Chronicon ex chronicis ab initio mundi vsque ad annum Domini. 1118. deductum, auctore Florentio Wigorniensi monacho. Accessit etiam continuatio vsq[ue] ad annum Christi, 1141. per quendam eiusdem cœnobij eruditum. Nunquam antehac in lucem editum.

Florentij Wigorniensis Monachi Chronicorum Liber secundus.* 1.1 (Book 2)

42. Lentulus. Messala. Praeses Syriae Quirinus ex consilio Senatus Iudaeam missus. Census hominum possessionum{que} describitur.

DOminus noster Iesus Christus, filius dei, cōceptus 8. Cal. Aprilis. feria 6. In∣dict. [ 1] 12. anno aetatis S Mariae. 12. Iohan∣ne Baptista. 8. Calendas Iulij, in praesen∣tia eiusdem virginis nato. His consuli∣bus, Cassiodoro teste, in Bethlem Iudae. 8. Calend. Ianuarij, Indict. 13, Dominica nocte nascitur, octaua, etiam Dominica, circumciditur. 13. die (stella duce) adoratur à Magis. 40. die, feria quinta, 4. Non. Februarij à S. Simeone, & Anna vidua, agnoscitur. Deinde praecepto dominico in Aegiptum, propter metum Herodis, indict. 13. transfertur.

43. Augustus. Paulus. Caesar amicitiam cum Par∣this [ 2] facit. Sextus Pythagoricus philosophus claruit.

44. Cossus Lentulus. Piso. Augustus Tiberium & [ 3] Agrippam in filios adoptauit. Iudas Galilaeus ad rebel∣landum Iudaeos cohortatur.

45. Caesar. Paulus. Herodes cum Christum natum [ 4] Magorum indicio cognouisset, omnes pueros in Bethlem iussit interfici.

46 Vinitius. Alferus. Iohannes Apostolus domi∣ni [ 5] nascitur.

47. Seruilius. Lamia. Herodes morbo intercutis [ 6] aquae & scatentibus toto corpore vermibus, miserabili∣tèr & dignè obijt.

48. Elius. Sentius. Christus reducitur ab Aegipto [ 7] 3. Idus Ianuarij. In Herodis locum Archilaus, filius eius,

ab Augusto constituitur per annos 7. Tetrarchae fiunt fra∣tres eius. Herodes, Antipater. Licias. Philippus.

[ 8] 49. Cinna. Valerius. Fames Romae ingens, ita vt 5. modij venderentur denarijs. 27. semis.

[ 9] 50. Lepidus. Aruntius. Tiberius Caesar Dalmatas Sarmatas{que} in Romanam redigit potestatem.

[ 10] 51. Caecilius. Licinius. Anthemodorus Tharsen∣sis, Stoicus philosophus, habetur insignis.

[ 11] 52. Furius. Nonnius. Marcus Varrus Flaccus, grā∣maticus, clarus.

[ 12] 53. Sulpitius. Pompeius. Athenienses, res nouas cō∣tra Romanos molientes, opprimuntur, autoribus sediti∣onis occisis.

[ 13] 54. Dolobella. Sillanus. Cùm esset Iesus annorum 12. inuentus est in templo, sedens inter doctores legis, in∣terrogans & audiens illos.

[ 14] 55. Lepidus. Statilius. Augustus cum Tiberio filio suo censum Romae agitans, inuenit hominum nonagenta & septuaginta millia.

[ 15] 56. Caesar 10. Fonteius. Socio, philosophus Alex∣andrinus, praeceptor Senecae, clarus habetur.

[ 16] 57. Plancus. Silius. Archelaus nō ferētibus Iudaeis, sed accusantibus apud Augustū ferocitatē illius, in Viennā vr∣bē Galliae relegatur, & ad minuendā Iudaici regni potētiā, insolētiam{que} domandam, quatuor fratres eius pro eo sunt Tetrarchae creati. Herodes. Antipater. Licias. Philippus.

Pompeius. Apuleius. His consulibus teste Cassiodo∣ro. Octauianus Augustus obijt, in Campania, anno aetatis suae 76. Imperij autem 56. semis, mense quasi Septembri, sepelitur{que} in campo Martio, cui successit Tiberius.

[ 17] 1. Romanorū 3. regnauit Tiberius, priuignus Augusti, hoc est, Liuiae vxoris eius filius, ex superiore genitus con∣iugio, annis 23. & aliquibus diebus, teste Iosepho, hoc est, vsque Calendas Octobris in anno quinto post passionem Domini. Sub quo hi consules fuerunt.

2. Drusus Norbanus. [ 18]

3. Sisenna Statilius. Scribonius. Incarnatio incipit [ 19] iuxta Chronicam Eusebij vel Bedae. Dinumerantur anni à nobis versus supra vs{que} ad annum 42. Octauiani Caesaris.

4. Pōponius. Celius. Ouidius poaeta in exilio obijt. [ 20]

5. Caesar 15. Germanicus Caesar. Germanicus Cae∣sar [ 21] de Parthis triumphauit, Duodecim vrbes terrae motu corruerunt, id est Ephesus, Magnesia▪ Sardis. Mosthene. Age. Hiero. Caesarea. Philadelphia. Tmolus. Temis. Cime∣rina. Apollonia. Hircana.

6. Sillanus. Norbanus. Ciclus magnus paschalis hic [ 22] incipit, indict. 3. in cuius secundo anno, secundum Dio∣nisium, natus est Dominus.

7. Valerius. Aurelius. Tiberius multos reges ad se [ 23] per blanditias euocatos,* 1.2 nunquam remisit, inter quos & Archelaum Cappadocem occidens, & regno eius in pro∣uinciam verso, Mazacham nobilissimam ciuitatem Caesa∣ream appellari praecepit.

[ 1] INcarnatio secundum Dionisium incipit, conscripta per ordinem, contraria incarnationi iuxta Euangelium.

[ 2] 8. Caesar. Drusus Caesar. Pompei Theatrum incēsum. [ 24]

[ 3] 9. Harterius. Sulpitius. Tiberius Drusum consor∣tem [ 25] regni facit.

[ 4] 10. Asinius. Antistius. Drusus veneno obijt. Quin∣tus [ 26] Atherius, promptus & popularis orator, propè vsque ad 90. annum in honore consenescit.

[ 5] 11. Cornelius. Visellius. Seruius Plautus corruptae fi∣liae [ 27] reus, semet in iudicio interimit.

[ 6] 12. Asinius Cossus. Cornelius. Philippus Tetrarcha [ 28] Paneadem, in qua multas aedes construxerat, Caesaream Philippi vocauit, & Iuliadem aliam ciuitatem.

[ 7] 13. Caluisius. Getulicus. Pilatus procurator Iudaeae [ 29] à Tiberio mittitur.

[ 8] 14. Piso. Crassus. Votienus Montanus Narbonensis▪ [ 30] orator, in Balearibus insulis obijt, illuc à Tiberio 15. anno

religatus. Herodes tetrarcha, princeps Iudaeorum, regnās annis. 24. in honorē Tiberij & matris eius Libiae, Tibiria∣dem condidit, & Libiadem.

15. Sillanus. Silius. Ab Adam vsque ad annum 15. [ 9] [ 31] Tiberij, secundum Hebraeos, sicut Eusebius in chronica sua signat, tria millia annorū, annotando quòd. 16. anno Ti∣berij principium fuit. 71. Iubilei secundum Hebraeos. Tria enim millia 60. Iubilei sunt. Cap. 3.

Anno 15. imperij Tiberij Caesaris, sub principibus sa∣cerdotum Anna & Caipha, factum est verbum Domini su∣per Iohannem, Zachariae filium, in deserto, & venit in omnem regionem Iordanis. Mathaeus sic. Tunc venit Ie∣sus vt baptizaretur ab eo in Iordane &c. Augustinus sic: quod autem Matthaeus ait: tunc venit Iesus à Galilaea vt baptizaretur a Iohanne, hoc est secundum Iohannem E∣uangelistam. Altera autem die &c. Marcus sic. Et Bapti∣zatus est a Iohanne. Lucas sic. Et ipse Iesus incipiens erat quasi 30. annorum, hoc est, non plenus. 30. annorum, mē∣sium 12. sed secundum Hieronimum & Lucam incipie∣bat 30. quandò baptizatus est in die, 13. incipientis anni sui 30. die Dominica Epiphaniae. Secundum solares autem annos, tunc incipiebat annum 31. Annus enim solaris, in cuius fine natus est, natiuitatis eius annus est: annus au∣tem aetatis suae 12. mensium, sicut in fine anni primi natiui∣tis incaepit, ita in fine anni secundi natiuitatis suae solaris compleuit. Marcus. Et statim post baptismum spiritus impulit eum in desertum. Hoc est secundum Mathaeum, Iesus plenus spiritu sancto regressus a Iordane, ageba∣tur a spiritu in deserto diebus 40. &c. Dominus ergo fe∣ria secunda incaepit ieiunium, & 40. die, feria sexta, 15. Ca∣lendas Martij, in gula, ac vana gloria, atque auaritia dia∣bolum superauit, in quibus diabolus primùm Adam de∣cepit. Ipse Dominus Iesus Christus hinc populis praedica∣uit salutarem viam, teste S. Petro sic, in electione S. Mathaei. Oportet ergò ex his viris, qui nobiscum sunt congregati▪ in omni tempore, quo intrauit & exiuit inter nos Domi∣nus

Iesus &c. signis & virtutibus vera esse comprobat ea, quae dicit: ex quibus pauca in Euangelijs leguntur. Apo∣stolos vocat▪ & ad praedicandum mittit.

[ 10] 16. Rubellius Fusius. Eusebius sic. Principium 81. Iubilaei secundum Hebraeos▪ hoc est, ab Adam vs{que} in prae∣sentem [ 32] annum 4000 annorum. Iobel autem apud He∣braeos quinquegenarius vocatur.

[ 11] 17. Vinitius. Cassius. Iohannes Bapt. decollatur. [ 33]

[ 12] 18. Tiberius Caesar. 5. consul. Lazarus resuscitatur à mortuis, episcopus Cypri futurus, & 24. annis victurus▪ [ 34] Cassiodorus sic. His Consulibus dominus noster Iesus Christus passus est 8. die Calend. Aprilis, & defectio so∣lis facta est, qualis anteà vel posteà nunquam fuit. Iesus Christus filius Dei, iuxta prophetias (quae de eo fuerant praeloquutae) passus est, 8. die Cal. Aprilis luna 15. iuxta 4. Euangelia, in anno 18. Tiberij Caesaris, secundū Euang. sancti Iohannis, at{que} die tertio, id est, 6. die Calendarum Aprilis, luna 17. secundum historiam sancti Euang. a mortuis resurrexit. Flegon historic{us} sic. Quarto anno 202. Olimpiadis, magna & excellens inter omnia, quae ante eā acciderant, solis defectio facta est, hora diêi sexta, adeò tenebrosa, vt stellae in caelo visae sint: terrae{que} motus in Bi∣thinia Nicenae vrbis multas aedes subuertit: hoc Flegon. Iosephus etiam vernaculus Iudaeorum scriptor historicus, ad haec commemorat, die Pentecostes sacerdotes primùm commotionem locorum & quosdam sonitus sensisse, de∣indè ex abdito templi repentinam subitò erupisse vo∣cem dicentium: Transmigremus ex his sedibus. Sanctus Stephanus passus est Saulo hortante & praesente: quod verò ipse Paulus in hoc anno conuersus sit, ita ad Gala∣thas confirmat. Cùm vocauit me Dominus per gratiam suam vt reuelaret filium suum per me, vt Euangeliazarē illum in gentibus, continuò non acquieui carni & sangui∣ni, id est, sine mora post reuelationem Christi non exiuit ad Apostolos, vt reuelationem Domini cōferret cum ho∣minibus, sed abijt in Arabiam, & rursùm de Arabia reuer∣sus

est Damascum. Post 3. annos Euangelium praedicauit, & tunc demum Hierosolimam venit, ipso ita teste: neque enim veni Hierosolimam ad antecessores meos Aposto∣los, [ 1] sed abij in Arabiam, & iterum reuersus sum Damascū. [ 2] Quae vt vera credantur ab absentibus, sub testatione Do∣mini confirmat, dicens: Quae autem dico vobis, ecce corā Deo quia non mentior. Isti sunt 3. anni, quos Lucas dies [ 3] multos dicit in actibus Apostolorum, quibus Paulus in [ 4] Damasco Euangelium audactèr loquebatur. Certum est [ 5] enim quòd statim vt baptizatus sit, & accepto cibo con∣fortatus, eum cum discipulis, qui erant Damasci, esse per [ 6] dies aliquot, & stupentibus cunctis, in synagogis Iudaeo∣rum praedicasse, quòd Iesus esset filius Dei, & recessisse in [ 7] Arabiam, & de Arabia in Damascum reuertisse, & ibi fecit triennium, quos dies multos dicit scriptura sic: Et cū im∣plerentur [ 8] dies multi, voluerunt Iudaei occidere eum &c. Accipientes ergo discipuli eius, nocte per murum dimise∣runt eum, summittentes in sporta, ipso ita testante. Dein∣de [ 9] post annos 3. hoc est conuersionis, veni Hierosolimam videre Petrum, & mansi apud eum diebus 15. alium autem [ 10] Apostolorum vidi neminem, nisi Iacobum fratrem Do∣mini. Quae autem dico vobis, ecce coram Deo, quia nō mentior. Anno igitur 38. incarnationis, hospitatus est [ 11] Paulus apud Petrum in Hierusalem. Deinde, id est, post praedictos annos, & gesta dicit sic: Veni in partes Syriae & Ciliciae: eram autem ignotus facie ecclesijs Iudeae, quae e∣rant [ 12] in Christo: tantùm auditū habebant quod qui perse∣quebatur eos aliquandò, nunc euangelizaret fidem, quam aliquandò oppugnabat, & in me clarificabant Deum. De∣inde [ 13] post annos 14▪ rursùm ascendi Hierosolimam cum Barnaba, assumpto etiam Tito &c. In principio suae cōuer∣sionis [ 14] & fidei, in transitu Apostolos vidit in Hierusalem, hoc est, post tres annos postquàm conuersus est. Deinde post annos vt ipse perhibet 14. supra praedictos 3. annos, hoc est, post 17. annos suae conuersionis plenè cum Apo∣stolis loquitur in Hierusalem, & se humiliat. Deinde Petrus

venit Romā, vbi praedicans Euangeliū, 25. annis, mensibus 5. diebus 13. eiusdem ciuitatis fuit episcopus, hoc est vs{que}

• 1.
• 2.
• 3.
• 4.
• 5.
• 6.
• 7.
• 8.
• 9.
• 10.
• 11.
• 12.
• 13.
• 14.
• 15.
• 16.
• 17.
• 18.
• 19.
• 20.
• 21.
• 22.
• 23.
• 24.
• 25.
• 26.
• 27.
• 65.
• 66.
• 67.
• 68.
• 69.
• 70.
• 71.
• 72.
• 73.
• 74.
• 75.
• 76.
• 77.
• 78.
• 79.

in vltimum annum Neronis, in quo cum Sancto Paulo passus est. Sub Cō∣sulibus Siluano & Othone, teste Cas∣siodoro Senatore. Cassiodorus sic di∣xit. Siluanus & Otho viri clari Con∣sules, quibus Consulibus Petrus & Paulus passisūt sub Nerone, qui tur∣pitèr viuēs, cùm à Senatu quaereretur ad paenam, de palatio fugiens, ad 4. vrbis milliariū, in suburbano via Nu∣mantana sese interfecit, anno aetatis 32. Cui successit Galba, qui regnauit mens 7. Post hūc regnauit Otho mēsi. 3. Post quē Vitellius regnauit mēsib{us} 8. Qui infra oēs p̄scriptos duos Cō∣sules regnauerunt. Haec Cassiodorus. Vitellius verò occisus est 3. die mensis Octobris, Iosepho teste historico, qui tūc interfuit. Cassiodorus sic perhibet.

• 80. Vespasianus, & Titus.
• 81. Vespasianus & Titus 2. His Consulibus Vespasianus suscepit imperium, annis 9. mensibus 11. diebus 22.
• 82. Vespasianus, annis 10.
• 92. Titus annis duobus.
• 94. Domitianus, annis 15. mens. 5.
• 110. Nerua, anno 1. mens. 5.
• 111. Traianus, annis 19. mens. 8.
• 130. Adrianus 31. mens. 11.
• 152. Pius annis 23.
• 175. Marcus. 19. mens. 1.
• 195. Commodus annis 13.
• 208. Helius, mens. 5.
• 209. Iulianus mens. 7.
• 227. Seuerus annis 18.
• 234. Caracalla annis 7.
• 235. Macrinus anno vno.
• 239. Aurelius annis 4. Alexander annis 13.
• 252. Maximinus annis 3.
• 255. Gordianus annis 6.
• 261. Philippus annis 7.
• 268. Decius anno 1. mēs. 3.
• 269. Gallus & Volusianus, annis 2. mens. 4.
• 271. Galienus annis 15.
• 286. Claudius anno vno.
• ...

• 287. Quintilus frater Clau∣dij mense vno.
• 290. Aurelianus anno vno, mens. 6.
• 291. Tacitus mens. 6.
• 292. Probus anno vno, mens. 4.
• 293. Florianus mens. 3.
• 295. Carus annis 2.
• 315. Diocletianus annis 20.
• 340. Constantinus Magnus annis 20. mens. 10.

Chronicae verò perbibent Tiberium 23. annis, hoc est 5. annis post passionem. Caium 4. annis. Claudium 14. annis imperasse, praetermittentes superos menses, quibus super annos regnauerunt, & interualla temporum inter reges & fines annorum, in quibus reges saepè morieban∣tur, vel regno defecerunt. Iuxta ergò chronicas, inter passionis annū, & Vespasiani annum sunt anni 37. 47. ve∣rò iuxta Sanctum Paulum, teste S. Hieronimo super eum ad Paulum, & Eustachium. Decem itaque anni desunt in chronicis in tanto spatio: sed tamen alio vestigio sequa∣mur chronicas, hoc modo.

[ 35] 19. Vicinitius. Longinus. Sancta Maria annorum 47. [ 13] moritur, feria tertia. Sanctus Stephanus passus est, & S. Paulus conuersus. Pilatus Thesaurum sacrum, qui & Cor∣bona vocatur, in aquae ductum Hierosolimorum expen∣dens, secundae seditionis praebuit semina.

[ 36] 20. Sulpitius. Sylla. Seranus praefectus Tiberij, qui a∣pud [ 14] eum plurimum poterat, instantissimè cohortatur vt gentem Iudaeorum deleat, scribit Philo in libro legationis secundo.

[ 37] 21. Priscus. Vitellius. Paulus sic ad Galatas: cum au∣tem [ 15] placuit ei qui me segregauit ex vtero matris meae, & vocauit per gratiam suam, vt reuelaret filium suum su∣per me, vt euangeliazarem illum in gentibus. Continuò non acquieui carni & sanguini, ne{que} veni Hierosolimam ad antecessores meos Apostolos, sed abij in Arabiam, & iterùm reuersus sum in Damascum. Deinde post annos 3. veni Hierosolimam videre Petrum, & mansi apud eum diebus 15. alium autem Apostolorū vidi neminem, nisi

Iacobum fratrem Domini. Quae autem scribo vobis, ecce coram Domino nō mentior. Beda sic. Constat ergo Pau∣lum post annos 3. cōuersionis suae venisse Hierosolimam, & Apostolorum numero sociatum: hoc est, quando Lu∣cas, sicut dicit in actibus Apostolorum, Barnabam appre∣hensum illum duxisse ad Apostolos. Haec Beda.

[ 16] 22. Gallus. Nonianus. S. Petrus cathedram Antio∣chenae [ 38] ecclesiae tenet annis 7. Agrippa, qui & Herodes, fi∣lius Aristobuli, filij Herodis Magni, accusator Herodis Te∣trarchae, Romam profectus, à Tiberio in vincula conijci∣tur, vbi plurimos sibi asciuit in amicitiam, & maximè Germanici filium Caium. Pilato de Christianorum dogmate ad Tiberium referente, Tiberius retulit ad Se∣natum, vt inter caetera sacra reciperentur. Verùm cùm ex consilio Senatus, Christianos ex vrbe eliminari placuis∣set, Tiberius per edictum accusatoribus Christianorum minatus est mortem.

[ 17] 23. Gallienus. Plautianus. Scribit Tertulianus mul∣ti [ 39] Senatorum & equitum Romanorum interfecti. His cō∣sulibus (teste Cassiodoro) anno 23. Imperij▪ aetatis 78. Ti∣berius veneno obijt in Campania, quasi mense Septem∣bri. Cui successit Caius. Romanorum quartus Caius, qui & Caligula, in eodem anno, quo obijt Tiberius, incipiens, regnauit annis 4. mensibus 10. diebus. 8. teste Eusebio & Beda. Hoc est, vsque Calendas Augusti in anno 10. post passionem Domini. Sub quo hi consules fuerunt: teste Cassiodoro.

[ 18] 1. Proculus. Nigrinus. Sanctus Petrus in anno 6. [ 40] post passionem, primo anno Caij, cathedram Antiochiae ecclesiae 8. Calend. Martij tenet per annos 7. Cum Pe∣trus venisset Antiochiam, affirmante Paulo, tunc creden∣dum in facie illi Paulum restitisse. Caius Herodem Agrip∣pam, amicum suum, vinculis liberatum, regem Iudaeae facit per annos 7.

[ 19] 2. Iulianus. Asprenas. Ciclus decen. 2. incipit, Indict. 7 [ 41]

Flaccus Auilius, praefectus Aegipti, multos Iudaeos calami∣tatibus premit, consentiente Alexandriae populo, & cre∣bris aduersus eos clamoribus personāte: synagogas quo{que} eorum imaginibus, statuis, aris, & victimis polluit. Philo scribit in libro, qui & Flaccus, haec omnia se praesente ge∣sta, ob{que} legationem ad gaudium ipse suscepit. Herodes tetrarcha & ipse amicitiam Caij petens, agente Herodia∣de vxore sua, Romam venit. Sed accusatus ab Agrippa, te∣trarchiam perdidit, fugiens{que} in Hispaniam cum Hero∣diade, moerore perijt, pro laetitia decollationis S. Iohannis.

[ 42] 3. Publicola. Nerua. Caius Memnij reguli vxorem [ 20] duxit, impellens eum vt vxoris suae se parentem scriberet. Pilatus in multas incidens calamitates, & irrogante Caio, eo actus est, vt sua manu, qua Christum crudelissimè fla∣gellauit, ipsa semet perimeret. Caius Petronio praefecto praecepit, vt Hierosolimis statuam suam, sub nomine Io∣uis Opt. Max. poneret toto orbe Romano. Sicut Philo scribit & Iosephus, in synagogis Iudaeorum, statuae, imagi∣nes & arae Caij Caesaris consecratae sunt.

[ 43] 4. Caius Caesar 2. Claudius. Plurimi nobilium à Caio [ 21] sunt interfecti, sorores{que} suas, quibus ipse stuprum intu∣lerat, insularum exilio condemnat, iussit{que} omnes exules interfici.

[ 44] 5. Caesar 3. Iulianus. S. Mathaeus in Iudaea praedicans, [ 22] Euangelium scripsit. His consulibus, Cassiodoro teste. Caius à protectoribus suis occiditur in palatio, anno aeta∣tis suae 24. mense quasi Iulio. Cui successit Claudius. Romanorum. 5. Claudius regnauit annis 14. mensibus 7. diebus 38. Hoc est vs{que} Calendas Aprilis, in anno 25. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 45] 1. Claudius. Caesar 4. Saturninus. Hic est Claudius pa∣truus [ 23] Drusi, qui apud Moguntiacum monumētum habet.

[ 46] 2. Saturninus. Venustus. Eusebius sic. Petrus Apo∣stolus, [ 24] cùm primus Antiochenā ecclesiam fundasset, Ro∣mam mittitur, vbi Euangelium praedicans 25. annis, men∣sibus

5. diebus 13. episcopus eiusdem vrbis perseuerat.

[ 25] 3. Tiberius. Gallus. Marcus Euangelista, interpres [ 47] Petri, in Aegipto & Alexandria Christum praedicat. Pri∣mus Antiochiae episcopus ordinatur Euodius.

[ 26] 4. Crispinus. Taurus. Anno 15. Tiberij, secundum [ 48] Chronicā Eusebij, & Bedae presbiteri, Agrippa rex Iudaeo∣rū annis 7. imperans obijt, post quē filius suus Agrippa à Claudio in regnum constituitur. Prophetia Agabi, quae in actibus Apostolorum famem in toto orbe dixerat futu∣ram, sub Claudio expletur. Haec Eusebius. Beda verò sic. Quarto anno Claudij fames grauissima, cuius Lucas me∣minit, facta est. Haec Beda. Lucas verò in actibus Aposto∣lorum sic. In diebus illis superuenerunt, ab Hierosolimis prophetae Antiochiam, & surgens vnus ex eis, nomine A∣gabus significauit per spiritum sanctum, famem magnam futuram in vniuerso orbe terrarū, quae facta est sub Clau∣dio. Discipuli autem (proùt quisque habuerat) proposue∣runt ministerium mittere in Iudaeam frattibus, quod & fe∣cerunt, mittentes ad seniores per manus Apostolorum Barnabae & Pauli. Eodem autem tempore, misit Herodes rex Magnus, vt affligeret quosdam▪ de ecclesia &c. Sequi∣tur Lucas. Segregate mihi Barnabam & Paulum, in opus, ad quod assumpsi eos. Beda sic. Paulus iuxta ordinem historiae 13. anno post passionem Domini Apostolatum cum Barnaba, Pauli{que} accepit vocabulum. 14. autē anno post passionem iuxta condictum Iacobi, Cephae, & Iohan∣nis, ad gentium magisterium est profectus. Haec Beda. De hac ergò ascensione sua in Hierusalem, post quam dixit (vt supra diximus) post 3. annos conuersionis suae, in Hierusa∣lem vidisse Petrum, subiunxit, deinde post annos 14. as∣cendi Hierosolimā cum Barnaba, assumpto & Tito, & cō∣tuli cum illis Euangelium, quod praedico in gentibus &c. Et hoc est secundum Lucam, statuerunt Paulus & Barna∣bas vt ascenderent, & quidam alij ex illis ad Apostolos & presbiteros in Hierusalem &c. Sequitur igitur vt B. Petrū

nō ante eundem. 14. annum post passionem Domini, quo cum Hierosolimis alloquitur Paulus, hoc est, quarto Clau∣dij Caesaris anno Romam venisse credamus. Vbi numerus ipse, quem posuit S. Paulus, recensendus est annorum. Scimus enim Petrum & Paulum Apostolos anno 39. post annum passionis, id est vltimo anno Neronis, passos fuis∣se, & B. Petrum Romae 25. annis, mens. 5. diebus 3. à 15. Calend. Februarij, quo cathedram tenuit, vs{que} 3. Cal. Iu∣lij, quo passus est praedicasse. Viginti quin{que} anni Petri, & 14. S. Pauli, cum anno passionis domini, fiunt 39. anni. In∣carnationis ergò. 45. Claudij verò primo anno. Iacobus, frater Iohannis, gladio occiditur ab Herode 8. Cal. Aug. Petrus autem anno secundo Claudij, in diebus Azimorū, in carcerem mittitur, idemque Herodes qui & Agrippa ab angelo percutitur. S. verò Petrus anno 14. passionis, hoc est quarto Claudij, iuxta chronicas, 15. Calend. Feb. Romae cathedram tenuit. Claudius de Britannis trium∣phauit, & Orcades insulas Romano adiecit imperio.

[ 49] 5. Vicinius▪ Cornelius. Domitius orator clarus, qui [ 27] sub Nerone abundantia cibi in caena obijt. Inter Theras & Therasiam exorta est insula habens stadia 30.

[ 50] 6. Asiaticus. Cornelius. Descriptione Romae facta, in∣uenta [ 28] sunt ciuium Romanorum 215. millia. Thracia in prouinciam redigitur. Ciclus solaris incipit. 4. concur∣rentibus bissextilibus.

[ 51] 7. Tiberius. Vitellius. Sub procuratore Iudaeae Cuma∣no, in diebus Azimorum, tāta est Hierosolimis orta sedi∣tio, [ 29] vt in exitu portarum populo corruente. 30000 Iudae∣orum corruerunt. Annus passionis Domini, secundum chronicam Eusebij, & Bedae.

[ 52] 8. Vitellius. Publicola. Palaemon Vicetinus gramma∣ticus [ 30] Romae clarus habetur: qui quondàm interrogatus, quid inter stillam & guttam interesset, gutta, inquit, stat, stilla cadit. Annus. 15. Tiberij▪ iuxta Dionisium.

[ 53] 9. Veranus. Gallus. Claudius omnes Iudaeos à Ro∣ma [ 31]

discedere praecepit.

[ 32] 10. Vetus. Seruilianus. Fame facta in Graecia, modius 6. dragmis venundatus est. [ 54]

[ 33] 11. Claudius. Orfetus Magna fames Romae. Marcus Euangelium, quod Romae scripsit, Petro mittente, in [ 55] Aegipto praedicat.

[ 34] 12. Siluanus. Siluius. Passio & resurrectio Christi se∣cundum [ 56] Dionisium. In anno passionis secundum Dioni∣sium Caena dominica, dominico die, 12. Calend. Aprilis, & resurrectio Christi 5. Calend. Aprilis, luna 21. contra 4. Euangelia. Claudius Foelicem procuratorem Iudaeam mittit, apud quem Paulus Apostolus accusatus, in defen∣sionem sui perorat.

[ 35] 13. Tiberius 3. Caius regnauit annis 4. mensibus 10. [ 57] Lazarus primus episcopus Cypri obijt secunda morte, dum 24. annis inter 2. vixit mortes, Amalario teste. Sub Faelice procuratore in Iudaea extiterunt multi, qui popu∣lum suis persuasionibus deciperent iniquis, & Aegiptius quidam pseudopropheta fuit, qui plurimos sibi associans, in ipso rerum magnarum conatu, per exercitum Faelicis opprimitur. Scribit Iosephus consentaneus Apostolorum actibus, in quibus Paulo dicitur à Tribuno, nonne tu es Ae∣giptius, qui ante hos dies populum concitasti, & eduxisti in desertum. 4000. virorum sicariorum?

[ 36] 14. Sillanus. Otho. Agrippa vxor Claudij, postquam [ 58] eum veneno occidit, vt filium suum Neronem regem face∣ret, misit repētè Birrum principem militiae, cum Tribunis potentibus ad castra, & ductus adoratus est more princi∣pis. His Consulibus, teste Cassiodoro, Claudius in Pala∣tio obijt, 64. aetatis anno, mense quasi Martio, & Nero sus∣cepit imperium. Romanorum. 6. Nero regnauit annis 13. mensibus 7. diebus 28. hoc est, vsque pridiè Calend. Decembris, in anno. 29. post passionem domini. Huius auunculus fuit Caius Caligula. Sub quo hi Consules fue∣runt.

[ 59] 1. Sillanus. 2. Antonius 2. Faelice regnante in Iudaea, [ 37] seditio orta est in Caesarea Palestinae, & magnam Iudaeo∣rum multitudinem perdidit.

[ 60] 2. Marcellinus. Auiola. Ciclus decennouenalis ter∣tius, [ 38] incipit, indictione vndecima. Festus successit Faelici, apud quem, praesente Agrippa rege, Paulus Apostolus re∣ligionis suae rationem exponens, vinctus Romam mitti∣tur. His Consulibus, Cassiodoro teste, anno 2. Neronis, id est, 26. post passionem, & post biennium liberae suae custo∣diae, ad praedicandum liber dimittitur, anno quarto Nero∣nis. Romani autem dicunt Petrum annis. 15. in Roma fu∣isse antequam Paulus ad Romam venit. B. Petrus secun∣dum gesta pontificum ordinauit duos episcopos, Linum & Cletum, qui praesentialitèr omne ministerium sacerdo∣tale in vrbe Roma populo super venientium exhiberent. Petrus verò orationi & praedicationi, populum erudiens, vacabat. Linus corepiscopus sub Petro Apostolo, exte∣riora curauit per annos 11. menses{que}. 3.

[ 61] 3. Nero. Vetus. Claudius regnauit annis 14. mensi∣bus [ 39] 7. diebus 28. adde menses 10, Caij, fit annus, & men∣ses 5. dies 36.

[ 62] 4. Nero 2. Piso. Probus Romae eruditissimus gram∣maticus [ 40] habetur.

[ 63] 5. Nero 3. Messala. Nero matrem suam Agrippinā, [ 41] & sororem patris interfecit. Terrae motus Romae, & de∣fectio solis.

[ 64] 6. Nero 4. Cornelius. Nero tantae luxuriae fuit, vt fri∣gidis [ 42] & calidis lauaretur vnguentis. Festo procuratori Iudaeae successit Albinus. Iacobus filius Alphei, frater do∣mini, cum 30. annis post passionem domini Hierosolimo∣rum rexisset ecclesiam, 8. Calendarū Aprilis, sancto die Paschae, à Iudaeis lapidatur, vindicantibus in eo, quòd Pau∣lum occidere nequiuerunt. Quoniam ita{que} 8. Cal. Aprilis in Pascha passus est Iacobus, & hoc in anno 30. post pas∣sionem, factum est iuxta totam ecclesiam, & omnes histo∣ricos

satis apparet▪ quod 6. Cal Aprilis resurrexit Domi∣nus. Hic itaque est annus sextus Neronis ratione tempo∣ris, secūdum verò falsam supputationem Olimpiadarum eius est 7. in quo antea iuxta Bedam & Theophilum, in 8. Cal. Aprilis Dominum resurrexisse narrauimus. Resurre∣ctionem enim Christi in hoc anno 8. Cal. Aprilis S. Beda putat propter supputationem iniquae chronicae Eusebij, & posteà suam chronicam composuit ab incarnatione Do∣mini, sicut ipse dicit. Iacobo verò passo, in thronum eius frater, eius Simeon, qui & Simon, assumitur. Hi fratres Do∣mini dicuntur, quia mater eorum Maria, vxor Alphei, so∣ror erat Mariae matris gloriosae Domini, {quod} Mariae Cleo∣phae dicit Iohannes, vel quia Alpheus Cleophas, vel post natum Iacobum, defuncto Alpheo Maria nupsit Cleophae, cui Simonem filium genuit, qui Cleophas fuit frater Ioseph: Ipsa etiam Maria est, quae Iacobi minoris scribitur mater, fuit{que} vxor Alphei, & soror matris Domini, quam Mariam Cleophae Iohannes dicit, à patre, vel à gentilitate familiae, vel alia causa, vel binomia fuit. Fratres Domini appellan∣tur filij materterae eius Mariae, qui antè non credentes, po∣steà crediderunt. Tres enim sorores fuerunt: Maria ma∣ter Domini, & mater Iacobi, & Iosephi, & mater filiorum Zebedei. Iacobus Alphei, id est filius Alphei, ad distinctio∣nem superioris Iacobi, quaedam Mariae Cleophae quae ma∣tris Domini soror erat, ex patre Alpheo nata. Hic Cleo∣phas, & pater huius Mariae fuit, & frater Ioseph. Ioachim habuit vxorē nomine Annam, ex qua nata est virgo Ma∣ria. Defuncto Ioachim, accepit eam Cleophas vxorem, ex qua genuit filiam, quam vocauit Mariam, quae est soror matris domini. Dedit autem Cleophas filiam suam Al∣pheo in vxorem, ex qua natus est Iacobus, frater Domini dictus. Desponsauit etiam Ioseph fratri suo virginem Ma∣riam, de qua natus est Iesus. Maria verò Salome (teste Haimone) vel à vico, vel à viro dicta est. Tradunt enim eam habuisse duos viros Cleopham, & Salomem. Ipsam

volunt esse, quae alibi Maria Cleophae appellatur.

7. Pius. Turpilianus. Nero Romae cythara conten∣dens [ 43] [ 65] superat.

8. Macrinus. Gallus. Nero retibus aureis piscaba∣tur, [ 44] [ 66] quae funibus purpureis extrahebātur, ante cuius men∣sam fulmen cecidit.

[ 67] 9. Crassus. Bassus. Marcus Euangelista carne exui∣tur [ 45] sancto die Paschae, 7. Cal. Maij, vt legitur in martiro∣logia. Marci Euangelistae natiuitas. 7. Cal. Maij. Hic dis∣cipulus, & interpres S. Petri, rogatus Romae à fratribus, scripsit Euangelium, quod quanto caeteris tardius incho∣auit, tanto in longiora scribendo tempora porrexit. Ab initio enim Euangelicae praedicationis, quod per Iohan∣nem factum est, caepit: & vsque ad tempus, quo Apostoli praedicauêre, peruenit. Quod cùm Petrus audisset, proba∣uit, & ecclesijs legēdum sua authoritate firmauit. Quo E∣uangelio assumpto, idem Marcus, mittente Petro, per∣rexit in Aegiptum, primùm{que} Alexandriae Christum prae∣dicans, constituit eeclesiam. Erat autem tanta doctrina, vitae{que} continentia, vt omnes sectatores Christi ad exem∣plum suum cogeret. Cuius Petrus in epistola sua sic me∣minit, nomine Babilonis, nominans Romam, salutat vos ecclesia, quae in Babilonia est collecta, & Marcus filius meus. Qui{que} constitutis & confirmatis ecclesijs per Ly∣biam, Marmaricam, Hammonicam, Pentapolim, Alexan∣driam & Aegiptum vniuersam, ad vltimum tentus est à Paganis, qui remanserunt in Alexandria, qui vidētes eum missas facientem die sancto Paschae. 7. Cal. Maij, miserunt funem in collum eius, & trahebant eum ad loca Bubali, quae erant iuxta mare sub rupibus, vbi erat constructa ec∣clesia, defluebant{que} carnes eius in terram, ac saxa inficie∣bantur sanguine. Vespere autem facto, miserunt eum in carcerem, vbi circa mediam noctem primò angelica vi∣sitatione confortatus est. At manè cùm traheretur ad lo∣ca Bubali, gratias agens ac dicens, In manus tuas Domine

commendo spiritum meum, obijt, & sepultus est in loco lapidis excisi cum gloria, à viris sanctis, 9. anno Neronis. Hoc in martirologio. Quod autem nostrum nō Hebraeo∣rum Pascha celebraret, S. Marcus testis est. Etiam Beda super actus Apost. ita. Constat iam Apostolum Petrū Ro∣mae die dominico resurrectionis Domini N. I. C. Pascha celebrasse. Constat etiam hoc: Euang. Marcum ab eo mis∣sum docuisse in Aegipto. Haec Beda. Quùm igitur Indict. 10. incaepit primus annus Neronis, in 25. anno post pas∣sionem Domini, & Indictione 3. octauus eiusdem annus finitur. In anno 33. post passionem, in quo 7. Cal. Maij die dominico passus est S. Marcus, & pagani carnem eius in terram trahebāt, tamen adhuc spiritum retinens, vixit vsque mane, nonne emicat {quod} Christus 7. Cal. Aprilis re∣surrexit à mortuis? Pascha enim, 7. Cal. Maij, non ante vel post praedictum annum quàm 95. annis habetur. Post Marcum Euangelistam primus Alexandriae ecclesiae or∣dinatur episcopus Anianus, qui praefuit annis 22.

10. Sillanus. Paulinus. Perseus obijt anno aetatis 29. [ 68] [ 46] Thermae à Nerone aedificantur, quas Neronianas voca∣bat. M Anneus. Lucanus, Cordubensis, poaeta, in Pisonia∣na coniuratione deprehensus, brachium ad secandas ve∣nas praebuit medico. Nero vt similitudinem Troiae ar∣dentis inspiceret, plurimam partem Romanae vrbis incē∣dit. In Asia tres vrbes terraemotu conciderunt, Laodicia Hieropolis, Colossae, Albino succedit Florus, sub quo Iudaei contra Romanos rebellauerunt. Iunius Gallio, frater Se∣necae, aegregius declamator, propria se manu interfecit.

11. Censinus. Apuleius. Duae tantū sub Nerone pro∣uinciae [ 69] [ 47] factae Pontus Ptolemiacus, & Alpes Cottiae Cottio rege defuncto. Multi nobilium Romae à Nerone inter∣fecti sunt. Nero in Olimpiade coronatur, cericas, citha∣ristas, tragaedos, aurigas vario certamine superans.

[ 48] 12. Capito. Rufus. Linus Corepiscopus, secundum [ 70] gesta pontificum, his Consulibus (teste Cassiodoro) pas∣sus

est 9. Cal. Octobris, & sepultus est iuxta corpus B. Petri in Vaticano. Cletus corepiscopus, succedit, annis 12. L. Anneus Seneca, Cordubensis, praeceptor Nero∣nis, & patruus Lucani poaetae, incisione venarum, & vene∣ni haustu obijt.

[ 71] 13. Italicus. Turpilianus. Nero in expensas centies centena millia decreto Senatus annua sumministrat. Nero [ 49] cum caeteris viris insignibus, & Octauiani vxorem inter∣fecit, Cornutum{que} philosophum, praeceptorem Persei, in exilium fugat.

[ 72] 14. Siluanus. Otho. His Cōsulibus (teste Cassiodoro) [ 50] Nero Petrum & Paulum & se interfecit. L. Anneus Me∣las, frater Senecae, Cordubensis, & Gallionis bona Lucani poaetae filij à Nerone promeretur. Primus Nero super omnia scelera sua, etiam primam persecutionem in Chri∣stianos facit, in qua vna die B. Petrus crucifigitur, & Pau∣lus gladio caeditur, anno 38. post passionem. Contra Ju∣daeos qui, Flori auaritiam non ferentes, rebellabant, Ves∣pasianus magister militiae à Nerone transmittitur, qui in Iudaea multas vrbes cepit. Flauius Iosephus, scriptor hi∣storicus, dux belli Iudaeorum, cum à Romanis interficien∣dus esset, Vespasiano praedixit de morte Neronis, & eius imperio. Leo 2. successor Agathonis Papae, in sua decre∣tali epistola sic. Si autem Petrus, Apostolorum princeps, adiutores sibi acciuit Linum & Cletum, non tamen pon∣tificij potestatem, aut soluendi vel ligandi normam eis tradidit, sed Clementi successori suo, qui sedem Apostoli∣cam post eum, & pontificalem, tradente sibi B. Petro A∣postolo, tenere promeruit. Linus verò & Cletus ministra∣bant exteriora: princeps autem Apostolorum Petrus verbo & orationi insistebat. Linum enim & Cletum nihil vnquam legibus suis ex pōtificali ministerio potestateué egisse, sed quantum eis à B. Petro praecipiebatur, tantum solummodò agebant. Haec Leo Papa. Clemens ergo Pa∣pa, primus post Petrum, Romanam ecclesiam tenuit, vel

cum Lino & Cleto, sicut cum Petro fuit. Post Petrum, im∣••••ò etiam cum Petro primus Papa S. Clemens Romanam rexit ecclesiā, ipso ita teste: Clemēs Rom. ecclesiae praesul, Iacobo Hierosolimorum episcopo, Quoniam sicut à Bea∣tro Petro Apostolo accepimus, omnium Apostolorum principe & patre, qui claues regni caelestis accepit, aequa∣litèr tenere debemus de Sacramentis, quae geruntur in sanctis, te ex ordine nos decet instituere &c. Clemens vr∣bis Rom. episcopus: &c. Et infrà sic. De quibus B. Petrus instructor & ordinator noster. Et paulò post. Haec Apo∣stoli à Domino acceperunt, & nobis tradiderunt: haec nos docemus, vobis{que} haec omnia absq, reprehensione tenere & docere, quibus agendum est mandamus. Et pòst. Do∣minus noster Iesus Christus, mittens discipulos suos, prae∣cepit nobis, in quamcun{que} ciuitatem intraueritis, dicite: Pax huic domui &c. Clemens Rom. vrbis episcopus, cha∣rissimis fratribus Iulio & Iuliano &c. Dilectissimis fra∣tribus & condiscipulis Hierosolimis, cum charissimo fratre nostro Iacobo episcopo habitantibus. Clemens episcopus &c. Haec ipse Clemens. Sanctus ergò Cle∣mens, non tantùm successor B. Petri fuit, sed etiam viuen∣te Iacobo, nouem annis ante passionem Petri Rom. ca∣thedram tenuit iuxta scripturam, & deinde post Petrum 21. id est, 12. cum Cleto, vel cum Lino & Cleto, & 9. annis post eos, vsque dùm in exilium missus est. Si S. Clemens Papa tunc fuit, quandò decretalem istam epistolam S. Ia∣cobo cōscripsit. Nullius autem legitur decretalis episto∣la nisi papae, qui annum nonum ei imputant, quasi post Cletum, tanquam ipsi soli cathedram tenerent, & prae∣termittitur Anacletus Papa 2. post Petrum 10. annis se∣dens, quià non possunt sub regibus supputari vsque ad Traianum Imperatorem, Papae 4. Iacobus enim in anno 30. post passionem Domini passus est, & Petrus 39. Traia∣nus etiam in anno 70. post passionem regnare caepit, sub quo passus est S. Clemens. Nullum autē graui anathema∣tis

sententia percussisset S Clemens, nisi episcopali po∣testate sedis apostolicae, dicendo, sit anathema. Linus ex praecepto B Petri praecepit, nè mulier non velato capite ecclesiā intraret. Cuius Paulus in epistola ad Timotheum meminit, qui etiam martyrio 6 Cal. Decembris corona∣tur. Romae passi sunt Processus & Martinianus, & 47. qui baptizati sunt à Petro, & in custodia Mamertini retrusi. Torpes. Marcellus, & Apuleius. In Alexandria Marcus E∣uang. 8. anno Neronis, Mediolano Nazarius & Celsus. Apud Aquileiam Hermagoras episcopus, Fortunatus di∣aconus, Faelix cum Constantia. Orosius presbiter sic: At verò Nero postquàm Galbam in Hispania Imperatorem creatū ab exercitu cognouit, totus animo ac spe cōcidit. Siquidem Petro in vrbe Romana interfecto, & Christia∣nis paenarū diuersitate laniatis, de Hispania illicò Galba surrexit. Cū{que} Nero perturbandae, immò ignominiosissi∣mè subruendae Reip. mala moliretur, hostis à Senatu pro∣nunciatus, & ignominiosè fugiens ad quartū ab vrbe la∣pidē, id est, ad quartū vrbis miliariū, in suburbano liberti∣ni sui, inter Salariā & Numantanā viā seipsum occidit, aeta∣tis 32. anno. In quo omnis familia Augusti cōsumpta est.

ROmanorum 7. Galba Seruius, mòx vt mortem Ne∣ronis comperit, Romam venit. Qui cùm antiquis∣simae nobilitatis Senator anno 73. aetatis esset, ab Hispa∣nis & Gallis electus, mòx ab vniuerso exercitu libentèr acceptus est. Nam priuata eius vita insignis erat militibus, & militaribus ac ciuilibus rebus. Saepe Consul, saepè Pro∣consul, frequentèr dux grauissimus belli. Huius breue imperium bono caepit exordio, nisi quòd propensior erat ad seueritatem. Orosius sic: Cum{que} omni auaritia, sae∣uitia, segnitia{que} offenderet, sibi Pisonem nobilem indu∣strium{que} adolescentem in filium atque in regnum adop∣tauit. Cum quo insidijs Othonis in medio vrbis Romae fo∣ro capite truncatus est mense 7. septem{que} diebus sui Im∣perij, & sepultus est in suis hortis, qui sunt via Aurelia, nō

longè à Roma. Hic igitur regnauit vsquè in finem Iulij in anno 32 post passionem, iuxta temporis•• rationem.

1, Vespasianus. Titus. Fabius Quintilianus Romam [ 73] [ 51] à Galba perducitur.

ROmanorū 8. Lucius, q̲ & Otho, Galba & Pisone Ro∣mae interfectis inter tumultus caedes{que} intrauit impe∣riū. Hic matre erat nobilior quàm patre, neutro tamē ob∣scurus: in priuata vita mollis, & Neronis familiaris, in im∣perio documentū sui nō potuit ostendere. Nā cùm Otho Galbā occidit à Germanis Vitellius factus est imperator. Otho igitur cùm mòx creatum imperatorem in Gallia per Germanicas legiones Vitellium comperisset, bellum ciuile molitus est. Cùm autem primùm tribus leuibus praelijs, hoc est, vno apud Alpes, alio apud Placentiam, tertio circa locum, quem Castoris vocant, contra Valen∣tem & Cinnam Vitelliani duces congressus, victor exti∣tisset, quarto cùm apud Petriacum praelio aduertisset suos vinci, cùm ingentes tamen copias haberet, & petentibus militibus, nè tam citò de euentu belli desperaret, dixit se tanti non esse, vt propter eum bellum ciuile oriretur, sicque anno 38. aetatis, imperij autem die. 90. postquàm imperare caepit, sese interfecit, hoc est, vsquè in mensem Octobrem in eodem anno quo Galba occisus est. Cui successit Vitellius vsquè Octobr. mensem, in anno. 40. post passionem.

1. ROmanorū 9. rex Vitellius regnauit mensib. 8▪ & 8. dieb{us}, vs{que} mēsē Octob. in anno 40. post passionē.

[ 52] 1. Vespasianus 2. Titus 2. His Cōsulibus, teste Cas∣siodoro, [ 74] Vespasianus apud Iudaeam ab exercitu impera∣tor appellatus est. Vitellius occiso Othone potitus im∣perio, cum suis Othonis{que} militibus ingenti gloria victor Romam venit. Hic familia erat ortus honorata, ma∣gis quàm nobili. Nam pater eius non admodùm clarè na∣tus, tres tamen ordinarios gessit Consulatus. Hic cum multo dedecore imperauit, & graui saeuitia notabilis,

praecipuè ingluuia, & voracitate vitam humanam proprijs malis aggrauauit, quippè vno die saepè quatèr, vel quin∣qui••s fertur epulatus. Notissima certè caena memoriae mandata est, quam ei frater Vitellius exhibuit, in qua (supra caeteros sumptus) duo millia piscium, & 7 millia a∣uium apposita traduntur. Hic cùm Neroni similis esse vellet, & adeò se ob id proferret, vt etiam exequias Nero∣nis, quae humilitèr sepultae erant, honoraret. Qui cùm de Vespasiano comperit, primùm molitus est deponere im∣perium, sed posteà à quibusdam animatus, Sabinum Ves∣pasiani fratrem, nihil tùm mali suspicantem, cum caete∣ris Flauianis in Capitolium compulit. Succēso ita{que} tem∣plo & mixta simùl flamma ruina{que}, omnes in vnum pa∣ritèr interitum atque tumulum dedit••. Pòst deficiente eo, in Vespasiani nomine, & ab exercitu suo destitutus, ap∣propinquantibus{que} iam hostibus, trepidus cùm se in quā∣dam proximam palatio cellam contrusisset, turpissimè inde protractus est, & per vrbem publicè nudus, erecto capite, & subiecto ad mentum gladio, stercore in vultu & pectore ab omnibus obuijs appetitus▪ postremò apud Ge∣monias scalas graduum minutissimorum ictuum crebris∣que compunctionibus gladio stercore inuoluto excarni∣ficatus est, & inde vnco tractus, in Tiberim proiectus, communi sepultura caruit. Occisus est autem 3. die men∣sis Octobris anno aetatis 57. Iosepho Iudaeorum historico teste, & tunc viuente. Eusebius sic. Galba 7. mense impe∣rij sui in medio Romanae vrbis foro capite truncatus est. Otho 3. regni sui mense apud Petriacum propria manu occubuit. Vitellius 8. mense sui imperij à Vespasiani duci∣bus occisus, in Tiberim proijcitur. Haec Eusebius. Hoc au∣tem tempus inter Neronem & Vespasianū, nec Eusebius, nec etiam Beda supputat. Multis autem & nesarijs modis per complures dies à Vespasiani militibus, id est, ab Anto∣nio primo & Martiano (qui Vitellium occiderunt) duci∣bus Vespasiani, aduersus Senatū, Populum{que} Rom: indis∣creta

caede saeuitum est. Vespasianus cùm Iudaeos in vrbe Hierosolimorum, praecipuè ob diem festum Paschae, con∣gregatos obsidione clausisset, cognita morte Neronis, hortatu plurimorum regum & ducum, maximè Iosephi Iudaeorum ducis sententia, qui captus cum in vinculacon∣ijceretur, constantissimè dixit continuò se ab eodem Ves∣pasiano sicut imperatore soluendum imperio adepto. Bellum ita{que} Tito filio committens, Romam per Alexan∣driam proficiscitur, sed cognita morte Vitellij, paulispèr Alexandriae subsistit. Titus verò ab exercitu pronuncia∣tus est imperator, capta{que} vrbe, muros vniuersos solo ad∣aequauit. 600. millia Iudaeorum interfecta eo bello, Cor∣nelius & Suetonius referunt. Iosephus verò Iudaeus, qui ipsi praefuit bello, & apud Vespasianū, post praedictū imperiū, veniā gratiā{que} meruit, scribit vndeciès centena millia gla∣dio & fame perijsse, reliquos autē toto orbe dispersos 900. millia narrat. Vespasian. & Titus imperatores appellātur.

ROmanorum. 10. Vespasianus secundum omnes reg∣nauit annis 9. mensibus 11. diebus 22. hoc est, vs{que} Cal. Octobris in anno 50▪ post passionem. Hic imperan∣te Claudio ab eodem in Britanniam missus, etiam Vectam insulam, Britanniae proximam à meridie, Romanorum ditioni subegit. Linus episcopus annis 11.

[ 53] 1. Vespasian. 3. Nerua. Capitoliū Romae incensum. [ 75]

[ 54] 2. Vespasian. 4. Titus 3. His Consulibus, à Tito filio [ 76] Vespasiani Iudaea capta, vt Iosephus dicit, vndeciès cētena millia fame & gladio perierunt, & 100. millia captiuorum venditi. Mathaeus: Amen dico vobis, non relinquetur la∣pis super lapidem, qui non destruatur. Iuxta historiam manifestus est sensus, quia 42. anno post passionem Do∣mini, sub Vespasiano & Tito, ipsa ciuitas cum templo magnificentissimo funditùs est euersa, ita vt solo coaequa∣retur. Haec Hieronimus In anno igitur 42. post passio∣nem, hoc est, cum anno passionis, in quo incaepit Vespa∣sianus annum secūdum, capta est Hierosolima in diebus

Paschae, Iosepho teste & ibi praesente. Cum enim nolue∣runt verti ad paenitentiam, domino eos expectante per annos 40. dignum erat vt in tempore, quo occiderunt do∣minum, etiam ipsi occiderentur. Pascha enim Hebraeo∣rum (anno praedicto) contigit quarta feria, in qua con∣gregati sunt omnes principes sacerdotum, & seniores po∣puli in atrium principis sacerdotum, qui dicebatur Cai∣phas, & concilium fecerunt vt Iesum dolo tenerent & oc∣ciderent. Nostrum autem Pascha. 8. Cal. Aprilis, in quo crucifixerunt dominum, in quibus diebus Titus capit ci∣uitatem, deinde templum succendit, muros vrbis vniuer∣sos solo coaequauit, & vndecies centena millia gladio & fame perire scribit Iosephus Iudaeorum historicus tunc praesens, & centum millia captiuorum vendita, & 900. millia dispersa. Ideo autem tanta multitudo Hierosoli∣mis erat tunc, quia ex omni Iudaea ad templum in diebus azimorum confluebant.

[ 77] 3. Vespas. 5. Titus 4. [ 55]

[ 78] 4. Vespas. 6. Titus 5. Ciclus incipit. 4. concurrenti∣bus bissextilibus. [ 56]

[ 79] 5. Vesp. 7. Titus 6. Ciclus decennouenalis. 4. inci∣pit [ 57] indictione 15. Vespasianus Capitolium aedificare or∣sus est: & Achaiam, Liciam, Rhodum, Bizantium, Samum, quae liberae ante suum tempus fuerunt: item Thraciam. Ciliciam. Comagennem, quae sub regibus amicis egerant, in pronuncias redegit.

[ 80] 6. Commodus. Rufus. Colossus erectus est, altitudi∣nis [ 58] habens pedes 107.

[ 81] 7. Vesp. 8. Titus 7. Asconius Pedianus, scriptor hi∣storicus, clarus habetur, qui 73. aetatis anno captus lumi∣nibus. [ 59] 12. posteà in summo omnium honore consenescit. Gabinius rhetor in Gallia docet.

[ 82] 8. Vespas. 9. Titus 8. [ 60]

[ 83] 9. Siluanus. Verus. Tres ciuitates Cypri terraemotu [ 61] corruerunt. Lues ingens Romae facta, ita vt post non mul∣tos

dies in Ephemeridem decem fermè millia hominum mortuorum efferrerentur.

[ 62] 10. Domitianus. Messalinus. Vespasianus colonias [ 84] deduxit. Apollinaris episcopus ad Rauennam missus, & passus est. Vespasianus profluuio ventris, in villa propria, circa Sabinos obijt, 69. aetatis anno, mense quasi Septem∣bri. Cui successit Titus, his Consulibus teste Cassiodoro.

ROmanorum 11. Titus, filius Vespasiani, iuxta historiā Romanā, regnauit annis, 2. mensib. 8. diebus 20. hoc est, vsque Cal. Iunij, in anno. 53. post passionem domini.

1. Domitianus. Rufus. Titus filius Vesp. in Graeca [ 63] & Latina lingua disertissimus fuit, & tantae bonitatis, vt [ 85] vt cum quadam die recordatus fuisset in caena, nihil se illo die cuiquā praestitisse, dixerit, amice hodiè diem perdi∣di. Mons Vespius ruptus in vertice, tantum ex se iecit in∣cendium, vt regiones vicinas & vrbes cum hominibus ex∣ureret.

2. Domitianus. Sabinus. Titus Musonium Rufum, [ 86] [ 64] philosophum, de exilio reuocat, & theatrum Romae aedi∣ficans, in dedicatione eius, 5. millia ferarum occidit. Ro∣mae plurimae aedes incendio concremantur. Titus vir fuit omnium virtutum genere admirabilis, adeò vt amor & de∣liciae humani generis diceretur, facundissimus, bellicosis∣simus, moderatissimus. Causas latinè egit, poaemata & tragaedias graecè composuit. In oppugnatione Hierosol. sub patre militans. 12. contra se pugnantes, 12. sagitta∣rum confixit ictibus. Tandem obijt in villa qua etiam pa∣ter, anno aetatis 42. imperij autem anno 2. mense. 8. die 20. secundum Romanam historiam. Cui successit frater suus iunior Domitianus.

ROmanorum. 12. Domitianus regnauit annis 15. mensib. 5. secundum omnes, hoc est vs{que} Calend. No∣uembris in anno 68. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt teste Cassiodoro.

[ 65] 1. Domitianus 4. Rufus 3. Domitiani vxor Augusta [ 87]

appellatur. Cletus his Consulibus passus est. 6. Cal. Maij, secundum gesta pontificum.

[ 88] 2. Domitianus 5. Dolobella. Decreto Senatus Ti∣tus [ 66] inter Deos refertur.

[ 89] 3. Domitianus 6. Rufus 4. Domitianus eunuchos fie∣ri prohibet. Tres virgines Vestae ob stuprum dānantur. [ 67]

[ 90] 4. Flauius. Traianus. Plurimos Senatorum Domiti∣anus in exilium mittit. Linus episcopus annis 11. [ 68]

[ 91] 5. Domitianus 7. Nerua. Secundus Alexandrinae ec∣clesiae [ 69] episcopus constitutus est Abalus, qui praefuit an∣nis 13.

[ 92] 6. Traianus 2. Glabrio. Domitianus templum sine lignorum admixtione construxit. Primus Domitianus [ 70] dominum & Deum appellari se iussit. Cuius anno 6. Cle∣mens papa in exilium missus est vt videtur, cùm annis 9. post Cletum cathedram teneret.

[ 93] 7. Domitianus. Saturninus Duo mēses alitèr appel∣lati, September Germanicus, October Domitianus. Ana∣cletus [ 71] papa post Petrum 2. Clementi successit annis 10. ipso ita teste. Anacletus seruus Iesu Christi, in sede Apo∣stolica &c. & infra. Nam vt ait B. Clemens antecessor no∣ster &c. Anacletus episcopus vniuersis episcopis in Italia constitutis. Quantam Apostolicae sedis debitam reueren∣tiam erga me charitas vestra distribuit &c. Et posteà: Et vt à B. Petro principe sumus instructi, à quo & presbiter sum ordinatus, &c. Prouinciae autem multae ante aduen∣tum Christi diuisae erant maxima ex parte, & posteà ab Apostolis & B. Clemente, praecessore nostro, ipsa diuisio est renouata &c. Anacletus seruus Iesu Christi, in Apostolica sede à domino constitutus, & à S. Petro Apostolorum principe presbiter ordinatus. Quoniā ha∣ctenùs de his à B. Petro Apostolo & reliquis Apostolis, & B. Clemente praecessore nostro & martire nouimus statutum, denegare vobis minimè possumus. Illi autem qui in metropoli à B. Petro, ordinante domino & praeces∣sore

nostro praedicto S. Clemente, siuè à nobis constituti sunt, non omnes primates esse possunt &c, & posteà B. Petrus Apostol. princeps de S. praecessore nostro Cle∣mente plebibus praedicando, docens eos qualiter & obe∣dire deberent, eum{que} obseruare &c. Haec Anacletus papa ait. Anacletum verò omninò Eusebius praetermisit, quo∣niam Linus & Cletus, qui non fuerunt papae, & Clemens & Anacletus à passione Petri in vltimo anno Neronis, vsquè ad Traianum non possint simùl cum regibus stare. In loco enim annorum Clementis, quibus post Petrum cum Lino & Cleto, si simul post Petrum viui fuerunt, vel cum Cleto tantùm Clemens cathedram tenuit, Linus & Cletus sunt positi, & in loco Anacleti papae, qui post Cle∣mentem 10. annis successit, Clemens positus est.

[ 72] 8. Siluanus. Priscus. [ 94]

[ 73] 9. Asprenas. Clemens 1. Domitianus plurimos no∣bilium in exilium mittit, atque occidit: & mathematicos, [ 95] & philosophos Roma expulit.

[ 74] 10. Domitianus 9. Clemens 2. Multa opera Romae [ 96] facta, in quibus Capitolium, & Forum trāsitorium, Diuo∣rum porticus, Nisium, ac saepiumstadium. His Consulibus (teste Cassiodoro) Anacletus papa obijt, secundum ge∣sta pontificum.

11. Nerua. Rufus. Domitianus de Dacis & Germanis [ 75] triumphauit, qui{que} tantae superbiae fuit vt nullam sibi sta∣tuam [ 97] nisi auream pateretur poni.

[ 76] 12. Flauius. Vetus. Maxima virginū vestalium Cor∣nelia, [ 98] conuicta stupri, iuxta legem viua defossa est. Domi∣tianus prohibuit vites in vrbibus seri.

[ 77] 13. Sabinus. Antonius. Flauius Iosephus historio∣graphus, [ 99] 20. libros antiquitatum his temporibus scribit. Ciclus decēnonenalis incipit, indictione 3.

