Oeconomia animalis novis in medicina hypothesibus superstructa, & mechanice explicata / autore Gualtero Charleton, & Caroli Magnae Britanniae Regis. olian medico.

EXERCITATIO X. De Distributione Succi Nutritii per Nervos.

SUMMARIUM.

ART. 1. Introductio, praemissis sequentia conne∣ctens. 2. Succum Nutritium partibus alendis de∣f••rri per Nervós▪ provatur, ex partium Paralysi affectarum Atrophia. 3. Observations singulari, de brachii Marasmo nerv•• punctura superveniente. 4. Emplastrorum Cephalicorum in Phthisi u∣tilitate. 5. Eorum, qui humidis, spongiosis, laxiori∣busque nervis praediti sunt, pinguescentia. 6. Humo∣ris roscidi è nervosarum partium vulneribus stilli∣cidio. 7. Strumarum & Serofularum genera∣tione. 8. Materia Seminis, ejusque in Testiculis praeparatione. 9. Glutine, ex ossium fracturis ex∣tillante. 10. Ex ovi Albumine, in Gallinae ute∣rum per nervos importato. 11. Et ex partium deni∣que quarundam Alogotrophia, in Rachitide. 12. E Difficultatibus contrarium suadentibus, Tres praecipuae proponuntur 13. Contra Primam, arguitur, Nervos liquori alimentario haud esse im∣pervios. 14. Contra Secundam, demonstratur Ratio, cur nullus in nervo constricto compareat Tu∣mor. 15. Et adversus Tertiam pariter adfertur

Ratio, cur nulla liquoris dicti vestigia, in Anima∣lium post mortem dissectorum nervis depraehendan∣tur. 16. Succum Nutritium praeparari in Glan∣dibus Mesenterii, in tribus Lumbaribus Bartho∣lino adscriptis, & (praesertim in junioribus) in Thymo. 17. Eundem è Cerebro, & Medulla spi∣nali, ceu è principio Dispensationis, per nervos dif∣fundi. 18. Cerebro autem Medullaeque spinali, per Sextae conjugationis nervos, aliosque iis submini∣strantes prius importari, 19. Motus ejus in nervis, qui namsit. 20. Vndeque proveniat.

1. SAnguinem non esse corporis Ali∣mentum Universale, supra (exer∣citat, nimirum quinta) destinato consilio, & argumentis (ni fallimur) vali∣dissimis, à nobis demonstratum est: illud∣que munus in mitiorem, ac dulciorem quendam succum, materiae seminali, ex qua partes omnes spermaticae dictae primum constituuntur, congenerem rite translatum. Quamobrem, ne Lectorum curiositati, in re adeo perplexa, paradoxa, receptaeque o∣lim de Nutritionis materia doctrinae plane contraria, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 avide ex∣poscenti defuisse prorsus videamur: aequum est, Undenam, & per quae vasa, succus iste nu∣tritius, ad singulas corporis partes, ejusdem in∣digas, deferatur distribuaturque, strictim jam expendamus; idque pro insigni illa lucis claritate, qua obscurissimum isthoc ar∣gumentum illustravit insignis ille Medici∣nae Reformator, ••lissonius noster, qui om∣nium

primus eximii quid de eodem in pu∣blicum emisit.

Dicimus itaque, ad magni hujus viri mentem, ultimum sive adaequatum partium dictarum nutrimentum, à Cerebro & Medulla spinali, mediantibus Nervis, ad illas derivari: idque ut credamus libentius, faciunt Argu∣menta quaedam non invalida, quae in me∣dium nunc proferenda sunt.

2. I. In Paralysi, partes resolutae, ob fi∣brarum laxitatem, facilemque sanguinis af∣fluxum, initio subtumidae apparent. Con∣stat autem, id à genuino partium incre∣mento minimè fieri; quippe eaedem po∣stea, etsi sanguis usque copiose affluat, pau∣latim marcescunt; ut jam praeter ossa & pellem, vix quicquam supersit. Arg••mento, certe, haud obscuro, vasa, per quae nutrian∣tur, obstructa esse; Nervos scilicet: quippe venae & arteriae morbi hujus immunes sunt, Nervique soli officio suo male fun∣guntur.

3. Cui argumento, confirmationis gra∣tia, subjungi potest observatio quaedam sin∣gularis, duobus retro ab hinc annis, à no∣bismetipsis, ob magnan infortunii rarita∣tem, chartis conscripta. Matrona quaedam honesta, Margareta Brown nomine, cui ab imperito Chirurgo, dum phlebotomiam administraret, in dextro cubito, usque ad Nervi sub vena delitescentis incisionem, re∣cens inflictum fuerat vulnus; diris primum

brachii illius convulsionibus mirum in modum excruciata, in ejusdem Atrophiam paulo post incidit: quae in dies ingra∣vescens totum illud membrum tanta ma∣cie brevi confecit, ut hòdie (etiamnum e∣nim in hac civitate Londinensi degit mi∣sella) carnes ad contegenda ossa vix suffi∣ciant. Ea autem brachii totius summa contabescentia, v••lutique arefactio, pro∣culdubio ad impeditum succi Nutritii, per laesum, forteque transversim consectum Nervum, transfluxum, referenda est: quia non ••trophiam quidem, sed Aneurisma, arteriae sectioni ordinario supervenire, cer∣tum est; & quia mulier omnem brachii e∣jus motum voluntarium, ex quo nervus illi vulneratus erat, penitus amisit.

4. II. In Phthisi nondum confirmata, Emplastra Cephalica (etsi calida & sicca sint, eoque nomine morbo huic minus con∣veniant) apprime conferunt; idque non so∣lum, quod humorum à capite defluxiones sistant, sed quia partium etiam nutritionem adjuvant. Quod sane à caliditate & sicci∣tate eorum nemo expectaverit; nisi & Ner∣vis quoque expediendo huic muneri vim a∣liquam afflarent.

5. III. Quemadmodum ii, qui san∣guine abundant, in macritudinem proni sunt; ita quibus nervi humidi, aperti & spongiosi contigerunt, facile pinguescunt. Tales quippe nervi alimentum copiose prompteque suppeditaut.

