pessimis quae a∣gunt, manifestè cōprobant. Si e∣nim in eis vera esset fides, à mul¦tis iniquitatibus quas operantur abstinerēt, et ad∣iecit, dicēs: Mul¦tae haereses sunt in diebus istis, sed occultè: et haeretici multi qui fidem catho¦licā latenter op∣pugnant,

et mul¦tos ab ea auertūt Tunc interroga¦ui eū: dicēs. Do∣minemi quid di∣cis de illis quos catharos vocāt: qui vitā cōiuga∣torū omnino re∣{pro}bare dicūtur & respondit: dicēs. Ipsorū dequibus interrogas: vita abominabilis est coram domino, vitam illorū cul∣pare nō possunt qui legitime cō∣iugium contra∣hunt: & secundū legē domini co∣habitant, custo∣dientes in timo∣re dei sacras feri as & ieiunia, & necessitatib{us} pau¦perū misericor∣diam exhibētes. Iterū autem allo cuta sū eum: di∣cens:

Dn̄e vt au∣diui quidā ex eis asserunt {quod} legi∣timum esse non potest coniugiū nisi inter eos qui vs{que} ad tempus legitime cōiūcti¦onis virginitatē ambo custodie∣rūt, quid ad hoc dicis? & respon∣dens: ait vbi tale coniugium esse potest: gratū est domino, sed ra∣rum est valde vt ita cōtingat, ve∣runtamen & ex iis qui non con∣tinuerunt: multi sunt acceptabi∣les domino, le∣gitima habentes coniugia, & in mādatis domini ambulantes, ali∣oqui nimis con∣traheretur nume¦rus populi dei,

non habent re∣prehēdere quic∣{quam} in ecclesia dei isti dequibus lo∣queris: quia per viam reprehen∣siōe digni sunt, pro certo noue∣ris: quia ministri sunt sathane, cu∣••us opera praua exercēt, ipse dux illorū est: & om∣nis nequicie ex∣emplis eos pre∣cedit, & sequun∣tureū per omnia operib{us} pessimis Et dixi. Domine que vel qualis est fidis eorum aut vita? Respondit, Praua est fides e∣orum: & opera peiora. Rursus dixi videnturta∣menin cōspectu hominum iusti: & laudātur qua∣si sint bonorum

operum, ita est inquit, facies su∣as simulant qua∣si iuste & inno∣centis vite sint: ac per hoc mul∣tos ad se trahunt & seducunt, in∣trinsec{us} autē pes∣sima fanie pleni¦sunt.

¶ De via conti∣nentium. Sermo.

CElebranti¦bus nobis solennita¦tem beati Ioan∣nis euangeliste: intenta eram o∣rationi post vigi¦lias matutinas, ac deprecabar do∣minū valida in∣tētione cordis: vt secundum so∣litam benignita∣tem suam, disci∣plinā viae cōtinē

ciū quā inspiritu viderā, mihi apo¦rire dignaretur. Sed & diuinū e∣uangelistā & an¦gelū doctorē me¦um, vt mihi ad∣iutores essēt in∣uocabā, cū{que} o∣rādo lassata fuis∣sē, remisi paulu∣lū oculos ad so∣porē: & post pu∣sillū repente ex{per}¦gefacta sū, & ec∣ce āgel{us} mihi as∣sistens: sermonē quē desiderabā īcoauir his vbis. Dico vobis, O filii dei, O filii lu¦cis: ītuemini viā vestrāquomodo floreat, & quā de¦lectabile est cur∣rere in ea, curri∣te ergo & prope¦rate obuiā spōso vestro: qui vos expectat. Diligi∣te

castitatem: & seruate illi inte∣gritatem virgini¦tatis vestrae. Vir∣go ornata casti∣tate, charitate, prudēcia, humi∣litate: bene cur∣rit, haec cum dix∣et, amplius nō ad••ecit, sequenti vero die cum de beatis innocen∣tib{us} officiū misse ageretur: ego sū¦pta occasione ex¦lectione Apoca¦lipsis quae legeba¦tur, deprecata sū¦dn̄m meum, qui iterū mihi assiste¦bat: dicens. Dn̄e si inueni gratiā corāte, dic obse¦cro mihi, quale est hoc canticū quod de cantant isti beati marty∣res ante sedem dei & agni, sicut

praesēs lectio te∣stat{ur}, aut quo mo∣do sequunt{ur} agnū quocū{que} ierit? Et respondens ait: Quid me inter∣rogas: nun{quam} lin¦gua su{per} terrā no uit hoc canticū, nichil inde tibi enarra bo. Quia autē interrogas, quid est {quod} sequū¦tur agnū quo cū∣{que} ierit: hoc est {quod} in oīb{us} virtutib{us} que{que} cōsiderari possūt ī agno, eū imitātur, ī virgi∣nitate eūseqūnt{ur}: quae ī illis est sine macula, sicut & fāctus ille agnus sine omni macu¦la est, humiles et simplices & sine dolo fuerūt sicut et agn{us} patientiā in martirio habu¦erunt in similitu¦dinem

agni qui ni¦hil vn{quam} impati∣entiae demōstra∣uit in passiōe sua qua peccatū mū¦di extinxit. Non virgines ne{que} sūt martyres vlli: qui tā propriè a∣gni vestigia se∣quuntur, vt isti, excepta regina nr̄a, quae prima virginitatē suā mundā & imma¦culatā dn̄o custo¦diunt, ipsa virgo egregia, & beati isti martyres spe¦culū sunt omni∣bus sacris virgi∣nibus, et multie∣os secuti sūt, qui sāguinē suū pro vginitate sua fu∣derunt, & prop∣terea coronati sunt & glorifica¦ti in cōspectu do¦mini. Hos intue ri de∣tē

calotē in ma∣nu. Vnde ait: Ca¦lidū est, et quāto magis calidū fue¦rit tanto maiorē adhiberi oportet laborē vt abluat{ur} ita quo magis se inquinat homo ī immūditiis con¦cupiscētiae, eo la∣boriosius purifi∣catur ab eis. Po∣test tn̄ emundari ī dolore salubris poenitētiae, & la∣chrymiset bonis operibus: ita vt fiat acceptabili∣or deo {quam} fuisset, nōne intrinsec{us} mūda et pulchra est man{us} tua, Sic est virginitas, dū non vsque ad in∣teriora eius per∣tingat operis pra¦ui immunditia, & mundari po∣test à pollutione ita

vt ita nihil dam∣ni patiatur inte∣gritas eius, sicut facile mundatur manus tua tantū foris polluta, si autem per effe∣ctum operis ad interiora descen¦derit immundi∣tia, impossibile erit ita eam mun¦dari, vt omnino ad pristinum re∣deat decorem, sunt tamen mul∣ti qui quāuis nō ad opus commi∣xtionis libidinē suam perducāt: multis tamē mo¦dis integritatem virginitatis suae polluunt: & non animaduertunt, neque cor appo∣nunt, vt reme∣diis poenitentiae ad plenum emū¦dentur, ac deo sa¦tisfaciant,

& ita vs{que} ad finē per∣manēt. Horū vir¦ginitas deo acce¦pta nō est: & de∣bita mercede pri¦uatur. Haec cū di¦xisset: metuebā¦ne forte à memo¦ria excideret or∣do vborū. Ideo∣{que} postulaui ab eo: vt iterū eadē loqueretur, & in hoc quo{que} beni∣gne me exaudi∣uit. Cū aūt in o∣ctaua beati Iohā¦nis iterū se mihi praesentasset, prae¦uenit vba mea i∣ta me hilarit{ur} allo quēs. Interroga∣re me vis, inter∣roga & respōde∣bo tibi. Et dixi si cut à doctoreprae monita fueram: Dn̄e quod scrip∣tum est: Volūtas

pro facto reputa¦bitur, nunquid aduersari potest sermoni tuo quē proxime dixisti? Et respōdit: Ne∣qua{quam} idē{que} sub∣iunxit. Verū est certe quod scrip¦tum esse testaris, cuius operis per ficiēdi voluntatē habuerit homo, ita vt nequaquā remaneat in ipso quin ad perfectū {per}ducat quod cu¦pit: & sic vs{que} in finem permanet hoc quasi factū coram dn̄o repu¦tatut. Et si malū quid fuerit quod peragere deside∣rat, deleri potest in virtute verae poenitētiae. quid∣quid enim cogi∣tatione aut volū¦tate fecerit ho∣mo,