14. Nerua 3. Traianus 3. Secundus post Neronem [ 100] [ 78] Domitianus Christianos persequitur, & sub eo Aposto∣lus Iohannes in feruentis olei dolium ante Portam Latinā

Romae missus, sed nihil laesus, sicut à corruptione carnis fuit immunis. Deinde in Pathmos insulam religatus Apo∣calipsim vidit, quam Irenaeus interpretatur. His Consuli∣bus papa Clemens passus est, secundum gesta pontificū.

[ 101] 15. Senecio. Palma. Domitianus rursùm philosophos [ 79] & mathematicos Roma per edictum extrudit. Romae 6. Cal. Maij natalis Anacleti papae & martiris, sub Domi∣tiano passi, qui memoriam B. Petri construxit & compo∣suit, vbi episcopi reconderentur. Euaristus papa 3. annis 10. mens. 2. Apollonius Tianius, & Euphrates philoso∣phi, clari habentur.

16. Traianus. Fronto. Domitianus eos qui de genere [ 80] [ 102] Dauid erant interfici iussit, vt nullus Iudaeorum regni re∣liquus foret. Scribit Brutus plurimos Christianorum sub Domitiano martires factos, inter quos & Flauiam domi∣cillam, Flauij Clementis Consulis ex sorore neptem, in insulam Pontianam relegatam, quia se Christianam testa∣ta est. Multa signa atque portenta Romae & toto orbe fa∣cta. Domitianus suorum coniuratione occisus est in pa∣latio, anno aetatis 35. & per vespiliones ignobilitèr por∣tatur. Cui successit Nerua his Consulibus.

ROmanorum 13. Nerua, Iosepho & Beda teste, regnauit anno vno mēsibus 4. diebus 8. hoc est, vs{que} Cal. Mar∣tij in anno 70. post passionē. Sub quo hi Cōsules fuerunt.

[ 103] 1. Traianus. Orfitus. Alexandriae tertius episcopus [ 81] Cerdo annis 11. Senatus decreuit vt omnia, quae Domi∣tianus statuerat, in irritum deducerentur. Ita{que} multi quos iniustè eiecerat, de exilio reuersi sunt, nonnulli propria bona receperunt. Aiunt etiam Apostolum Iohannem inter reuersos de exilio solutum, Ephesum reuersum fuisse, vbi & hospitiolum, & amicos amantissimos sui habebat. E∣uangelium quo{que} contra haereticos scripsit. Iustus à Ti∣beriade Iudaeorum scriptor agnoscitur.

[ 104] 2. Senicio. Sura. Romae passi sunt Eutiches, Victori∣nus, [ 82] & Marcus. Apud Aminterninam vrbem Victorinus

episcopus, frater Seuerini. Nerua his Consulibus (teste Cassiodoro) obijt in hortis Salustianis, anno aetatis. 72. cum iam Traianum adoptasset in filium.

ROmanorū. 14. Vlpius Crinitus Traianus, natus Ita∣lice in Hispania, regnauit annis. 19. mensib. 6. die∣bus 15. teste omni historico. Hoc est vsq, Calendas Septē∣bris in anno 89. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 83] 1. Traianus 6. Maximus. Decreto Senatus Nerua in∣ter deos refertur. [ 105]

[ 84] 2. Senicio 3. Sura 2. Ciclus solaris incipit 4. concur∣rentibus [ 106] bissextilibus. Hoc anno, id est, 84. incarna∣tionis secundum Dionisium, in fine dominici diêi subse∣quente. 6. Cal. Ianuarij potuit Iohannes dormire.

[ 85] 3. Vrbanus. Marcellus. Irenaeus episcopus scrip∣sit [ 107] eum vsque ad Traiani tempora permāsisse. Post quem discipuli eius insignes fuerunt, Papias Hierosolimitanus episcopus, & Policarpus.

[ 86] 4. Candidus. Quadratus. Traianus de Dacis & Scy∣this [ 108] triumphauit.

5. Commodus. Cerealis. Traianus victo rege Deci∣balo, [ 109] [ 87] Daciam facit prouinciam.

[ 88] 6. Senecio. Sura. Traianus Hiberiam, sarmatas O∣soroenos, [ 110] Arabas, Bosphorianos, Colchos, in deditionem accepit, Seleusiam & Ctesephontem, Babilonem{que} oc∣cupauit & tenuit. In mari rubro classem instituit, vt per eam Indiae fines vastaret.

[ 89] 7. Gallus. Bradua. Romae domus aurea incenditur. [ 111] Hoc anno dominicus dies 6. Cal. Ianuarij contigit, quo fortè S. Iohannes obijt. Decretalis epistola Euaristi Papae data est Gallo & Bradua Consulib. sub quibus passus est secundum gesta pontificum.

[ 90] 8. Africanus. Crispinus. Terraemotu. 4. vrbes Asiae [ 112] subuersae sunt, & Graeciae duo.

[ 91] 9. Crispinus. Solenus. Alexandrinae ecclesiae quartus [ 113]

episcopus Primus annis 12. Euaristus Papa obijt. 10. Cal. Ianuarij. Alexāder Papa. 4. post Petrum annis 10. mensi∣bus. 5.

10. Piso Rusticus. Traiano Christianos persequente, [ 92] [ 114] Simon, qui & Simeon, filius Cleophae, qui post Iacobū Hie∣rosolimis tenebat episcopatum, crucifigitur, omnibus mirantibus, & ipso iudice, vt centum viginti annorum se∣nex crucis supplicium pertulisset. Cui successit Iustus.

[ 115] 11. Traianus 7. Africanus 2. Antiochiae quo{que} epis∣copus [ 93] Ignatius Romam perductus, bestijs traditur: post quem tertius constituitur episcopus nomine Oron. Prae∣fectus Traiani cùm in quadam prouincia Christianorum multos occideret▪ omnes{que} alacres ad martyrium prope∣rare aduerteret, multitudine perterritus, misit ad Traia∣num, interrogans quid facto opus esset, nuntians ei quòd praeter obstinationem non sacrificandi, & antelucanum congregari ad canendum cuidam Christo: nihil apud eos mali reperiri. Praetereà ad conferendam disciplinam, vetari apud eos homicidia, furta, adulteria, latrocinia, & his similia. Ad quem commotus Traianus, rescripsit: hoc genus quidem inquirendum non esse, oblatos verò pu∣niendos.

[ 116] 12. Celsus. Crispinus. Plinius secundus, Nouocomē∣sis, orator & historicus, insignis habetur. [ 94]

[ 117] 13. Hasta. Piso. Ciclus 6. decenn. Indict. 8. Tres vr∣bes Galatiae terraemotu erutae, & Pantheon Romae fulmi∣ne [ 95] concrematur.

[ 118] 14. Messala. Paedio. Post Iustum ecclesiae Hierosoli∣mitanae [ 96] episcopatum 4. suscepit Zachaeus.

[ 119] 15. Aemilius. Vetus. Post Zachaeum 5. Tobias. Cui [ 97] successit 6. Beniamin, ac deinde. 7. Iohannes. 8. Matha∣thias. 9. Philippus.

[ 120] 16. Niger. Apronianus. Traianus Armeniam, Syriam, [ 98] Mesopotamiam fecit prouincias.

[ 121] 17. Clarus. Alexander. Iudaei, qui Libiae erant, ad∣uersum [ 99]

cohabitatores alienigenas dimicant. Similitèr in Aegipto & Alexandria, apud Cyrenem quo{que}. & Thebai∣dam magna seditione contendunt, sed gentilium pars su∣perat in Alexandria.

[ 100] 18. Alexander. Salinator. Iudaeis Mesopotamiae re∣bellantibus [ 122] praecepit imperator Traianus Lisiae Quieto vt prouinciam exterminaret. Aduersus quos Quietus aciē instruens, infinita millia eorum interfecit. Ob hoc Iudaeae procurator ab imperatore decernitur. Salaminam vrbem Cypri interfectis in ea gentibus, subuertêre Iudaei.

19. Adrianus. Rusticus. Alexandri Papae passio. 5. No∣nas [ 123] [ 101] Maij Romae, via Numantana, ab vrbe miliario 7. cum Euentio & Theodolo praesbiteris, sub Traiano imperato∣re, iudice autem Aureliano decollatus. Siquidem Adria∣nus non adhùc imperabat, sed in martyrologio legitur. Alexander papa constituit aquam sparsionis cum sale be∣nedicto in habitaculis hominum spargi. Sixtus Papa 5. annis 10. mensib. 11. Qui constituit in decretalibus suis, vt sacra misteria non tractarentur, nisi à sacris ministris. Et vt intra actionem missarum Sanctus, Sanctus, Sanctus cantaretur. Romae passi sunt Clemens & Alexander Pa∣pae, Quirinus cum filia Balbina, Sulpitius, Seruilianus, Domicilla, Serapia virgines, Nereus, Achilleus, Ignatius.

[ 102] 20. Seruilius. Fuluius. His Consulibus (teste Cassio∣doro) [ 124] Traianus apud Seleuciam Isauriae profluuio ven∣tris obijt, anno aetatis 63. mense nono, die 4. Mensis au∣tem nonus anni est secundum Latinos September. Solus inter omnes Traianus intra vrbem sepultus est. Ossa eius collata in vrnam auream, foro quod aedificauit sub co∣lumna posita sunt, cuius altitudo 144. pedes habet. Huius tantum memoriae delatum est, vt vsque ad nostram aetatem non alitèr in Senatu acclametur principibus, nisi, faelicior Augusto, melior Traiano.

ROmanorum 15. Adrianis secundum historiam Ro∣manam regnauitannis 21. in anno centesimo vnde∣cimo

post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro. Antiochiae constituitur 4. episcopus Corne∣lius. Nicapolis & Caesarea terraemotu conciderunt.

• [ 125] 1. Verus. Augurinus. [ 103]
• [ 126] 2. Auiola. Pansa. [ 104]
• [ 127] 3. Paternus. Torquatus. [ 105]
• [ 128] 4. Glabrio. Apronianus. [ 106]
• [ 129] 5. Asiaticus. Quintus. [ 107]
• [ 130] 6. Verus. Ambiguus. [ 108]
• [ 131] 7. Gallicanus. Titianus. [ 109]
• [ 132] 8. Torquatus. Libo. [ 110]
• [ 133] 9. Celsus. Marcellinus. [ 111]
• [ 134] 10. Pontianus. Rufinus. [ 112]
• [ 135] 11. Augurinus. Sergianus. [ 113]
• [ 136] 12. Tiberius. Silanus. [ 114]
• [ 137] 13. Sergius. Verus. [ 115]

Ciclus solaris incipit. 4. Ciclus decennouenalis septi∣mus, Indictione. 12. Antinous puer regius, eximiae pulchri∣tudinis, in Aegipto moritur. Quē Adrianus valdè plorans (nā eum pro delicijs habuerat) inter Deos refert. Ex cuius nomine etiam vrbs appellata est. Alexandrinae ecclesiae episcopus sextus fuit Eumenes annis. 13.

[ 138] 14. Pompeianus. Atilianus. Templum Romae Vene∣ri [ 116] sub Adriano in vrbe factum est. Saluius Iulianus per∣petuum composuit edictum.

[ 139] 15. Pompeianus. Cōmodus. Adrianus Athenis hie∣mem [ 117] exigens, Eleusinam inuasit: quique cùm insignes & plurimas aedes Athenis fecisset, agonem edidit, bibliothe∣cam{que} construxit. Ab Adriani temporibus vsque ad im∣perium Constantini per annos circiter. 180. in loco resur∣rectionis simulacrum Iouis in crucis rupe, statua ex more Veneris à gentilibus posita colebatur: estimantibus per∣secutionis autoribus, quòd tollerent fidem nobis resur∣rectionis & crucis, si loca sancta per idola polluissent.

[ 140] 16. Lelius. Albinus. Iudaei ad arma versi, Palaestinam [ 118]

depopulati sunt, tenente prouinciam Tinio Rufo. Cui ad opprimendos rebelles Adrianus misit exercitum. Fauo∣rinus & Polemo rhetores, insignes habentur.

17. Camerinus. Niger. Basilides haeresiarcha in A∣lexandria [ 119] cōmoratur, à quo Gnostici. Chochabas dux Iu∣daicae [ 141] factionis, nolentes sibi Christianos aduersum mili∣tem Romanum ferre subsidium, omnimodis cruciatibus necat.

18. Antoninus 2. Praesens 2. Bellum Iudaicum, quod [ 120] in Palaestina gerebatur finem accepit, rebus Iudçorum pe∣nitùs [ 142] oppressis: ex quo tempore etiam introeundi Hieru∣salem eis licentia ablata est, primùm Dei nutu sicut pro∣phetae vaticinati sunt, deinde Romanis interdictionibus.

19. Antoninus 3. Praesens 3. Hierosolimae primus ex [ 121] gentibus constituitur Marcus, cessantibus episcopis his, [ 143] qui fuerunt ex Iudaeis, numero 15. à passione Domini per annos. 107. sicut Eusebius & Beda perhibent. Da igi∣tur annos. 34. vsquè in passionem, & 107. fiunt 141. anni, vsque ad annum quo omnes Iudaei de Hierusalem sunt proiecti.

[ 122] 20. Seuerus. Siluanus. Aelia ab Aelio Adriano cōdita [ 144] est. In fronte eius portae qua Bethlem egredimur, sub∣sculptus in marmore porcus, significans Romanae pote∣stati subiacere Iudaeos. Nonnulli verò à Tito Aeliano, Ves∣pasiani filio, constructam arbitrantur.

[ 123] 21. Rufinus. Torquatus. Hoc tempore fuit Aquila [ 145] Ponticus 2. interpres post 70. interpretes, qui scripturam de Hebraeo transtulit. Thelesphorus Papa passus No. Ia∣nuarij. Hic decreuit vt per 7. hebdomadas plenas ante Pascha, celebrent ieiunium, & omnes clerici à carne ab∣stineant, & in nocte Natalis Domini missae celebrarentur, ad••missam Gloria in excelsis cantaretur. Higinus Papa. 7. post Petrum annis. 4. Hic constituit clerum, & distribuit ecclesiasticos gradus. Romae passi sunt Sixtus & Theles∣phorus Papae, & Getulius Sabina & Serapia virgines.

Apud Maessanam ciuitatem Apuliae Eleutherius episco∣pus cum Anthia matre, Dionisius episcopus Areopagita, Apud Tiburtinam vrbem Italiae, Simphorosa cum. 7. filijs suis. Apud Athaenas Quadratus & Aristides clarescūt. His Consulibus Adrianus intercutis aquae morbo apud Baias in Campania obijt, maior sexagenario, imperij autem an∣no 21. mense. 10. die. 20. sicut habetur in historia Ro∣mana. Cui succedit Antoninus Pius.

ROmanorum. 16. Antoninus cognomento Pius. 13. imperator à Iulio Caesare, segregatis à numero prin∣cipum Galba, Othone, & Vitellio, regnauit cum libe∣ris suis Aurelio & Lucio 20. & non plenis tribus an∣nis, haec Orosius. Mensibus item tribus, secundum Eu∣sebium & Bedam, hoc est, vsque Calendas Nouembris in anno 134. post passionem. Quia autem mos erat historicorum, vt imperatori deputarent annum, in quo moreretur, vel regno defecisset, ideò potest dici quod nō plenis 23. annis Antoninus Pius regnauerit, cùm non vs{que} in finem anni vixit.

[ 146] 1. Torquatus. Herodes. Iste Antoninus ideò Pius dictus est, quià in omni Rom. regno hominibus debita [ 124] relaxauit.

[ 147] 2. Auiola. Maximus. Antoninus pater patriae appel∣latur. [ 125]

[ 148] 3. Antoninus. Aurelius. Sub Higino. Rom: vrbis e∣piscopo, [ 126] Valentinus Haeresiarcha, & Cerdo magister Martionis Romam venerunt.

[ 149] 4. Gratus. Seleucus. Iustinus philosophus librū pro [ 127] nostra religione conscriptum Antonino tradidit. Higinus Papa obijt 4. Idus Ianuarij.

[ 150] 5. Antoninus. Aurelius. Sub Pio Papa 8. Hermes scri∣bit [ 128] librum, qui dicitur Pastor, vt Pascha die dominico ce∣lebretur.

[ 151] 6. Largus. Messalinus. Antiochiae 5. episcopus con∣stituitur [ 129] Heros.

[ 130] 7. Torquatus. Iulianus. Alexādriae. 7. episcopus Mar∣cus annis decem. [ 152]

[ 131] 8. Orfitus. Priscus. Valentinus haereticus agnoscitur, & permanet vsque ad Nicetum Papam. [ 153]

[ 132] 9. Glabrio Vetus. Mesomedes Cretensis, cytharico∣rum carminum musicus poaeta, agnoscitur. [ 154]

[ 133] 10. Gordianus. Maximus. Marcion haeresiarcha agnoscitur. Ciclus decennouenalis 8. Indict. prima. [ 155]

[ 134] 11. Glabrio. Romulus. Taurus haereticus, Platonicae sectae philosophus, clarus. [ 156]

[ 135] 12. Praesens. Rufus. Arrianus, philosophus, Nicome∣diensis, [ 157] agnoscitur.

[ 136] 13. Commodus. Lateranus. Maximus Tyrius Apol∣lonius, Stoicus, natione Chalcidicus, clarus,

[ 137] 14. Verus. Sabinus. Basilides Scythapolitanus phi∣losophus [ 158] claruit. [ 159]

[ 138] 15. Siluanus. Augurinus. Qui omnes praedicti phi∣losophi verissimi quoquè Caesaris praeceptores fuerunt. [ 160]

16. Barbarus. Regulus. Alexandriae. 8. episcopus Ce∣ladion [ 139] annis. 14. [ 161]

[ 140] 17. Tertullus. Sacerdos. Ciclus solaris incipit. 4. cō∣currentibus [ 162] bissextilibus. Crescens Cynicus agnoscitur, qui Iustinum nostri dogmatis philosophum Asegnilo∣sum & praeuaricatorem philosophiae coarguens, persecu∣tionem suscitauit, in qua ille gloriosè pro Christo sangui∣nem fudit.

18. Quintilius. Priscus. Galenus medicus, Pergamo [ 163] [ 141] genitus, Romae clarus habetur.

19. Verus. Bradua. Pius Papa obijt 5. Idus Iulij. A∣nicetus [ 164] [ 142] Papa 9. post Petrum, annis 11. mensibus 4. Hic constituit nè clerici comam nutriant, iuxta praeceptum Apostoli.

20, Antoninus 5. Aurelius 3. Sub Aniceto Papa Poli∣carpus [ 165] [ 143] Romam veniens, multos ab haeretica labe castiga∣uit, qui Valentini, & Cerdonis fuerant nupèr doctrina

corrupti. Hierosolimorum episcopus post Marcum. 17. Publius.

[ 166] 21. Antoninus. Aurelius. Succedit Publio. 19. Maxi∣m{us}. 20. Iulianus. 21. Caianus. 22. Simmachus▪ 23. Caius. 24. [ 144] Iulianus 25. Capito.

[ 167] 22. Antoninus. Aurelius. [ 145]

[ 168] 23. Antonius. 8. Aurelius. 6. Antoninus Pius apud Lo∣rium [ 146] villam suam. 12. ab vrbe milliario moritur, his Con∣sulibus, este Cassiodoro. Cui successerunt filij sui, id est, Marcus Antoninus Verus, & Lucius Annius, & Antoni∣nus Seuerus. Sub quibus hi Consules fuerunt.

ROmanorum. 17. Marcus Antoninus Verus, cū fratre Lucio Commodo, post patrem regnauit annis▪ 19. mense vno: hoc est, vsquè Calendas Decembris, in anno. 153. post passionem.

[ 169] 1. Duo Augusti Consules. Hi primi aequo iure impe∣rium administrauerunt, quùm vsquè ad hoc tempus sin∣guli [ 147] Augusti fuerunt.

[ 170] 2. Rusticus. Aquilinus. Lucio Caesari, Athenis sacrifi∣canti, [ 148] ignis in coelo ab Occidente in Orientem ferri vi∣sus est.

[ 171] 3. Lelianus. Pastor. Vologressus rex Parthorum, vi∣cinas sibi Romanas prouincias depopulatus est. [ 149]

[ 172] 4. Macrinus. Celsus. Fronto orator insignis habe∣tur, [ 150] qui Antoninum Verum latinas literas docuit. Seleu∣cia, Assiriae vrbs, cum. 300. millibus hominum à Romanis capta est.

[ 173] 5. Orphitus. Prudens. Apud Pysas Peregrinus phi∣losophus, rogo ex lignis facto, semet cōbussit. Lucius Cae∣sar [ 151] cum fratre de Parthis triumphauit. Ciclus. 9. incipit.

[ 174] 6. Prudens. Pollio. Alexandriae. 9. episcopus praefuit [ 152] Agrippinus annis. 12. Persecutione orta in Asia, Policar∣pus & Pionius passi sunt, quorum quo{que} passiones scrip∣tae feruntur. Plurimi in Gallia gloriose ob nomen Christi interfecti sunt, quorum vsque in praesentem diem, con∣dita

libris certamina perseuerant.

7. Verus. Quadratus. Lues multas prouincias occu∣pauit [ 175] [ 153] Roma ex parte occupata. Romani contra Germa∣nos, Marcomannos, Quados, Sarmatas, & Dacos dimicāt.

[ 154] 8. Apronianus. Paulus. Anicetus Papa passus. 16. Cal. [ 176] Maij. Soter Papa. 10. post Petrum annis. 9. qui constituit, vt nulla monacha pallam sacratam in ecclesia contingat, neque incensum ponat. Antiochiae. 7. episcopus ordina∣tur Theophilus, cuius plurima ingenij opera extant. Lu∣cius imperator anno regni sui. 9. siuè vt quidam putant, 11. inter Concordiam & Altimum apoplexia extinguitur, sedens cum fratre in vehiculo. Apollinaris Asianus, Hie∣rapolitanus episcopus, insignis habetur.

9. Priscus▪ Apollinaris. Antonino imperatori Melli∣to [ 155] Asianus Sardiensis, apollogeticum pro Christianis tra∣didit. [ 177]

[ 156] 10. Cethegus. Clarus. Decretalis epistola Soteri Pa∣pae [ 178] data est Cethego & Claro, viris clarissimis, Consuli∣bus. Dionisius episcopus Corinthiorum clarus habetur, & Pynitus Cretesius vir eloquentissimus.

11. Seuerus. Herennianus. Pseudoprophetia▪ quae Ca∣taphrigas [ 179] [ 157] vocatur, accepit exordium, autore Montano, & Priscilla, Maximilla{que} insanis vatibus. Tatianus haereti∣cus agnoscitur, à quo Tatiani.

12. Orphitus. Pluton. Tanta per totum orbē pesti∣lentia [ 180] [ 158] fuit, vt penè vsque ad internecionem Romanus ex∣ercitus deletus sit.

[ 159] 13. Seuerus. Pōpeianus. Imperator, multis aduersum [ 181] se nascētibus bellis, ipse saepè intererat, saepè duces nobilis∣simos destinabat, in quibus saepè Pertinaci, & exercitui, q̲ cum eo in Quadorū regione pugnabat, siti oppressis, plu∣uia diuinitùs missa est, cū è cōtrario Germanos, & Sarma∣tas fulmina persequerētur, & plurimos eorū interficerēt.

[ 160] 14. Gallus. Flaccus. [ 182]

[ 161] 15. Piso. Iulianus. Extant literae Marci Aurelij gra∣uissimi [ 183]

imperatoris, quibus illam Germanicam sitim, Christianorum fortè militum precibus impetrato imbre, discussam contestatur.

16. Pollio. Aper. Soter Papa obijt. 11. Calend. Maij▪ [ 162] [ 184] Eleutherius Papa. 11. post Petrum annis. 15. mense vno. Lucius Britanorum rex, ab Eleutherio Papa per epistolā Christianum se fieri impetrat, & mox effectum piae peti∣tionis consequutus est, susceptam{que} fidem Britanni vsque in tempora Diocletiani principis, inuiolatam integram{que} quieta pace seruabant. Antiochiae. 7. episcopus constitui∣tur Maximus.

[ 185] 17. Commodus▪ Quintilius. Antoninus Commodū [ 163] filium suum consortem regni facit, cum quo de hostibus triumphauit, quorum per triennium apud Carnotum statiua castra vastauerat.

[ 186] 18. Orphitus. Rufus. Imperatores multis multa lar∣gitisunt, [ 164] & pecuniā, quae fisco debebatur, prouincijs cōce∣dentes, tabulas debitorum in medio Rom. vrbis foro in∣cendi praeceperunt, ac ne quid bonitati deesset, seueriores quasque leges nouis cōstitutionibus temperauerunt. Ro∣mae passi sunt Anicetus Papa, Simmeritus presbiter. Foeli∣citas cū. 7. filijs, Iulius, Eusebius, Potentianus, Peregrinus. Vincentius. Apud Sebasten Armeniae minoris multi mar∣tires sub iudice Agricola. Apud Spoletum Concordius. Apud Smirnā Policarpus episcopus discipulus Iohannis, item Germanicus & Pionius. Apud Apamiam Alexāder, Caius. Apud Cretam vrbe Coritina Philippus episco∣pus. Apud Pergamum vrbem Asiae, Carpus episcopus, Pa∣pirius diaconus, Iustinus philosophus. Apud Lugdunū vrbem Galliae Irenaeus episcopus cum multis, Fotinus e∣piscopus eiusdem vrbis, & Blandina cum alijs. 48. Epi∣podius, Alexander. In Syria, Corona & Victor, Mediola∣ni Faustus. Cabilonae Marcellus. Item in territorio Cabi∣lonensi castro Trenortio, Valerianus. In Alexandria Pto∣lemaeus & Lucius.

19. Cōmodus. Verus. Antoninus post victoriā adeò [ 165] in editione munerū magnificus fuit. vt cētum simùl leo∣nes [ 187] exhibuerit. Cōmodus à senatu Augustus appellatur. Smirna vrbs Asiae terraemotu ruit, ad cuius instaurationem decennalis tributorū immunitas data est. Alexādrinae ec∣clesiae. 10. episcopatū sortitur Iulianus annis. 10. His Cōsu∣libus teste Cassiodoro Antoninus in Pannonia morbo perijt, anno aetatis 61. Cui successit Cōmodus filius suus.

ROmanorum 18. Commodus, secundum omnes, reg∣nauit annis. 13. mensibus. 7. iuxta historiam Roma∣nam, hoc est, vs{que} Cal. Augusti in anno. 167. post passionē. Sub quo sequentes Consules fuerunt.

[ 166] 1. Praesens. Gordianus. Commodus de Germanis [ 188] triumphauit.

[ 167] 2. Commodus. 3. Rufus. Templum Serapis Alexan∣driae [ 189] incensum.

[ 168] 3. Mamertinus. Rufus. Ciclus solaris incipit. 4. cōcur∣rentibus [ 190] bissextilibus. Irenaeus episcopus Lugdunensis, in∣signis habetur.

[ 169] 4. Commodus. Victorinus. Thermae Commodianae [ 191] Romae factae.

5. Marullus. Helianus. Commodus Septēbrem men∣sem [ 192] [ 170] suo appellauit nomine.

6. Maternus. Bradua. Ciclus decenn. 10. incipit In∣dict. [ 193] [ 171] 9. Hierosolimis. 26. ordinatur episcopus Maximus, post quem. 27. Antoninus. 28. Valens. 29. Dulcianus. 30. Narcissus. 31. Dius. 32. Germanio. 33. Gordius. 34. iterum Narcissus. Tot episcopis apud Hierosolimam con∣stitutis, non potuimus discernere tempora singulorum, eo quòd vsque in praesentem diem episcopatus eorum anni minimè seruarentur. In capitolium fulmen ruit, & magna inflammatione facta, bibliotheca & vicinae quaeque aedes concremantur. Decretalis epistola Eleutherij Papae data est Materno & Bradua Consulibus.

[ 172] 7. Commodus. Glabrio. Commodus multos nobi∣lium [ 194]

interfecit.

[ 195] 8. Crispinus. Helianus. Commodus spectacula Ro∣mano populo exhibet insignia. [ 173]

[ 196] 9. Fuscianus. Silanus. Theodosion Ephesius. 3. inter∣pres [ 174] habetur.

[ 197] 10. Duo. Silani. Alexandriae 11. constituitur episco∣pus [ 175] Demetrius annis 43. Commodus imperator, Colossi capite sublato▪ suae imaginis caput iussit imponi.

[ 198] 11, Commodus 6. Septimianus. Seraphion nonus [ 176] Antiochiae episcopus ordinatur.

[ 199] 12. Apronianus. Bradua. Incendio Romae facto, pa∣latium [ 177] & aedes Vestae plurima{que} vrbis pars solo adaequa∣tur. Eleutherius Papa obijt. 8. Cal. Iunij. Victor Papa 12. annis decem, mensibus. 13.

[ 200] 13. Commodus. Grauius. Victor Romanae ac vni∣uersalis [ 178] ecclesiae archiepiscopus Theophilo episcopo, & fratribus Alexandriae, Christo famulantibus, salutem in domino, &c. Haec epistola data est, 13. Cal Augusti, Com∣modo & Grauio Consulibus. Multi in tempore huius passi sunt ex his quos suprà diximus, sed propter simili∣tudinem nominum imperatorum minimè discernitur. Dicunt enim quòd Irenaeus Lugdunensis episcopus sit passus sub isto.

[ 201] 14. Commodus. Pertinax. His Consulibus, teste Cas∣siodoro, [ 179] Commodus strangulatur in domo Vestiliani. Cui successit Pertinax. Sub quo sequentes Consules fuerunt.

ROmanus 19. Aelius Pertinax, secundum omnes reg∣nauit mensibus 6. hoc est, vsquè Cal▪ Februarij in an∣no 168. post passionem.

[ 202] 1. Flaccus. Clarus. Pertinax sexagenario maior, cùm [ 180] Praefecturam vrbis ageret, ex Senatusconsulto imperare iussus est. Qui (obsecrante Senatu) vt vxorē Augustam, & filium Caesarem appellaret, contradixit, sufficere sibi testa∣tus, quòd ipse regnaret inuitus. Victor Papa, datis latè li∣bellis, constituit vt Pascha die dominico (sicut & praecessor

eius Eleutherius, a 14. luna primi mensis vsquè in 21. ce∣lebraretur. Cuius decreta Theophilus Caesariae Palestinae episcopus adiuuit. His Consulibus, teste Cassiodoro, Per∣tinax occiditur in palatio, scelere Iuliani iuris periti.

ROmanorum 20. Saluius Iulianus (secundum histo∣riam Romanam) post Pertinacem inuasit Remp. vir nobilis & iuris peritissimus, nepos Saluij Iuliani, qui sub diuo Adriano perpetuum composuit edictum. Iulianus (interfecto Pertinace) inuasit imperiū, sed mòx à Seuero apud Montem Miluium, bello ciuili victus, interfectus est mense. 7. postquàm imperare caeperat. Et ita in Pertinacē & Iulianum vnus annus assumptus est. Haec Orosius. Et hoc est, vsque Calend. Septembris in eodem anno 168. post passionem.

ROmanorū 21. Seuerus, prouincia Tripolitana natus, oppido Lepti, regnauit annis 18. teste Cassiodoro, mensibus etiam 3. secundum historiam Romanā, hoc est, vs{que} Cal. Decembris in anno 186. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 181] 1. Seuerinus. Albinus. Seuerus prouincia Tripolita∣na, [ 203] oppido Lepti, solus ex Africa vsquè in praesentem diē Romanus imperator fuit, & in honorē Pertinacis, quem Iulianus occiderat, Pertinacem se cognominari iussit. Cle∣mens Alexandrinae ecclesiae presbiter, & Panthenus phi∣losophus, Stoicus, in disputatione nostri dogmatis diser∣tissimi habentur.

[ 182] 2. Tertullus. Clemēs. Simmachus interpres 4. habe∣tur. [ 204] Hic Samarites Iudaeorum factus prosilitus diuinas scripturas ex Hebraeo sermone in Graecam linguam trans∣fudit. Condit aeditionem.

[ 183] 3. Dexter. Priscus. Narcissus Hierosolimorum epis∣copus, [ 205] & Theophilus Caesariensis, Policarpus quoque & Bachilis, Asianae prouinciae episcopi, insignes habentur.

[ 184] 4. Lateranus. Rufinus. Quaestione orta in Asia inter [ 206] episcopos, an secundum legem Moysis. 14. mensis Pascha

obseruandum esset. Victor Romanae vrbis episcopus, & Narcissus Hierosolimorum, Policrates quo{que} & Irenaeus, & Bachilis, plurimiq, ecclesiarum pastores, quod proba∣bile visum fuerat, literis ediderunt, quarum memoria ad nos vsque perdurat. Decretalis epistola Papae Victoris da∣ta Laterano & Rufino. Consulibus.

[ 207] 5. Saturninus. Gallus. Iudaicum & Samariticum bel∣lum [ 185] motum.

[ 208] 6. Amulinus. Fronto. Seuerus Parthos, & Adiabenos superauit, Arabes{que} interiores ita cecîdit, vt regionem [ 186] eorum prouinciam faceret.

[ 209] 7. Seuerus. Victorinus. Ob quod Parthicus, & Adia∣benicus [ 187] cognominatus est Seuerus.

[ 210] 8. Fabianus. Mutianus. Seuero imperante Thermae [ 188] seu Erianae Antiochiae & Romae exstructae, & Septizomiū. Victor Papa obijt Cal. Augusti. Zepherinus Papa 13. post Petrum, annis 9. qui constituit vt praesentibus omnibus fidelibus clericis & laicis, siuè diaconus seu sacerdos or∣dinetur, & vt astantibus sacerdotibus missae celebrentur.

[ 211] 9. Seuerus. 3. Antoninus. Quinta persecutione Se∣uerus persequitur Christianos. [ 189]

[ 212] 10. Geta. Plautianus. Ciclus decēn. 11. incipit, in∣dict. 13. Leonides Origenis pater gloriosa, morte marti∣rij [ 190] transfertur.

[ 213] 11. Chilo. Libo. Alexander ob confessionem domi∣nici [ 191] nominis clarus habetur.

[ 214] 12. Antoninus. Geta. Clemēs multa & varia scribit. [ 192]

[ 215] 13. Aelianus. Albinus. Musinus nostrae philosophiae [ 193] scriptor agnoscitur.

[ 216] 14. Aper. Maximus. Clodium Albinum, qui se in Gal∣lia [ 194] Caesarem fecerat, apud Lugdunum Seuerus interfecit.

[ 217] 15. Geta. Seuerus. In Britannos bellum transiecit, vbi, vt receptas prouincias ab incursione barbarica face∣ret [ 195] securiores, vallum per 132. passuum millia, à mari ad mare deduxit.

[ 196] 16. Pompeianus. Auitus. Ciclus solaris incipit. 4. cō∣currentibus bissextilibus. Tertullianus Afer, Centurionis [ 218] Procōsularis filius, omniū ecclesiarū sermone celebratur.

[ 197] 17. Faustinus. Rufus. Origenes Alexandriae studijs [ 219] vacauit.

[ 198] 18. Gentianus Bassus. Seuerus obijt Eboraci in Bri∣tannia. [ 220] Cui successit filius suus Caracalla.

ROmanorum 22. Bassianus Antoninus, qui & Cara∣calla, regnauit annis 7. mensibus 8. iuxta historiam Romanam, hoc est, vs{que} Cal. Decembris in anno 199. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 199] 1. Duo. Aspri. Antiochiae 9. episcopus constituitur [ 221] Asclepiades.

2. Antoninus. Balbinus. Alexander 35. Hierosoli∣morum [ 222] [ 200] episcopus ordinatur, adhùc viuente Narcisso, & cum eo paritèr ecclesiam rexit.

[ 201] 3. Messala. Sabinus. Antoninus Caracalla cognomi∣natur [ 223] propter genus vestis, quod Romae erogauerat, & è contrario Caracallanae thermae Antoninae ex eius nomine dictae.

[ 202] 4. Laetus. Caerealis. In Iericho quinta aeditio diuina∣rum [ 224] scripturarum inuenta est in dolio, cuius author non apparet.

[ 203] 5. Sabinus. Venustus. Antoninus Romae thermas sui [ 225] nominis aedificauit. Perpetua & Faelicitas apud Carthagi∣nem Aphricae, in castris bestijs deputatae sunt pro Christo Nonas Martij.

6. Praesens. Extricatus. Antoninus tantae libidinis [ 226] [ 204] fuit, vt nouercam suam, Iuliani vxorem duxerit. Qui ad∣uersus Parthos post, expeditionē moliens interficitur in Osdroena, inter Edissam & Carassam, anno aetatis. 43.

[ 205] 7. Antoninus. [ 227]

8. Aduentus. [ 228]

[ 206] ROmanorum 23. Ophilus Macrinus, qui Praefectus Prae∣torij erat, cum filio Diadumeno imperator factus est,

sed nihil memorabile temporis breuitate egit. Nam im∣perium vnius anni & 2. mensium habuit, teste historia Ro∣mana, hoc est, vsquè Cal. Aprilis in anno 195. post passio∣nem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

[ 229] 1. Antoninus. Sacerdos. Romae Amphitheatrum in∣c••sum. Antiochiae 10. episcopus cōstituitur Philetus. Aba∣garus [ 207] vir sanctus regnauit Edissae, vt vult Aphricanus. Ze∣pherinus papa obijt. Calixtus papa 14. post Petrum. Hic constituit ieiunium 4. temporum in anno fieri, propter abundantiam fructuum terrae, iuxta prophetiā. His Con∣sulibus Macrinus cum filio apud Archilaidem militari tumultu occiditur, quasi mense Februario. Cui Marcus successit.

ROmanorum 24. Marcus Aurelius Antoninus, Cara∣callae filius, regnauit annis 4 mensibus 8. iuxta historiā Romanam, hoc est, vs{que} Cal. Decembris in anno 199. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 230] 1. Antoninus. Comazon. Marcus Aurelius Antoni∣nus [ 208] Caracallae, vt putabatur filius, & sacerdos Heliogabali templi, adeò impudicè in imperio suo vixit, vt nullum ge∣nus obscaenitatis omiserit.

[ 231] 2. Gratus. Seleucus. Ciclus decen. 12. incipit, indict. [ 209] 2. Sexta aeditio inuenta est Nicapoli.

[ 232] 3. Alexander. Antoninus. Epistola Calixti papae da∣ta [ 210] Alexandro & Antonino vrbis Consulibus. 11. Cal. De∣cembris. In qua praedictum constituit ieiunium Helioga∣bali templum Romae aedificatum. In Palestina Nicapolis, quae priùs Emaus vocabatur, vrbs condita est, legationis industriam pro ea suscipiente Iulio Aphricano, scriptore temporum.

[ 233] 4. Maximus. Aelianus. His Consulibus (teste Cassio∣doro) [ 211] Antoninus Romae occiditur tumultu militari, cum matre Simiasera.

ROmanorum 25. Alexander Mameae filius, secundum omnes regnauit annis 13. & aliquibus diebus, hoc est,

vsquè Cal. Ianuarij, in anno 212. post pass. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 212] 1. Iulianus. Crispinus. Alexandro imperatore, Vrba∣nus [ 234] 15. Papa post Petrum.

2. Fuscus. Dexter. Alexander disciplinae militaris [ 235] [ 213] adeò seuerus corrector fuit, vt quasdam tumultuantes le∣giones integras exauctorauerat.

[ 214] 3. Alexander. Marcellus. Epistola Vrbani Papae da∣ta [ 236] Non. Septēb. Alexandro & Marcello vrbis Cōsulibus.

[ 215] 4. Anianus. Maximus. Vlpianus iuris Consultor, as∣sessor [ 237] Alexandri insignissimus habetur.

[ 216] 5. Albinus. Maximus. Thermae Alexandrinae Romae [ 238] aedificantur.

[ 217] 6. Modestus. Probus. Geminus presbiter Antioche∣nus, & Hippolitus, & Berillus episcopus Arabiae postre∣mus, [ 239] clari scriptores habentur.

[ 218] 7. Alexander. Dion. Antiochiae. 11. episcopus Zeben∣nus. [ 240]

[ 219] 8. Gratus. Seleucus. Alexandriae. 12. episcopus He∣raclas [ 241] annis 16.

[ 220] 9. Pompeianus. Faelicianus. Alexander in matrem [ 242] Māmeam vnicè pius fuit, & ob id omnibus amabilis. Vr∣banus Papa postquàm multos nobilium ad fidem Christi perduxit, passus est sub Alexandro. 8. Cal. Iunij, & sepul∣tus in coemeterio Praetextati. Pontianus papa. 16. post Pe∣trum annis 5.

[ 221] 10. Lupus. Maximus. Origenes de Alexandria ad Cae∣saream [ 243] Palestinae transijt.

[ 222] 11. Maximus. Paternus. Origenes toto orbe clarus. [ 244]

12, Maximus. Vrbanus. Mammea mater Alexandri, [ 245] [ 223] cùm Origenem vellet audire, Antiochiam accitum, sum∣mo honore habuit. Romae passi sunt Calixtus, Vrbanus papae. Cecilia virgo, Tiburtius, & Valerianus, & Maximus, Calipodius presbiter, Austerius presbiter. Palmatius Consul cum vxore & filijs. Simplicius Senator.

[ 246] 13. Seuerus. Quintianus. Ciclus solaris incipit. 4. con∣currentibus [ 224] bisextilibus. Epistola papae Pontiani data 10. Cal. Februarij Seuero & Quintiano vrbis Consulibus. His Cons. in Gallia, apud Moguntiacum Alexander tu∣multu militari interficitur.

ROmanorum. 26. Maximinus regnauit annis 3. men∣se vno, & paucis diebus, hoc est, vsque Calend. Februa∣rij in anno. 216. post passionem. Sub quo hi Consules fue∣runt.

[ 247] 1. Maximinus. Africanus. Maximinus primus ex [ 225] corpore militari, sine auctoritate Senatus, ab exercitu im∣perator electus est. Pōtianus papa cū Hippolito presbi∣tero in Sardiniā insulā à Maximino deportatus est, ibi{que} fustibus. 12. Cal Decēbris mactatus: Cuius corpus. B. Fa∣bian{us} papa reduxit, & in coemeterio Calixti sepeliuit. An∣theros papa. 17. mense vno. Decretalis eius epistola data est Cal. Iulij sub praedictis Cons. qui passus est in Non: Ia∣nuarij, & in coemeterio Calixti via Appia sepultus. Fabian{us} papa. 18. post Petrum annis. 16. Dilectissimis vbiquè ca∣tholicae ecclesiae comministris Fabianus papa salutem in domino &c. & post: Denique. 7. similitèr diaconos ordi∣nauimus, qui. 7. imminerent notarijs & gesta martirum veracitèr de integro colligerent, nobis{que} rimanda ma∣nifestarent, quod etiam omnes vos agere monemus, nè in posterū aliqua ex his dubitatio fiat, quaestio{que} oriatur &c. data Cal. Iulij Maximino & Aphricano Consulibus.

[ 248] 2. Perpetuus. Cornelius. Maximinus sextam perse∣cutionem facit aduersus sacerdotes ecclesiarum. [ 226]

[ 249] 3. Pius vrbis Consul. Maximinus persequitur eccle∣siam propter fidem Christianam, vel propter familiam [ 227] Alexandri, cui successit, & Māmeae matris eius, vel praeci∣puè propter Originem presbiterum.

[ 250] 4. Proculus vrbis Consul. Ciclus decenn. 13. incipit, [ 228] Indict. 5. Hoc Consule Cassiodoro teste, Maximinus A∣quileiae à Pupieno occiditur.

ROmanorum. 27. Gordianus regnauit annis 10. hoc est, vs{que} Cal. Februarij in anno 222. post pass. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 229] 1. Gordianus. Auiola. Gordiano Romam ingresso Pupienus & Albinus, qui imperium arripuerant, in pala∣tio [ 251] occisi sunt.

2. Sabinus. Venustus. Origenes contra quendam [ 252] [ 230] Celsum Epicurum philosophum, qui contra nos librum conscripserat, 8. voluminibus respondit.

[ 231] 3. Gordianus. Pompeianus. Flauianus testimonio [ 253] Spiritus Sancti, in specie columbae super caput eius des∣cendētis, Romam veniens, ordinatur episcopus licet qui∣dam hoc veriùs de Seuerino affirment.

[ 232] 4. Atticus. Praetextatus. Origenes adeò sedulus in [ 254] scribendo fuit, vt Hieronimus dicit. 6000. librorum eius se legisse.

[ 233] 5. Arrianus. Pappus. Gordianus admodùm adoles∣cens [ 255] Parthorum natione superata, cùm victor reuertere∣tur ad patriam, fraude Philippi Praefecti Praetorij, haùd longè à Romano solo occisus est.

[ 234] 6. Peregrinus. Aemilianus. His Consulibus (teste Cas∣siodoro) [ 256] milites Gordiano tumulum aedificant, qui Eu∣phrati imminet, ossibus eius Romam reuectis.

ROmanorum. 28. Philippus cum Philippo filio suo, se∣cundum omnes, regnauit annis. 7. vsque Cal. Februa∣rij, in anno. 230. post pass. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 235] 1. Philippus. Titianus. Philippus Philippum filium [ 257] suum consortem regni facit, primusquè omnium ex Ro∣manis imperatoribus Christianus fuit.

[ 236] 2. Praesens. Albinus. Regnantibus Philippis mille∣simus [ 258] annus Romanae vrbis expletur.

[ 237] 3. Duo Philippi, pater & filius. Athalamos Natali Romanae vrbis cucurrit, eiusque agon mille annorum a∣ctus [ 259] est.

[ 238] 4. Philippus & filius eius. Philippus vrbem cogno∣minis [ 260]

sui in Thracia construxit.

[ 261] 5. Aemilianus. Aquilinus. His Cōsulibus, teste Cassio∣doro, millesimus vrbis Romae à conditione eius annus [ 239] expletur. Ob quam solemnitatem innumerabiles bestias Philippus in Circo magno occidit, ludos{que} in cāpo Mar∣tio theatrales tribus diebus noctibus{que} populo peruigili celebrauit. Quadraginta etiam Misses natali Romanae vr∣bis cucurrerunt, & Agon mille annorū actus est. Haec Cas∣siodorus. Cùm autem secundum Hebraeos Olimpias pri∣ma posita est in anno primo Ioathan, & in anno primo Olmpiadis sextae, condita est vrbs Roma, atque sicut Hie∣ronimus & Beda tractant, à prima Olimpiade vs{que} in pas∣sionem Domini sunt anni. 794. sublaris. 20▪ annis, id est, annis. 16. Ioathan, at{que} 4. Achaz, qui sunt. 5. Olimpiades, fiunt à conditione vrbis vs{que} in passionem Domini anni. 774. à passione Domini vs{que} in annum postremum Phi∣lippi anni. 229. fiunt{que} simùl a conditione vrbis ad obitū Philippi 1003. anni.

[ 262] 6. Decius. 1. Gratus. His Consulibus Fabianus papa [ 240] passus est. 14. Cal. Februarij. secundum gesta pontificum. Alexandriae 13. episcopus Dionisius annis 17. Cornelius papa. 19.

[ 263] 7. Decius 2. Rusticus. His Consulibus Philippus se∣nior Veronae, & iunior Romae occidūtur. Decius regnauit [ 241] annis. 8. Decretalis epistola Fabiani papae. Dilectissimo fratri Hilario episcopo, Fabianus salutē & reliqua data 17. Cal. Nouēb. Aphricano & Decio vrbis Cōsulibus. In mar∣tirologio sic. Romae natalis Fabiani papae. 14. Cal. Febru∣arij, qui cum. 14. annis mensibus. 11. diebus. 12. ecclesiae praeesset, passus est sub Decio in principio sui imperij, & in coemeterio Calixti sepultus. Beda sic. Decius cùm Phi∣lippos patrem & filium interfecisset, ob odium eorum in Christianos persecutionem mouit, in qua Fabianus in vrbe Roma martirio coronatus, sedem sui episcopatus Cornelio reliquit▪ Qui & ipse passus est, & sedit in episco∣patu

annis 2. mensibus 8. minùs quin{que} diebus. Decreta∣lis epistola Cornelij papae data. 7. Iduū Septēbris, Decio & Maximo vrbis Consulibus. In martyrologio sic. Ro∣mae via Appia in coemeterio Calixti. 8. Cal. Octobris nata∣lis S. Cornelij papae sub persecutione Decij, cum presbite∣ris & diaconibus cētum ex illis exilio deputati, ad quem cōfortandum multi Christianorū veniebāt. Quo tempore B. Ciprianus scripsit ei de Celerino lectore &r. quae in passione ipsius habentur. Decretalis epistola eius. Charis∣simis atque dilectissimis fratribus S. ecclesiae filijs Cor∣nelius episcopus: Decreui vobis scribere, quae nunc tem∣poris necessaria sunt sciri &r. Et posteà: Quapropter vos rogo nobis congratulari, quia rogatu cuiusdam deuotae faeminae ac nobilissimae matronae, Lucinae, leuata sunt cor∣pora Apostolorum Petri & Pauli de Catatumbis, & inde primùm B. Pauli corpus leuatum silentèr, ac positum est in praedio praedictae matronae, via Ostiensi, ad latus vbi decollatus est: posteà verò B. Apostolorum principis Pe∣tri accepimus corpus, & decentèr posuimus illud iuxta locum vbi crucifixus est, inter corpora S. episcoporum in tēplo Apollinis in Monte aureo in Vaticano palatij Nero∣niani 3. die Cal. Iulij. Haec epistola data est Decio & Max∣imo viris claris Cōsulibus. Postquàm verò passus est Cor∣nelius, Lucius papa, in 3. anno Decij incipiens, sedit men∣sibus. 5. vsque. 4. Non. Martij, in initio. 4. anni Decij sub Valeriano Praefecto. Inde Stephanus papa sedit annis 3. mensibus. 5. vsque. 4. Non. Aug. quo passus est sub Vale∣riano Praefecto in anno 6. Decij. Decretales eius epistolae datae Valeriano & Galieno vrbis Consulibus. In marty∣rologio ita. Romae in coemeterio Calixti natalis Stephani papae & martiris, sub Valeriano & Galieno imperatori∣bus. Qui cùm persecutio saeua grassaretur, congregato v∣niuerso clero suo hortabatur eos, vt pro Christo coronam martirij alacritèr susciperent. Ordinauerat tres presbite∣ros. 7. diaconos, 10. clericos, cum quibus de regno dei as∣siduè

docebat &r. passionis eius vsque in finem. Hic con∣stituit, vt sacerdotes & leuitae vestes sacras in vsu quo∣tidiano non haberent, nisi tantùm in ecclesia. Post Stepha∣nū Sixtus papa successit, annis 2. Decretalis epistola Sixti papae data Calend. Septembris Valeriano & Decio vrbis Consulibus. Alia, Cal. Augustiijsdem Cōsulibus. In mar∣tyrologio sic. Decius imperator & Valerianus Praefectus tenuerunt beatissimum senem Sixtum &r. in passione e∣ius vs{que} sanctum Sixtum, Felicissimum, & Agapitum duxe∣runt in cliuum Martis ante templum, & ibi decollati sunt 8. Idus August. & cum eis alij. 4. vt in gestis pontificum legitur. Ianuarius, Magnus, Vincentius, Stephanus sub∣diaconi. Passus est cum eis etiam B. Quartus, vt scribit B. Ciprianus. B. Sixtus papa apud Athenas natus, & do∣ctus, prius philosophus, deinde Christi discipulus, sedit in episcopatu annum vnum, menses▪ 10. dies. 23. Si ergo S. Ci∣prianus, qui tunc praesens erat, haec. scripsit, quis hoc ne∣gat? Tentus ita{que} B. Laurentius est à militibus & traditus Parthenio Tribuno &r. vsque in passionem eiusdem B. Laurentij, Hippoliti, & caeterorū. A Decio imperatore hùc vs{que} papae per annos. 8. cathedram tenuerunt, iuxta chro∣nicam Eusebij, quamdiù verò secundum martyrologium sederint dicendum est. Decius regnauit annis. 16. Fabia∣nus papa passus. 14. Cal. Februarij in anno primo Decij. Inde Cornelius papa annis. 2. mensibus 8. passus. 18. Cal. Octobris in anno. 3. Decij. Inde Lucius papa annis. 3. mē∣sibus. 5. passus sub Valeriano Praefecto, in anno. 7. Decij, 4. Nonas Martij. Stephanus papa annis. 7. mensibus 5. pas∣sus sub Valeriano Praefecto. 4. No. Augusti, anno. 13. Decij Sixtus papa annis. 2. passus. 8. Idus Aug. in anno. 16. Decij. Laurētius quo{que} & Agapites, Faelicissimus & Hippolitus passi sunt sub Decio si ecclesia non fallitur. Damnum igi∣tur annorum. 18. in chronicis Eusebij & Bedae ab anno. 15. Tiberij in anno decimo magni Cicli iuxta historiam sa∣cri Euangelij ad Ciclum Dionisij. Implent isti anni. 16.

Decij &. 2. anni Galerij, teste Isidoro episcopo, q̲. 2. annis regnauit. Quòd si aliquid his rationibus obsistit, ecce ali∣tèr resurrectionem Domini iuxta historiam inquirimus.

ROmanorum. 29. Decius secundum Orosium regna∣uit annis. 3. mensibus. 3. iuxta Eusebium & Bedam, at{que} Cassiodorum, anno ab vrbe condita 1004. incipiens, & hoc est vs{que} Cal. Maij, in anno. 232. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 242] 1. Gallus. Volusianus. Decius Pannonia inferiore Budeliae natus fuit, qui ob odium Philipporum quos occi∣dit, [ 264] persecutionē in Christianos mouit, in qua Fabianus papa passus est. 14. Cal. Febr. Cornelius papa 19. annis tri∣bus, mensibus. 5.

[ 243] 2. Africanus. Decius. Antoninus in Aegipto nasci∣tur. His Consulibus Decius Lauacra publica aedificauit, [ 265] quae suo nomine appellari iussit.

[ 244] 3. Maximus. Decius. Romae Amphitheatrum incen∣sum [ 266] est. Alexandro Hierosolimorum episcopo apud Cae∣sareā Palestinae ob martirium interfecto, & Antiochiae Ba∣billa. Mazabanus & Fabius episcopi constituuntur. Cor∣nelius papa passus. 8. Cal. Octobris. Romae passi Fabianus & Cornelius papae. Victoria virgo Miniates. Antiochiae Babillas episcopus. Apollonia ciuitate Leutius, Tirsus, Ga∣lenicus, Hierosolimae episcopus Alexander, Nazanzo, Tri∣pho. In Aegipti ciuitate quae dicitur Tynnis Phileas epis∣copus, Philoronus Tribunus, cū multis. In Cicilia ciuitate Catinensium Agathes virgo. In Perside in Babilone Poli∣chronius Cresiphontis episcopus. Pergen Pamphiliae Ne∣stor episcopus. In Cordula ciuitate Parmenis presbiter cum socijs. Apud Circēsem Coloniam Marianus, Iacobus. In Tyro, Anatalia & Audax. Apud Aphricam Nemesianus & Foelix, Rogatianus presbiter, & Faelicissimus, & Diosco∣rus cum socijs. Decius occiditur cum filio in abrupto Thraciae loco à Gothis in bello.

ROmanorum 30 Gallus cum filio Volusiano regna∣uit annis 2. mensibus 4. hoc est, vsque Cal. Septem∣bris in anno 234. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

1. Volusianus. Maximus. Pestilens morbus multas [ 245] [ 267] totius orbis prouincias occupauit, maximé{que} Alexandriā & Aegiptum, vt scribit Dionisius & Ciprianus. Nonutus presbiter Cipriani Romam veniens. Nouatianum & cae∣teros cōfessores sibi sociat, eò quòd Cornelius poeniten∣tes apostatas recepisset. Antiochiae 14 constituitur epis∣copus Demetrius. Lucius. 20. papa mensibus 8. Dilectissi∣mis omnibus fratribus Lucius episcopus salutem in do∣mino &r. Et posteà: In hac sancta sede Apostolica consti∣tuimus, vt 2. presbiteri, &. 3. Diaconi in omni loco episco∣pum non deserant propter testimonium ecclesiasticum, &r. data Cal▪ Aprilis Gallo & Volusiano vrbis Consuli∣bus. Lucius papa passus 8. Cal. Septembris, secundum ge∣sta pontificum. Stephanus successit illi, secundum gesta pontificum, his Consulibus.

[ 268] 2. Valerianus. Galienus. His quoquè Consulibus, te∣ste [ 246] Cassiodoro, Gallus & Volusianus cùm aduersus Ae∣milianum, qui in Mesia res nouas moliebatur, ex vrbe pro∣fecti essent, in Foro Flaminij, siue, vt alij putant, in certa∣mine occisi sunt. Aemilianus tertio mense inuasae tyranni∣dis extinctus est.

ROmanorum 31. Aemilianus, cùm Gallum & Volusia∣num occidisset, imperauit mensibus 3. qui obscurissi∣mè natus, obscurus imperauit. Siquidē Maurus erat, at{que} 3. mense, extinctus est, scilicet Nouemb. in eodem anno, quo occidit Gallum & Volusianum. Origenes anno, 70. aetatis suae obijt, & in vrbe Tyri sepultus est.

ROmanorum 32. Valerianus cum filio Galieno regna∣uit annis 15. hoc est, vsque Cal▪ Decemb. in anno 249. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 269] 1. Valerianus. Galienus. Ciclus decen. 14. incipit In-Indict. [ 247]

10. His Consulibus Stephanus papa passus est. 4. Non. Augusti. secundum gesta pontificum. Valerianus in Graecia Augustus, Galienus Romae à Senatu Caesar appel∣latur.

[ 248] 2. Maximus. Glabrio. In martyrologio sic. 4. Non. Martij natalis S. Lucij papae, qui persecutione Valeriani & [ 270] Galieni, ob fidem Christi exilio religatus, postmodū diui∣no nutu ad ecclesiam suam redire permissus, martyrium capitis obtruncatione compleuit, positus via Appia ad S. Sixtum▪ Sedit in episcopatu annis 3. mensibus 5. Stepha∣nus papa 21. post Petrum, annis 3. mensibus. 5. His Consu∣libus Sixtus papa successit, secundum gesta pontificum.

[ 249] 3. Valerianus. Galienus. Ciprianus primùm rhe∣tor, [ 271] deindè presbiter, ad extremum Carthaginensis epis∣copus, martyrio coronatur.

[ 250] 4. Thuscus. Bassus. Valerianus persecutionem in [ 272] Christianos mouens, à Sapore rege Persarum capitur, & caecatur, ibi{que} seruitute miserabili consenescit. His Con∣sulibus Sixtus papa passus est, secundum gesta pontificū.

[ 251] 5. Aemilianus. Bassus. His Cons. Dionisius papa suc∣cessit, secundum gesta pontificum. Sapor rex Persarum, [ 273] Siriam Ciliciam, & Cappadociam depopulatur. Stepha∣nus papa passus est 4. Non. Augusti. Sixtus papa 22. an∣nis 2.

6. Secularis. Donatus. Ciclus solaris incipit. 4. con∣currentibus [ 274] [ 252] bisextilibus. Valeriano in Persas ducto, Ga∣lienus nostris pacem reddidit. Theodorus, qui & Grego∣rius Nazanzenus, Ponti episcopus, inter caetera virtu∣tum insignia, vt ecclesiae faciendae locus sufficeret, preci∣bus montem mouit.

[ 253] 7. Galienus. Gentianus. Antiochiae. 15. constituitur [ 275] episcopus Paulus Samosatenus. Dionisius 23. papa annis 6. mēsibus. 5. Hic ecclesias presbiteris, parrochias & dio∣ceses dedit atque constituit.

[ 254] 8. Galienus. Victorinus. Galieno in omnem lasci∣uiam [ 276]

resoluto, Germani Rauēnam vs{que} venerunt Marco∣manni, vastatis Gallijs, in Italiam transierunt.

9. Albinus. Maximus. Graeciam, Macedoniam, Pon∣tum, [ 277] Asiam, depopulati sunt Gothi. Quadri & Sarmatae [ 255] Pannonias occupauerunt.

[ 278] 10. Galienus. Saturninus. Germanis, Hispaniā obti∣nentibus terra expugnata. Parthi Mesopotamiam tenen∣tes, [ 256] Syriam incursauerunt.

[ 278] 11. Valerius. Lucillus. Alexādriae 14. episcopus Maxi∣mus annis 9. [ 257]

[ 280] 12. Galienus. Sabinillus. Ordinatus decurio Palmi∣renus, collecta agrestiū manu, ita Persas cecîdit, vt ad Ctesi [ 258] fontem castra poneret.

[ 281] 13. Paternus. Archisilaus. Hierosolimorum episco∣patum [ 259] tenet Himenaeus. Dionisius papa obijt. 6. Cal. Ia∣nuarij. Foelix papa. 24 annis. 4. Romae passi sunt Stepha∣nus & Sixtus papae, Faelicissimus, Agapitus, & B. Lauren∣tius diaconi. Hippolitus, Iouinus, Basilius, Eugenia virgo, Basilla, Rufina, Secunda, Tertullianus, Prothus, Iacinctus, Valerianus, Nemesius, Simphronius, Olimpius. Veronae Zenon episcopus & confessor, Fructuosus episcopus, Au∣gurius, & Eulogius diaconus. In Cesaraea Palestinae Mari∣nus. In Aphrica, Maxima, Donatilla, & Secūda virgines. In territorio Cabalitano, vico Mitanensi Priuatus epis∣copus.

[ 282] 14. Paternus. Marinus. Post Posthumum Victorinū, [ 260] & Tetricum Galliae ciuitates receptae sunt.

[ 283] 15. Claudius. Paternus. His Cōsulibus, teste Cassio∣doro, Galienus post. 15. annos sui imperij, Remp. dese∣rens, [ 261] & libidinibus seruiens, Mediolani occiditur.

ROmanorum. 33. Claudius regnauit anno vno, men∣sibus. 9. Hocest. vs{que} Cal. Semptembris in anno 251. post passionem.

[ 284] 1. Antiochenus. Orphitus. Claudius Gothos Illiricū & Macedoniam vastantes superat, ob quod in Curia ei [ 262]

clipeus aureus, & in Capitolio statua aurea collocata est.

2. Valerianus. Bassus. Foelix papa passus est 3. Cal. [ 285] [ 263] Ian. teste Beda. Iste decreuit missas celebrari super me∣morias martyrum. Romae passi, Foelix papa, Marius cum Martha coniuge sua, & filijs, Cirilla virgo filia Decij, & 46. milites, baptizati à papa Dionisio. In Terracina ciui∣tate Campaniae Foelix presbiter & Eusebius. His Consu∣libus Claudius Sermij obijt, teste Cassiodoro.

ROmanorum 34. Quintilius, frater Claudij, ex con∣sensu militum imperator factus est, qui consensu Se∣natus appellatus est Augustus. Hic vir erat vnicae mode∣rationis & ciuilitatis, aequandus vel praeferendus fratri. Eutichianus papa. 25. annis 6. Hic constituit, vt fruges su∣per altare fauae tantùm & vuae benedicerentur, & vt nul∣lus martyrem sine Dalmatica aut colobio purpurato vlla ratione sepeliret. Quintilius. 17. die imperij sui (teste Cassiodoro) Aquileiae occiditur, hoc est, Cal. Octobris, eo∣dem anno quo Claudius obijt.