6. IV. E nervosarum partium vulne∣ribus saepe humor roscidus albumini ovorum non absimilis, extillat; qui certe ab arteriis aut venis minime profluxerit, ideoque veri∣simile est, eundem à nervis proficisci. In ejusmodi quoque vulneribus, carnosae Ex∣crescentiae, Fungique subnascuntur. Pariter etiam in Fonticulorum marginibus caro saepe luxuriat; quippe vera cutis nervosae substantiae est, similesque Hypersarcoses nonnunquam in cavis dentium expullu∣lant; ubi tamen nulla caro est, unde ortum ducant. Omnes istae Excrescentiae sensu a∣cri donantur, & dolore facile percelluntur: indicio certo, plurimum illis cum nervis rei∣esse. Sanguis vero plane ineptus videtur, qui hujusmodi excrescentias producat: ad quas gignendas materia aliqua spermati analoga necessario requiritur.

7. V. Ex Strumarum & Scrofularum ge∣neratione idem etiam inferatur. Hi enim Tumores materiam suam seminalem à Ner∣vorum rore mutuari videntur; non autem à venis aut arteriis: sanguis quippe non est materia seminalis ad hanc rem accommo∣da, utpote asperitatis atque acrimoniae ni∣miae particeps. Experientia enim comper∣tum est, Tumorum istiusmodi rudimenta, esse veluti ova membranoso involucro in∣clusa, quod humorem ovorum albumini si∣milem, non autem sanguinem in se conti∣neat; eademque ad formationem quandam,

licet imperfectum, tendunt; producuntque aliquando massam carneam, nonnunquam vermiculum, aut monstri genus aliud. Qui∣bus efficitur, materiam eorum primitivam, non esse sanguinem, sed succum aliquem mitiorem: qui cum aliunde (quantum ha∣ctenus notum est) quam è Nervis emanare nequeat; credendum sane est, eundem inde profluere.

8. VI. Sententiam hanc porro con∣firmat Materia Seminis, modusque quo il∣lud in Testibus praeparatur. Quippe semen non videtur produci è sanguine (ut perpe∣ram olim existimatum) sed è materia mul∣to suaviore, quae per Nervos advehitur. Hi enim copia longe majore, & intime magis in Testium parenchyma disseminantur, quam arteriae aut venae: ac propterea inte∣rior eorum substantia albicat, non autem rubescit. Quinetiam tunica illorum pro∣pria, non videtur esse aliud, quam Nervo∣rum ipsos adeuntium dilatatio quaedam & expansio; à qua Nervuli undique emittun∣tur versus Testiculi medium; ubi concur∣rentes vas nervosum oblongum constituunt, quod in Epididymidis canalem manifeste exoneratur. Ad Testiculorum venas quod attinet, illae solum regerendo sanguini ab arteriis allato inserviunt: ipsaeque Arteriae, licet varia per testiculorum ambitum cir∣cumvolutione magnifice sese efferunt, ner∣visque comitatae, passim ab interiore testis

tunica, ad Ductum seminalem (qui in testicu∣li meditullio situs est) rect à pertendant, ei∣demque annectantur: raro tamen ramulos ullos de se spargunt, donec à jam dicto ca∣nali reflexi, versus testis ambitum remeare coeperint. Ibi vero surculos aliquos huc il∣luc versus testiculi circumferentiam propa∣gant; eo fine, nempe, ut venae capillares in testium substantiam hiantes, sanguinem re∣stuum facilius excipiant regerantque; qui a∣lias, ob diuturniorem moram, testiculi pa∣renchyma opprimeret, seminisque praepa∣randi opus interturbaret. Nuspiam autem interea ipsum Canalem Nervosum, sive Semi∣nalem ingrediuntur, sanguinemve in illum effundunt: adeoque probabile est, eas po∣tius calorem refocillandis iis partibus, quam semini conficiendo sanguinem adve∣here. Fateor tamen, sanguinis pauxillum earum opera in ipsos Testes derivari, quan∣tum nempe vitalitati eorum conservandae satis sit: & manifesta illius vestigia in testi∣culi medio prope vas Nervosum conspexi∣mus, etiamsi alibi parcior reperiretur, quam ut reliquis testiculi partibus tingendis suffi∣ceret. Nervi autem in testiculo nequaquam Motui inserviunt; neque ad Senfationem il∣lic magnopere iis opus est: quapropter cre∣dibile est, eosdem liquorem aliquem, sper∣mati condendo utilem advehere. Idque eo magis, quoniam Testiculi Lymphaeductibus clare conspicuis donantur. Qui perexiguo

usui forent, nisi & aliud vas adesset, per quod generosior liquor appelleret, cujus parti superfluae sive aquosae reducendae ii∣dem ancillentur. Accedit, quod semen sit li∣quor sanguine multo nobilior; uti vel inde constat, quoniam exiguum illius dispen∣dium plus damni spiritibus affert, quam si vigesies tantundem sanguinis ablatum sue∣rit. Hinc fit, ut post Veneris gaudia, maestitia consequatur comes: observatumque est, ipsum Cerebrum iis, qui in libidinem pro∣niores sunt, debilitari admodum, tenueque magis atque aquosum reddi. Podagra quo∣que intemperantiorem veneris usum ordi∣nario sequitur; labefactatis inde nervosis partibus, roscidoque nervorum liquore à pinguiore atque anodyna sui parte orba∣to: unde tenuior atque acrior fit, facilio∣reque adeo impetu in articulos detrudi∣tur.

9. VII. In ossium fracturis, viscosa & glutinosa quaedam substantia in illa exudat, ruptis ossibus ferruminandis utilis: Arteriae autem nihil hujusmodi exhibent, quarum officium est, unicum sanguinem provehe∣re, qui à materia ista plurimum discrepat: cumque praeter illos, atque nervos, nullum adhuc vas repertum sit, quod humorem a∣liquem extrorsum efferat; videtur sane Cluten illud ad effracta ossa per istos de∣duci.