ita anullari potest coram do¦mino, ac si nun∣quam fuerit, re∣cordare quia di∣xi tibi secundo, vt emergeres ma¦num tuā ceno: & tunc difficili∣us eā posse mun∣dari affirmaui. i∣ta primo pollui∣turhomo sola co¦gitatione, postea vero etiām vo∣luntate, & tunc maiore difficul∣tate mundatur, & permanet ••a∣men integritas. Tunc protulit scripturā, de qua interrogare co∣gitaueram, di∣cens: Etiam scri∣ptum est: Qui viderit mulie rē ad concupiscen∣dam eam: iā me∣chatos est eam

in corde suo. hoc ita est: si perma∣net homo in vo∣luntate exercen∣dae libidinis, & à desiderio suo nō recedit, sed quā∣tū in ipso est, rē ad effectum du∣cit, & voluntatē prauā fructu poe¦nitentiae non di∣luit, huius inte∣gritas {quam}uis per∣maneat: inutilis & nullum conse¦quitur fructum. iterū subiunxi di¦cens: Dn̄e, sunt qui non sponte stimulos carnis experiūtur in tē∣tatione, & mole∣ste ferunt ardorē qui aduersatur munditie corpo¦ris sui, nulla ta∣men repugnatio¦ne enitare eum praeualent, nun∣quid

hoc eis re∣putabitur in pec¦catum? Qui ait: Si molestè ferūt tentamenta hu∣iusmodi, ne{que} a∣nimo eis con∣sentiunt: leuiore poenitentia, cul∣pae suae quam sic contrahunt, ve∣niam consequen¦tur et mercedem magnam adipi∣scentur. Indica∣uit autem michi esse hominem in Christo familia∣re, quis aut quae sit deus scit, susti¦nētem ab aduer∣sario impugnati¦onē castitatis, & nimiis ob hoc a∣nimā suam mole¦stiis affligentem & ait: Cōsolatio¦nem ei annūcia, dices{que} ei vt par∣cat afflictioni: re¦uocet

in memo∣riam quod scrip∣tū est de electis domini. Tanquā aurum in forna∣ce probauit eos. gaudium sit ei, non tamen sine tristitia gaudiū, pro eo quod tale aliquid dominus ei imponere di∣gnatus est, per quod tale aliquid dominus ei im∣ponere dignatus est, per quod ad mercedem mag∣nam praeparatus non sit tamen si∣ne tristitia, quia in tali tentatione non omnino cul¦pa euitatur. Et di¦xi, Domine qua liter debet resi∣stere aduersario suo: & quibus ar¦mis eum supera∣bit? Qui ait: ora∣tione

& confes∣sione & flagellis carnis pugnet & superabit. Non autem insistat to¦gare dominum, vt ab hoc stimu∣lo liberetur, sed hoc oret vt mi∣sereatur ei Do∣minus in tempo¦re tentationis, si in loco secretio∣ri fuerit, flectat genua ter coram domino, si au∣tem oportunitas loci ei defuerit, signet cor suum ter signaculo cru¦cis, ac dicat. Sal∣uator muudi, sal¦ua nos, qui per crucem & san∣guinem tuum re¦demisti nos: au∣xiliare nobis te deprecamur de∣us noster.

Post haec vna di¦dierum

suscita∣uit linguā suam in haec verba. O virgines: ecce ad vos clamat vox diuina, vox sponsi vestri pul¦sat ad aures ve∣stras: Aperite illi, & introdu∣cite eum ad pa∣latium cordis ve¦stri, & ample∣ctimini eū, quia pulcrior & ama¦bilior est omni creatura. Rursus adiecit. Domin{us} maiestatis vnige¦nitus altissimi, rex diuinorum exercituum, re∣plens coelum & terram, magnifi∣ca gloria sua, ma¦gnus & tremen¦dus in omnipo∣tēti fortitudine, suauis & amabi∣lis in incōparabi¦li

benignitate, & totus deside∣rabilis in clarita te perfecti deco¦ris sui, in cumsa mabilem vultū cū incessabili de¦siderio {pro}spicere delectatur. Che¦rubī & Seraphī & vniuersa soda¦litas nostra: ipse (O virgines) ipse est q̲ cōcupiscit decorē vr̄m, ipse vos ad castos ā∣plexus suos inui¦tat, ipfe à vobis gloriosa lilia vir¦ginitatis vestrae exposcit: vt suū secretiorē thala∣mū ex eis exor∣net. Nescit ille thalamus pudici¦tiae labē, & om∣ne corruptū nō īgreditur in eū, non illic narces∣cūt ne{que} defluūt

sed incorruptibi¦li decore perma¦nent preciosi flo¦res virginitatis, & agnus imma∣culatus gratāter cubat in eis: & spirāt ei suauita∣tis odorē tanquā margaritae electae & visu desidera∣biles: sic resplen¦dent in thalamo sponsi sui virgi∣nes sacrae, & ipse q̲ lauit eas in san guine lateris sui, & faciē earū, sig¦nauit virgo spe∣ciosus: letatur in aspectu earū, & occulta pulchri∣tudinis suae cha¦rissimis suis dig¦nāter reuelat, or¦gana electionis ibi sonāt concor¦dantiā in spiritu pacis & cātatur cāticū desidera∣bile

auditu, cāti∣cū singulari le∣titiae, quod solis virginib{us} cātabi le est, & familia ribus thalami su¦pernis spititib{us}, ducit chorūs pō∣sus in voce prae∣clara et excellēti & nō adaequatur ei in milibus ca∣uentiū vn{us}. Vox eius, vox dulcis in plenitudine gr̄ae: quae oēs coe∣los replet iocūdi¦tate: Beati qui au¦diunt eā: beati ni¦mis qui cōcinūt ei, in quibus pri∣matū obtinuit, princeps nr̄a vir¦go theothocos: cui solidatum est supra omnes tu∣bas angelicas vo¦cē exaltare. ani∣maduertire filiae verba ministerii

mei: et signate ea in abscōdito mē¦tis vestrae, si est cor vestrum ad spōsum nobilē et speciosū, & qui amari dignus sit quare negligitis? quid tardatis to∣ta virtute vos in illum speciosum extēdere, quo n••¦hil clarius, nihil amabilius est in coelo aut in terra et si gloriā diligi¦tis: quid est glori¦osius quā talem sponsum habere & oīa possidere in ipso? si habere delitias ergaudia cōcupiscitis, ad thalamū iocun∣ditatis qui vobis praeparatus est, fe¦stinate, cuius io∣c••uditati & sua∣uitati omne qd oculus vidit, vel

auris audiuit, ve∣in cor hominis ascēdit, cōparari nō potest. Haec cū dixisset, posu¦erā incorde meo verba, quae de vir¦ginali cātico fue¦rat locutus, & ad hoc interro∣gationē aptā, di∣cens, Ita ne est dn̄e mi, etiā an∣geli canunt hoc cāticum? Et nun quid oēs virgi∣nes? Qui ait vere angelic inūt hoc cāticū & omnes qui de hac vita sine macula ad regnū caelorū trāsmigrāt. Rursus adieci. Quomo∣do ergo intelli∣gēda est scriptu∣ra quae dicit: Et nem, poterat di¦cere canticū nisi cētū quadragīta

quatuor millia? nūquid nō sub il¦lo numero om∣nes virgines cō∣prehendātur? ita est inquit nume∣rus iste perfectus est: & significat perfectionē corū qui se immacula tos custodierūt, sicut sine macu∣la est infantia in¦nocentū quae aūt amplius de hoc numero locutus est, sēsus mei im¦becillitas portare nō potuit. Rurs{us} assumpto exhor¦tationis vbo, lo∣cutus est, dicens: ecce aduenit spō¦sus vester, praepa¦rate vos O virgi¦nes, ite & emite vobis vestes nup¦tiales, et introite cū eo ad nuptias alioqui dicetur

vobis, quomodo huc ītrastis nōha bētes vestes nup¦tiales? et ne forte cū reprobis depu¦temini: cogitate cū omni solicitu¦dine mentis quo mode placeatis spōso vr̄o cū ve∣nerit Vigilate ita{que}: ne forte inue∣niat vos dormiē∣tes cū fatuis virgi¦nibus: iterū subiū¦gēs: ait: Audite er¦go O virgines: et aperite cord••s ve¦stri, & intelligite quo modo inuitat vos spōsus uester {quod} si agnouissetis {quam} pulcher & {quam} a∣mabilis ē ip̄e quē oīs multitudo cae¦lestis intuetur: sē¦per cū omni desi¦derio proculdu∣bio sperneretis mundum cū vni∣uerso