ROmanorum 35. Aurelianus regnauit annis 5. mensi∣bus. 6. hoc est, vsque Cal. Aprilis, in anno 256. post pas∣sionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

1. Quietus. Voldumianus. Antiochiae ecclesiae. 17. e∣piscopus [ 264] Timaeus. Aurelianus, Tetrico apud Catalaunos [ 286] prodente exercitum suum, Gallias recepit.

2. Tacitus. Placidianus. Zenobia apud Humnas haùd [ 287] [ 265] longè ab Antiochia vincitur, quae occiso Odenato mari∣to, Orientis tenebat imperium. In qua pugna strenuissi∣mè aduersus eam dimicauit Pompeianus dux, cognomē∣to Francus. Cuius familia hodiè apud Antiochiam perse∣uerat. Ex cuius stirpe Euagrius presbiter charissimus no∣bis descendit.

[ 266] 3. Aurelianus. Capitolinus. Ciclus decenn. 15. inci∣pit [ 288] Indict. 14. Eusebius Laodicenus episcopus insignis ha∣betur. Aurelianum Romae triumphantem Tetricus & Ze∣nobia praecesserunt equitibus. Tetricus & corrector

posteà Lucaniae fuit, & Zenobia in vrbe summo honore consenuit, à qua hodiè Romae, Zenobiae familia nuncupa∣tur. His Cōsulibus Foelix papa passus est secundum gesta pontificum. 4. Cal. Ianuar.

[ 289] 4. Aurelianus. Marcellus. His Consulibus successit [ 267] Eutichianus papa secundum gesta pontificum. Aurelia∣nus templum Soli aedificat, & Romam firmioribus muris vallat.

[ 290] 5. Probus. Paulinus. Aurelianus cùm aduersum nos [ 268] persecutionem mouisset, fulmen iuxta eum comites{que} ruit. Eutichianus papa passus est. 6. Idus Decembris, & sepultus in coemeterio Calixti. Romae passi sūt Eutichia∣nus papa, Theodora, Basilides, Tripodus, Mandalus. Lin∣gonis, Sancti Gemini. Caesarea Cappadociae Mames. A∣pud Praenestinam vrbem Agapitus. In ciuitate Salona A∣nastasius. Apud Augusto dunum Simphorianus. In terri∣torio Viuariense Andeolus subdiaconus, Andochius pres∣biter, Thirsus diaconus, & Foelix. In Castroduno Benig∣nus presbiter.

[ 291] 6. Probus. Paternus. His Consulibus, teste Cassiodo∣ro, [ 269] Aurelianus inter Constantinopolim & Heracliam oc∣ciditur.

ROmanorum. 36. Tacitus post Aurelianum adeptus est imperium, mensibus. 6. Sub quo hi Consules fuerunt.

1. Probus. Paternus. Anatholius natione Alexandri∣nus Laodiciae Syriae episcopus, philosophorum disciplinis erudit{us}, plurimo sermone celebratur. Cuius ingenij mag∣nitudo de libro, quem super Pascha composuit, & de de∣cem libris arithmeticae institutionis apertissimè potest agnosci. Insana Manichaeorum haeresis exoritur. Caius. 26. papa post Petrum. Tacitus mense. 6. sui imperij apud Pontum occisus est, hoc est mense Septembri.

ROmanorum. 37. Florianus, omni teste historico, post Tacitum obtinuit imperium, qui tertio demùm men∣se sui imperij apud Tharsum interfectus est, hoc est, vsque

Cal. Ianuarij, in eodem anno quo Aurelianus occisus est. Hic nec quicquā memorabile egit tanta temporis bre∣uitate sui imperij.

ROmanorum. 38. Probus regnauit annis. 6 mensibus. 4. hoc est, vsque Cal. Maij in anno. 264. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 270] 1. Messala. Gratus. Probus Gallias à Barbaris occu∣patas [ 292] ingenti virtute restituit.

[ 271] 2. Probus. Tiberianus. Initium. 86. Iubilei secun∣dum [ 293] Hebraeos. Iobel autem apud Hebraeos quinquage∣narius annus vocatur. Ita{que} secundum supputationē He∣braeorum (sicut dicit Eusebius in chronicis suis) ab Adam vsque in praesentrm diem, id est, secundum annum Pro∣bi, fiunt anni. 4200. in quibus sunt. 4. Iubilei, &. 50. anni id est vnus Iubileus. 40. Iubilei ab Adam ad annum. 50. Abrahae, & ab Adam ad annum. 16. Tiberij. 80. Iubilei. Eu∣sebius sic. Secundo anno Probi iuxta Antiochenos. 325. annus fuit, iuxta Tyrios. 402. iuxta Laodicenos. 324. iux∣ta Edissenos. 588. iuxta Ascalonitas. 380.

[ 272] 3. Probus. Victorinus. Probus Gallos & Pannonios [ 294] vineas habere permisit, Almam{que} & Aureum montem mi∣litari manu consitos prouincialibus colendos dedit.

[ 273] 4. Carus. Carinus. His Consulibus Entichianus pas∣sus [ 295] est secundum gesta pontificum. 8. Cal. Augusti. Cui successit Caius papa. 16. Cal. Ianuarij. Antiochiae. 18. epis∣copus Quirillus. Saturninus Magister exercitus nouam ci∣uitatem Antiochiae orsus est condere, qui posteà molitus imperiū inuadere Apamiae, occiditur. Decretalis epistola Eutichiani papae data. 13. Cal. Octob. Caro & Carino Consulibus.

[ 274] 5. Carus. Numerianus. Archilaus Mesopotamiae e∣piscopus [ 296] librum disputationis suae, quam habuit contra Manichaeum exeuntem de Perside, Syro sermone compo∣suit, qui translatus à Graecis habetur multis.

[ 275] 6. Diocletianus. Aristobulus. Alexandriae episco∣pus. [ 297]

15. Theonas annis. 19.

[ 298] 7. Iisdem Consulibus, Probus tumultu militari apud Sirmium, in turri quae vocatur Ferrata, occiditur. [ 276]

ROmanorū. 39. Carus, cum filijs suis Carino & Nume∣riano, regnauit annis. 2. mensibus item. 2. iuxta histo∣riam Romanam, hoc est, vs{que} Cal. Iulij in anno. 266. post passionē. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

[ 299] 1. Maximus. Aquilinus. Carus Narbonensis cùm [ 277] omni Parthorum regione vastata, Cochem & Ctesiphō∣tem nobilissimas hostium vrbes cepisset, super Tigrim castra ponens fulminis ictu interijt.

[ 300] 2. Diocletianus. Maximianus. Numerianus cùm ob oculorum dolorem lectica veheretur, insidijs Apri, soce∣ri [ 278] sui, occisus est, vix faetore cadaueris (post aliquot dies) scelere comperto. Romae passi sunt Crisanthus & Daria, Claudius cum vxore Hilaria, & filijs Iasone & Mauro, & 70. militibus. His Cōsulibus Carinus praelio victus, apud Margum occiditur.

ROmanorum. 40. Diocletianus regnauit annis. 20. hoc est, vs{que} Cal. Iulij, in anno. 287. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

[ 301] 1. Maximianus. Ianuarius. Diocletianus Dalmatae [ 279] scribae filius, imperator electus, statim Aprum in militum concione percussit, iurans sine suo scelere Numerianum interfectum esse.

[ 302] 2. Bassus. Quintianus. Ciclus solaris incipit. 4. con∣currentibus [ 280] bisextilibus. Diocletianus in consortium reg∣ni Herculeum Maximianum assumpsit, qui multitudine rusticorum oppressa, quae factioni suae Bacandarum no∣men indiderat, pacem Gallis reddidit.

[ 303] 3. Diocletianus Maximianus. Carus sumpta purpura [ 281] Britannias occupauit.

[ 304] 4. Tiberianus. Dion. Narseus Oriēti bellum intulit. [ 282] Quin{que} Gentiani Aphricam infestauerunt.

[ 305] 5. Anniballianus. Asclepiodotus. Aegiptū Achilleus [ 283]

obtinuit, ob quod Constantius, & Galerius Maximianus Caesares in regnum assumuntur. Quorum Constantius Claudij ex filia nepos traditur, Maximianus verò Gale∣rius in Dacia haùd longè à Serdice natus est.

[ 284] 6. Diocletianus quo{que}, vt etiam affinitate eos coniun∣geret, [ 306] Constantius priuignā Herculei Theodoram acce∣pit, ex qua posteà▪ 6. liberos Constantij fratres habuit, Ga∣lerius filiam Diocletiani Valeriam, atque ambo vxores, quas habuerant, repudiare compulsi sunt.

[ 285] 7. Constantinus. Maximus. [ 307]

[ 286] 8. Tuscus. Anulinus. Bustris, & Coptus contra Ro∣manos [ 308] rebellantes ad solum vsque subuersae sunt.

[ 287] 9. Diocletianus. Constantius. Carporum & Abster∣norum [ 309] gentes in Romanum solum translatae sunt. Decre∣talis epistola Caij papae. Dilectissimo fratri Foelici epis∣copo Caius salutem, &r. data Cal. Martij, Diocletiano & Constantio vrbis Consulibus. In hac epistola constituit, vt per omnes gradus ecclesiasticos, Accolitus, Ostiarius, le∣ctor, exorcista, subdiaconus, diaconus, presbiter, primùm ascenderat, si quis episcopus fieri debet. Caius passus est, 10. Cal Maij, & sepultus est in coemeterio Calixti. Mar∣cellinus 27. papa annis. 8.

[ 288] 10. Faustus. Gallus. Primò Diocletianus adorari se [ 310] vt deum iussit, & gemmas vestibus, cal ciamentis{que} inseri, cùm omnes ante eum imperatores in modum Iudicum salutarentur, & clamidem tantùm purpuream à priuata habitu plus haberent.

[ 289] 11. Diocletianus. Maximinus. [ 311]

[ 290] 12. Constantius. Maximus. His persecutoribus in∣tra. [ 312] 30. dies. 700. passi sunt.

[ 291] 13. Titianus. Nepotianus. Alexandria cum omni Ae∣gipto [ 313] per Achilleum ducem à Romana potestate des∣ciscens, octauo obsidionis mense capta est à Diocletiano.

[ 292] 14. Constantius. Maximus. Ita{que} plurimi per totam [ 314] Aegiptum grauibus proscriptionibus exilijsque uexati

sunt, interfectis his qui autores perduellionis extiterant.

[ 315] 15. Diocletianus. Maximianus. Ecclesiae Hierosoli∣morum. [ 293] 37. ordinatur episcopus Zabdas. Post. 10. annos per Asclepiodotum, Praefectum Praetorij, Britanniae rece∣ptae. Iuxta Lingones à Constantio Caesare. 60. millia Ala∣mannorum caesa sunt.

[ 316] 16. Diocl. Maximianus. Galerius Maximianus vi∣ctus [ 294] à Narseo, & ad Diocletianum profectus, cùm in iti∣nere ei occurrisset, tanta insolentia à Diocletiano fertur exceptus, vt per aliquot passuum millia purpuratus tra∣datur ad vehiculum cucurrisse. Veturius Magister militiae Christianos milites persequitur, paulatim ex illo iam tempore persecutione aduersum nos incipiente▪ His Cō∣fulibus Marcellinus papa ad sacrificandum ductus, sacri∣ficauit, sed posteà poenitentia ductus capite truncatus est. 6. Cal. Maij, cum Claudio & Quirino atque Antonino, & sepultus est post dies. 35. in quodam cubiculo. Marcellus papa. 28. post Petrum annis. 5.

[ 317] 17. Constantius. Maximus. Galerius Maximianus, su∣perato [ 295] Narseo, & vxore ac liberis sororibus{que} eius captis, à Diocletiano ingenti honore suscipitur. Romae thermae Diocletianae factae sunt, & Maximianae Carthagini.

[ 318] 18. Constantius. Maximus. Ecclesiae Hierosolimorum [ 296] 38. constituitur episcopus Thermon. Antiochiae. 19. epis∣copus Tyrannus. Alexandrinae ecclesiae. 16. post Theonam, episcopus ordinatur Petrus, qui posteà nono persecutio∣nis anno gloriosè martyrizatus est.

[ 319] 19. Diocletianus. Constantius. Primus annus perse∣cutionis [ 297] Diocletiani tyranni. Diocletianus & Maximia∣nus Augusti insigni pompa Romae triumpharunt, ante∣cedentibus currum eorum Narsei coninge, liberis & so∣roribus, omni{que} praeda, qua Parthos spoliauerant. Terrae∣motu horribili apud Tyrum & Sydonē multa opera cor∣ruerunt, & populus innumerabilis est oppressus. Decimo nono anno Diocletiani mense Martio in diebus Paschae

ecclesiae subuersae sunt. Quarta autem persecutionis anno, Constantinus regnare orsus est.

[ 298] 20. Diocletianus. Maxim. His Consulibus teste Cas∣siodoro, secundo persecutionis anno Diocletianus Nico∣mediae, [ 320] Maximianus Mediolani purpuram deposuerunt.

ROmanorum 41. Galerius Maximinus regnauit anno vno hoc est, vsque Cal. Iulij, in anno. 288 post passio∣nem▪ Epistolae Decretales Marcelli papae, vna data Cal. A∣prilis, Maxentio, & Maximiano vrbis Consulibus: alia data. 16. Cal. Feb. ijsdem Consulibus. Marcellus papa iu∣bente Maximiano imperatore primò fustibus caesus, à facie eius expulsus est, deinde audiens quòd domum San∣ctae Lucinae, quam ipse proscriptione damnauerat, eò quòd de facultatibus suis Christianis dederat, ecclesiam faceret, & in ea missas celebraret, in media ciuitate iussit in eadē ecclesia plancas sterni ad animalium stabulū, & in eodē stabulo episcopū ad seruitium animalium deputari cum custodia publica: vbi post multos dies seruiendo, indutus silicio obijt. 17, Cal. Feb. & conditus aromatibus à Iohanne presbitero, & B. Lucina sepultus est via Sala∣ria, in coemeterio Priscillae. Eusebius papa. 29. post Pe∣trum ordinatur, qui sedit mensibus. 8. & obiit. 6. Non. O∣ctob. Sub huius tempore inuenta est crux domini sub Constantio patre Constantini Magni, vt in gestis Rom. pontificum habetur, ita. Sub huius temporibus inuenta est crux domini. 5. No. Maij, & baptizatus est Iudas, qui & Ciriacus. Melciades papa. 30. post passionem ordina∣tur, qui sedit annis. 4. Iste decreuit, vt die dominico vel feria. 5. nullus ieiunet fidelis: quoniam hos dies Pagani quàsi ieiunio sacro celebrant.

[ 299] 1. Maximinus. Seuerus. Tertio persecutionis anno, [ 321] quo Constantius Eboraci obijt, Maximinus & Seuerus à Galerio Maximiano imperatore Caesares facti sunt, ex quibus Maximinus maleficia & stupra sua Christianorū persecutionibus accumulat. Passus est in ea tempestate

Petrus Alexandriae episcopus, cum pluribus Aegipti epis∣copis. Lucianus quo{que} vir nobilis, & continentia & eru∣ditione, moribus praecipuus Antiochenus presbiter, & Timotheus Romae. 10. Cal. Iulij. Intereà Diocletianus in Oriēte, Maximianus Herculeus in Occidēte, vastare ec∣clesias, affligi interfici{que} Christianos, decimo post Nero∣nem loco praeceperunt. Quae persecutio omnibus ferè diuturnior fuit & immanior. Nam per. 10. annos incen∣dijs ecclesiarum proscriptionibus innocentium, caedibus martyrum incessabilitèr acta est. Deni{que} etiam Britan∣niam tàm plurima confessionis Domino deuotè gloria sublimauit. Siquidem in ea tempestate passus est S. Alba∣nus, Aaron, & Iulius Legionum vrbis ciues, alij{que} vtrius{que} sexus diuersis in locis quamplures, qui diuersis cruciati∣bus torti, & inaudita membrorum discerptione lacerati, animas ad supernae ciuitatis gaudia perfecto agone mise∣runt. Secundo persecutionis anno Diocletianus ab inui∣to exegit Maximiano, vt simùl purpurā imperium{que} de∣ponerent, ac iunioribus in Remp▪ substitutis, ipsi in pri∣uato otio consenescerent. Ita{que} sub vno die Diocl. Nico∣mediae, Maximianus Mediolani potestatem imperij, si∣mulq, cultum deposuerunt. Beda. Attamen coepta semèl persecutio vsque ad Septimum Constantini annum fer∣uere non cessat. Orosius. Galerius & Constantius Augu∣sti primùm Romanum imperium inter se diuiserunt. Ga∣lerius Maximianus Illiricum, Asiam & Orientem; Con∣stantius Italiam & Aphricam, Galliasque obtinuit. Sed Constantius vir tranquilissimus Gallia tantùm Hispa∣nia{que} contentus, Galerio caeteras partes concessit. Gale∣rius duos Caesares elegit, Maximum quem in Oriente cō∣stituit, & Seuerum cui permisit Italiam, ipse in Illirico cō∣stitutus. Beda. Tertio anno persecutionis, quo & Con∣stantius. 16. imperij sui anno Eboraci in Britannia obijt, Maximinus & Seuerus à Gallerio Maximiano Caesares fa∣cti sunt. Orosius. Constantius in Britannia obijt, &

Constantinum filium ex concubina Helena creatum, im∣peratorem Galliarum reliquit. Constantino verò in Gal∣lijs strenuissimè Remp. procurante, Praetoriani milites Romae Maxentium filium Maximiani Herculei, qui pri∣uatus in Lucania morabatur, Augustum nominant. Gale∣rius Augustus Seuerum Caesarem aduersus Maxentium Romam cum exercitu misit. Seuerus cùm vrbem obside∣ret, militum suorum scelere desertus & proditus, & ex eo fugiens Rauennae occisus est. Herculeus Maximianus per∣secutor ex Augusto tyrannus, confirmatum iam in regno filium, veste ac potestate regia spoliare conatus▪ conuitijs autem ac tumultibus militum palàm cōtritus, in Galliam profectus est, vt Constantino generi suo e{que} dolis iunctis auferret imperium, sed per Faustā filiam detectus & pro∣ditus, quòd dolum Constantino viro suo pararet, Massi∣liam fugiens occiditur. Porrò Galerius occiso Seuero. Licinium imperatorem creauit. Cùm{que}: persecutionem à Diocletiano & Maximiano immissā ipse atrocibus edictis accumulasset, ac postquàm {per} annos. 10. omni genere ho∣minum exhausit prouincias, putrefacto introrsus pecto∣re & vitalibus dissolutis, cùm vltra horrorem humanae miseriae etiam vermes eructaret, & medici vlterius faeto∣rem eius non ferentes, crebro iussu eius occiderentur, & à quodam medico ei diceretur, iram Dei esse paenam eius, & ideò incurabilem esse, aedictis latissimis Christianos de exilio reuocauit, ipse verò obijt. Constantinus pacem ec∣clesijs post. 10. annos quòd à persecutoribus vexabantur, indulsit. Deindè orto bello ciuili inter Constantinum & Maxentium, apud Pontem Miluium victus Maxentius oc∣ciditur. Haec Orosius. Anni autem persecutionis sunt se∣cundum chronicam Eusebij, & Bedae, vs{que} ad annum septi∣mū Constātini, hoc est, annus. 19 & 20. Diocletiani, vnus Galerij, &. 6. Constantini. Tertium enim annum perse∣cutionis, quo & Constantius (pater Constantini) Eboraci obijt Bedae computat inter Diocletianum & Constanti∣num.

Quartum verò annum persecutionis sub Galerio & Seuero, & Maxentio in Roma, & Constantino interim in Gallia imperante, cum praecedente tertio anno perse∣cutionis, Isidorus episcopus Galerio computauit. Romae passi sunt Caius, & Marcellus papae, Ciriac{us} diaconus, Lar∣gus, Smaragdus, Apronianus, Papias, Maurus▪ Claudius, & Prepedigna cum filijs, Gabinius presbiter, Castulus, Pan∣cratius, Artemius cum vxore & filia, Sebastianus, Marcus, Marcellianus. Marcellinus presbiter, Petrus exorcista. Tranquillinus. Nicostratus cum vxore Zoa, Primus & Fae∣licianus, Claudius, Castori••••, Victorinus, Simphorianus, Basiliscus, Faustinus, Beatrix, Tiburtius filius Cromacij, Simplicius, Susanna virgo, Iohannes, Crispus, Genesius. Foelix, Adauctus, Lucia, Geminianus, Sergius, Bachus, Cri∣sogonus, Saturninus. Sisinnius, Quatuor coronati, Theo∣dorus, Pontianus, Pretextatus, & Tharso. Apud Spoletum Gregorius presbiter, Sabinus episcopus, Exuperantius & Marcellus diaconi. Apud insulas Parmarias Anastasia, Pamphilus presbiter, Eusebij Caesariensis episcopi contu∣bernalis, cuius vitam ipse tribus libris comprehendit. Antiochiae Iulianus, & Basilissa. In Hispanijs ciuitatibus Caesaraugustana, Vincentius diaconus. In Barcillona Eu∣lalia virgo, Cucuphas. Apud Gerundam Foelix. In Cu∣mis Iuliana virgo. Apud Tyrum Tirannio, Siluanus, Ple∣nus at{que} Linus episcopi, cum innumera multitudine. A∣pud Sirmium, Serenus. In Nicomedia Petrus & Lucianus presbiter Antiochenus. Antimus episcopus, Hermolaus presbiter, cum alijs, Pantaleon. Iohānes, Adrianus, Doro∣theus, Gorgonius, Eleutherius. In Smirna. Hirenaeus epis∣copus. In Palestina ciuitate Gaza Siluanus. Mediolani Victor. Apud Illiricū ciuitate Siscia Quirinus episcopus. Apud Tharsum Bonifacius. Apud Aquileiam Foelix. For∣tunatus. Apud Siciliam Vitus, Modestus, Crescentia, Lu∣cia virgo. In Britannia Albanus. Apud Massiliam Victor. In Retia apud Augustam Affra cum socijs suis. In Nicaea

Bithiniae Theodota cū filijs suis. In Hispanijs ciuitate Cō∣pluto Iustinus & Pastor fratres. In Cicilia ciuitate Cati•• nensium Euplus diaconus. Apud vrbem Italiae Pergamū Alexander. In Calcedonia Eufemia cum alijs. In Campa∣nia Ianuarius Beneuentanae ciuitatis episcopus, Sosius diaconus. Mecenatae ciuitatis Festus & Desiderius. In Pa∣lestina Peleus & Nilus episcopi. In Cizico Fausta, & Eui∣lasius. In Agauno Mauricius cū socijs suis. Antiochiae Ci∣prianus episcopus, cum Iustina virgine. Apud Aegaeam ciuitatem Cosmas & Damianus. In Gallijs Castro Soli∣doro (quod est super Arolam fluuium) Victor & Vrsus. Apud Agrippinam Gereon cum socijs suis. Apud Thar∣sum Toracus, Probus, Andronicus. In Venusia ciuitate A∣puliae Foelix episcopus, Audax, Ianuarius presbiter. Sues∣sionis Crispinus & Crispinianus. Apud Sydonem Zeno∣bius presbiter. In territorio Agenensi Tiberius, Mode∣stus, Florentia. Antiochiae Romanus. Alexandriae Petrus episcopus. In Aphrica ciuitate Colonia Crispina virgo. In Thuscia Barbara virgo. In Hispanijs Leocadia, Emerita, Eulalia, Iulia. Tunc intra vnum mensem. 17. millia marty∣rum pro Christo passi sunt.

ROmanorum. 42. Constantinus Magnus, Constantij filius ex concubina Helena, ab anno. 4. persecutio∣nis incipiens, Indict. secunda, regnauit annis. 30. mensi∣bus. 10. hoc est, in anno. 314. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

[ 300] 1. Diocletianus. 11. Maximianus. 9. His Consulibus [ 322] Meltiades papa successit No. Iulij: Maxentius, Herculej Maximiniani filius, à Praetorianis militibus Romae Augu∣stus appellatur. Seuerus Caesar à Galerio Maximiano cō∣tra Maxentium missus, Rauennae interficitur.

[ 301] 2. Diocletianus. Maximianus. Licinius à Galerio Car∣nuti [ 323] imperator factus est Herculeus Maximianus à silia Fausta detectus, quòd dolum viro suo para••et, Massiliae fugiens occiditur. Quirinus episcopus Siscianus glorio∣sè

pro Christo interficitur. Nam manuali mola ad collū eius ligata de ponte praecipitatus in fluuium, diutissim•• supernatauit, & inspectantibus loquutus ne sui exemplo terrerentur, vix orans (vt mergeretur) obtinuit.

[ 324] 3. Maximinus. 8. Licinius. Galerius Maximianus per∣secutor [ 302] ecclesiae, vermibus consumptus, moritur.

[ 325] 4. Constantinus. 2. Licinius. 2. Maximianus persecu∣tione in Christianos facta, cùm iam à Licinio puniendus [ 303] esset, apud Tharsum moritur. Meltiades papa obijt. 4. Idus ••an. Siluester. 31. papa successit Cal. Feb. sedit{que} an∣nis. 24.

[ 326] 5. Constantius. Licinius. Ciclus. 17. decenn. incipit, [ 304] Indict. 7. Petrus Alexandriae episcopus passus est. Post hunc 17. ordinatur episcopus Achilles.

[ 327] 6. Volusianus. Anianus. Maxentius apud Pontem Miluium à Constantino superatus occiditur. [ 305]

[ 328] 7. Constantius. Licinius. Bellum ciuile aduersus Lici∣nium. Pax nostra à Constantino reddita est post annos. [ 306] 10. persecutionis. Constantino à papa Siluestro baptiza∣to, scripsit ei sua mater Helena de Britannia, vt negantes Christum Iudaeos persequeretur. Tunc Constantino. 4. & Licinio. 4. Consulibus, die Idus Augusti, congregati sunt cum Helena. 120. sapientiores Iudaeorum, cum Constan∣tino autem & Siluestro papa. 24. episcopi, & superati sunt Iudaei omni scriptura diuina.

[ 329] 8. Sabinus. Rufinus. Hierosolimorum. 39. constitui∣tur episcopus Macharius. [ 307]

[ 330] 9. Gallicanus. Bassus. Ciclus solaris incipit. 4. con∣currentibus bissextilibus. Diocletianus haùd longè à Sa∣lonis [ 308] in villa sua moritur, & solus omnium priuatus inter deos refertur.

[ 331] 10. Licinius. Crispus. Crispus & Constantius filij [ 309] Constantini, & Cilicinius adolescens Licinij Augusti fi∣lius, Constantini ex sorore nepos, Caesares appellantur. Quorum Crispum Lactantius latinis literis erudiuit, vir

omnium sui temporis eloquentissimus, sed adeò in hac vita pauper, vt plerun{que} etiam necessarijs indigueret.

[ 310] 11. Constantius. Licinius. [ 332]

[ 311] 12. Constantinus. Constantius. [ 333]

[ 312] 13. Crispus. Constantius. [ 334]

[ 313] 14. Probinus. Iulianus. Licini{us} de palatio suo Chri∣stianos [ 335] pellit Basilius Amasiae Ponti episcopus sub Lici∣nio martyrio coronatur.

[ 314] 15. Seuerus. Rufinus. Alexandrinae ecclesiae. 18. ordi∣natur [ 336] episcopus Alexander, à quo Arrius presbiter de ec∣clesia eiectus, multos suae impietati sociat. Ad quorum perfidiam coarguendam, Sinodus. 318. episcoporum in Nicaea vrbe Bithiniae est collecta, omnes{que} haereticorum machinas homousij oppositione deleuit.

[ 315] 16. Crispus. Constantius. Constantinus prohibuit [ 337] Christianos occidi, paganorum{que} templa iussit claudi.

[ 316] 17. Paulinus. Iulianus. Fides catholica tractatur in si∣nodo. [ 338] 318. episcoporum, in Nicaea vrbe Bithiniae congre∣gata contra Arrianos die mensis secundum Graecos Desij. 19. hoc est. 17. Cal. Iulij, Consulatu Paulini, & Iuliani, teste Beda. Temporibus Siluestri papae, & Constantini pijssimi Augusti factum est magnum Concilium in Nicaea Bithi∣niae, & congregati sunt regali & eiusdem Siluestri papae vocatione in id ipsum. 318. episcopi catholici, qui expo∣suerunt integram fidem, catholicam, immaculatam, & dā∣narunt Arrium & Photinum, Sabellium{que}, & sequaces eo∣rum. Inter quos episcopos erant Victor & Vincentius presbiteri, eiusdem S. Siluestri Romani pontificis Legati. S. Martinus nascitur. Eodem quo{que} tempore. 13. Cal. Iu∣lij die, quandò memoratum magnum Concilium in Ni∣caea congregatum est, canonica iam vocatione in vrbe Roma congregauit & ipse Siluester cum consilio Con∣stantini. 277. episcopos, & damnauit praedictos haereti∣cos, & constituit, vt Arrianus presbiter resipiscens, non susciperetur, nisi episcopus eiusdē loci eum reconciliaret,

& sacrosancto chrismate per episcopalis manus imposi∣tionem S. Spiritus gratia, quae ab haereticis dari non po∣test, confirmaretur: In qua etiam consensu & subscriptio∣ne omnium constitutum est, vt nullus laicus crimen cle∣rico, nec clericus inferioris gradus, superiori, id est, epis∣copo vel presbitero inferret, & in puro lino corpus Chri∣sti offeratur, & chrisma ab episcopo cōficiatur, & vt bap∣tizatum liniat presbiter, & dalmaticis in ecclesijs vti, & vt pallio linostumo leua subdiaconorum tergeretur, & reliqua multa.

[ 339] 18. Constantinus. Constantius. Constantius filius [ 317] Constantini, Caesar est factus. Licinius Thessalonicae con∣tra ius sacramenti, priuatus occiditur.

[ 340] 19. Constantius. Maximus. Nazarius rhetor insignis [ 318] habetur, Crispus filius Constantini, Licinius iunior, Con∣stantiae Constantini sororis & Licinij filius, crudelissimè interficiuntur.

[ 341] 20. Ianuarius. Iustus. Vicennalia Constantini Nico∣mediae acta, & sequenti anno Romae edita. Hucus{que} histo∣riam [ 319] scribit Eusebius, Pamphili martiris contubernalis. Cui nos ita subiecimus. Hoc est, Hieronimus. In qua hi∣storia▪ quae Tripartita dicitur, ita habetur. Helena crucem inuenit, duas{que} eius partes filio suo misit. Quarum vnam in statuam in foro Constantini super columnam porphi∣reticam posuit Constantinus, alteram verò argentea the∣ca clausam in ciuitate custodiuit. Arrius verò fictam fidem scribens, de exilio reuocatus est à Constantino, qui reuer∣sus sic Constantino iurauit. Si non credimus in patrem & filium, & spiritum sanctum, sicut ecclesia catholica credit, iudex noster sit deus, hic & in futuro Cōstantinus autem, etsi inde gauisus est, tamen eum alios{que} haereticos com∣municare in ecclesia non permisit, donec episcoporum de ipsis iudicium fieret. Constantinus autem iterùm volens Arrium probare, duxit eum ad palatium, iureiurando in∣terrogans de Concilij Nicaeni decretis. At ipse fictè suam

sectam sub ala habens, sic iurauit esse. Quoniam verò ipsa dies sabbati erat, praecepit Constantinus crastino die Do∣minico Arrium ad communionem accedere. Tunc in aula etiam à militibus Eusebij episcopi Arrius honoratus, & per mediam ciuitatem honorabilitèr & perspicuè ductus: Cùm venisset ad forum Constantini, vbi pars illa crucis e∣rat, tremefactus & confusus est Arrius. Et cùm necessariū quesisset meatum, cum stercoribus viscera coeffundens, obijt.

[ 320] 21. Constantinus. Constantius. Arbonius rhetor in Aphrica clarus habetur. Qui dum siccè ad declamandum [ 342] iuuenes erudiret, & adhùc ethnicus ad credulitatē som∣nijs compelleretur, ne{que} ab episcopo impetraret fidem, quam semper oppugnâret, elucubrauit aduersus pristinā religionem luculentissimos libros, & tandem veluti qui∣busdam obsidibus pietatis datis, quod petebat, obtinuit, Drepanam ciuitatem Bithiniae in honorem martiris Lu∣ciani vbi condidit Conūantinus instauransque, ex voca∣bulo matris suae Helenopolin nuncupauit. In Antiochia Dominicum, quod vocatur Aureum, aedificare caeptum.

[ 321] 22. Constantius. Simmachus. Constantinus vxorem [ 343] suam Pausiam interfecit. Donatus agnoscitur, à quo per Aphricam Donatiani. Antiochiae post Tyrannum. 20. or∣dinatur episcopus Vitalis. Post quem. 21. Philogonius. Cui successit. 22 Paulinus. Post quem. 23. Eustachius. Quo in exilium ob fidem truso, vsque in praesentem diem Ar∣riani ecclesiam obtinuerūt, id est. Eusebius. Eufronius Pla∣cillus, Stephanus, Lentius, Eudoxias, Mellitus, Euzotus, Dorotheus, rursùm Mellitus. Quorū id circò tempora nō digessimus, quòd eos hostes potiùs Christi, quàm epis∣copos iudicem.

[ 322] 23. Bassus. Ablauius. [ 344]

[ 323] 24. Pacatianus. Hilarianus. Ciclus. 18. decenn. inci∣pit, indict. 11. Iuuencus presbiter, natione Hispanus, E∣uangelia [ 345] heroicis versibus explicat. Porphyrius misso ad

Constantinum insigni volumine, de exilio liberatur.

[ 346] 25. Dalmatius. Zenophilus. Alexandriae. 19. episco∣pus ordinatur Athanasius Dedicatur Constantinopolis [ 324] omnium penè vrbium nuditate. Metrorus philosophus agnoscitur.

[ 347] 26. Optatus. Paulinus. Edicto Constantini Gentiliū [ 325] templa subuersa sunt. Romani Gothos in Sarmatorum regione vicerunt. S. Martinus cùm esset annorum. 10. inuitis parentibus, (vtpote Gentilibus) ad ecclesiam con∣fugit, se{que} Catechumenum fieri postulauit.

[ 348] 27. Constantius. Albinus. Constantius filius Con∣stantini, prouehitur ad regnum. Pestilentia & fame innu∣merabilis [ 326] multitudo in Siria, Silicia{que} perijt.

[ 349] 28. Nepotianus. Fecundus. In martyrologio sic: Se∣cūdo Cal. Ianuarij natalis Sancti Siluestri papae: qui sedit [ 327] annis. 24. mēsibus. 10. diebus. 11. Sedit autem ex die Cal. Febr. vsque. 2. Cal. Ianuarij, & sepultus est in coemeterio Priscillae via Salaria, miliario ab vrbe Roma tertiò. 2. Cal. Ianuarij, Constantino & Volusiano Consulibus, & cessa∣uit episcopatus diebus. 15. Nota duos menses vacationis episcopatus à 4. Idus Decembris, quo Melchiades papa obijt, vs{que} Cal. Febr. quo Siluester sedit, &. 15. dies posteà. Quod tempus pontificibus non imputatur. Si igitur ita tempus pontificum deficit, quorum natalicia annuatim celebrantur, nonne multò magis tempus imperatorum? Marcus papa. 22. post Petrum, sedit mensibus. 8. Domino sancto & Apostolici culminis dignitate venerando, Mar∣co sanctae Romanae & Apostolicae sedis vniuersalis eccle∣siae Papae, Athanasius & vniuersi episcopi Aegipti. Ad vos peruenisse non dubitamus quanta & qualia ab haereti∣cis, & maximè ab Arrianis quotidiè patimur, vt etiam viuere iam nos taedeat. In tantum etenim nostra vastarūt, vt nulla nobis vtensilia dimiserint, libros nostros vs{que} ad minimum incenderunt. Qua proptèr praecamur pater beatissime, quia non dubitamus apud vos plenaria esse

Nicaeni Concilij exemplaria, vt illa nobis, quae sanctae re∣cordationis praedecessoris vestri Siluestri fuerunt, sub tu∣ta mittatis stipulatione. Nam quando praedictae Synodo cum beatae memoriae Alexandro digno deo pontifice no∣stro, id est, Alexandrinae ciuitatis episcopo, in diaconatus interfuimus officio, sub nostrae praesentiae testimonio per beatos viros Victorem & Vincentium presbiteros, apo∣stolicae sedis Apocrisiarios, missa sunt praedicto papae Sil∣uestro, cum astipulatione subnixa. 70. capitula. Sanè prae∣sentibus nobis. 80. capitula in memorata tractata sunt Synodo, scilicet. 40. à Graecis Graeca lingua aedita, &. 40. à Latinis edita Latinè. Sed visum est. 318. patribus, reple∣tis spiritu sancto, in praedicto congregatis Concilio, & maximè iam dicto Alexandro, & Apostolicae sedis apo∣crisarijs, vt decem capitula adunarentur alijs, atque con∣gruis in locis insererentur, & ad formam. 70. discipulorū vel. 70. linguarum, tanti & tam excellentis Concilij fierēt capitula, quae omnem Christianum informarent orbem, & omnes sub sacerdotali & Christiano nomine degen∣tes, vna fides, & vna sacerdotalis, atque clericalis regeret norma, nec quicquam à suo discordaret capite. Nunc igi∣tur quòd, vt praedictum est, inimici sanctae Dei ecclesiae, maximè Arriani, à quibus quotidie terremur & impug∣namur & opprimimur, praefata. 70. Nicaeni Concilij ca∣pitula, quae de praefata synodo iubente praefato domino meo Alexandro▪ decreta omnium episcoporum attuli, quae etiam coram omnibus recitaui atque conscripsi, sunt igne combusta: optamus, vt à vestrae sanctae sedis ecclesiae authoritate percipere per praesentes legatos mereamur, & reliqua. Omnib{us} venerabilibus fratribus Athanasio, & vniuersis Aegiptiorum episcopis, Marcus sanctae Romanae apostolicae sedis & vniuersalis ecclesiae episcopus salutē. Doleo fratres, & nimiùm contristor, super afflictione ve∣stra: & reliqua. De capitulis verò Nicaeni Concilij, quibus vos interfuisse literis vestrae fraternitatis signifi∣castis:

à nostris, qui vnà vobiscum interfuerūt, diligentio∣ribus requisiuimus collocutionibus, qui ita, vt vestrae te∣statae sunt literae, omnem nobis ordinem exposuerunt, vestram{que} epistolam per omnia veram esse testati sunt. Non vt nos aliquid sinistrum vestra ex parte arbitramur, sed nos & vos, illos{que} abs{que} vlla in posterum titubatione vnum sentire optaremus, & sancta Romana ecclesia (quae semper immaculata mansit) & domino inuante, & B. Pe∣tro apostolo opem ferente, in futuro manebit, sine vlla haereticorū insultatione firma & immobilis, omni tem∣pore persistet. His ita peractis, diligentèr requirentes in sancto nostrae & Apostolicae sedis scrinio, eadem, quae san∣ctae recordationis praedecessori meo Siluestro sunt dire∣cta. 70. sicut significastis, capitula illaesa inuenimus. Ipsa enim vobis propter authoritatem, & scriptionem tanto∣rum patrum & eius magni Concilij minimè misimus, sed pro eisdem coram apocrisiarijs vestris alia similia, eun∣dem numerum, eandē{que} ipsam subscriptionē continētia vobis scribere, & sub certa stipulatione mittere curauim{us}, & reliqua. Data est. 9. Cal. Nou. Nepotiano & Fecundo vrbis Cōsulib{us}. Marcus papa obijt Nonis Octobris, & se∣pultus in coemeterio Balbinae via Ardiatina, quā ipse insi∣stens fecit. Iulius papa 33. post Petrū annis. 16. mēsibus. 9.

[ 350] 29. Foelicianus. Titianus. Calocerus in Cypro res [ 328] nouas moliens opprimitur. Constantinus cum liberis suis honorificas ad Antonium literas mittit.

[ 351] 30 Vrsus. Polemius. Tricēnalibus Constantini Dal∣matius [ 329] Caesar appellatur. Nazarius pater rhetor Romae gloriosissime docet. Nazarij rhetoris filia in eloquentia patri coaequatur. Tiberianus vir disertus, Praefectus Prae∣torij, Gallias regit Eustachius Constantinopolitanus ag∣noscitur, cuius industria Hierosolimis Martyrium con∣structum est.

[ 352] 31. Constantius. Constans. Sanctus Hieronimus nas∣citur. [ 330] Sanctus Martinus, cum esset annorum. 15. raptus &

cathena••us sacramentis militaribus implicitus est, & reli∣qua: quae in vita eius pleniùs habentur. Constantinus ex∣tremo vitae suae tempore ab Eusebio Nicomediensi epis∣copo rebaptizatus, in Arrianum dogma declinat: à quo vsque in praesens tempus rapinae ecclesiarum, & totius orbis secuta est discordia. His Consulibus Constantinus, cùm bellum pararet in Persas, in Achirone villa publica iuxta Nicomediam moritur. Theodorus episcopus in tri∣partita historia sic. Constantinus in Nicomedia in Achi∣rone villa postquàm baptizatus est ab Eusebio Nicome∣diensi episcopo Arriano, obijt. Obijt autem anno 66. ae∣tatis, imperij autem. 31. die. 25. mensis Maij.

ROmanorum. 43 Constantius imperator anno ab vr∣be condita. 1091 cum Constantino & Constante fra∣tribus suis adeptus est imperium, quod. 27. annis tenuit, hoc est vsque in mensem Nou. in anno. 345. post passio∣nem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

[ 331] 1. Acindinus Proculus. Ablauius Praefectus Praeto∣rij, [ 353] & multi nobiles occisi sunt. Sapor rex Persarum, Me∣sopotamia vastata, duobus ferè mensibus Nisibin obsedit. Dalmatius Caesar, quem patruus Constantinus consortem regni fidelem dereliquerat, factione Cōstātij patruelis, & tumultu militari interimitur. Iacobus Nisibiensis episco∣pus agnoscitur. Ad cuius preces saepè vrbs liberata est.

[ 332] 2. Marcellinus. Probinus. Ex hoc loco impietas Ar∣rij, [ 354] Constantij regis fulta praesidio, exilijs, carceribus, & varijs afflictionum modis primùm Athanasium, deindè omnes, non suae partis, episcopos est persecuta. Iuliusque papa fuit in exilio mensibus. 3. sed post mortem Con∣stantini ad sedem cum gloria reuertitur.

[ 333] 3. Constantinus. Constans. Constantinus bellū fra∣tri [ 355] inferens iuxta Aquileiā à se occiditur vario euentu ad∣uersus Francos pugnatur. Multae Oriētis vrbes terraemotu horribili cōcidêrunt. Beatus Iulius papa in regione (quae Cersona dicitur) vbi S. Clemēs iacebat, ad destruendā hae∣resim▪

quae illis in partibus pullulauerat, perrexit. Cū{que} {per}∣acto negotio idē papa ab illis partibus regredi inciperet, apparuit ei angelus domini dicēs· Noli recedere, à domi∣no enim tibi praecipitur vt reuertaris & trāsferas corpus S. Clemētis, quod hactenùs in mari iacuit: Cui Iulius. Quo∣modo (inquit) potest hoc fieri, cū mare nō partiatur, nisi die natalis eius? Cui angelus ait. Hoc erit tibi signū, quod dominus tibi praecipiat reuerti, quia mare in occursum tuum partietur. Perrexit autem illò, & transtulit corpus S. Clementis, & posuit illud super ripam, & aedificauit ibi ecclesiam, & assumens de corpore eius reliquias, Romam secum detulit. Contigit autem vt eodem die, quo illum deferentem reliquias eiusdem martyris, cum summa ho∣norificentia populus recepisset Romanus, sepulchrum quod in mari relictum erat, cum solo, se super mare erige∣ret, & insula fieret. Vbi regionis illius homines basilicam construxerunt & congregationem. Ex tunc ad illam ec∣clesiam nauigio itur. S. Martinus cùm esset annorum. 18. baptizatus est, & rel. In nomine domini dei & Saluatoris nostri Iesu Christi, imperantibus{que} Constantino & Con∣stante Augustis, anno. 4. sub die. 8. Cal. Octobris, Indict. 6. praesidente sancto & Beatissimo Iulio papa sedis Aposto∣licae vrbis Romae, praepositis sacrosanctis ac venerabilibus Euangelijs in ecclesia domini dei & Saluatoris nostri Iesu Christi, quae vocatur Constantiniana, residentibus etiam viris venerabilibus, pariter{que} cum eo audientibus, Benedi∣cto Aquiliensi episcopo, Luciano Maurianensi episcopo, & reliquis cum. eis. 117. episcopis, Iulius praedictus sanctis∣simus vrbis Romae episcopus dixit, & reliqua. Annus ita∣{que} quartus Constantij imperatoris. 6. erat Indictione, qui est annus. 28. Magni Constantini iuxta chronicam Eusebij & Bedae: incarnationis autem secundum Dionisium. 333.

[ 356] 4. Placidus. Romulus. Audeus in Coelosyria clarus [ 334] habetur. A quo haeresis Audiena.

[ 357] 5. Leontius. Salustius. Franci à Constante perdomiti [ 335]

sunt, & pax cum eis facta. Hermogenes Magister militiae Constantinopolim tractus à populo ob episcopum Pau∣lum, quem regis imperio & Arrianorū factione pellebat. Antiochiae Dominicum aureum dedicatur.

[ 336] 6. Constantius. Constans. Ciclus solaris incipit. 4. [ 358] concurrentibus bisextilibus. Macedonius, artis plurimae, in locum Pauli ab Arrianis episcopis subrogatur, à quo haeresis Macedoniana. Paulus crudelitate praefecti Phi∣lippi, (nam fautor Macedonij partium erat) & Arrianorū insidiis strangulatur.

[ 337] 7. Amantius. Albinus Maximinus episcopus Tre∣uerorum [ 359] clarus habetur, à quo Athanasius Alexandriae episcopus, cùm à Constantino quaereretur ad paenam, ho∣norificè susceptus est. Sapor Persarū rex Christianos per∣sequitur. Neocaesaria in Ponto subuersa est, excepta eccle∣sia & episcopo, caeteris{que} qui ibidem reperti sunt.

[ 338] 8. Amantius. Albinus. Titianus vir eloquens Prae∣fecturam [ 360] Praetorij apud Gallias administrat. Athanasius ad Constantis literas Alexandriam redijt.

9. Rufinus. Eusebius. Dirrhachium terraemotu conci∣dit, [ 361] [ 339] &. 3. diebus ac noctibus Roma nutauit, plurimae{que} vr∣bes Campaniae vexatae.

[ 340] 10. Philippus. Sallia. Magnis Reip. expensis in Se∣leucia [ 362] Syriae portus efficitur. Rursùm Sapor. 3. mensibus obsidet Nisibin. Eusebius Emissenus, Arrianae signifer fa∣ctionis, multa conscribit.

[ 341] 11. Limenius. Catulinus. Solis facta est defectio. Bel∣lum [ 363] Persicum nocturnum apud Singaram, in qua, haùd dubiam victoriam militum stoliditate perdidimus. Ne{que} verò vllum Constantio ex nouem grauibus praelijs pros∣perum contra Persas fuit. Nam vt alia omittam, Nisibis obsessa, Bizabda & Amida captae sunt. Maximinus. 40. post Macharium, Hierosolimorū episcopus moritur: post quem ecclesiam Arriani inuadunt. 1. Cyrillus, Eutichus, rursùm Cyrillus, Hirenaeus. tertio Cyrillus, Hilarius,

quartò Cyrillus. Qui cùm à Maximo fuisset presbiter ordinatus, & post mortem eius, ab Acatio episcopo Cae∣sariensi & caeteris Arrianis episcopatus ei promitteretur, si ordinatio nem Maximi repudiasset, diaconus in eccle∣sia ministrauit. Ob quam impietatem sacerdotij mercede priuatus, Heraclium (quem Maximus moriens in suum lo∣cum substituerat) varia fraude sollicitans, de episcopatu in presbiterium regradauit. Ciclus decen nouenalis. 19. incipit, Indict. 15.

[ 364] 12. Sergius. Nigridianus. Magnentio apud Augusto∣dunum arripiente imperium, Constans haud longè ab [ 342] Hispania in Castro, cui nomen Helena est, interficitur, anno aetatis suae. 30. quam ob rem turbata Rep. Vetranio Mursae, Nepotianus Romae imperatores fiunt. Romae po∣pulus aduersus Magnentianos rebellans ab Heraclide Se∣natore proditur. Nepotiani caput filo per vrbem circum∣latum, multae{que} proscriptiones nobilium, & caedes factae sunt.

[ 365] 13. Proconsulatus. Sergij & Nigridiani. Vetranioni [ 343] à Constantio regium est insigne sublatum. Magnentius Mursae vincitur, vbi Romanae vires concidêrunt. Gallus Constantij patruelis, Caesar est factus.

[ 366] 14. Constantius. Constans. Iulius papa obijt. 2. Idus Aprilis, & sepult{us} est via Aurelia miliario. 3 in coemeterio [ 344] Calepodij, qui sub Constantio Constantini Arriani filio, mensibus. 10. proiectus est, sed post eius mortem ad suam sedem reuersus. Liberius. 34. papa post Petrum, sedit annis. 19.

[ 367] 15. Constantius. Constans. Gallus Iudaeos qui inter∣fectis per noctem militibus arma ad rebellandum inua∣serant, [ 345] oppressit: caesis multis hominum millibus vs{que} ad innoxiam aetatem, & ciuitates eorum Caesaream, Tibiria∣dem, & Diospolim, plurima{que} oppida igni tradidit & nō∣nulli nobilium Antiochiae à Gallo sunt interfecti.

[ 368] 16. Constantius. Constans. Magnentius Lugduni [ 346]

in palatio, propria se manu occidit: & Decentius frater eius, quem ad tutandas Gallias Caesarem miserat apud Se∣nonas laqueo vitam explet. Gennadius, forensis orator, insignis habetur.

17. Arbitrio. Lollianus. Gallus Caesar sollicitatus à [ 369] [ 347] Constantio patrueli suo, cui in suspitionem ob aegregiam indolem venerat. Histriae occiditur. Siluanus in Gallia res nouas moliens. 28. die extinctus est. Victorinus rhetor, & Donatus grammaticus Romae insignes habentur. Pau∣linus, & Rhodanius, Galliarum episcopi, in exilium ob fidem traduntur.

[ 348] 18. Constantius Iulianus. Alcimius, & Delfidius rhe∣tores [ 370] in Aquitania florentissimè docent. Donatus à quo supra Donatianos in Aphrica dici memorauimus, Cartha∣gine pellitur. Quidam sectatores eius Montenses vocan∣tur, eò quòd ecclesiam Romae primùm in monte habere caeperint. Eusebius Vercellensis episcopus, & Lucifer Ca∣ralitanae ac Dionisius Mediolanensis ecclesiae episcopi Pā∣cratius quo{que} Romanus presbiter, Hilarius diaconus, ab Arrianus & Constantio damnantur exilio. Iulianus fra∣ter Galli Mediolani Caesar appellatur.

19. Constantius. Iulianus. Antonius monachus. 105. [ 371] [ 349] aetatis anno in eremo moritur: solitus multa ad eum ve∣nientibus de Paulo quodam Thebeo mirae beatitudinis viro referre. Cuius nos exitum breui libello explicuimus, Hilarius episcopus Pictauensis factione Saturnini Arela∣tensio episcopi, reliquorum{que} qui cum eo erant Arriano∣rum ante triennium in Phrygiam pulsus, libros de nostra religione componit. Reliquiae Timothaei apostoli Con∣stantinopolim inuehuntur. Liberius papa Romanae eccle∣siae in exilium mittitur, quo in exilium ob fidem truso, omnes clerici iurauerunt, vt nullum alium susciperent. Verùm cùm Foelix ab Arrianis fuisset in sacerdotiū sub∣stitutus, plurimi periurauerunt, & post annum cum Foe∣lice eiecti sunt. Tandem Liberius taedio victus exilij, in

haeretica prauitate subscribens, Romam quasi victor in∣trauit Foelix autem depositus de episcopatu suo, habita∣uit in praediolo suo via Portuensi. Magnae Alemanno∣rum copiae apud Argentoriacum oppidum Galliae à Cae∣sare Iuliano oppressae sunt.

[ 372] 20. Titianus. Cerealis. Saraceni in monasterium B. [ 350] Antonij irruentes, discipulos eius interimunt. Constantio Romam ingresso, ossa Andreae apostoli & Lucae Euange∣listae à Constantinopolitanis miro fauore suscipiuntur. Foelix papa. 35. post Petrum, sedit anno vno.

[ 373] 21. Eusebius. Hipatius. Nicomedia terraemotu fun∣ditùs euersa est, vicinis vrbibus ex parte vexatis. Paulinus [ 351] Treuerorum episcopus in Phrigia exulans moritur. E∣uanthius eruditissimus grammaticorum Constantinopo∣li obijt, in cuius locum ex Aphrica Chrestus adducitur. Liberius papa de exilio reuertitur.

[ 374] 22. Constantius vrbis Consul. Synodus apud Arimi∣num, & Seleuciam Isauriae facta, in qua antiqua patrum fi∣des, [ 352] Christi primùm legatorum, dehinc omnium prodi∣tione dānata est. Honoratus ex Praefecto Praetorij Gallia∣rum, primus Constantinopoli Praefectus vrbis effectus. Gratianus imperator nascitur. Hilarius Pictauiensis epis∣copus, cùm apud Constantinopolin librum pro se Con∣stantio porrexisset, ad Gallias redit. Macedonius Con∣stantinopoli pellitur, & omnes penè toto orbe ecclesiae sub nomine pacis & religionis, Arrianorum haeresi com∣polluuntur.

[ 375] 23. Iulianus vrbis Consul. Constantinopoli ecclesia∣rum maxima dedicatur. Miletus Sebastiae Armeniorum e∣piscopus [ 353] ab Acatio & Georgio episcopis Arrianis Antio∣chiam transfertur, & post non grande temporis interual∣lum, cùm presbiteros qui ab Eudoxio antecessore suo de∣positi fuerant suscepisset, exilij iustissimam causam subita fidei mutatione delusit.

[ 376] 24. Taurus vrbis Consul. S. Augustinus nascitur. Gal∣lia [ 354]

per Hilarium Ariminensis perfidiae damnat autores.

[ 355] 25. Florentius vrbis Consul. Haeresis Anthropomor∣phitarum [ 377] in Syria, Macedonia, & Cōstantinopoli oritur.

[ 356] 26. Mamertinus vrbis Consul. Theodorus episcopus [ 378] in tripartita historia sic. Constantinus Mosoporenis in∣ter Ciciliam, & Cappadociam, anno aetatis 45 Constanti∣nopolim veniens, tertio die mensis Nouembris obijt.

[ 357] 27. Neuita vrbis Consul. [ 379]

ROmanorum 44 Iulianus secundum omnes regnauit annis 2. mensibus. 8. hoc est, vsque Cal. Iulij in anno. 348. post passionem.

[ 358] 1. Iulianus vrbis Consul. Iuliano ad idolorum cul∣tum [ 380] conuerso, blanda persecutio fuit, illiciēs magis quàm impellens ad sacrificandum, in qua multi ex nostris vo∣luntate propria corruerunt. Georgio per seditionem po∣puli incenso, qui in locum Athanasij ab Arrianis fuerat ordinatus, Athanasius Alexandriam reuertitur. Eusebius & Lucifer de exilio regrediuntur. Equibus Lucifer accitis duobus alijs confessoribus, Paulinum Eustachij episcopi presbiterum, qui se nunquam haereticorum communio∣ne polluerat, in parte catholica Antiochiae episcopum fecit.

2. Salustius vrbis Consul. Pheresius sophista Atheni∣ensis, [ 381] [ 359] lege data nè Christiani liberalium artium doctores essēt, (cùm sibi specialitèr cōcederet Iulianus vt Christia∣nos doceret) scholam sponte deseruit. Ecclesiae Antiochiae clausae, & grauissima imminentis persecutionis procella dei volūtate sopita est. Sāctus Eliphius, postquàm praesen∣te Iuliano decollatus est, quià idola adorare noluit, sur∣rexit & ambabus manibus per vnum miliarium porta∣uit caput suum in montem excelsum, ei{que} rupis alba gre∣mium suum aperiens, cōcauum aptum{que} locum dedit su∣per se sedenti. Mons autē dicitur, mons Sancti Eliphij, in quo iuxta praedictum lapidem super sepulchrum ei ora∣torium cōstructum est inter Frumentosam & Grandim,

media ab vtraque miliarijs senis, ab Aquilone Tullensem vrbem habens, ab Austro verò Grandim tenens. Passus est autem in prato amaeno in ripa fluminis nomine Veri, 17. Cal. Nouembris.

[ 382] 3. Iulianus vrbis Consul. Iulianus ob odium Christi, [ 360] templum Hierosolimis Iudaeos reparare permisit, at{que} ex omnibus prouincijs Iudaei collecti, noui templi funda∣menta iecerunt, sed subitò nocte, oborto terraemotu saxa ab imo fundamentorum excisa longè laté{que} sparsa sunt, igneus{que} globus ab interiori aede templi plurimos eorum suo prostrauit incendio. Quo terrore reliqui pauefacti, Christum fatebantur inuiti. Et ne hoc casu factum crede∣rent, sequenti nocte in vestimentis cunctorum apparuit crucis signum. Romae passi sunt Priscus presbiter, Pris∣cillianus, Benedicta faemina, Pigmenius presbiter, Gor∣dianus, Demetria virgo, Iohannes presbiter, Iohannes & Paulus, Faustus, & Dafraxus. In Hostea Hilarinus, Qui∣riacus (qui & Iudas) Hierosolimorum episcopus, cum ma∣tre sua Anna. Alexandriae Gallicanus. Vercellis, Eusebius episcopus. In Aritio ciuitate Donatus episcopus. Antio∣chiae Theodoricus presbiter. Iulianus in Persas profectus, nostrum post victoriam dijs sanguinem vouerat: vbi à quodam simulato profuga ad deserta perductus, cùm fa∣me & siti Apostata perdidisset exercitum, & incōsultus à suorum erraret agminibus, ab obuio fortè hostium equite conto ilia perfossus, interijt anno aetatis. 32. Et cùm misis∣set manum suam in vulnus, & sanguinē sparsisset in aerem, dixit: Vicisti Galilaee, id est, Christe. Hic enim etiam Chri∣stianos semper appellabat Galileos. Obijt autem die sex∣to Cal. Iulij. Et sequenti die Iouinianus ex primicerio do∣mesticorum imperator factus est, teste Theodoro episco∣po, & Eutropio historico tunc viuente.

ROmanorum. 45. Iouinianus (secundum omnes) reg∣nauit mensibus. 8. hoc est, vsque Cal. Martij in anno 349▪ post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

1. Iouinianus. Varronianus. Ciclus decennouenalis [ 361] incipit Indict. quarta. Iouinianus rerum necessitate com∣pulsus [ 383] Nisibin & magnam Mesopotamiae partem Sapori regi Persarum tradidit. Qui{que} poste à siue odore cubiculi, quod ex recenti tectorio calcis graue quiescentibus fuit, siue nimietate prunarum, quas graui frigorc multum ad∣oleri iusserat, obijt, aetatis anno. 34.13. Cal Maij Post quē cùm exercitus venisset in Nicaeam Bithiniae. 25. die mensis Feb. Valentinianum Tribunum scutariorum ê Pannonia Cibalinsi appellauit Augustum, qui fratrem Valentem Constantinopolim secum regere fecit.

ROmanorū 46. Valētinianus cum Valente fratre, reg∣nauit annis. 11. mensibus. 5. hoc est, vs{que} Cal. Octo∣bris, in anno. 360. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 362] 1. Valentinianus. Valens. Valētinianus▪ aegregius aliàs [ 384] imperator, & Aureliano erat moribus similis, nisi quòd seueritatem eius nimiam interpretātur. Apollinaris Lao∣dicenus episcopus multimoda nostrae religionis scripta componit. S. Nicholaus Mirreotum episcopus migrauit ad dominum.

[ 363] 2. Gratianus. Gadalaifus. Terraemotu per totum or∣bem [ 385] facto mare littus egreditur, & Siciliae multarum{que} in∣sularum vrbes, innumerabiles{que} populos oppressit. Proco∣pius, qui apud Constātinopolim tyrannidem exercuerat, apud Phrigiam Salutarem extinguitur, & plurimi Proco∣pianae partis caesi, at{que} proscripti sunt. Liberius papa obijt. Cal. Maij. Damasus. 36. papa post Petrum, annis. 19. qui constituit vt in die nocte{que} cantarentur Psalmi per omnes ecclesias. Post verò non multum tempus Vrsinus à qui∣busdam episcopus cōstitutus Sicinnium cum suis inuadit: quo Damasianae partis cōfluente populo, crudelissimae in∣ter••ectiones diue•• si sexus sunt {per}petratae. Valēs ab Eudoxio Arrianorum episcopo baptizatus, nostros persequitur,

[ 364] 3. Lubicinius. Iouinus. Ciclus solaris incipit. 4. con∣currentibus [ 386]

bissextilibus. Gratianus Valentiniani filius, Ambianis imperator factus est, teste Cassiodoro. Tanta Constantinopoli orta est tempestas, vt mirae magnitudi∣nis decidens grando nōnullos homines interficeret. Apud Atrabatas lana de caelo pluuiae mixta descendit.

[ 387] 4. Valentinianus. Valens. Hilarius episcopus Picta∣uiēsis [ 365] moritur. Nicaea quae saep è anteà corruerat, terraemo∣tu funditùs euertitur. Libanius Antiochenus, rhetor in∣signis habetur.

[ 388] 5. Valentinianus. Victor. Athanaricus rex Gothorū, [ 366] in Christianos persecutione commota, plurimos interfe∣cit, & de proprijs sedibus in Romanum expulit solum. Eusebius Vercellensis episcopus obijt. Magnus etiam Ba∣filius, cuius condiscipuli extiterunt Gregorius Nazanze∣nus, Apostata Iulianus, Sophista Libanius, temporibus im∣peratorum Constantij, Iuliani, Iouiniani claruit, & quin∣to anno imperij Valentis obijt.

[ 389] 6. Valentinianus. Valens. Constantinopoli aposto∣lorum Martyrium dedicatur. Magna fames in Phrigia. [ 367] Lucifer Caralitanus episcopus moritur: qui cum Grego∣rio Hispaniarum episcopo, & Philone Libiae nunquam Arrianae se miscuit prauitati.

[ 390] 7. Gratianus. Probus. Maximinus Praefectus anno∣nae [ 368] maleficos ab imperatore iussus inuestigare, plurimos Romae nobilium occidit. Valentinianus in Britannia an∣te quàm tyrannidem inuaderet oppressus. Presbiter Syr∣mij iniquissimè decollatur, quòd Octauianum ex procō∣sule apud se latitantem prodere noluisset.

[ 391] 8. Modestus. Arintheus. Didimus Alexādrinus mul∣ta [ 369] de nostro dogmate per notarios cōmentatur, qui post quintum natiuitatis suae annum luminibus orbatur, ele∣mentorum quo{que} ignarus fuit. Illirici Equitius iniquissi∣mus Comes tributorū exactionibus, prouincias quas re∣gebat, antequam à Barbaris vastarentur, erasit.