10. VIII. Ovorum albumen vide∣tur

in Uterum Gallinae per Nervos deferri. Est enim sanguini valde dissimile; nec ullo modo fingi potest e sanguine produci, nisi per modum secretionis id fieret; quae certe in illa parte praestari nequit; quoniam pa∣renchymate, ad eam rem necessario, omni∣nino destituitur. Videmus enim partes alias humori alicui à sanguine secernendo desti∣natas, largo satis & sanguineo parenchy∣mate donari; quale in uteris Animalium nunquam reperias. Secretio autem liquoris Nutritii, qui accedit per Nervos, parenchy∣mate ejusmodi nihil opus habet, potestque in partibus maxime exsanguibus institui. Et revera talem in ipso Utero fieri, mani∣festum est; quoniam numerosi Lymphae∣ductus inde revertuntur, quorum sane haud tanta copia opus esset, nisi in Uteri substantia secretio aliqua perficeretur; ne∣que enim liquoris aquosi satis adesset, quod regererent. Ut nunc autem se res ha∣bet, verilimile est, succum nobilem ac nu∣tritium cum aquoso vehiculo contempera∣tum, in Uterum per Nervos effundi; par∣temque illam aqueam, in ipso per substan∣tiam uteri transitu à Lymphaeductibus prolectam, à meliori succo separari; qui in∣de in cavitatem uteri delabitur, ovique al∣bumen constituit.

11. IX. Denique in Rachitide morbo contingit nutritionis inaequalitas; quae (uti verisimile est) provenit à Nervorum

quorundam, prae aliis, ad partes nutriendas ineptitudine. Quippe morbus iste sedem habet in medulla spinali extra cranium, nervifque inde oriundis. Quapropter nervi isti in fungendo officio debiles atque lan∣guidi sint oportet, prae iis, qui è spinali me∣dulla intra cranium natales suos deducunt. Indeque evenit, ut caput, facies, atque imi ventris viscera grandescant; utpote nervos intra cranium enatos sortita: brachia au∣tem & pedes praecipue, macrescunt, red∣dunturque flaccidi & enervati; quia nervis à languidiore spinalis medullae parte forin∣secus extra cranium prodeuntibus irrigan∣tur. Praeterea, quoniam interdum nervorum quorundam ramulus aliquis prae caeteris mag••s debilitatur; fit, ut altera pars artus ali••ujus, altera plus crescat, adeoque to∣tum membrum illud tandem incurve∣tur.

12. Et hae quidem ex Rationibus Glisso∣nianis praecipuae sunt, quibus, ceu validissi∣mo fundamento, innititur nova haec, de dispensatione Succi Nutritii per Nervos, Hypothesis; quaeque tanti videntur esse momenti, ut ex Emunctioribus etiam ple∣rique eandem, tanquam veritati summe consentaneam, & ad solvenda Nutritionis Phaenomena caeteris omnibus olim cele∣bratis magis accommodatam, avidissime amplecti excolereque minime recusarint. Caeterum sententiae hujus verisimilitudo

magis adhuc apparebit, ubi Difficultates illas, quibus premi videatur, expediverimus. Quod ut rite praestemus, hic animadverten∣dum est; tria potissimum objici in contra∣rium; viz.

I. Quod in Nervis nullae deprehendantur Cavitates conspicuae, per quas liquor nutritius, à supposito Dispensationis principio, Cerebro nimirum & spinali medulla, ad partes nutrien∣das tr••jiciatur.

II. Quod in Animalis vivi consectione, etsi nervo cuivis grandiori adhibeatur ligatu∣ra, tumor tamen citra vinculum, aut ultra, appareat nullus: & si nervus praecidatur, dicti liquoris parum nihilve inde extillet.

III. Quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à nemine hactenus deprehensum sit, ullum talem liquorem in cor∣porum dissectorum nervis adesse.

Verumtamen, hae Difficultates haud adeo graves sunt, ut rationum in dictae sen∣tentiae stabilimen ex Glissonio modo alla∣tarum momentis praeponderare merito ex∣istimentur. Nam

13. Ad PRIMAM commodè dica∣tur; quod, etiamsi concedatur, Nervos om∣nes cavitatibus conspicuis prorsus esse de∣stitutos; non tamen proinde sit impossible, ut succus Nutritius per eosdem sensim per∣transeat. Quid impedit enim, quo minus li∣quor iste, cum vehiculo suo tenuissimo contemperatus, inter fibrosa nervorum fi∣lamenta lento motu delabatur? Experi∣mento

quippe facillimo compertum est, quomodo, Medullâ spinali in aquam per diem unum & alterum injectâ, nervi omnes exinde enati in capillamenta abeant, cau∣damque Equinam referant: ut minime du∣bitandum sit, quin illi omnes ex numerosis ejusmodi filamentis, mediante substant â quadam Medullari simul annexis, consti∣tuantur; consimili prorsus modo, quo A∣rundines Indicae, quas nostrates vocant Fire-canes, ex infinitis pene filamentis fi∣brosis, inter quos haud pauciores interci∣piuntur poruli, constant, ut nedum spiri∣tum oris per totam istiusmodi cannae lon∣gitudinem quis perflare possit, sed & liquo∣rem etiam quemvis, tanquam per Manicam Hippocratis, aut ullum aliud colum, facile trajicere. Deinde, in Herbarum arborum∣que foliis, Costula quaedam Nervosa in me∣dio exurgit, è pedunculo orta; cujus inter∣ventu singula ramulis suis annectuntur, & sine quo alimenti nihil ad ea unquam ac∣cesserit. Ex Costula hacce intermedia ra∣musculi plurimi in omnes folii partes late∣raliter emittuntur; ut folium integrum suc∣co vegetabili ex aequo irrigetur. Si Costam ipsam tamen, ramulumve ejus aliquem transversè incideris; nullam quidem in eo cavitatem, vel vitro Microscopico adjutus percipies; neque etiam succum aliquem is effundet: praeterquam in Esula, Soncho, Chelidonio, aliisque similibus, è quibus