ornamēto eius & omnē glo¦riā saeculi proiice retis retrorsū & omne studiū ap poneretis ad ple¦ne diligendū san¦ctum spōsum ve¦strum & corpus vestrū mundū & immaculatū post haec interrogau∣eū: dicens. Do∣mine quae sunt ve¦stes ille nuptiales de quib{us} dixisti? Et respondit: Iste debent virgine•• ad interiora cor¦dis sui: & emer•• illic tria gener•• ornamentorum. Vnum eas habe∣re oportet vesti∣mentu cādidum & immaculatum quod est innocē∣tia carnis: Neces∣sarium illis est & operimentū quo

debent esse circū amicte, quod est charitas, qua ab illis diligēdus est Christus spōsus. Tertiū ornamen¦tū earum est, tor∣ques aurea. quod est pudicitia, qua debet seipsā vir∣go constringere, vt sit verecunda ad loquendū, ad audiēdū, ad ridē¦dū, ad faciēdum omne quod im∣pudicū est. Hoc est signū, de quo dictū est: Posuit signum in faciē meam: hoc vt e∣stimo adiecit pro eo {quod} in festo bea¦te Agnetis ipsam de hoc verbo in∣terrogaueram, et nullū tunc michi super hoc dedit responsum. iterū dixi: Dn̄e, quali

precio emenda sunt virginibus haec ornamēta? Et ait castigatio∣ne corporis pro∣prii, ac denatio vno, quod est cō¦templatio pudi∣citiae sponsi, quā reponere debent in medio cordis sui. Hic denarius signatus est ima∣gine regia: quo∣niam ipse est rex omnium regum, benedictus in sa¦c••la. Ru••sus in∣terrogaui, dicē: Memento D••̄e verbi illius quod dixisti: v{er}go orn••¦ta, castitate, cha¦ritate, prudētia, humilitate, bene currit, ibi ergo .iiii. ornamen••a distinxisti. et nūc ī hac distinctiōe posteriori, duo

quidē priora as∣signasti, duo vero posteriora prae∣termissae videris. Et ait, Vir deside riorū dici potest: qui tam diligen∣ter hoc inquirit. Tunc respondit interrogationi meae: dicens: duo quae praetermissa tibi vidētur, sub nomine torques cōprehensa sunt: vt enim constrin¦gat virgo cor suū aduersus omne quod inuerecun dum est, non si∣ne magna prudē¦tia fieri potest, es¦se aūt nō potest, vt desit et humili¦tas, si affuerit pru¦dētia vera. Et rur¦sum post aliquot dies: interroga∣tionē praefato ser¦moni subieci: do¦mine

cū constet {quod} ad nuptias cū spōso ingressurae nō sunt virgines ille, quae absque nuptialib{us} vesti∣mentis, inuente fuerīt: qua ratiōe ei poteritis, quo∣modo huc intra∣stis non habētes vestes nuptiales? At ille respōdēs ait: hic sermo ad nouissimū iudici¦um pertinet: Ibi congregabuntur ante faciē Chri∣sti electae sponsae ei{us} oēs adornate nupcialibus vesti¦mētis secūdū o∣pera bona, que e∣gerū•• in hoc mū∣do. Erūt et ibi re¦{pro}bi nō habētes a¦liquē decorē ad nuptias pertinet: quia neglexerunt operari bona in

vita sua. Propter quod dicetur eis à sponso. Ite ma∣ledicti in ignem aeternum. In hac voce increpatio∣nem illam accep¦turisunt, quomo do huc intrastis non habentes ve¦stes nuptiales.

Iterum autem ex¦hortatus est di∣cens. Ausculta & inclina cortu∣um michi, virgo simplex & amabi¦lis domini, noli emulari in filiab{us} seculi: quae {pro}spe∣re gradiuntur in delitiis suis & pla¦cere querunt in o¦culis hominū & non dei composi¦te circumornate esse studēt vt lau¦dem accipiāt ab ore spectātiū, et fiāt in laqueū &

subuer¦sionē multorum. Sed sicut sermo laudātium, ita & pulchritudo ea∣rū momēti vnius est, tanquam spu¦ma aquefacile dis¦soluitur, tanquā scintilla de igne consurgens, cito extinguitur car∣nis decor, & om¦nis gloria eius: sic est vt flos arboris qui sub vna hora comparet, & sta∣tim à venti com∣motione excuti∣tur: Tu antē filia cor appone vt cō¦posita et spectabi¦lis ambules in cō¦spectu casti emu∣latoris tui regis nostri: qui è coe∣lo te intuetur, & omnes vias tuas dinumerat, illum decorem appre∣hēde, qui neque

mo••bo emerces∣sit, ne{que} senio pe¦rit, & quem peri∣ture substantiae i∣nopia non obfus∣cat, quanto pul∣chrior es facie, tā¦to amplius inuigi¦la & speciosa sis mente, fallax gra¦tia faciei, sit glo∣ria tua ab intus vt placeas spōso tuo qui intuetur cor. A spice viam casti¦tatis, & attende: {quod} ex vtra{que} parte viriditatem habet graminis, & foris decorem, & ad locum castitati: nō solum in car∣ne, sed & in spiri∣tu, quia vana est castitas carnis, v∣bi regnat incon∣tinentia spirit{us}, et caetera quae coin∣quin anta nimam, Intēde quae dico,

sicut lucere non potest lāpas abs∣que alimēto pin guedinis, ita splē¦dere non potest coram coelesti sponso continen¦cia carnis sine spi¦ritus castitate. Et subiect his ver∣bis interrogatio∣nem huiuscemo¦di. Domine via nostra in visione arcta apparuit: & quid est qd scrip∣tura dicit. Et am¦bulabam in lati∣tudiue: quia man data tua exquisi∣ui, quae est illa la∣titudo: et quomo¦do eam conside∣rare possum ī via ista? Ad haec, ita respondit, latitu∣do haec est: valida intentio cordis, & charitas ardes intrinsecus, qua

animae caste ar∣dent ad spon∣snum suum Chir¦stum dominum quae est latitudo & plenitudo o∣mnium viarum dei, considera li¦bertatem huius viae, {quod} abs{que} spi∣nis & impedi∣mentis, hoc est effectus charita¦tis quam opera¦tur maxime in virginibus, dū foras mittit spi∣nas curarum, et omnis malitiae vt vacare pos∣sint: & cogitare quae Dei sunt, quomodo pla∣ceant ei, quem super omnia a∣māt Et cum de angustia viae rur¦sum interrogas∣sem: ait, Hoc est {quod} coarctare se

debēt virgines, vt in nullo a se∣ipsis possunt ex¦cedant, cui di∣xi. Nun quid do¦mine à seipsis possunt excede¦re. Possunt, in qu••t, et dixi, quae sūt per quae excedunt à scip¦sis? Qui ait. Haec sunt ociositas et fabulatio, & o∣mnia quae à me∣moria earū spō¦sum coelestem abduct. Et ad∣ieci: Angustia vie & angustie torquis quā {pro}∣posui vobis, sub vna significatio¦ne pronunciār, {quod} sponso Chri∣sto semper in ar¦cto ambulandū est, in iis quae pertinēt ad huc mundum.

Et factū est cōple¦tis sermonib{us} his in secūda domi∣nica sacri ieiunii die festo▪ beati Mathiae apostoli in tēpote diuini officii vel sacrifi∣cii: apparuit mi∣chi benedict{us} do¦mini angel{us} san∣ct{us}, dixi{que} ad eū. Obsecro domīe mi, si nūc tēp{us} est & si bonū est ī cō¦spectu tuo: vt ser¦moni tuo quem hactenus prose∣cutus es ad virgi¦nes dn̄i (cōpeten¦tem iā finem īpo¦nas) vix orationē impleui: & conti¦nuo aperuit os suum in hac ver∣ba. Ecce adii∣ciam vltrā amo∣nere vos fili dele¦ctissimi domino. Abstinete vos ab

illecebris vicio∣rum, quae militāt aduersis spiritum iactare cogitatū cordis vestri in domino. & ipse e¦nutriet vos sicut placitum est an∣te ipsum, et intro¦ducet vos ad cō∣uiuia vitae aeternae quae vobis praesta re dignetur Iesus Christus filius dei viui, qui cum patre & spiritu sancto viuit & re¦gnat Deus per o∣mnia saecula sae∣culorum. Amen.