[ 392] 9. Valentinianus. Valens. Eunomius, discipulus Aca∣tij, [ 370]

Constantinopoli agnoscitur, à quo haeresis Eunomiana. Saxones caesi de Asia in regionem Francorum Burgun∣dionum. 80. fermè millia, quod nunquam anteà, ad Rhe∣num descenderunt. Elearchus Praefectus vrbis Constanti∣nopolis agnoscitur, à quo necessaria & diu expectata vo∣tis, aqua ciuitati inducitur. Alexandriae. 20. ordinatur e∣piscopus Petrus, qui post Valentis interitum tam facilis in recipiendis haereticis fuit, vt nōnullis suspitionē acceptae pecuniae intulerit. S. Martinus anno. 56. aetatis suae domi∣nico die. 4. Non. Iulij in Archiepiscopatum Turonicae ci∣uitatis Galliae consecratur, in quo. 26. annis sanctissimè vixit. Tempore autem quo primùm episcopus datus est, Valentinianus tum maior rerū potiebatur, qui noluit as∣surgere sancto viro, donec sellam regiam ignis absumpsit, & sic superbus rex solio suo excutitur, & inuitus Martino assurgit.

[ 371] 10. Gratianus. 3. Equitius. Melāthia nobilissima mu∣lierum [ 393] Romanarum, & Marcellini quondam Consulis fi∣lia, vnico tunc Praetore Vrbano filio derelicto, Hierosoli∣mam nauigauit, vbi tanto virtutum praecipue{que} humilita∣tis miraculo fulsit, vt Tedae nomen acciperet.

[ 372] 11. Procōsulatus Gratiani, Equitij. Post Auxentij serā [ 394] mortem, Mediolani Ambrosio episcopo cōstituto, omnis ad fidem rectā Italia cōuertitur. Aquileiēses clerici quasi chorus beatorum habentur. Quia superiori anno Sarma∣tae Pannonias vastauerant▪ ijdem Consules permansêre. Sanctus Patricius nascjtur in Britānia ex patre Calphur∣mo nomine, qui presbiter fuit, filius diaconi nomine Fo∣dit. Mater autem erat Patricij Cōches, soror S. Martini de Gallia. Patricius in baptismo dictus est Sucat, à S. Germa∣no Magoni{us}, à Caelestino papa Patricius, id est pater ciuiū. Theodorus sic. Peor monachus ambulabat aedens, ne suae carni placeret, panibus noluit plus vno versu, id est, Dixi custodiam vias meas vt non delinquam in lingua mea, discere, dum ipsum compleret. Qui interroganti se de

eodem versu, respondit. Vix. 49. annis ipsum implere po∣tui. Qui (rogante episcopo Athanasio, vt ab eremo se∣cum veniret ad Alexandriam) fleuit de ornatu mulieris. Macharius Aegiptius, Macharius{que} Alexādrinus. Ammo∣nius dum cum Athanasio venisset Romam, nullum ibi vi∣dit, nisi basilicam Apostolorum Petri & Pauli: qui ad epis∣copatum tractus, nè episcopus esset, suam abscidit aurem. Iohannes pater. 3000. monachorum. Seraphion pater. 10. milliū monachorū. Dioscorus presbiter. 100. monacho∣rum, qui ante communionem conscientias singulorum fratrum pandebat. Theonas. 30. annis tacuit. Helenus ig∣nem in sinu portabat. Helias, centum & decem monacho∣rum pater, in eremo solus annis 70. Apelles faber ferrum ex fornace crudum trahens manu, nocte faciem daemoni•• fingentis se in forma mulieris pulchrae percussit. Isidorus suum clausit monasterium, intùs habens necessaria. Apol∣lo annis. 40. in solitudine exteriore. Dorotheus, cuius ci∣bus erat panis. 6. vnciarum, & vnus fasciculus oleris & aquae. Piamon presbiter cui aliquando offerenti corpus sacrum Christi, Angelus circa altare apparuit, nomina ab∣sentiū delens, fratrū{que} praesentiū scribens. Marcus, cui ho∣ra cōmunionis Angelus corpus Christi praebuit. Moyses vasa fratrum nocte aqua implebat, per decem stadia vel 20. vel. 30. eam afferens, qui. 4. latrones suum hospitium infestantes ligauit: crastino dorso in commune fratrum eos portaturus. Paulus pater. 50. monachorum. Stepha∣nus per annos. 48. probatus, & magno Antonio notissi∣mus: deindè ita tribulatus, vt membra eius abscinderen∣tur. Iulianus Accepsemas per. 70. annos in cella reclusus, nec visus nec locutus tam diu.

12. Valens. Valentinianus. His Consulibus Valen∣tinianus [ 395] contra legatos Sarmatorum vehementi commo∣tus [ 373] furore, eruptione venarum, quod graecè Apoplexis vo∣catur, fluxu sanguinis. 17. die mensis Septembris, aetatis anno. 54. imperij autem. 11. mense. 5. Brigitione obijt.

ROmanorum. 47. Valens cum Gratiano & Valenti∣niano filijs fratris sui (secūdum omnes) regnauit an∣nis. 4. hoc est. vs{que} Cal. Octobris in anno. 364. post passio∣nem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[ 374] 1. Gratianus. Merobaudes. Valens lege data vt mo∣nachi [ 396] militarent, nolentes iussit fustibus interfici. Theo∣dosius, Theodosij posteà imperatoris pater, & plurimi no∣bilium occisi sunt. Photinus in Galatia moritur, à quo Fo∣tinianorum dogma Iudaicum. Basilius Caesariensis episco∣pus Cappadociae clarus habetur, qui multa continentiae & ingenij bona vno superbiae malo perdidit.

[ 375] 2. Valens vrbis Consul. Alemannorum. 30. circiter millia apud Argentoriacum vrbem Galliarum, ab exer∣citu [ 397] Gratiani strata sunt. Florentinus, Bonosus, & Rufi∣nus insignes monachi habētur. Equibus Florentinus tam misericors fuit in egentes, vt vulgò pater pauperum no∣minaretur. Gens Hunnorum Gothos vastat, qui à Roma∣nis sine armorum depositione suscepti, per auaritiam Maximi ducis ad rebellandum coacti, superatis in congres∣sione Romanis in Thracia diffunduntur.

3. Valentinianus vrbis Consul. Valens de Antiochia [ 376] exire compulsus, sera paenitentia nostros de exilio reuo∣cat. [ 398] Lachrimabile bellū in Thracia, in quo deserēte equi∣tum praesidio, Romanae legiones à Gothis cinctae, vs{que} ad internecionem caesae sunt. Ipsi imperator Valens cùm sa∣gitta saucius fugeret, & ob dolorem saepè laberetur, ad cu∣iusdam villulae casam deportatus est, quo persequentibus Barbaris, & incensa domo, sepultura quoque caruit. Huc vs{que} Hieronimus. Cassiodorus sic. Cui successit in Oriēte Theodosius Theodosij filius, quem sibi in consortiū regni Gratianus asciuit Gratianus itaque cum. 14. regnasset an∣nis, cum Theodosio regnat annis. 6. Anni igitur. 14. sunt (teste Cassiodoro) ab anno tertio Valentiniani, in quo Gratianus imperator factus est, Lubicino & Iouino Cō∣sulibus, vsque in mortem Valentis, & vsque in imperium

secundum Gratiani.

ROmanorum. 48. Gratianus cum fratre Valentiniano (secundum omnes) regnauit annis. 6. hoc est vs{que} Cal. Octob. in anno. 380, post passionem. Sub quo hi Consu∣les fuerunt.

[ 399] 1. Ausonius. Olibrius. Gratianus post mortē patrui, [ 377] Theodosium Theodosij filium, in consortium assumpsit imperij, ei{que} regnum tradidit Orientis. Ea tempestate Priscillianus episcopus de Gallijs, ex Manichaeorum & Gnosticorum dogmate haeresim sui nominis condidit.

2. Gratianus. Theodosius. Ambrosius episcopus pro [ 378] [ 400] catholica fide multa sublimiter scripsit.

[ 401] 3. Siagrius. Eucherius. His Consulibus, teste Cassio∣doro. [ 379] S. Martinus Turonicae ciuitatis episcopus in Gallia clarus habetur.

4. Antonius. Siagrius. Ciclus. 21. decēnouenalis in∣cipit, [ 380] [ 402] Indict. 8. S. Theophilus Alexandriae episcopus, com∣potum centum annorum cursus Theodosio filio Gratia∣ni dedicauit Cōsulatu Antonij & Siagrij incipiens. Syno∣dus. 150. patrum in Augusta vrbe cōtra Macedonium, sub Damaso & Gratiano.

[ 403] 5. Merobaudes. Saturninus. Archadius (Theodosij [ 381] imperatoris filius) appellatur Augustus. Tertio Idus De∣cēb. natalis S. Damasi papae via Ardiatina in Basilica, qui sedit annis. 19. Vrsinus qui & Siricius▪ 37. papa annis. 15.

[ 404] 6. Ricimer. Clearchus. Honorius filius Theodosij [ 382] nascitur. His Consulibus in Britannia seditione militum Maximus imperator est factus, quo mox ad Gallias trans∣fretante, Gratianus Parisijs Merobaude Magistro mili∣tum prodente superatus fugiens, Lugduni captus & occi∣sus est. Maximus Victorem filium suum, consortem regni facit.

ROmanorum. 49. Theodosius filius Gratiani, cum Va∣lentiniano patruo suo, regnauit annis. 11. mensibus. 4. hoc est, vs{que} Cal. Februarij, in anno. 382. post passionē.

[ 383] 1. Archadius. Banco vrbis Consules. Hieronimus presbiter hoc tempore in Bethlem toto iam mundo cla∣rus [ 405] habetur, aegregio ingenio, & studio vniuersae ecclesiae seruiens.

2. Honorius. Euodius. Priscillianus in Synodo Bur∣degalēsi [ 384] dānandum se intelligens, ad imperatorem Maxi∣mum [ 406] peruolauit, auditus{que} Treueris ab Euodio Praefecto Praetorij gladio addictus est, cum Etrocia Delphidi recto∣ris coniuge, & Latrentano, alijs{que} erroris consortibus.

[ 385] 3. Valentinianus. Eutropius. Burdegali quaedam [ 407] Priscilliani discipula nomine Vrbita, ob impietatis perti∣natiam per seditionem vulgi lapidibus extincta est.

[ 386] 4. Theodosius. Cinegius. Maximus tyrannus à Va∣lentiniano [ 408] & Theodosio imperatoribus in 3. ab Aquileia lapide, spoliatus indumētis regijs, sistitur, & capite dam∣natur. Cuius filius Victor eodē anno ab Arbogaste inter∣fectus est in Gallia.

[ 387] 5. Timasius. Promotus. Itachius & Vrsacius episcopi [ 409] ob necem Priscilliani, cuius accusatores fuerant, ecclesiae communione priuantur.

[ 388] 6. Valentinianus. Neoterius. Hieronimus librum de [ 410] viris illustribus ecclesiae, ad annum octauum Theodosij cō∣scripsit. S Patricius cum duabus sororibus suis, id est. Lu∣puit & Tigris venditur in Hiberniam, & ipse quidem S. Patricius venditur ad regem nomine Miluc, filium nepo∣tis Buani in Aquilone Hiberniae, cuius porcorum pastor ••rat Patricius, & Victor Angelus saepè loquebatur cum eo. Duae verò sorores eius venditae sunt in Canaellae Muir∣temnae.

[ 389] 7. Titianus. Simmachus. Iohannes monachus anacho∣rita [ 411] clarus.

[ 390] 8. Archadius. Rufus. Valentinianus ad vitae fasti∣dium [ 412] nimia Arbogastis Magistri militum austeritate per∣ductus, laqueo apud Viennam perijt. Arbogastis magister exercitus, mortuo Valentiniano, cuius exitu grauabatur,

Eugenium in Gallia facit imperatorem.

[ 413] 9. Theodosius. Abundantius. Scoti à Circio & Picti [ 391] ab Aquilone vastant insulam Britanniam.

10. Archadius. Honorius. Ciclus solaris incipit, qua∣tuor [ 392] [ 414] concurrentibus bissextilibus. Iohannes monachus ornatus prophetiae gratia, Theodosio consulenti de euen∣tu belli quod aduersus Eugenium mouebat, victorem fu∣turum esse praedixit.

[ 415] 11. Olibrius vrbis Consul. Theodosius Eugenium tirannum vincit & perimit. Augustinus à B. Ambrosio bap∣tizatus, [ 393] multa facundia, doctrina{que} excellens, Hipponae re∣gionis Aphricae ordinatur episcopus. Claudianus poaeta insignis habetur.

[ 416] 12. Probinus vrbis Consul. Theodosius imperator die 17. mensis Ianuarij anno aetatis 60. Mediolani obijt, sicut [ 394] in Tripartita historia legitur.

ROmanorū. 50. Archadius, filius Theodosij, cum fra∣tre Honorio (secundum omnes) regnauit annis. 14. mensibus. 3. hoc est, vs{que} Cal. Maij, in anno. 396. post pas∣sionem.

[ 417] 1. Archadius. Honorius. Donatus Epiri episcopus, Draconem ingentem necauit expuens in os eius, quem [ 395] octo iuga boum ad locum incendij vix trahere potuerūt: ideò incensus ne putredo eius aërem corrumperet.

[ 418] 2. Caesareus. Atticus. S. Martinus Turonorum episco∣pus. [ 396] 81. anno aetatis suae, episcopatus verò. 26. obijt media nocte Dominica, Caesareo Attico{que} conuentu. Concilium Carthaginis: vbi Hipponensis Concilij statuta firmātur, & inseruntur.

[ 419] 3. Honorius. Eutichianus. Siricius papa obijt. 9. Cal. [ 397] Martii. Anastasius papa. 38. sedit annis. 5. hic constituit, vt quotiescun{que} Euangelia sacra recitantur, sacerdotes nō sedeant, sed curuistent.

[ 420] 4. Manlius. Theodorus. Cū hoc Cōsulatū inierat Eu∣tropius [ 398] eunuchus, qui mox & honore. & vita deiect{us} est.

[ 399] 5. Stilico. Aurelianus. Ciclus. 22. decēnouenalis in∣cipit, Indict. 13. Gothi Italiam Alarico & Radagaiso du∣cibus [ 421] sunt ingressi.

[ 400] 6. Vincentius. Frauitus. Iohannes Constantinopoli∣tanus, & Theophilus Alexandrinus episcopi illustres ha∣bentur, [ 422] & vtrum{que} obscurauit discordia Quae eò vs{que} pro∣cessit, vt Iohannes à Theophilo oppressus, Pontum in exi∣lium perurgeretur: cùm tamen cōmunionem eius maxi∣ma pars episcoporum, Rom. Pontificis exemplum secuta, seruauerit.

[ 401] 7. Archadius. Honorius. Pollentiae aduersum Go∣thos vehementèr vtriusque partis clade pugnatum est. [ 423]

[ 402] 8. Theodosius. Rumoridus. Anastasius papa obijt. 5. Cal. Maij. Innocentius papa. 39. annis. 13. [ 424]

[ 403] 9. Honorius. Aristenus. Carthaginense Concilium de Donatistis. [ 425]

[ 404] 10. Stilico. Anthemius. Radagaisus in Thuscia mul∣tis Gothorum militibus caesis, ducente exercitum Stili∣cone [ 426] superatus & victus est.

[ 405] 11. Archadius. Probus. Vandali, Sueui, & Alani, Gallias traiecto Rheno quarto Cal. Ianuarij ingrediūtur. [ 427]

[ 406] 12. Honorius. Theodosius. Constantinus in Britan∣nia [ 428] tyrannus exoritur, & ad Gallias transit.

[ 407] 13. Bassus vrbis Cōsul. Corpora sanctorum prophe∣tarum [ 429] Abachuc & Micheae reuelat deus.

[ 408] 14. Philippus vrbis Consul. Archadius imperator [ 430] Constantinopoli obijt Cal. Maij, sicut in praedicta historia ecclesiastica legitur.

ROmanorum.51. Honorius cum Theodosio fratris sui filio (secundum omnes) regnauit annis. 15. hoc est, vs{que} Cal. Maij, in anno. 411. post passionem.

[ 409] 1. Theodosius. Honorius. Vandali Hispanias occu∣pauerunt. [ 431] Attalus Romae imperator factus, qui mox pri∣uatus regno, Gothis cessit.

[ 410] 2. Varro. Tertullus. Roma à Gothis Alarico duce [ 432]

capta, & ob hoc solus fuit Orientalium partium Consu∣latus, quod sequenti est anno obseruatum.

[ 433] 3. Theodosius. Constantinus apud Arelatense op∣pidū victus est & captus. Cuius filium Constantem in Hi∣spanijs [ 411] regnare orsum, Geruntius Comes in Maximum quendam tyrannum transferens, interimit.

[ 434] 4. Honorius. Theodosius. Maximo in Hispania (reg∣no ablato) vita concessa est: eò quòd modestia humilitas∣que [ 412] hominis affectum parit, iuuidiam non merebatur. Gothi cum rege Thaulfo Gallias ingressi sunt. Eodem tempore vir sanctus Heros, beati Martini discipulus, cùm Arelatensi oppido episcopus praesideret, à populo eius∣dem ciuitatis insons & nulli insimulationi obnoxius, pul∣sus est. In cuius locum Patroclus ordinatus est, amicus & familiaris Constantij Magistri militum, cuius per ipsum gratia querebatur, quae inter episcopos regionis illius magnarum discordiarum materia fuit. Innocentius papa constituit Sabbato ieiunium celebrari, quia in eo in se∣pulchro iacuit dominus, & discipuli ieiunauerunt.

[ 435] 5. Lucius vrbis Consul. Huius Lucij collega in Cō∣sulatu [ 413] Heraclianus fuit, qui nouarum in Aphrica rerum reus, & honorem & vitam amisit. Burgundiones partem Galliae propinquam Rheno obtinuerunt. Iobinus, & Se∣bastian{us} fratres in Gallia (regno abrepto) perempti sunt. Hac tempestate Pelagius Britto, dogma nominis sui con∣tra gloriam Christi, Caelestino & Iuliano adiutoribus ex∣erit, multos{que} in suum errorem trahit: praedicans vnum∣quem{que} ad iustitiam voluntate propria regi, tantum{que} ac∣cipere gratiae, quantum meruerit, quia peccatum ad se ip∣sum solùm laeserit: vnde & volentibus possibile sit, vt non etiam posteros eius perstrinxerit, omni carere peccato, omnes{que} paruulos tam insontes nasci, quàm primus ho∣mo ante praeuaricationem fuit: nec ideò baptizandos vt à peccato soluantur, sed vt sacramento adoptionis hono∣rentur.

6. Constantius. Constans. Attalus Gothorum con∣silio [ 414] & praesidio tyrannidem assumit in Gallia. [ 436]

[ 415] 7. Honorius. Theodosius. Anno septimo imperij im∣peratoris Honorij, Cōsulatu iam Honorij deciès & The∣odosij [ 437] sexiès, incarnationis autem iuxta Dionisium 415. anno, Indict. 13. Lucianus presbiter in epistola sua, quam scripsit de inuentione corporis beatissimi Stephani pro∣tomartyris, sanctorum Gamalielis, Nicodemi, & Abidon, sicut sibi reuelatum est à domino, inter caetera etiam de seipso eodem anno manifestè demonstrat ita Die paras∣ceuae hoc est feria sexta, quae est tertio Nonas Decēbris▪ Consolatu Honorij deciès, & Theodosij sexiès, Augusto∣rum, &r. Regularibus ergò. 7. mensis Decembris proie∣ctis, remanent concurrentes. 4. anni praedicti, hoc est Cal. Decēbris feria quarta, quarto Nonas, feria. 5. tertio No∣nas, feria sexta anno septimo Honorij, Consulatu praedi∣cto, quorū corpora sacra à domino sunt reuelata. Scripsit ipsam reuelationem Graeco sermone ad omnem ecclesia∣rum personam, quam Auitus presbiter, Hispanus genere, in Latinum vertit eloquium, & adiecta epistola sua per Orosium Orientalibus dedit: qui Orosius ad loca sancta Hierusalem p••rueniens, quo eum Augustinus ad Hieroni∣mum pro discenda animae ratione miserat, reliquias S. Stephani accepit, & in patriam reuersus, primus intulit Occidenti. Attalus à Gothis ad Hispanias migrantibus neglectus, & praesidio carens, capitur. Athaulphus à quo∣dā socro vulneratus obijt, regnum{que} eius Vanlia (peremp∣tis his qui idem cupere intelligebantur) inuasit. Pelagia∣nis à papa Innocētio praedamnatis, Aphrorum vigore, & maximè Augustini episcopi industria resistebatur.

[ 416] 8. Theodosius. Palladius. Placidiam Theodosij impe∣ratoris filiam, quam Gothi Romae ceperāt, quam{que} Athaul∣phus [ 438] coniugem habuerat, Vanlia pacem & honorē expe∣tens reddit, eius{que} nuptias Cōstantius promeretur. Inno∣cētius papa obijt quarto Cal. Augusti. Zosimus papa. 40.

annis. 4. Hic fecit benedictionem cereri.

9. Honorius. Constantius. Honorius cum triumpho [ 439] Romam ingreditur, praeeunte currum eius Attalo, quem [ 417] liberè viuere iussit exulem. Dimidia posteriorum pars ecclesiae Paschasini episcopi ad papam Leonem. Non er∣gò nos dies vna longiùs posita terreat, ne cùm hoc vita∣mus, incurramus errorem, sicut tempore beatae recorda∣tionis domini mei praedecessoris nostri Zosimi, anno Consulatus Honorij Augusti vndecies, & Constantij se∣cundo. Tunc enim cùm declinaretur, ne decimo Cal. Maij die, Pascha teneretur, celebratum octauo die Cal. Aprilis, id est, pro embolismo communis est annus tentus, & er∣ror grauissimus est ortus, in tantum misterio certo quod dono sancti Spiritus ministratur haec veritas probaretur. Quod proptereà credidit exponendum, quia locus ipse etiam sancto at{que} à me venerando fratri meo Libanio dia∣cono notissimus est: cuius misterij miraculum tale est. Quaedā vilissima possessio quae Meltinas appellatur, in mō∣tibus arduis ac siluis densissimis constituta, illic{que} perpar∣ua at{que} vili opere constructa est ecclesia. In cuius baptiste∣rio nocte sacrosancta Paschali, baptizādi hora, cùm nul∣lus canalis, nulla sit fistula, nec aqua omninò vi••ina, fons ex se repletur, paucis{que} qui fuerint consecratis, cùm dedu∣ctorium nullum habeat, vt aqua venerat, ex sese descēdit. Tūc igitur (sicut suprà diximus) cum sanctae memoriae do∣mino quondàm meo ac beatissimo papa Zosimo, cùm a∣pud Occidentales error ortus fuisset, consuetis lectioni∣bus nocte sancta discussis, presbiter secundum morem baptizandi horam requireret vsque ad lucem aqua non veniente, non consecrati, qui baptizandi fuerant, recesse∣runt. Vt ergò breuitèr narrem, illa nocte quae lucescebat in diem dominicam. 10. die Cal. Maij, fons sacer hora cōpetēti repletus est. Euidenti ergo miraculo claruit Occidentaliū partium fuisse errorem, Hoc prout potui, vel epistolaris breuitas passa est, iubente Apostolatu vestro rescripsi.

[ 418] 10. Honorius. Theodosius. Ciclus decēnouenalis in∣cipit, Indict. prima. Hoc tempore Constantius seruus Chri∣sti, [ 440] ex vicario Romae habitans, & pro gratia Dei deuotissi∣mè Pelagianis resistens, factione eorundem multa pertu∣lit, quae illum sanctis confessoribus sociauerunt. Conci∣lio apud Carthaginem habito. 214. vel ampliùs episco∣porum, ad papā Zosimum Synodi decreta perlata sunt: quibus probatis, per totum mundum haeresis Pelagiana damnata est. Valentinianus Constantij & Placidiae filius, nascitur quinto Nonas Iulij. Zosimus papa obijt. 7. Cal. Ianuarij.

[ 419] 11. Monaxius. Plinta. Constantius pacem firmat cum [ 441] Vanlia, data eidem ad inhabitandum secunda Aquita∣nia, & quibusdam ciuitatibus confinium prouinciarum. Bonifacius papa. 41. sedit annis. 4.

[ 420] 12. Theodosius. Constantius. Ciclus solaris incipit, [ 442] quatuor cōcurrentibus bissextilibus. Constantius ab Ho∣norio in consortium regni assumitur. Hieronimus presbi∣ter moritur, anno aetatis suae. 91. secundo Cal. Octobris.

[ 421] 13. Agricola. Eustachius. Constantius imperator [ 443] obijt. Bonifacius papa decreuit seruum, clericum non fie∣ri, nec obnoxium curiae vel cuiuslibet rei.

[ 422] 14. Honorius. Theodosius. Hoc tempore exercitus [ 444] ad Hispanias contra Vandalos missus est, cuius Castinus dux fuit: qui Bonifacium virum bellicis actibus praeclarū, inepto & iniurioso imperio ab expeditionis suae societate auertit. Nam ille periculosum sibi atque indignum ratus eum sequi, quem discordem superbientem{que} expertus es∣set, celeritèr se ad portum vrbis, atque indè ad Aphricam proripuit, id{que} Reip. multorum laborum initium fuit. Bo∣nifacius papa obijt octauo Cal. Nouembris.

[ 423] 15. Marinianus. Asclepiodotus. Placidia Augusta à [ 445] fratre Honorio pulsa, ad Orientem cum Honorio & Va∣lentiniano proficiscitur. Caelestinus papa. 42. annis. 9. Ho∣norius Romae obijt, & regnum eius Iohannes occupat.

ROmanorum. 52. Theodosius iunior, Archadij filius, regnauit annis. 27. hoc est, vsque Cal. Maij in anno 438. post passionem.

[ 446] 1. Castinus. Victor. Theodosius Valentinianum, ami∣tae [ 424] suae filium, Caesarem facit, & cum Augusta matre ad re∣cipiendum Occidentale mittit imperium. Quo tempore Iohānes, dum Aphricam (quam Bonifacius obtinebat) bel∣lo reposcit, ad defensionem sui infirmior factus est.

[ 447] 2. Theodosius. Valentinianus. Placidia Augusta & [ 425] Valentinianus Caesar mira faelicitate Iohannem tyrannum opprimunt, & regnum victores recipiunt, data venia Ae∣thio▪ eò quòd Hūni, quos per ipsum Iohannes acceperat, eiusdem studio ad propria reuersi sint. Castinus autem in exilium actus est, quia videbatur Iohannē sine inhibentia ipsius regnum non potuisse praesumere. Valentinianus decreto Theodosij Augustus appellatur. Archilar nobile oppidum Galliarum à Gothis multa vi oppugnatur, do∣nec imminente Aethio non impuniti abscederent.

[ 448] 3. Theodosius. Valentinianus. Huius temporis aetate [ 426] extitit exordium regum Francorum. Primus Pharamun∣dus. Patroclus Arelatensis episcopus, à Tribuno quodam barbaro multis vulneribus ••aniatus, occiditur. Quod faci∣nus ad occultam iussionem Foelicis Magistri militum re∣ferebatur. Cuius impulsu creditur etiā Titus diacon{us}, vir sanctus, Romae pecunias pauperibus distribuens, inter∣emptus esse.

[ 449] 4. Hierius. Ardabures. Bonifacius cuius potentia glo∣ria{que} augebatur Aphrica, bellum ad arbitriū Foelicis, qui [ 427] ad Italiam venire annuebat, publico nomine intulit du∣cibus Marbono, & Caluioni, & Senecae, cuius proditione Marbonus & Caluio, dum Bonifacium obsident inter∣empti sunt, mox{que} ipse à Bonifacio dolo detentus est & occisus: belli{que} contra Bonifaciū caepti in Sigisuulti curā translata est. Gens Vandalorum ab Hispania ad Aphri∣cam transit.

[ 428] 5. Foelix. Taurus. Nestorius Constantinopolitanus [ 450] episcopus nouū ecclesijs molitur, errorem inducere, prae∣dicans Christum ex Maria hominem tantùm, non etiam deum natum, ei{que} diuinitatem collatam esse pro merito. Cui impietati praecipua Cyrilli episcopi Alexandrini in∣dustria, & Caelestini papae repugnauit auctoritas. Pars Galliarum propinqua Rheno, quam Franci possiden∣dam occupauerant, ab Aethio Comite recepta est.

[ 429] 6. Florentius. Dionisius. Foelice ad Patriciam digni∣tatem [ 451] prouecto, Aethius Magister militum factus est. A∣gricola Pelagianus, Seueriani episcopi Pelagiani filius, ec∣clesias Britanniae dogmatis sui insinuatione corrupit, sed ad actionem Palladij diaconi papa Caelestinus Germanū Autisiodorensem episcopum cum sancto Lupo Tricassi∣nae vrbis antistite vice sua mittit, & disturbatis haereticis Britannos ad catholicam fidem redegit. Caelestinus pa∣pa constituit vt psalmi Dauid. 150. ante sacrificium anti∣phonatim decantarentur, nam anteà epistola & sanctum Euangelium recitabantur.

[ 430] 7. Theodosius. Valētinianus. Sanctus pater Augusti∣nus [ 452] per omnia excellentissimus, cùm in clericatu vel epis∣copatu annos. 40. cōplesset, anno aetatis. 76. libris Iuliani, inter impetus obsidentiū Vandalorum, in ipso dierū suo∣rum fine respondens, & in defensione Christianae gratiae perseuerans, gloriosè obijt. 5. Cal. Septembris.

8. Bassus. Antiochus. Secundus rex Francorum Clo∣dio [ 453] [ 431] extitit. Congregata apud Ephesum Synodo. 200. Sa∣cerdotū, Nestorius cum haerese nominis sui, & cum mul∣tis Pelagianis damnatur. Ad Scotos in Christum creden∣tes, ordinatus à papa Caelestino Palladius, primus episco∣pus missus est. Post ipsum S. Patricius.

[ 432] 9. Aethius. Valerius. Patricius sanctus, genere Brit∣tus, [ 454] à sancto Caelestino papa consecratur, & ad Archiepis∣copatum Hiberniae missus: ibi per annos. 60. signis atque mirabilibus praedicans, totam insulam Hiberniae con∣uertit

ad fidem. Bonifacius ab Aphrica ad Italiam, & ad vrbem veniens, accepit Magistri militum dignitatem. Qui cùm resistentem sibi Aethium in praelio superasset▪ paucos post dies morbo extinctus est. Aethius verò cùm deposita potestate in agro suo degeret, ibi{que} cùm quidam inimicus repentino incursu eum opprimere tentasset, profugus ad vrbem venit, at{que} illuc ad Dalmatias, deinde per Pan∣nonias ad Hunnos peruenit, quorum amicitia auxilioque vsus, pacem principatum interpolatae potestatis obti∣nuit. Caelestinus papa obijt. 7. Idus Aprilis. Sixtus. 43. papa annis▪ 8. Maximus Taurinensis episcopus in sermo∣nibus componendis facundus claruit.

[ 455] 10. Theodosius. Maximus. Eudoxia vxor Theodosij [ 433] imperatoris ab Hierosolimis remeans, beatissimi Stepha∣ni protomartyris reliquias, quae in Basilica S. Laurentij positae venerantur, secum detulit.

[ 456] 11. Asper. Ariobindus. Sixtus papa fecit Basilicam [ 434] S. Mariae matris Domini, quae ab antiquis Liberis dice∣batur.

[ 457] 12. Theodosius. Valentinianus. Pax facta est cum [ 435] Vandalis, data eis ad inhabitādum Aphricae portione Eo∣dem tempore Gundicarium Burgundionum regem inter Gallias habitantem Aethius bello obtinuit, pacem{que} ei supplicanti dedit, qua nō diu potitus est. Siquidem illum Hunni cum populo suo radicitùs deleuerunt.

[ 458] 13. Isidorus. Senator. Gothi pacis placitum pertur∣bant, [ 436] & plura municipia vicina sedibus suis occupant, Narbonensi oppido maximè infesti, quod cùm diu obsi∣dione & fame laboraret, per Latorium Comitem ab vtro∣que periculo liberatum est. Siquidem per singulos equi∣tes binis tritici modijs aduectis, strenuissimè hostes in fu∣gam vertit, & ciuitatem annona adiuuit.

[ 459] 14. Aethius Sigisuuldus. Ciclus decēn. 24. incipit, In∣dict. [ 437] 5. Bellum aduersus Gothos Hūnis auxiliātibus geri∣tur. Valentinianus Augustus ad Theodosiū principē Cō∣stantinopolim

proficiscitur, filiā{que} eius in matrimoniū ac∣cipit. Eodē anno piraticā Barbari exercuerūt. In Aphrica Gisericus rex Vandalorum, inter habitationis suae limites volens Catholicam fidem Arriana impietate subuertere, quosdā nostrorū episcopos eo tenus persecutus est, vt eos priuatos iure basilicarū suarū etiā ê ciuitatibus pelleret: cùm ipsorum constantia nullis superbissimi regis terrori∣bus cederet. Per idem tempus. 4. Hispani vi••i Archadius, Probus, Paschasius, Eutichius, dum apud Gisericum meritò sapientiae & fidelis obsequij clari habebantur, quos rex vt copulatiores sibi faceret, in Arrianā sectam transire prae∣cepit. At illi hoc facinus constantissimè respuentes, excitato in rapidissimam iram Barbaro, primùm pro∣scripti, deinde in exilium acti, ac postremū diuersis mor∣tibus interempti, illustri martyrio mirabilitèr occubue∣runt. Puer autem Paulillus nomine, frater Paschasij & Eu∣tichij, pro elegātia formae at{que} ingenij admodum regi ac∣ceptus, cum à professione atque amore catholicae fidei nullis minis perturbari possit, diu fustibus caesus, & ad in∣fimam seruitutem damnatus est, ideo (vt apparet) non in∣terfectus, ne desperata peritia imperij, etiam illa aetas glo∣riaretur. Sanctus Cyrillus Alexandrinus episcoqus ciclū 95. annorum cōponit, incipiens ab anno. 153. Diocletiani.

[ 438] 15. Theodosius. Faustus. Tertius rex Francorū Me∣roueus. [ 460] Diabolus in specie Moisis Iudaeis in Creta appa∣rens, per mare pede sicco ad terram repromissionis eos perducere se promittit: sed plurimis mersis ac necatis, re∣liqui salui facti, ad gratiam Christi conuertuntur.

[ 439] 16. Theodosius. Festus. Hac tempestate Iulianus A∣theniensis, [ 461] iactantissimus Pelagiani erroris assertor, quem dudum amissi episcopatus intemperans cupîdo exagita∣bat, multimoda arte fallendi correctionis speciem praefe∣rens, molitus est in communionem ecclesiae irrepere. His insidijs Sixtus papa diaconi sui Leonis hortatu vigilantèr occurrens, nullum aditum pestiferis conatibus patere

permisit, & ita omnes catholici de detectione fallacis be∣stiae gaudebant, quasi tunc primùm superbissimam haere∣sim Apostolicus gladius detruncasset. Pax cum Gothis est facta, cùm eam post ancipitis pugnae lachrimabile ex∣perimentum humiliùs quàm vnquā anteà poposcissent. Aethio rebus quae in Gallia componebantur intento, Gi∣sericus de cuius amicitia nihil metuebatur, Carthaginem dolo inuadit, omnes{que} opes eius, excruciatis diuerso tor∣mentorum gene••e ciuibus, in ius suum vertit, nec ab ec∣clesiarum spoliatione abstinens, quas & sacris vasis exi∣nanitas, & sacerdotum administratione priuatas, non iam diuini cultus loca, sed suorum iussit esse habitacula, in vni∣uersum captiui populi ordinem saeuiens, sed praecipuè nobilitati & regioni infensus, vt non discerneretur homi∣nibus magis quàm deo bellum intulisse.

[ 462] 17. Valentinianus. Anatolius. Defuncto Sixto epis∣copo. 40. ampliùs diebus Romana ecclesia▪ sine antistite [ 440] fuit, mirabili pace at{que} patientia praesentiam diaconi Leo∣nis expectans, qui tum inter Aethium & Albinum amici∣tias integrandi gratia Galliae detinebatur. Leo igitur le∣gatione publica accitus, & gaudenti patriae praesentatus. 44. papa Romanae ecclesiae consecratur, sedens per an∣nos. 21. Gisericus Siciliam grauitèr affligens, accepto nuncio Sebastiani ab Hispania ad Aphricam transitus, celeritèr Carthaginem redijt, ratus periculosum sibi ac suis fore, si vir bellandi peritus, recipiendae Carthagini in∣cubuiss••t.

[ 463] 18. Cyrus vrbis Consul. Theodosius bellum contra Vandalos mouit, Ariobinda, & Ansila, at{que} Germano du∣cibus [ 441] cum magna classe directis, qui longis cunctationi∣bus negotium differentes, Siciliae magis oneri quàm A∣phricae praesidio fuêre.

[ 464] 19. Dioscorus. Eudoxius. Hunnis Thracias & Illiricū saeua depopulatione vastantibus exercitus, qui in Sicilia [ 442] morabatur, ad defensionem Orientalium prouinciarum

reuertitur. Cum Giserico autem & Valentiniano Augusto pax confirmata, & certis spatijs Aphrica inter vtrum{que} diuisa est.

[ 443] 20. Maximus. Paternus. Hoc tempore plurimos Ma∣nichaeos [ 465] intra vrbem latere, diligentia papae Leonis in∣notuit, qui eos de secretis suis erutos, & oculis totius ec∣clesiae publicatos, omnes dogmatis sui turpitudinis & dā∣nare fecit & prodere, incensis eorum codicibus.

[ 444] 21. Theodorus. Albinus. Hoc anno Pascha domini∣cum [ 466] celebratum est nono Cal. Maij, nec erratum erat, quia in die ▪11. Cal. earundem dies passionis fuit: ob cuius re∣uerentiam natalis vrbis Romae sine Circensibus transit. Incipit epistola Paschasini episcopi ad papam Leonem, iubentem sibi rescribi quaestione orta de eodē anno. Do∣mino viro sancto beatissimo ac Apostolico, mihi{que} post deum plurimùm colēdo papae Leoni, Paschasmus episco∣pus. Apostolatus vestri scripta diacono Panormitanae ecclesiae Silano deferente percepi: quae nuditati meae at{que} aerumnis, quas amarissima captiuitate faciente incurri, so∣latium in omnibus at{que} remedium attulerunt, caelesti rore animum recreantes, at{que} omne quod triste fuerat, abster∣gentes. Domine venerabilis papa, iubere dignata est co∣rona vestra, vt quid Paschalis supputationis veritas anni post hunc futuri haberet, sacrosanctis auribus vestris ex∣iguitas mea intimaret. Cui praecepto inobediens existere non potui, nec omninò debui. Diutino ita{que} tractatu vel ratiocinatione id verum inuenimus, quod ab Alexandrinae ecclesiae antistite beatitudini vestrae rescriptum est. Nam cùm Romana supputatio, quae Ciclo concluditur, cuius ipse de quo agitur erit annus. 64. qui Ciclus caepit à Con∣sulatu Antonij & Siagrij, nobis dubietatem afferret, eò quòd septimo Cal. Apriliū die dies dominica & Luna. 21. incurreret, & iterùm nono Cal. Maiarū die, vt rei veritas habet, dominica dies Paschalis, & Luna. 19. obueniret, in hoc ambiguo fluctuātes, ad Hebraeorum (hoc est) legalē

supputationem conuertimus, quae cùm à Romanis igno∣ratur, facilè errorem incurrit. Coepit ergo Ogdoas à Con∣sulatu virorum clarissimorum Aethij iterùm & Sigisuul∣di, qui clauditur anno de quo quaestio videtur exorta. Ta∣lis ratio haec est. Priores duo anni communes, tertius em∣bolismaris, quartus & quintus communes, sextus embo∣lismaris, septimus communis, octauus embolismaris. Per∣uidet ergo Apostolatus vestri prudentia, octauum annum Ogdoadis fieri, alitèr non posse nisi embolismum tenea∣mus. Quòd si voluerimus illud quod superiùs diximus▪ idem quod primùm incurrit Pascha septimo Cal. Apriliū die celebrare, cōmunem annū faciemus, & incipiet omnis deinceps subsequentium annorum supputatio vacillare. Et ne hoc, quod exposui, beatitudini vestrae obscuritatem aliquam afferat, suggessimus communes annos apud He∣braeos. 12. tantùm menses, hoc est, dies. 354. habere. Ne∣cessitate ergo embolismi cogimur id tenere quod longius est, ne à vero deuiare videamur. Ne{que} nobis aut nouum aut erraticum videatur, cùm dies passionis. 11. Cal. Maij occurrat à quo sicut videtur, Pascha nomen accepit, licet Hebraeorum linguae interpretes credant Pascha Transitū dici, quod tamen idem & Iohannis Euangelistae dicto fir∣matur, quo ait cum de passione loqueretur. Cum venisset hora▪ vt transiret Iesus de mundo ad patrem. Non ergo nos dies vna longiùs posita terreat, &r. quae in anno. 11. Honorij de hac epistola praediximus. Annus igitur. 417. Incarnationis (secundum Dionisium) est nonus annus Ho∣norij, & annus. 444. Incarnationis (secundum Dionisium) est annus. 21. Theodosij.

[ 467] 22. Valentinianus. Nonius. Leo cōstituit in missa di∣cere [ 445] Sanctum sacrificum, immaculatam hostiam: & mo∣nacham non accipere velamen capitis benedictum ab E∣piscopo, nisi priùs fuerat virginitas illius probata.

[ 468] 23. Aethius. Simmachus. Britones Scotorum Picto∣rum{que} infestationem non ferentes, Romam mittunt, & [ 446]

sui subiectione promissa, contra hostes auxilium flagitāt. Quibus statim missa legio magnam inimicorum multi∣tudinem sternit, caeteros{que} à Britanniae finibus pellit, ac domum reuersura, praecipitur Britonibus murum contra hostes trans insulam inter duo maria statuere Qui absque artifice magistro, magis cespite quàm lapide factus nihil operantibus pro••uit. Nam mox vt discessêre Romani, aduectis nauibus hostis, quasi maturam segetem, ob••ia quae{que} sibi caedit, calcat. deuorat. Iterùm petenti auxilia Romani aduolant, & caesum hostem trans maria fugant, coniunctis{que} sibi Britannis murum, non vt antè puluereū, sed saxo solidum inter ciuitates (quae ibidem ob metum hostium fuerant factae) à mari vs{que} ad mare collocant, sed & in littore meridiano maris, quià & inde hostis time∣batur, turres per interualla ad prospectū maris statuunt, sic{que} valedixerunt Britannis Romani, tanquam vltrà non reuersuri. Recedente autem Romano exercitu, redeunt Scoti & Picti, & totam ab Aquilone insulam pro indige∣nis muro tenus capessunt: nec mora, caesis, captis, fugatis{que} custodibus muri, & ipso interrupto, etiam intra illum ••ru∣delis praedo grassatur. Mittitur epistola lachrimis & aerū∣nis referta, ad Romanae potestatis virum Aetium ter Cō∣sulem. 23. Theodosij imperatoris anno, petens auxilium, nec impetrat. Intereà fames dira ac famocissima profu∣gos infestat, qua coacti quidam hostibus dedêre manus, alij de montibus, speluncis, ac saltibus strenuè repugna∣bant. Reuertuntur Scoti domum, post non multum tem∣pus reuersuri. Picti extremam insulae partem tum primùm & deinceps inhabitaturi detinent. Famem praefatā mag∣na frugum opulentia, opulentiam luxuria & negligentia, negligentiam lues acerrima, & acrior mox hostium no∣uorum, id est, Anglorum est sequuta: quos Britanni vnani∣mi consilio cum rege suo Vortigerio, quasi defensores patriae, ad se inuitandos elegerunt▪ sed statim impugnato∣res at{que} expugnatores senserunt. Deinde tēpore Martiani

imperatoris gens Saxonum vel Anglorum in Britanniam tribus longis nauibus aduehitur, quibus cùm iter pros∣perum fama domi referret, mittitur fortior exercitus. Qui iunctus prioribus primùm hostes (quos petebat) abegit, deinde in socios arma vertens, totam propè insulam ab Orientali eius plaga vs{que} ad Occidentem, id est, medium insulae igne vel ense subegit, conficta occasione quòd pro se militantibus Britones minùs sufficiētèr stipendia per∣hiberent.

24. Alipius. Ardabures. Eutiches haeresiarcha Con∣stātinopoli [ 447] [ 469] presbiter, fretus Theodosij Augusti amicitijs, conatus est non perfectum hominem in Christo asserere. Contra quem Flauianus (eiusdem vrbis episcopus) confli∣ctum suscipiens, cum sacerdotibus suis damnatus est, au∣tore Dioscoro Alexandrinae vrbis episcopo. Cōtra quem papa Leo misit episcopum, presbiterum, & diaconum, qui iniuriam passi, Flauianum nunciant in defensione ca∣tholica per iniurias grauissimas defecisse.

[ 470] 25. Posthumianus▪ Zeno. Theodosius imperator pro [ 448] defensione Eutichetis Leonem papam ad se vocat, qui dum ire vellet, à populo prohibitus, presbiteros & diaco∣nos direxit.

[ 471] 26. Asturius. Progenies. Iterùm vocantur catholici [ 449] audiendi.

[ 472] 27. Valentinianus. Auienus. Angli Saxones Martia∣ni [ 450] principis tempore, Beda teste, Britanniam tribus lon∣gis nauibus aduecti sunt, qui de tribus Germaniae popu∣lis fortioribus, id est, Saxonibus, Anglis, & Iutis aduene∣rāt. De Iutarum origine sunt Cantuarij, & Vectuarij: de Saxonibus Orientales Saxones, meridiani Saxones, Occi∣dui Saxones: de Anglis verò, hoc est, de illa patria, quae Angulus dicitur, Orientales Angli, Mediterranei Angli, Merci, tota Norhimbrorum progenies, caeteri{que} Anglorū populi sunt exorti. Quorum primi duces fuisse perhibē∣tur duo fratres, Hengistus & Horsus. Erant autē isti filij

Wihtgisili, cuius pater Witta, cuius pater Vecta, cuius pater Woden: de cuius stirpe, multarum prouinciarum regium genus originem duxit. Cōcilium Chalcedonae in Epheso contra Eutichem presbiterum, qui Constantino∣poli monasterio celeberrimo praesidebat, dicens: Deum tantùm esse Christum nō hominem. In quo Hilarius dia∣conus cum Iulio episcopo Puteolano, vice papae Leonis missi fuerunt. Qui diaconus quia pro violata fide illic cla∣ma••it, pro anima sua latentèr fugit ad Romā. Theodosius imperator obijt, & cū magna pōpa à Placidia & Leone, & omni Senatu deductus est, & in Mausoleo ad Apostolū Petrum depositus. Huius Theodosij tempore Concilio a∣pud Carthaginem ab impijssimo Hunerico Vandalorū rege habito, beatus Theonestus, cùm alij sedibus quo{que} suis episcopi pellerentur, à Philippis sedis suae vrbe de∣pulsus, cum. 4. discipulis suis peregrinationis causa, seu consolationis percipiendae gratia Romam sub tempore Leonis papae venit. A quo fauorabilitèr susceptus, & ali∣quandiu ibi commoratus, inde ad beatum Ambrosium Mediolanensem episcopum cōtendit. Ab ipso quo{que} cha∣ritatiuè susceptus, Theodosio principi (tunc ibi degenti) per ipsum est praesentatus, & ab vtris{que} in pace dimissus. Inde aduenit Vindelicam primam Thraciae vrbem Au∣gustam, vbi & passus est vnus ex discipulis eius Vrsus. Dis∣cedens ergò inde, venit ad Sigismundum regem Allobro∣gum, & ab eo dirigitur ad Treuerensem Paulinum, in∣de{que} nauigio vrbem adijt Moguntiacum, vbi contra hae∣reticos fortissimè sana dimicantem doctrina, secundum reliquit discipulum Albanum, martyrio verissimè super niuem dealbatum.

ROmanorum. 53. Martianus (secundum alios) regna∣uit annis. 7. iuxta autem eum qui tunc historiam cō∣scripsit annis. 8. secundum historiam Romanam annis. 7. mensibus duobus, hoc est, quasi vs{que} Cal. Iulij in anno. 445. post passionem.

[ 473] 1. Martianus. Adelphius. Childericus filius Merouei [ 451] regum Francorum quartus. Pugna facta est in Gallijs inter Aethium & Attalam Hūnorum regem, cum vtrius∣que populi caede. Attala fugatur in Gallias superiores.

[ 474] 2. Herculianus. Asporatius. Iohannes Baptista duo∣bus [ 452] monachis caput suum iuxta Herodis habitaculum reuelat, quod ad Edissam Phaenicis vrbem cum magno ho∣nore perlatum est.

[ 475] 3. Opilio. Vincomalus. Synodus Chalcedonensis fa∣cta, [ 453] vbi Eutiches & Dioscorus damnati sunt. Sanctus Leo papa sic. De Paschali obseruantia sanctae memoriae Theo∣philus ad Theodosium Augustum seniorem scribens, per centū annos à primo praedicti principis Consulatu diges∣sit ordinē diêi festi Paschatis. Cuius instructionis. 74 ann{us} nunc euoluitur. Quo Opilione Consule, secundo Idus A∣prilis celebrata est sacra solemnitas: vnde sequenti anno, secundo Nonas Aprilis consequitur, &r. Sed annus qui e∣rit 76. discordat, vt videtur: siquidem. 8. Cal. Maij Pascha constituit, cùm. 15. Càl. Maij, deberet fieri.

[ 476] 4. Aethius. Studius. Episcopus Deo gratias ordina∣tur [ 454] in basilica Fausti die dominica. 8. Cal. Nouembris.

[ 477] 5. Valentinianus. Antonius. Valentinianus Augu∣stus. 11. Cal. Octobris Aethium patricium & Boethium [ 455] Carthagine occidit. Valentinianus autem ab amicis Ae∣thij. 13. Cal. Aprilis in campo Martio occiditur. Maximus verò vir gemini Consulatus & patriciae dignitatis, alia die, 12. Cal. Aprilis Romae sumpsit imperium. Post mensem autem alterum, nunciato ei ex Aphrica Giserici regis ad∣uentu, multis{que} nobilibus popularibus ex vrbe fugienti∣bus, cùm Maximus data abeundi cunctis licentia trepi∣dus vellet abscedere. 77. adepti imperij die à famulis Va∣lentiniani dilaniatus est, & membratim in Tiberim proie∣ctus: sepultura quo{que} caruit. Post haec consecuta est (mul∣tis digna lachrimis) Romana captiuitas. Cùm enim vrbē, omni praesidio vacuam, Gisericus obtinuit. 4. Idus Iulij,

feria. 3. occurrens sibi sanctus papa Leo extra portas, ita eum cum sua supplicatione deo agēte liniuit, vt cùm om∣nia potestati eius essent cōtradita, ciuitati tamen ab igne & caede & supplicio parceret. Roma verò per. 14. dies se∣cura & libera scrutatione ab omnibus opibus suis euacua∣ta est, multa{que} millia captiuorū (prout cui{que} aetate vel arte placuerat) cum regina & filiabus eius Carthagini sunt ad∣ducta Hoc anno, hoc est 455. incarnationis (iuxta Dioni∣sium) Pascha dominicum. 8▪ Cal. Maij rectè celebratum est ordinatione sancti Theophili: quod sanctus papa Leo. 15. Cal. Maij potiùs obseruandū protestabatur. Hengistus & Horsus cum Vortigerio Britonū rege, in loco qui dici∣tur Aegelesthrep, pugnauêre: & licèt in ea pugna Horsus occisus esset, Hengistus tamen victoriam habuit: & post haec cum filio suo Aesca regnare caepit.

[ 456] 6. Varan. Iohannes. Ciclus decēnouenalis. 15. inci∣pit Indict. 9. Post Maximum in Gallijs Auitus sumpsit [ 478] imperium.

7. Constantinus. Rufus. Auitus Placentiae deposuit [ 457] imperium. Martiano defuncto apud Constantinopolim, [ 479] Leo Orientis, Maiorianus Italiae suscepit imperium. Hùc vsque in chronica Eusebij, in cuius fine haec habentur. Post Consulatum Theodosij. 17. & Festi, Gisericus Vandalorū rex Carthaginem ingressus est 14 Cal. Nouēbris: in qua regnauit annis. 27. mēsibus. 3. diebus. 6. Post hunc regna∣uit Hunericus filius eius, annis. 7. mensibus decem, diebus 28. Qui in fine anni. 7. regni sui catholicae ecclesiae perse∣cutionem mouit: omnes{que} ecclesias clausit, & cunctos domini catholicos sacerdotes cum Eugenio Carthaginēsi episcopo exilio relegauit: ipse{que} dei iudicio scatens ver∣mibus vitam finiuit. Post eum regnauit Guntamundus, Gentuni eiusdem Hunerici fratris filius, annis▪ 11. mensi∣bus. 9. diebus. 11. Qui. 3. anno regni sui coemeterium sancti martyris Agilei apud Carthaginem catholicis dari prae∣cepit: Eugenio Carthaginensi episcopo ab eodem de

exilio iam reuocato. Decimo autem anno regni sui eccle∣sias catholicorum aperuit, & omnes dei sacerdotes peten∣te Eugenio Carthaginensi episcopo de exilio reuocauit. Quae ecclesiae fuerunt clausae annis decem, mensibus. 6. dieb{us}. 5. hoc est, ab. 8 anno Hunerici, id est, ex die. 7. Idus Februarij, vs{que} in. 11. annum regis Guntamundi, die quar∣to▪ Idus Augusti: in quo completi sunt supradicti anni. 10. menses sex▪ dies quinque. Qui memoratus Guntamundus rex postmodum vixit annos duos, mensem vnum. Post quem regnauit Trasemundus Gentunis filius, annis. 26. mensibus octo, diebus. 4. Ab exordio ergò imperij Auiti vs{que} annum. 26. Trasemundi. A. 14. autē anno imperij & morte Valentis vs{que} in annū. 26. Trasemundi anni sunt. Post quē regnauit Hildericus filius Hunerici annos octo & dies octo. Qui in exordio regni sui Bonifacium epis∣copum apud Carthaginem in ecclesia sancti Agilei ordi∣nari praecepit, & omnibus catholicis libertatem restituit. Quo regnante assumpta tyrannide Geilemar regnum eius inuasit, in quo fecit annos tres & totidē menses. Qui tanta homicidia scaelestus commisit, vt nec parētibus par∣ceret. Fiunt ergò ab exordio Giserici regis vs{que} ad exitiū Vādalorum anni. Ab interitu ergò Valentis, qui erat in. 14. anno regni eius, vsque ad supradictum tempus sunt anni. Collecta ergò omniū summa annorum ab Adam vsque ad Vandalorum perditionem fiunt. 5733. anni.

Hengistus & Aesca, in loco qui dicitur Creccanford, cū Britonibus praelium commisêre, & ex eis quatuor millia virorum in ore gladij periêre, reliqui Cantiam penitùs di∣misêre, & cum magna metu ad Lundoniam fugêre.

ROmanorum. 54. Leo (secundum omnes) regnauit annis. 17. hoc est, vs{que} Calend. Iulij, in anno. 461. post passionem.

[ 480] 1. Leo Augustus. Maiorianus. Maiorianus Augustus [ 458] in Aphricam mouit procunctum.

[ 481] 2. Richimer. Patritius. Alexādria & Aegiptus errore [ 459]

Dioscori haeretici languescit.

[ 460] 3. Magnus. Apollonius. Haeresis Acephalorū Chal∣cidonense [ 482] Concilium impugnantium apparuit. Acephali autem dicuntur sine capite, quia auctor eorū nō apparet.

[ 461] 4. Seuerinus. Dagalaiphus. Maiorianus iuxta Derto∣nam [ 483] ciuitatē. 8. Idus Augusti occiditur immissione Richi∣meris. Cui Seuerum natione Lucanum Rauennae succede∣re fecit in regnum. Leo papa obijt 4. Cal. Iulij.

[ 462] 5. Leo Augustus. Seuerus Augustus. Hilarius. 45. pa∣pa [ 484] consecratur. 11. Idus Nouēb. qui sedit annis. 7. mēsib 6.

[ 463] 6. Basilius. Viuianus. Theodorus episcopus ciuitatis, [ 485] quae Cyria dicitur, eo quòd à Cyro rege Persarum sit cō∣dita: scribit de vera incarnatione dominica contra Euti∣chen & Dioscorum, qui negāt humanā carnem in Christo.

[ 464] 7. Rusticus. Olibrius. Beorgor rex Alanorum apud [ 486] Pergamum▪ à Richimere patricio peremptus est.

8. Arminericus. Basiliscus. Seuerus Romae in palatio [ 487] [ 465] fraude Richimeris veneno perimitur. Hengistus & Aesca cum Britonibus prope Wippedesfleote, id est, Wippedi tranatoriū pugnauerunt, &. 12. duces exercitus cum multis alijs occiderunt, cùm vnus tantùm miles, cui nomen Wip∣ped erat, ex suis in acie corruit.

9. Leo. 3. vrbis Consul. Theodorus praedictus episco∣pus [ 488] [ 466] Cyriae scribit historiam ecclesiasticam, quae Tripartita dicitur, à fine librorum Eusebij, id est, ab anno. 20. Cōstan∣tini Magni vsque ad tempus huius Leonis imperatoris, quando & ipse episcopus obijt.

[ 467] 10. Pusaeus. Iohannes. Anthemius à Leone impera∣tore [ 489] ad Italiam mittitur: qui tertio ab vrbe miliario in lo∣co Brontotas suscepit imperium.

[ 468] 11. Anthemius. Augustus. Marcellinus occiditur in [ 490] Sicilia. Victorius iubente Hilario scripsit Paschalem cir∣culum. 532. annorum.

[ 469] 12. Martianus. Zeno. Arabundus imperium tentans, [ 491] iussu Anthemij exilio deportatur.

13. Seuerus. Iordanes. Romanus patritius affectans [ 470] [ 492] imperium capite truncatur. Hilarius papa obijt decimo Cal. Martij. Simplicius papa. 46. sedit annis. 15.

14. Leo Augustus. Probianus. Asper affectans tyran∣nidem, [ 471] [ 493] Constantinopoli à Leone imperatore occiditur.

15. Festus. Martianus. Richimer patritius, Romae fa∣cto [ 472] [ 494] imperatore Olibrio, Anthémium cōtra reuerentiam principis & ius affinitatis (cum graui clade ciuitatis) ex∣tinguit: qui. 40. die gloriae suae defunctus est. Olibrius au∣tem mense. 7. imperij ê vita exiuit.

16. Leo Augustus vrbis Consul. Gundebaldo hortan∣te [ 495] Glicerius Rauennae sumpsit imperium. Eodem anno [ 473] Leo nepotem suum Leonem, consortem facit imperij. Hengistus & Aesca quarta vice cū Britonibus pugnauêre, & potita victoria innumerabilia spolia tulêre. In qua pugna Britones Anglos sicut ignem fugerunt.

17. Leo Augustus vrbis Consul. Nepos Romae Glice∣rio [ 496] successit in regnum. Leo imperator hoc anno obijt. [ 474] Haec Cassiodorus. Iordanis episcopus sic, in chronica ab eo hoc tempore composita. Sic quo{que} Leo Leonem iunio∣rem, ex Ariagne filia nepotem suum, in imperio ordinans Orientali, anno. 16. imperij sui obijt. Francorū rex Chil∣dericus hoc anno vita decessit, & regni haeredem suum fi∣lium Clodoueum reliquit. Hic. 10. anno regni sui vsque Sequanam, sequenti tempore vs{que} Ligerim regnum suum dilatauit. 15. autem Alemannos, rege eorum occiso, capit, & tributarios constituit: & primùs regum Francorum à sancto Remigio die Paschae, cum. 3000. virorum de ex∣ercitu suo, sororibus duabus Albofleda & Landeilda, re∣generationis lauacrum suscepit. Processu verò temporis, per consilium reginae suae Christianissimae Rothildis, ec∣clesiam in honore Apostolorum Petri & Pauli in Parisijs ciuitate fecit: & post contra Alaricum Arrianum hostili∣tèr pergens, à sancto Remigio benedictionem petijt. Cui & benedictionem dedit, & victoriam in verbo Christi

spospondit: flaxonem{que} vino à se benedicto plenum de∣dit, praecipiens vt tam longè ad bellum procederet, quam∣diu illi & suis illud vinum non deficeret. Bibit inde rex, & regalis familia, & numerosa turba populi, & vas vini detrimentum non patitur, sed more fontis inundatione repletur. Mouit igitur rex exercitum suum versus parisios ciuitatem, &. 10. miliario ab ea regem Gothorum Alari∣cum interfecit, & post victoriam multis ciuitatibus suae ditioni subiugatis, vs{que} Tholosam perrexit: & post cum gloriosa victoria ad propria redijt. Per idem tempus im∣perator Anastasius illi coronam auream gemmis ornatā, & tunicam ac Baltheum misit, & ab ea die Consul & Au∣gustus est appellatus. Deinceps coronam auream cum gemmis, quae Regnum appellari solet, sancto Petro (beato Remigio suggerente) direxit. Post haec omnia, in pace vi∣tam finiuit: & in ecclesia sancti Petri, quam ipse & regina sua aedificauerant, honorificè sepultus est.

ROmanorum. 55. Leo iunior, mox paucis mensibus cùm puerile (ordinante tamen patre) rexisset impe∣rium, manu sua generum Zenonem coronans, imperato∣rem{que} cōstituens, rebus humanis excessit. Zenon autem natione Isaurus, gener Leonis imperatoris, regnauit an∣nis. 17. Haec Iordanis episcopus. Et hoc est iuxta histo∣riam Romanam, quòd Leo regnauerit annis. 16 ac mensi∣bus sex. Hoc est, vs{que} Cal. Ianuarij in eodem anno. 16▪ quo Leo obijt, tempore Leonis iunioris.

ROmanorum. 56. Zenon regnauit annis (secundum omnes). 17. hoc est, vsque Cal. Ianuarij in anno. 479. post passionem.

[ 475] 1. Proconsulatus. Leo Augustus. Ciclus decennou. 26. [ 497] incipit, Indict. 13. Orestes nepote in Dalmatias fugato, fi∣lio Augustulo dedit imperium.

[ 476] 2. Basiliscus. Armatus. Ciclus solaris incipit, quatuor [ 498] concurrentibus Bisextilibus. Ab Odouacre Orestes & fra∣ter eius Paulus occisi sunt, nomen{que} regis Odouacer as∣sumpsit

sine purpura & regalibus insignijs.

[ 499] 3. Procōsules. Basiliscus Armatius. Iste Zenon Leonē Augusti filium interficere quaesiuit sed mater eius pro eo [ 477] alium forma similem obtulit, Leonem verò occultè cle∣ricum fecit, qui{que} in clericatu vsque ad Iustini tempora vixit. Aella & eius tres filij Cimen Pleucingus & Cissa, cū tribus nauibus in Britanniam venêre & loco, qui vocatur Kimenesora, suas naues appulêre, ibi{que} Britones multos occidêre, & caeteros in siluam (quae Andredesleage nomi∣natur) fugauêre.