humor lacteus, aut parte flavescens proma∣nat; quo verisimile est, folia ipsa enutriri. Et, licet in aliis plantis nihil tale conspicia∣tur extillare; fatendum tamen est, illis quo∣que succum quendam alibilem ad eundem modum suppeditari. Ut palam sit, nullam revera adesse necessitatem, cur Succus Nu∣tritius pet Nervos, licet canalibus manife∣stis, quales in venis arteriisque ceraimus, destitutos, haud distribuatur: maxime si consideretur, quod motus illius inter ner∣vorum fibrulas lenis admodum, sereque in∣sensibilis esse videatur; non autem, torrentis instar, rapidus ac violentus, qualiter sanguis in arteriis venisque universum corpus cir∣cumfluit. Quu n itaque vel ipsius sensus te∣stimonio constet, liquorem quemlibet per dictarum Arundinum (quibus substantia, quam Nervis, solidior multo compactior∣que obtigit) truncos permeare; & ex ratio∣nis dictamine edocti simus, succum alibi∣lem ad plantarum folia, per pedunculum∣costulamque nervosam facillimederivari, ut ut nullam in iis cavitatem sensibilem deprehendamus: equidem non videmus, quamobrem in Animalibus quoque suc∣cum Nutritium ad singulas eorum partes, mediantibus Nervis, dispensari non creda∣mus; licet horum porositates pariter adeo sint exiles, ut visum prorsus effugiant. Prae∣terea, è Nervis nonnullos haud adeo im∣pervios esse, quin stylum subtiliorem in se

excipiant; assertio est tum Antiquitatis patrocinio, tum certitudine Experimenti percelebris. De Opticis enim id olim affir∣mabat Galenus, qui eos cavos esse, & perfo∣ratos sensibiliter atque manifeste voluit. Idemque sensit Herophylus; ut patet exinde, quod eosdem vocaret Poros Opticos, vel Mea∣tus, quasi cavos existimasset. Quibus sub∣scribit Cornelius Gemma, qui porum magis instar puncti conspicuum internae nervo∣rum cavitati tribuit. Quoad Experientiam; res observatu haud difficilis est: modo nervi Optici dextre, praemissâque elixatione (sic enim porositas melius conspicua erit) à De∣monstratore administrentur. Unde humo∣rem quendam ad oculos ex cerebro per ner∣vos opticos deferri, pro eorum nutritione, statuit Coesalpinus. Et licet reliqui nervi ma∣nifesta cavitate videantur carere; creditu tamen facile est; eos quoque omnes quo∣dammodo excavatos esse, & exilibus cana∣liculis pertusos: maxime si in animo secum quis attente reputaverit, universum nervo∣sum genus in eundem finem à Natura de∣stinatum esse, & partibus commune aliquod officium praestare.

Accedit, quod Apoplexia in Paralysin saepe desinens, pro Nervorum cavitate haud obscure faciat. In eo siquidem casu, humo∣rem Cerebro infestum, exinde in Medullam spinalem, nervosque resolutos, per Metasta∣sin, transferri, omnibus in confesso habe∣tur.

Quomodo autem id fieri possit, nisi Nervi, ratione canaliculorum, quibus prae∣diti sunt, materiae transmissae essent capa∣ces?

Heic inquies, forsan; Nervos quidem spiritibus Animalibus, quorum in organa sensoria, & motoria transn issioni inser∣viunt, haud impervios esse, nisi contingat forte, ut eorum principia fuerint obstructa, quod in Paralysi usu semper venit: eos ta∣men mate••iam aliquam crassiorem in se nunquam admittere.

Dicimus itaque, spiritus Animales puros, sinceros, sive ab omni aliena mistura libe∣ros, nuspiam in corpore reperiri: ideoque si Nervi rei alicui à reliquis distinctae in se re∣cipiendae efformati fuerint, eam crassio∣ris, quam spiritus abstracti, substantiae esse∣debere.

Denique, Nervos canaliculis perforatos esse, legitime inferri potest ex stupore illo, quem in artubus ex nervorum eis inserto∣rum compressione temporaria persentimus, quo cum vulgus hominum molestatur, membra sua tunc obdormiscere exclamat: quippe is partibus iis semper obvenit, ad quas nervi compressi prolongantur; ideo∣que verisimile est, aliquid in nervis ex com∣pressione tunc temporis sisti, & intercipi, quod per eosdem libere pertransiisse debe∣bat. Amota enim compressione, mox obo∣ritur molestia quaedam, tanquam partes il∣lae

aculeis pungerentur: quasi quod inter∣ceptum antea fuerat, jam denuo motum pristinum redintegraret. Concludamus it a∣que, succi Nutritii à Cerebro & Medulla spi∣nali ad partes nutriendas transvehendi munus, ideo Nervis dctrahi non debere, quod cavitati∣bus conspicuis destituantur.

14. Ad SECUNDAM pariter pro∣num est referre; quod inter dissecandum saepissime contingit. ut partim ex miserrimi Animalis lucta, partim ex Convulsionibus per consectionis tormina eidem superve∣nientibus, omnis Liquor Nutritius ex uni∣verso nervoso genere, in partium ipsarum substantiam, ad quas derivandus erat, ex∣primatur elidaturve: idque antequam Ana∣tomicus nervo alicui insigniori vinculum injicere, aut eundem commode abscindere queat. Ut non est cur mireris, si in hoc ca∣su, null•• succi Nurritii, seu ex nervi ligati intumescentia, seu ex roscido praesecti stilli∣cidio, deprehenderis indicia. Huic autem liquoris nutritii ex nervo, prae luctae vio∣lentia, dolorisque acerbitate, in partem, cui is inseritur, Elisioni digne conscribendum est; quod Lymphaeductus, qui cum illi commercium est, tunc temporis impleatur valde atque intumescat supra consuetum. Argumento sane manifesto, omnem nervi istius succum in illimet respondentem Lymphaeductum, cum impetu quodam, & praepopere nimis esse effusum. Sunt tamen,

qui (uti religiose affirmarunt) ex secto fe∣moris funiculo nervoso, liquoris hujus plusculum emanare viderunt. Et Glissonius noster de seipso testatur, se è funiculo ner∣vorum Axillari transversim inciso, in cani∣bus & felibus, dum viverent, dissectis, digi∣torum ope liquoris roscidi aliquantillum prolexisse.

15. Et ad TERTIAM denique dis∣solvendum apprime dicatur, I. Motum succi Nutritii per nervorum canaliculos, nec continuum esse, nec torrentis instar ra∣pidum, aut impetuosum; sed per inter∣valla, lenem, prorsusque insensibilem. II. Omnem ejus proventum, prae insigni nervorum, in ipso mortis articulo, conten∣tione, ex eis in habitum corporis effundi. Ut mirum minime videri debeat, quod in Animalium post mortem dissectorum nervis, nullum ejus specimen compa∣reat.

