Tractatus de salis cathartici amari in aquis Ebeshamensibus et hujusmodi aliis contenti natura & usu / authore Nehemia Grew.

PARS ALTERA DE SALIS CATHARTICI AMARI USU.

CAPUT I. De Salis Cathartici Amari Vsu generaliùs considerato.

AQuarum Purgantium, nempe Ebeshamensium, & ex eodem Genere aliarum Usus, tam prae∣cellens

est, tam multiplex, Medi∣císque nostris Londinensibus in Pra∣xi versatioribus, tam scitè perspe∣ctus; ut de eo dubia, vix qui∣dem audienda sunt. In Morbis enim haud paucis gravioribus, efficacissimum Remedium com∣probantur, nullâ insalubri Quali∣tate praeditum, & cui appositè praescripto, nihil unquam mali inopinatò supervenit.

Id unicum, nec sine quâdam Argumenti specie, forsan objicitur: quòd praedictae Aquae, inter co∣quendum, Lapideum Cremorem praebeant. Unde dubitare licet, an•• Lapidi etiam in Humano Corpore•• generando, materiem suppedi∣tent.

Ista autem Objectio, duplici Ex∣perientiâ refellitur; tam Illâ prae∣cedenti, quàm Praxi Medicâ. Pa∣tet enim ex antea dictis, hujusmod•• Lapideum Cremorem, neque Aqui••

Catharticis, neque verò Aquae Cal∣cis, nisi Aeri in Vase patulo com∣missae, innataturum. Ideóque, nec quid Lapideum, è sumptis Aquis Catharticis, in Humano Corpore generari.

At Humani Corporis Humori∣bus, immiscetur Aer. Esto: & omni Aquae pariter immisceri, Pneumaticis Experimentis proba∣tur. Sed qui nullo modo esset Lapidificus, nisi Aere coadjutus liberè influente. Adde, & Aerem Humanum Corpus, non sine Colatu∣râ subingredi.

Quod autem ad Praxin attinet, non Mihi Soli, sed & aliis Medicis, Noti sunt, qui postquam Aquas has Catharticas Viginti, aut etiam Tri∣ginta Annos, affatim & per mul∣tos dies continuos potârunt; nihil∣ominus Arthritide, & Vesicae Re∣númque Calculo, semper immunes fuere, & perfectissimâ sanitate eti∣amnum

fruuntur. Et jam antea memoratus N. D. North, qui A∣quas tam Ebeshamenses, quàm Bar∣netenses potârat; praedictorum Mor∣borum, quinque & octaginta Annos vixit immunis.

Quin & ipsa Aqua Calcis, quae Lapideum Cremorem, Aeris admi∣stione citissimè producit; à Me∣dicis saepe, tutissiméque propina∣tur.

Et nostri Londinenses, repurgan∣do Saccharo, Calcis Aquam nun∣quam non adhibent. Cujus ope, pars altera Mellaginea, meliùs se∣cernitur ab altera Concrescibili; quae summam inde albedinem & praestantiam acquirit.

Verùm, si Aqua ipsa Catharti∣ca, quanto magis ex eadem para∣tus Sal, praestantissimi Remedii lo∣co habendus est? Quod enim ob∣jicitur, contra Aquae usum, si Ar∣gumenti gratiâ concedamus; idem

tamen contra usum Salis, ab omni Lapidificâ Substantiâ depurati, nihil faceret.

Porrò, ex sumptà Aquâ, si faece Muriaticâ, uberiori inquinata fue∣rit, graviusculè moveri Alvum, interdum contingit. At praelau∣datus Sal, qui ab istâ liberatur, Me∣dicamentum, Purgantium prope omnium, lenissimum existit.

A maligno insuper plerorunque Catharticorum genio maximè va∣cuus purusque est. Humores nun∣quam exagitat; Aegritudines, aut Deliquia nunquam excitat; aut In∣testinorum Tormina: nunquam vel irritis Motibus, fallit Medicum, vel ex Hypercatharsi Aegroto ter∣rorem incutit.

Deinde, Aqua movendi vim, semper aequalem non obtinet: sed à siccâ humidâve Tempestate, tam Aestate quàm Hyeme, auctam vel imminutam. Et ex Hydropolis

sunt, qui Aquam Catharticam do∣mi asservatam, cùm defecturam viderint, temerare audent commu∣ni adjectâ. Unde nonnunquam fit, ut Medici usitatam Dosin praescri∣bendo, successu tamen usitato frau∣dantur. Ex Aquâ autem purè & perfectè paratus Sal, ubique sui si∣milis est, similémque habet vim purgatoriam.

His adde, Londinenses Medicos, non crudas Aquas, sed plerúnque coquendas praescribere. Nempe hoc modo sumptae, tam diminutâ Dosi, quàm auctâ Vi, è Ventricu∣lo & Intestinis faelicius descendunt. Aestivo tempore, ad duas tertias partes, Hyemali verò, ad dimidi∣am, coquendae sunt; quod bihori∣um vel trihorium exigit. Verùm Aquae Sal purgatorius, Liquore quovis conveniente, & forsan se∣mel bulliente solutus, semper in promptu est Remedium, valde

accommodatum Pharmacopoeis; Aegrotis, maximè: qui in urgen∣tibus Morbis, ex diuturnâ Coctio∣ne, multum Doloris atque Taedii sustinent, & interdum periclitan∣tur.