[ 500] 4. Ellius vrbis Consul. [ 478]

[ 501] 5. Zenon. Augustus. [ 479]

[ 502] 6. Basilius iunior. [ 480]

[ 503] 7. Placidus vrbis Consul. Odouacer in Dalmatijs [ 481] Oduiam vicit & perimit.

[ 504] 8. Seuerinus vrbis Consul. Simplicius papa Acatium [ 482] Constantinopolitanum & Petrum Alexandrinum epis∣copos, Eutichianos damnat.

[ 505] 9. Faustus vrbis Consul. Corpus Barnabae & Euāge∣lium [ 483] Mathaei, eius stilo scriptum reperitur, ipso reuelāte.

[ 506] 10. Theodoricus. Venantius. Apostolicus papa Sim∣plicius [ 484] obijt. 6. Nonas Martij. Foelix papa. 47, qui sedit annis octo.

[ 507] 11. Simmaclius vrbis Consul. Hunericus rex Van∣dalorum [ 485] Arrianus, in Aphrica exiliatis defugatis{que} plus∣quam. 334. episcopis catholicis, ecclesias clausit, plebem varijs afficit supplicijs: & quidem innumeris manus absci∣dit & linguas praecidit: nec tamen loquelam catholicae confessionis eripere potuit. Aella cum Britonibus propè Mearcredes burnan, hoc est, riuū Mearcreadi, pugnans: multos ex eis occidit, & caeteros fugauit.

[ 508] 12. Decius. Longinus Foelix etiam papa damnauit [ 486] Acatium & Petrum episcopos Eutichianos.

[ 509] 13. Boëtius vrbis Consul. Odouacer, Feba rege Ru∣gorum [ 487] victo capto{que}, regno potitus est.

[ 488] 14. Dinamius. Sifidius. Theodoricus rex intrauit Ita∣liam his Cōsulibus, teste Cassiodoro. Cui Odouacer ad I∣sontium [ 510] pugnam parans, victus cum tota gente fugatus est. Iterùm eodem anno Veronae in pugna vincitur Odo∣uacer. Hengistus, postquàm regnum Cantuariorū. 34. an∣nis strenuissimè rexisset, vitae finem fecit. Cui successit in regnum Aesca filius suus, &. 24 annis regnauit.

[ 489] 15. Probinus. Eusebius.

16. Faustus iunior Consul. Theodoricus ad Ducam [ 511] [ 490] fluuiū Odouacrem vincit, qui ad Rauennā fugiens obsi∣detur. [ 512] Hoc anno beatus Mamertus Vienensis episcopus solennes laetanias instituit, id est Rogationum.

[ 491] 17. Olibrius iunior Consul. Odouacer cum Rugis e∣gressus Rauenna nocte ad Pontem Candidiani à Theodo∣rico [ 513] rege memorabili certamine superatur. Tunc Van∣dali pace suppliciter postulata, à Siciliae solita depraeda∣tione cessarunt. Eodem anno Zenon imperator obijt. Sanctus Patricius Hiberniae archiepiscopus, annorum cē∣tum viginti duorum, beatissima fine obijt. Aella & Cissa filius suus Andredesceaster post longam obsessionem fregerunt, & eius habitatores à paruo vsque ad minimum peremerunt.

ROmanorum. 57. Anastasius (secundum omnes) reg∣nauit annis. 27. hoc est, vsque Cal. Maij, in anno. 506. post passionem.

1. Anastasius Augustus. Rufus. Hic duas naturas, id [ 514] [ 492] est, humanitatis & deitatis secundum Eutichium negauit in Christo.

2. Albinus vrbis Consul. Gelasius papa. 48. sedit annis [ 515] [ 493] quatuor & mensibus decem. Sextus regum Francorum Theodoricus.

[ 494] 3. Asterius. Praesidius. Ciclus decennou. 27. incipit, [ 516] Indict. 11. Theodoricus rex Rauennam ingressus, Odo∣uacrem molientem sibi insidias occidit.

[ 495] 4. Victor vrbis Consul. Gelasius papa Nemesium [ 517]

episcopum à Foelice papa damnatum ecclesiae suae resti∣tuit. Hoc anno Duces duo Cerdicius scilicet & suus filius Kēricus quin{que} nauibus in Britanniam sunt aduecti, & in loco qui Cerdicesora nominatur appellantes, eodem die cum Britonibus dimicauerunt, illos{que} victos fugere com∣pulerunt.

[ 518] 5. Paulus vrbis Consul Gelasius papa librum contra [ 496] Eutichen & Nestorium componit, & obijt. 13. Cal. De∣cembris.

[ 519] 6. Anastasius Augustus. Anastasius imperator nullius [ 497] inimicorum suorum meruit vindictam audire, sicut nec ipse ecclesiae iura seruauit. Anastasius papa. 49. post Pe∣trum, sedit anno vno & mensibus sex.

[ 520] 7. Paulinus. Iohannes. Thrasamūdus Vandalorū rex [ 498] catholicas clausit ecclesias, & 225. episcopos in exilium in Sardiniam misit. Anastasius papa voluit occultè reuo∣care Acatium Constantinopolitanum episcopum damna∣tum, & non potuit, qui etiam diuino nutu percussus est. Anastasius papa obijt quinto Cal. Iunij. Simmachus pa∣pa. 50. annis. 15.

[ 521] 8. Iohannes vrbis Consul. Propter electionem Sim∣machi [ 499] papae▪ & Laurentij Festus excōsul nobilissimus, & exconsul▪ Probinus ex parte Laurentij aduersus Festum exconsulem caeteros{que} ex Simmachi parte in medio vrbis caedes & homicidia fecerunt, clericosque multos occide∣runt. Vnde etiam sanctus Paschasius diaconus post mor∣tem suam in paena positus erat, quia contra populum in electione Laurentij vsque in finem vitae suae permansit: sicut in dialogo legitur, & hoc fuit peccatum minimum, id est culpa ignorantiae, quia ipse putabit rectius esse co∣ram Deo quod fecit quàm aliter.

[ 522] 9. Patritius. Hipatius. Rex Theodoricus Romam [ 500] venit, & Senatum affabilitèr tractat.

[ 523] 10. Auienus. Pompeius. Theodoricus rex Roma∣nae plebi donauit annonas. Porta & duo filij sui Bida & [ 501]

Meagla cum duabus nauibus in Britanniam venêre in lo∣co qui dicitur Portesmutha, & iuuenem quendam Brito∣num nobilissimum cum multis alijs occiderunt.

[ 502] 11. Auienus iunior. Probus. Rex Theodoricus aquam [ 524] Rauennam perduxit, cuius formam sumptu proprio in∣staurauit: quae longis antè fuerat ad solum redacta tem∣poribus.

[ 503] 12. Caetheus vrbis Consul. Virtute regis Theodorici [ 525] victis Vlgaribus, Sirmium recepit Italia.

[ 504] 13. Theodorus. Sabinianus. Simmachus papa mul∣ta [ 526] ecclesiarum opera à fundamentis fecit, vel prisca reno∣uauit. Ad beatum Petrum & Paulum, & sanctum Lauren∣tiū pauperibus habitacula construxit, & omni anno per Aphricam vel Sardiniam episcopis, qui erant in exilio, pe∣cuniam & vestes ministrabat. Theodoricus contra Fran∣cos misit exercitum suum, qui Gallias Francorum deprae∣datione confusas, victis hostibus ac fugatis, suo acquisiuit imperio.

[ 505] 14. Messala. Ariobina. [ 527]

[ 506] 15. Anastasius Augustus. [ 528]

[ 507] 16. Venantius Iunior. Celer. [ 529]

[ 508] 17. Importunus vrbis Cōsul. Cerdicius & suus filius [ 530] Kenric{us} regē Britonū Natanleod & quin{que} millia virorū in ore gladij peremerunt, à cuius nomine illa regio vs{que} ad Cerdicesford Natanleod traxit vocabulum.

[ 509] 18. Boëtius vrbis Consul. Apud Carthaginem Olim∣pius [ 531] quidam Arrianus in balneis sanctam Trinitatem blasphemauit, statim{que} ignis iaculo imminente visibilitèr combustus est.

19. Foelix. Secundinus. Barnabas quo{que} quidam Ar∣rianus [ 532] [ 510] episcopus, dum cōtra regulam fidei quendam bap∣tizās dixisset, Baptizo te Barnabas In nomine patris per filium in spiritu sancto, statim aqua quae fuerat ad bapti∣zandum deportata nusquam comparuit: quod aspiciens qui baptizandus erat confestim ad ecclesiam catholicam

abijt, & baptismum Christi suscepit.

[ 533] 20. Paulus. Muscianus. [ 511]

[ 534] 21. Probus Clementinus. Fulgentius in confessione [ 512] fidei & scientia floruit.

[ 535] 22. Senator vrbis Consul. Ciclus decēnouenalis 28. [ 513] incipit Indict. 6. Simmachus papa obijt. 14. Calend. Augu∣sti. Hormisda papa. 51. sedit annis octo.

[ 536] 23. Cassiodorus Consul sic. Me etiam Consule in [ 514] vestrorum laude tēporum adunato clero vel populo Ro∣mano, ecclesiae redijt optata cōcordia. Occidentales Saxo∣nes in Britanniam cum tribus nauibus venientes in loco qui Cerdicesora vocatur, appulerunt. Quorum primates Stufus & Wihtgarus Cerdicij nepotes extiterūt. Ij mox pugnā cum Britonibus ineuntes, quosdam ex eis occide∣runt, quosdam verò fugauerunt.

[ 537] 24. Florentius. Anthemius. Theodoricus rex filiam [ 515] suam Amalsuindam Eutharico viro glorioso copulauit. Septimus rex Francorum, Theodebertus.

[ 538] 25. Petrus vrbis Consul. Eutharicus Cillica, à Senatu [ 516] & plebe exceptus est ad Cōsulatum. Sanctus Maurus duo∣denus beato Benedicto à parentibus traditur.

[ 539] 26. Eutharicus. s. Cillica. Iustinus Augustus. Hor∣misda [ 517] papa composuit clerum, psalmis{que} erudiuit.

[ 540] 27. Anastisius imperator. Hormisda papa misit E∣uodium [ 518] Ticinensem episcopum alios{que}, ad Anastasiū im∣peratorem docendum, Anastasius verò spernens & hae∣resi fauens Eutichetis, catholicos persecutus, & diuersis partibus inimicorum vallatus, agminibus saepe cōgemens, diuino fulmine perijt. Iordanis episcopus historiam tunc ita scripsit. Anastasius imperator maerens & furens, maior octogenario, regni. 28. rebus humanis execssit.

ROmanorum. 58. Iustinus senior (secūdum historiam Romanam & Iordanem episcopum, qui tunc chro∣nicam composuit & vixit) imperauit annis 9. iuxta Bedam autem tantùm annis octo, hoc est, vs{que} Cal. Ianuarij.

1. Rusticus. Vitalis. Iustinus nomen haereticorum cae∣pit [ 519] extinguere, eorumque vbi{que} ecclesias catholicè conse∣crare. [ 541] Cerdicius & Kenricus regnare caeperunt, & eodē anno cum Britonibus (in loco qui nominatur Cerdices∣ford) pugnauerunt & victores extiterunt.

[ 520] 2. Valerius. Iustinianus. Iustinus Amantium Praepo∣situm palatij & Andream cubicularium occidit. Misalem [ 542] & Ardaburem cubicularios Sardicam in exilium misit.

[ 521] 3. Simmachus. Boëtius. Hormisda papa obijt. 8. Idus [ 543] Augusti. Sancta Brigida Scota virgo in Hibernia obijt.

[ 522] 4. Maximus vrbis Consul. Iohannes papa. 52. annis [ 544] 2. mensibus. 10. sedit.

[ 523] 5. Opilio. Iustinus Augustus. Theodoricus autem [ 545] Arrianus imperator Italiae, Iohannem papam & Theodo∣rum & Agapitum Consulares viros & Agapitum patri∣cium ad Iustinum imperatorem Constantinopolim misit, interminans nisi dimitterentur haeretici in pace degere, ipse etiam omnes catholicos Italiae occideret. Iohannes verò papa Constantinopolim veniens, ad portam quae vocatur Aurea, populorum turbis ei occurrētibus, in con∣spectu omnium, roganti caeco lumen reddidit. Iustinus autem imperator fletibus legatorum pro certo imminēte caede catholicorum populorum motus haereticos dimit∣tere cessit. Theodoricus imperator Simmachum patri∣tium interfecit, sed & Boëtium Consularem virum summae prudentiae, qui dialecticam arithmeticam atque musicā suo sermone nobilitauit, & alios libellos elegantissimè composuerat, idem tyrannus exilij paena damnauit, & in territorio Mediolanensi iugulari fecit. Iohannes verò papa cum rediens Rauennam venisset, Theodoricus eum cum comitibus carceris afflictione peremit: inuidia du∣ctus, quòd catholicae defensor pietatis Iustinus▪ eum ho∣norifice suscepisset. Quo anno item Consulatu Probi Iu∣nioris, & Simmachum patritium Rauennae occidit.

[ 524] 6. Probus iunior. Philoxenus. Iohānes papa obiit. [ 546]

15. Cal. Iunij: cuius corpus translatum est, & sepultum in basilica sancti Petri Apostoli. Huius Iohannis, sanctus Gregorius meminit in libro Dialogorum. Theodoricus autem anno sequenti subita morte Rauennae perijt.

[ 547] 7. Olibrius vrbis Consul. Gothi autem Athalaricum [ 525] ex Theodorico rege natum, cum matre eius, sibi praefici∣unt. Hildericus Vandalorum rex episcopos ab exilio re∣uerti, & ecclesias restaurari praecepit, post annos. 74. hae∣reticae profanationis. Post Trasemūdum enim Hildericus, ex Valentiniani imperatoris captiua filia genitus, Van∣dalorum suscepit imperium. Qui sacramento à Trasemū∣do astrictus ne catholicis in regno suo consuleret: ante∣quàm regnum susciperet episcopos ab exilio reuerti ius∣sit, eis{que} ecclesias reformari praecepit. Foelix papa. 53. se∣dit annis. 4. mensibus duobus. Acephalorum haeresis ab∣dicatur: qui dicunt Paulum Apostolum in epistolis suis praecepisse faeminas diaconas fieri debere, quia eas cōme∣morat post diaconos.

[ 548] 8. Maburtius vrbis Consul. Hoc anno Dionisius cō∣potum [ 526] suum incepit, ita dicens inter caetera: Praesentis an∣ni monstremus exemplum. Indictio quippe. 4. est, & lu∣naris Ciclus vndecimus, & decēnouenalis. 14. & quia En∣decadis sextus est annus, eum embolismū esse necesse est. A. 15. itaque luna praeterriti festi vsque ad. 14. praesentis quot dies sunt diligētiùs inquiramus & inueniemus pro∣culdubiò quandò Pascha celebrare debemus. Transacto anno per indictionem tertiam Paschae. 14. lunam. 9. die Cal. Aprilis, id est. 24. die mensis Martij fuisse quis dubi∣tat? &r. Et paulò ante dicit. Hoc monemus quòd Ciclus iste. 95. annorum quem fecimus, nō per omnia in seipsum reuertitur: & ideò post expletionē. 95. annorum non ad quintum ciclum sancti Cyrilli, qui incaepit ciclos suos ab anno. 153. Diocletiani, quorum quintū ciclum nobis ne∣cessariò praeposuimus, sed ad nostrum primum Ciclum, quem nos ab anno. 248. eiusdem Diocletiani incepi∣mus,

lector accurrat, &r. Sanctus Benedictus abbas vir∣tutum gloria claruit. Quas sanctus Gregorius in dialogo conscripsit. Iustinus Constantinopoli Iustinianum, soro∣ris suae filium, ante quartum mensem obitus sui imperato∣rem faciens, obijt.

ROmanorū. 59. Iustinianus (omni teste historico) reg∣nauit annis. 38. hoc est, vs{que} Cal. Ianuarij in anno 552. post passionem.

1. Iustinianus Augustus. Belisarius patritius de Persis [ 549] [ 527] mirabilitèr triūphauit. Cerdicius & Kēric{us} quarta vice, in loco qui dicitur Cerdiceslege, pugnauerūt cū Britonibus.

[ 528] 2. Decius vrbis Consul. Belisarius à Iustiniano in A∣phricam [ 550] missus, Vandalorum gentem delcuit. Theodebal∣dus rex Francorum octauus, regnauit anno vno.

[ 529] 3. Lampadius. Orestes. His Consulibus Foelix papa [ 551] obijt▪ 4 Idus Octobris. Bonifacius papa. 54. annis duob{us}.

[ 530] 4. Proconsules Lampadius & Orestus. Corpus sancti [ 552] Antonij monachi à deo reuelatum, Alexandriam defer∣tur, & in ecclesia beati Iohannis baptistae humatur. Cer∣dicius & Kenricus Vectam insulam caeperunt & illam suis nepotibus Stufo & Wihtgaro dederunt, paucos{que} homi∣nes in Wihtgarabirig peremerunt.

[ 531] 5. Proconsules Lampadius & Orestes. His Consu∣libus [ 553] Bonifacius papa obijt. 17. die mensis Octobris. Mercurius papa. 55. post Petrum, praesedit ecclesiae annis duobus. Hùc vsque Ciclus magnus Paschalis. 532. anno∣rum protenditur: in cuius anno. 13. dominus noster Iesus Christus passus est octauo die Cal. Aprilium, luna. 15. at{que} 6. Cal. Aprilis, luna. 17. à mortuis resurrexit, anno. 18. Ti∣berij Caesaris iuxta historiam sacri Euangelij.

6. Iustinianus Augustus. Ciclus magnus Paschalis hic [ 554] [ 532] incipit Indictione decima. Iustinianus leges Romanorum multis libris nimis prolixae & inutili dissonātia conscrip∣tas, intra duodecim libros coarctauit in vnum, quem li∣brum Codicem Iustinianum nominari praecepit. Sanctus

Beda sic. Dionisius Paschales scribit circulos, incipiens ab anno dominicae incarnationis. 532. qui est annus. 248. Diocletiani, post Consulatum Lampadij & Orestis: quo anno Codex Iustinianus orbi promulgatus est. Haec Beda. Cùm ergò supputando à Diocletiano vs{que} ad Ciclū Dio∣nisij, dicit Beda primū annum Cicli Dionisij ipsum fuisse annum. 248. Diocletiani post Consulatum Lampadij & Orestis, satis quod verum est ostēdit annum primi Cicli Dionisij sextum esse Iustiniani. Ex ipso ita{que} primo anno Cicli Dionisij id est sexto anno Iustiniani, numerādo su∣prauersus vs{que} ad Diocletianum iuxta chronicam Eusebij vel Bedae supputemus. Atque inde iterum vsque ad Ciclū Dionisij secundum scripturam diuinam, apostolicos{que} viros, qui tunc temporibus ipsis etiam de ipsis annis bene disputauerunt, non tantùm vt ostendamus mendatium chronicarum, sed vt defendamus sacratissimam veritatem Euangelicā, viros{que} catholicos ecclesiae, qui post Euange∣lium perhibent dominum nostrum Iesum Christum. 6. Cal. Aprilis, luna. 17 à mortuis resurrexisse, id est Hiero∣nimum & Augustinum. Victorius etiam ad Hilarium papā sic. Primo verò Azimorū die dominus noster Iesus Chri∣stus caenans cum discipulis suis, postquàm sui corporis & sanguinis sacramenta patefecit, ad mōtem Oliueti (sicut Euangelia sancta testantur) progressus, ibi{que} detentus est à Iudaeis tradente discipulo, dehinc. 6. feria subsequente, id est, 8 die Cal. Aprilis crucifixus est & sepultus, tertio die hoc est. 6. Cal. Aprilis Dominico die resurrexit à mortuis, &r. Cassiodorus quo{que} Senator expositor{que} psalterij, in sua chronica sic. His Consulibus dominus noster Iesus Christus passus est. 8. die Cal. Aprilis: & defectio solis fa∣cta est, qualis anteà vel postmodùm nunquam fuit, &r. Ab ipso ergò primo anno Cicli Dionisij regnauit Iusti∣nianus annis. 5. vs{que} in annum. 527. incarnationis secun∣dum Dionisium. Inde Iustinus senior regnauit annis octo, [ xiij.] vsque in annum. 519. secundum Dionisium. Inde Anasta∣sius [ xl.]

regnauit. 27. annis vsque in annum. 492. incarnatio∣nis [ lvij.] secundum Dionisium. Inde Zeno regnauit annis 17. vs{que} in annum. 475. incarnationis secundum Dioni∣sium. [ lxxiiij.] Inde Leo regnauit annis. 17. vsque in annum. 458. [ lxxxj.] incarnationis secundum Dionisium. Inde Martianus reg∣nauit annis. 7. vs{que} in annum. 451. incarnatíonis secundū [ cviij.] Dionisium. Inde Theodosius reguauit annis. 27. vs{que} in annum. 424. incarnationis secundum Dionisium. Inde [ cxxiij.] Honorius regnauit annis. 15. vsque in annum. 409. incar∣nationis [ cxxxvj.] secundum Dionisium. Inde Arcadius regnauit annis. 13. vs{que} in annum. 396. incarnationis secundū Dio∣nisium. [ cxlvij.] Inde Theodosius regnauit annis. 11. vs{que} in an∣num [ cliij.] .385. incarnationis secundum Dionisium. Inde Gra∣tianus annis sex vs{que} in annum. 379. incarnationis secun∣dum [ clvij.] Dionisium. Inde Valens annis. 4. vs{que} in annum. 375. [ clxviij.] incarnationis secundum Dionisium. Inde Valentinianus annis. 11. vs{que} in annum. 364. incarnationis secundum Dio∣nisium. [ clxix.] Inde Iouinianus regnauit mensibus. 8. vs{que} in an∣num [ clxxj.] .363. incarnationis secundum Dionisium. Inde Iulia∣nus regnauit annis duobus mēsibus. 8. vs{que} in annum. 361. [ cxcv.] incarnationis secundum Dionisium. Inde Constantius regnauit annis. 24. vs{que} in annum. 337. incarnationis se∣cundum [ ccxxvj.] Dionisium. Inde Constantinus Magnus reg∣nauit annis. 31. vs{que} in annum. 306. secundum Dionisium. [ ccxxvij.] Ab anno verò persecutionis quarto Constantinus regna∣re incepit, iuxta chronicam Eusebij vel Bedae. Tunc annū tertium persecutionis (quae in anno. 19. Diocletiani incep∣ta est) nulli deputant. Quem Isidorus episcopus cum mul∣tis alijs etiam cum anno altero Galerio Maximiano con∣scripsit. [ ccxlij.] Inde Diocletianus regnauit annis. 20. vsque in annum. 285. incarnationis secundum Dionisium, vs{que} autem in annum. 289. incarnationis iuxta chronicam Eu∣sebij vel Bedae, qui de annis incarnationis contradicunt sancto Euangelio. Inter Diocletianum autem atque Ci∣clum Dionisij per Ciclos. 14. decennouenales desunt. 7.

anni, quos sic iuxta diuinam scripturam benè possumus inuestigare. Diocletian{us} enim in anno. 278. incarnationis (secundū Dionisium) incipiēs, regnauit annis. 20. In cuius anno. 19. id est, in anno. 297. incarnationis iuxta Dioni∣sium, in quo. 5. Cal. April. Pascha contigit, conuenit hoc quod Eusebius in chronica sua ita dicit. Anno. 19. Dio∣cletiani mense Martio in diebus Paschae ecclesiae subuersae sunt. Quarto autem persecutionis anno Constātinus reg∣nare orsus est. Secundo persecutionis anno Diocletianus Nicomediae, Maximianus Mediolani purpuram deposue∣runt. Apparet ergò quòd vnus annus erat inter Diocletia∣num & Constantinum. Duo autem anni (secundum mul∣tos) quibus Galerius, gener Diocletiani, regnauit. Galeri∣us ergò regit tertium persecutionis annum, incipiens in 19. Diocletiani, & terminans in anno primo Constantini, id est, in anno. 299. incarnationis secundum Dionisium. Constantinus ita{que} in anno. 4. persecutionis incipiēs, reg∣nauit. 30. annis, mensibus. 10. vs{que} in annum. 330. incarna∣tionis secundum Dionisium: in quo, indictione. 3. obijt 25. die mensis Maij. Inde Constantius (teste Orosio) reg∣nauit annis. 27. vs{que} in annum. 357. incarnationis secun∣dum Dionisium. In decretali epistola sancti Iulij papae apostolicae sedis tunc, ita veritas intimatur. In nomine domini dei & saluatoris nostri Iesu Christi, imperantibus quoque Constantio & Constante Augustis anno. 4. sub die. 8. Cal. Octobris, indictione. 6. &r. sicut suprà. Con∣stantius verò obijt. 3. die mensis Nouembris, sicut in Tri∣partita ecclesiastica historia legitur. Si autem Constantius regnauit. 27. annis secundum Orosium, aut si Valentinia∣nus & Valens annis. 17. & Gratianus. 7. vel Archadius an∣nis. 13. regnauerunt, sicut in chronica Isidori episcopi, vel in expositione Melliti habetur, nō certum secundum diuinā scripturam inuenitur. Quia autem annus quartus Constantini & Constantis, qui est. 333. incarnationis se∣cundum Dionisium, erat indictione sexta: atque annus. 9.

Honorij, Consulatus sui vndeciès, & Constantij. 2. quem finiuit in anno. 417. incarnationis (secundum Dionisium) indictione. 15. erat secundum scripturā dubitandum non est. Inter quos duos annos per. 4. decennouenales Ci∣clos. 4 anni in chronicis desunt. Iulianus igitur in anno 80. Diocletiani incipiens, regnauit annis duobus mensi∣bus. 8. & obijt. 6 Cal. Iulij in anno. 360. incarnationis se∣cundum Dionisium. Iouinianus in anno. 83. Diocletiani incipiens, regnauit mēsibus octo, & obijt. 14 Cal Martij in anno. 361. incarnationis secundum Dionisium. Valen∣tinianus in anno. 84. Diocletiani incipiens, regnauit an∣nis. 11. mensibus quinque, & obijt. 17 die mensis Septem∣bris in anno. 372. incarnationis secundum Dionisium. Valens in anno. 95. Diocletiani incipiens, regnauit annis quatuor, vs{que} in annum 376. incarnationis secundum Dio∣nisium. Gratianus in anno. 99. Diocletiani incipiens, reg∣nauit annis 6. vs{que} in annum. 380. (secundum Dionisium) incarnationis. Theodosius in anno. 105. Diocletiani inci∣piens, regnauit annis. 11. & obijt die. 17. mensis Ianuarij in anno. 393. incarnationis secundum Dionisium. Archa∣dius in anno. 116. Diocletiani incipiēs, regnauit annis. 14. mensibus. 4 & obijt Cal. Maij in anno 408. incarnationis secundum Dionisium. Honorius in anno. 131. Diocle∣tiani incipiens, regnauit annis. 15. vsque in annum. 424. incarnationis secundum Dionisium. Huius anno nono, quem finiuit. 417. incarnationis secundum Dionisium, cùm. 10. Cal. Maij deberet Pascha celebrari, celebratum est. 8. Cal. Ap••ilis. Sed hora baptizandi aqua non venit in baptisterium, ideo{que} baptisma non actum erat ipsa nocte. Illa autem nocte quae lucebat in diem Dominicum. 10. Cal. Maij fons sacer ex sese repletus est hora baptizandi. Hoc autem actum in fine anni noni honorij. Theodosius in anno. 146. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 27. vs∣que in annum. 450. incarnationis secundum Dionisium. Ita in libris legitur, testificante Prospero: qui in ipso etiā

tempore partem ad chronicam Eusebij addidit. Hoc an∣no, id est 21. anno Theodosij Pascha celebratum est. 9. Cal. Maij, vt suprà dictum est. De hoc quo{que} id est, ipso anno Paschasinus episcopus scribit ad papam Leonem, vt supra. Ipse autem est annus. 8 decennouenalis Cicli, qui est 444. annus incarnationis iuxta Dionisium, in quo finitus est annus. 21. Theodosij. Martianus in anno. 173. Diocletia∣ni incipiēs, regnauit annis. 7. mensibus duobus secundū historiam Romanam, hoc est, vs{que} Cal. Iulij in anno. 457. incarnationis secundum Dionisium. Prosper ita iterùm. Anno. 5. Martiani capta est Roma 4. Idus Iulij: eodem{que} anno Pascha celebratum est. 8. Cal. Maij, ordinante epis∣copo Alexandrino Theophilo, &r. Quod Pascha sanctus papa Leo. 15. Cal. Maij celebrandū potiùs protestabatur, &r. Sanctus autem Theophilus Pascha octauo Cal. Maij in anno. 455. incarnationis (secūdum Dionisium) rectè con∣stituit, cùm nec in anno. 30. anteà, neque in anno. 10. po∣steà celebratum est Pascha. 15. Cal. Maij. Nouissimus ita{que} Cicli decēnouenalis est annus nonus Honorij, & quintus Martiani. Leo in anno. 180. Diocletiani incipiens, regna∣uit annis. 17. vsque Cal Iulij in anno. 474. incarnationis secundū Dionisium. Leo iunior regnauit annis men∣sibus sex, hoc est, vsque Cal. Ianuarij in eo dem anno obi∣tus Leonis senioris. Zeno in anno. 198. Diocletiani inci∣piens, regnauit annis. 17. vs{que} ad annum. 492. incarnatio∣nis secundum Dionisium. Anastasius in anno. 215. Dio∣cletiani incipiens, regnauit annis. 27. vsque ad annum. 518. incarnationis secundum Dionisium. Iustinus senior in anno 242. Diocletiani incipiens, regnauit annis septem, vs{que} ad annum. 526. incarnationis secundum Dionisium. Iustinianus in anno. 250. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 5. vs{que} ad primum annū Ciclorum Dionisij, qui est annus. 255. Diocletiani iuxta praedictam rationem sancto∣rum virorum, non annus. 248. secundum chronicas ini∣quas. Certum est enim annum quartum Constantini &

Constantis (qui est annus. 333. incarnationis secundum Dionisium) indictione. 6. constitisse, teste sancto Iulio papa etiam tunc ipsam rem scribente. Annum etiam no∣num Honorij, qui est annus. 417. incarnationis secundum Dionisium, indictione 15. Consulatu Honorij vndeciès & Constantij secūdo, teste sancto Paschasino cum sancto Leone papa, Annū item. 21. Theodosij, qui est annus. 444. incarnationis secundum Dionisium indictione. 12. teste eodem episcopo cum sancto Leone papa. Annum quo{que} quintum Martiani indictione. 8. qui est annus. 455. incar∣nationis secundum Dionisium: teste etiam sancto Leone papa. Annus ita{que}. 4. Constantij & Constantis sexta erat indictione, scribēte sancto Iulio papa. In anno nono Ho∣norij Pascha erat decimo Cal. Maij, teste episcopo Pas∣chasino cum sancto Leone papa. In anno. 21. Theodosij Pascha erat nono Cal. Maij, eisdem testibus. In anno. 5. Martiani Pascha erat nono Cal. Maij. A nullo verò papa vel episcopo mittitur epistola vel scribitur decretalis epi∣stola, nisi ipse sciat quid in ea scribit vel mittit.

[ 533] 7. Mercurius qui & Iohannes papa obijt. 6. Cal. Iunij. [ 555] Agapitus papa. 56. post Petrum. Intereà Athalaricus rex Gothorum octo annis imperans obijt. Cuius mater A∣malsuinda Theodatum sibi sociauit in regnum. Quam Theodatus post dies aliquantos strangulari in balneo prae∣cepit. Quia verò ipsa viuens se suumque filium Iustinia∣no imperatori commendauit, ideò Iustinianus Theodato iratus est. Theodatus autem vt imperator hoc ei dimit∣teret, misit ad eum Cōstantinopolim papam Agapitum. Agapitus verò imperatorem in haeresim Eutichetis cor∣ruentem cōuertit ad fidem. Anthimium quo{que} Constan∣tinopolitanum episcopum, praefatae haeresis defensorem: duas naturas in Christo negantem, in exilium coëgit: & Mennam in loco eius episcopum consecrauit. Agapitus verò papa ibi Constantinopoli obijt decimo Cal. Maij, & sepultus est Romae. 12. Cal. Octobris.

[ 556] 8. Siluerius papa. 57. post Petrum, anno vno mensibus [ 534] duobus. Intereà ad Aphricam (quam multis annis Van∣dali possidebāt) à Iustiniano cum exercitu Belisarius pa∣tritius missus est, & Vandalorum gentem deleuit. Car∣thago quo{que} anno excessionis suae. 96. recepta est, pulsis deuictis{que} Vandalis, & rege eorum Gelemaro praelio vi∣cto & capto Constantinopolim misso. Carthago verò re∣cessit anno 439. incarnationis (iuxta Dionisiū) Theodo∣sij iunioris. 16. Agapito verò papa mortuo, misit Iustinia∣nus imperator Belisarium contra Theodatum. Qui cùm moras apud Siciliam fecisset, Theodatus obijt. Cui Vin∣tiges successit. Belisarius verò videns sibi incongruum tē∣pus bellandi, intra vrbem Romam se muniuit. Vintiges autem cum Gothis per annum Romam obsidet, & Ro∣manorum omnia (etiam reliquias sanctorū) ita diripuit, vt matres membra natorum suorum eo anno prae fame co∣mederent. Primus Occidentalium Saxonum Cerdicius hac vita decessit, & filius suus Kenricus solus postillū. 26. annis regnauit.

[ 557] 9. Tunc statim praecepto Theodorae Augustae (consen∣tiēte [ 535] Iustiniano imperatore) papam Siluerium quòd An∣thimium haereticum Constantinopolitanum episcopum, ab Agapito papa expulsum noluit reuocare, Belisarius li∣cet nolens expulit ad Pontianam insulam, in qua obiit. 12. Cal. Iulii.

[ 558] 10. Vigilius papa. 58. post Petrum, annis. 18. mensi∣bus [ 536] sex. Sanctus Benedictus migrauit ad dominum.

[ 559] 11. Belisarius Vintigetem bello captum, Constan∣tinopolim secum perduxit ad imperatorem Iustinianum. [ 537]

[ 560] 12. Eclipsis solis facta est. 14. Cal. Martii ab hora pri∣ma [ 538] vsque ad tertiam.

[ 561] 13. Belisarius iterum ad Aphricam venit. [ 539]

[ 562] 14. Belisarius Guntarium regem Vādalorum occidit. Eclipsis solis facta est. 12. Cal. Iulij, & apparuerunt stellae [ 540] hora penè dimidia ab hora tertia.

[ 541] 15. Facta est apud Bizantiū mortalitas magna. Qua [ 563] de causa eodē anno caepit celebrari solennitas sanctae dei genetricis Mariae Purificationis ipsius, & cessauit mortali∣tas illa. Belisarius Vandalos reipublicae substrauit.

[ 542] 16. Belisarius Romā veniens, crucem auream libra∣rum [ 564] centum & gēmis pretiosissimis ornatā, suis victoriis inscriptam, beato Petro per manus vigilij papae obtulit.

[ 543] 17. [ 565]

[ 544] 18. Anno. 13. magni Cicli Paschalis, id est. 18. Iusti∣niani, [ 566] annus dominicae passionis secundo continetur, non anteà, id est, anno passionis primo & modò secun∣do. A passione igitur Christi vs{que} in praedictum annum habetur Ciclus magn{us} Paschalis 532. annorū. Wihtgarus nepos Cerdicij regis Occidentalium Saxonum mortem obiit, & in Wihtgarabirig, id est, in ciuitate Wihtgari tu∣mulatus fuit: Capto Vintigete, Gothi trans Padum, Hil∣debaldum sibi regem constituunt: eodem{que} anno occidi∣tur. Cui Erarius successit, & ante annum occisus est. His temporibus factum est illud, quod sanctus Gregorius in dialogo suo retulit de episcopis, qui ob catholicam fidem truncatis linguis loquebantur, quorum vnus propter luxuriā (in quā postea cecidit) hoc miraculo priuatus est.

[ 545] 19. [ 567]

[ 546] 20. [ 568]

[ 547] 21. In prouincia Berniciorum Ida regnum suscepit, [ 569] & 12 annis regnauit. Hic ex reginis sex filios. Addam, Belricum, Theodricum, Aethelricum, Theodherum, Os∣merum, & sex habuit ex pellicibus, Occam, Ailricum, Eccam, Oswoldum, Sogor, Sogetherum. Ex quibus regalis Northanhimbrorum prosapia fuit propagata.

[ 548] 22. [ 570]

[ 549] 23. [ 571]

[ 550] 24. Ida fuit filius Eoppae, qui fuit Esae, qui fuit Ingui, [ 572] qui fuit Angenwit, qui fuit Aloc, qui fuit Benoc, qui fuit Brādi, qui fuit Bealdegi, qui fuit Wodeni, qui fuit Frithe∣lasi,

qui fuit Finni, qui fuit Godulfi, qui fuit Ge••tae.

[ 573] 25. Ciclus decennou. secundus incipit, Indictio. 14. [ 551]

[ 574] 26. Baduilla, qui & Totilla, Erario successit. Kenricus rex Occidētalium Saxonum, in loco qui Searesbirig no∣minatur, [ 552] cum Britonibus dimicauit, eos{que} fugauit. Cuius pater Cerdicius, qui fuit Eslae, qui fuit Gewisij, qui fuit Wigae, qui fuit Freawini, qui fuit Frethegarij, qui fuit Brā∣dij, qui fuit Bealdigi, qui fuit Wodeni.

[ 575] 27. Vigilius papa ob eādem causam, qua & Decessor [ 553] eius Siluerius, indignationem Augustae per Anthimium Scribonē Cōstantinopolim perductus, inde{que} in exilium actus, deinde reuocatus ad Romam, veniens{que} Siciliam in ciuitate Siracusa obijt: & sepultus est Romae via Salaria iuxta Marcellum. Iste est Vigilius cui Arator librum suum obtulit, cuius etiam in eiusdem libri prologo meminit ita.

Publica libertas sanctissime papa Vigili,

Incluso accedis soluere vincla gregi.

[ 576] 28. Pelagius. 59 papa, annis. 11. mensibus. 11.

[ 577] 29. Totila cum Gothis totam Italiam inuadit. Exin∣de [ 554] per Campaniā, viri{que} dei Benedicti abbatis Coenobiū [ 555] iter faciens, Romam obsidionibus circumcludit, & tunc fames penè similis praecedēti contigit. Fessis autem & nō valentibus Romanis maenia tueri, Totila porta Hostiensi vrbem intrat. Qui nocte capiens vrbem, vt parceret Ro∣manis tubas sonari praecepit, vt Romani vel paululùm in∣imicorum rabiem deuitarent: & aliquantum temporis cum eis quasi pater cum filijs habitauit. Hāc illi vt datur, comitis animi benignitatem, qui nimiae ante crudelitatis fuit, beati patris Benedicti: quem cùm modò Romam ve∣nire vellet, audierat: monita contulerat, quando Totilam increpauit, & de sua morte sibi praedixerat post nouē an∣nos. Regnante Francorum rege Dagoberto, qui quartus erat à Clodoueo, qui primus Christianitatem à sancto sus∣cepit Remigio, Comes Palatinus Badefridus vocabulo: ex vxore Framehilda sanctam genuit Austrobertam. Quae

processu temporis à sancto Audomaro Taruernensi epis∣copo sacro velamine consecrata, post in caenobio Portus nominato, sub spirituali matre nomine Burgoflede san∣ctimonialib{us} est aggregata. Cuius monasterij erat cōsue∣tudo vt vicissim à sororibus coquerētur panes; sed cū haec Christi famula die quadam in ordine vicis suae hoc in o∣pere laboraret, habebat secum vnam tantùm adolescen∣tulam quae apud eam fuerat educata; cùm{que} clibanus fu∣isset igne succensus, & panes in promptu ad coquendum parati, cùm pòst igne abstracto à fauillis vel prunis quae remanserant debuisset mūdari fasciculus, qui erat in sum∣mitate ligni colligatus, casu igne adustus est totus. Quod vbi famula dei aduertit conlidens manus vna ad alteram, altius{que} ingemiscens ait. Ve nobis quid acturi sumus? pa∣nes peribunt. Opus enim hoc recuperari modò non po∣test, & currens festina obserauit ostium domus: deinde signo crucis munita medium inter ignium vapores cli∣banum sola ingreditur, arreptis{que} manicis quibus vteba∣tur in brachijs, clibanum omnem mundauit: Egressa de∣mùm diligētèr officium compleuit, & nec vnum quidem capillum capitis nec denique fimbriam uestimenti eius ausus est ignis attingere. Praecepit tum puellae vt pate∣faceret ostium domus, multis{que} eam contestata est sermo∣nibus ne cuiquam quod viderat indicaret. Hac virtute multis{que} alijs virtutibus adornata, in eodem monasterio. 4. Idus Februarij transiuit ad dominum virgo gloriosa.

[ 556] 30. Kenricus & Ceaulinus apud Beranbirig Brito∣nibus [ 578] bellum intulerunt, & illos fugauerunt.

[ 557] 31. Sigebertus. 13. rex Francorum occisus est fraude [ 579] Hilperici germani sui, cum quo bellum inierat: regnū{que} Childebertus filius eius (adhùc puerulus) cum Brunichil∣da matre regendum suscepit.

[ 558] 32. Pelagius papa ecclesiam beatorum Apostolorum [ 580] Philippi & Iacobi incepit construere.

[ 559] 33. Romae Cassiodorus, priùs Consul, inde Senator, [ 581]

posteà monachus, clarus habetur. Aella in prouincia Dei∣rorū regnū suscepit, & fermè. 30. annis strenuissimè rexit. Ad cuius nomē beatus Gregori{us} (cùm Angligenos pueros in foro Romano venales inuenerit positos) alludens, ait: Alleluia laudem Dei creatoris illis in partibus oportet cantari. Interim super Bernicios regnauerunt; Adda pri∣mogenitus Idae. 7. annis. Clappa quin{que}. Theoduulfus vno. Freothulfus. 7. Theodricus 7. Aethelricus duobus, viuen∣te Aella. Quo mortuo & filio eius Edwino regno expul∣so, super ambas prouincias. 5. annis regnauit. Aella fuit fi∣lius Iffi, cuius pater Wuscfrea, cui{us} pater Wilgelsus, cuius pater Westor Walena, cuius pater Seomelus, cuius pater Suearta, cuius pater Saepugelus, cuius pater Seabaldus, cu∣ius pater Siggeotus, cuius pater Suebdegus, cuius pater Siggarus, cuius pater Weadegus, cuius pater Wodenus.

[ 582] 34. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisexti∣libus. [ 560] Ceaulinus filius Kenrici regimen regni Occidenta∣lium Saxonum suscipiens. 33. annis regnauit.

[ 583] 35. Victor Capuanus episcopus, librum de Paschate [ 561] scribens, Victorij arguit errores. Aethelbrihtus rex Can∣tuariorū regnare coepit, &. 56. annis (teste Beda) regnauit.

[ 584] 36. Vir sanctissimus Herculanus, nutritor beati Gre∣gorij, [ 562] ipso in Dialogo suo hoc referente, Perusinae ciuita∣tis episcopus fuit. Qui praecepto Totilae regis Gotho∣rum, super murum suae ciuitatis capite truncatus est. His quo{que} tēporibus beatus pater Benedictus magnis vitae meritis & Apostolicis virtutibus fulsit. Quod autem san∣ctus Gregorius his temporibus fuit, ipse in libro Dialo∣gi sui ita probat. Vir quo{que} vitae venerabilis Cherbonius. Populonij episcopus, magnam in diebus nostris sinceri∣tatis suae probationem dedit.

[ 585] 37. [ 563]

[ 586] 38. Priscianus grammaticus apud Cōstantinopolim [ 564] clarns habetur. Pelagius papa obijt. 6. Nonas Martij.

ROmanorum. 60. Iustinus minor regnauit annis. 11. hoc est, vsque Cal. Ianuarij.

[ 565] 1. Iohannes papa, 60. annis. 13. Columba presbiter [ 587] & abbas, de Scotia in Britanniā venit, & regnante in Pi∣ctis Bridio rege potētissimo septentrionales Pictos ad fidem Christi cōuertit. Vnde Insulam Ij ab eis in posses∣sionem monasterij construendi accepit.

[ 566] 2. Narses Patritius missus ad Italiam Totilam occi∣dit, [ 588] totam{que} Italiam ad Rempublicam reduxit Qui dein∣de per inuidiam Romanorum (pro quibus multa contra Gothos laborauit) accusatus apud Iustinum & coniugem eius Sophiā quòd seruitio premeret Italiam, recessit Nea∣polim Cāpaniae, & Longobardos introduxit in Italiam.

[ 567] 3. [ 589]

[ 568] 4. Leuigildus rex Gothorum quasdam Hispaniae re∣giones [ 590] sibi rebelles, in potestatem regni sui superando re∣digit. Aethelbrihtus rex Cantuariorum, dum regi Occi∣dentalium Saxonum Ceaulino & Cuthae eius filio bellum intulerit, ab eis in Cātiam est fugatus, duobus ei ducibus Oslauo & Cnibbano in Wibbandune trucidatis.

[ 569] 5. Iohannes papa ecclesiam sanctorum Philippi & [ 591] Iacobi, quam praedecessor eius Pelagius inceperat, per∣ficiens dedicauit.

[ 570] 6. Ciclus decennouenalis incipit Indictione. 3. [ 592]

[ 571] 7. Germanus Parisiorum episcopus obijt. Regis [ 593] Ceaulini frater Cuthulfus (in loco qui dicitur Bedan∣forda) cum Britonibus dimicauit: & victor existens qua∣tuor regias villas eis abstulit: scilicet Liganburh, Ege∣lesburh, Bensingtun, & Eignesham: & eodem anno vita decessit.

[ 572] 8. Fortunatus poëta in Gallijs clarus habetur. [ 594]

[ 573] 9. Armenij fidem Christi suscipiunt. [ 595]

[ 574] 10. Redemptus Ferentinae ciuitatis episcopus clarus [ 596] (vt legitur in Dialogo) habetur.

[ 575] 11. Iustinus imperator amentia obijt. [ 597]

ROmanorum. 61. Tiberius Constantinus, regnauit an∣nis. 7. vsque in annum. 571. post passionē domini.

[ 576] 1. Gregorius tunc Apocrisiarius in Cōstantinopoli, [ 598]

& pòst papa, in Iob expositionem condit. Iohannes papa obijt tertio Idus Iulij.

[ 599] 2. Benedictus papa 61. annis quatuor mensibus duo∣bus. [ 577] Sanctus Maurus 72. annorum migrauit ad dominū. Rex Occidentaliū Saxonum Ceaulinus & filius suus Cu∣thuuinus (in loco qui vocatur Deorham) cum Britonibus pugnauêre, & eorum tres reges Cōmeail Condidan & Farinmeil cum multis alijs trucidauêre. Illisque tres ciui∣tates videlicet, Gleaucester, Cirencester, Bathanceaster abstulêre.

[ 600] 3. Gregorius Eutichium Constantinopolitanum e∣piscopum [ 578] Tiberio praesente conuicit. Adeò vt Tiberius li∣brum Eutichij de resurrectione destruens suis catholicis allegationibus, liberaret flammis cremandum. Scribe∣bat autem Eutichius corpus nostrum in resurrectione im∣palpabile, & ventis aërique subtilius esse futurum; contra illud dominicum, palpate & videte quià spiritus carnem & ossa non habet, sicut me videtis habere.

[ 601] 4. Gens Longobardorū cū rege Albuino, comitante [ 579] fame & mortalitate, omnem repente inuadit Italiam: ip∣sam{que} vastatura, Romanam obsidet vrbem. Deni{que} cùm vastantibus omnia per circuitum Longobardis fames ab∣undaret, multa millia frumenti nauibus Benedictus papa ab Aegipto dirigens, Romam sub studio misericordiae re∣leuauit.

[ 602] 5. Chilpericus rex Francorum. 15. [ 580]

[ 603] 6. Gothi per Erminigildum Leuigildi filium, bifariā diuisi, mutua caede vastantur. [ 581]

[ 604] 7. Pelagius. 62. papa annis, decem mensibus duobus. [ 582] Benedictus papa obijt. 11. Cal. Augusti. Hoc anno factum est, quod sanctus Gregorius scribit in Dialogo de mo∣nacho Gerontio.

ROmanorum 62. Mauritius regnauit, annis. 21. men∣sibus quatuor, vs{que} Cal. Maij in anno. 592. post pas∣sionem.

[ 583] 1. Pelagius papa sine iussione Mauritij ordinatus est, [ 605] eo, quòd Longobardi Romam per circuitum obsiderent, adeò vt nullus foras progredi posset.

[ 584] 2. In loco qui vocatur Fethanleah Ceaulinus rex Oc∣cidentaliū [ 606] Saxonum & filius eius Cutha cum Britonibus certauêre. In quo certamine inter confertissimos Cutha fortitèr dimicans, ruit. Rex tamen Ceaulinus victoriam habuit, eisque multa spolia detraxit, & villas quamplures abstraxit.

3. Erminigildus Leuigildi Gothorum regis filius, ob [ 607] [ 585] fidei catholicae confessionem inexpugnabilem, à patre Arriano regno priuatus, in vincula & in carcerem missus est. Ad extremum nocte sancta Dominicae resurrectionis securi in capite percussus, regnum caeleste pro terreno rex & martyr possidere promeruit. Cuius frater Recare∣dus, mòx vt regnum post patrem suscepit, omnem Go∣thorum cui praeerat gentem, instante Leandro Hispani∣tano episcopo, qui & Erminigildū docuerat, catholicam conuertit ad fidem.

[ 586] 4. Childebertus Francorum rex. 16. [ 608]

[ 587] 5. [ 609]

[ 588] 6. Ciclus solaris incipit, quatuor concurrentibus bi∣sextilibus. [ 610] Pelagius papa Heliae Aquiliensi episcopo, no∣lenti. 3. capitula Chalcidonensis Synodi suscipere, episto∣lam satis vtilem misit. Quam sanctus Gregorius adhùc diaconus compleuit. Sāctus Audoenus nascitur. Aella rex Deirorum. 30. anno regni sui decessit: & Aethelricus Idae filius, post illum super ambas prouincias regnauit quin{que} annis.

[ 589] 7. Ciclus. 4 decennouenalis incipit, Indict. 7. Sanctus [ 611] pater Columbanus ex Hibernia (insula sanctorum) cum sancto Gallo alijs{que} probatis discipulis venit in Burgun∣diam: ibi{que} permittente Theodorico rege, monasterium, quod Luxouium dicitur, aedificauit. Exinde à Brunihilda fugatus Alamanniam ingreditur. Vbi sanctum gallum re∣liquit.

Ipse verò in Italiam transiens, monasterium (quod Bouium) dicitur aedificauit, vbi pater multorum mona∣chorum extitit.

[ 612] 8. Lotharius rex Francorum. 17. [ 590]

[ 613] 9. Ceola filius Cuthulfi, fratris regis Ceaulini, regna∣re [ 591] coepit, &. 5. annis Occidentaliū Saxonū rector extitit.

[ 614] 10. Hoc tempore. 16. Cal. Nouemb. diluuium factum [ 592] est, vt flumen Tiberis super muros vrbis Romae influeret, & per alueum eiusdem fluminis cum magna serpentium multitudine draco mirae magnitudinis vsque ad mare des∣cendit. Quam inundationem pestilentia, quae dicitur in∣guinaria, statim secuta est, vt pauci de multis remanerent. In qua primus papa Pelagius obijt. 8. Idus Februarij. Gregorius. 63. papa, annis. 13. mensibus sex. Qui in hac tribulatione à cūctis electus. cùm letaniam septiformem ordinasset, dum deum deprecarentur, subit••. 80. homi∣nes perierunt. Septiformis autem letania ideò dicitur, quia in septem ordinibus populus erat constitutus. Pri∣mo ordine clerus, secundo abbates cum monachis, tertio abbatissae cum suis, quarto infantes, quinto omnes laici, sexto viduae, septimo coniugatae. Pugnatum est in loco, qui dicitur Wodnesbeorh, id est, mons Wodeni, & stragenō modica facta rex Ceaulinus, anno imperij sui 33. expulsus est regno.

[ 615] 11. Ceaulinus Cuichelm{us} & Crida perierunt. Aethel∣ricus [ 593] rex Northanhimbrorum obijt. Aethelfridus verò fi∣lius eius, gubernacula regni suscepit, &. 24. annis tenuit. Cui sunt geniti. 7. filij, Eaufridus, Oswaldus, Oslafus, Os∣winus, Offa, Oswidus, Oslac{us}, & vna filia nomine Aebba.

[ 616] 12. Auares contra Romanos dimicantes, auro magis [ 594] quàm armis pelluntur. Sanctus Gregorius in Dialogo suo ita dicit. Ante hoc triennium in meo monasterio mona∣chus nomine Iustus, medicus, ante obitum suum suo ger∣mano Copioso, sibi in infirmitate seruiēti, tres aureos oc∣cultè se habere innotuit, quos super eum in sterquilinio

sepeliri feci. Eodē anno monachus alius, cùm à nobis fu∣isset sepultus, remanentem ibi vnum de fratribus Iohannē nomine vocauit, qui nobis hoc pallens & tremens indi∣cauit, & post dies decem obijt. Biēnio ante scriptum dia∣logum ecclesia Arrianorum iuxta Romam, in loco nomi∣ne Subura, cùm catholicè consecraretur, & introductae essent in eam sancti Sebastiani & sanctae Agathae martyrū reliquiae, diabolus in fugura porci per populum transiens exiuit. Post paucos autem dies nubes caelitus descendens, totam miro odore repleuit ecclesiam.

[ 595] 13. Gregorius papa anno imperij Mauricij. 13. In∣dictione. [ 617] 13. Synodum episcoporum. 24. ad corpus beati Petri congregans, de necessarijs ecclesiae decer∣nit. Inter quae etiam haec. In sancta Romana ecclesia cui diuina dispensatio praeesse me voluit, dudum consuetudo est valdè reprehensibilis exorta, vt quidam ad sacri alta∣ris ministerium cantatores eligantur & in diaconatus or∣dine constituti modulationi vocis inseruiant, quos ad prae∣dicationis officium elemosinarium{que} studium vacare cō∣gruebat. Vnde fit plerum{que} vt ad sacrum ministerium dùm blanda vox quaeritur, quaeri congrua vita negliga∣tur. Et cantor ministrum dum moribus stimulet cùm po∣pulum vocibus delectat. Qua de re praesenti decreto cō∣stituo, vt in sede hac sacri altaris ministri cantare non debeant, solum{que} euangelicae lectionis officium inter mis∣sarum solennia exoluant. Psalmos verò ac reliquas lectio∣nes cēseo per subdiaconos, vel (si necessitas exigit) per mi∣nores ordines exhiberi. Si quis autem contra hoc decre∣tum meum venire tentauerit, anathema sit. Et responde∣runt omnes Anathema sit.

[ 596] 14. Coenobium sancti Benedicti abbatis à Longo∣bardis [ 618] noctu inuaditur: monachi autem Romam petie∣runt, codicem sanctae regulae & pondus panis ac mensu∣ram vini secum deferentes. Gregorius papa diuino ad∣monitus instinctu, anno aduentus Anglorum in Britan∣niā.

147. misit seruum dei Augustinum & alios plures cum eo monachos, deum timentes, praedicare verbū Dei genti Anglorum, indictione. 14.

15. Gregorius adiecit in missa: diesque nostros in tua [ 619] pace disponas, at{que} ab aeterna dānatione nos eripias, & in [ 597] electorū tuorū iubeas grege numerari. Praefati doctores hoc anno (Beda teste) Britanniā venêre, & regē Cātuario∣rum Aethelbrihtum, imperij sui anno. 35. ad fidem Christi conuertêre. Nec distulit rex, quin doctori suo Augustino sedem episcopalem in Dorouerni Metropoli sua donaret.

[ 620] 16. Qui regio fultus adminiculo, ecclesiam inibi anti∣quo [ 598] Romanorum fidelium opere factā recuperauit, & in nomine sancti Saluatoris sacrauit. Ceolulfus filius Cuthae, fratris regis Ceaulini, sceptra regni Occidentalium Saxo∣num suscipiens. 14. annis tenuit: & vel Anglis vel Brito∣nibus, vel Pictis aut Scotis bellum semper intulit. Qui fuit Cuthae, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij.

[ 621] 17. [ 599]

[ 622] 18. Theodebertus rex Frācorum. 18. & Theodoricus, [ 600] cū Lothario patrueli suo bellū gesserūt, & afflixerunt ni∣mis. Doctor Apostolicus & verè caeli nūtius Iuo, praesul in∣clit{us}, migrauit ad dominū. Qui in Perside (vt Oriētale Sid{us}) ortus, finibus occiduis Britāniae à domino est destinatus.

[ 623] 19. Gregorius. 19. anno Mauritij, indictione. 4. scri∣bens [ 601] Augustino, eodem modo Lundoniae quo{que} & Ebora∣ci episcopis (accepto à sede Apostolica pallio) metropoli∣tanos esse debere decernit. In vita Gregorij sic. Apostolos ad missam nihil aliud cantasse legimus, nisi tantùm ora∣tionem dominicam.

[ 624] 20. [ 602]

[ 625] 21. Mauritius imperator cum filijs suis Theodosio Ti∣berio [ 603] & Cōstātino, à Foca (qui fuit strator Prisci patricij) occiditur. Si sanctus pater Benedictus (sicut sui scribūt) 12. Cal. Aprilis Sabbato sancto Paschae obijt, in hoc anno vi∣detur obijsse. Nisi enim in anno. 96. qui est ante istū nunc

inceptū Ciclum obijsset, quod incredibile est, quia forsi∣tan vix tunc natus fuit, alitèr obitus eius in hoc termino, scilicet. 12. Cal. Aprilis inueniri non potest, quia nec Pas∣chalis festiuitas ex tunc nunc vs{que}. 11. Cal. Aprilis celebra∣ta est. In hoc autem anno plùs minúsue aetatis suae. 90. possibile est credere eum obisse. Rex fortissimus & glo∣riae cupidissimus Aethelfridus, plus omnibus Anglorum primatibus gentem Britonum vastauit. Plures{que} terras eorum (exterminatis vel subiugatis indigenis) aut tributa∣rias genti Anglorum, aut habitabiles fecit. Vnde motus profectibus eius Aidanus rex Scotorum cum immēso ex∣ercitu contra illum venit, sed cum paucis victus aufugit. Quod bellum in loco qui dicitur Degsastan, anno regni sui. 11. Phocae verò imperatoris primo Aethelfridus perfe∣cit. Is etiam longo pòst tempore collecto exercitu ad ci∣uitatem Legionum, quae à Britonibus Carlegion appella∣tur, diuino agente iudicio (vt praedixerat beatus Augu∣stinus archiepiscopus) ex Britonum sacerdotibus, qui ad exorandum deū pro milite bellum agente conuenerant, mille ducētos priùs exstinxit. Et sic caeteras nefandae mi∣litiae copias deleuit.

ROmanorū. 63. Phocas regnauit annis octo, vs{que} Cal· Maij in anno. 600. post passionem.

1. Imago Phocae. 7. Cal. Maij, indictione. 7. Romā [ 604] delata est, sicut in vita sancti Gregorij legitur. Et postquā [ 626] à clero & Senatu acclamatum est ei in basilica Iulij, iussu sancti Gregorij in basilica sancti Caesarij Lateranensi pa∣latio constituta est. Augustinus Mellitum & Iustum ordi∣nauit episcopos. Mellitum ad praedicandum prouinciae O∣rientalium Saxonum. Qui vt verbum veritatis cum rege suo Seberto (regis Aethelberhti nepote) praedicante Mel∣lito accepêre, in Lundonia sua metropoli rex ipse Aethel∣berhtus fecit ecclesiam sancti Pauli apostoli. Iustū verò in ciuitate Dorubreui, quam gens Anglorum Hroueceaster cognominat, Augustinus episcopum ordinauit. Lauren∣tium

quoquè presbiterum ordinans archiepiscopum pro se, paruo post tēpore ad regnum migrauit coeleste. 7. Cal. Iunij, feria. 3.

[ 627] 2. Anglorum apostolus, Romanorum decus, beatus [ 605] papa Gregorius, postquàm sedem Romanae & apostolicae ecclesiae. 13. annos, menses sex, & dies. 10. gloriosissimè rexisset. 4. Idus Martij, feria sexta, ad aeternam regni cae∣lestis sedem translatus est.

[ 628] 3. Sabinianus. 64. papa, anno vno mensibus decem. [ 606]

[ 629] 4. Precerini & Benedicti per Orientem vel Aegiptum [ 607] ciuile bellum faciunt, ac sese mutua caede prosternunt. Ceoluulfus rex Occidentalium Saxonum Australibus bel∣lū intulit Saxonibus. Ciclus decennou. 5. incipit indict. 11.

[ 630] 5. Sabinianus papa obijt. 6. Cal. Martij. Bonifacius [ 608] 65. papa, mensibus decem: obijt. 3. Idus Decembris. Hic impetrauit à Foca vt sedes apostolica caput esset ecclesiae, cùm anteà Constantinopolis primam se omniū scriberet. Ipse quo{que} cōstituit in ecclesia beatri Petri cum episcopis 70. duobus presbiteris. 33. diaconibus, & omni clero, sub anathemate, vt nullus pontifice viuēte aut episcopo ciui∣tatis suae praesumat loqui aut partes sibi de episcopatu fa∣cere, sed tertio die depositionis eius adunato clero & fi∣lijs ecclesiae tunc electio fiat.

[ 631] 6. Bonifacius. 66. papa annis sex mensibus. 9. Iste ob∣tinuit [ 609] à Foca, vt in veteri fano quod Pātheon vocabatur, & à Domitiano imperatore constructum erat, ecclesia in honore Omnium Sanctorum consecraretur. Vbi dudùm omnium Idolorum cultus agebatur.

[ 632] 7. [ 610]

[ 633] 8. Persae contra Rempublicam grauissima bella ge∣rentes, [ 611] multas Romanorum prouincias & ipsam Hiero∣solimam auferunt: & destruentes ecclesias, sancta quoquè prophanantes, inter ornamenta sanctorum vel commu∣nium locorum etiam vexillum dominicae crucis abdu∣cunt. Heraclius qui Aphricam regebat, Focam occidit.

Ceoluulfus rex obijt. Cui fratris sui Ceolae filius Kinegil∣sus successit, &. 32. annis regnauit. Qui fuit Ceolae, qui fuit Cuthae, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij.

ROmanorum. 64. Heraclius regnauit annis. 27. vsque Cal. Maij in anno. 627. post passionem domini.

[ 612] 1. Anastasius Persa monachus nobiliter pro Christo passus, qui natus in Perside, magicam à patre artem didi∣cit, [ 634] sed vbi à captiuis Christianis nomen Christi accepit, in eum mox toto animo conuersus est.

[ 613] 2. Bonifacius papa obijt. 8. Cal. Iunij. [ 635]

[ 614] 3. Kinigilsus & filius suus Cuichelmus in Beandune [ 636] contra Britones aciem direxêre, & pugnantes duo millia quadraginta sex ex eis interemêre.