Superatis hoc modo Difficultatibus his∣ce capitalibus, sequitur proxime conside∣remus;

I. Quidnam sit succi Nutritii principium Elaborationis; sive ubi praeparetur.

II. Quid principium Dispensationis, sive quanam ex parte is in Nervos immediate deri∣vetur, ad partes nutriendas per eosdem trans∣ferendus.

III. Per quae vasa in illud Dispensationis principium importetur.

IV. Quinam Motus ille sit, quo idem in vasis disp••nsantibus feratur: &

V. Unde Motus iste profluat.

16. Circa PRIMUM, igitur, partes nimirum succi nutritii praeparationi, sive con∣fectioni potissimum inservientes; animad∣vertimus, veritati summe consentaneum es∣se, opus hocce in Mesenterii Glandulis, in Glandibus Bartholini tribus Lumbaribus, & in Thymo, seu glandula Thoracis insignio∣ri, perfici. Quae quidem opinio, licet pa∣radoxa sit, & receptae hactenus in Medico∣rum scholis de dictarum glandularum usi∣bus doctrinae plane contraria: eadem ta∣men, nisi nos animus fallit, rationi in om∣nibus congrua apparebit. Ut eam itaque commodius heic explicemus, ad nuperas clariss. virorum, Glissonii & Whartoni, de Glandium Differentiis ac Usibus, tum ob∣servationes anatomicas, tum summe pro∣babiles Conjecturas exinde deductas, pa∣rumper digrediamur, opus est.

Quamobrem observandum est, Glandi∣um, quae in corpore perpetuo reperiuntur, omnium tria esse Genera; saltem relative, seu quatenus illis cum nervoso genere quid commercii sit. Quarum Aliae simplici Excretioni; Reductioni Aliae; & Aliae Nu∣tritioni peculiariter accommodantur. Quam∣vis enim verissimnm sit, omnibus Glandu∣lis id commune officium esse, ut Secretio∣nem aliquam praestent: aeque verum tamen

est, eam Secretionem, secundum peculiare Glandularum munus, diversimodè se ha∣bere. In nonnullis quippe secretio isthaec est in ordine ad Excretionem; in aliis ad Reductionem; & in aliis ad Nutritionem: & Materia pariter ipsa, diversis hisce separatio∣num modis sejuncta, variat. Prima nempe illarum, est merum Excrementum: Altera, quarundam partium respectu, est Excre∣mentum; aliarum vero, est liquor deside∣rabilis, ac propterea reducendus: Tertia au∣tem, est succus vere Nutritius.

Ad Glandium Excretricium classem re∣ferri debent Testiculi (tam muliebres, quam viriles) Prostatae, Vesiculae seminales, Mammae in mulieribus, Tonsillae, & Glandulae Maxil∣lares. Hae siquidem omnes vase Excreto∣rio peculari donantur, per quod excremen∣tum aliquod è nervis delatum, alio elimi∣nent. Vasa autem Excretoria (ut id obiter, ob rei sing••laritatem, notemus) glandibus Maxillaribus propria, à men o••atis modo Glissonio & Whartono primum reperta, Du∣ctus Salivales nominantur: quia salivam tenuem, pellucidam, & aquosam in os ef∣fundunt.

E Reductricium (i. e. earum quae ad hu∣moris secretionem, ejusdemque in venas de∣nuo reductionem comparantur) numero, sunt Glandulae Renales, Renes succenturia∣ti à Casserio dictae, glandes prope anum, quae Oesophago adjacent, item Iagulares, Paroti∣des,

Axillares, Inguinales, & consimiles aliae. Quae omnes humorem quendam, asperita∣tis acrimoniaeque majoris participem, at∣que ad sauguinis naturam propius acceden∣tem, quam succo Nutricio conveniat, è nervis effusum in se excipiunt: relicto so∣lum in eisdem, quod mitius est, partibus∣que nutriendis utilius. Caeterum, quia materia illa, quam nervi harum glandula∣rem ope à se amoliuntur, sanguini, aquisitę spirituositatis ratione, quadantenus affinis est; ejusdemque, ratione tenuitatis suae eximiae, per anfractuosa vasorum demeacu∣la transfluxui facilitando apprime commo∣da: ideo eadem haud è corpore foras elimi∣natur, ceu merum Excrementum; sed in venas glandulis illis proximas protruditur, ut sanguini expeditius, vehiculi loco, trans∣ferendo inserviat. Quae quidem ex omni∣bus, quas Anatomici hactenus allegarunt, rationibus videtur verisimilior; cur sortis hujus Glandulae situm juxta majores ner∣vorum venarumque divisiones plerumque obtineant: nempe, ut humorem è nervis delapsum commodius exciperent, transfer∣rentque in venas expeditius.

Tertium denique Glandularum Genus (earum nimirum, quae succi verè Nutritii praeparationi famulantur) complectitur Glandes Mesenterii, glandulas Bartholini tres Lumbares, receptaculo Pecquetiano vi∣cinas, & Thymum, maxime in junioribus,

partem nempe in vitulis esui expetitam. Quae prae caeteris omnibus, succum Nutri∣tium praeparando, Nervis in opere supposi∣to videantur esse ex usu. Nam

