Pontici Virunnii viri doctissimi Britannicæ historiæ libri sex magna et fide et diligentia conscripti: ad Britannici codicis fidem correcti, & ab infinitis mendis liberati: quibus præfixus est catalogus regum Britanniæ: per Dauidem Pouelum, S. Theolog. professorem.

Annotationes in Cap. 5.

1 OSca fluuius rapidissimus, cuius ortus est in nigro monte,* 1.1 hanc vrbem alluit quem Romani scriptores Iscam vo∣cant vnde haec vrbs Iscelegia latinis dicitur. Appellatur autem Britannicè Caer Lheon ar Oysc, quod est, vrbs legionum super Oscam flu∣uium, ad differentiam alterius vrbis legionum su∣per Deuam, quae vocatur Caer Lheon ar Dho∣wrdwy.

2 Monemutha nomen sortitur à casu Monae confluentis in Vagam,* 1.2 quasios Monae.

3 Danica silua nemus est in extremo angulo in∣ter Sabrinam & Ʋagam confluentes,* 1.3 à Danis (quos & Dacos vocant) nomen habens, qui Al∣fredi regis tempore hanc siluam occupantes hoc il∣li nomen indiderunt.

4 Nouum Burgum, Britannicè y castelh Ne∣wyth, nouum castellum Lelando.

5 De Iulio & Aarone, sic scribit Baleus in catalogo scriptorum maioris Britanniae. Iulius & Aaron famigeratae legionum vrbis ciues praeclari, & Amphibali Martyris, in Christo discipuli, pietatis ornamenta planè illustria in Britannia fuerunt. Non solùm in sua patria literis obnixè

inuigilabant, sed & exteras regiones pro bonis ar∣tibus addiscendis petebant. Romaeque potissimum studuisse leguntur. Inde insigniter eruditos fuisse illos Britannica passim narrat Historia: & Giral∣dus illud idem in Hodoeporico suo confirmat, adiec∣to etiam nobilitatis calculo. Hi tandem cum alijs vtriusque sexus non paucis (vt authores sunt Gil∣das Badonicus in Excidio Britanniae, Galfridus & Ponticus in Chronicis) magnanimitate summa, in acie Christi perstantes, martyrium infractis ani∣mis pertulerunt. Vnde & Bedas cap. 7. primi li∣bri Anglicanae historiae, post Albani mentionem haec scribit. Passi sunt ea tempestate Aaron & Iulius, legionum vrbis ciues: aliíque vtriusque sexus diuersis in locis perplures: Qui varijs cru∣ciatibus torti, & inaudita membrorum discerp∣tione lacerati, animas ad supernae ciuitatis gau∣dia perfecto agone miserunt. Et ista fiebant an∣no Christi 292. regnante in Britannia Con∣stantio Chloro. Sub cuius postea regimine, cum imperator esset, à tanta clade ita immunes e∣ius vrbes eraut, vt asylum Christianis afflic∣tis tutissimum foret illa ipsa Britannia. Refert Ioannes Rossus Vuarwicensis, in libro suo de Wigorniensibus episcopis, magnum in Bri∣tannia Christianorum numerum, quód praedi∣ctum Amphibalum praedicantem audiuerit, im∣piorum telis occubuisse, in loco qui post aduen∣tum Saxonum in Insulam ab euentu Lichefelde vocatus est, id est Cadauerum campus. Saeuitia (inquit Georg. Maior) & furoribus Dioclesiani

vehementer labefactata est Christiana religio in gente Britannorum. Ea enim labes, teste Gilda, ita mortales generatim corrupit, ita christianam religionem exinaniuit, vt illa admodum in paucis integra remanserit. Hinc Tertullianus, magnus ecclesiae doctor, ante aliquot annos opportunè dixe∣rat, in opere suo contra Iudaeos: Britannorum in∣accessa Romanis loca, vero regi Christo esse sub∣dita. Doctrinam (inquit praedictus Maior) & ve∣ros cultus ab apostolorum discipulis acceperunt Britanni, cuius puritatem passim in omnibus ec∣clesijs magno studio ac martyrio tuebantur: Haec ille.

6 De hac sedis translatione: tradunt auctores, Dauidem Xanti Cereticae prouinciae reguli filium, ex Melaria virgine vestali genitum, diutina praedicatione & disceptationibus publicis, Pelagia∣nam haeresin ex Britannica ecclesia profligasse: at{que} ob id à Dubricio vrbis legionum Archipraesule fa∣ctum esse Cambriae Metropolitem, Archipraesu∣latu illi 〈…〉〈…〉 Arthuro Britannorum rege ita egit, 〈…〉〈…〉, ab vrbe legionum ad suam 〈◊〉〈◊〉 Archiepiscopalem sedem transferret, vt Ranulphus Cestrensis monachus fusius trad•••• li. 1. cap. 52. vbi omnes Cambrorum episcopi ab Archiepiscopo Meneuensi sacrati sunt, vsque ad Normanorum aduentum. Cura∣uit etiam vt sui nominis titulum ea sedes haberet, ita vt fanum Dauidis deinceps vocaretur. Qua de re vide infra li. 2. cap. 1.

7 Variae sunt daemonum ludificationes, quibus

simplicium hominum credulitate & ignorantia abutentes,* 1.4 in aeternum eos exitium protrudere mo∣liuntur: improbi etiam homines (Augustino teste) malarum rerum cupidi, occulto quodam iudicio di∣uino traduntur illudendi & decipiendi pro meritis voluntatū suarum, illudentibus at{que} decipientibus eos praeuaricatoribus angelis, quibus ista pars mun∣di infima, secundum pulcherrimū rerum ordinem, diuinae prouidētiae lege (vt scribit Wierus) subiecta est.* 1.5 His enim portentis per diabolorum fallaciā il∣luditur curiositas, quando id impudenter appetunt scire, quod nulla ratione competit eis inuestigare. Haec potestas immundis spiritibus ideo datur, vt perniciosos sibi aptent: hoc est prauos homines sedu∣cant: illos scilicet qui spernunt veritatem, & cre∣dunt mendacio, iuxta Pauli sententiam: sanam doctrinam non ferent, sed ad sua desideria coacer∣uabunt sibi magistros, prurientes auribus; & à veritate quidem auditum auertent, ad fabulas au∣tem conuertentur, onerati peccatis: ducentur va∣rijs desiderijs, semper discentes, nunquam ad scien∣tiae veritatem peruenientes. Hos Paulus filios con∣tumaces vocat, in quibus agit Spiritus ille cui po∣testas est aëris, eludens subtilitate & dolo ineui∣tabili haec sua instrumenta in ipsius inductiones propendentia. Vide ea quae scribuntur ab Olao Gotho in fine libri tertij de gentibus septentriona∣libus. Et apud Augustinum lib. 2. de Ciuitate dei, in secunda parte caus. 26. q. 5. episcopi.

Notes

• * 1.1

  Isca.
• * 1.2

  Monumetha.
• * 1.3

  Danica silua.
• * 1.4

  Wierus, li. 3. cap. 11.
• * 1.5

  2. Parte causa 26. q. 5. epis∣copi.