[ 615] 4. Deusdedit, qui & Theodatus. 67 papa, annis qua∣tuor. [ 637] Anastasius supradictus relicta Perside Chalcedoniā Hierapolim{que} Christum quaerens pertransijt, ac deindè Hierosolimam petijt; vbi baptizatus quarto ab eadem vr∣be miliario, monasterium abbatis Anastasij intrauit, in quo septem annis regulariter vixit. Qui cum Caesariam Pale∣stinae orationis gratia venisset, captus à Persis & multa diu verbera inter Carceres & vincula à Marzabana duce perpessus est. Deusdedit papa constituit secundam mis∣sam in clero. Eodem tempore factus est terraemotus mag∣nus mense Augusto, indictione sexta. Post haec secuta est clades in populo, id est percussio scabiarum ita vt nullus posset mortuum suum agnoscere.

[ 616] 5. Ciclus solaris incipit. 4. cōcurrentibus bisextilibus. [ 638] Rex Cantuariorū Aethelbertus filius Irmenrici, cuius pa∣ter Octa, cuius pater Oricius cognomento Aesca, cuius pater Hēgistus. 56. imperij. 21. anno acceptae fidei die. 24. mensis Februarij conscendit regni caelestis gaudia. Cui Aethelboldus filius suus successit. Verùm fidem Christi non solùm recipere noluit, sed & patris vxorem sibi in matrimonium sociauit. Rex Orientalium Anglorum Re∣duualdus Aethelfrihtum Deirorum Berniciorum{que} regem

occidit in bello iuxta amnem qui vocatur Idle. Cui Ed∣winus iuxta oraculū (quod acceperat) successit &. 7. filios Aethelfrithi expulit. Saebertus rex Orientalium Saxonum regna petens perennia▪ tres filios suos, qui pagani perdu∣rauerāt, regni temporalis haeredes reliquit. Qui mox ido∣latriae palam se••uire caepere, & Mellitum episcopum ••un∣doniae de suo regno expulêre. Ipse verò Cantiam venit & habito consilio cum Laurentio archiepiscopo, ad partes Galliae cum Iusto Hrofensi episcopo secessit. Sed nō mul∣to tempore reges qui à se veritatis praeconem expulêre, daemonicis cultibus impunè seruiêre. Nam egressi cōtra gentem Gewissorum in praelium, omnes paritèr cum sua militia corruêre. Cùm verò & Laurentius Mellitum & Iustum esset sequuturus ipsa nocte apparuit ei princeps apostolorum Petrus, illum{que} flagellis affecit crioribus. Man•• autem, sacto ad regem Eadbaldum venit, & quan∣tis verberibus esset laceratus ostendit. Quod vt vidit, multum extimuit. Omnem idolatriae cultum Anathema∣tizauit, connubium nō legitimum abdicauit, fidem Chri∣sti suscepit, in Galliā misit, Mellitum & Iustum reuocauit.

[ 639] 6. [ 617]

[ 640] 7. [ 618]

[ 641] 8. Deusdedit papa obijt. 6. Idus Nouembris. [ 619]

[ 642] 9. Bonifacius. 68. papa annis. 5. Hic constituit, vt nul∣lus [ 620] trahatur de ecclesia.

[ 643] 10. Praedictus sanctus Anastasius tādē mittitur in Per∣sidem [ 621] ad regem eorum Chosdroen. A quo ter per in∣terualla temporis verberatus est, ad extremum occisus est cum alijs multis. Mox tunica eius indutus quidam de∣moniacus curatus est. Beatus Laurentius archiepiscopus regnante Adbaldo rege 4. die Nonarum Februarij tran∣siuit ad dominum. Post quem Mellitus qui erat episcopus Lundoniae, tertius ab Augustino sedem suscepit Doro∣uernēsis ecclesiae. Mellito successit Cead da frater Ceddae, ad Lundoniae praesulatum.

[ 622] 11. [ 644]

[ 623] 12. [ 645]

[ 624] 13. Bonifacius papa obiit. 8. Cal. Nouembris. [ 646]

[ 625] 14. Honorius. 69. papa annis. 12. Superueniens Hera∣clius [ 647] imperator cum exercitu superatis Persis Christia∣nos (qui erant captiuati) reduxit. Mellitus archiepiscopus postquàm ecclesiam rexit annis. 5. octauo Calendarū Ma∣iarum die ad coelos migrauit Eadbaldo regnante. Cui successit Iustus Hrofensis ecclesiae episcopus, & pro se Ro∣manum consecrauit antistitem.

[ 626] 15. Vir deo dilectus Paulinus, à beato Gregorio cum [ 648] caeteris praedicandi gratia in Angliam missus, tertius pro∣cessu temporis Hrofensis episcopus, à Iusto archiepisco∣po Northumbranae gentis pontifex ordinatus, ad Edwi∣num eiusdem gentis regem cum illius sponsa regis A∣thelberhti filia, ab Eadbaldo rege virginis eiusdem fratre missus est.

[ 627] 16. Reliquiae beati martyris Anastasij, primò mona∣sterium suum, deinde Romā aduectae, venerātur in mona∣sterio [ 649] beati Pauli apostoli quod dicitur ad Aquas Salinas. Quidā sicarius Eomerus vocabulo, missus est à rege West∣saxonum Cuichelmo, qui ad regem Edwinum primo die Paschae venit, & euaginata sub veste sua sica impetum illi fecit. Verùm Lilla minister regi amicissimus mox ante ictum pungentis, suum interposuit corpus, sed tanta vi ferrum infixit hostis, vt etiam regem vulneraret per cor∣pus occisi militis. Eadem autem nocte Paschae dominici, peperit regina filiam regi: quae die Pentecostes de Nor∣thanhimbrorum gente prima à Paulino episcopo bapti∣zata, Eanfleda est vocata. Quinquagesimo aetatis suae an∣no Penda regnum Merciorum suscepit &. 30. annis te∣nuit. Qui fuit Wibbae, qui fuit Cridae, qui fuit Cunewaldi, qui fuit Cnebbae, qui fuit Icelii, qui fuit Eomeri, qui fuit Angengeati, qui fuit Offae, qui fuit Weromundi, qui fuit Wightleagi, q. f. Wagae, q. f. Wothelgeati, q f. Wodeni.

[ 650] 17. Anno Heraclij imperatoris. 16. indictione. 15. [ 628] Edwinus praecellentissimus rex Anglorum trans-Hum∣branae gentis ad Aquilonem, praedicante Paulino episcopo, quem misit de Cantia archiepiscopus Iustus, verbum salu∣tis cum suagente suscepit. Anno autem. 11. regni sui, ad∣uentus verò Anglorum in Britaniam plus minus. 230. hoc gessit. Ipse autem dedit Paulino sedem episcopatus Eboraci. Cui regi in auspicium venturae fidei regni{que} coe∣lestis terrena potestas creuit. Totam enim Britaniā (prae∣ter Cantuarios tantùm) primus omnium Anglorum sibi subiecit. Eo tempore errorem. 14. annorum in obserua∣tione Paschae apud Scotos exortum Honorius papa per e∣pistolam redarguit: sed & Iohannes qui successori eius Se∣uerino successit idem arguebat. Cum adhuc non esset e∣lectus in pontificatū pro eodem Pascha eis scripsit, & pro Pelagiana haeresi quae apud eos reuiuiscebat, Westsaxo∣num reges Kinegilsus & Cuichelmus, suus filius cum re∣go Merciorum Penda iuxta Cirenceastriam pugnauêre, & pòst pace facta confirmata{que} discessêre.

[ 651] 18. [ 629]

[ 652] 19. [ 630]

[ 653] 20. [ 631]

[ 654] 21. Eorpwaldus filius Reduualdi regis, cuius pater [ 632] Titellus, cuius pater Vffa, persuadente rege Edwino su∣perstitione Idolorum relicta, fidem Christi{que} sacramenta cum sua suscepit prouincia, verùm non multo tempore pòst occisus est à viro gentili Ricberto nomine.

[ 655] 22. Gloriosus rex Edwinus cùm. 17. annis Anglorum simùl & Britonū genti praeesset gloriosissimè, anno aetatis [ 633] suae. 48. à pagano rege Merciorū Penda, viro strenuissimo, & Cedwala rege Britonū seuiore pagano, in cāpo Head∣feald conserto graui praelio, est occisus die Iduum Octo∣brium. 4. Turbatis rebus Northanhimbrorum Paulinus assumpta secū regina Aethelburga redijt in ••ātiam naui∣gio, & honorificè susceptus est ab Honorio archiepisco∣po,

& rege Eadbaldo.

[ 634] 23. Rex Britonum Ceadwala regem priùs Osricum [ 656] regis Edwini patruelem cum toto suo exercitu deleuit: dein regem Eanfrithum Ethelfridi regis filiū, ad se postu∣landae pacis gratia venientem peremit. Quo perempto cum paruo exercitu sed fide Christi munito frater suus Oswaldus superuenit, & infandū Britonum ducem cum innumeris suis copijs (quibus nil resistere posse iactabat) interfecit, & regni vtrius{que} gubernacula suscepit; ac se∣quenti tempore omnes nationes & prouincias Britanniae in deditionem accepit. Eo tempore gens Occidentalium Saxonum regnante Kinegilso rege fidem Christi suscepit, praedicante illis verbum Birino episcopo. Sanctus Wilfri∣dus nascitur. Clodoueus filius Dagoberti rex Franco∣rum. 20.

[ 635] 24. Rex Oswaldus misit ad maiores Scotorū natu▪ [ 657] petēs vt sibi mittentur Antitistes. Cui pontifex missus est Aidanus, per quem & per ipsum clarissimum & sanctissi∣mum regē Oswaldum in prouincia Berniciorū primùm fundatur ecclesia Christi & instituitur. Euangelizante Bi∣rino ab Honorio papa praedicandi gratia Angliam misso in Westsaxonica prouincia rex Kinegilsus cum sua gente credidit. Quem de fonte Baptismi exeuntem rex victo∣riosissimus suscepit Oswaldus. A quibus regibus idem pontifex ciuitatem Dorcicae ad faciendam inibi sedem episcopalem accepit. Honorius papa obijt. 4. Idus Octo∣bris, & cessauit episcopatus anno vno mensibus septem diebus. 17.

[ 636] 25. Eorpwaldi regis Eastanglorū frater Sigebert{us}, vir [ 658] per omnia Christianissimus & doctissimus, mox vbi reg∣nare coepit totam suam prouinciam fidei & sacramento∣rum participē facere ••urauit. Cuius studijs fauens Foelix episcopus, genere Burgūdus, qui Sigeberto Orientalium Anglorum rogi i•• Gallia exulāti familiaris effectus, An∣gliam cum eodem post mortem Eorpwaldi venit, & East∣anglorum

episcopus efficitur. Illam ad fidem Christi per∣duxit, accepta{que} sede episcopat{us} inciuitate Dommoce. 17. annis eidem genti praefuit. Eo tempore de Hibernia ve∣nit ad prouinciam Orientalium Anglorum vir sanctissi∣mus nomine Furseus, & à rege praefato susceptus honori∣ficè, ibi{que} praedicans verbum vitae multos incredulos ad Christum conuertit: & posteà monasterium nobile con∣struxit. Intereà rex idem relictis regni negotijs & cogna∣to suo Egrico commendatis, monasterium quod fecerat sibi, intrauit▪ accepta{que} tonsura aeterno regi multo tempo∣re deuotè militauit. Sed dum paganus rex Merciorum Penda aduersus Eastanglos in bellum procederet, mona∣sterio inuitus eruitur, in certamen nolens ducitur, virgā{que} tantùm in manu tenens vna cum rege Egrico occiditur. Quibus in regnum successit Anna filius Eni. Quichelmus regis Kinegilsi filius in ciuitate Dorice à Birino episcopo baptizatur, & eodem anno defungitur.

[ 659] 26. Seuerinus. 70. papa anno vno. Iudei in Hispania [ 637] Christiani efficiuntur. Sisibutus enim Gothorum glorio∣sissimus rex plurimas prouincias in Hispania militiae Romanae vrbes sibi bellando subiecit, ac Iudaeos in suo regno ad fidem Christi conuertit. Seuerinus papa obijt. 4. Nonas Augusti. Iohannes. 71. papa anno vno & mensibus decem.

[ 660] 27. Heraclius Constantinopoli obijt. [ 638]

ROmanorum. 65. regnauit Heraclonas filius Heraclij annis duobus, vs{que} in annum. 629 post passionem.

[ 661] 1. Theodorus. 72. papa annis sex mensibus sex. Io∣hannes [ 639] papa obijt. 4. Idus Octobris. Cyrus Alexandriae Sergius & Pirrus regiae vrbis episcopi, Acephalorum hae∣resim instaurantes: vnam operationem in Christo diui∣nitatis & humanitatis vna voluntate dogmatizant. Equi∣bus Pirrus his temporibus sub Theodoro papa Romam veniens ex Aphrica, ficta vt post apparuit paenitentia, ob∣tulit eidem papae praesente cuncto clero & populo libel∣lum

cum sua subscriptione, in quo condemnarentur om∣nia quae à se vel à decessoribus suis scripta vel acta sunt contra catholicam fidem, vnde & benignè susceptus est ab eo quasi regiae pontifex ciuitatis. Sed quia reuersus domum errorem repetijt memoratus papa Theodorus (aduocatis cūctis sacerdotibus & clero in ecclesiam bea∣ti Petri apostoli) condemnauit eum sub vinculo Anathe∣matis. Birinus episcopus Cuthredum Cuichelmi regis fi∣lium in ciuitate Dorcice baptizauit, & eum de fonte re∣generationis suscepit.

2. His temporibus Isidorus Hispaniensis episcopus [ 662] [ 640] clarus habetur. Eadbaldus rex Cantuariorum anno. 25. regni sui ex hac vita transiens, regni gubernacula Ercon∣berto filio suo reliquit. Hic primus regum Anglorum in toto regno suo idola relinqui ac destrui, simul & ieiunium 40. dierum obseruari praecepit. Cuius filia Ercongota, quam peperit ei sancta Sexburga regina, exstitit magna∣rum virgo virtutum.

ROmanorum. 66. Constantinus filius Heraclij regna∣uit mensibus sex quasi vsque Cal. Nouembris in an∣no. 629. post passionem. Pirri successor Paulus non tan∣tùm vesana doctrina (sicut praedecessores eius) sed aperta persecutione catholicos cruciat. Apocrisiarios sanctae Romanae ecclesiae, qui ad eius correctionem missi fuerant, partim carceribus partim exilijs partim verberibus affici∣ens, sed & altare eorum in domo Placidiae sacratum in venerabili oraculo subuertens diripuit, prohibens eos ibidem missas celebrare. Vnde & ipse sicut praecessores eius ab Apostolica sede iusta depositionis vltione dam∣natur.

ROmanorum. 67. Constantinus filius Constantini, reg∣nauit annis. 28. vs{que} in annum 657. post passionem.

[ 641] 1. Hic deceptus est à Paulo, sicut auus eius Heraclius [ 663] à Sergio supradicto episcopo. Exposuit enim iste contra catholicam fidem, nec vnam, nec duas voluntates aut ope∣rationes

in Christo diffiniens esse confitendas, quasi nil velle vel operari credendus sit Christus.

[ 664] 2. Nepos Edwini regis, filius regis Aethelfridi, rex [ 642] Oswaldus christianissimus, peregrinis & pauperibus sem∣per humilis, benignus, & largus, anno aetatis suae. 38. regni autem nono, commisso graui praelio occisus est à Penda Merciorum rege pagano, in loco Maserfeld nuncupato.

[ 665] 3. Cuius frater Oswinus iuuenis circiter. 30. annorū, [ 643] breui pòst tempore in regnum illi successit, & per annos 28. laboriosissimè tenuit. Eodem anno Kenwalchius fi∣lius Kinegilsi regis, regimen Westsaxonici regni susce∣pit, &. 30. vno anno tenuit: & Wintoniae ecclesiam in qua sedes pontificalis est construxit.

[ 666] 4. Theodorus papa obijt. 2. Idus▪ Maij. Paulinus quondàm Eboracensis, sed tūc Hrofensis ciuitatis episco∣pus, [ 644] postquàm. 18. annos, menses duos dies. 21. episcopa∣tum tenuit. 6. Iduum Octobrium die, ad dominum tran∣siuit. In cuius locum Honorius archiepiscopus, Iusti suc∣cessor, Ith••marum ordinauit. Ciclus solaris incipit. 4. cō∣currentibus bisextilibus.

[ 667] 5. Martinus papa. 73. annis sex mēsibus duobus. Rex [ 645] Westsaxonum Kenwalchius, quia▪ Pendae regis Merciorū sororē (quam duxerat) repudiauit, bello petitus, ac regno ab illo priuatus, ad regem Eastanglorum Annam secessit. Hoc etiam anno rex Oswinus, aspectu venustus, statura sublimis, affatu iocundus, moribus ciuilis, omnibus manu largus, regum humilimus, amabilis omnibus, regis Ed∣wini patruelis. Osrici filius, in Deirorum prouincia reg∣nare caepit &. 7. annis eidem praefuit.

[ 668] 6. Ciclus. 7. decēnouenalis incipit, Indictione. 4. Ken∣walchius [ 646] rex apud Orientales Anglos à Faelice pontifice baptizatus est.

[ 669] 7. Martinus papa propter praedictam haeresim con∣gregauit [ 647] Romae Synodum centum quin{que} episcoporum. In qua Synodo damnauit sub anathemate Cyrum, Ser∣gium,

Pirrhum & Paulum haereticos praefatos episcopos. Foelix primus Eastanglorū episcopus obijt: pro quo Ho∣norius archiepiscopus Thomam eius diaconū ordinauit. Quo etiam de hac vita subtracto, quinto sui episcopatus anno, Bonifacium substituit eius loco.

[ 648] 8. Kenwalchius rex de Eastanglia redijt in West∣saxoniā: & eodem anno nō modicam ruris portionem de∣dit [ 670] Cuthredo fratrueli suo, Cuichelmi regis filio.

[ 649] 9. Facta est Synodus praefata anno imperij Constan∣tini nono, mense Octobri indictione. 7. [ 671]

[ 650] 80. Post haec missus ab imperatore Theodorus hexar∣chus tulit Martinum papam de ecclesia Constantiniana, [ 672] perduxit{que} Constantinopolim, & inde religatur Cersonā prouinciae Siciliae, ibidem{que}. 4. Idus Nouembris obijt, & multis virtutum signis refulget. Aegelberhtus episcopus, natione Gallus, in prouincia Westsaxonica à rege Ken∣walchio (defuncto iam Birino) accepit episcopatū: & eidē genti pontificali iure annis praefuit multis.

11. Eugenius. 74. papa, annis. 2. mensibus. 10. Sanctus [ 651] Cuthbertus monasterium Mailronense intrauit, susceptus [ 673] à reuerendissimo Eata eiusdem ecclesiae abbate. Vir hu∣militatis eximiae, sanctitatis{que} nō modicae, Deirorum rex Oswinus comitis Hunwaldi (sibi vt putabat amicissimi) proditus detectione, anno regni sui. 7. die Cal. Septembriū 13. (regis Oswij iussione) à praefecto suo Aethelwino per∣emptus est detestanda omnibus morte. Cui successit in regnū Aethelwaldus regis Oswaldi filius. Post occisionē regis Oswini, antistes Aidanus. 2. Cal. Septembris ad coe∣lorum regna migrauit. Cuius animam puer bonae indolis Cuthbertus vidit in coelum ferri ab angelis. Quo defun∣cto Finan{us} pro illo gradum episcopatus à Scotis ordina∣tus ac missus accepit.

[ 652] 12. Eugenius papa obijt. 4. Nonas Ianuarij. [ 674]

[ 653] 13. Vitalianus. 75. papa. Benedictus cognomēto Bisco∣pius, [ 675] regis Oswini minister, nobili stirpe gentis Anglorū

progenitus, domum, cognatos, possessiones, patriam, aeta∣tis suae anno. 25. amore Christi reliquit, primò Romam adijt, & mox doctior redijt. Honorius Doruuernēsis ar∣chiepiscopus. 2. Cal. Octobris ex hac luce migrauit. Cui post annū & sex mēses Deusdedit. 6. ab Augustino in re∣gimen pontificatus successit, & ab Ithamaro Hrofensis ecclesiae antistite die. 7. Cal. Aprilium ordinatus, annos no∣uem menses. 4. & duos dies ecclesiam rexit. Mediterranei Angli sub Peada principe, filio Pendae regis Merciorum, fidem & sacramenta Christi perceperunt, ipso principe primitùs à Finano episcopo apud regē Oswium in Nor∣thimbria cum omnibus qui secum venerant baptizato: postmodum verò eo domum reuerso, caeteris de sua gente baptizatis à presbiteris. 4. Cedda, Adda, Betta & Duima, quos secum de praefata ad duxerat prouincia. Eo tempore rex Oriētalium Saxonum Sigebertus, qui post Sebertum cognomento Paruum regnauit: in prouincia Berniciorū, fidem Christi per exhortationem regis Oswij cùm ad eum veniret suscipiens, à Finano Northimbrorum epis∣copo baptizatus est. Quo sui regni sedem repetente rex Oswinus, misit cum illo virum dei Ceddā presbiterum ad praedicandum verbum Eastsaxonicis. Vbi cùm ille mul∣tam domino ecclesiā cōgregasset, & propter colloquium Finani episcopi domum reuersus esset, gradum episcopa∣tus ab eo accepit, & in prouinciam reuersus maiori aucto∣ritate caeptum opus expleuit. Quadam vice cùm ipse No∣thimbrorum prouinciam exhortādi gratia reuiseret, Dei∣rorum rex Aethelwaldus regis Oswaldi filius, postulauit eum possessionem terrae aliquam ad sibi construendum monasterium accipere. Qui regijs fauens votis, elegit sibi locum monasterij construendi in loco qui nunc Leastin∣gaig nuncupatur, & facto monasterio religiosis moribus instituit. Intereà regem Sigebertum instigante omnium bonorum inimico, sui interfecêre propinqui: quia nimis ille suis parcere solebat inimicis, & factas ab eis iniurias

mox obsecrantibus placida mente dimittere. Cui succes∣sit in regnum Suithelmus filius Sexbaldi.

[ 654] 14. Constantinus princeps (Vitaliano papa nuper or∣dinato) misit beato Petro apostolo aurea Euangelia gem∣mis [ 676] albis mirae magnitudinis in circuitu ornata. Anna rex Eastanglorum à Penda rege occiditur. Cui frater suus Aethelher{us} in regnū successit. In loco qui dicitur Ikanho monasterium construitur à sancto Botulpho.

[ 655] 15. Perfidus rex Merciorum Penda Sigeberti, Egri∣ci, [ 677] Annae regum Eastanglorum, necnon etiam Edwini, Oswaldi regum Northanhimbrorum occisor. 30. legioni∣bus totidem{que} nobilissimis ducibus instructus, in Berni∣ciam ad debellandum regem Oswium ascendit. Cui ille cum Alhfrido filio, vnam tantùm legionem habens, sed Christo duce confisus, in loco qui dicitur Winwidfelda occurrit. Inito certamine fugati sunt & caesi pagani du∣ces regum. 30. qui ad auxilium venerant paenè omnes in∣terfecti. In quibus Aethelherus frater Annae regis eorun∣dem, qui post eum regnauit, auctor ipse belli interemptus est. Cui in regnū frater suus Aethelwaldus successit. Tum rex Oswius pro collata sibi victoria. 12. possessiones ad monasteria cōstruenda, & filiam suam Aelfledam deo ob∣tulit, perpetua ei virginitate consecrandam. Quae mona∣sterium quod Heortesig nuncupatur, cui tunc Hilda ab∣batissa praefuit, intrauit. Hoc bellum rex Oswius in re∣gione Loidis. 13. regni sui anno. 17. die Cal. Decembrium cōfecit, gentem{que} Merciorum ad fidem Christi conuer∣tit. Sub quo primus in prouincia Merciorum & Lindis∣farorum ac Mediterraneorū Anglorum factus est episco∣pus Duima, cuius suprà meminimus, secūdus Ceollachus de genere Scotorum. Idem rex tribus annis eidem genti caeteris{que} Australium prouinciarum populis praefuit, gen∣tem{que} Pictorum regno Anglorum subiecit, & Pendae re∣gis filio Peadae suo cognato regnum Australium Mercio∣rum dedit.

[ 678] 16. Peada rex suae cōiugis proditione in ipso Pascha∣lis [ 656] festi tempore peremptus est multùm nefariè.

[ 679] 17. [ 657]

[ 680] 18. Kenwalchius rex Westsaxonū cū Britonibus apud [ 658] Peonnum pugnauit, & eos Pedridan vsquè fugauit. Bea∣ta Hilda abbatissa in loco (qui dicitur Streoneshalh) mo∣nasterium construere coepit, in quo regis Oswij filia pri∣mò vitae regularis discipula, deinde extitit magistra. Cu∣ius mater Eanfleda regina in loco vbi rex Oswinus filius videlicet patruelis sui, patris Osrici regis, peremptus est iniustè, monasteriū quod In Getlingum dicitur cōstruxit: & Trumherū virum dei (occisi regis propinquum) ibi ab∣batem constituit.

[ 681] 19. Aduersus regem Oswiū duces gentis Merciorum [ 659] Imminus, Eaba, & Eadberht{us} rebellauêre, leuato in regē Wulfero filio Pendae adolescente, quem occultum serua∣uêre, sic{que} cum suo rege Christo gaudebant seruire. Idem rex habuit primum episcopum praefatum Trumherū, se∣cundū Iarumannū, tertium Ceddā, quartum Winfridū.

[ 682] 20. Rex Kenwalchi{us} Westsaxonicā prouinciā in duas [ 660] parochias diuisit, & episcopo Winae in ciuitate Wenta se∣dem episcopatus tribuit. Vnde Agelbertus episcopus grauitèr offensus in Galliam redijt, & episcopatum Pari∣siacae ciuitatis accepit. Rex Egfridus Oswij regis filius, Aetheldritham Annae regis Oriētalium Anglorum filiam, accepit in coniugem. Clotharius filius Clodouej, rex Francorum. 21.

[ 683] 21. Cuthredus Cuichelmi regis filius, nepos videlicet [ 661] Kinegilsi regis, & regum Kenwalchij & Kentuuini fra∣truelis, & Kenbrihtus Subregulus Ceaulini scilicet regis pronepos, & pater Ceadwalae regis, obierūt. Wulfer{us} rex Merciorum priùs Aescesdum deuastauit, & postmodum Vectam insulam coepit. Quam regi Australium Saxonum Aethelwoldo (cuius Patrinus extitit) & Mauorū prouin∣ciā in gente Occidētalium Saxonum dedit. Finanus epis∣copus

Northanhimbrorum obijt, cui Colmannus & ipse à Scotia missus successit.

[ 662] 22. [ 684]

[ 663] 23. Constantinus post aliquot annos venit Romam, [ 685] 5. die mensis Iulij, feria. 4. indictione. 6. Tunc obtulit do∣minico die super altare sancti Petri pallium auro textum, & cum toto exercitu cum cereis ecclesiam intrauit. Hoc verò factum est per Indictionem. 6. anno. 23. imperij illius. Postquàm verò obtulit pallium mansit in Roma diebus 12. Indè indictione. 7. Siciliam ingressus est, in qua man∣sit vs{que} ad indictionem ▪12.

[ 664] 24. Tricesimo anno episcopatus Scotorum, quem [ 686] gesserunt in prouincia Northanhimbrorum, ac. 22. anni regni Oswij r••gis, mota questione in eadem prouincia de Paschate, vel tonsura, vel alijs rebus ecclesiasticis, dispo∣sitū est vt in monasterio, quod dicitur Streoneshealh, cui tunc Hilda abbatissa praefuit, Synodus fieri deberet. Ve∣nerunt autem illò reges Oswius & Alhfridus filius eius, qui regi Aethelwaldo regis Oswaldi filio in regnum suc∣cessit, episcopus Colmannus cum clericis suis, Agelber∣tus Westsaxonum episcopus, cum Agathone & Wilfrido presbiteris, Cedda Orientalium-Saxonum episcopus, Hilda abbatissa cum suis. Qui multùm inter se confligen∣tes tandem maiores vna cum mediocribus, abdicata mi∣nùs perfecta Scotorum institutione, ad ea quae meliora cognouerant sese transferre festinabant. Finito conflictu, ac soluta quaestione, Agelbertus domum regreditur, Ced∣da relictis Scotorum vestigijs ad sedem suam redijt. Col∣mannus vnanimi intentione catholicorum superatus, ad suos in Scotiam reuertitur. Quo patriam reuerso, suscepit pro eo pontificatum Northanhimbrorum Tuda, sed per∣modico tempore ecclesiā regens. Abbas monasterij quod vocatur Mailros, Eata, vir reuerendissimus, qui Ripensis monasterij fundator rogatu regis Alhfridi prius extitit, abbatis iure Lindisfarnensis fratribus praepositus est, &

beatum Cuthbertum de Mailrosensi monasterio ad in∣sulam Lindisfarnensem transtulit. Eodem anno facta est eclipsis solis die tertia mensis Maij, hora quasi decima diei. Mox subita pestilentiae lues secu••a est, quà sacerdos domini Tuda de mundo raptus est. Alhfridus rex cum cō∣silio at{que} consensu patris sui Oswij venerabilem presbi∣terum & abbatem Ripensis monasterij Wilfridum ad re∣gem Galliarum mittens, episcopum sibi rogauit ordinari, cum esset circiter. 30. annorum. At ille misit eum ordi∣nandum ad Agelbertum, qui relicta Britannia Parisiacae ciuitatis factus erat episcopus, cum quo & alij vndecim e∣piscopi ad dedicationem antistitis conuenientes, multum honorificè ministerium impleuerunt. Deusdedit. 6 ab Au∣gustino archiepiscopo obijt. 2. Iduum Iuliarum. Sed & Erconbertus rex Cantuariorum eodem anno ac die de∣functus, Egberto filio sedem regni reliquit. Wilfrido ad∣hùc in transmarinis partibus demorante, consecratus est in episcopatum Eboraci à Wina ciuitatis Ventauae prae∣sule iussu regis Oswij monasterij (quod Leastingaeig di∣citur) abbas, sancti pontisicis Ceddae germanus, Ceadda vir sanctus. Deo dilecta mater Berkinganensis monaste∣rij Athelburga, prima eiusdem Coenobij abbatissa, mirae sanctitatis viri Erconwaldi futuri Lundoniae ciuitatis e∣piscopi germana. 5. Iduum Octobrium die, carnis ergas∣tulo est educta. Cuius talem fuisse constat vitam, vt nemo qui eam nouerit, dubitare debeat quin ei de hac vita ex∣eunti coelestis patriae patuerit ingressus. Cui successit in officium abbatissae deo dilecta famila Helilida nomine. Paulò post Cedda episcopus Orientalium Saxonum mo∣nasterium suum Leastingaig adijt, ibidem{que} corporis in∣firmitate tactus. 7. Cal. Nouembrium die obijt. Rege East∣anglorum Aethelwaldo defuncto, successit Aldulfus, cuius mater Heresuitha, soror sanctae Hildae abbatissae: quarum pater Herericus, cuius pater Eadfrithus, cuius pater Ed∣winus. Bosilus sublimium virtutum monachus, Mailro∣sensis

caenobij praepositus, vir prophetico spiritu plenus, sacerdos dei dilectus, laethali morbo pressus, perpetuae lu∣cis gaudia conscendit. Rex Orientalium Saxonum Sige∣rus cum sua parte populi ad Apostasiam conuersus est. Quod vbi rex Merciorum Wulfetus cōperit, Iarumannū episcopum successorem Trumheri, ad corrigendum erro∣rem misit. Porro Sebba socius & coheres regni eiusdem, fidem perceptam cum suis omnibus seruauit.

[ 665] 25. Ciclus decēnouenalis 8. incipit Indictione. 7. Be∣nedictus [ 687] cognomēto Biscopius tempore Vitaliani papae secundò Romam adiit, & post mēses aliquot Lirinensem insulam venit, monachis se dedens attonsus est, & bien∣nio sub abbatis regimine deo regulari militauit tramite.

[ 666] 26. Sanctus Aldelmus Melduni in ecclesia apostolorū [ 688] Petri & Pauli abbas ordinatur à beato Leutherio West∣saxonum 4. episcopo. Wina ciuitatis Ventanae episcopus à rege Kenwalchio de suo praesulatu pulsus, ad regem Merciorum Wulferū secessit, & ab eo acquisita sede ciui∣tatis Lundoniae, eius episcopus mansit vs{que} ad terminum vitae suae.

[ 667] 27. Reges Anglorum nobilissimi Oswius prouinciae [ 689] Northanhimbrorum & Egbertus Cantuariorum, cum consensu sanctae ecclesiae gentis Anglorum, presbiterum nomine Wihardum de clero Deusdedit archiepiscopi, antistitem ordinandum Romam miserunt. Verùm ille Romam perueniens, priusquā consecrari in episcopatum posset, morte praereptus est. Ceadda praesul Eboracensis tribus annis ecclesiam rexit. Dehinc ad monasterij sui cu∣ram quod est in Leastingaig secessit, accipiente Wilfrido episcopatum totius Northanhimbrorum prouinciae.

[ 668] 28. Biscopius qui & Benedictus, tertiò Romam venit. [ 690] Quo tempore erat Romae monachus Theodorus, Tharso Ciliciae natus, saeculari & ecclesiastica philosophia praedi∣tus, Graecè & Latinè sufficientèr instructus, probus mo∣ribus, annorum. 66. aetatis. Hunc die. 7. Cal. Aprilium do∣minica

ordinatum archiepiscopum, Biscopio (quia vir sa∣piens erat ac strenuus) papa Vitalianus Britanniā perdu∣cendum, simul & abbatem commendauit Adrianum. Cō∣stātin{us}. 11. indictione in Sicilia à suis in balneo occisus est, 15. die mensis Iulij: & non longè post Vitalianus papa obijt. 6. Cal. Februarij.

ROmanorum. 68. Constantinus filius Constantini su∣perioris regis, regnauit annis. 17. vs{que} in annum. 674. post passionem.

[ 691] 1. Adeodatus. 76. papa post Petrum annis. 4. mensi∣bus [ 669] duobus, & obijt. 6. Cal. Iulij. Archiepiscopus Theodo∣rus die. 6. Cal. Iuniarum dominica Cantiam venit; & Be∣nedicto (qui & Biscopius) monasterium beati Petri Apo∣stoli, abbatis iure, regendum dedit. Mox peragrata insula tota, locis oportunis episcopos ordinauit, & ordinationē Ceaddae denuò catholica ratione consummauit. In ciui∣tate etiā Hrofi, vbi defuncto Damiano episcopatus iam∣diu cessauerat, Puttā virum ecclesiasticis disciplinis insti∣tutum ordinauit: & non multò post mortuo Iarumanno, ac rege Wulfero petente, & rege Oswio concedente ius∣sit Ceaddam Merciorum simul & Lindisfarorum pōtifi∣catū suscipere. Ille iussis obsecundauit, magna{que} vitae per∣fectione susceptū ministerium administrare curauit. Cui rex etiā Wulferus terram. 50. familiarum ad cōstruendum monasterium in loco qui dicitur Ad Bearuue donauit.

[ 692] 2. Oswius rex Northanhimbrorum pressus infirmi∣tate, [ 670] anno aetatis suae. 58. die. 15. Cal. Martij mortem obijt, & Egfridum filium regni reliquit successorem. Leuthe∣rium Agilberti Parisiacae ciuitatis episcopi nepotem, rex Kenwalchi{us} & Occidētales Saxones rogauerūt Theodo∣rum archiepiscopum Doruuernensis ecclesiae, sibi antisti∣tem consecrari. Qui cōsecratus in Wenta ciuitate. 7. annis episcopatum solus gessit. Saraceni Siciliam inuadūt: qui praeda nimia secum ablata mox Alexandriam redeunt.

[ 693] 3. Auium strages facta est permaxima. Venerabilis [ 671]

abbas Benedictus (qui & Biscopi{us}) vbi duobus annis mo∣nasterio beati Petri Apostoli▪ abbatis iure praeesset, archi∣presulis Theodori licentia tertiò de Britannia Romam ptofectus est. Cui in monasterij regimen successit Adria∣nus abbas (cuius supra meminimus) vir natione Apher, sa∣cris literis diligenter imbutus, Graecae pariter & Latinae linguae peritissimus.

[ 672] 4. Hic Constantinus princeps sextam Synodum in∣stituit. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextili∣bus. [ 694] Kenwalchius rex Westsaxonum. 30. anno regni sui defunctus est. Cuius vxor Sexburga regina secundum An∣glicam chronicam vno post illum regnauit anno. Secun∣dum verò Bedam Subreguli regnum inter se diuisum an∣nis circiter. 10. tenuerunt. Regina Northanhimbrorum Aetheldritha multùm diu postulans regem Egfridum, vt relictis saeculi curis in monasterio regi Christo seruire per mitteretur: vbi vix aliquando impetrauit, monasterium sanctae Aebbae abbatissae, videlicet sancti Oswaldi & Os∣wij regum germanae, ac Egfridi regis amitae intrauit, & velamen sanctimonialis habitus ab antistite Wilfrido ac∣cepit. Cum in Merciorum prouincia duobus annis ac di∣midio Ceadda episcopus ecclesiā gloriosissimè rexisset, languore corporis tactus, postquam obitum suum domi∣nici corporis & sanguinis perceptione muniuit. 6. die Nonarum Martij aeterna gaudia petiuit. Qui dum è mun∣do transiret Egberhtus pater reuerēdissimus (eius quon∣dam in Hibernia condiscipulus) vidit animam Ceddae e∣piscopi fratris ipsius cum Angelorum agminibus de coe∣lo descendere, & assumpta secum anima eius ad coelestia regna redire. In cuius locum ordinauit Theodorus Win∣fridū diaconū eius▪ cui ipse successerat antistitis loco. Ro∣ma Benedictus Biscopi{us} redijt, & ingressus Britanniā, pa∣triam gentem solum{que} in quo natus est petit. Egfridum transhumbranae gentis regem adijt, qui confestim ter∣ram. 70. familiarium vt construeret monasterium ad

ostium Wiri fluminis illi dedit.

[ 695] 5. Conus papa. 77. anno vno mensibus sex. Rex Can∣tuariorū [ 673] Egbrihtus, nono regni sui anno mense Iulio ob∣ijt: succedente in regnū fratre Lothario, quod ipse annos 11. & menses. 7. tenuit. Die. 24. mensis Septembris indi∣ctione prima, Theodorus Doruuernēsis episcopus in loco qui dicitur Heortford episcoporum cogit concilium. In quo Wilfridus Northanhimbrorū gentis episcopus per proprios legatarios fuit. Fuerunt & Putta Rofensis epis∣copus, Leutherius Occidentalium Saxonum episcopus. Winfridus prouinciae Merciorum episcopus. Quibus af∣fuit Bia Orientalium Anglorum episcopus successor Bo∣nifacij, cuius supra meminimus, vir multae sanctitatis & re∣ligionis, non multo antè à Theodoro ordinatus. Quo ad∣huc superstite sed grauissima infirmitate ab administran∣do episcopatu prohibito, duo sunt pro illo Aecca & Bad∣winus consecrati episcopi. In regione quae vocatur Elge beata Aetheldritha facta est abbatissa, vbi constructo mo∣nasterio virginum deo deuotarum, mater virgo & exem∣plis vitae caelestis esse coepit & monitis.

[ 696] 6. Conus papa obijt tertio Idus Aprilis. Clodoueo [ 674] Dagoberti filio regni Francorum moderamina guber∣nante, abbas quidam ecclesiae sancti Aniani, quae est apud vrbem Aurelianā (Leodebodus nomine) cōstruxit mona∣sterium in agro Floriacensi, colligens{que} ibi plures ad ser∣uiendum deo monachos, instituit illis abbatem nomine Mummolum. Qui diuina reuelatione praemonitus misit vnum de suis monachis (Aiulfum nomine) ad Mōtem Cas∣sinum, vt inde sibi deferret sanctissimi corpus Benedicti. Qui veniens illò, ibi{que} pernoctans in tempeste noctis si∣lētio ipsum sancti Benedicti sepulchrum ita caelitùs vidit illustrari acsi densis lampadibus circumfunderetur. Mox reuerēter accessit & effracto à latere sepulchro illud exi∣naniuit, & quicquid ibi reperit, id est ossa sanctae Schola∣sticae virginis sororis suae in vnius sportulae sinu recondi∣dit,

Floriacum redijt. Trāslatum est igitur venerabile cor∣pus sancti Benedicti à Cassino monte Floriacū anno in∣carnationis domini. 774. Computantur à transitu sancti Benedicti vsque ad obitum papa Gregorij anni 68. & ab obitu Gregorij vsque ad translationem sancti Benedicti anni 70. Aescuuinus secundum Anglicam chronicā Occi∣dentalium Saxonum suscepit regnum. Qui fuit Kenfi, qui fuit Kenferthi, qui fuit Cuthgilsi, q. f. Ceolwulfi, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij, Hibernia (insula sanctorum) sanctis & mirabilibus perplurimis sublimiter plena ha∣betur. Biscopius ad ostium. Wiri fluminis indictione. 2.

[ 675] 7. Agatho papa. 78. annis duobus mēsibus. 7. & obijt. [ 697] 4. Idus Ianuarij. Wulferus rex Merciorū & Aescuuinus rex Westsaxonum in loco qui dicitur Bidanheafod pugna∣uerunt. Eodem anno ipse Wulferus, qui regum Merciorū primus fidē & lauachrum sanctae regenerationis accepit, & in tota gente sua Daemoniorum culturam destruxit & penitùs eradicauit, Christi{que} nomen vbi{que} locorum regni sui praedicare iussit, & multis in locis ecclesias aedificauit, 17. anno ex quo regnauit ad Vranica regna migrauit. Cu∣ius regina sancta Eormengilda, quae Cantuariorū Ercon∣berhti regis sanctae{que} Sexburgae reginae, Annae regis Orien∣talium Anglorum filiae, sororis videlicet sanctae Aetheldri∣thae, extitit filia: peperit ei magnarum virginem virtutum sanctam Werburgam. Quae patre defuncto saeculo renun∣tiauit, & habitum sanctae conuersationis susceptura, geni∣tricis materterae, sanctae videlicet Aetheldrithae monaste∣rium intrauit, in qua multa deo cooperante miracula pa∣trauit. Cuius sanctitatis famam cùm suus patruus rex Ae∣thelredus comperisset, eam quibusdam virginum deo de∣uotarum monasterijs abbatissae iure praefecit. Cum quibus & in quibus regulariter viuens, illis{que} in omnibus piè cō∣sulens, ad vitae finem vero regi Christo militauit: ac in vno monasteriorum fuorū (quod Triccingeham dicitur) ê sae∣culo migrauit, si••{que} ad complexum & nuptias sponsi caele∣stis

virgo beata intrauit. Corpus autem illius ad mona∣sterium (cui est Heanbirig vocabulum) vt ipsa viuens prae∣cepit, est delatum, & in illo honorificè tumulatum. Quod vsque ad tempus quo gens pagana Danorum crudeli cae∣de & tyrannica depopulatione Anglorū vastauerunt pro∣vincias, mansit incorruptum. Fuerunt autem germani re∣gis Wulferi Aethelredus, qui post illum sceptra regni gu∣bernauit, Peada qui vt paucis praelibauimus Australium Merciorum regnū habuit, Merewaldus qui in Occidētali plaga Merciorū regnū tenuit. Cui regina sua sancta Ermē∣burga regis Ermēredi filia peperit tres filias, sanctā vide∣licet Milburgā, sanctam Mildritham, & sanctam Milgi∣tham, vnum{que} filium Merefinū eximiae sanctitatis puerum. Offensus à Winfrido Merciorum episcopo per meritum cuiusdam inobedientiae Theodorus archiepiscopus, eum de episcopatu deposuit, & in loco eius Saxulfum episco∣pum ordinauit, constructorem & abbatem monasterij quod dicitur Burh in regione Giruiorum. Depositus verò Winfridus ad monasterium suum Bearuue redijt, ibi{que} in optima vitam conuersatione finiuit. Tum etiam Orien∣talibus Saxonibus, quibus eo tempore praefuerunt Saebba & Sigherus, in ciuitate Lundonia Erconwaldum episcopū constituit. Vbi praedecessor eius Wina sedem episcopatus habuit. Cuius viri scilicet Erconwaldi, & in episcopatu & ante episcopatum, vita & conuersatio fertur fuisse sanctis∣sima. Hic fecit duo monasteria, vnum sibi, alterum soro∣ri. Suum Certesia dicitur, quod amminiculo Frithewoldi ••ubreguli opulentia rerum & monachis impleuit. Sororis coenobium appellatur Berkingum, vbi ipsa primùm ab∣batissa constituitur. Post Erconwaldum fuit Waldherus, & post istum Ingualdus, vltimus quē Beda in historia An∣glorum Lundoniensem cōmemorat episcopū. Porro Ae∣thelburgae sancti. E. sorori successit Hildelitha, ad quā san∣ctus Aldelmus scripsit librum de virginitate. Post Hildeli∣tham extitit Wulfhedis abbatissa Edgari regis tempore.

[ 676] 8. Agathonis papae tempore indictione. 4. luna eclip∣sin [ 698] pertulit die. 18. mensis Iunij. Idem etiam papa roga∣tu Constantini Heraclij & Tiberij pijssimorum principū, misit in regiam vrbem legatos suos, in quibus erat Iohan∣nes Romanae ecclesiae tunc diaconus, non longè post epis∣copus, pro adunatione facienda sanctarum dei ecclesia∣rum. Qui benignissimè suscepti à reuerendissimo fidei catholicae defensore Constantino, iussi sunt (remissis dis∣putationibus philosophicis) pacifico colloquio de fide vera perquirere. Datis eis de bibliotheca Constantino∣politana cunctis antiquorum patrum quos petebant li∣bellis. Affuerunt autem & episcopi. 150. praesidente Ge∣orgio patriarcha regiae vrbis, & Antiochiae Machario, & conuicti sunt qui vnam voluntatem & operationē astrue∣bant in Christo falsasse patrum catholicorum dicta per∣plurima. Finito autem conflictu Georgius correctus est, Macharius verò cum suis sequacibus simul & praecessori∣bus, Ciro, Sergio, Honorio, Pirrho, Paulo, & Petro, anathe∣matizatus est. In locū eius Theophanus abbas de Sicilia, Antiochiae episcopus est factus: tanta{que} gratia legatos ca∣tholicae pacis comitata est, vt Iohannes Portuensis epis∣copus, qui vnus ex illis erat, dominica octauarum Paschae missas publicas in ecclesia sanctae Sophiae coram principe & patriarcha Latinè celebraret. Haec est sexta Synodus vniuersalis Constantinopoli celebrata, & Graeco sermone conscripta temporibus Agathonis papae, exequcnte ac re∣sidente pijssimo principe Constantino intra palatium suum, simul & legatis Apostolicae sedis, & episcopis. 150. residentibus. Prima enim vniuersalis Synodus in Nicea congregata est contra Arrianum. 318. patrum, tempori∣bus Siluestri papae sub Constantino Magno. Secunda in Constātinopoli. 150. patrum, contra Macedonium & Eu∣doxium temporibus Damasi papae & Gratiani principis, quando Nectarius eidem vrbi ordinatus est episcopus. Tertia, in Epheso. 200. patrum, contra Nestoriū Augustae

vrbis episcopū, sub Theodosio Magno principe, & papa Coelestino. Quarta in Chalcedone patrū 630. sub Leone papa, temporibus Martiani. Quinta item in Constantino∣poli, tēporibus Vigilij papae, sub Iustiniano principe, cō∣tra Theodorum & omnes haereticos. Sexta haec, de qua in praesenti diximus. Benedictus Biscopius cū Ceolfrido religioso monacho, quartò Romam de Britannia petit, ecclesiastica priuilegia ab Agathone papa cū licentia con∣sēsu, desiderio, & hortatu regis Egfridi accepta, quo mo∣nasterium suum tutum ac liberum perpetuò redderetur, retulit. Accepit & Iohannem archicantorem beati Petri apostoli Britanniam perducendum, vt in monasterio suo cursum canendi per annū edoceret. Escuuinus rex West-saxonum moritur, & Kentuuinus ei succedit· qui fuit filius Kinegilsi, filij Ceoli. Aetheldredus rex Merciorum Cātiam vastauit, ciuitatem quo{que} Hrofi communi clade absump∣sit. Quod vbi Putta eius episcopus cōperijt, ad Saxulfum Merciorum episcopum diuertit: & ab eo possessione cu∣iusdam ecclesiae accepta, ibidem in pace vitam finiuit. Pro quo Theodorus Quichelmum consecrauit episcopum, sed illo post non multum temporis prae inopia rerum ab e∣piscopatu decedente, Gebmundum pro eo substituit an∣tistitem. Defuncto Westsaxonum episcopo Leutherio, episcopatu Haeddus functus est pro illo, in ciuitate Lun∣donia consecratus à Theodoro. Sanctus Cuthbertus ana∣choreticae contemplationis secreta petijt.

[ 699] 9. Leo. 79. papa. Anno Imperij Egfridi. 8. apparuit mense Augusto stella cometes, Quo etiam anno orta in∣ter [ 677] ipsum regem Egfridum & reuerendissimum antistitē Wilfridum dissensione, pulsus est idem Antistes à sede sui episcopatus, & duo in locum eius substituti episcopi, Bosa monachus reuerendus de monasterio Hildae abbatissae, qui Deirorum, & Eata venerabilis abbas Mailrosensis cae∣nobij: qui Berniciorum prouinciam gubernaret. Hic in ciuitate Eboraci, ille in Hagustaldensi siue Lindisfarnensi

ecclesia cathedram habens episcopalem, ambo de mona∣chorum collegio in episcopatus gradum asciti. Cum qui∣bus & Eathedus in prouincia Lindisfarorum (quam nuperrimè rex Egfridus superato in bello & fugato Wulfero obtinuerat) ordinatur episcopus, & hunc pri∣mum eadem prouincia proprium accepit praesulem, se∣cundum Aethelwinum, tertium Eadgarum, quartum Ki∣nebertum. Habebat enim ante Eathedum antistitem Saxulfum, qui etiam Merciorum & Mediterraneorū An∣glorum simul episcopus fuit: vndè & expulsus de Lindissi, in illarū prouinciarum regimine mansit. Ordinati sunt autem Eathedus, Bosa & Eata Eboraci, ab archiepis∣copo Theodoro. Pulsus ergò ab episcopatu Wilfridus Romam{que} iturus. Vbi nauem conscendens flante Fa∣uonio Fresiam est pulsus, vbi primus opus Euangelicum caepit, & multa millia Barbarorum ad fidem conuertit, hiemem{que} ibidem cum noua dei plebe faeliciter exegit.

[ 678] 10. Sanctus Audoenus obijt. Sanctus Beda nascitur. [ 700]

[ 679] 11. Benedictus papa. 80. annis 4. mensibus. 10. Iste [ 701] ab ineunte aetate in ecclesia militauit & paupertatis ama∣tor semper pro Christo extitit. Inter Egfridum regem Northimbrensium & Aegelredum regem Merciorum cō∣serto graui praelio, iuxta fluuium Trentam, occisus est rex Alfwinus frater regis Egfridi, cuius sororem Ostritham rex Aethelredus habebat vxorem. Wilfridus episcopus Frisiam reliquit, Romam adijt: & vbi Benedicti papae & plurimorum episcoporum iudicio absque crimine accu∣satus fuisset, episcopatu{que} iuuentus est dignus esse, Britan∣niam redijt, prouinciam Suthsaxonum Christo credere fecit. Beata virgo Aetheldritha Eliensis caenobij abbatissa, 8. die Cal. Iuliarum in medio suorum rapta est ad domi∣num. Cui soror eius Sexburga in eius successit ministeriū.

[ 680] 12. Anno. 6. regni Aethelredi regis Merciorum, In∣dictione. [ 702] 8. Theodorus archiepiscopus caetum episcopo∣rum doctorum{que} plurimorum collegit in loco qui dicitur

Haethfeld, vt cuius essent singuli fidei sciret, sicut ei Aga∣tho papa per Iohannem archicantorem, qui huic Synodo intererat mandauerat. Eiusdem regis tempore, Merciorū prouincia in quin{que} parochias est diuisa, vnde ad prouin∣ciam Wicciorum Tadfridus vir doctissimus de Hildae ab∣batissae monasterio est electus antistes. Sed priusquam ordinari posset, morte immatura praereptus est. Quaprop∣ter eidem prouinciae vir reuerendus Boselus non multò post antistes ordinatus est. Religiosa Christi famula Hil∣da monasterij quod Streoneshalh dicitur abbatissa, Hae∣rerici nepotis regis Edwini filia, post multa quae fecit in terris opera caelestia, ad percipienda vitae caelestis praemia est de terris ablata, cum esset annorum. 66. die. 15. Cal. De∣cembrium de morte transiuit ad dominum. Haec duo mo∣nasteria Streoneshealh scilicet & Hacanos construxit, in quibus iustitiae, pietatis, castimoniae, caeterarum{que} virtu∣tum, sed maximè pacis & charitatis custodiam docuit. In huius abbatissae monasterio habitauit Cedmān{us} ille famo∣sus monachus, qui diuinitùs adiutus gratis canendi donū accepit. Osherus Subregulus licentia praestantissimi regis Merciorum domini sui Aethelredi, terram. 30. manentium (in loco qui dicitur Rippel) Frithewaldo monacho Win∣fridi episcopi, cuius supra meminimus dedit, vt ibidem ecclesiasticae conuersationis normam exerceret.

[ 703] 13. Bonae indolis puer Beda, cùm esset septem anno∣rum, [ 681] suorum cura propinquorum reuerendissimo abbati Biscopio datus est educandus. Post annos tres abscessionis Wilfridi ad ecclesiam Hagustaldensem Tunbertum (re∣manente Eata ad Lindisfarnensem) & Trunwinum ad ter∣ram Pictorum, Theodorus archiepiscopus ordinauit. Eathedum de Lindissa reuersum, eò quòd Aethelredus rex prouinciam recepisset, Ripensi ecclesiae praefecit.

[ 704] 14. Kentwinus rex Westsaxonum Occidentales Bri∣tones [ 682] vsque ad mare in ore gladij fugauit. Reuerendissi∣mus abbas Benedictus Biscopius presbiterū Easterwinū,

suum patruelem, sanctitate insignem, de monasterio suo eligens, abbatem eidem monasterio (regendi iure) praefe∣cit. Egfridus rex pro redemptione animae suae etiam aliā 40. familiarum terrā, abbati Benedicto donauit. Vbi mis∣sis monachis numero. 22. & praeposito abbate Ceolfrido, sui per omnia adiutore strenuissimo, iussu regis monaste∣rium beato Paulo apostolo in loco qui dicitur Giruum construxit.

[ 683] 15. Ciclus. 9. decennouenalis incipit Indictione. 12. [ 705]

[ 684] 16. Benedictus papa obijt. 8. Idus Maij. Egfridus rex [ 706] Northimbrorum, misso Hiberniam cum exercitu Duce Berhto vastauit miserè gentem innoxiam. Congregata Synodo sub praesentia regis Egfridi iuxta fluuium Alne, in loco qui dicitur Twiford, cui Theodorus archiepiscopus praesidebat, Tunberto ab episcopatu deposito, vnanimo omnium consensu ad episcopatum Hagustaldensis eccle∣siae Cuthbertus eligitur. Sed quia ipse plus Lindisfarnensi ecclesiae dilexit praefici, placuit vt Eata reuerso ad Ha∣gustaldēsem, Cuthbertus ecclesiam susciperet Lindisfar∣nensem. Benedictus Biscopius. 5. vice de Britannia Ro∣mam petijt.

[ 685] 17. Iohannes. 81. papa▪ anno vno & mense vno, & obijt quarto Nonas Augusti. Huius tempore regnauit Iu∣stinianus [ 707] Augustus mortuo patre in initio mensis Septem∣bris indictione. 13. Lotherius rex Cantuariorum in pug∣na Australium Saxonum vulneratus. 12. anno sui regni. 8. Idus Februarij feria. 2. inter medendum est defunctus. Post quem Eadricus filius Egberti fratris sui, anno vno ac dimidio regnauit. Magna pestilentiae procella Britan∣niam corripiēs, lata nece vastauit. In qua deo dilectus ab∣bas Easterwinus per Nonas Martij raptus est ad dominū. Pro quo fratres cum consilio Ceolfridi abbatis, mirae san∣ctitatis virum & scripturarum studijs abundantèr instru∣ctum Sigefridum eiusdem monasterij diaconem▪ consti∣tuêre abbatem. Ecclesiasticorum donis commodorum

Biscopius locupletatus, & peregrina merce (vt sēper) onu∣stus, Roma redijt. Ordinatio beati Cuthberti in ipsa so∣lemnitate Paschali completa est Eboraci sub praesentia re∣gis Egfridi: ad consecrationem eius. 7. episcopis conue∣niētibus, in quibus primatum tenebat Theodorus archi∣episcopus. Egfrid{us} rex cum temerè exercitum ad vastan∣dum Pictorum prouinciam duxisset, anno aetatis suae. 40. regni autem. 15. occisus est die Cal. Iuniarum. 13 Sabbato Cui successit in regnū Alhfridus frater eius, vir in scrip∣turis doctissimus. Huius regni principio defuncto Eata sanctissimo episcopo, Iohannes vir sanctus, Hagustalden∣sis ecclesiae praesulatum suscepit. Sanctissimus vir domini Trumwin{us} episcopus de terra Pictorum cum suis recessit, & in Streoneshealh locum sibi mansionis elegit, ibi{que} vi∣tam non sibi solummodo sed & multis vtilem plurimo annorum tempore duxit, vbi etiam defunctus caeleste reg∣num conscendit. Ceadwalla iuuenis strenuissimus de re∣gio genere Gewissorū, Aethelwaldū regē Astralium Saxo∣num improuise cum exercitu superueniens interfecit, sed mòx expulsus est à Ducibus regis Berthuno & Aethelhu∣no, qui deinceps regnū prouinciae tenuerunt Kentwinus rex Occidentalium Saxonum vita decedit, cui praefatus Ceadwalla in regnum succedit. Qui fuit Kēbrihti, qui fuit Ceddae, qui fuit Cuthae, qui fuit Ceaulini, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij.

ROmanorum. 69. Iustinianus minor, filius Constanti∣ni, regnauit annis. 10. vsque in annum. 684. post pas∣sionem domini.

[ 708] 1. Conon. 82. papa, anno vno, mensibus vndecim. [ 686] Wilfridus episcopus post longum exilium sedem suam & episcopatum Hagustaldensis ecclesiae, rege Alhfrido in∣uitāte recepit. Iohanne verò defuncto, Bosa multae sancti∣tatis & humilitatis vir, episcopus pro eo Eboraci substi∣tuitur. Ceadwalla rex Gewissorum, Ducem Suthsaxonum Beorthunum occidit, & prouinciam illam graui seruitio

subegit. Deinde idem ipse, & frater suus Mul Cantiam depopulantur. Post haec rex ipse Ceadwalla cepit Vectā insulam, quae ea tenus erat tota idolatriae dedita, & licet nec dum in Christo regeneratus, quartam partem eius, id est, 300. familias Wilfrido episcopo vtendam pro do∣mino obtulit. Qua accepta, & Berwino suo nepoti com∣mendata, verbi ministros eidem insulae destinauit. Duo∣bus annis in episcopatu peractis, vir domini Cuthbertus episcopus (diuino admonitus oraculo) insulā Farnā repe∣tijt. Defuncto Edrico Cantuariorum rege, regnum illud per aliquod temporis spatium, reges dubij vel externi dis∣perdidêre.

[ 687] 2. Conon papa obijt die. 21. mensis Septembris. Ce∣adwallae [ 709] regis Westsaxonū fratrem Mul &. 12. milites eius flammis iniectos Cantuarienses atrocitèr in ipsa Cantia combusserunt. Vnde rex Ceadwalla ira commotus, rur∣sùm Cantiam deuastat. Reuerendissimus pater Cuthber∣tus indictione. 15.13. Calend. Aprilis feria. 4. in insula Farnae obijt, sed corpus illius ad insulam Lindisfarnen∣sium relatum, in ecclesia est tumulatum. Cuius episcopa∣tum Wilfridus Hagustaldensis episcopus, anno vno ser∣uauit. Successit viro domini Cuthberto in exercenda vi∣ta solitaria vir venerabilis Aethelwaldus, cuius meritum & vita qualis fuerat innumera declarant ab eo patrata miracula▪ Sanctus Kilianus Scotus de Hibernia insula na∣tus, Wirziburgensis episcopus, clarus habetur.

[ 688] 3. Sergius. 83. papa, annis. 13. mensibus. 9. Pippinus [ 710] Ansgisi filij sancti Arnulfi filius, regit Francos annis. 27. Abeunte Ceadwalla Romam, suscepit imperium Ina de stirpe regia, qui monasterium quod Glaestingabirig dici∣tur, construxit. Cuius pater Kenredus, cuius pater Ceol∣waldus, cuius pater Cutha, cuius pater Cuthwinus, cuius pater Ceaulinus. Ordinatus est pro Cuthberto Eadberh∣tus, vir scientia scripturarum diuinarum, simul & praecep∣torum caelestium obseruantia, ac maximè elimosinarum

operatione insignis, Benedictus Biscopius, & Sigefridus abbates, diutina infirmitate lassati, in lectum ambo ster∣nuntur. Vnde mòx inito cum fratribus consilio, Benedi∣ctus accijt abbatem Ceolfridum, quem monasterio beati Pauli apostoli praefecerat, eum{que} abbatem vtrius{que} mona∣sterij constituit indictione prima. 4. Iduum Maiarum die. Eodem anno venerabilis ac deo dilectus, abbas Sigefri∣dus, inductus in refrigerium sempiternae quietis, introijt domum regni caelestis in holocaustis perpetuae laudatio∣nis. 11. Cal. Septembris.

[ 711] 4. Iustinianus constituit pacem cum Saracenis decen∣nio [ 689] terra mari{que}, sed & prouincia Aphrica subiugata est Romano imperio, quae erat tenta â Saracenis, ipsa quo{que} Carthagine ab eis capta & destructa. Vitiorum victor & virtutū aegregius patrator, Benedictus Biscopius post lōgae caminū infirmitatis in qua deo semper agere gratias sole∣bat. 11. Idus Ianuarij requiem lucem{que} vitae caelestis adijt. Pontificatum agēte Sergio, Ceadwalla Westsaxonum rex baptizatus est die sancto sabbati Paschalis. Defunctus est autem ibidem die. 12. Cal. Maiarum, indictione. 11. qui vixit annos plus minùs triginta. Cuius Epitaphum iu∣bente Sergio papa sic ponitur:

CVlmen, opes, sobolē, pollentia regna, triumphos, Exuuias, proceres, moenia, castra, lares, Quae{que} patrum virtus, & quae congesserat ipse Ceadual armipotens, liquit amore Dei. Vt Petrum, sedem{que} Petri rex cerneret hospes: Cuius fonte meras sumeret almus aquas. Splendificum{que} iubar radianti carperet haustu, Ex quo viuificus fulgor vbi{que} fluit. Percipiens{que} alacer rediuiuae praemia vitae: Barbaricam rabiem nomen & inde suum Conuersus conuertit ouans, Petrum{que} vocari: Sergius antistes iussit vt ipse pater. Fonte renascentis, quem Christi gratia purgans,

Protinùs albatum vexit in arce poli. Mira fides regis, clementia maxima Christi, Cuius consilium nullus adire potest. Sospes enim veniens supremo ex orbe Britanni, Per varias gentes, per freta, per{que} vias, Vrbem Romuleam vidit, templum{que} verendum Aspexit Petri, mistica dona gerens. Candidus inter oues Christi sociabilis ibit, Corpore nam tumulum mente superna tenet. Commutasse magis Sceptrorum insignia credas, Quem regnum Christi promeruisse vides.