¶ De via praela∣torum. Sermo sextus & ca. 14.

SErmone prae¦cedēti ad fi∣nē deducto, distulit solito di∣••tius me visitate

angelus domini, quod ego deli∣ctis meis impu∣tans, an xiabar in¦tra me, ac diligen¦tius lachrymis et orationibus ope¦ram dedi, & ad∣iuuabit me con∣uentus nosterora¦tione cōmuni, & consumatis decē & septem diebus ab eo quo iam di¦cta verba cōple∣uerat, stabam sola in oratoria circa horam tertiā ef∣fundens corā do¦mino cor meum ac dicens: Non mea merita do∣mine aspexisti in omnibus quae ha∣ctenus mecū ope¦rat{us} es, sed in tua misericordia fe∣cisti omnia haec. Propterea obse∣cro ne compesca¦ris

delictis meis, aut cuiusquā alte¦ri{us}, quin haec quae nūc apud me ini¦tiare dignat{us} es, propter bonitatē tuā ad bonā cōsu¦mationē {per}ducas Devia rectorū ec¦clesiae quā mihi ī ministerio demō¦strasti, congruen¦tem disciplinam nobis aperire di∣gnare, ex qua ali∣quis fructus cor∣rectionis proue∣niat, sicut neces∣sarium esse nosci populo tuo. Ad∣huc ista & his si∣milia inoratione loquēte, ecce an∣gel{us} desiderii mei subito aparuit co¦rā me: & sermo¦nem quē desidera¦bā: his verbis ini¦ciauit, dicēs: haec dicit dn̄s: Ecce,

ego mitto ange¦lū meū, vt annu∣ciet vobis qui in sublimi potesta∣te irriratores e∣stis. Dico aūt vo¦bis, quod iniqui∣tas teriae quā ab∣scōdiris propter aurū & argentū, ascēdit corā me sicut fum{us} de ig∣ne: Nūquid nō a∣nimae sunt plus {quam} aurum et argētū? quas suffocatis in ignē aeternū prop¦ter auaritiā vr̄am Idcirco accusat vos religio vestra corā me: Ecce. n. fetere fecistis sā∣ctificationē vr̄ā ī cōspectu popu∣li, et versa est ī ab hominatione mi chi: occupastis principatū sācto¦rū meorū: & ne∣sciui: maculastis

stratū meū, & si∣l••••. quid mihi & vobis exaspera∣tores māsuetudi¦nis meae? vnde a∣scendistis turba¦re ouile meum, & aggrauare cor meum super fili∣os meos quos ge¦nui in amaritu∣dine animae meae in die laboris & angustiarum me¦arum? Et adiecit iterum loqui ad me, dicens: Nō∣ne pastores me quasi in graui sō no obdurati sun & quomodo eu¦gilare eos faciā Iuper greges me¦os qui dispargun¦tur, sicut oues quādo pascuntur in virentibus pas¦cuis? v••gi facti sunt populi mei, vnusquis{que} sequi¦tur

eor suum, & discurrunt in im¦petucordi sui, sin¦guli post concu∣piscencias suas: & nō est vox ne∣que sens{us} pastori¦b{us} meis ad incre¦pandum & col∣ligendū dissipa∣tos, michi obmu¦tuerunt dicit do¦min{us}: michi insi piētes facti sūt, si¦bi autem sapien∣tes sunt & diser∣ti, os eorum pa∣tens est: lingua e¦orū versatilis & acuta ad vinde∣miādam vineā in qua nō laboraue¦rūt, velox pes eo∣rum: & discur∣runt in tumultu, vt euellant & ab¦sorbeant carna∣lia plebis meae, qui spiritualia nō ministrant, qui

digitum mouere pigri sunt ad eru¦diendum ab ini∣quitate animas meas: pro quibus mortem gustaui quasi gēs que ig¦norat nomē me∣um: ita me perse qui non formi∣dant, qui ambu∣lant sub nomine meo, et iniqua 〈◊〉〈◊〉 actione corpopu¦li mei contristāt, & nō apponunt auferre ob oculis meis, iniquitatē adulteri, & forni¦catoris, et percu∣soris, & violen¦ti in proximum suum, & furis, & malefici, et periu¦ri, & fenerantis, & fallentis in pē¦so & mensura, & pollu••nt••s sabba¦ta mea, in tu••p••¦tudinis lusu, &

praeuaricantis pa¦ctum sanctimo∣niae & incircun∣cisi in honoran∣tis altare meum, nec diiudicantis quod est mun∣dum mundissi∣mum, & venden¦tis & emētis san¦ctifi••ationē me∣am, et superbiam exercentis in hae¦reditate sanctua∣rii mei: haec & a∣lia quae legibus meis prohibui, quasi flamma de solationis domū meam deuastāt, & taedere me fa∣ciunt super filios hominum, & pa¦stores mei in mo¦ribus eorum ob∣mutescūt: & qui escuut in deside∣riis animae suae, be¦ne secundum plā¦rationem suā gra¦diuntur:

& gres∣sus eorum dignā retributionē in∣ueniēt, dicit do∣minus. Haec ita prosequente an∣gelo, qui mecum per interualla tē∣porum loqueba∣tur: dixi ad eum: Dn̄e quae est illa euigilatio quam dn̄s cōminat{us} est pastorib{us} suis? at ille rursus, quasi ī ira verbū cōmi¦nationis assumēs ait: Vos qui dor¦mitis in increpa∣tionibus meis, & cor vestrum ob∣caecatū est in dor¦mitione sua: ego euigilare vos fa∣ciā, quando veni et su{per} vos mors antiqua, & inue∣teratus ille serpēs & deuorabit vos en̄ magno impe∣tu,

qm̄ thesaurisa¦stis vobis the sau∣rosin infernalib{us} penis, Infoelices et insesati aperi∣te oculos vestros et legite scriptu∣ras, & recorda∣mini qua religio¦ne praecesserunt vos antecessores vestri: iterum fa∣cta intermissio∣ne parui tempo∣ris, addidit dicēs Videte pontificē magnū & excel∣sum su{per} oīa dn̄m Iesū, quomodo in dieb{us} obediē∣tiae suae ābulauit ī medio discipulo¦rū suorū, non in altitudine domi∣nantis, sed in hu¦militate ministrā¦tis, tanquā pi{us} e∣mulator gregis sui vs{que} in cōsum¦mationē mortis

{pro} eo. Respicite semem ei{us} quod est benedictū, mi¦nistros vocatiōis vr̄ae beatos apo∣stolos et successo¦res eorū: in quo∣rū cetibus gloria mini: & pascitis voluntatē cordis vestri inlaborib{us} eorū, nunquid si cut viae vestrae viae illorū fuerūt: no∣lite arbitrari ita: quia viae illorum viae pulchrae & re¦ctae: vestrae autem contaminatae & nullius ordo est in eis, nō ambula uerūt in altitudi∣ne spiritus sui, ne¦{que} in tumultu su∣perbi comitatus, nō in cupiditate questus, nō in ma¦gnificētia vesti mēti, ne{que} in dis∣solutiōe cord••s,

nō in crapula & ebrietate, & īma¦culis carnis, non in vanitate ludē∣tiū, ne{que} post ca∣nem & auem dis¦curs{us} eorū. Inom ni aūt sinceritate vestigiis magni pastoris adhaese∣runt, vigilantes vigilias fideles su¦per gregem do∣mini die ac no∣cte in laboribus & erumnis, in pe¦nuria necessita∣tum, & quasi an∣gustia parientis ministerium suū impleuerunt su∣stinentes abiecti¦onem et cōtume hā ab hominibus et persecutiones quas dinumera∣re nemo potest, & dederunt ani. mas suas in mor∣tem, vt implerēt

terram euāgelio dei, & lucriface∣rent animas ele∣ctorū. Celebran∣tibus nobis diem festum pasche, in tēpore diuini sa∣crificii, post lecti¦onem euangelii, apparuit mihi an¦gelus dn̄i stans corā me, cū{que} pe¦tissem ab eo, vt hoc procurare di¦gnaretur, nequid negligentie in il∣la sacra cōmuni∣one quam expe∣ctabamus accide¦ret. Adieci postu¦lare, vt sermo¦nem suum de re∣ctoribus ecclesiae secundū {quod} inuo∣cauerar, prosequi dignaretur. Ad quod mihi breue respōsum, reddi∣dit, dicens. Si di∣gni essent, multa