Postremo loco, neque tamen in∣fimo, considerandum est, quòd A∣quae, paulò diutius asservatae, im∣primis Regione vel Tempestate fervidâ, foetore polluantur. At ea∣rundem extractus Sal, nullo aut Loco, aut Tempore est corrupti∣bilis.

VERUM nonnullos, etiam de hujus Salis Salubritate dubitantes praevideo: scilicet, quòd Spiritum Acidum distillatione praebeat.

Ista autem Objectio, contra u∣sum Aquarum, utpote Salem conti∣nentium, etiam militat.

Quin & simili ratione, Sacchari, aut Mellis, aut etiam purissimi Pa∣nis usum suspicaremur: è quibus

singulis, Spiritus stillatitius, non solùm pari gradu acidus, sed & valde acris, vi Ignis propellitur. Et Vinum, Cibíque Saluberrimi, quorum Principia, solâ Fermenta∣tione, vel alio quoquam modo, de∣pravantur; Qualitates semper noxias, interdum venenatas indu∣unt. Vel Infantium Alimentum, Lac Maternum, si leni calore di∣geratur, brevi acescit. Sal au∣tem Catharticus, in aliquo proprio vehiculo solutus, minimè fuis so∣lutis Principiis, sed Essentiae Inte∣gritate, propinatur: eâdem, nimi∣rum, quâ Eduliis supra nominatis vescimur. Nam ut Sal ipse, ita & Aqua in quâ Salem solutum bibi∣mus, saporem prae se fert medio∣criter Amarum, sine quâvis Acidi∣tate conjunctâ.

CAPUT II. De modo Salem Catharticum Amarum praescribendi.

IN quovis Vehiculo Patientis Temperamento conveniente, aut Gustui grato, solutus bibitur: cujus generis, sunt Aqua Fontana, Stillatitia, aliáve purissima; Deco∣ctum Hordei Orbicularis, vulgò Perlati, vel Avenarum tenue, vel ex Pane albo; Lactis Serum cere∣visiatum, vel decaseatum. Whey vulgò dictum, & his similia. Mi∣hi in frequenti Usu est Aqua pa∣rum cocta & Mace aromatizata. Cujus Libras duas, tres, vel quatu∣or, Salis Cathartici Semiunciâ vel Unciâ impraegnatas, praescribere soleo: vel etiam majori dosi; ex. gr.

℞ Aquae fontanae lbiiij. Macis ʒj. Co∣quantur parum, & in Colaturâ dissolve Salis Cathartici Amari ℥j. vel ʒx. pro Apozemate seu Decocto Cathar∣tico, manè, jejuno Ventriculo, calidè, vel tepidè, interdum frigidè, bibendo, bihorii spatio, cum levi Exercitio.

Sumatur hoc Apozema vel per se, vel durante aliorum Catharticorum operatione.

Convenit etiam, pro re natâ, vel Senâ, vel Mannâ, vel utrâque Maci adjectâ, Salis Efficaciam pro∣moveri: ut in sequenti, vel simili formâ.

℞ Aquae fontanae lbiiij. Macis ʒj. Senae Alexand. ʒij. vel iij. Coquantur parum. Deinde adde Salis Cathartici Amari ℥j. Mannae albi ss.℥iss. vel ℥ij. & f. Colatura.

N. D. Dudleus North, primus omnium Aquas Purgatorias cum

Lacte bibebat. Sed ei Ventricu∣lum gravabant, quòd permiscuit frigidé. Postea, Medici, Aquas bullientes affuso Lacte alterabant. Quo modo, si cuiquam placeat, Sal & ipse tutissime sumatur: ex gr.

℞ Aquae fontanae lbiijss. Salis Ca∣thartici Amari ℥j. vel ʒx. MS. Bulli∣enti Aquae affunde Lactis recentis lbss. & auferatur coagulum colatorio.

Aestivo tempore, cùm Fontes u∣bique Medicinales frequentari sole∣ant, Aqua vel Ferrata, vel etiam Purgatoria, ab ipsis Fontibus sum∣pta, Vehiculum esset optimum.

Hujus Salis Drachma, vel sesqui∣drachma, in Aquae Tunbrigensis vel alterius Ferratae tribus quatuórve primis haustibus sumpta, totidém∣que Auroris repetita, Humores pri∣má••que Vias, potationi propositae, reddit paratiores.

Aquae Ferratae, interdum Alvum astringunt. Cui Incommodo, hu∣jus Salis portiuncula, in primo hau∣stu, vel ultimo, dissoluta, subve∣nit.

Quin & utilissimè sumatur idem Sal, ex Aquis ipsis Purgatoriis. Quarum haustus singuli, Salis Ca∣thartici ʒj. impraegnati, tum multò certiùs, tum dimidio Numero, Ven∣triculum minus premente, per Al∣vum exeunt.