Primo, quoad Glandes Mesenterii; ex A∣natome constat, maximam venarum La∣ctearum vim ab intestinis ad eas progres∣sam, in eisdem terminari; aliaque secundi generis Lactearum capillaria exinde enata, adque receptaculum chyli commune recto tramite protensa, ibidem manifesto deple∣ri: quemadmodum supra (3. artic. exercit. 3.) fusius declaravimus. Quaesitu itaque dignum est, cur primi generis ex intestinis oriundi venae Lacteae in glandibus hisce terminentur: atque illico ex eisdem nova Lactearum soboles producatur? ut planius dicamus; Quorsum Natura (quae compen∣dio usque delectatur) vasa Lactea in minu∣tissimos surculos distribuit, utae capillari∣bus aliis denuo novos truncos recolligat? Si primae venae Lacteae, citra distributio∣nem in glandes Mesenterii ullam, ad Re∣ceptaculum recta pertingerent; citius pro∣fecto, ac minori cum negotio, chylum ab intestinis illorsum transferrent. Ut nunc au∣tem se res habet, illae chylum in glandem, ad quam tendunt, effundunt; quod non, nisi temporis spatio, & labore aliquo perfi∣citur: & postea alterum Lactearum genus chylum illum denuo exhaurit; quod certe facto nequaquam opus esset, nisi priora va∣sa

eundem in glandis parenchyma effudis∣sent. In quem Finem, itaque, Natura am∣bages istas molita est, si Chylus hic loci neque Alterationem aliquam, nec alterius cujuspiam humoris à se Secretionem adi∣piscitur? Alterationem vero nullam acci∣pit; quippe lactis specie, ut advenerat, ef∣fertur. Ideoque in eum solummodo finem huc appulerit necesse est, ut aliquid ipsi com∣mistum ab eo secernatur. Quid autem illud sit, quod hic debeat separari? Merum sane Excrementum esse non potest; quia vasa Excretoria Glandulis hisce peculiaria nulla adsunt, quae tamen partibus nullis denegan∣tur, quarum munus est, excretionem ali∣quam instituere. Neque etiam ejusdem esse sortis videtur, cum materia illa, quae glan∣dium Reductricum ope, in venas, ad diluen∣dum sanguinem, regeritur: si enim talis fo∣ret humor, separatione nulla opus esset, cum totum chyli residuum in venam sub∣claviā paulo post infundatur; potuissetque, hic etiam liquor, absque secretione inter∣media, eundem comitari. Quorsum enim liquorum mox remiscendorum tam labo∣riosa secretio? An id agit Natura, ut, de∣curso spatio, à meta ad carceres recurrat? Quo animadverso, manifestum est, Liquo∣rem eum, qui in Mesenterii glandibus à chylo venit separandus, nec ad primum, ne∣que ad secundum genus dictum pertinere; sed tertii esse generis, nempe ipsummet

Succum Nutritium: ut nervose quidem, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 disserit incomparabilis ille vir, Glissonius noster (in Anatom. Hepatis pag 442.) Hoc autem concesso, investigatu perfacile est, per quodnam vasorum genus succus iste Nutritius è glandulis hisce ex∣portetur. Quippe, cum neque per vasa ali∣qua Excretoria peculiaria, neque etiam per venas, id contingat: ut fiat per Nervos, ne∣cesse est.

Secundo, quoad Tres Glandulas Lumbares; summe probabile est, ipsas quoque ad idem opus conspirare: uti ex duabus gra∣vissimis rationibus luculenter constet. viz. I. quia venis pariter Lacteis donantur, qua∣rum aliae ex intestinis ortum trahentes, mi∣nutissimis surculis in eis terminantur; aliae vero ex eis enatae ad Conceptaculum com∣mune progrediuntur, ibidemque se manise∣sto exonerant: ut cum memoratis modo Mesenterii glandibus in omnibus ex amus∣sim consentiant; nervisque ideo consimili prorsus modo videantur subministrare, II. Quia in iis Animalibus, quibus glan∣dulae Mesenterii obtigerunt grandiores, Lumbares hae vel perexiguae sunt, vel ex to∣to deficiunt: argumento sane ineluctabili, unum idemque officium commune utris∣que incumbere; Harumque exilitatem, defectumve, amplitudine illarum compen∣sari.

Denique, quoad glandem Thoracis con∣spectiorem,

Thymum dictam; eam etiam ad glandularum Nutritiarum censum merito referendam esse, arbitramur. Nam in Em∣bryone, puero, & aliis quoque Animalibus junioribus (quo tempore plurimum augen∣tur, ideoque copiosiori indigent alimento) major Thymus, & nonnunquam numero etiam auctus; in adultis vero quodammo∣do extenuatus conspicitur; & in senioribus (quibus, ad vitae metam properantibus, minori alimoniae copia opus est) adeo gra∣cilescit, & quasi exiccatus est, ut deesse om∣nino nonnunquam videatur. Deinde, Glan∣dula haec vase excretorio peculiari prorsus destituitur; neque (majorum glandularum Reductricium more) sinu aliquo intus ex∣cavatur: ideoque vel eo nomine, ad Nutri∣tioni famulantium classem debet accense∣ri. Accedit, quod candida est, mollis, suavis admodum mitisque saporis (unde summas inter gulae delicias ponunt Apicii) & sub∣stautia Mammarum glandibus persimilis: ac propterea, quemadmodum istae lac in∣fantulo foris praeparant; sic illa liquorem Nutritium intus suppeditaverit, eum∣que sorsitan è ductu Lacteo Thoracico ex∣ceperit, qui glandulae huic appropinquans, priusquam in venas exinanitur, in duas plerumque propagines dirimitur. Et hae quidem Rationes haud adeo leves sunt, quin singularem eorum ingeniorum felici∣tatem clare evincant, qui conjectura pri∣mum

sunt augurati, haud exiguam Succi Nutritii partem ex Glandulis dictis in Ner∣vos derivari: earum quippe officium in eo solum videtur consistere, ut eundem è venis Lacteis depromptum deferentibus Nervis suppeditent.

17. De SECUNDO quaesito, viz. Quidnam sit Succi memorati principium Dispensationis; verbo dicimus, Cerebrum & Medullam Spinalem id muneris, tanquam jus suum, sibi merito vendicare: utpote à qui∣bus omnes Nervi ortum suum desumunt, & ad singulas corporis partes continuis du∣ctibus prolongantur; eoque nomine peri∣donei sunt, qui succum nutritrium eisdem, pro earum necessitate, distribuant deferant∣que.