[ 690] 5. Theodorus beatae memoriae archiepiscopus, anno [ 712] aetatis suae. 88. episcopatus autem. 22. defunctus est, die Calendarum Octobrium. 13.

Scandens alma nouae faelix consortia vitae. Ciuibus Angelicis iunctus in arce poli.

Archipraesules Doruuernensis ecclesiae, huc vsque Roma∣ni: postmodum extitêre Anglici.

[ 691] 6. Sergius papa constituit vt tempore confractionis [ 713] domini corporis, agnus dei à clero cantaretur. Wilfridus Hagustaldēsis episcopus, denuò accusatus: ab Alhfrido re∣ge & plurimis episcopis, praesulatu est pulsus. Qui mox ad regem Merciorum Aethelredum secessit, & ab eo medi∣terraneorum Anglorum episcopatum accepit. Quo tem∣pore Boselus antistes prouinciae Wicciorum, tanta erat corporis infirmitate depressus, vt officium episcopatus per se implere nō posset: propter quod omnium iudicio, vir singularis meriti ac sanctitatis eximiae Oftforus, qui in monasterio Hildae abbatissae presbiteri gradu diu functus est, sed tunc in supradicta prouincia verbum fidei praedi∣cauit, in episcopatum pro eo electus, ac iubente rege Ae∣thelredo per Wilfridum beatae memoriae antitistitem or∣dinatus est episcopus, quia Theodorus archiepiscopus iā defunctus erat, & nec dum alius pro eo ordinatus est

episcopus. Wihtredus filius Egberti regis Cantuariorum, confortatus in regno, religione simul & industria gentem suam ab extranea inuasione liberauit. Cū quo rex Sueb∣heardus partem regni tenuit.

[ 714] 7. Iustinianus Sergium papam, quia erraticae suae Sy∣nodo [ 692] (quam Constantinopoli fecerat) fauere & subscribe∣re noluit, misso Zacharia Prothospatario suo, iussit Con∣stantinopolim deportari. Sed praeuenit militia Rauenna∣tae vrbis vicinarum{que} partium iussa principis nefanda, & eundem Zachariam contumelijs & iniurijs ab vtbe Ro∣ma pepulit. Venerandus & cum omni honorificentia no∣minandus Egbertus, natione Anglus, qui in Hibernia in∣sula pro ad ipiscenda in coelis patria vitam duxit peregri∣nam, cùm ad praedicandum in Germaniam venire vellet, nec valeret diuina sibi voluntate obsistente, misit illò in opus verbi viros sanctos & industrios, in quibus eximius Willebrordus presbiteri gradu & merito praefulgebat. Quos gratantèr dux Frācorum Pippinus senior suscepit, & ad praedicandū in citeriorem Fresiam misit. Horum se∣cuti exempla duo presbiteri Hewadi nominati, de na∣tione Anglorum, venerunt ad prouinciam antiquorum Saxonum, vt ibi aliquos (praedicādo) Christo adquirerent. Sed vt cognouerunt Barbari quòd essent alterius religio∣nis, illos rapuerunt, &. 5. Nonarum Octobrium martiriza∣uerunt. Willebrordus data sibi à principe Pippino licen∣tia praedicandi, iuit Romam vt cum licentia Sergij papae euangelizandi opus iniret. Qui cùm sui voti compos es∣set effectus, ad praedicandum redijt. Brihtwaldus qui erat abbas in monasterio, quod iuxta ostium aquilonale flu∣minis Genladi positum, Raculf nominatur, vir scientia scripturarū imbutus, sed & ecclesiasticis simul ac monaste∣rialibus disciplinis summè instructus, pro Theodoro in episcopatum est electus. Defuncto Oftsoro Wicciorum episcopo, sanctus Egwinus pro eo praesulatum suscepit, & post annorum curricula paucorum, licentia iuuamine{que}

regis Aethelredi monasterium (quod Eouesham dicitur) construere coepit.

[ 693] 8. Brihtwaldus ordinatus est à Godwino Metropo∣litano [ 715] episcopo Galliarum. 3. die Cal. Iuliarū, Dominica. Qui inter multos quos ordinauit antistites, etiā Gebmun∣do Rofensis ecclesiae praesule defuncto, Tobiam pro illo consecrauit. Beda monachus gradum diaconatus à Iohan∣ne Eboracensi episcopo suscepit.

[ 694] 9. Cantuarienses facta pace cum Ina Westsaxonum [ 716] rege. 3750. libras dedêre, quia vt praelibauimus Mullonē germanum suum combussêre.

[ 695] 10. Iustinianus imperator, ob culpam perfidiae regni [ 717] gloria priuatus, exul in Pontum secedit. Beatae virginis Aetheldrithae corpus post. 16. annos sepulturae (cum veste qua inuolutum est) incorruptum reperitur.

ROmanorum. 70. Leo regnauit annis tribus, vsque in annum. 688. post passionem domini.

[ 696] 1. Sergius papa in sacrario beati Petri Apostoli cap∣sam [ 718] argenteam, quae in angulo obscurissimo diutissimè iacuerat, & in ea crucem diuersis ac pretiosissimis lapidi∣bus adornatam, domino reuelante reperit. De qua tra∣ctis. 4 petallis, quibus gemmae inclusae erant mirae magni∣tudinis, portionem ligni salutiferi dominicae crucis in∣teriùs repositam inspexit. Quae ex tempore illo annis om∣nibus (in basilica quae vocatur Constantiniana) die Exal∣tationis eius, ab omni ad oratur atque osculatur populo. Rogatu Pippini Francorum ducis, sanctus Willebrordus, de Britannia natus, genere Anglus, à Sergio papa Freso∣num genti, die natalis beatissimae Ceciliae virginis, archi∣episcopus ordinatus est.

[ 697] 2. Sāctus Guthlacus, cùm aetatis suae. 24. peregisset an∣nos, [ 719] pōpis abrenūcians saecularibus, relictis{que} suis omnibus, monasterium Hrepandunū adijt, ibi{que} sub abbatissa no∣mine Alftrida, tonsuram & clericalem habitum suscepit. Ostritha regis Merciorum Aethelredi regina, à Suthim∣brensibus

occiditur.

[ 720] 3. Tiberius contra Leonem insurgens, regnum eius [ 698] inuasit: eum{que} quamdiu ipse regnauit, in eadem ciuitate in custodia tenuit. Beati Cuthberti corpus transactis se∣pulturae eius annis. 11. incorruptum (quasi hora eadem defuncti) simul cū veste qua tegebatur depositionis eius∣dem die inuenitur. Sic{que} de terra leuatur, nouo amictu in∣uoluitur, noua in theca reconditur, & supra pauimen∣tum sanctuarij ponitur. Nec mora deo dilectus antistes Eadbertus (morbo correptus acerbo) non multò post, id est. 2. Nonas Maias etiam ipse migrauit ad dominum. Cuius corpus in sepulchro beati Cuthberti ponentes, ap∣posuerunt desuper arcam, in qua incorrupta eiusdem pa∣tris membra locauerint. Successit Eadberto in episcopa∣tum vir domini Eadfridus.

ROmanorum. 71 regnauit Tiberius annis. 7. vsque in annum. 694. post passionem domini.

[ 721] 1. Synodus Aquileiae facta, ob imperitiam fidei, quin∣tum [ 699] vniuersale concilium suscipere diffidit, donec sa∣lutaribus beati Sergij papae monitis instructa, & ipsa huic cum caeteris Christi ecclesijs annuere consentit. Beatissi∣mus vir Guthlacus die Cal. Septembrium. 8. insulam Cru∣landiā peruenit, ibi{que} vitam anachoreticam ducere cae∣pit.

[ 722] 2. Ciclus solaris incipit. 4. cōcurrentibus bisextilibus. [ 700]

[ 723] 3. Sergius papa obijt. 5. Idus Septembris. Iohannes [ 701] papa. 84. annis tribus & mensibus. 3.

[ 724] 4. Ciclus decennou. 10. incipit, indictione prima. [ 702]

[ 725] 5. Beda in libro de tēporibus, in anno quo eū condi∣dit, [ 703] ita perhibet. Si vis nosse quot sint anni ab incarnatio∣ne domini iuxta Dionisiū scito quot fuerint indictionum ordines, vtpotè in praesenti anno. 5. Tiberij. 46. hos multi∣plica per. 15▪ fiūt. 690. adde semper regulares. 12. quia quarta indictione secundum Dionisiū) natus est dominus, & in∣dictionē anni illius cuiuscū{que} volueris, vtpotè in praesenti,

vnam, fiunt septingenti tres. Isti sunt anni domini iuxta Dionisium: Haec Beda.

[ 704] 6. Gisulphus dux gentis Lōgobardorum Beneuenti Campaniam igne, gladio, & captiuitate vastat. Cum{que} nō [ 726] esset qui ••i resisteret, apostolicus papa Iohannes, qui Ser∣gio successerat, missis ad eū sacerdotibus ac donarijs per∣plurimis, vniuersos captiuos redemit, hostes{que} domum redire fecit. Ipse{que} Iohannes papa obijt indictione. 3. se∣cundum gesta pontificum. Ethelredus Merciorum rex 30. anno regni sui monachus factus, Kenredo suo fratrueli regnum dedit. Venerabilis monachus Beda per ministe∣rium sancti Iohannis Eboracensis episcopi, iubente Ceol∣frido suo abbate, gradum presbiteratus suscepit.

[ 705] 7. Iohannes. 85. papa, annis duobus, mensibus. 8. Qui [ 727] inter multa opera illustria, fecit oratorium sanctae dei ge∣nitrici opere pulcherrimo, intra ecclesiam beati Petri a∣postoli. Herebertus rex Longobardorū, multas curtes & patrimonia Alpium Cottiarum, quae & quondàm ad ius pertinebant apostolicae sedis, sed à Longobardis multo tempore fuerāt ablata, restituit iuri eiusdem sedis, & hanc donationem (aureis scriptam literis) Romam direxit. Alh∣fridus rex Northanhimbrorum in Driffelda. 19. Cal. Ia∣nuarij defunctus est, anno regni sui. 20. necdum impleto. Cui succedens in imperium filius suus Osredus puer octo circiter annorum, regnauit annis. 11. Cuius regni princi∣pio antistes Occidentalium Saxonum Haedda caelestem migrauit ad vitam. Quo defuncto, episcopatus prouinciae illius in duas parochias diuisus est, vna data Danieli, alte∣ra Aldelmo abbati monasterij, quod Maildulfi vrbem nuncupant, ambo in rebus ecclesiasticis & in sciētia scrip∣turarū sufficiētèr instructi. Saxulfus Merciorū episcopus vita quo{que} decessit. Sanctus Aldelmus à beato Brihtwaldo Dorubernensi archiepiscopo ordinatur episcopus.

ROmanorum. 72. Iustinianus secundus, cum Tibe∣rio filio suo, regnauit annis sex, vs{que} in annum. 700.

post passionem.

[ 728] 1. Hic auxilio Interpelli regis vulgariorum regnum [ 706] recipiens, occidit eos (qui se expulerūt) patricios, & Leo∣nem qui locum eius vsurpauerat, necnon & successorem eius Tiberium, Gallinicum autem patriarcham erutis o∣culis misit Romam, & dedit episcopatum Cyro, qui erat abbas in Ponto, eum{que} alebat exulem. Iohannes papa 15. Cal. Nouembris obijt.

2. Sisinnius. 86. papa, mense vno. Beda. 30. aetatis suae [ 729] anno, gradu presbiteratus accepto, libros suos incepit [ 707] facere, in quibus componendis. 29. annis laborauit.

3. Constantinus. 87. papa, annis. 7. & mense vno. Quē [ 708] [ 730] Iustinianus ad se venire iubens, honorificè suscepit ac re∣misit, ita vt eum die dominica missas sibi facere iubens, communionem de manu eius acciperet, quem etiam pro∣stratus in terra pro suis peccatis intercedere rogans, cun∣cta ecclesiae priuilegia renouauit. Kenredus rex Mercio∣rum, & Offa rex Orientalium Saxonum, filius Sigheri re∣gis, eorundem relictis vxoribus, agris, cognatis, & patria propter Christum & propter Euangelium, Romam vene∣runt, ibi{que} attonsi ac monachi facti, ad limina apostolorū in precibus, ieiunijs, & elemosinis, vsque in diem vltimum permanserunt, sic{que} ad visionem beatorum apostolorum in coelis diu desideratā peruenerunt. Cum quibus & san∣ctus Egwinus Wicciorum episcopus (rogatus ab eis) Ro∣mā venit, & vt in monasterio quod in territorio Wigor∣nensi construxerat, ab improborum irruptione securius redderet, epistolam priuilegij à papa Constantino petijt, & impetrauit.

[ 731] 4. Successit Kenredo in regnū Ceolredus, filius Ae∣thelredi [ 709] regis, qui ante ipsum Kenredum idem regnum tenebat. Sanctus Aldelmus Westsaxonicae prouinciae an∣tistes, vir vndecun{que} doctissimus, migrauit ad dominum. Pro quo pontificatum suscepit Forthredus, vir & ipse in scripturis sacris multùm eruditus.

Wilfridus sanctis meritis & nomine magnus, Iactatus multis per tempora longa perîclis. Quindecies ternos postquàm egit episcopus annos Transijt, & gaudens coelestia regna petiuit.

Cuius corpus in primo suo monasterio, quod dicitur In Hripum, in ecclesia beatri Petri apostoli est honorificè tumulatum. Quo defuncto, Acca presbiter eius, vir stre∣nuissimus, coram deo & hominibus magnificus, cantor peritissimus, in literis sacris doctissimus, in catholicae fi∣dei confessione sanctissimus, castissimus, in ecclesiasticae institutionis regulis solertissimus, ac deo dilecti Bosae E∣boracensis episcopi quondàm alumnus, Hagustaldensis ecclesiae praesulatum suscepit.

[ 710] 5. Berhfridus regis Osredi praefectus, cum Pictis pugnauit, & victor extitit. Gewissorum rex bellicosus [ 732] Ina & Nun suus proximus, cum Gerente Britonum rege bellum gessêre, victum{que} in fugam vertêre. Reuerendissi∣mus pater Adrianus, monasterij beati Petri abbas, est de∣functus, & in eodem monasterio sepultus. Cui successit in regimine discipulus suus Albinus, qui non minùs Graecae & Latinae▪ quàm Anglicae linguae, quae sibi naturalis extitit, peritus.

[ 711] 6. Iustinianus cùm exercitū mitteret in Pontum, mul∣tùm [ 733] prohibente papa apostolico, ad comprehendēdum Philippicum, quem ibi reliquerat: conuersus omnis ex∣ercitus ad partem Philippici, fecit eum ibidem imperato∣rem, reuersus{que} Constantinopolim pugnauit contra Iu∣stinianum ad. 12. ab vrbe milliarium, & victo at{que} occiso Iustiniano regnum suscepit Philippicus.

ROmanorum. 73. regnauit Philippicus anno vno & mensibus sex, vsque in annum. 702. post passionem domini.

[ 712] 1. Hic eiecit Cyrum de pontificatu, eum{que} ad guber∣nandum [ 734] abbatis iure monasterium suum Pontum redire praecepit. Idem Constantino papae misit literas praui

dogmatis, quas ille cum apostolicae sedis consilio respuit. Ethuius rei causa fecit picturas in porticu sancti Petri, quae acta sex sanctarum Synodorum vniuersalinum contine∣rent: nam & huiusmodi picturas cùm haberentur in vrbe regia, Philippicus iusserat auferri. Statuit{que} popu∣lus Romanus nè haeretici imperatoris nomē, aut chartas vel figuram solidi susciperent, vnde nec eius effigies in ecclesiam inducta est, nec nomē eius ad missam prolatū.

[ 735] 2. Contra hunc Anastasius consurgens, regno occu [ 713] lis{que} priuauit.

ROmanorum. 74. regnauit Anastasius annis tribus, vs∣que in annum. 703. Iste literas Constantino papae Romam per Scholasticum patricium & exarchum Italiae direxit, quibus se fautorem catholicae fidei, & sancti Sixti concilij praedicatorem esse dixit.

[ 736] 1. Anachorita probatissimus, dei{que} sacerdos fidelis∣simus, [ 714] dilectae Christi virginis Pegiae germanus, innume∣rabilium virtutum patrator Guthlacus, indictione. 12. quarto lumine festi Paschalis. 3. Idus Aprilis animam ad gaudia perpetuae emisit exultationis. Cui Cissa qui diu pa∣ganis ritibus deditus erat, sed pòst baptismum in Britan∣nia perceperat, successit.

[ 737] 2. Constantinus papa obijt. 6. Idus Ianuarij. Grego∣rius [ 715] papa. 88. annis. 17. mensibus. 10. Hic erat vir castus & sapiens, qui Bonifacium (genere Anglum) ordinauit episcopum sedi Moguntinae▪ per quem Germania verbum salutis suscepit. Quidam Petronax ciuis Brixianae vrbis, diuino amore compūctus Romam venit, inde{que} hortatu beati papae Gregorij montem Cassinum expetijt, ibique cū aliquibus simplicibus viris habitare coepit, & non mul∣tò pòst, suffragantibus sibi meritis eximij patris Benedi∣cti, multorum ibi monachorum ad se concurrentium pa∣ter effect{us}, reparatis habitaculis regularitèr viuere coepit. Pippinus filius Ansgisi, apud Gallias Francorum regnans, obijt. Cui Carolus, qui & Maior domus, filius eius,

in regnum succedit per annos. 27. vs{que} ad filios suos Car∣lomannum & Pippinum primum imperatorem Franco∣rum▪ Luitbrandus rex Longobardorum, donationem pa∣trimonij Alpium Cottiarum, quam Herebertus rex fece∣rat, & ille repetierat, admonitione venerabilis papae Gre∣gorij confirmauit. Ina rex Westsaxonum, & Ceolredus rex Merciorum, in loco qui Wodnesbeorh dicitur, pug∣nauerunt.

[ 716] 3. Gregorius papa. 2. constituit vt in quadragesimali [ 738] tempore ieiunium missarum{que} celebritas fieret, quod ante eum non erat. Vir domini Egbertus, cuius supra meminimus, Iienses monachos ad catholicum Pascha & ecclesiasticam correxit tonsuram. Osredo occiso, Kenre∣dus magnifici viri Cuthwini filius, gubernacula regni Northanhimbrorum suscepit. Rex Merciorum Ceolre∣dus defungitur, & Licetfeldiae sepelitur. Post quē Aethel∣baldus cōsobrinus suus, filius videlicet Alweonis, patrue∣lis scilicet patris sui regis Aethelredi, vt ei prophetico spi∣ritu sanctus praedixerat Guthlacus, regnum nanciscitur. Aethelredus quondàm rex Merciorum, pòst autem ab∣bas Bardoniensis caenobij, quod ipse construxit, ê saeculo migrauit: & aeternae faelicitatis, serenitatis, ac lucis gaudia intrauit. Magnae vir sanctitatis & religionis, Ceolfridus abbas. 7. Cal. Octobrium die, feria. 6. apud Lingonas Bur∣gundionum ciuitatem peregrinus obijt, & in ecclesia san∣ctorum martyrum geminorum Speusippi, Eleusippi, & Meleusippi sepultus est. Erat autem quando obijt. 74. an∣norum, presbiterij gradu functus annis. 47 abbatis offi∣cium ministrans annis. 35.

ROmanorum. 75. Theodosius regnauit anno vno, vs{que} in annum. 705. post passionem domini.

[ 717] 1. Anastasius cùm classem in Alexandriam contra Sa∣racenos [ 739] direxisset, exercitus de medio itinere reuertitur; & Theodosium imperatorem facit, coactum{que} eum in so∣lio imperij confirmauit. Qui deinde apud Nicenam ciui∣tatem

graui praelio vicit Anastasium, in quo septem mil∣lia de exercitu imperij ceciderunt. Capto autem Anasta∣sio, dato{que} sibi sacramēto clericum fieri, ac presbiterū or∣dinari praecepit. Theodosius verò vt regnauit, cùm esset catholicus, mox in regia vrbe imaginem illam veneran∣dam, in qua sanctae sex Synodi erant depictae, & à Philippi∣co fuerat deiecta, pristino in loco erexit. Tiberis fluuius alueum suū egressus, multa Romae fecit exitia, adeò vt in Via lata ad vnam & semis staturā excresceret, at{que} à por∣ta sancti Petri apostoli vsque ad Pontem Miluium aquae descendentes se coniungerent. Mansit autem sic diebus septem, donec agentibus Letanias crebras ciuibus, octauo demùm die reuersus est. Sanctus Egwinus. 3. Wicciorum episcopus, transiuit ad dominum, indictione. 15.3. Cal. Ianuarium die, feria. 5. Pro quo Wilfridus religionis vir eximiae, electus illo adhùc superstite, praesulatum suscepit Wigorniensis ecclesiae.

ROmanorum. 76. regnauit Leo, annis. 9. & inde annis 15. vs{que} ad Pippinum primum Francorum imperato∣rem, hoc est, in annum. 729 post passionem domini.

[ 740] 1. Coenrendus Northanhimbrorum rex moritur, & [ 718] Osricus in regem leuatur. Ingelsus frater Inae regis West∣saxonum, vitae modum fecit. Quorum sorores extitêre sancta Quenburga & sancta Cuthburga, quae monasteriū virginum deo deuotarum, in loco qui dicitur Winburnan construxit. Hanc autem Aldfridus rex Northanhimbro∣rum in coniugem habuit, sed ante finem suae vitae connu∣bio carnalis copulae ambo pro dei amore renunciauêre.

[ 741] 2. Saraceni cum immenso exercitu Constantinopo∣lim [ 719] obsident, donec ciuibus multa orationum instantia ad dominum clamātibus, plurimi hostium frigore, fame, at{que} pestilentia perierunt.

[ 742] 3. [ 720]

[ 743] 4. Daniel Ventanae ciuitatis episcopus, Romam iuit. [ 721] Eodemque anno rex Ina Clitonem Kineulfum occidit.

Sanctus Iohannes Eboracensis ecclesiae episcopus, cùm prae maiore senectute minùs episcopatui administrando sufficeret, ordinato pro se Wilfrido presbitero suo, seces∣sit ad monasterium suum, quod dicitur In silua Deirorū, ibique vitam in conuersatione deo digna complens, caele∣stia Nonis Maij conscendit. Eadfridus Lindisfarnensis e∣piscopus obijt: cui Mailrosensis abbas & presbiter Ae∣thelwoldus successit.

[ 722] 5. Ciclus decennouenalis. 11. incipit, Indictione. 5. [ 744] Aethelburga regina castrum (Tātun dictum) penitùs de∣struxit, quod priùs rex Ina construxit, qui eodem anno cum Australibus Saxonibus pugnauit.

[ 723] 6. Saraceni pertaesi obsidionis abscedunt. Qui inde [ 745] regressi Vulgarorum gentem, quae est super Danubiū, bel∣lo aggrediuntur, ab hac quoque victi refugiunt, ac naues repetunt.

[ 724] 7. [ 746]

[ 725] 8. Wihtredus rex Cantuariorum, filius Egberti. 9. [ 747] die Cal. Maiarum obijt· & regni, quod per. 34 semis annos tenebat, filios. 3. Aethelbertum, Eadbertum, & Alricum reliquit haeredes. Rex Ina denuò cum Suthsaxonibus pug∣nans, Clitonem Aldbrihtum, quem priùs de Wessaxonia expulerat, occidit. Hoc anno Beda computator more cō∣puti librum componit, ipso ita teste. Si vis nosse per an∣nos singulos quot sint epactae, sume annos domini iuxta Dionisium quotquot fuerint, vtputa in praesenti. 8. Indi∣ctione. 725. partire per decem & nouē, decies nouies tri∣ceni. 570. decies nouies octoni. 150. dipondius, remanent tres: hos item multiplica per. 19. fiunt. 33. tolle. 30. rema∣nent tres. Istae tres sunt epactae anno praesenti. Haec Beda.

[ 726] 9. Tobias Hrofensis ecclesiae praesul defunctus est qui [ 748] ita Graecam cum Latina didicit linguam, vt tam notas ac••amiliares sibi eas quam natiuitatis suae, id est Anglicae, loquelam haberet. Post quem episcopatus officium Ald∣uulfus Berhtwaldo Dorouernensis archiepiscopo con∣secrante

suscepit.

[ 749] 10. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisexti∣libus. [ 727]

[ 750] 11. Relicto imperio, ac Aethelhardo de prosapia Cer∣dicij [ 728] regis oriundo commendato, rex Ina ad limina bea∣torum apostolorum (Gregorio pontificatum agēte) pro∣fectus est, cupiens in vicinia sanctorum locorum ad tem∣pus peregrinari in terris, quo familiariùs à sanctis recipi mereretur in coelis. Eodem anno praeliati sunt rex Aethel∣hardus & Oswoldus Clito, filius Aethelbaldi, filij Kinebal∣di, filij Cuthwini, filij Ceaulini.

[ 751] 12. Mense Ianuario cometae duae circa solem appa∣ruêre, [ 729] & duabus fermè septimanis permansêre. Quo anno sanctus vir domini Egbertus, cuius saepè meminimus, ipso die Paschae, quod. 8. Cal. Maiarum die caelebrabatur, mi∣grauit ad dominū. Et mòx peracto Pascha, hoc est. 7. Idus Maij, Osricus rex Northanhimbrorum vita decessit, & fratrem Kenredi regis, qui ante se regnauerat, Ceolul∣fum sibi haeredem fecit. Ad quem Beda famulus Christi, presbiter & monachus, historiam gentis Anglorum ec∣clesiasticam scripsit. Ceolulfus extitit filius Cuthae, qui fuit Cuthwini, qui fuit Egwaldi, qui fuit Aldhelmi, qui fuit Oscae, qui fuit Idae, qui fuit Eoppae.

[ 752] 13. Oswaldus Clito vir strenuissimus defunctus est. [ 730]

[ 753] 14. Brihtwaldus archiepiscopus longa consumptus [ 731] aetate, die. 5. Iduum Ianuarij obijt. Gregorius papa ob∣ijt. 3. Idus Februarij. Pro Brihtwaldo Tadwinus presbiter monasterij, quod vocatur Briudunū, de prouincia Mercio∣rum, archiepiscopus consecratus est in Doruuernensi ciui∣tate à Daniele Wentano & Ingualdo Lundoniēsi & Ald∣wino Licet feldensi & Aldulfo Hrofensi antistitibus, die 10. mensis Iunij dominica, vir religione & prudentia in∣signis, sacris quo{que} literis nobilitèr instructus. Anno ad∣uentus Anglorū in Britanniā circiter. 282. ecclesijs Can∣tuariorum Tadwinus & Aldulfus episcopi praefuerunt.

Porro prouinciae Orientalium Saxonum Ingualdus epis∣copùs, prouinciae Orientalium Anglorum Eadbertus & Hathulacus episcopi, prouinciae Occidentalium Saxonū Daniel & Fortherus episcopi, prouinciae Merciorum Ald∣winus episcopus, & eis populis qui vltra amnem Sabrinā ad occidentē habitant, Walhstodus episcopus, prouinciae Wicciorum Wilfridus episcopus, prouinciae Lindisfaro∣rum Kinebertus praefuit. Episcopatus Vectae insulae ad Da∣nielem pertinet episcopum Ventanae ciuitatis. Prouincia Australium Saxonum iam aliquot annis abs{que} episcopo manens, ministerium sibi episcopale ab Occidentalium Saxonum antistite quaesiuit. Hae omnes prouinciae caete∣rae{que} Australes ad confinium vs{que} Humbri fluminis cum suis quaeque regibus, Merciorum regi Aethelbaldo subie∣ctae fuerunt. At verò prouinciae Northanhimbrorum, cui rex Ceolulfus praefuit. 4. episcopi praesulatum tenuerunt. Wilfridus in Eboracensi ecclesia, Athelwoldus in Lindis∣farnensi, Acca in Hagustaldensi, Pectelinus in ••a quae Cā∣dida casa vocatur. Britones magna ex parte Anglorum seruitio mancipati fuêre.

[ 732] 15. Gregorius. 89. papa annis. 11. [ 754]

[ 733] 16. Eclipsis facta est solis. 18. Cal Septemb. circa horā [ 755] diei tertiam, ita vt paenè totus orbis solis quasi nigerrimo & horrendo situ videretur esse coopertus. Saraceni praedi∣cti cùm nauibus alta peterent, ingruente subita tempesta∣te plurimi ex ipsis mersi sunt & necati: plurimae enim na∣ues eorum per littora fractae iacebant. Luitbrandus verò rex Longobardorum audiens quòd Saraceni loca sancta corrumperent, & quòd depopulata Sardinia, etiam loca illa faedarent vbi ossa sancti Augustini episcopi (propter vastationem barbarorum) olim trāslata & honorificè fue∣rant condita, misit: & dato praetio transtulit accepta Tici∣nis, ibidem{que} cum debito tanti patris honore recondi∣dit. Hagustaldensis episcopus Acca praesulatu pulsus est.

[ 734] 17. Luna sanguineo rubore perfusa, quasi hora inte∣gra [ 756]

.2. Cal. Februarij circa gallicantum, dehinc nigredine subsequente ad lucem propriam visa est reuersa. Dorro∣ueruensis archiepiscopus Tadwinus. 3. Cal. Augusti de sae∣culo migrauit. Cui Nothelmus ecclesiae Lundoniēsis pres∣biter, in archiepiscopatus officium successit. Sacerdos ve∣nerabilis, monachus per omnia laudabilis, computator mi∣rabilis, Beda sanctissimus, secundum Anglicas chronicas anno praesenti, secundum verò suum discipulum Cuth∣bertum, qui eius obitum descripsit, suae{que} decessioni cum alijs quam plurimis interfuit, anno sequenti, ante Ascen∣sionem dominicam. 4. feria, id est. 8. Cal. Iunij, circa ho∣ram. 10. in magna mentis deuotione & tranquilitate, vlti∣mum ê corpore spiritum efflauit, sic{que} gaudens ad regna caelestia migrauit. Hic suae gentis quamplurima gesta hucus{que} luculēto descripsit sermone, vnum{que} temporalis vitae modum{que} terminauit historiae. Nos verò deo aspi∣rante, ab eius vitae foelici exitu▪ prout Anglicarum chroni∣carum reperimus textum, fidelium{que} virorum credibili relatu, vel quae nos ipsi indubitata audiuimus, vel quae∣dam quae oculis aspeximus, amodo fidelitèr notata, fide∣lium successorum relinquenda dignum duximus memo∣riae.

[ 757] 18. Pectelinus Candidae casae praesul obijt, cui Frith∣waldus [ 735] in pontificatus regimine successit.

[ 758] 19. Nothelmus Dorouernēsis archiepiscopus à Gre∣gorio. [ 736] 89. papa, pallium suscepit.

[ 759] 20. Episcopus Scireburnensis ecclesiae Fortherus, & [ 737] Frithogitha Occidentalium Saxonum regina, Romam perrexêre.

[ 760] 21. Gregorius papa praedictus cōstituit in missa: Quo∣rum [ 738] solennitas hodiè, & reliqua, vs{que} Largitor admitte. Ceolulfus rex Northimbrorum, regni gubernaculo re∣licto, & Eadbrihto patrueli suo (Eatae scilicet filio) tradito, monachus efficitur.

[ 761] 22. Aethelwaldus Lindisfarnensis, & Acca Hagustal∣densis [ 739]

praesules, morti debita persoluunt, & Aethelwaldo Kineulfus, Accae verò Frithebertus succedit.

[ 740] 23. [ 762]

[ 741] 24. Ciclus decennouenalis. 12. incipit, Indictione. 8. [ 763] Leo imperator obijt, Constantinus filius eius successit. Carolus filius Pippini, qui & Maior domus dictus, rex Francorum obijt. Aethelhardus Westsaxonum rex obijt, cui propinquus suus Cuthredus in regnum successit: qui regem Merciorum Aethelbaldum frequenter bello laces∣siuit. Nothelmo Dorouernensi archiepiscopo. 16. Cal. Nouembris defuncto, Cuthbertus (qui. 5. erat Herefor∣densis episcopus) archiepiscopatū suscepit. Mortuo quo{que} Hrofensi episcopo Aldulfo, Dunnus cōsecratus est pro eo.

ROmanorum. 77. Pippinus filius Caroli, Francorum primus imperator, annis. 27. vsque in annum. 755. post passionem domini.

[ 742] 1. Gregorius papa obijt. 4, Cal. Decemb. Indictione. [ 764] 10. Zacharias. 90. papa, annis. 11.

[ 743] 2. Aethelbaldus Mercensium & Cuthredus Occiden∣talium [ 765] Saxonum reges, cum Britonibus pugnauêre. Wil∣frido Hwicciorum episcopo, de hac vita subtracto, Mil∣redus▪ successit. Sanctus Bonifacius Mogontinus archie∣piscopus, clarus habetur. Visae sunt stellae quasi de coelo cadere.

[ 744] 3. Sanctus Bonifacius Fuldam monasterium in foli∣tudine [ 766] Bochonia inchoauit. Wilfridus iunior, Eboracen∣sis ecclesiae pontifex. 3. Cal. Maij è viuis exiuit, & Egber∣tus regis Aedberti frater, archiepiscopatus insigni subli∣matur. Daniel episcopus ciuitatis Wentanae longa iam venerabilis aetate, sponte praesulatu dimisso, in eadem ci∣uitate recedit: & Hunfridus pro eo episcopatū suscepit.

[ 745] 4. Carlomannus rex, frater imperatoris, secundum [ 767] consultum fratris regnum dimittens, Romam venit: & à Zacharia papa tonsuram accepit, deindè in monte So∣ractae apud ecclesiam sancti Siluestri constructo monaste∣rio

cum fratribus secum ad haec venientibus, per aliquot annos deo seruiens vixit, sed ob insolentiam Francorum Romam veniētium, ••um{que} vt dominum quondàm suum visitantium, ad monasterium sancti Benedicti in monte Cassino situm perrexit, vbi posteà regularitèr vixit. Da∣niel anno. 43. ex quo episcopatus officium suscepit, post multiplices coelestis militiae agones, ad praemia remune∣rationis perpetuae transiuit.

[ 768] 5. Rex Eastsaxonum Selredus occiditur. [ 746]

[ 769] 6. [ 747]

[ 770] 7. Gripho fugit in Saxoniā ob metum imperatoris. [ 748] Kenricus Occidētalium Saxonum Clito interficitur. Ead∣bertus rex Cantuariorum defungitur, suus{que} frater Ae∣thelbertus in regem constituitur.

[ 771] 8. Gripho iterùm de Saxonia reuertitur. [ 749]

[ 772] 9. Pippinus decreto Zachariae papae, à Bonifacio Mo∣guntino [ 750] archiepiscopo vngitur in imperatorem, & ob id post papam secundus habetur episcopus Moguntinus. Cuthredus rex Occidentalium Saxonum cum Duce ani∣misissimo Aethelhuno pugnauit.

[ 773] 10. Gripho obijt. Burchardus prim{us} episcopus Wir∣ziburh [ 751] ordinatur, qui sedit annis. 40.

[ 774] 11. Zacharias papa obijt Ibidus Martij indictione. 5. [ 752] Stephanus. 91. papa, annis. 5. mense vno. Anno regni sui 12. Cuthredus Westsaxonum & rex Merciorum Aethel∣baldus iuxta Beorhtfordam satis durum commisêre prae∣lium.

[ 775] 12. Stephanus papa cum praedicto Carlomanno fra∣tre [ 753] regis monacho, venerunt ad Pippinum in Franciam, petentes defensionem contra Haistulfum regem Longo∣bardorum. Cuthredus rex denuò cum Britonibus pug∣nans, ex eis quamplurimos interfecit.

[ 776] 13. Vnxit idem papa duos filios Pippini Carloman∣num [ 754] & Carolum Magnum imperatores. 5. Cal. Augusti. Cuthredus rex Westsaxonum obijt, & suus propinquus

Sigebertus filius Sigerici successit. Defuncto Wentanae ciuitatis praesule Hunfertho▪ Kinehatdus pro eo episcopa∣tum suscepit. Dorobernia igne consumpta est.

[ 755] 14. Sanctus Bonifacius archiepiscopus praedicās ver∣bum [ 777] dei in Fresia, passus est cum alijs martiribus, Nonis Iunij. Kineulfus de prosopia Cerdicij regis oriūdus, auxi∣lium sibi ferētibus Westsaxonicis primatibus, regem illo∣rum Sigebertum ob multitudinem suorum iniquorum factorum regno exterminauit, & loco eius regnauit: vnam tamen prouinciam (q́uae Hantunscire dicitur) eidem con∣cessit, quam tam diu tenuit, quoàd vs{que} Ducem Cumbra∣num, qui caeteris diutiùs secum māserat, iniustè peremis∣set. Postmodum verò ab ipso rege Kineulfo quaeritur, & in saltum (qui lingua Anglorum Andred nominatur) ex∣pellitur. Vbi dum diu moratur, in vindictam necis praefati Ducis, à quodam subulco Priuetes flodan lancea perfora∣tur. Idem rex Kineulfus Britones saepissimè praelijs detri∣uit permaximis. Rex Merciorū Aethelbaldus in Segeswal∣de occiditur, corpus{que} eius Hreopedune deportatur, ibi∣dem{que} tumulatur. Cuius regnū Beornredus tyrannus in∣uasit, & per modicum tempus in parua laetitia & iocundi∣tate tenens, regnum cum vita perdidit. Quo mortuo, suc∣cessit in regnum nepos patruelis▪ Aethelbaldi regis Mer∣ciorum Offa, filius videlicet Dingferthi, filij Eanulfi, filij Osmodi filij Eoppae, filij Wibbae, patris regis Pendae.

[ 756] 15. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextili∣bus. [ 778] Lullus archiepiscopus post Bonifacium successit an∣nis. 32.

[ 757] 16. Organum primitùs venit in Franciam, missum à [ 779] Constantino rege Graecorum Pippino imperatori. Ste∣phanus papa obijt. 5. Cal Maij. Cui successit germanus e∣ius Paulus. Eadbertus rex Northimbrensium, amore coe∣lestis patriae imperium reliquit, tonsuram{que} sancti Petri apostoli accepit. Et filius suus Osulfus regimen regni sus∣cepit, & vno anno regnans. 9. Calend. Augusti à Nor∣thimbrensibus

occiditur.

[ 780] 17. Paulus. 92. papa▪ annis. 10. & mense vno. Cuthber∣tus [ 758] Dorouernensis archiepiscopus. 7. Cal. Nouembris vi∣tae modum fecit. His temporibus Orientalibus Saxonibus Swithredus, Australibus Saxonibus Osmundus, Orienta∣libus Anglis Beornus reges praefuerunt.

[ 781] 18. Pippinus imperator in Saxoniam ingreditur. [ 759] Breogwinus post Cuthbertum die festiuitatis sancti Mi∣chaelis archiepiscopus ordinatur. Mollus Aethelwoldus regnum Northanhimbrorum suscepit.

[ 782] 19. Ciclus decennouenalis. 13. incipit Indictione. 13. [ 760] Pippinus in Vasconiam ingreditur. Aethelbertus rex Cā∣tuariorum obijt. Ceolulfus monachus religiosissimus, rex Northimbrorum quondàm gloriosissimus, ad aeternae lucis gaudia transiuit.

[ 783] 20. Pippinus Italiam intrauit, & bellum contra Hai∣stulfum [ 761] regem Longobardorū suscepit. Hoc anno hiems asperima extitit, & Mollus rex Northimbrensium. 8. I∣dus Augusti (iuxta Cliuum Edwini) Clitonem quendam nobilissimum Oswinum occidit.

[ 784] 21. Pippinus Haistulfum paucorum dierum obsi∣dione [ 762] apud Ticinum compulit & obsides dare, & recep∣ta à Romanis oppida at{que} castella restituere, & vt reddita non repeterētur sacramento fidē facere. Breogwinus ar∣chiepiscopus ecclesiae Cātuariēsis vitae finem dedit. 9. Cal. Septemb. Cui successit Iainbertus sancti Augustini abbas.

[ 785] 22. Iainbertus die Purificationis sanctae Mariae in ar∣chiepiscopatum [ 763] leuatur. Eodem{que} anno Frithewoldus Hwitternensis ecclesiae antistes Nonis Maij defungitur. Pro quo Pechtwinus. 16. Cal. Augusti, in regione quae di∣citur Aelfete consecratus episcopatu fungitur.

[ 786] 23. Iainbertus archiepiscopus à papa Paulo, Stepha∣ni [ 764] papae sui praecessoris germano, pallium suscepit.

[ 787] 24. Mollus regnum Northanhimbrorum dimisit, & [ 765] Alhredus filius Eanwini successit: qui fuit Birnhomi, qui

fuit Bofae, qui fuit Bleocmāni, qui fuit Ailrici, qui fuit Idae.

[ 766] 25. Gordegangus Merensis episcopus, corpora san∣ctorum [ 788] Gorgonij & Nazarij à Roma in Franciā adduxit. Egbertus Eboracensis archiepiscopus. 14. Cal. Decem∣bris Eboraci obijt. Cui successit Aethelbertus. Frithober∣tus Hagustaldensis episcopus vita decessit, cui Alhmun∣dus successit.

[ 767] 26. Pippinus finito Aquitanico bello contra Waifa∣rium [ 789] Ducem Aquitamae, quod continuis nouem annis ges∣sit, Turonis causa orationis ad sanctum Martinū perrexit. Inde aegressus, Parisijs ad sanctum Dionisium vix perue∣niens, ibi morbo aquae intercutis obijt. 9. Cal. Septemb. ibique sepultus est.

[ 768] 27. Paulus papa obijt. Eximiae religionis monachus, [ 790] Eadbrihtus, quondàm rex Northanhimbrorum nobilis∣simus. 13. Cal. Septemb. defunctus est, ac in eadem por∣ticu, in qua frater suus Egbertus archiepiscopus iacet, tumulatus est.

ROmanorum. 78. Carolus Magnus, filius Pippini, reg∣nauit annis. 46. mensibus quatuor.

[ 769] 1. Stephanus. 93. papa, annis quatuor. [ 791]

[ 770] 2. Mortuo Pippino, Franci generali conuentu totum [ 792] regnum inter duos filios eius Carolum & Carlomānum aequè diuiserunt. Carolus partem patris eorum Pippini, Carlomannus verò partem patrui eorum Carlomanni suscepit.

[ 771] 3. [ 793]

[ 772] 4. Carlomannus post administratum biennio regnū, [ 794] in villa Salamoniaca obijt secundo Nonarum Octobris, & Carolus totum regnū suscepit. Stephanus papa obijt. Adrianus. 94. papa, annis. 23.

[ 773] 5. Carolus Hunaldo, qui post mortem Waifarij bellū [ 795] sibi inferre conabatur fugato, & Aquitania subacta: roga∣tu Adriani papae Italiam perrexit, & Desiderium Longo∣bardorum regem longa obsidione fatigās, in deditionem

suam suscepit: filium{que} eius Adalgisum, in quo omnes spē inclinabant, ab Italia expulit, & Italiam totam subegit: & omnia â Longobardorum regibus ••repta, tam Roma∣nis qu••m Adriano papae restituit: & tunc primùm Ro∣mam Sabbato sanctae Paschae venit.

[ 796] 6. Rubicūdi coloris signum (in crucis modum) in coe∣lo [ 774] apparuit post solis occasum. Merci & Cantuarienses apud Ottanfordam praeliati sunt. In prouincia Australiū Saxonum visi sunt serpentes, aspectu horribiles valdè{que} mirabiles. Festi Paschalis tempore Northimbrenses re∣gem suum Alhredum, Molli regis successorem, Eboraco expulêre, filium{que} eiusdem regis Molli, Aethelbertum in regem leua••êre.

[ 797] 7. Hwicciorum episcopus Milredus obijt, cui in pon∣tificatus [ 775] officium Weremundus successit.

[ 798] 8. Subacta Italia Saxonicum bellum biennio ante Ita∣licum [ 776] inceptum, repetitum est, & per. 33. annos perman∣sit. Quorum Saxonum Carolus decem millia hominum captiuorum cum vxoribus & paruulis dispersit.

[ 799] 9. Pechtwinus Candidae casae praesul obijt. [ 777]

[ 800] 10. Carolus Hispaniam subiecit, & incolumi exercitu [ 778] reuertitur. Domuit Britones, qui in occidente Galliae su∣per littus residebant. Aethelberto à Northimbrensibus regno expulso, Alfwoldus regnum Northimbrorum sus∣cepit. Kineulfus rex Westsaxonum & Offa rex Mercio∣rum, propter Benesingtun, graue gessêre praelium, sed Of∣fa victor existens, eandem villam cepit & possedit. Hwic∣ciorum episcopus Weremundus obijt, & abbas Tilherus illi successit. Aethelbertus ad Candidam casam. 17. Cal. Iulij episcopus Eboraci ordinatur.

[ 801] 11. Ciclus decennouenalis. 14. incipit, indictione. 2. [ 779] Hagustaldensis episcopus Alhmundus. 7. Idus Septemb. obijt▪ pro quo Tilbertus. 6. Nonas Octobris ordinatur: & Higbaldus pro Kineulfo apud Soccabirig Lindisfarnae e∣piscopus consecratur. Rex Alfwoldus pro petendo pallio

Eanbaldi, legatos Romam misit ad Adrianum papam.

[ 780] 12. Carolus iterùm in Saxoniam venit: & fames mag∣na mortalitas{que} magna facta est in Francia. Sanctus Stur∣nus [ 802] primus abbas Fuldensis obijt. 16. Cal. Nouemb. Cui successit Baogulfus.

[ 781] 13. Hwicciorum praesule Tilhero defuncto, Eathore∣dus [ 803] pro illo functus est episcopatus officio. Aethelbertus Eboracensis archiepiscopus Egberti successor obijt, cui Eanbaldus in archiepiscopatum successit. Carolus Saxo∣niam capit. Synodus apud Acleam celebratur: & Kineul∣fus Lindisfarnensis episcopus, & Wereburga Ceolredi quondàm regis Merciorum regina, obierunt.

[ 782] 14. Carolus secundò Romam perexit, ibi{que} baptiza∣tus [ 804] est filius eius Carlomannus, quem Adrianus papa mu∣tato nomine vocauit Pippinum.

[ 783] 15. Hildegardis regina obijt, tres filios Carolū▪ Pip∣pinum, [ 805] & Ludouicum, Carolo relinquens: pro qua Caro∣lus Fastradam sociauit coniugium in sibi.

[ 784] 16. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextili∣bus. [ 806] Kineulfus rex Occidentalium Saxonum, Clitonem Kinehardum, regis videlicet Sigeberti germanum, suo de regno cùm moliretur expellere, contigit illum villam, quae Anglicè Meretun dicitur, causa mulieris cuiusdam cum paucis adijsse. Quo cognito, suos Clito conglobauit illicò, illo{que} festinus cum magno properauit gaudio. Quò cùm venisset, & omnes alto sapori deditos inuenisset: came∣ram (in qua rex dormiens iacebat) spissùm circumuallere suis praecipiebat. Quod rex vt comperit, strato prosilit, arma arripit, ostium camerae aperit, & pugnando se im∣pugnantibus virilitèr resistit. Viso tandem Clitone in il∣lum protinùs irruit, eum{que} oppidò vulnerauit. Cuius mi∣lites haec videntes, simul omnes in regem insurrexêre, vulneratum{que} interfecêre. Exclamat mulier prae timore & dolore, implet{que} cameram flebili clamore. Accurrit paucitas militum, regem videt occisum, quem paulò antè

reliquerat viuum. Quapropter irae stimulis exagitata per∣plurimùm, euaginatis macheris▪ in eius interfectores magnum facit impetum. At illos Clito allocutus blandis∣simè, promittit cui{que} non modicum pecuniae, promittit etiam viuere si ab inceptis velint desistere. Illi verò pro∣missa spernunt, caeptis insistunt, sed omnes (excepto vno Britonico obside nimis vulnerato) occidunt. Manè autem morte regis audita, Dux ipsius Osricus (sibi amicissimus) & Wiuerthus eius minister fidelissimus, cum omnibus quos rex pridie domi reliquerat, citatim aduolarunt, sed fores cunctas seratas inuenerunt. Quas dum moliuntur effringere, ad eos Clito accedēs intrepidè aurum, argen∣tum, dignitates, iuxta suum velle spondet se eis daturum libenti animo, si se regali sublimare velint solio. Intimat etiam eis secum esse quamplurimos illis germanitate cō∣iunctos, qui nullo pacto se abijcere, sed secū velint mori & viuere. At illi spretis promissis, cognatos summoperè ro∣gitant, vt abiecto suo domino incolumes ad se quantotiès exeant. Quibus illi respondentes dixerunt. Quod nobis offertis, socijs cum rege occisis priùs obtulimus vestris. Verū sicut illi nostrae petitioni noluerunt acquiescere, ita & nos hac in re vestrae nolumus obtemperare. His auditis illi propiùs accedunt, portas effringunt, sepes diruunt, & Clitonem cum suis omnibus numero. 84 interficiunt, ex∣cepto solo duntaxàt Ducis filiolo, oppidò tūc vulnerato. Corpus praefati regis Wintoniam humandum deporta∣tur, Clitonis verò in monasterio quod Axanminster dici∣tur tumulatur.

[ 807] 17. Coniuratio Hardradi & Orientalium. Carolus [ 785] pergit Italiam, qui matrem suam Bertradam in basilica sancti Dionisij iuxta patrem humauit cum magna gloria. In loco qui lingua Anglorum Cealchithe dicitur litigio∣sa facta est Synodus, & idcircò modicam portionem suae parochiae archiepiscopus amisit Iainbertus. Defuncto Berthuno Dorcestrensi episcopo, Higebrihtus ab Offa

rege Merciorum in episcopatum est electus: & Egferthus eiusdem regis natus, rex est consecratus.

[ 786] 18. Carolus tertiò Romam perexit: & signum crucis [ 808] in vestibus hominū apparuit. Lullus archiepiscopus Mo∣guntinus obijt. 17. Cal. Nouemb. hora diei secunda. Ri∣colphus sibi successit annis. 27. qui basilicam sanctissimi martyris Albani à fundamentis inchoauit, mirifico opere perfecit, interius{que} ditauit. Sanguis è coelo & terra pro∣fluxit.

[ 787] 19. Carolus à Roma pergit ad sanctum Benedictum, [ 809] & per Alamaniam venit ad Bauariam. Filiam Offae re∣gis Eadburgam duxit vxorem Occidentalium Saxonum rex Brihtricus. Cuius tempore Danici piratae tribus cum nauibus Angliam adiêre. Quorum aduentus dum regis praeposito nunciatus fuisset, eos cum paucis festinus adijt. Cum{que} penitùs ignoraret qui essent vel vnde venissēt, in∣uitos ad regiam minare villam molitus est, sed mòx ab eis occisus est. Hi primi fuerunt, qui de Dania Angliam ad∣ierunt.

[ 788] 20. Synodus apud Pincanhale in Northimbria. 4. No∣nas [ 810] Septemb. celebratur.

[ 789] 21. Carolus Sclauos qui dicūtur (Wulzi) subegit. Rex Northanhimbrorum Alfwoldus, à quodam viro Sigano [ 811] nomine. 9. Cal. Octobris iniustè perimitur, & in ecclesia sancti Petri Hagustaldae sepelitur. In cuius loco occisio∣nis, saepiùs caelitus emiss•• lux apparuit immensa. Succes∣sit autem illi in regnum nepos suus Osredus, regis Alh∣redi filius.

[ 790] 22. Basilica sancti Bonifacij Fuldensis monasterij fun∣datur. [ 812] Iainbertus Dorubernensis archiepiscopus. 2. Idus Augusti defunctus est, in cuius locum Aethelhard{us} abbas electus est. Osredo à Northimbrensibus regno expulso, Aethelredus frater Alfwoldi regnum recepit.

[ 791] 23. Carolus perexit Pannoniam. Beaduulfus. 16. Cal. [ 813] Augusti Candidae casae praesul ordinatur.

[ 814] 24. Carolus Auares subegit & Hunnorum regnum vastat. Osredus quem Northimbrenses regno expulerāt, [ 792] capitur, &. 18 Cal. Octobris iniustè occiditur, & in mo∣nasterio ad ostium Tinae fluminis sepelitur.

[ 815] 25. Coniuratio Pippini contra patrem suum Caro∣lum. Qui consilio detecto tonsuratur▪ & sociorum eius a∣lij [ 793] decollantur▪ alij suspenduntur. Gloriosissimus ac san∣ctissimus rex Orientalium Anglorum Aegelbrihtus, vero regi Christo bonarum virtutum merito acceptabilis▪ om∣nibus blando alloquio affabilis, Offae praepotentis regis Merciorum detestanda iussione, suae{que} coniugis Cinedri∣the reginae nefaria persuasione, regno vita{que} priuatus est capitis abscisione: sed iniustè peremptus terris{que} exemp∣tus, magno tripudio angelorum rex & martir intrauit curiam spirituum beatorū. Ordinatio Aethelhardi archi∣episcopi. 12. Cal. Augusti.

[ 816] 26. Haeresis Feliciana in Sinodo apud Franconofurtū habita damnatur. Fastrada regina de genere Germanorū [ 794] obijt, & in monasterio sancti Albani ad aquilonalem pla∣gam ante altare sanctae dei genitricis sepulta est: pro qua Carolus Luitgardam Alamannam duxit. Rex Northim∣brorum Aethelredus. 3. Cal. Maij à suis interficitur. Vndè Ceolulfus Lindisfarnensis ecclesiae episcopus & Aedbol∣dus antistites de regno illo exierunt. Eadbertus (qui & Pren) super Cantuarios regnare coepit. Offa regi Mercio∣rum. 4. Cal. Augusti defūcto, filius eius Egferthus in regni gloriam successit, &. 141. diebus regnauit, eodem{que} an∣no vitam finiuit. Cui vir magnificus & sancta sobole foe∣lix, Kenulfus successit, qui in pace, iustitia, & pietate, reg∣ni gubernacula rexit.

[ 817] 27. Adrianus papa obijt. 7. Cal. Ianuarij, quem Caro∣lus [ 795] vt fratrem vel charissimum filium planxit.

[ 818] 28. Leo. 95. papa, annis. 20. Quem Romani in Leta∣nia [ 796] maiori captum excaecauerunt, & radicitùs linguam e∣ius absciderunt. Qui in custodiam missus, noctu per mu∣rum

euasit, & ad legatos Caroli Virūdum abbatē & Wit∣gisum Spolitanorum Ducem veniens, Spoletum ductus est, & inde ad regem Carolum in Saxoniam apud Pa∣derbrunnam praesente Ricolpho episcopo Moguntino peruenit, à quibus summo honore susceptus est. Carolus vngitur in imperatorem à papa Leone. Kenulfus rex Merciorum totam pene Cantiam deuastauit, & eorum regem Pren caepit, ligatum{que} in Merciam secum duxit.

[ 797] 29. Ciclus decennouenalis. 15. incipit, Indictione 6. [ 819]

[ 798] 30. Corpus sanctae Wihtburgae virginis filiae Annae re∣gis [ 820] Orientaliū Anglorū, & sororis sanctarū virginum Sex∣burgae Aethelburgae ac Aetheldrithae, sine corruptione in∣uentū est, post annos ferè. 55. ex quo apud villā quae Dirhā vocatur humatum est. Ricolphus archiepiscopus cōsecra∣tur. 4. Nonas Martij, die dominico in monasterio beati Pe∣tri, quod est Friteslar. Wicciorum episcopus Eathoredus obijt: pro quo electus & consecratus est Denebertus.

[ 799] 31. Carolus legendi & psallendi disciplinam diligen∣tissimè [ 821] emendauit. Dorubernensis archiepiscopus Ae∣thelhardus, & Kinebertus Ventanae ciuitatis pontifex, Romam adierunt.

[ 800] 32. Carolus 4. vice Romam cum papa Leone pergit, [ 822] ad reparandum (qui nimis turbatus erat) ecclesiae statū, ibi{que} hiemem transegit. Rex Occidentalium Saxonum Brihtricus obijt, & Egbertus successit. Eodem verò anno, quo rex Brihtricus vita decessitcontigit Merciorum Du∣cem Aethelmundum de Mercia cum suis exijsse, vadum{que} (quod lingua Anglorū Kimeresford nominatur) trāsisse. Cuius aduentu cognito Wiltoniensium Dux Weolhsta∣nus cum Wiltoniensibus ascendit contra eum. Comisso{que} graui praelio multi ex his & ex illis ceciderunt, ambo{que} Duces occisi corruerūt: victoriam verò Wiltonienses ha∣buerunt. Alhmundus filius Alhredi regis Northimbro∣rum occiditur.

[ 801] 33. Carolus à Romanis Augustus appellatur. [ 823]

[ 824] 34. Amarmur Mulus rex Persarum, elephantem & [ 802] alia munera misit Carolo imperatori. Higebaldus Lin∣disfarnensis episcopus obijt, pro quo Egbertus electus, ab Eanbaldo Eboracensi archiepiscopo. 3. Idus Iunij con∣secratur. Weremūdo Hrofensis ecclesiae praesule defuncto. Beornmodus consecratur pro eo.

[ 825] 35. Carolus pontem quingentorum passuum longi∣tudinis [ 803] trans Hrenum Moguntiaco construxit: tanta est enim ibi fluminis illius latitudo. Aethelhardus Doro∣bernensis archiepiscopus obijt, cui Wulfredus successit.

[ 826] 36. Leo papa venit in Franciā. Wulfredus archiepis∣copus [ 804] à papa Leone pallium suscepit.

[ 827] 37. Ecclesia sancti Albani dedicatur hoc anno, Cal. De∣cēb. [ 805] Indictione. 13. qui est annus. 20. Ricolphi post accep∣tum episcopatum, octauus autem postquam episcopus est consecratus. Carolus filius Caroli imperatoris, Boemios vastat, Lethonem regem eorum occidens. Rex Cantuario∣rum Cuthredes, & Eabrihtus Comes, & Ceolburga abba∣tissa, obierunt.

[ 828] 38. [ 806]

[ 829] 39. Mortalitas maxima orta est in monasterio Fuldē∣si: [ 807] adeò vt plurimi ipsorum monachorum morerentur.

[ 830] 40. Carolus religionem Christianam qua ab infantia [ 808] fuit imbutus, sanctissimè & pijssimè docuit, circa paupe∣res elemosinas deuotissimè exercens.

[ 831] 41. Corpus sancti Bartholomei de insula Lipparita∣na [ 809] transuectum, delatum est Beneuentum.

[ 832] 42. Pippinus filius imperatoris obijt. Maxima morta∣litas [ 810] boum totam penè vastauit Europam. Carolus im∣perator antequàm obijsset, crebra febre quadriēnio cor∣ripitur.

[ 833] 43. Carolus primogenitus imperatoris obijt. Ipse [ 811] verò imperator Carolus anno. 43. regni eius in Francia, in Italia autem. 36. imperij. 11. Indictione 4. thesauros & vestes caetera{que} omnia diuisit in tre•• partes. Quarum duas

partes in vnā & viginti partes totidē metropolitanis ci∣uitatibus, quae in regno eius noscūtur, partitus est: quarū nomina sunt haec 1. Roma. 2. Rauenna. 3. Mediolanum. 4. Forum Iulij 5. Grandus. 6. Colonia. 7. Moguntiacus. 8. Iuuauum quae & Salzbuth. 9. Treueris, 10. Senones. 11. Vesontiū. 12. Lugdunum. 13. Rotomagus. 14. Remis. 15. Arelatus, 16. Vienna. 17. Darantasia. 18. Ebrodunum. 19. Burdigala. 20. Turonis. 21. Bituriges. Vnusquis{que} autem metropolitanus episcopus vnam partem ecclesiae suae, & duas suffraganeis suis dare debuit. Tertia verò pars vel vsque ad obitum eius, vel vsque dum vsu quotidiano ca∣rere vellet mansit ipsa{que} postremo. 4. diuisionibus secuta est. Prima pars addita est ad. 21. supradictas. Altera seces∣sit filijs & filiabus suis, ac nepotibus. Tertia distributa est pauperibus. Quarta seruis & ancillis, palatio famulanti∣bus. Ad tertiam verò partem addita sunt vasa at{que} vtensi∣lia ex aere & ferro alijs{que} metallis, cum armis & vestibus, & omnis suppellex ad varios vsus, vt sint cortinae, stragula, tapetia, filtra, coria, sagmata, vt erogatio ele••osinae ad plures peruenire potuisset Capellam, id est ecclesiasticum ministerium, quod per haereditatem sibi venit, integrum seruari decreuit exceptis siqua ipse capellae eidem in vasis aut libris ad didisset, quae qui vellet emeret. Horum ergò pretium, at{que} librorum, quorum magnam copiam in bi∣bliotheca sua habuit, pauperibus erogatur.

[ 812] 44. Wulfredus Dorouernensis archiepiscopus, & Wi∣bertus [ 834] Scireburnensis ecclesiae praesul, Romam perexerūt.

[ 813] 45. Pons quem apud Moguntiacum per decem annos [ 835] ingenti labore, & opere mirabili, de lignis Carolus rex construxit, adeò vt perpetuo durare posse videretur, anno vno ante obitum suum, ita tribus horis conflagrauit, vt ne vna quidem ha••tula super aquam remaneret. Pontem autem ipsum Ricolphus episcopus dicitur iussisse incēde∣re, propter latrocinia quae noctibus in eo exercebantur, dum homines spoliati in flumen ipsum iacti necabantur.

Sed Kinehard{us} (qui vitā Caroli istius scripsit) haec fortuitu refert cōtigisse. Ricolphus archiepiscop{us} obijt, Haistulfus post eum successit annis vndecim. Carolus circa Cal. No∣uēb. habito generali conuentu, vocauit de Aquitania Lu∣douicū filium suū, & die dominico cùm post omnium cō∣sensum regem illum laudantium, eum cōmonuisset, prae∣cepit ei vt proprijs manibus de magno altari Aquisgrani coronam imperij capiti suo imponeret, ob recordationē paternae admonitionis, & ita donatus magnis muneribus, Aquitaniā redijt. Imperator verò mense Ianuario post bal∣neū febre corripitur. In qua cū. 7. dies laborasset, septimo die accepto corpore & sanguine domini, vt confirmaret exitum suum, laborauit ipso die & nocte sequenti. Se∣quenti verò die luce a dueniente, sciens quid facturus erat, manu dextra vt potuit signo sanctae crucis totum corpus suum signauit, deinde{que} colligens pedes, ac brachia super corpus extendens, clausis{que} oculis hunc versum psallens, In manus tuas Domine commendo spiritum meum, in senectute bona obijt, 5. Cal. Februarij, Indictione. 7. anno aetatis suae. 72. incarnationis domini secūdum Dionisium 813. ibi{que} Aquisgrani eadem die in basilica Saluatoris san∣ctae{que} Mariae semper virginis, quam ipse ex fundamento mirifico opere construxit, sepultus est. Wulfredus archi∣episcopus cum benedictione sancti papae Leonis ad sui praesulatus sedem reuertitur. Eodem anno Egbertus rex Westsaxonum Occidentales Britones deuastauit.