Interdum etiam, valdéque appo∣sitè, Clysteribus acuendis, loco Sa∣lis Gemmei, Salis Cathartici ʒiij. vel iiij. immiscentur.

CAPUT III. De Salis Cathartici Amari Vsu speciali: & imprimis in Ventriculi Morbis.

QUAE de Aquis Catharticis, earúmque Sale, jam proxi∣mè dicturus sum; non incertis Conjecturis, sed diuturnae Experi∣entiae, tam aliorum Doctissimorum Virorum, quàm Nostrae, innitun∣tur. Qui omnes, utrumque Re∣medium, in Morbis postea memo∣randis, optimo successu usurpavi∣mus.

Imprimis itaque Aqua Catharti∣ca, vel ejus extractus Sal, Reme∣dium Ventriculo, Appetitum scili∣cet & Digestionem promovendo, est amicissimum. Partim, ex suo

Principio potentiâ Acido; partim, ex totiûs Amaritudine, seu admisto Alkalino. Et è Priori, eò potiùs, quòd Spiritui Salis, omnium Cibo∣rum Condimenti, Spiritum prae∣beat aliquo modo congenerum. Sed & ex Altero; quandoquidem & a∣liis plerísque Amaris corroboratum Ventriculum experimur. Et no∣tissimum est, Appetitum, Salibus imprimis compositis adjuvari. Nam Condimenta ferè omnia, Muriâ non simplici, sed acidulatâ, prae∣parantur. Verùm etiam Vinum rubicundum Gallicum, ut cum Ci∣bis est gratissimum, ita Tartareo repletur Sale, hoc est, composito, omnium aliorum maximé. Sal item Chalybis, putà compositus▪ inter Medicamenta Stomachica, est non incelebre. Et Digestoria bi∣na ista universalia, Panis & Saliva, quorum alterum, Salem Acidum continet, alterum Alkalinum, com∣positi

Salis permista locum sup∣plent. Caeterùm▪ Fermentum ip∣sum Stomachicum, ex Alkalinis particulis Acidísque, illis ab Arte∣riis seu Sanguine, his ex parte à Nervis seu Spiritûs Animalis faece, tralatitiis componitur: id quod ex Argumentis probare possim non paucis, quibus nolo hîc immorari. Quamdiu itaque in Ventriculo debi∣tâ proportione asservatur uterque Sal, Coctionis opus rectè perfici∣tur. Sin alteruter praevaleat, Sales nunc Acidi ex usu sunt, nunc Al∣kalini, ad aequilibrium restituen∣dum.

Quoties ex Cibo Potúve Nimio, sive Improbo, vitiosa fit Concoctio, Vomitiones non ra••ò sequuntur. Quibus cohibendis, Aqua Cathar∣tica Amara, vel ejusdem Sal, Re∣medium est praestantissimum. Eâ∣dem scilicet ratione, quâ Mistura ex Salis Absinthii & Limonum suc∣co

celeberrima. Ei tamen ob id praeferendum, quòd Sales quoquo modo peccantes, uno quasi Ictu, & destruat & è Ventriculo detur∣bet.

Proindè & in Cardialgiam, aliós∣que hujusmodi Dolores, nihil prae∣dicto Medicamento tutiùs est, aut efficacius.

Quemadmodum & in Calidam Affectionem Hypochondricam.

In supradictos Affectus, Aquam hanc Purgatoriam, vel proprium ejus Salem, interdum solitariè su∣mendum praescripsi: Plerunque verò, non sine aliorum Remedio∣rum, ut Venaesectionis, Vomitorii, & similium, conjunctâ ope. Quip∣pe, Medici prudentis est, praecipuè in Morbis gravioribus, nulli unico Remedio, quantumvis celebri, Ae∣groti Salutem, suaeque Famae aesti∣mationem concredere.

Hujusmodi autem Remedia, jux∣ta Indicantia, infinitè sunt varianda. Quorum tamen aliquot Formulas, Doctissime Lector, subjunctas ac∣cipe.

In Dejecto Appetitu acuendo.

℞ Aquae Spadanae, vel alterius Ferratae, vel (si haberi non pote∣rit) Fontanae Maciatae lbij. vel iij. Salis Cathartici Amari ℥ss. ʒvj. vel ℥j. MS. Bibantur jejuno Ventricu∣lo, tepidéque.

Aquae autem quaecunque Ferra∣tae, quo meliùs, hoc est, sine sui subtilissimi Spiritûs dispendio, etiam tepidè, si visum fuerit, sumantur; Ampulla in quâ servantur, Aquae calefactae immersa, dilapsis aliquot horae momentis, aperienda est, & deinde post singulos effusos haustulos obturanda.