18. De TERTIO, per Quaenam nimi∣rum vasa Liquor is Nutritius Cerebro & Medullae spinali importetur; observandum est, ea Nervos esse videri, & speciatim, qui ad Sextam Cerebri Conjugationem spectant. Quamvis enim hoc Nervorum par, primo ejus à cerebro exortu, adeo sit exile, ut qui ab eodem deinde enati sunt, minores vi∣deantur, quam ut universo corpori, officio supposito, inserviendo pares sint; neque etiam illi ad artus partesve externas distri∣buantur: Huic tamen cum reliquis totius ferme corporis nervis magnum admiran∣dumque intercedit commercium; ejusque ramuli ad plures partes disseminantur,

quam ullius alterius nervorum Conjuga∣tionis. Unde par Ambulatorium, sive Vagum ab Anatomicis digne nominatur. Commer∣cium autem illud, quod huic conjugationi cum aliis est, familiaritate sive communio∣ne triplici fundatur; efficitur nempe ratione Plexus, Consociationis, atque Inoculationis mutuae: quas omnes ad vivum usque de∣scriptas, apud Fallopium & Glissonium inve∣nias. Q••o facto, si Rationem quaeras, cur nervi sextae Conjugationis cum aliis nervis∣tam diversimode atque magnifice conne∣ctantur; verisimiliorem, cuique tutius ad∣haerendum sit, nullam, certe, invenies, quam quae à Clissonio allata est; istas nimirum Connexiones aliquo modo ad Succi Nutritii commodam distributionem facere; Hic enim videtur primùm à Sexto Pari è Glandulis & aliis partibus imbibi; quod cum tantae illius copiae deferendae impar sit, tam in∣gens aliorum nervorum numerus auxilia∣tum advenit. Quippe verisimile est, succum Alibilem, per hosce nervos, aliosque illis∣subsidiarios, ad Cerebrum & Medullam Spinalem deferri, indeque ad omnes corpo∣ris partes derivari.

19. De QUARTO, Motu nimirum ipso, quo Liquor Nutritius per nervos fe∣ratur; licet res sit explicatu summe ardua, utpote cujus qualitates conditionesve nec in vivis, nec in recens emortuis per experi∣menta Anatomica inquirentium sensibus

sese manifestant; ex Conjectura tamen pro∣babili fas sit colligere, eum haud esse Con∣tinuum (ad illius instar, quo sanguis in Ar∣teriis venisque indesinenter circumgyratur) sed cum quietis interventu, sive per tempo∣rum intervalla interruptum, imo forsan quoque periodicum; nec impetuosum, sed Lentum, placidumque: uti vinculum nervo injicientibus plane constat; tumor enim al∣trinsecus à ligamine nullus oboritur, qui certe contingeret, si modo liquor in nervo constricto fluxione perpetua, violentavè ali∣quorsum decurreret. Praeterea, nervorum canales angusti admodum sunt, plurimis∣que fibrulis intercepti: ideoque necessum est, ut humor per eosdem deferendus motu admodum lento, ac placide perlabatur. De∣inde, consentaneum est, succum hunc ali∣bilem, haud longe à pastu, chylique per ve∣nas Lacteas distributione, à sexti Paris ner∣vorum ramulis, aliisque iis in eodem opere suppeditantibus auxilium, imbibi, & ad Cerebrum Medullamque spinalem sensim deferri. Uti vel exinde liceat hariolari, quod horulis duabus aut tribus post epulas, sen∣suum stuporem quendam, una cum inep∣titudine ad motum, & levi ad somnum pro∣clivitate, semper persentiscimus: eisque mox excussis, ad motum aliaque vitae mu∣nera obeunda alacriores sumus, ac vividio∣res; quasi succus ille extrorsum versus ar∣tus, aliasque corporis partes ex eodem nu∣triendas,

tunc temporis esset effusus. Acce∣dit, quod juxta Bartholini, aliorumque ob∣servationes, Lymphaeductus, quinque aut sex horis ab assumpto cibo, magis adimple∣ti, ac quasi distenti compareant: documento haud o••scuro, tenuiorem succi nutritii par∣tem, quae illi vehiculi munus praestarat, in partes effusam, indeque in Lymphaeductus jam exceptam, ut illi tunc temporis po∣tissimum repleti, intuentibus sese planius dignoscendos exhibeant, efficere. Neque veritati dissonum videtur, Cerebrum & spi∣nalem Medullam per somnum potissimum nutriri; eoque tempore liquorem alimenta∣rem intro ad partes illas delatum, humidis mitibusque suis vaporibus easdem relaxare, adeoque somnum & inducere, & protrahe∣re. Unde contingit forsan, ut diu soporatis, cerebrum vaporibus impleatur, gravetur ca∣put, mentis claritas quasi nubibus obfusce∣tur, torpescant sensus, & facultas motiva enervetur. Quinetiam, tempore somni, fluxiones omnes humorum extrorsum ad partes per nervos institutae, cessare prorsus videntur, & quasi suspendi: ipse tamen sanguinis Circuitus interea liberior atque citatior est, quam experrectis esse solet; adeoque is cessationis istius caussa nequa∣quam censeri debet; res vero ad nervos re∣ferenda est, qui tunc temporis ab opere suo, succi scilicet alibilis distributione, feriau∣tur. Quae omnia apparebunt adhuc verisi∣miliora,

si modo in illum humorum è ner∣vis effluxum, qui à somno jam excusso con∣tingit, animum paulo attentius converta∣mus. Cerebrum enim & Medulla spiualis sese mox à finito somno contrahunt, & quodammodo tensiora evadunt; hincque ex illis motus in nervis fit refluus, ferturque pedetentim liquor, partim ad membra ex eo nutrienda, partim ad Glandes tum ex∣cretioni, tum reductioni inservientes: oculi jam madescunt; nares muco opplentur; glandes Maxillares salivae copiam effun∣dunt; multos laxata alvus ad secessum solli∣citat; junioribus ad res venereas calcar ad∣ditur; omnibusque sudatio in proclivi est. E quibus omnibus clare constat, motum in Nervis, finito somno, eo versùm tendere, quò modò dictum est; nempe ad partes ex∣teriores, adque Glandulas Emunctrices & Reductrices; ut optime advertit Clar. Glis∣sonius.