magna decis dn̄s reuelaret: quo di¦cto statī ad altare cū festinatiōe ac∣cessit: & cū duo∣b{us} āgelis q̲ in prī¦cipio missae adue¦nerāt cū magna diligētia, donec oē, cōmunicasse m{us} astabat: sequē¦ti vero die circa idē tēpus adueni¦ens, ita exors{us} est dicens: Caput ec¦clesiae clamat, & mēbra illi{us} mor∣tua qm̄ sedos apo¦stolica obsessa est su{per}bia, & colitur auaritia, & reple¦ta est iniq̲tate & īpietate, & scāda lizāt oues meas, & errare eas faci¦unt, quas custodi re et regere debu¦erūt. Verbum est dn̄o eū potentia sua. Nūquid hoc obliuiscetur dex

tera mea? nequa∣quā proculdubio nisi cōuersi fuerīt & correxerīt vi∣as suas pessimas: ego dn̄s conterā eos. rursus de al∣tero addidit, di∣cens: Haec dicit dn̄s magnis prae∣latis ecclesiae: Re¦cordamin•• quam rationem reddi∣turi estis in tre∣mēdo iuditio de cuib{us} meis, quas suscepistis rege∣re & custodire, quando appreci∣ati estis dona spi¦ritualia populi mei precio infoe∣licitatis: Nunc et gomitto ad vos paternas admoni¦nitiones: Videre ne forte iudice∣mini, sed conuer¦tamini à vitiis ve¦stris pessimis, &

mundate consci∣entias vestras, & reconciliabor vo∣bis, alioqui ego Dominus delebo memoriam vestrā de terra viuentiū. Post haec quasi in spiritu lenitatis: verbum dei annū∣cians, ait: Ego do∣min{us} clamo & ad moneo pastores meos, & quare nō audiuit vocem ad monitionis meae: sto et pulso ad ho∣stium cordis eorū & nō aperiunt mi¦chi. Audite & in∣telligire verba ad∣monitiones meae, & delectamini in dilectione mea, quoniā admoneo pastores & oues meas admonitio∣ne paterna: sunt e∣nim inter pastores meos qui mihi vi∣dentur

boni et pa∣cifici: heu {quam} pauci sunt, & alii multi mali & peruersi qui me prouocant ad iracundiā pro∣pter quod opor∣tet admoneri bo∣nos vt in melius proficiant, ma∣los autem & per∣uersos vt conuer∣tantur ne pereant de via iusta. Et cum me iterum vi¦sitasset, adiunxit: Ecce adiecit do∣minus pastoribus suis adhuc, dicens Attendite cum o∣mni solicitudine mentis viam ve∣stram viam re∣ctam, & nolite er∣rate in ea. Vigilate & custodite vigi∣lias noctis super gregem meum, si∣cut boni emulato¦••es, ne forte super

neniat grex ca∣prarum, qui sunt spiritus maligni, à quibus disper∣guntur greges o∣uium mearum.

Gaudete cum le∣titia vos qui pa∣cifici mei estis di¦cit dominus: & recordamini ver¦borum meorum quae in praesenti sermone inueni∣stis, & custodite vos ab illicitis hu¦ius mundi, & di∣ligite ad••onitio nē meā. Diligen∣dus enim sum {pro} tali admonitiōe, {quod} & si me diligi∣tis, & nole meo honorem praebe∣tis, qm̄ de me eū accepistis, hono∣rificabo vos co∣rā sāctis angelis meis. Adhuc lo∣quente ad me an

āgelo sermōes is∣stos de pastorib{us} ecclesie: visū est quibusdā oportu¦nū, vt interroga¦rē deus, ī quib{us} er¦ror••s sui occasio∣nē acc piūt dubri quidā interroga∣ui igitur, nō qua∣si in fide hesitās▪ sed quasi cupis fi¦dē nostrā ex an∣gelica authorita∣te firmari, & di∣cebā. Nq̲ d dn̄e ī ecclesiasticis sa∣cramētis parē ha¦bēt veritatē, offi∣cia eorū pōtificū qui sinistre & nō secūdū deō ad pō¦tificatū suū intrci¦erūt, & eorū quo¦rū, bon{us} introit{us} est. Qui respōdēs ait. Multi dum ta¦lia profunde scru¦tāturmagis depra¦uātur {quam} emendē¦tur,

& talia dn̄i reuelaret, si non eo liberius pecca rent illi, ad quos pertinēt ista: his dictis confestim ablatus est ab o∣culis meis. Iterū autem die alia cū rediisset ad me, interrogaui eum repetens eūdem sermonē qui prae scriptus est: & il∣le, Habēt, inquit, parem virtutem, sed beneplacitū est deo magis in officils eorū qui bene introierunt Iterū subieci di∣cēs: Ita ne est dn̄e mi, vt {quod} praesby∣teri ordinati ab il¦lis ouorū mal{us} in troitus eadem ha¦beāt potestatē cō¦secrandi corp{us} & sāgun si in altar; quā habēt qui or¦dinati sūt ab illis

qui legittime in∣troierūt? Qui ait: Nō ascēdat vn{quam} dubitatio in cor¦tuū de hac re, sed certū habeto {quod} oēs qui in eccle∣siastica ordinati∣one praesbyteratū acceperunt, eādē potestatem habēt in consecratione dn̄ici sacramenti siue bene siue ma¦le introierunt or¦dinatores eorum verba illa diuina quae in sacro ca∣none dicūtur, tā∣tae virtutis sunt corā domino, vt verae in illorum pronunciatione corpus et sāguis domini fiat à quo cunque praesby∣terorum pronun∣cientur, non e∣nim vel meritis bonorū efficitur,

vel peccatis ma∣lorum praepedi∣tur consecratio illa: quamuis au¦tem in diuinis sa¦cramentis inef∣ficaces non sint, tam praesbyteri quàm ordinato∣res eorum, nichi lominus damna¦biles sunt, sed tā∣to grauiore dam¦natione punien∣tur in futuro.

Quia apud pa∣ties nostros spi∣ritualia iuditia in ecclesia habē∣tes, totus hic ser∣mo pertinere vi∣sus est, rogam an¦gelū domini, di∣cens: Oro do∣mine, vt sicut spi¦ritualibus recto∣ribus verba ad∣monitionis ha∣ctenus ministra∣sti, ita illis quo{que}

qui secularia iu∣ditia habent, ali quas admonitio∣nes, ex quibus et ipsi corrigi pos∣sint à domino an nunciare digne∣ris. Qui confe∣stim petitiōi meae consensum prae∣bens, his verbis sermonem ad il¦los pertinentem exorsus est dicēs Ecce constituit dominus su{per} po¦pulum suū prin∣cipes & iudices vt facerent iud∣ditium et iustiti•• & confirmarent veritatem & pa¦cem inter virum & virum, vt este•• omnis populus beneplacens co¦ram deo uiuente Nūc autem sunt principes & iudi¦•••••• 〈◊〉〈◊〉 dicit do∣minus,

quasi e∣quus & mulus, quibus nō est in∣tel••ect{us}: & anibu¦lāt corā me extē∣to collo et inflati superbia, nō red∣dētes gloriā deo, à quo est omnis potestas in coelo & in terra, sed in suis virtutib{us} glo¦riantur: exaltaui & honorificaui eos sup terrā, & ecce contemnūt scire & gloriā da¦re mihi Si enī s••i¦rent nomen me•• quod est magnā et metuēdum, ••e dexterā meā for∣tē quā extēdi su{per} eos, forsitā humi¦liarentur sub ma¦nu & retraherēt ad seipsos cerui∣cē suā quā erexe∣runt in cōtume∣liam mei, & de∣clinatēt

vultū in terrā, de qua sum p•••• eos & patres 〈◊〉〈◊〉 Vobis dico regibus terrae qui regiminiin excel¦sum, & clamore iniquitatis vestrae ascendit in coelū corā me: audite vocem increpa∣tionis meae, & di¦sceptabo vobiscū in aurib{us} populi mei. An nescitis quoniā mea sunt vniuersa regna mundi, et omnis gloria eorum, & quia potestatē ha¦beo dandi ea cui voluero, & iterū qua horavoluero tollēdi ea? Nesci∣tis {quod} ad imperiū¦oris mei subsistūt cuncti viuētes, et quia potens est sermo meus diui¦dere inter spiritū meum

vestrum, & car∣nem in ictu ocu∣li: & quare elat•••• est cor vestrum 〈◊〉〈◊〉 iis quae mea ordi∣natiōe accept••is & non magis s••∣liciti estis mini∣strare michi, ī gra¦du sublimitatis vestrae, et gratias agere michi pro multitudine be∣neficenciae meae? Redite ad cor vestrum, & vide∣te quid fecerim vobis, & reddi de ritis michi.