Dum haec sumuntur, horâ ante

prandium, sumantur etiam ex Vini Xerensis vel Absinthitis Rhenani Cochleari uno, Elixyr. Propriet. gutt. xx, xxx, vel xl. Persistátque in ho∣rum usu, quotidiano, vel alternis diebus, ad quartam, quintam, vel sextam vicem repetito. Vel,

℞ Conservae Absinth. Rom. ℥ij. Cochl. Hort. ℥j. Zinzib. cond. ℥ss. Specier. Arom. Garyoph. ʒjss. Cort. Wint. Salis Absinth. veri aa ʒj. Syr. Caryoph. q. s. MS. f. Elect. Capiat q. Nucis Moschatae majoris horâ som∣ni, & Juglandis minusculae horâ ante prandium, cum Vini supradicti tantillo, vel sine eo, si Caput gra∣varet. Vel,

℞ Limaturae Chalybis recentis & splendidissimae ℥iij. Summit. Absin∣thii Rom. Mss. Rad. Cyperi Rom. Ca∣lami Aromat. aa ʒj. Galangae mi∣nor. Cinamomi acerrimi, Croci aa

ʒss. Vini albi Gallici, vel Xerensis lbij. Digerantur in Ampullâ obtu∣ratâ calore lenissimo, vel etiam in loco temperatè calido, per triduum, & agitentur quotidie. Capiat Co∣laturae Cochl. ij, iij, vel iiij. bihorio ante prandium quotidie.

In compescendis Vomitionibus.

℞ Aquae cujuscunque Ferratae, vel ejus loco Aquae fontanae Maciatae lbiij, vel iiij. Salis Cathart. Amari ʒvj, vel ℥j. vel ʒx. MS. Bibantur ma∣nè, calidè frigidéve, prout maxi∣mè placent, & repetantur tribus vicibus, vel pluribus, si opus fue∣rit, continuis diebus, vel alternis. Et horum usui conjunge Pilulas se∣quentes.

℞ Rosarum rubrar. Cinamom. a∣cerrimi aa ʒj. Garyophyll. Salis Chalybis aa ℈j. Croci ℈s. Ol. Men∣thae

Stillatitiae gutt. viij. Syr. Cha∣lyb. q. s. MS. f. Pilulae n^o. xxiiij. Sumantur tres bihorio ante sorbile prandium, & hora somni quoti∣die.

Aliquando Fomentatio ex Vino rubro cum Theriac. Andr. ℥j. & flo∣ribus Rosar. rubr. foliísque Menthae calidè infusis, esset utilissimum.

In Dolore Stomachi Colicae Affe∣ctionis aemulo.

℞ Senae Mund. ʒij. Macis ʒj. Co∣quantur in Aquae fontanae q. s. ad lbiij, vel iiij Colaturae adde Salis Cathart. Amar. ʒvj. vel ℥j. vel ʒx. Syr. Chalybis ℥iss. Misce, f. Apozema Catharti∣cum, manè, & pro more bibendum. Vel etiam sine Senâ. Et sumatur vel per se, vel cum Pilulis sequenti∣bus.

℞ Pilulae Stomach. cum Gum. gr. xxv. Limaturae Chalyb. Subtiliss. gr. x. Syr. Chalybis q. s. MS. f. Pil. iiij. horâ somni sumendae. Die proximo sumatur Apozema ut su∣pra, & sic per Triduum, vel diu∣tius.

Interdum ex usu erit, Extractum Gentianae, vel alterius amari, Pilu∣lis admisceri.

Atque etiam Laud. Lond. gr. ss. vel gr. j. si Dolor intensior fuerit.

In Calidâ Affectione Hypochon∣driacâ.

℞ Aquae cujuscunque Ferratae lb iij, vel iiij. In singulis haustu∣lis dissolve Salis Cathart. Amari ʒss. vel ʒj. ad octavam▪ vicem circiter, & bibantur frigidé.

Vel loco Aquae Ferratae, suma∣tur in Aquâ Lactis simplici, vel

fol. Boraginis & Pimpinellae distil∣la••â.

In Cardialgia cum Calore.

In hoc Morbo, simili modo, ac in praecedenti, sumptus Sal, faelici∣ter succedit.

CAPUT IV. De Salis Cathartici, Amari V∣su, in Intestinorum Parti∣úmque adjacentium Morbis. Et primò, in Colico Dolo∣re.

IN hoc Morbo, non opus est Do∣ctum & Exercitatum Medicum admoneri, Venaesectionem rarò aut nunquam omittendam▪ atque in pri∣mo loco celebrandam.

Deinde, consultissimum esset, Cly∣sterem injicere hunc in modum pa∣ratum.

℞ Decocti communis pro Clystere lbj. addendo reliquis coquendis Senae optimae ʒiij, vel ℥ss. In colaturâ dis∣solve Salis Cathart. Amari ℥ss. vel ʒv.

Spec. Hierae picrae ʒiss. vel ʒij. Sacch. rubri. ℥ij. MS. Ex hujus, vel hujus∣modi Clysteris usu, Dolores Colici saepe dissipantur; vel Saltem inte∣riùs sumendis, & per Intestina transeundis, via panditur.

Non rarò Pilulae Rudii ℈j. vel ʒss. cum Laud. Lond. gr. j. vel gr. jss. exhibetur utiliter.