20. De POSTREMO, Quaenam sci∣licet Caussa sit istiusmodi Motus, quo Suc∣cum alibilem tum ad Dispensationis prin∣cipium, tum exinde ad singulas partes, in earum alimoniam, deferri à nobis jam di∣ctum est; sive unde is proveniat: ingenue fatendum est, hanc rem tantae disquisitio∣nis esse, & tot difficultatibus implicatam, ut ad eam clare & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 explican∣dam, majus, quam quod Anatomicis hacte∣nus affulsit, experimentorum lumen haud

immerito desideretur. Heic itaque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 plane cogimur, & perplexis cogitandi curis inhaerere; dum spissiores Theorematis hu∣jus obscurissimi tenebrae, feliciori ex docta Animalium exspicina Naturae arcana sedu∣lo rimantium industria, Temporisque (quod generosis & ad certiora adspirantibus inge∣niis usque favet) benignitate fuerint discus∣sae, omniaque ea, quae circa Nervos versan∣tur, mysteria è Democriti puteo penitus ex∣antlatae. Interea tamen temporis, quo cu∣riositatis impatientiam rationis fascino de∣mulceamus; ad Conjectationis asylum fas sit confugere.

Advertimus igitur, primo; ab eorum sen∣tentia digne recedendum esse, qui ad levem fragilemque Attractionis similaris, sive Ele∣ctivae anchoram, quo judicii sui submersio∣nem evitarent, heic sese alligarunt. Non enim videtur succus iste nutritius ad Cere∣brum, Medullamque spinalem, ex viis chy∣liferis, per inexplicabilem Attractionis ex substantiae similitudine dependentis mo∣dum, deferri; neque extrorsum deinde ad Artus, ob consimilem caussam, profluere: quia Fluxiones quae in corpore fiunt om∣nes, à simplici Propulsione dimanant; ideo∣que ut sanguis in arteriis venisque propterea continuo circulatur, quia à Cordis pulsu continuò propellitur; ita de succo alibili quoque idem prorsus existimandum est, eum nimirum altrinsecus per temporum

intervalla moveri, quia vi quadam ex loco in locum ex intervallis protruditur; uti ex rationibus contra omnem humorum At∣tractionem à qualibet caussa suppositam, à nobis (in Physiologiae nostrae pag. 343.) fuse allatis, clarius constet.

Secundo, haud improbabile esse, Succum Nutritium in Animalibus, ad Cerebrum Medullamque spinalem, per nervorum im∣portantium funiculos ascendere, ad eun∣dem ferme modum, quo Plantarum succus alimentarius, ab imis earum radicibus, ad stirpem, indeque in summa ramulorum ca∣cumina, & extremas foliorum fibrulas, sur∣sum quasi scandendo prorepit, quo in lon∣gum, latum, & profundum denuo diffun∣datur. Quinam modus, per similitudinem illius quoque, quo liquores ex inferiori Spongiae limbo eis superficialiter tantum immerso, per totam ejus substantiam pede∣tentim, ac veluti suapte sponte (revera ta∣men ex sola propulsione) ascendere cerni∣mus; haud incommode potest explicari: cujus rei rationem à nobis (in libri nostri modo citati pag. 356.) luculenter demon∣stratam invenies.

Caeterum, quod ad ejusdem è Cerebro & Medulla spinali, ad singulas partes trans∣missionem attinet; eam partim ad motum Cerebri pulsatilem, partimque ad ipsorummet Nervorum Tensionem à somno mox factam, absque vel minimo incongruitatis, referen∣dam

esse arbitramur. Licet enim verissi∣mum sit, omnem illum, qui Cerebro inesse vulgo reputatur, motum non aliunde pro∣ficisci, quam ex Arteriarum è plexu Arte∣rioso Mirabili in Duram Meningem disse∣minatarum pulsatione, quemadmodum su∣pra ex professo indicavimus: quoniam ta∣men credibile est, istiusmodi pulsationem, universo Cerebro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 commu∣nicatam, idem movere, adeoque ad lenem liquoris in nervis exinde immediate exor∣tis contenti effluxum sive effusionem ali∣quo modo facere posse; maxime in iis lo∣cis, ubi nervi arteriis contigui, vicinive sunt adeo, ut de earum motu necessariò partici∣pent; non videmus profectò, cur eadem nonnihil ad succi nutritii è Cerebro in nervorum principia expressionem confer∣re non censeatur. Praeterea, Cerebrum ipsum, unà cum universo genere Nervo∣so inde oriundo, mox ab excusso somno, sponte contrahi, tensiusque, quam inter dormiendum, evadere; experientia quoti∣diana compertum est: fieri autem vix po∣test, quin Contractio haec, Tensioque liquo∣rem è Nervorum principiis in partes, qui∣bus terminantur, exprimat elidatque; ideo∣que eam quoque ipsam ad ejusdem è Cere∣bro dispensationem conducere, consenta∣neum est; praecipue cum animadversum sit, succum hunc alimentarem extrorsum,

horis matutinis, postquam somno jam exciti sumus, in artus potissimum diffun∣di. Postremo, Musculorum quoque mo∣tum ad idem opus concurrere, ex eo col∣ligere pronum est; quod quoties muscu∣lus contrahitur, toties illi insertus ner∣vus tenditur: & nervum tendi posse, ci∣tra canaliculorum ejus coangustationem, adeoque liquoris inter villos, seu filamen∣ta ab uno extremo ad alterum continuo ex∣currentia contenti expressionem, durum est imaginari.

Verum enimvero, quae à nobis heic 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicta sunt, à Lectoribus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 accipi velimus: Ea enim haud tanti fa∣cimus, ut spretis melioribus, ubi clarior lux affulserit, mordicus retineamus; ta∣lia tamen visa sunt, ut si minus ipsam ve∣ritatem attingant, ejus umbram saltem co∣minus sequantur. Nec in medium proferre ausi fuissemus, nisi sperassemus, singula∣rem problematis obscuritatem, ut praeclara ingenia ad abdita Nervorum mysteria por∣ro eruenda acuere; ita nobis quoque, si modo à sacro veritatis albo ullibi declina∣vimus, in excusationem sufficere posse. In∣ter Candidiores quippe, nedum venia faci∣lis, ast aliqualis etiam commendatio inge∣niosis erroribus debetur: maxime vero ubi de abstrusioribus Naturae arcanis agitur, quorum elucidatio ab ipsiusmet Temporis

benignitate, longaque experimentorum se∣rie, quam à nuda Ingenii felicitate, potius expectetur. Adeo verum est; quod à Seneca olim dictum; Veniet tempus, quo posterio∣res nostri tam aperta nos nescisse miren∣tur.