Ego dominus do¦minator vester, ī¦ueni vos abs{que} me¦ritis gratiarū me∣arū coram me: & tamē assūpsi vos sicut volui ex oī numero populo∣rū multorū, & ex¦tuli vos super al∣titudinem princi

& iu∣dicium terre, & ••••fudi super vos vnctionē sancti∣•••••••••• mee, & po∣•••••• diadema glo∣r•••• in capite vr̄o & porrexi virgā regni dextrae ve∣strae, & gladio vl∣tionis meae accin¦xi vos, glorifica∣ni vos corā omni populo meo, ī di¦uitiis & potenta∣tu excelso, de di∣que vobis robur grande ad conte∣rendam virtutem rebellium vestro¦rum, & famam nominis vestri di¦lataui secundum latitudinem ter∣tae. Ego Domi∣nus feci vobis o∣mnia haec: vt ma∣gnificaretis lau∣dē nominis mei, super terram, &

iustitias meas ex∣erceretis, in iis qous subieci vo∣bis, maioribus et pusillis & coad∣unaretis omnem populum meum, in vinculis pacis & equitatis, & daretis vosmet∣ipsos fideles re∣fugium omni op¦presso, & iniu∣riam patienti, & essetis vindices mei contra vio∣latores pacis & iustitiae, & qui∣escere faceretis terram ab iis qui conturbant eam, & desolatam eam faciunt, in gladio & igne, at violen¦ta praedacione, & deuorant labores alienos, et vagos, ac mendicos faci¦unt cultores ter∣re, & inhonorant

nomē meum san¦ctum, quo signa∣ui eos, et segrega¦tur in heredita∣tem michi. Hoc erat iugum serui∣tutis mee: quod posui super vos ī die quo exaltaui vos super altissi∣mos populi mei, vos autem excus∣sistis illud a serui¦tutibus vestris: & reddidistis michi pro omni gloria, quam dedi vobis non timorem, & honorem, sed cō¦temptum, et irti∣racionem, clausi¦stis oculos men∣tis vestrae vt non respiciatis ad iudi¦cem vestrum, qui est in celis, et sub¦uertistis quod iu∣stum est, propter auaritiam, et ela∣tionem cordis

vestri: et confir∣mastis iniquitatē in terra, et statu∣istis eam in ex∣celso, per ambu∣lātibus vobis ter¦ram: audio plora¦tionem et genu∣tum plobis mei post vos, & que∣rela multa accu∣sat superbiam ve¦stram: quia intol¦lerabilis est equi∣tatus vester, et nō est numerus ini∣quitatis, ambulā¦tium in circuitu vestri, onerosi e∣stis populo meo: et hoc vobis pu∣sillum: nisi et do¦mino deo vestro graues, et abho∣minabiles sitis, ab inquinamen∣tis impudicitiae vestre quibus me ad indignationē prouocare non ti

muistis, et in ho∣norastis oleum sanctum, quo vn xi vos, et honora¦bile nomen me¦um, quid posui super vos, pollui∣stis, & blasphema¦re fecistis in mul¦titudine populi pro infaciabili peccato, quod do¦minatu•• in vobis propter hoc iura ut in fortitudine dexterae meae, di∣cit dominus: qui a ecce in proxi∣mo reddam vltio¦nem meam duris¦simam in capita vestra, & sicut p••∣tēter cruciari vos faciam, & con∣culcari ab immū¦dis spiritibus qui¦bus ministrastis, et nō recedit fla∣gellū a vobis in ••oc tempore: si

non egeretis pe∣nitentiam, ne{que} recesseritis a viis iniquis quibus i∣ram meam in reg¦na vestra adduci∣tis: poenitemini ta{que}, et nolite tar dare: et cum om¦ni vigilantia mi∣nisterium vestrū in quod vocati e¦stis ame, implere studete, et recor¦dabor miseratio∣nū mearū ātiqua¦rum in vobis: & propitius ero ini¦quitatibus vestris multis, et magni ficabo secūdum magnitudinem seruorum meo∣rum regum qui fuerunt ante vos: et adiiciam vobis gloriae coronam ī regno meo, que nō{per}ibit de capite vestro vs{que} insem

piternum. Intue∣mini vniuersi prī¦cipes & iudices mei vba mea hec q̲ portatis iniqui¦tatē regū vestro∣rum: & corrigite vias vestras pra∣uas in increpatio¦nibus meis, qui∣bus obiurgaui il¦los. Recedite ab auaritia et dolo, qui suffocatis iu∣stitias meas pro¦muneribus, et fa¦uore hominū & subleuatis ad ini∣quitatē corda po¦pulorū meorū, vt noceāt alterutrū, cōfidētes in iniu¦stitia vestra. Ego dominū subieci plebes meas do∣minationi vestre vt essetis illis ī po¦testatē a facie vio¦lēti & praedātis et ecce ī superbiā e¦leuatū

est cor ve∣strū, & tan{quam} lutū platearū cōculca¦tis eos, per quos stis gloriosi, & tā¦quā lupi rapaces in {pro}prio grege in saniā exerceris: as¦similaui vos prī∣cipatib{us} meis, qui praesūt militiae ce∣li: & intelligere noluistis honorē vestrum & indu∣istis similitudinē principum & in∣fernorum, in mul¦titudine maliciae qua affligitis po∣pulū meum, & in tumore spirit{us} ve¦stri, et in maculis intēperātiae vestre quibus in honora¦stis faciem meā: que de celo vos ī tuēt, propterea vi¦uo ego dicit dn̄s, & viuit fortitudo dexteraemeae, sinō audieritis vocem

admonitiōis me ae, et cōnersi fue∣ritis ad me: De∣trahā vos ab alti¦tudine vr̄a, qua male vsi estis in profundū infer∣ni, & eritis con∣sortes illorū, qui¦b{us} vosipsos assi∣milastis in incē∣dio viuēti in sē∣piternum. In die sancto Penteco∣stes in hora pri∣ma ante celebra¦tionē diuini offi¦cii, cum essem in oratione, appa∣ruit angelus co∣rā me, & hacte∣nus dictū sermo¦nem, verborum istorū a diectiōe compleuit. Haec dicit dn̄s: Rex regū & domin{us} dominantiū vni¦uersae terrae: Au∣dite et intelligite

verba oris mei, et emendate vias vestras in cōspe∣ctu meo, {quod} si me placare studueri tis, quāto māgis altiores estis in hoc tanto magis dabo vobis altio¦rē locū nomina∣tū in regno meo, vt mecū viuatis & regnetis sine sine. Amen.

¶ De via viduato¦rū. Sermo. 8.