Et nonnunquam Hydrargyrum; si Aegrotus sufficienti quantitate, nempe quatuor vel sex unciarum, deglutiverit. Et praecipuè, si unà cum Tincturae Sacrae, hoc est, Tinct. Spec. Hierae Picrae Vino albo para∣tae, quasi duabus Unciis, vel alio Liquore Cathartico convenienti, su∣meretur.

Omnium autem Remediorum Nobilissimum, Aqua est Cathartica Amara, vel ex eâdem paratus Sal, sequenti, vel simili modo sum∣ptus.

℞ Aquae fontanae vel fluvialis Maciatae lbiijss. Aquae fl. Chamaem. vel fol. Menthae ℥vj. Salis Cathart. Am. ℥j. vel ʒx. Mannae albiss. ℥iss. vel ℥ij. MS. fiat Apozema. Bibat Aegrotus unâ vice circa ℥vj. calidè, & su∣matur horae vel sesquihorae spatio, etiamsi ejusdem aliquam partem evomuerit.

Hujus Medicamenti vis, nonnun∣quam fortior evadit, ex sequentis conjunctâ ope.

℞ Tinct. Sacrae ℥ij, iij, vel iiij. Capiat Cochl. j. vel ij. ante singu∣los Haustus Apozematis supra prae∣scripti.

In Vermibus.

Idem Sal, si Nutrix, è Drachmâ, vel Sesquidrachmâ, Puerorum vel Infantium Sorbilia paraverit sine Lacte, Vermes exterminat.

Praecipuè, si Mercurii dulcis, aut Crystallorum (i. e. Salis) Lunae vel gr. j. pro Patientis aetate, vel ij. vel iij. in quovis Vehiculo conveni∣enti, Medicus praemiserit.

Vel si Clysteribus amaris Sal Ca∣tharticus immisceatur.

In Dolore Nephritico.

In hoc Morbo, quemadmodum in Dolore Colico, plerunque cum Venaesectione auspicandum est, eâ∣que non rarò repetendâ.

Cui etiam Vomitorium, ex Vino Benedicto, vel Sale Vitrioli, praeci∣puè si Aegrotus fuerit nauseabundus, aptissimè subjungitur. Cujus nem∣pe Vi, non solùm exoneratur Ven∣triculus, pars nonnunquàm primo loco delinquens; sed & totum Ge∣nus Nervosum, Renibus contermi∣num, & hâc in Affectione maximè laborans, relevatur.

Postea, praecipuè si ex Emetico alvus non laxa fuerit, injiciatur se∣quens Enema.

℞ Flor. Chamaem. Mj. Sem. Cu∣mini, Faeniculi dulc. Petrosel. con∣tusor. aa ℥j. Radic. Althaeae incisae & contusae ℥ij. Coquantur in Aquae communis q. s. ad lbj. Colaturae adde Terebinth. Venet. Vitello Ovi So∣lutae ℥ss. Salis Cathart. Amari eti∣am ℥ss. Syr. Althaeae ℥iij. MS. f. Enema.

Si Dolores vehementiores fue∣rint, addantur Enemati Laud. Li∣quidi Cydon. gutt. XL. vel L. Ex hujus, vel hujusmodi Enematis u∣su, non rarò, cum vel sine Cal∣culo, aut Calculosâ materiâ, U∣rina profluit, Dolorésque evanes∣cunt▪

Verùm, si pertinaciùs adhuc hae∣rerent, ad sequens Apozema, tan∣quam Remedium maximè Salutise∣rum, confugiendum est.

℞ Decocti Hordei Maciati lbiij. vel iiij. Salis Cathart. Amari ʒvj. vel ℥j. Syr. Althaeae ℥iij. vel ℥iiij. MS. f. Apozema. Sumatur calidè, horae, sesquihorae, vel Bihorii spatio, vel circiter, etiam si Aegrotus aliquam partem evomuerit.

In Vrinae Ardore.

Idem valet Apozema, in Ardore Urinae; sive è Sanguinis Acrimo∣niâ, sive Gonorrhaeâ Venereâ ori∣undo.

In Suppressione Vrinae.

Atque etiam in Suppressione U∣rinae, quae vel sine Lapide contingit, vel sine majori, quàm ut Vias Uri∣narias transire possit.

Attamen si dies aliquot Morbus duraverit, Sanguis primo loco, & liberiùs mittendus est. Deinde, & Enema paulo acrius, cum Syrupo è Spinâ cervinâ, Sale Cathart. Am. &c. immittendum. Cujus durante Operatione, praedictum Apozema, vel ejus aliquot Haustus, utilissimè bibantur. Praecipuè, si ante singulos haustus, Misturae sequentis sumatur Cochleare unum.

℞ Aq. Faenic. Saxifrag. aa ℥iss. Salis Succini ʒj. Tart. Vitr. ℈j. Millep. pp. ʒij. Syr. Althaeae ℥j. MS.

In Diabete.

