Pontici Virunnii viri doctissimi Britannicæ historiæ libri sex magna et fide et diligentia conscripti: ad Britannici codicis fidem correcti, & ab infinitis mendis liberati: quibus præfixus est catalogus regum Britanniæ: per Dauidem Pouelum, S. Theolog. professorem.

De duobus montanis, à quibus a∣quae nobiles emanantes Walliam egregiè diuidunt & distinguunt. Cap. 5.

SCinditur autem & distinguitur a∣quis Wallia nobilibus, quae ex mon∣tanis duobus originem habent, E∣lennith scilicet in Sudwallia quae An∣gli Moruge vocant, quasi paludum cacumina. Eryri quoque in Nord∣wallia, quae Anglicè Snowdon dicun∣tur, id est montes niuium: hi tantae quantitatis & ca∣pacitatis esse perhibentur; quòd si cuncta totius Wal∣liae armenta in vnum coacta fuerint, eis ad pascua mul∣to tempore sufficere possent: in his & duo lacus illi es∣se perhibentur quorum alterum insulam erraticam: alterum autem pisces omnes monoculos certum est continere,* 1.1 sicut in Itinerario nostro declaraui∣mus.

Notandum hîc & quòd in Albania quoque du∣obus in locis vno ad mare orientale, altero occïdenta∣le, pisces marini qui Mulnelli dicuntur monoculi dex∣trum similiter oculum habentes & sinistro carentes.

De montanis igitur Elennith nobilis emanat Sabrinae fluuius,* 1.2 castrum Slopesburiae, castrū Brugense, per vr∣bem quoque Vigorniae, per Glouerniam ferream at{que} fabrilem, sub qua paucis passuum millibus in mare de∣scendit, quod ab eius quoque nomine Sabrinum mare vocatur. Haec aqua multis olim temporibus inter Cam∣briam & Loegriam hoc est inter Walliam & Angliam Marchia fuit. Haec Brytannicè Hafren à nomine puel∣lae filiae sc. Locrini ibi à nouerca submersae vocata est: Vnde & Latinè mutatione aspirationis in S. vtin di∣storitis à Graecis in Latinum fieri solet dicta est Sabri∣na, sicut pro hal sal, pro hemi semi, pro hepta septem. Vaga fluuius ab eisdem quoque montanis Elennith per Haiae castrum,* 1.3 & Cliffordiae, per vrbem Herefor∣diae, per Castellum de Wiltonia, & Castéllum Go∣dricij discurrens, siluam quoque Danubiae ferro ferti∣lem atque ferina, transpenetrando vsque Strigulense castrum sub quo & in mare dilabitur, & Angliam ibi∣dem à Wallia separās, modernis diebus marchiam fa∣cit. Osca verò non ab Elennith,* 1.4 sed à montanis de Can∣trebachan originem trahens per principale Castrum de Brecheinoc quod Aberhodni dicunt, id est casum Hodni in Oscam. Aber enim Brytannicè dicitur locus omnis vbi aqua in aquam cadit, per castrum de Aber∣geuenni, per Oscae castrum, per antiquam & autenti∣cam legionū vrbem descendens, nō procùl à Nonobur∣go in Sabrinum mare demergitur.* 1.5 Remni fluuius de mōtanis de Brecheinoc per castellū & pontē de Rem∣ni in mare descendit.* 1.6 Et ab eisdem mōtanis Taf per se∣dem Cathedralem de Landaf cui & nomen dedit vs{que} ad castrum de Caerdyf vbi fe mari immiscet. Impetuo∣sè transcurrit de montibus Wladmorgan inter egregia Cisterciensis ordinis coenobia de Margan & Neth A∣uenniae fluuius:* 1.7 & Neth de montibus Brecheinoc viuo sa∣bulo & absorbēte terribiles in mare deproperant, Neth fluuio iuxta castellū de Neth profluente. De montanis quoque de Brecheinoc Tawe fluuius per castellum de Aberrtawe quod Anglicè Swainsey dicitur.* 1.8 Lochor per

castellum de Lochor,* 1.9 & Wendraeth per Cydwely in pro∣fundum dilabuntur. Ab Elennith iterum nobile flumen Tywy Cantref mawr & Cantref bachan ab inuicem se∣perans per castrum Lhanymdhyfri,* 1.10 per castellum Di∣neuor siluis & situ munitissimū, vbi & principalis Sud∣walliae curia fuit,* 1.11 per nobile castrum de Caermardhin, vbi merlinus inuentus fuerat, à quo & nomen accepit, vsque ad castellum de Lhanstephan in mare transfer∣tur.