IN FESTI∣uitate Sancti Martini inter Silentia missae al¦locutus sum an∣gelū dicens: Pla∣ceat nunc domi∣ne{us}, vt exhibeas nobis disciplinā congruentē ille vie, cuius vna via vepribus occupa¦tum

ta apparuit, alte∣ra vero florib{us} a∣moena & scruta nihil habēs vt ve prium & impedi¦mentorū. Vix pe¦titionis meae ver¦ba cōpleui, et {pro}ti¦n{us} ait: Ecce dico vobis q̲ in seculo viduati estis, vi∣uētes in carne in laboribus & an∣gustiis multis, ab¦stinete vos à vi∣tiis huius saeculi, & ābulate in via continentiū de∣lectabiliter orna¦ta, viuentes se∣cundum spiritū: Egredimini de medio spinarum quae sunt in circu¦itu vestri, quia ec¦ce dissolutus est laqueus vester, quo allegati fui∣stis huic mundo, & quasi captiui

ducebamini ad seruiēdum volun¦tati alienae, & nō eratis vestri quan¦do faciebatis vo∣luntatem carnis, iuxta omnia desi¦deria cordis ve∣stri, excusationē à necessitate con¦rugii accepistis. et si iterum carni obedite volueri∣tis, quam excusa¦tionem habebitis quid vltra concu¦piscitis humano aspectu in super∣bo amictu & or∣namento faciei vestrae? cui vltra carnem vestram iam in parte mor¦tuam emitis inde litiis huius saeculi & desideriis quae aduersantur spiri¦tui vestro, & coa¦ceruatis vobis so¦licitudines super

uacuas? Audite magis consilium diuinū: et discedi¦te à voluptatibus vitae huius quia fallaces sunt, ne forte p••eoccu-pemini ab eis, et fiant nouissima vestra peiora pri∣oribus, apprehē∣dite quietu dinē mentis, & spiritu¦ales delitias, quas offert vobis deus et agiteresiduum annorum vestro¦rum, in obsecra∣tionibus, & vigi¦lus, & castigatio¦ne carnis, & ope¦ribus pietatis. Et adiecit in vigilia apostolorum di∣cens, & quid ad∣dam vos admo∣nere? ecce osten∣di viam, instruxi vos doctrina, p••l¦pate huc & illuc,

cōsiderate verba r••tinete exempla diligite castitatē, curr••te ad clarita¦tē dei, & dn̄i no∣stri Iesu Christi, quā vobis praesta re dignet{ur}, qui vi∣uit & regnat per oīa secula seculo rū. amē. Cupiebā octaui sermonis iniciū accipere in die translationis sācti patris nostri Benedicti, sed im¦pedite sunt die il¦lo, oratiōes meae ab hospitū praesen¦tia, & translatum est desideriu meū vs{que} ī proximū di¦em. Tūc enim stā¦te mē in oratione post horam capi∣tuli: presētauit se michi angel{us} do∣mini, & postula∣ui vt sermonē or∣diret{ur} ad eos. quo¦rū

in vita visione quasi glebis occu¦pata apparuerat, & cōfestim aperi¦ens os suū: haec verba locutus est

¶ De via Eremita¦rum & solitari¦orū. Sermo 8. cap. xvi.

ATtendite vos qui in eremo vitā ducere elegistis, quā discretionem habeatis: discre∣tio enī est mater omniū virtutum, glebis aspera est. via vestra: prop∣ter duriciā vite vi¦dete ne forte offē¦dat pes vester, {quod} & si offenderit ca¦uete ne lumē {quod} in vobis est euacuet{ur} propterea autem necessaria vobis est discrecio: vt

nō cito sequami∣ni omnē impetū zeli vestri qui vos ad altitudinē per¦fectionis impel∣lit ne{que} su{per} gradi amini mēsuram virtutis vestrae, la¦borib{us} immode∣ratis, multi in pre¦sumptione spiri∣tus sui ambulan∣tes: vitam suam nimia afflictione extinxerunt, & perierūt in adin∣uentionib{us} suis, multi mensurāsu¦am excedētes hu¦manum intelle∣ctum seipsis sub∣uerterunt et inu∣ties facti sunt, & similes iumētis ī sipientib{us}. multi per immodera∣tas fatigationes, in tedium addu∣cti sunt, & elan∣guit virtus eorū

et abierunt re∣trorsum & reuo∣luti sunt advolup¦tates carnales fa¦cti{que} sunt in deri¦sionem spiritibus nequam, bona est vexatio car∣nis, quia aduer∣satur cōcupiscen¦cus immund tiae sed si mensuram exuperet, inutilis est, quia suffocat deuotionem con¦templationis, & lumen eius extin¦guit: Propter hoc memento homo fragilitatis tuae vt caute gradiaris in via dura quam in••ressus es, & pacienter agas in festinatione tua, ne ruinam pacia∣ris, dirige in con¦siliis sapientium cunctos labores tuos non in pro∣prio

sensu: & nō confunde••is in exitu tuo. Do∣minatorem coe∣lin•• tentes sicut qui incaute su••cu ••am abiiciunt, & habent fiduciam quod mirificetur in eis potentiado mini secundum dies antiquos.

Ad hec sume ti∣bi eruditionem & disciplinam cō¦tēplationis▪ q••ā annun ••aui à do¦mino, & conso∣lare ab••ectionē tuam īn ea Con¦sedentibus no∣bis in capitulo ad audiendam lecti¦onem: regule: in fest nirate sancte Marie Magdele∣ne astitit corā me dominus meus, et presentem ser¦monem, cōgruo

fine cōpleuit, di∣cens. Nūc atten∣dite, O homo qui insolitudine vitā ducere elegisti et voluptatibus se∣culi renunciasti: qualē fructū affe∣ras sunt enim ali¦qui hoīm qui pl{us} amant solitudinē propter libertatē proprie volunta¦tis quam propter fructū boni ope∣ris. quod si in bo¦noperseueraueris condonabit tibi dominus, quod oculus non vidit nec auris audiu t nec in cor homi∣nis ascēdit quod vobis prestaredig¦netur: qui viut•• et regnat deus {per} infinita secula s••¦culorum Amen. ¶ Cum adsset fe∣stiuitas beati la∣cobi

apostoli: in prima vespera, ap¦paruit angelus do¦mini coram me, feci ita{que} sicutsug gesserat michi cō¦scriptor sermonū istorum: ac pecii ab eo, vt titulum qui ī capite libri huius scribendus esset, pronuncia∣re dignare. Qui continuo peticio¦ni me assentiens ait. Hic est liber viarum dei: qui annunciatus est ab āgelo dei altis¦simi, Eiizabeth ancillae Christi et dei viui, in quin∣to anno visitatio¦nis eius, quo visi tauit eam spiritus domini, ad salu∣tem omnium qui paternas admo∣nitiones dei, gra¦ta benedictione

& erat annus dominice Incarnaattonis millesimus cen∣tesimus qninqua gesimus sextus.

¶ De via adoles∣centū. Sermo ix. caxvii.

MEnse au∣gusto quī¦ta die mē∣sis, mane post vi¦gilias matutinas cū essem cubans in lectulo meo, ne{que} adhuc som¦num cepisse, su•• bito apparuit ••o¦ram me ang••lus domini, & prae¦sentis libri nonū sermonem initi¦auit his verbis: Ecce ego habeo aliquid ad vos di¦cēdum qui in iu∣uentute positi e¦stis,

quasi lilium quod ante solis ortū clausum e∣rat, & quādo tol splender in virtu¦te sua aperit se, et delectatur in ar∣dore solis, sic est homo & fic flo∣ret caro cius in inuentute sua, et delectat mētem suam multis mo¦dis cactus, ac re∣soluitur ab inna∣ti ca••oris blandi mento. Audite ita{que} filii, & per∣cipite in verbis ministerii mei, vocationem op∣timi patris vestri de coelo, qui da∣bit vobis locum dulcissime amoe¦nitatis ante soliū gloriae suae, si cle•• geritis ambulare in consiliis e••us. Discite impri∣mis

timere domi¦nū coeli, et assue∣scite īcuruari sub iugo timoriseius ab initio adoles∣centiae vestrae.

Ecce praeparauit in inferno crude¦li ignem & sul∣phur, & flagella multa nimis, & morsus amarissi∣mos horrēdotū spirituum facien¦tibus mala pusil∣lis & magnis, & nulli pacit aetati: {pro}pterea dico vo¦bis, Discite conti¦nere vos ab om∣ni opere malo, et custodite innocē¦tiā vestram tan{quam} aurum electū cu¦ius praeciū in de∣corē adhuc igno¦ratis. cum autem senuerit intelle∣ctus vestet, tunc cognoscetis &

gustabitis ex ea fructum letitiae, quam nemo no∣uit nisi qui acci∣pit, consilium do¦mini est filioli, quod dico: ecce in sinu vestro est thesaurus deside rabilis & precio∣sus super omnes diuitias mundi: hoc est virginita¦tis gemma. Beati eritis, si custodic∣titis eam, rētam preciosam nolite proiicere in lutū, ne{que} pro vili de∣lectamēto quod est vnius momē∣ti cōmutetis eam quia semel abie∣cta, amplius inuo niri non potest ipsa est fraternita¦tis nostrae in coe∣lo proprium sig∣nū, & propterea singulariterin eis

delectamur inter¦ra, quos titulo no¦stro signatos ess•• videmus. quod si placuerit animae v••••••rae custodire eam: Attendite vobis vt non in quinetis eam in negligentiis leu••¦tatis vestrae deci∣nate cum pauore cordis ab irrita∣mentis immun∣ditiae, et fugite cō¦f••bulationes & collusiones ado∣lescentularum, et cotruptoribus e∣arum nolite soci¦ari Custodite os vestrū ab impu∣d••co sermone, & declinate aurem vestram ab eo, & ab omni turpitu∣dine oculos ve¦stros & manus ab••tinete: audite & intelligite scri¦pturā

sapiētis quae dicit felix sterilis & īcoinquinata: quae nesciuit tho¦rū in delicto, ha∣bebit fructū in re¦spectione anima¦rum sanctarū, & spado qui non o∣perat{us} est perma∣n{us} suas iniquita∣tatē: dabit ei fidei donu electū, & sors in tēplo dn̄i acceptissima. De hac scriptura cū requisissem ab eo cui{us} esset' ait, Spi¦ritus sanctus per os sapientis, locu¦tus est, statimque ab oculis meis ab¦latus est, ne{que} am¦plius interrogarī sese concessit.