In quo periculosissimo Morbige∣nere, si leni Evacuatione opus fue∣rit, cùm placidissimè moveat hoc Remedium, multúmque refrigeret, omnium Catharticorum est Tutis∣simum

& ferè unicum. Cujus ope, conjuncto Aquarum Ferratarum quarumcunque assiduo usu, & Hyp∣noticorum, nonnullos jam peritu∣ros, ••ed tamen Juniores, in Sanita∣tem restitui.

In Ictero.

Etiam in hoc Morbo, Venaese∣ctio rarò omittenda est. Imò verò, repetenda, si Aegrotus paulò magis febricitet.

Neque minori usui sunt Vomi∣toria: quatenus tum morbosam Colluviem Ventriculo exterminant; tum Bilem in suâ Vesicâ stagnan∣tem proliciunt. Ideóque si opus fuerit, per Intervalla iteranda sunt. Imprimis, si horum aliorúmve Re∣mediorum usus minus efficax, Cal∣culorum, Mole suâ vel numero Po∣rum Biliarem occludentium, suspi∣cionem ingerat: ubi prudenter &

forti animo persistendum est.

In quocunque autem Ictero, Cal∣culoso, vel Simplici, Aqua Cathar∣tica, vel ejus Sal, optimè propina∣tur, sequenti vel simili modo.

℞ Pilulae Ruffi ʒss. Rhabarb. Sa∣lis volatil. Vrinae aa ℈ss. Syr. ab∣sinth. q. s. MS. fiant Pilulae n^o vj. horâ somni sumendae. Aurorâ proximâ, sumatur sequens Apo∣zema.

℞ Rasurae C. C. ℥ij. Coquantur in Aquae fontanae lbvj. ad lbiv. Dein∣de adde Macis, Curcumae aa ʒj. & coquantur parum. Colaturae adde Salis Cathart. Amar. ℥j. Syr. Chaly∣bis ℥j. MS. f. Apoz. pro more su∣mendum.

Si Medico visum fuerit, loco Pi∣lularum supra praescriptarum, prae∣mittat Haustum sequentem.

℞ Tinct. Sacrae ℥iss. vel ij. Syr. è Cichor. cum Rhabarb. ℥j. Tart. Vi∣triol. ℈ss. MS. f. Haustulus horâ sex∣tâ vel septimâ matutinâ sumendus. Post bihorium, bibat Apozema su∣pra praescriptum. Et repetantur singulis vel alternis diebus.

Si Aloetica fuerint nimis calida, propinetur Infusum de Rhabarb. &c.

CAPUT V. De Salis Cathartici Amari V∣su in Morbis Cephalicis. Et primò, in Mania.

IN Maniâ, praeter Venaesectio∣nem, & repetita Vomitoria, Unguenta etiam Cephalica, Seta∣ceum in Nuchâ, Vesicatoria, prae∣cipuè Tibiis apposita, Cathartica, aliáque Remedia, plerunque adhi∣benda sunt.

In omnium autem Cathartico∣rum, Helleboratorum, aliorúmve operationem promovendam, nihil magis convenit, quàm Aqua Ca∣thartica, vel Ejus Sal, hunc vel si∣milem in modum praescriptus.

℞ Fol. Melissae, Boragin. aa Mj. Infundantur in Aquae fontanae coctae & ferventis lbiiij. vel v. in Vase clauso per Semihoram. Colaturae adde Salis Cathart. Am. ℥j. vel ʒx. Syr. Viol. ℥iij. MS. f. Apozema, per se, vel alio Cathartico convenienti, posseti loco, bibendum. Vel,

℞ Salis Cathart. Amari ℥j. Dis∣solve ʒj. in haustu Aquae Spadanae, vel cujuscunque Ferratae, & biban∣tur hujusmodi haustus octo.

In aliorum Purgantium etiam In∣tervallis, praecipuè aestivo tempore, per se utilissimè, modo supra prae∣scripto, sumeretur. Nam Humo∣rum Spirituúmque Maniacam Con∣turbationem optimè compescit.

In Cephalalgia.

In quo Affectu, praecipuè

ex Causâ Calidâ, vel Calido Tem∣peramento conjuncto, nihil effi∣cacius, quàm sequens, aut istiusmo∣di Methodus, in Re Medicâ inveni.

Imprimis sufficienti quantitate, locísque ex circumstantiis indicatis, mittatur Sanguis.

Deindè, prout Vires, al áque mo∣nuerint, excitetur Vomitio, vel o∣mittatur. Postea sumat Aegrotus sequentia.

℞ Scammonii pp^•i, Rhabarb. pul∣verizati, Mercurii dulc. aa ℈s. vel gr xij. vel xiiij. Syr. è Spina Cerv▪ q. s. MS. f. Pilulae v. horâ quartâ vel quintâ matutinâ sumendae, superdormien∣do. Post horas tres, bibatur se∣quens Apozema▪

℞ Aquae fontanae Maciatae lbiij. vel iiij. Salis Cathart. Amari ʒvj. vel ℥j. Syr. Viol. ℥ij. MS. sumantur cum regimine.