De Montanis Presseleu Taf fluuius non procul ab Albae domus monasterio,* 1.12 per castellum de Sancto Cla∣ro non longè ab Abercorran & Talacharn in mare de∣uoluitur. De Montanis eiusdem Cledheu prouinciam Daugledheu complectentes,* 1.13 eíque de suo nomine no∣men donantes, alter per castellum de Lahaden, alter per Hauerfordiam in mare decurrunt, & dicuntur Bri∣tan nicè Dangledheu, quasi duo gladij.

A montibus etiam Elennith aqua Teiui nobilis e∣manat à superiori parte Cantrefmawr & Caerdigan,* 1.14 non procul ab armentis & optimo de Stratflur mona∣sterio, inferius autem Demetiam & Caerdigan, vs{que} in Hybernicum mare longè disterminans. Haec aqua so∣la in Cambria castores habet, quorum miracula si scire volueris Itinerarium queras.* 1.15 Salmone quoque prae∣pingui prae cunctis Cambriae fluuijs magìs abundat. Sed quoniam in multorum fortè manus liber iste de∣ueniet ad quas non ille, multa quae de castoribus speci∣alia reperies & notabilia quaedam hîc interserere prae∣ter rem non putaui. De huius enim bestiae natura, qua∣liter à siluis ad aquas materiam vehant. Quanto arti∣ficio extracta materia medijs in fluctibus munimenta connectant, quam defensionis artem contra venato∣res in occidente praetendant, & quam in oriente. De caudis quoque pisceis (vt aiunt potiùs quàm carneis) pauca interserere non inutile reputaui. Reliqua vide suprà pag.* 1.16 179.

Montibus eisdem Ystuyth erumpit & superiores Ce∣reticae regionis partes de Penwedic transpenetrando

sub castro Aberystuyth in mare descendit.* 1.17 A niueis au∣tem Eryri montibus nobilis Deui fluuius originem tra∣hens, Sudwalliam à Nordwallia longè discernit & di∣stinguit. Ab eisdem quoque montibus Mawr flùuius magnus emanans,* 1.18 Traeth Mawr & Traeth bachan, id est,* 1.19 tractum maiorem & minorem facit. Dissennith si∣militer & Arthro per Meryonnith & terram Conani di∣labuntur. Conwy verò de sub Eryri pede boreali mon∣tis emergens, sub nobili castello Degannwy se marinis vndis immiscet. A latere montis eiusdem per castel∣lum Ruthlan & sic vsque in mare Cloyd dilabitur.* 1.20 De lacu Pemelesmere Douerdwy quam Angli Deiam vo∣cant originem ducens, & per Cestriam currens, lon∣géque à latere dextro siluam de Colshylle, Basing∣werke & diuitem non procul inde argenti venam, vi∣uum & absorbens mare influendo sabulum facit, & in∣ter Walliam a parte Boreali sicut & vaga ab Australi, moderno tempore marchiam facit.

Notes

• * 1.1

  Suprà pag. 209.
• * 1.2

  Sabrinia.
• * 1.3

  Vaga.
• * 1.4

  Osca.
• * 1.5

  Remni.
• * 1.6

  Taf.
• * 1.7

  Auennia. Neth.
• * 1.8

  Tawe. Lochor.
• * 1.9

  Wendraeth.
• * 1.10

  Tywy.
• * 1.11

  Vide suprà pag. 130.
• * 1.12

  Taf.
• * 1.13

  Cledheu du∣orum fluuio∣rum nomen est.
• * 1.14

  Teiui.
• * 1.15

  Suprà pag. 178.
• * 1.16

  Ystuyth.
• * 1.17

  Devus.
• * 1.18

  Mawr.
• * 1.19

  Dissennith. Arthro. Conwy.
• * 1.20

  Cloyd. Douerdwy.