Post haec rursus adiecit, & dixit: Ad huc addam loqui fratribus et conseruis meis

admonitiones pa¦tris ••orum. Filii adducite vobis in consuetudinē mores sanctitatis in floribunda ae∣tate vestra, quos in tempore ma∣turitatis vestrae possitis exercere aptate in hoc mo¦res vestros, vt si∣tis verecundi, mi¦tes & sobrii, hu∣miles & miseri cordes, & paciē¦tes estote ad cor¦rectionem & do¦ctrinā sapientiū diligite & inue¦stigate, fugite ver¦ba mēdatii & me¦litiae, furta, comes¦sationes, & rixas & ludos, quos a∣uaritie adinuenit et eos qui praestāt occasionem im∣munde voluptati expedit & vobis

orationi frequen¦ter intēdere, quia tanquam suauita¦tis incensum est in caelo, oratio de immaculata con¦scientia proce∣dens: supplicate creatori vestro, vt emaculatotes vos custodiat ab hoc saeculo, & nolite sperare in longiturnitate vi¦tae praesentis, quia incertus est exit{us} vester: haec est viae vestrae pulchritu∣do. O adolescen¦tes & inuenes im¦maculati, ambu∣late in ea, & eri∣tis filii amabiles domino, & simi∣les angelis dei in caelo, ad quorum societatem duce∣re vos dignetur Iesus Christ{us} dn̄a noster, qui est be¦nedictus

& lau¦dabilis cumpatre & spiritu sancto in sempiterna sae∣cula. Amen.

De via infantiū. Sermo decimus. Cap. xviii.

CVM esset completus per angelū sermo praecedēs in vigilia assump¦tionis sancte de•• genitricis Mariae rursus in ipso di∣festo in tempore diuini officii vi∣sitauit me, & ait Ecce adhuc vol•• cōsumare sermo¦nes meos, quom am adhuc locu est, et habeo ali¦quid breuiter di∣cere ad infantes▪ qui nesciūt se cu∣stodire propter

ignorantiā. pro∣pter quod opor∣tet admoneri ma¦tres eorum, vt cu¦stodiant eos cum timore dei castos et immaculatos, ne forte pereant. Ad haec ego sub∣iunxi, interrogās & dicens: Quid est dn̄e {quod} dixisti castos & imma∣culatos? quid fa∣cere possunt in∣fātes, vnde casti∣tatē suā cōmacu∣lent? nōne et si q̲d delinquūt, igno∣rātia eos excusat. Et ait: Castitatē suā verbis immū¦dis sepe coinqui∣nant & operibus qualia & ipsi per ficere possunt: et quamuis per ig∣norātiā faciāt, ta∣mē sine reatu nō sunt, & poenam

omnino nō eua∣dere possunt de hac vita migrātes quia ne{que} ab ali∣quo sunt castiga∣ti, ne{que} per seip∣sos poenitētiā de∣licti habere scie∣bāt. propterea ca¦stigari debēt à pa¦rentibus pro de∣lictis suis, quia si∣cut mala facere assuescunt, ita & bona facere disce¦rent, si per castita¦tem ad hoc nutr••¦rentur, {quod} autē di∣xi vt īmaculatos, pro ipsis dixi qui cū paululū de sep¦tennio ecierint, tunc amplius se cōmaculant pra¦uis operibus quia plus nouerūt co∣gitare de malo, quoniā non sint prohibiti ab eo, 〈◊〉〈◊〉 & ipsi inquan¦tum

possunt ope∣rātur opus impu∣dicitiae, ita vt ger¦manitate coniun¦cti saepe copulen turnesciētes quid saciunt Tales igi¦tur si de hac vita migrant, magnas poenas sustinent, quous{que} purificē ••ur, quia ••u••la o∣mnino maculain reguū dei potest intraro. Hoc er∣go est illorū peri∣re, de quo supra dixi, tanto autem grauius ac diuti∣us puniūtur, quo minus orationi∣bus etelemosinis amicorū adiuuā∣tur pro eo {quod} eis indigere nō cre∣dantur. dico vo∣bis parentibus et quicun{que} paruu∣lorū custodiam habetis: attēdite

quomodo in ma¦gna cautela eos custodiatis, quia in vos redunda∣būt delicta eorū, sine glexeritis eos prona est per se omnis caro ī ma¦lū, et idcirco noli te enutrire eos in vanitatibus ve∣stris, ne{que} incline tis eos ad ebrieta¦tem, et fabulatio∣nes vanas & pra∣uas, ne{que} ad super¦biā inducatis eos per delicatā edu∣cationem. prohi∣bete eos à verbis impudicis et con¦uitiosis, et obsce∣no cantu, & lusi∣bu•• malis, & rixa & vagatione in∣cauta, ne rideatis super delictis eo∣rum, sed magisin virga mansuetu∣dinis & verbis

correctionis ab∣steirete eos, quia contumaces erūt si proprie volun¦tate relinquātur. ••ncipite autē ab ipsa aurora aeta∣tis eorum, flecte∣re eos ad timorē domini & initia sacrae fidei, & o∣rationes dei, & omne quod ad¦mores bonos per¦tinet, auribus eo∣rum frequenter instillare curate. Consumauit au∣tem hunc sermo¦nem in octaua as¦sumptionis, ad∣iectionē verborū istorū. Nunc au∣tem filii charissi∣mi {quam} pulchta est via vestra, curri∣te in ea. O quam amabilis est pa∣ter vester, quam praeciosū est prae¦miū

vestrum & rehnum aliorum quod vobis prae∣stare dignetur, fi¦lius qui manet•••• patre & pater in filio manēs cu•• spiritu sancto in secula saeculorū. Amen.

Protestatio ange¦li de annuncia∣tione libri via∣arum dei.

CVM essē•• poene con¦sumati h•••• sermones in fes••i¦uitate apostolo¦rum Petri & Pau¦li, ante horam d••¦uini officit, fu••o¦rans in secreto & apparuit in con∣spectu meo ange¦lus domini, et lo¦cutus est audien∣te me: verba haec.

Treuerensi epis∣copo, et Colonie et Magunc e epis¦copis, annūciatū sit vobis a domi∣no deo magno & tremēdo, et ab an¦gelo testamēt: li¦bri h••lius: vt haec verba que inue∣neritis ī pres••nti libro, annūcietis Romane eccle∣sie, toti•••• popu¦l••, & oī ecclesiae d•••• ••mendate vo sipsos, et conuer¦timini ab erroti∣bus vestris: et no¦lite indigne acci¦pere admonitio∣ne•• sacram et di¦uinam, quia non sunt hec ab homi¦nibus inuentae di co autem vobis ex nomine: quo∣niam in ista pro∣uincia nomen re¦ligionis habetis,

legite & audite ••••monitiones di 〈◊〉〈◊〉 et suscipi¦•••••• 〈◊〉〈◊〉 placida m•• 〈…〉〈…〉 nolite arbi 〈◊〉〈◊〉 hec figmen¦•••••• ••••se mulierum 〈◊〉〈◊〉 nō sunt. sed ••unt a deo patre omnipotente, qui est fons & o∣rigo omnis boni¦tatis, quud autem vobis dico, cete∣ris omnib{us} dico.

HEC adiura¦t••o conscri¦ptores ser∣monum istorum Adiuro per do∣minū et per ange¦lum eius, omnem qui transcripserit l••••••um istum: vt diligenter eum e¦mendet, et hanc adiuracionem co¦dici suo ascribat.

FINIS.