Repetatur idem Apozema cum Pilulis supra praescriptis, tertio vel quarto quoque die: Et per se, die∣bus interpositis. Continuantur au∣tem duabus Septimanis, vel tribus, si opus fuerit.

In Vertigine.

Cum Sanguinis missione simili∣ter incipiendum est; praecipuè, si Affectus ex nimio Vino proveniret: & imprimis è Venâ Brachii.

Deinde Cucurbitulis cum Scari∣ficatione appositis, non solùm Sca∣pulis, sed & ipsi raso Occipiti. Cui Parti, tam in hoc Affectu, quàm in Cephalalgiâ, & Oculorum In∣flammationibus, faeliciùs quàm cui∣cunque alteri, admovendas, jubere soleo. Post Sanguinis missionem, sumat sequentia.

℞ Pilulae Mastichinae ℈ij. Ol. Majoranae stillat. gutt. v. MS. f. Pilulae hora somni sumendae. Aurorâ pro∣ximâ, bibatur sequens Apozema.

℞ Aquae fontanae Maciatae lbij. vel iij. Aquae Salviae Odoratae ℥iiij. Majoranae Hortens. ℥ij. Salis Ca∣thartici Am. ʒvj. vel ℥j. MS. sumantur praescripto more.

Interdum ante singulos Haustus, utiliter sumeretur sequentis Misturae Cochl. j.

℞ Fol. Majoranae Hort. Salviae Odoratae aa ʒij. Rad. Gentianae, Specier. Hier. picr. aa ℈ij. Vini albi optimi ℥iiij. Digerantur ho∣ris duodecim in Vitro clauso, & deinde fortiter exprimatur Tinctu∣ra, per subsidentiam depuranda.

CAPUT VI. De Salis Cathartici Amari Vsu in Morbis quibusdam aliis: & primò, in Passio∣ne Hystericâ.

IN quo Morbo, postquam Sym∣ptomata graviora Opiatorum usu sedata fuerint: Tincturae Sa∣crae (Vini albi partibus duabus, & Aquae Hystericae parte unâ para∣tae) ʒx. vel xij. vel ℥ij. optimo suc∣cessu plerunque exhibentur.

Sin autem Medicus alio tempe∣ratiori Medicamento Alvum mo∣vendam viderit: praelaudatum, cum lenissimè id perficiat, tutò bi∣bitur. Et majori cum fructu, si loco Aquae Maciatae, eligatur

Aqua Spadana, vel Melissae, pro Salis Vehiculo.

In Arthritide Vagâ.

Quae vulgò Rheumatismus, sed non sine Errore, nuncupatur. Cùm hic, Partibus Musculosis, illa Ar∣ticulis solis obsidat. Morbus per∣tinax est, & non rarò plurium Re∣mediorum Apparatum exigit.

Venaesectio reliquis praemitten∣da est; & singulis, vel alternis die∣bus, iteranda, ad quartam, & si opus fuerit, quintam, vel etiam sextam vicem.

Post primam vel secundam vi∣cem, maximo saepe ex usu erit Vo∣mitorium. Quamdiu enim Ven∣triculus se malè habet, Morbosam Materiem Sanguini, Articulísque de novo indies immittit.

Verùm Cathartica, eáque for∣tiora, etiamsi interdum dies ali∣quot deferenda sunt; vix tamen unquam omittenda. Ut quae po∣tentiùs, non rarò unâ vice, quàm Phlebotomiae, ter quatérve repetitae, Morbum enervent.

Horum autem Operatio, cùm Patientes ferè semper febricitent, Aquarum Purgantium, Earúmve Salis ope, multò leniùs, & sine Hu∣morum Effervescentiâ, absolvitur. Sumantur itaque sequenti modo.

℞ Pulveris Jalapii resinosi ʒss. Scammonii pp^ti gr. vj. Calomel. ℈s. Syr. è Spina Cerv. q. s. MS. f. Bo∣lus horâ quintâ matutinâ sumendus superdormiendo. Post horas tres bibendum est sequens Apozema.

℞ Hordei perlati ℥iss. Vvar. Passarum minor. ℥iij. Bulliant in A∣quae fontanae q. s. ad lbiiss. vel iiiss. addendo in fine, Macis ʒss. Colaturae adde Salis Cathartici Amari ℥j. Mannae albiss. ℥ss. vel ℥j. vel ℥iss. pro Apozemate.

Si Aegrotus difficilius moveatur, & alia coindicantia monuerint, addantur primo haustui Syr. è Spi∣nâ Cerv. ʒvj. vel ℥j. Et repetatur Bolus cum hujusmodi Apozemate, vel alternis diebus, vel tertio, quar∣tóve quoque die, prout Medico visum fuerit, vel etiam majoribus Intervallis, donec Aegrotus perfe∣ctam Sanitatem recuperaverit.

In Morbi principio, & augmen∣to, singulis, vel Saltem alternis Noctibus, semper autem post sin∣gulas Purgationes, Humorum E∣bullitiones, & in Articulos novi

Influxus, Opiati convenientis usu, cohibendi sunt.

Quoties, vel propter Febrem paulo intensiorem, vel Patientis Imbecillitatem, Purgatio proro∣ganda est; Vesicatoria, supra vel infra Articulos affectos, quasi unam vel alteram transversam manum, applicantur summo cum levamine. Et interdum adeò est effraenatus ac praefervidus Sanguinis Latex se∣rosus; ut ne quidem conjunctis di∣ctorum Remediorum viribus cedat, donec Vesicantium ope, ex aliquâ parte, à rubicundo & leni Cruore secernatur.

In hoc Morbo, Sudores evocan∣tia, etiamsi uberiores, vix quid∣quam proficiunt. At Diuretica, utiliter adhibentur: & ob eandem causam, Apozemata ex Sale Cathar∣tico ut supra parata, magis conve∣niunt; cùm & Alvi faeces, & Urinas, motu simultaneo propellant.

Curationis tempore, à Vino, om∣nibúsque Vinosis, & Cerevisiatis, non coctis, abstinendum est. Se∣rum Lactis recens & coctione de∣caseatum, Potulentorum omnium est praestantissimum.

In Pruriginoso Affectu.

Pruritum, non quidem Contagio∣sum, sed è Scorbuto genitum, nunc Corpus universum, nunc aliquas Par∣tes, ut Pudenda, aliásve occupan∣tem, ultimò praescripto Apozema∣te, cum vel sine aliis Purgatoriis repetito, saepe medicavi; & crucia∣tos nonnullos perpetuâque scalptu∣râ fatigatos, beavi requie placidissi∣mâ. Imprimis, si Aquae Ferratae, Cerevisiae loco, unà quotidie, & affa∣tim potarentur.

Idem Apozema, post exiccatas Variolas esset utilissimum.

Et cum plerisque Catharticis com∣modè, posseti loco, bibitur.

Caeterùm, Eos, qui ex longo Itine∣re, praecipuè aestate, alvum astrictam habent; Salis Cathart. Am. ʒij. vel iij. ex Aquae font. haustu uno vel & altero sumptae, & laxos reddunt multúmque refrigerant.

CAPUT VII. De Aquarum Amarescentium, Earúmque Salis Abusu.

OPortet Medicum, non solùm Remediorum Usum indicare; sed etiam Lectorem praemonere de Abusu. Qui tergeminam affert Injuriam, Patienti, Medico, & Me∣dicamento.

Praedictum itaque, in quibusdam Morbis neutiquam praescribendum est. In aliis autem, Causarum & Symptomatum ratio habenda.

Hydropicis quibuscunque nocet. Ubi scilicet languescit Calor Nati∣vus, Sanguísque Spirituum, in ru∣bicundâ ejus parte nidulantium, est pauperrimus. In his porrò, usus Hu∣midorum, etiam in Cibis, Seri

Sanguinei Influxum in Partes Mor∣bo obrutas, accelerat.

Deinde, & Febre decubentibus Synochâ vulgò dictâ. Ubi, licet Causa Morbi, interdum Alvum mo∣ventibus per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 minuenda est; mediocriter tamen Calida, ut De∣coctum Amarum, Pilula Ruffi, & Similia, potius exhibenda, iísque Humorum Concoctio unà promo∣venda. Et proinde, quaecunque nimia frigefactione huic adversantur, metuenda.

Neque verò Intermittente Cor∣reptis quidquam proficit.

Neque Chlorosi seu Febre albâ Laborantibus. In quibus calorifi∣cae Fermentationes propterea ex∣citantur, quòd Humores nimis a∣cescant, & Medicamentis magis Al∣kalinis edulcorandi sunt.

Hoemoptoicis etiam denegandum est. Ne eximiâ suâ subtilitate & penetrantiâ, Arteriarum reseraret oscula.

Et in Cholera Morbo. Ubi sub∣itaneis Evacuationibus, maximae Spirituum evolutiones superveniunt. Quales titubantis nimiúmve prope∣rantis Naturae Motus, Cardiacis po∣tius & Opiatis, per Intervalla sum∣ptis, cohibendi. Postea verò, jam infracto Morbo, si Evacuatione opus fuerit, Patiénsque Biliosâ Tem∣perie, sive Connatâ praeditus, sive Adventitiâ, supradictum Salem non incommodè potaret.

Quin & Paralyticis. Ne Mus∣culos, Nativo suo Calore Vigoréve jam destitutos, magis enervet. At∣tamen, si ex Causâ calidâ, ut ex Vino, aut Liquore quovis Vinoso, Morbus nasceretur; Idem non so∣lùm tutò praescripsi, verùm etiam utiliter.

Non sine Cautelâ in Utero Ge∣rentibus permittendum est.

Nec quibus supprimitur Urina, antequam perspectum habeas, id non ex Ulcere Vesicae Urinariae, Calcu∣lóve inexterminabili provenire. Nam si Aegrotus eorum alterutrum pateretur, ab omnibus Diureticis abstinendum est. Aliàs, hoc Me∣dicamentum, cum optimo saepe successu, hoc est, Urinarum, Lapi∣dúmque, etiam majusculorum ex∣cretione, propinavimus.

FINIS.