ROmanorum. 79. Ludouicus regnauit annis. 26. men∣sibus{que} vndecim.

[ 836] 1. Ludouicus omnem iustitiam regni sui inquirens, [ 814] restaurat.

[ 837] 2. Baogulfus abbas Fuldensis obijt. 8. Idus Iulij, ius∣sumque [ 815] est vt omnes monachi cursum sancti Benedicti cantarent, Ratgerus abbas successit Baogulfo, annis. 5.

[ 838] 3. Exercitus Ludouici Sclauos superat: & Leo papa [ 816] obijt. Anglorum schola Romae igne cremata est.

[ 817] 4. Ciclus. 16. decennouenalis incipit, Indictione. 10. [ 839] Stephanus. 96. papa, annis. 3. & mensibus. 7. Iste obuiauit Ludouico in magno campo Remensium susceptus, sequē∣ti die dominica coram omni populo vnxit eum in impe∣ratorem: & coronam mirae pulchritudinis, quam secum detulerat, imposuit capiti eius, aliam{que} coronam capiti Irmingardae reginae, nominans eam Augustam. Qui po∣steà donatus magnis muneribus Romam redijt.

[ 818] 5. [ 840]

[ 819] 6. Stephanus papa obijt. Monasterium sancti Boni∣facij [ 841] ad Fuldam dedicatur Cal. Nouemb. Rex Merciorum S. Kenulph{us}, post multa bona (quae in sua vita gessit) ope∣ra, ad beatitudinem quae in coelis est transiuit perhennem, filium{que} suum Kenelmum septennem regni reliquit haere∣dem. Sed paucis mensibus euolutis, germanae suae Quen∣drithae insidijs, cuius saeuam cōscientiam dira cupido reg∣nandi armârat, ausu crudelitatis ab Asceberto nutritore suo cruētissimo, in vasta silua{que} nemorosa sub arbore spi∣nosa occultè traditur iugulo, verùm qui solo teste coelo est iugulatus, caelo teste per columnam lucis postmodùm est reuelatus. Absciditur caput Kenelmi natalis & inno∣centiae candore lacteum: vnde lactea columba aureis pen∣nis euolat in coelum. Post cuius foelix martirium, Ceolul∣fus regnum suscepit Merciorum. Defuncto Egberto Lin∣disfarnensi episcopo, Eathoredus successit.

[ 820] 7. Paschalis papa. 97. Ratgerus abbas obijt. 4. Idus [ 842] Decembris. Euigil successit annis. 5. Ludouicus impera∣tor Britanniam subegit, Ducem eius Marcomannum occi∣dens. Inde regrediens Irmingardam reginam febricitan∣tem inuenit: quae & paulo post obijt. Ludouicus impe∣rator in Ingelenheim villa regia generale suum placitum habuit, & Iuditham filiam Welfi Ducis Bauariae reginam sibi sociauit.

8. Rex Merciorum Ceolulfus regno expellitur: & [ 843] [ 821] Beornulfus in regnum suscipitur.

9. Ludouicus imperator per exercitum suum Orien∣tales [ 822] [ 844] Sclauos vastat, duce eorum nomine Liduito fuga∣to. Duces robutissimi Burhelmus & Muca occidūtur: & Synodus in loco qui dicitur Clouesho celebratur. Dene∣bertus Wicciorū episcop{us} obijt, cui Heabertus successit.

[ 845] 10. Ludouicus imperator primogenito filio suo Lo∣thario, [ 823] placito generali habito, filiam Hugonis Comitis coniunxit. Britones in loco qui dicitur Gafulford à Dom∣naniensibus caesi sunt. Rex Occidentalium Saxonum Eg∣bertus & rex Merciorum Beornulfus in Ellandune, id est in monte Eallae, pugnam iniêre, sed facta strage non mo∣dica, Egbertus potitur victoria. Vnde mòx filium suum Athelulfum, & Alhstanum Scireburnensem episcopum, suum{que} Ducem Wulfhardum cum magno exercitu Can∣tiam direxit. Qui statim vt illò venerunt, regem eiusdem prouinciae Baldredum regno expulerunt. Post haec Can∣tuarienses, Suthregienses, Australes Saxones, Orientales Angli, spōte se regi dederunt Egberto: ex cuius propin∣quorum manibus prius extorti, extraneorum regum di∣tioni per aliquot annorum curricula inuiti sunt subacti. Orientales Angli simul cum suo rege legatarios miserunt ad regem Westsaxonū Egbertum, supplicantes vt patro∣nus illis & fortis esset murus contra infestinationem & impetum Mercensium. Qui petitioni illorum acquieuit, & se libentèr eos adiuturum in omnibus spospondit. Ve∣rùm haec Beornulfus rex Merciorum vili pendens, exer∣citum collegit non modicum, illorum{que} fines hostilitèr intrauit, at{que} neci optimum quem{que} tradere festinauit. Contra quem rex eorum cum suis ascendit, inito{que} praelio illum cū maxima parte sui exercitus interfecit. Cui pro∣pinquus suus Ludecanus in regnum successit.

[ 846] 11. Ludouicus imperator de placito generali Attina∣co [ 824] palatio, Lotharium filium suum cum coniuge sua Ir∣mingarda in Italiā direxit. Eugenius papa. 98. Haistulfus archiepiscopus Moguntinus obijt. Otgarius successit. Qui

cùm ad Italiam (ob discordiam filij) ab imperatore cum a∣lijs directus, Papiam venisset, quidam clericus cum reli∣quijs sancti Seueri Rauennae vrbis episcopi, necnon vxo∣ris eius Vincentiae, filiae{que} eius Innocentiae, quasi furto ab∣stulerat, ad eundem Otgarium se contulit, & ei quid egis∣set innotuit. Otgarius autem gaudens, easdem reliquias suscepit, & eas Moguntiacum secum adduxit, at{que} in mo∣nasterio sancti Albani, sanctā Vincentiam ad australem plagam, sanctam verò Innocentiam ad aquilonalem po∣suit, sanctum verò Seuerum iuxta altare sancti Albani, cu∣ius posteà reliquias ad Erfesfurt transtulit.

[ 825] 12. Ludouicus imperator Britaniam vastat. Rex Mer∣ciorum Ludecanus sua militia coadunata, ad vlciscēdum [ 847] praedecessorem suum regem Beornulfum, in Orientaliū Anglorum prouinciam mouit exercitum. Cui prouincia∣les illi cum rege suo festinatò occurrerunt, cōserto{que} gra∣ui praelio illum &. 5. duces eius exercitus, cum alijs quam pluribus occiderunt, reliquos verò fugauerunt: in regni autem gloriam ei Wiglasus successit.

[ 826] 13. Euigil abbas Fuldēsis obijt, Rabanus successit. Le∣gati Vulgatiorum imperatori munera portant. [ 848]

[ 827] 14. Valentinianus. 99. papa. Ludouicus imperator in Ingelenheim Haraldum regem quondàm Danorum de [ 849] fonte baptismatis eleuauit, vxorem verò eius Iuditha re∣gina suscepit. Cui magnam partem Fresonum dedit, & donis alijs ditatum cum legatis suis eum dimisit. Sacro∣sancta nocte dominicae Natiuitatis facta est eclipsis lunae. Eodem anno rex Occidentalium Saxonum Egbertus, ex∣pulso regno Wiglafo, regnū Merciorum suo subiecit im∣perio. Deinde suam mouit expeditionem vltra Humbri flumen. Cui Northimbrenses (in loco qui Dore vocatur) occurrentes pacificè, ei concordiam humilem{que} subiectio∣nem obtulêre: & sic ab inuicem diuisi sunt magna men∣tis alacritate. Hic idem rex Egbertus octauus quidem in regibus gētis Anglorum, cunctis australibus eorum pro∣uincijs

(& quae Hūbro fluuio è contiguis ei terminis seque∣stranturà borealibus) imperauit. Nam primus imperium huiusmodi Aella rex Australium Saxonum: secundus Ceo∣linus rex Occidentalium Saxonum, qui lingua ipsorum Ceaulin vocabatur: tertius Aethelbertus rex Cantuario∣rum: quartus Redwaldus rex Orientalium Anglorum (qui etiam viuēte Aethelberto eidem suae genti Ducatum prae∣bebat) obtinuit. Quintus Edwinus, rex Northanhimbro∣rum gentis, id est, eius quae ad Borealem plagam inhabi∣tant, maiore potētia cunctis, qui Britanniam incolunt, An∣glorum paritèr & Britonum populis praefuit, praeter Can∣tuarios tantùm: necnon & Meuanias Britonum insulas, quae inter Hiberniam & Britanniam sitae sunt, Anglorum suscepit imperio, Sextus Oswaldus, & ipse Northimbro∣rum rex Christianissimus, eisdem fidelitèr finibus regnū tenuit. Septimus Oswius, frater eius, aequalibus penè ter∣minis regnum nonnullo tempore coercens: Pictorum quo{que} at{que} Scotorum gentes quae septentrionales Britan∣niae fines tenent, maxima ex parte perdomuit, ac tributa∣rios fecit. Octauus (vt diximus) extitit rex Egbertus. Cu∣ius (vt fertur) regni tempore ortus est beatus Swithunus nobili parentum stirpe. Qui transactis annis puerilibus à sancto Helmstano praesule Wintoniensis ecclesiae, sacris est gradibus insignitus. Cui rex etiam Egbertus filium suum commendauit Aethelulfum literis sacris erudiendum.

[ 850] 15. Ludouicus imperator dirigens exercitum contra Saracenos, fugauit eos. Rex Wiglafus regnum Merciorum [ 828] recepit. Heathedo Lindisfarnensi episcopo defuncto, Eg∣redus successit. Egbertus rex Westsaxonum in terram sep∣tentrionalium Britonum exercitum duxit, & eos licet in∣uitos suo dominio subiugauit.

[ 851] 16. Ludouicus imperator Wormaciam veniens, Ca∣rolo [ 829] filio suo ex Iuditha regina, terrā Alamanicā & Rhe∣ticam partem{que} Burgundiae dedit coram filijs suis Lotha∣rio Ludouico & Pippino, inde{que} hi ttes germani indignati

sunt. Corpora sanctorū Valentini & Genesij in Augeam insulam. 6. Idus Aprilis venerunt. Dorobernensis archie∣piscopus Wulfredus obijt.

[ 830] 17. Ceolnothus in gradum archiepiscopatus electus & consecratus est. [ 852]

[ 831] 18. Gregorius papa. 100. Ceolnothus archiepisco∣pus [ 853] à Gregorio papa pallium suscepit. Ludouicus Impe∣rator de Aquisgrani palatio venit ad Compendium, ibi{que} filius suus Pippinus cum multis perfidis venit ei obuiam, volens eum de regno expellere: sed equiuocus imperato∣ris filius eius, contradixit. Dicebant autem illi perfidi, Iuditham reginam violatam esse à quodam Duce Ber∣nardo, qui erat de stirpe regali, mentientes omnia, sic{que} vi velantes eam, in monasterium miserunt, similiter{que} fra∣tres eiusdem reginae Conradum & Rodulfum, tonden∣tes eos. Quos omnes imperator eodem anno in Nouio∣mago castro super flumē Valum sito, cum veritate supera∣uit. Reginam{que} obuiantem sibi ad Aquisgranum praecep∣to Gregorij papae, aliorum{que} episcoporum, iusto iudicio suscepit.

[ 832] 19. Bernardus Dux in palatio Theodonis coram rege [ 854] & duobus filijs eius Lothario & Ludouico purificauit se de supradicto stupro, cùm nullus ausus esset pro hoc ar∣mis cum eo decertare. Danici piratae inhiatores praedae, Sceapege depraedati sunt.

[ 833] 20. Filij regis temptauerunt regnum patri auferre, [ 855] quod & perfecerunt vbi obuiauerunt ei cum Gregorio papa in campo magno, qui est inter Argentinam & Basa∣lam. Tunc separantes reginam ab eo, & mittentes eam in Italiam, in ciuitatem Dertunam, Pippinus in Aquitaniā, Ludouicus in Bauariam perexit. Lotharius verò patrem ad Cōpendium palatiū, & inde ad Aquisgranū eum duxit, & in custodia inclusit, ibi{que} caelebrauit Natale domini, patre adhuc incluso. Rex Occidentalium Saxonum Eg∣bertus apud Carrum cū. 35. nauibus piratarū pugnauit,

sed strage magna facta Dani potiti sunt victoria.

[ 856] 21. [ 834]

[ 857] 22. Post Epiphaniam verò quià Ludouicus cum pa∣tre [ 835] contra eum erat, Lotharius compellit patrem secum ire ad Compendium. Quem cum multitudine secutus est Ludouicus, & cùm propè esset, fugit Lotharius. Ludoui∣cus verò patrem duxit ad sedem regalem Aquisgrani, ibi{que} paritèr Pascha celebrauerunt. Dani multa cum classe in Occidentalium Britonum terram (quae Curualia vocatur) appulerunt: cum quibus Britones foedus paciscuntur, & eos secum ducentes, fines regni Egberti regis depopulan∣tur. Quod ille audiens, festinantèr copiā militum coadu∣nauit, & in loco qui dicitur Hengestesdune, id est, Mons Hengisti, cum eis certamen inijt. Ex quibus multos truci∣dauit, reliquos verò fugauit.

[ 858] 23. Ciclus. 17. decennouenalis incipit, Indictione. 14. [ 836] Egbertus rex Occidentalium Saxonum obijt. Quem Of∣fa rex Merciorum & Brihtricus rex Westsaxonum, ante∣quàm rex effectus esset, de Anglia expulerunt. Qui Fran∣ciam adijt, ibi{que} per triennium mansit: Indè Angliam re∣dijt, & mortuo Brihtrico regni gubernacula (vt praeliba∣uimus) suscepit. Cuius post mortē filius suus Aethelulfus in Westsaxonia regnare coepit, suum{que} filiū Aethelstanū Cantuarijs, Eastsaxonibus, Suthregijs & Suthsaxonibus regem praefecit.

[ 859] 24. Wulfhardus Dux apud Hamtun cum. 34. naui∣bus [ 837] piratarum praelium gessit, & ex eis multam stragem dedit, victor{que} extitit, nec multò post vita decessit. In re∣gione quae vocatur Port cum Danis praelium inijt Dux A∣thelmus, Dorcestrensibus auxilium sibi ferentibus, eos{que} diu fugere compulit, sed tamen in ipsa fuga ab eis vulne∣ratus occubuit, Danicus verò miles victoriā habuit. Rege verò Aethelulfo regnante sanctus Helmstanus episcopus vita decessit: cui iussu regis beatus Swithunus successit.

[ 860] 25 Pauto diaconus palatij▪ lapsus est in Iudaismum. [ 838]

Dux Herebrihtu•• & cum eo quamplures Merscuuariorū, à Danis Paganis occisi sunt. Eodem{que} anno in Lindissi prouincia, in Eastanglia, & in Cantia ab eodem exercitu multi sunt interfecti. Wiglafus rex Merciorum vita deces∣sit. Cui in regnum Beortulfus successit.

[ 839] 26. Eclipsis solis facta est. 3. Nonas Maij, inter octa∣uam [ 861] & nonam horam, in vigilia Ascensionis domini. In Lundonia & in Cuuentauuic, in ciuitati Hrofi saepè dicti Pagani quamplurimos dederunt neci.

[ 840] 27. Ludouicus imperator, dum filium suum Ludouicū [ 862] trans Rhenum persequeretur, morbo grauatus, naui per Meni flumen in Rhenum deductus, vix in insulam In∣gelenheim perueniens, obijt ibi. 11. Calend. Iunij, & inde mense Martio asportatus, in basilica sancti Arnulphi se∣pelitur: statim{que} Lotharius Italia egressus, imperium ar∣ripuit. Aethelulfus rex Occidētalium Saxonū, apud Car∣rum cum. 35. nauibus Danorum commisit praelium, sed Saxones Danica vicit fortuna. Temporibus Ludouici im∣peratoris floruit Theodulfus Floriacēsium abbas, & Au∣relianensium episcopus. Qui cùm insimulatus multis cri∣minibus apud imperatorem fuisset, Andegauis est exi∣lio religatus. Qui dum in custodia teneretur, contigit vt ibidem die Palmarum veniret iam dictus Imperator. Et cùm secùs domum, qua custodiebatur ipse Theodulphus episcopus, processio pertransiret, facto silentio praesente Imperatore, illos pulcherrimos versus (qui nūc vs{que} in ea∣dem solennitate psalluntur) à se editos, per faenestram de∣cantauit. Quorum hoc est exordium.

Gloria laus & honor tibi sit rex Christe redemptor:

Cui pue••ile decus prompsit Osanna pium.

Quibus imperator emollitus, mòx eum à vinculis absolui praecepit, & priori gratiae redonauit. Sed dum ad sua re∣uertitur veneno (sicut fertur) extinguitur. Cui successit in episcopatu Ionas vir venerabilis, qui cōtra Claudiū Tau∣rinensem episcopum haeresiarcham librum de adoranda

cruce edidit. Dogmatizauit enim idem haereticus crucis dominicae signum non oportere adorari, quod nisi adhi∣beatur frontibus nostris, siue aquis quibus regeneramur, aut crismati quo linimur, aut sacrificio quo vegetamur, nihil ritè perficitur. Sed ei memoratus episcopus Ionas, satis lucidè catholicé{que} illo suo respondit libello. Floruit etiam ijsdem temporibus vir quidam, Rabanus nomine, qui & ipse de laude crucis librum diuersis schematibus decoratum metricè composuit.

ROmanorum. 80. Lotharius, regnauit annis. 15. Cor∣pus sancti Bartholomei apostoli Beneuentum dela∣tum est.

[ 863] 1. Ludouicus verò & Carolus paterno regno priuati, [ 841] apud Fontaniacum fratrem Lotharium bello superant.

[ 864] 2. Tres supradicti fratres regnum Francorum inter se [ 842] diuiserunt. Carolus Occidentem tenet à Britanniaco O∣ceano vsque ad Mosam fluuium. Ludouicus suscepit O∣rientem, id est omnē Germaniam vs{que} Rheni fluenta, & a∣liquas ciuitates trans Rhenum cum adiacentibus plagis propter copiam vini. Lotharius primogenitus & impera∣tor, medium inter vtros{que} tenuit regnum, totam Prouin∣ciam, & omnia regna Italiae cum ipsa Roma. Ab hoc Lo∣thario, regnum Lotharingorum hactenùs dicitur.

[ 865] 3. Gregorius papa obijt. [ 843]

[ 866] 4. Sergius. 101. papa. [ 844]

[ 867] 5. Dux Eanulfus cum Sumersetensibus, & Ealstanus [ 845] Scireburnensis episcopus, & Dux Osricus cum Dorcestrē∣sibus, ad ostium fluminis Pedridan, cum Danico exercitu pugnantes, & ex eis non modicam stragem dantes, victo∣riae palmam sunt adepti. Defuncto Egredo Lindisfarnen∣si episcopo, Egbertus successit.

[ 868] 6. Otgarius archiepiscopus Moguntinus obijt. Ra∣banus [ 846] abbas Fuldensissuccessit. Hatto successit abbas ad Fuldam.

[ 869] 7. [ 847]

[ 848] 8. Defuncto Wicciorum episcopo Heaberto, Alhu∣nus successit. [ 870]

[ 849] 2. Anglosaxonum rex Alfredus, in illo pago qui no∣minatur Barocessire nascitur, in villa regia quae dicitur [ 871] Wanating, qui pagus talitèr vocatur à Berroc silua, vbi buxus abundantissimè nascitur. Cuius genealogia tali se∣rie contexitur. Alfredus rex filius Aethelulfi regis, qui fuit Egberti, qui fuit Alhmundi, qui fuit Eafae, qui fuit Eoppae, qui fuit Ingilsi. Ingilsus & Ina ille famosus Occidentaliū Saxonum rex germani duo fuerunt. Qui Ina perrexit Ro∣mam, & ibi vitam praesentem finiens, honorificè coelestē patriam (cum Christo regnaturus) adijt. Qui fuerunt filij Coenredi, qui fuit Ceolwaldi, qui fuit Cuthae, qui fuit Cuthwini, qui fuit Ceaulini, qui fuit Kenrici, qui fuit Cer∣dicij, qui fuit Elisij, qui fuit Eslae, qui fuit Gewisij. A quo Britones totam illam gentem Gewisam nomināt. Qui fuit Wigae, qui fuit Freawini, qui fuit Freodegarij, qui fuit Brā∣dij, qui fuit Bealdegi, qui fuit Wodeni, qui fuit Frithewal∣di, qui fuit Frealafi, qui fuit Fritheulfi, q.f. Fiuni, q.f. Godul∣fi, qui fuit Gaetae. Quem Gaetam iādudùm Pagani pro deo venerabantur. Qui fuit Cedwae, qui fuit Beawae, qui fuit Sceldwij, qui fuit Heremodi, qui fuit Itermodi, qui fuit Hathri, qui fuit Walae, qui fuit Bedwigi, qui fuit Seth, qui fuit Noae, qui fuit Lamech, qui fuit Matusalae, qui fuit E∣noch, qui fuit Iared, qui fuit Malaliel, qui fuit Cainan, qui fuit Enos, qui fuit Seth, qui fuit Adam. Mater quoque eiusdem Osburga nominabatur, religiosa nimiū faemina, nobilis ingenio, nobilis & genere, quae erat filia Oslaci fa∣mosi pincernae regis Aethelulfi, qui Oslacus Gothus erat natione. Ortus enim erat de Gothis & Iutis, de semine scilicet Stufi & Wihtgari duorum fratrum, & etiam comi∣tum, qui accepta potestate Vectae insulae ab auunculo suo Cerdicio rege, & Kinrico filio suo consobrino eorum, paucos Britones eiusdem insulae accolas, quos in ea inue∣nire potuerunt, in loco qui dicitur Wihtgarabirig occi∣derunt.

Caeteri enim accolae eiusdem insulae, antè aut occisi erant, aut exules aufugerunt.

[ 872] 10. Calendis Iunij, vigilia Pentecostes Bertferthus, fi∣lius [ 850] regis Merciorum Bertulfi, suum cognatum iniustè peremit sanctum Wistanum. Hic ita{que} nepos duorum ex∣titit regum Merciorum: Nam pater eius Wigmundus, Wiglafi regis filius, mater verò Aelfleda Ceolulfi regis ex∣titit filia Corpus autem illius ad monasterium tunc tem∣poris famosum (quod Reopedun nominatur) delatum, in mausoleo aui sui regis Wiglafi est tumulatum. Sed illius martirio coelestia non defuêre miracula. Nam de loco in quo innocentèr peremptus est, columna lucis vs{que} ad coe∣lum porrecta, omnibus eiusdem loci incolis per. 30. dies conspicua stabat.

[ 873] 11. Irmingardis regina vxor Lotharij obijt, tres ei [ 851] filios relinquens, Lotharium Ludouicum & Carolum. Ceorlus Domnaniae Comes cum Domnanijs contra Pa∣ganos pugnauit, in loco qui dicitur Wigganbeorh, & Christiani victoriam habuerunt. Et ipso eodem anno pri∣mùm hiemauerunt Pagani in Insula quae vocatur Sceape∣ge, quod interpretatur Insula ouium, quae sita est in Tha∣mesi flumine inter Eastsaxoniā & Cātuarios, sed & Can∣tiae propior est quàm Eastsaxoniae, in qua monasterium optimum constructum est. Eodem quoque anno magnus Paganorum exercitus cum. 350. nauibus in ostium Tha∣mesis fluminis venit, & Doruberniam id est Cantuario∣rum ciuitatem, & Lundoniam quae sita est in aquilonali ripa Thamesis fluminis, in cōfinio Eastsaxonū & Middel∣saxonū, sed tamen ad Eastsaxoniā illa ciuitas cum veritate pertinet, depopulati sunt: & Beortulfum Merciorum regē cum omni exercitu suo, qui ad praeliandum contra illos venerat, in fugam verterunt. His ibi ita gestis, idem Pa∣ganorum exercitus perrexit in Suthregiam, qui pagus si∣tus est in meridiana Thamesis fluminis ripa ab occiden∣tali parte Cātiae, & Aethelulfus Westsaxonum rex & filius

suus Aethelbaldus cum omni exercitu, in loco qui dicitur Aclea, id est in campo quercus, diutissimè pugnauerunt, ibi{que} cùm diu acerrimè & animosè ex vtra{que} parte pugna∣tum esset, maxima pars Paganae multitudinis funditùs de∣leta & occisa est: ita qualitèr nunquam in aliqua regione in vna die, ante nec post, ex eis occisum esse audiuimus. Et Christiani victoriam honorificè tenuerunt, & loco funeris dominati sunt. Eodem quo{que} anno Aethelstanus rex & Ealcherus Comes magnum Paganorum exercitum in Cā∣tia, in loco qui dicitur Sandwicus occiderunt, & ex naui∣bus eorum, nouem naues ceperunt, caeteri per fugam e∣lapsi sunt.

[ 852] 12. Rex Merciorum Beortulfus vita decessit, cui in [ 874] regnum Burhredus successit.

[ 853] 13. Leo papa. 102. post Petrum. Burhredus rex Mer∣ciorum, [ 875] per nuntios deprecatus est Aethelulfum Occidē∣talium Saxonum regem, vt ei auxilium conferret, quo me∣diterraneos Britones (qui inter Merciam & mare occiden∣tale habitant) dominio suo subdere potuisset, qui contra eum immodicè reluctabantur. Nec segnius Aethelulfus rex (legatione eius accepta) exercitum mouens, Britaniam cum Burhredo rege adijt, statim{que} vt ingreditur, gentem illam deuastans, dominio Burhredi subdit. Quo facto do∣mum reuertitur. Eodem anno Aethelulfus rex praefatum filiū suum Alfredum, magno nobilium & etiā ignobiliū numero constipatum, honorificè Romam transmisit. Quē Leo papa (sui patris rogatu) oppido ordinās, vnxit in re∣gem, & in filium adoptionis sibimet accipiens, confirma∣uit. Eodem quo{que} anno Alcherus Comes cum Cantuarij•• & Huda cum Suthregijs contra Paganorum exercitum in insula, quae Saxonicè dicitur Tenet, Britannicè Ruim, animosè & acritèr belligerauerunt, & primitùs Christiani victoriam habuerunt, prolongato{que} diu praelio ibidem ex vtraque parte plurimi ceciderūt, & in aqua mersi suf∣focati sunt, & Comites illi ambo ibidē occubuerunt. Nec∣nō

& eodem anno rex Occidentalium Saxonum Aethel∣ulfus, post Pascha filiam suam Burhredo Merciorum regi, in villa regia, quae dicitur Cippenham, nuptijs regalitèr factis ad reginam dedit.

[ 876] 14. Defuncto Egberto Lindisfarnensi episcopo, Ear∣dulfus [ 854] successit.

[ 877] 15. Ciclus. 18. decennouenalis incipit, indictione. 3. [ 855] Rabanus archiepiscop{us} obijt. Carolus ei successit. Lotha∣rius imperator cōuocatis primoribus regni, imperiū in∣ter filios suos diuisit: Ludouico quidem Italiam tradidit, eum{que} in imperatorem nomine suo appellari fecit. Lo∣thario verò regnum quod ex suo nomine vocatum est cō∣cessit▪ Carolo autem iuniori Hessorum prouinciam man∣dauit. Qui ita disponens, saeculum reliquit, & in Prumia monasterio veniens, postquàm habitum sanctae conuersa∣tionis monachorum suscepit, eodem anno. 3. Cal. Octo∣bris obijt. Magnus Paganus exercitus tota hieme in prae∣fata Sceapege insula hiemauit. Eodem anno Aethelulfus rex decimam totius regni sui partem ab omni regali ser∣uitio & tributo liberauit, & in sempiterno graphio in cru∣ce Christi, pro redemptione animae suae & antecessorum suorum, vni & trino deo immolauit. Sic{que} magno cum ho∣nore Romam perrexit, filium{que} suum Alfredum, quē plus caeteris dilexit, iterùm in eandem viam secum ducens, ibi anno integro remoratus est. Quo peracto, ad patriam suā remeauit, afferens secum Iuthitam, Caroli Francorum re∣gis filiam. Intereà tamen Aethelulfo rege vltra mare tan∣tillo tempore immorante, quaedam infamia contra mo∣rem omnium christianorum, in occidentali parte Selwde orta est. Nam Aethelbaldus, rex & Ealstanus Scireburnen∣sis ecclesiae episcopus, Eanulfus quo{que} Sumertunensis pagi Comes, coniurasse referūtur, ne vnquam Aethelulfus rex à Roma reuertens, iterùm in regno reciperetur. Quod in∣auditum omnibus saeculis antè infortunium, episcopo & Comiti solummodò perplurimi reputant, ex quorum

consilio hoc factum esse perhibetur. Multi quo{que} regali solummodò insolentiae deputant, quia & ille rex in hac re & in multis alijs peruersitatibus pertinax fuit, sicut quo∣rundam hominum relatu audiuimus, quod & rei sequen∣tis approbauit effectus. Nam redeunte eo à Roma, praedi∣ctus filius regis Aethelulfi, cum omnibus suis consiliarijs, immò insiliarijs, tantum facinus perpetrare ausi sunt, vt regem à regno proprio repellerent: quod nec deus ita fieri permisit, nec nobiles totius Saxoniae consenserunt. Nam ne irremediabile Saxoniae periculum belligerante patre cū filio, quin immò tota cū gēte ambobus rebellā∣tibus, atrociùs & crudeliùs per dies singulos quasi clades intestina augeretur: ineffabili patris clementia, omniū{que} astipulatione nobilium, adunatum anteà regnum inter patrem & filium diuiditur & orientales plagae patri, oc∣cidentales filio è contrario deputantur, vbi enim pater iusto iudicio regnare debuerat, illic iniquus & pertinax filius regnabit. Nam occidentalis pars Saxoniae semper orientali principalior est. Adueniēte igitur Aethelulfo re∣ge à Roma, tota illa gens (vt dignum erat) in aduentu se∣nioris ita gauisa, est, vt (si ille permitteret) pertinacē filiū suum Aethelbaldum cum omnibus suis consiliarijs à to∣tius regni sorte expellere vellent. Sed ille vt diximus ni∣mia clementia & prudenti consilio vsus, ne ad regni pe∣riculum perueniret, ita fieri noluit: & Iuthitam Caroli regis filiam, quam à patre suo acceperat, iuxta se in regali solio sine aliqua suorum nobilium controuersia & odio, vsquè ad obitum vitae suae, contra peruersam illius gentis consuetudinem sedere imperauit. Gens nam{que} Occiden∣talium Saxonum reginam iuxta regem sedere non pati∣tur, nec etiam reginam appellari, sed regis cōiu gem per∣mittit. Quae controuersia (immo infamia) de quadam per∣tinaci & maliuola eiusdem gentis regina otta est, maiori∣bus nostris sic attestantibus. Fuit in Mercia moderno tempore quidam strenuus rex nomine Offa: cuius filiā

nomine Eadburgam Brihtricus Occidētalium Saxonum rex (vt praediximus) sibi in coniugium accepit. Quae mox tirannicè viuere, omnia odibilia deo & hominibus facere, quos posset ad regem accusare, & sic vita aut potestate per insidias priuare: & si à rege illud non posset impetrare, veneno eos coepit necare. Hoc factum de adolescente quodam regi dilectissimo habetur compertum, quem cùm ad regem accusare non posset, veneno eum necauit. De quo veneno etiam praefatus rex Brihtricus inscientèr gustasse aliquid refertur. Ne{que} enim illa venenum dare re∣gi proposuerat, sed puero, sed rex praeoccupauit, vnde ambo periêre. Pro huiusmodi reginae malitia omnes ac∣colae illius terrae cōiurauerunt, vt nullum vnquam regem super se regnare permitterent, qui reginam in regali so∣lio iuxta se sedere imperare vellet. Defūcto igitur Brihtri∣co rege, cùm regina inter Saxones diutiùs esse non pos∣set, vltra mare nauigans cum innumerabilibus thesau∣ris Carolum illum famosissimum Francorum regem ad∣ijt. Ad quem cùm ante solarium multa regi offerens do∣na staret, Carolus ait. Elige Eadburga quem velis, me aut filium meum, qui in isto solario stat mecum. At illa sine deliberatione, stultè respondens, ait. Si mihi electio con∣ceditur, filium tuum in quantum te iunior est eligo. Ca∣rolus illi respōdens, & subridens, ait. Si me eligeres filium meum haberes, sed quia filium meum elegisti, nec me nec filium meum habebis. Dedit ei tamen vnum magnum san∣ctimonialium monasterium, in quo deposito saeculari ha∣bitu, & sanctimonialium sumpto indumento, perpaucis annis abbatissae fungebatur officio. Nam à quodam laico constuprata, eiecta{que} monasterio Caroli regis imperio, in paupertate & miseria laethotenus vitam duxit. Vixit ergo Aethelulfus rex duobus annis postquàm à Roma re∣dijt. In quibus inter alia multa praesentis vitae bona studia cogitans de suo ad vniuersitatis viam transitu, ne sui filij post patris obitum indebitè inter se disceptarent, haere∣ditariam

scribere imperauit epistolam. In qua & regni in∣ter filios Aethelbaldum & Aethelbertum, & propriae hae∣reditatis inter filios & filiam & etiam propinquos, pecu∣niarum quae post se superessent inter animam & filios & etiam nobiles suos diuisionem ordinabilitèr literis man∣dare procurauit. Pro vtilitate nam{que} animae suae, quam à primaeuo inuentutis suae flore in omnibus procurare stu∣duit, per omnem haereditariam terram suam semper in decem Manentibus vnum pauperem, aut indigenam aut peregrinum, cibo, potu, vestimēto, successoribus suis vs{que} ad vltimum diem iudicij post se pascere praecepit, ita ta∣men si illa terra hominibus & pecoribus habitaretur, & deserta non esset. Romae quoque omni anno. 300. mancu∣sas denariorum portare praecepit: quae talitèr ibi diuide∣rentur, scilicet. 100. mancusas in honore sancti Petri, spe∣cialitèr ad emendum oleum, quo impleantur omnia lumi∣naria illius apostolicae ecclesiae, in vespera Paschae & in gal∣licantu aequalitèr, &. 100. mancusas in honore sancti Pau∣li, eadem de causa. 100. quoquè mancusas vniuersali pa∣pae apostolico. Defuncto autem illo Idibus Ianuarij & a∣pud Wintoniam sepulto, Aethelbaldus filius eius, contra dei interdictum & Christianorum dignitatem, necnon & contra omnium Paganorum consuetudinem, thorum pa∣tris sui ascendens, Iuthitam Caroli Francorum regis fi∣liam in matrimonium duxit, effraenis{que} duobus ac dimi∣dio annis Occidētalium Saxonum post patrem regni gu∣bernacula rexit. Sanctissimus deo{que} acceptus Eadmun∣dus, ex antiquorum Saxonū prosapia oriundus, fidei chri∣stianae cultor veracissimus, omnibus blando eloquio af∣fabilis, humilitatis gratiae procliuis, egentibus liberalitèr dapsilis, pater clemētissimus pupillis & viduis, Eastengliae prouinciae nactus est culmen regiminis.

ROmanorum. 81. Ludouicus, qui & Lotharius, reg∣nauit annis. 15.

[ 156] 1. [ 878]

[ 879] 2. [ 857]

[ 880] 3. Benedictus. 103. papa post Petrum. [ 858]

[ 881] 4. [ 859]

[ 882] 5. Meginradus eremita martirizatur. Rex Aethelbal∣dus [ 860] defunctus est, & in Scireburna sepultus, & Aethelber∣tus frater suus, Cantiam, Suthregiam, Suthsaxan quo{que} suo dominio (vt iustum erat) subiunxit. In cuius diebus magnus Paganorum exercitus de mari adueniens, Win∣toniam ciuitatem hostilitèr inuadens, depopulatus est. Cui cùm ad naues cum ingenti praeda reuertentur, Osri∣cus Hantunensium Comes cum suis, & Aethelulfus Co∣mes cum Barrocensibus virilitèr obuiauerunt, conserto{que} praelio Pagani passim trucidantur, & cùm diutiùs resistere non possent, muliebritèr fugam arripiunt, & Christiani loco funeris dominati sunt. Aethelbertus ita{que} quin{que} an∣nis regno pacificè & amabilitèr at{que} honorabilitèr guber∣nato, cum magno suorum dolore viam vniuersitatis adijt, & in Scireburna iuxta fratrē suum honorificè sepultus re∣quiescit.

6. Hatto abbas Fuldensis obijt: & Thiodo post eum [ 861] [ 883] successit.

7. Sanctus transiuit Swithunus & astra petiuit, Indi∣ctione [ 862] [ 884] decima. 6. Nonas Iulij, feria quinta.

8. Carolus archiepiscopus obijt: Luitbertus post eum [ 863] [ 885] successit. Sanctus Nicholaus papa. 104.

[ 886] 9. Lotharius imperator, eò quòd Thieburgam regi∣nam [ 864] vxorem legitimam recusare vellet, quam exosam ha∣bebat propter Waldradam concubinam suam, quam cùm adolescens erat in domo paterna nimio dilegebat affe∣ctu: non parua res inde euenit. Fratres enim reginae haec Nicholao papae Romae referunt, vnde Nicholaus papa Ar∣sonium episcopum apocrisiarium suum & cōsiliarium vice sua in Franciam anno isto direxit. Quo cùm venisset, con∣uocato episcoporum conuentu, antequàm protinùs ana∣thematis gladio feriretur, necessitate constrictus Lotha∣rius,

vellet nollet, reginam in matrimonium recepit: in∣terposito iurisiurandi sacramento ne eam à se separaret, neque ipsa viuente aliam super eam induceret. Sed po∣steà proiecta regina & Waldrada pro ea inducta, sanctus papa Nicholaus in Purificatione sanctae Mariae Waldra∣dam anathematis sententia ab omni consortio sanctae ec∣clesiae excommunicauit. Pagani hiemauerunt in insula Tenet, firmum{que} foedus cum Cantuarijs pepigerunt, qui∣bus Cantuarij pecuniam pro faedere seruando reddere promiserunt. Intereà tamen vulpino more Pagani noctu clam castris erumpentes, faedere dirupto, & promissionē pecuniae spernentes, (sciebant enim maiorem pecuniā se furtiua praeda quàm pace adepturos) totam Orientalem Cantiae plagam depopulati sunt.

[ 865] 10. [ 887]

[ 866] 11. Aethelredus regis Aethelberti frater, Occidenta∣lium [ 888] Saxonum regni gubernacula suscepit. Eodem anno magna Paganorum classis de Danubio Britanniam adue∣nit, & in regno Orientalium Anglorum (quod Saxonicè Eastengle dicitur) hiemauit, ibi{que} ille exercitus maxima ex parte equestris factus est.

[ 867] 12. Praedictus Paganorum exercitus de Orientalibus [ 889] Anglis ad Eboracum ciuitatem migrauit, quae in aquilo∣nali ripa Humbri fluminis sita est. Eo tēpore maxima in∣ter Northanhimbros discordia diabolico instinctu orta fuerat: sicut semper populo qui odium incurrerit euenire solet. Nam Northanhimbri eo tempore (vt diximus) legi∣timum regem suum Osbrihtum nomine, regno expu∣lerant & tyrannum quendam (Aellam nomine) non de re∣gali prosapia progenitum, super regni apicem constitue∣rant: sed aduenientibus Paganis, consilio diuino, & opti∣matum adminiculo, pro communi vtilitate discordia illa aliquantulum sedata, Osbrihtus & Aella adunatis viribus cōgregato{que} exercitu, Eboracum oppidum adeunt. Qui∣bus aduenientibus Pagani confestim fugam arripiunt, &

intra vrbis moenia se defendere procurauerunt. Quorum fugam & pauorem Christiani cernentes, etiam intra vrbis moenia eos persequi & murum frangere instituunt, quod & fecerunt. Non enim tunc adhuc illa ciuitas firmos & stabilitos muros illis tēporibus habebat. Cū{que} Christiani murum vt proposuerant fregissent, eorum{que} magna pars in ciuitatem simul cum Paganis intrassent, Pagani dolore & necessitate compulsi, super eos atrocitèr irrumpunt, caedunt, fugant, prosternūt intùs & extrà. Illic maxima ex parte omnes Northanhimbrensium coetus occisi, duobus regibus deletis occubuerūt, reliqui verò qui euaserunt pa∣cem cum Paganis pepigerunt. Eodem anno Ealstanus episcopus Scireburnensis ecclesiae viam vniuersitatis adi∣ens, postquàm episcopatum per. 50. annos honorabilitèr rexerat, in pace in Scireburna sepultus est.

13. Ciclus solaris incipit 4. concurrentibus bisextili∣bus. [ 868] [ 890] Cometis stella visa est manifestissimè hoc anno. Ve∣nerabilis rex Alfredus, secundarij tamen, tunc ordine fre∣tus, vxorem de Mercia nobilem scilicet genere, filiam Aethelredi Gainorum Comitis (qui cognominabatur Mu∣cil) subarauit & duxit. Cuius foeminae mater Eadburga nominabatur, de regali genere Merciorum regis, venera∣bilis scilicet foemina, & per multos annos post obitū pa∣tris sui castissima vidua letho tenus permāsit. Eodem an∣no praedictus Paganorum exercitus Northanhimbros re∣linquens, in Merciam venit, & Snotingaham adijt, quod Britannic•• Tigguocobauc interpretatur, latinè autem speluncarū domus, & in illo loco eodem anno hiemaue∣runt. Quibus illic aduenientibus, confestim Burhredus Merciorum rex omnes{que} gentis eiusdem optimates nun∣cios ad Aethelredum Occidentalium Saxonum regem & ad fratrem eius Alfredum dirigunt, supplicit••r obsecran∣tes vt sibi auxiliarentur, quo possent contra praefatū pug∣nare exercitum. Quod & facilè impetrauerunt, Nam fra∣tres non segniùs promissione▪ congregato ex omni parte

sui immenso exercitu, Merciā adeunt, & vs{que} ad Snotinga∣ham bellum vnanimitèr quaerentes perueniunt. Cùm{que} Pagani tuitione arcis muniti, bellum dare negarent, & Christiani•• ••rangere murum non suppe••ebat: pace in∣ter Mercios & Paganos facta, duo illi fratres Aethelredus rex & Alfredus cum suis cohortibus domum reuersi sunt. Oratorium sancti Andreae Apostoli Kemesege constru∣ctum & dedicatum est ab Alhuno Wigorniensi praesule.

[ 869] 14. Sanctus Nicholaus papa obijt. 8. Idus Decemb. [ 891] Praefatus Paganorū exercitus iterùm ad Northanhimbros equitans Eboracum ciuitatem adijt, ibiquè anno integro mansit.

[ 870] 15. Adrianus. 105. papa. Lotharius audita morte Ni∣cholai papae, misit ad papam Adrianū, vt cum gratia eum [ 892] susciperet. Cui rescripsit, vt si se immunem ab obiectis praedictis sciret, ad appetendam sancti Petri benedictio∣nem properaret: si culpabilem, vt ad condigna remedia poenitentiae nihilominùs sine dilatione veniret. Qui cùm Romam peruenisset, ab Adriano papa honorificè suscep∣tus est, & cùm à papa interrogaretur si praecepta sancti Nicholai, immo sancti Petri, & iusiurādum dominici cor∣poris obseruasset, respondit se ita obseruasse omnia ac si diuinitùs essent praecepta: quod etiam optimates & pro∣ceres sui attestati sunt. Cui papa: oportet te ergo (inquit) ô fili charissime corpus Christi nobiscum participare, vt per hanc participationem membris Christi, vnde abscis∣sus videbaris, inseri merearis. Papa ita{que} cantata missa ho∣ra cōmunicationis accipiens corpus Christi manibus suis, dixit Lothario: Si innoxius es à praedictis criminibus, re∣missio sit tibi haec communicatio. Sin autem, nequaquàm sumere praesumas, ne fortè ad condemnationem tibi per∣ueniat. Rex autem captus mente, obduratus paritèr & obcaecatus, abs{que} retractione communicauit. Deinde pa∣pa sequacibus regis & fautoribus dixit singulis. Si in ad∣ulterio praedicto cum rege tuo non communicasti, haec

communio corporis Christi sit tibi in vitam aeternam. Nullus autē qui in hoc scelere regi consensit & cōmuni∣cauit, post annum vixit. Lotharius verò imperator Roma egressus, morbo corripitur, & perueniens ad Placentiam ciuitatem obijt. 6. Idus Augusti. Inde etiam & in populo mortalitas maxima acta est. Cuius regnum Ludouicus & Carolus senior, fratres eius, in loco Marsana iuxta Mosam, vnà cum proceribus & optimatibus suis, aequis partibus inter se diuiserunt. Carolus ad Heristellum perrexit, cuius palatium ei acciderat. Ludouicus ad Aquisgrani palatiū redijt. Supra memoratus Paganorum exercitus per Mer∣ciam in Orientales Anglos transiuit, & ibi in loco (qui di∣citur Theotford) hiemauit. Eodem anno sanctissimus ac gloriosissimus Oriētalium Anglorum rex Eadmundus, vt in sua legitur passione, ab Inguaro rege Paganissimo in∣dictione. 2. duodecimo. Cal. Decemb. die dominico mar∣tirizatus est. Quo etiam anno Ceolnothus Dorobernen∣sis archiepiscopus defunctus, in eadem ciuitate in pace se∣pultus est. Cui vir venerandus Aethelredus successit.

ROmanorum. 82. Ludouicus, filius Ludouici vel Lo∣tharij, regnauit annis. 4.

[ 893] 1. Exosae memoriae Paganorum exercitus, Oriētales [ 871] Anglos deserens, regnum Occidentalium Saxonū adiens, venit ad villam regiam quae dicitur Readingum, in meri∣diana Thamesis fluminis ripa sitā, in illo pago qui dicitur Bearrocscire. Tertio{que} aduentus sui die duo Comites eo∣rum cum magna illius parte in praedam equitauerunt, alijs vallum inter duo flumina Tamesan & Kinetan, à dextra parte eiusdem villae regiae facientibus. Quibus Aethelul∣fus Bearrocēsis pagi Comes, cum suis, in loco, qui angli∣cè Englafeld, latinè Anglorum campus dicitur, obuiauit: vbi animosè pugnatum est ex vtra{que} parte. Cum{que} ibi diu vtri{que} resisterent, altero Paganorum Comite occiso, & maxima exercitus parte deleta, caeteris{que} fuga elapsis, Christiani victoriam accipientes, loco funeris dominati

sunt. His ibi ita gestis, post quatuor dies Aethelredus rex & Alfredus frater eius, adunatis viribus, cōgregato{que} ex∣ercitu, Redingum adierunt. Cum{que} vs{que} ad portam arcis peruenissent, caedendo & pro••ternendo quoscun{que} de Pa∣ganis extra arcem inuenissent, Pagani non segniùs certa∣bant lupino more, totis portis erumpentes, totis viribus bellum perquirunt, ibi{que} diu & atrocitèr ex vtra{que} parte dimicatum est. Sed (proh dolor) Christianis demùm terga vertentibus, Pagani victoriā accipientes, loco funeris do∣minati sunt, ibi{que} Aethelulfus praefatus Comes inter caete∣ros occubuit. Quo dolore & verecundia Christiani com∣moti, iterùm post, 4. dies contra praefatum exercitum, in loco qui dicitur Aescesdun, quod latinè Mons fraxini in∣terpretatur, totis viribus & plena voluntate ad praelium prodeunt. Sed Pagani in duas se turmas diuidentes▪ aequali testudine bellum parant. Habebant enim tunc duos re∣ges, multos{que} Comites, concedentes mediam partem ex∣ercitus duobus regibus, & alteram omnibus Comitibus. Quod Christiani cernētes, & etiam ipsi exercitum in duas turmas diuidentes, testudines non segniùs construunt. Sed Alfredus citiùs & promptiùs cum suis ad locum prae∣lij venit. Nimirum erat enim tunc suus frater Aethelredus rex in tentorio in oratione positus, audiens missam, ni∣mium{que} affirmans se inde non discessurum antequam sa∣cerdos missam finiret, & diuinum pro humano nolle de∣serere seruitium: & ita fecit. Quae regis Christiani fides multum apud deum valuit, sicut aptiùs declarabitur in sequentibus. Decreuerant ergò Christiani, vt Aethelredus rex cum suis copijs contra duos Paganos reges sumeret praelium, Alfredus verò suus frater, cum suis cohortibus cōtra omnes Paganorum Duces belli sortem sumere de∣bere sciret. Quibus ita firmitèr ab vtra{que} parte dispositis, cùm rex in oratione diutiùs moraretur, & Pagani parati ad locum certaminis citiùs aduenissent. Alfredus tunc Secundarius, cùm diutiùs hostiles acies ferre non posset,

nisi aut bello retrorsum cederet, aut cōtra hostiles copias ante fratris aduentum in bellum prorumperet, demum virilitèr (pristino more) Christianas copias contra hosti∣les exercitus, vt ante proposuerant (quamuis rex adhùc non venerat) dirigens, diuino fretus consilio & fultus ad∣iutorio, testudine ordinabilitèr condensata, confestim contra hostes vexilla mouet. Tandem rex Aethelredus fi∣nitis quibus occupatus erat orationibus aduenit, & in∣uocato magno mundi principe, mox se certamini dedit. Sed in hoc loco nescientibus intimādum est, quòd ille lo∣cus certaminis belligerantibus inaequalis erat. Nam Pa∣gani editiorem locum praeoccupauerūt, Christiani ab in∣feriori loco aciem dirigebant. Erat quo{que} in eodem loco vna spinosa arbor, breuis admodum, circa quam hostiles inter se acies cum ingenti omnium clamore, illi perpe∣ram agētes, isti pro vita & dilectis at{que} patria pugnaturi, hostilitèr conueniunt. Cum{que} aliquandiu animosè ni∣mium{que} atrocitèr hinc & 〈◊〉〈◊〉 vtri{que} pugnarent, Pagani diuino iudicio Christiano••••m impetum diutiùs non fe∣rentes, maxima parte 〈◊〉〈◊〉 occisa, opprobriosam fu∣gam cepêre. Quo in loco 〈◊〉〈◊〉 duobus Paganorum re∣gibus, & quin{que} Comites occisi occubuerunt, & multa millia illorum in eodem loco, & insuper per totam cam∣pestrem Aescesdun latitudinem vbi{que} dispersa & occisa corruerunt. Cecidit ergo illic Bagsegt rex, Sidroc senex Comes, Sidroc iunior Comes, Osbernus Comes, Freana Comes, Haraldus Comes: & totus Paganorum exercitus vsque ad noctem, & etiam vs{que} ad diem sequentem, quo∣usque ad arcem qui euaserant peruenerunt, in fugam ver∣sus est. His ibi ita gestis, iterum post. 14. dies Aethelredus rex, vnà cum fratre Alfredo, adunatis viribus contra Pa∣ganos pugnaturus, Basengas adijt, quibus hostilitèr con∣uenientibus, & diu simul certantibus, Pagani victoria potiuntur. Rursùs duobus euolutis mensibus rex Aethel∣redus & frater eius Alfredus cum Paganis, qui se in duas

diuiserant turmas, apud Meretun pugnantes, diu victores existunt, aduersarijs omnibus in fugam versis. Sed illis in praelium redeuntibus, multi ex his & ex illis corruunt, & Pagani victoriam accipientes, loco funeris dominantur. Eodem anno post Pascha rex Aethelredus, regno. 5. annis per multas tribulationes strenuè at{que} honorabilitèr cum bona fama gubernato, viam vniuersitatis adiens. 9. Cal. Maij, in Winburna sepultus est, vbi aduentum domini primam{que} cum iustis resurrectionem expectat. Quo de∣functo, suprà memoratus Alfredus, qui vsque ad id tem∣poris viuentibus fratribus suis fuerat Secundarius, totius regni gubernacula diuino concedente nutu, cum summa omnium illius regni accolarum voluntate confestim sus∣cepit. Cuius de infantilibus & puerilibus moribus hoc in loco breuitèr inserendum esse existimauimus. Communi itaque & ingenti patris sui & matris amore, supra omnes fratres suos immo ab omnibus nimium diligebatur, & in regio Curto semper inseperabilitèr nutriebatur. Accres∣cente verò infantili & puerili aetate, cunctis fratribus for∣ma decentior, vultu verbis atque moribus gratiosior vi∣debatur. Sed (proh dolor) suorum parentum & nutrito∣rum incuria vsque ad. 12. aetatis annum illiteratus perman∣sit. Saxonica tamen poëmata die noctu{que} solers auditor, relatu aliorum saepissimè audiens, docibilis memoritèr retinebat. In omni venatoria arte incomparabilis omni∣bus peritia & faelicitate, sicut & in caeteris omnibus dei donis fuit. Cùm ergò quadam die mater sua sibi & fratri∣bus suis quendam Saxonicum poëmaticae artis librum, quem in manu habebat ostenderet, ait: Quisquis vestrū discere citiùs istum codicem poterit, dabo ei illum. Qua voce immò inspiratione instinctus Alfredus, & pulchri∣tudine principalis literae illius libri illectus, ita matri re∣spondens inquit. Verè ne dabis istum librum vni ex no∣bis, scilicet illi, qui citissimè intelligere & recitare ante te possit? Ad haec illa arridens, dabo inquit illi. Tunc ille

statim tollens librum de manu sua, magistrum adijt, & le∣git. Quo lecto, matri retulit & recitauit. Post haec cursum diurnum, psalmos quosdam, & orationes multas didicit. Quae omnia in vno libro congregata, in sinu suo die no∣ctè{que} orationis gratia, inter omnia praesentis vitae curri∣cula vbi{que} circumducebat. Sed (proh dolor) quod maxi∣mè desiderabat, liberalem scilicet artem, desiderio suo nō suppetebat, eò quòd illo tempore grammatici in toto regno Occidentalium Saxonum non erant. Cùm autem in primeuo iuuentutis suae flore mentem suam in dei mā∣datis stabilire vellet, se{que} à carnali desiderio abstinere nō posse cerneret, ne offensam dei incurreret si aliquid con∣trarium voluntati illius perageret, saepissimè gallicantu & matutinis horis clàm cōsurgēs, ecclesias & reliquias san∣ctorum orandi causa visitabat, ibique diu prostratus ora∣bat: quo deus omnipotens propter suam misericordiam mentem illius amore suae seruitutis per aliquam infirmi∣tatem, quam posset sustinere, non tamen quo eum indig∣num & inutilem in rebus mundanis faceret, corrobora∣ret. Cum{que} hoc saepiùs magna mentis deuotione ager••t, post aliquantulum interuallum fici dolorem dei munere incurrit. In qua diú & egrè per multos annos roborans se, etiam de vita desperabat. Sed quodam tempore diuino nutu cum Corunbiam venandi causa adiret, & ad quan∣dam ecclesiam orandi causa diuertisset, in qua sanctus Guerur requiescit: sanctus etiam Niotus ibidem pausat, diu in oratione tacita prostratus, dei misericordiam de∣precabatur, quatinùs pro sua immensa clementia stimulos praesentis & infestantis infirmitatis aliqua qualicunque le∣uiori infirmitate mutaret, ea tamen conditione vt corpo∣ralitèr exteriùs illa infirmitas non appareret, ne despe∣ctus & inutilis esset. Oratione, finita, caeptū iter arripuit, & non multo pòst tempore, vt in oratione deprecatus fu∣erat, se ab illo dolore medicatum esse diuinitùs sensit, ita vt funditùs eradicaretur. Sed (proh dolor) eo amoto alius

infestior in nuptijs eū arripuit, qui à. 20. aetatis suae anno vsque ad. 45, & eo amplius illum die nocte{que} incessabili∣tèr fatigauit. Nati sunt ergò ei filij & filiae de supradicta coniuge sua Ealsuitha, Egelfleda primogenita, post quā Eadward{us}, deinde Aethelgeoua, posteà Alftritha, deinde Aethelwardus natus est. Aethelfleda adueniente matri∣monij tēpore, Aethelredo▪ Merciorum Comiti matrimo∣nio copulata est. Aethelgeoua monasticae vitae regulis deuota, deo virginitate subiuncta & consecrata, diuinum subijt seruitium. Aethelwardus omnibus iunior literariae disciplinae diuino consilio, admirabili{que} règis prouiden∣tia, & omnes penè totius regionis nobiles & etiā igno∣biles, sub diligenti magistrorum cura traditi sunt, vt ante∣quàm aptas humanis artibus vires haberent, liberalibus iustruerētur artibus. Edwardus & Alftritha semper in cu∣ria regia nutriti, non sine liberali disciplina: inter caetera praesentis vitae studia, psalmos, & Saxonicos libros maxi∣meq́ue Saxonica carmina studiosè didicêre. At rex Alfre∣dus inter bella & praesentis vitae frequentia impedimen∣ta, necnon Paganorum infestationes, & quotidianas cor∣poris infirmitates regni gubernacula regere, omnem ve∣nādi artem agere, aurifices & artifices suos omnes, falco∣narios, accipitrarios, canicularios quo{que} docere, aedificia supra omnem antecessorum suorum consuetudinem ve∣nerabiliora & pretiosiora noua sua machinatione facere, Saxonicos libros recitare, & maximè Saxonica carmina memoritèr discere, alijs imperare solus assiduè pro viri∣bus nō desinebat. Missam quotidiè audire, psalmos quos∣dam, & orationes, horas diurnas & nocturnas celebrare, & ecclesias nocturno tēpore orādi causa (clam suis) adire solebat, & frequentabat. Elemosinarum dator largissi∣mus, omnium affabilissimus, & iucūdissimus, ignotarum rerum inuestigator solertissimus. Franci autem multi, Fri∣sones, Galli, Pagani, Britones, Scoti, & Armorici, spōtè suo se dominio subdiderāt, nobiles scilicet & ignobiles: quos

omnes sicut propriam gentem, secundum suam dignitatē regebat, diligebat, honorabat, pecunia & potestate dita∣bat. Episcopos quoque suos, omnem{que} ecclesiasticum or∣dinem, Comites, ac nobiles suos ministeriales, etiam & omnes familiares admirabili amore diligebat Filios quo∣que eorum qui in regali familia nutriebantur, non minùs proprijs diligens, omnibus bonis moribus instituere, & li∣teris imbuere solus die nocte{que} inter caetera non desine∣bat. Cum{que} regnare propè (quasi inuitus) vno mense im∣pleto coeperat, nimirum enim non putabat se nisi diuino fultum auxilio, tantam Paganorum non posse solum su∣stinere austeritatem: quin etiam viuentibus suis fratribus cùm magna multorum detrimenta sustinuisset, cōtra vni∣uersum Paganorum exercitum in monte, qui dicitur Wil∣tun, qui est in meridiana ripa fluminis Guilon, de quo flumine totus ille pagus nominatur, cum paucis & nimiū inaequali numero acerrimè belligerauit. Et cùm hinc inde vtrique hostilitèr & animosè non parua diêi parte pugna∣rent, Pagani ad integrum suum periculum cernentes, & hostium infestationem diutiùs non ferentes, terga in fu∣gam verterunt. Sed (proh dolor) per audaciam persequē∣tium decipientes, iterùm in praelium prodeunt, & victo∣riam capientes, loco funeris dominati sunt. Nec hoc cui∣quam mirabile videatur, quòd Christiani paruum in prae∣lio numerum habebant. Erant enim Saxones maxima ex parte in vno anno octo contra Paganos praelijs popula∣ritèr attriti, vnus rex Paganorum & nouē Duces cum in∣numeris cohortibus occisi periêre, exceptis quotidianis nocturnis{que} irruptionibus innumerabilibus, quos rex Al∣fredus & singuli Duces illius gentis cum suis, etiā{que} per∣plures Ministri regis contra Paganos infatigabilitèr ex∣ercebant. In quibus frequentissimis irruptionibus quot millia Paganae expeditionis occisa perierunt, nisi soli deo incognitum est, exceptis his qui in octo praedictis praelijs trucidati sunt. Eodem quoque anno Saxones cum eisdem

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

Paganis ea conditione vt ab eis discederent, pacem pepi∣gerunt: quod & impleuerunt.

[ 872] 2. Adrianus papa obijt. Iohannes. 806. papa. Defun∣cto [ 894] Wicciorum episcopo Alhuno, sanctae Wigorniensis ecclesiae nutritus, & vir in diuinis scripturis doctissimus Werefrithus. 7. Idus Iunij, die Pentecostes, ab Aethelredo Doroberniae archiepiscopo antistes est ordinatus. Qui imperio regis Alfredi libros Dialogorū beati papae Gre∣gorij de latinitate primum in Saxonicam linguam elu∣cubratim & elegantissimè transtulit. Hunc eundē, & pro∣cessu temporis Pleigmundum genere Mercium Doro∣bernensis ecclesiae archiepiscopum, venerabilem scilicet virum sapientia praeditum, sacerdotes quo{que} genere Mer∣cios Aethelstanum, & W••rul••um quàm optimè literis in∣structos, idē rex ad se de Mercia vocauit, multis{que} honori∣bus & potestatibus extulit, quo eū in desiderata, immo in discenda literarum scientia adiuuarent. Legatos etiam vl∣tra mare ad Galliam direxit, inde sanctum Grimbaldum sacerdotem & monachum, virum venerabilem, cantorem optimum, ecclesiasticis disciplinis & in diuina scriptura eruditissimum, omnibus{que} bonis moribus ornatum: Io∣hannem quo{que} ae{que} presbiterum atque monachum acerri∣mi ingenij virum: Asserum etiam de Occiduis & vltimis Britanniae finibus è monasterio sancti Dewij aduocauit. Quorum omnium doctrina & sapientia regis desiderium ita indies crescebat, & implebatur, vt in breui librorum omnium notitiam haberet. Praefatus exercitus Paganorū Lundoniam adijt, ibi{que} hiemauit, cum quo Mercij pacem pepigerunt.

[ 873] 3. Ictu fulminis Wormacia comburitur. Ludouico im∣peratore [ 895] Romam veniente, ibique conuentum faciente coram papa Iohanne, Adalgisus dux Beneuentanus Grae∣corum persuasionibus corruptus, & contra Ludouicum imperatorem manū eleuans, à Senatu tyrannus & hostis reipublicae proclamatur, bellum{que} contra eum decernitur.

Thiodo abbas Fuldensis obijt. Sigehardus successit. Saepè memoratus exercitus Lundoniam deserens, in Northan∣himbrorum regionem perrexit, & ibi hiemauit in pago qui dicitur Lindesig, cum quo iterum Mercij pacem pepi∣gerunt.

[ 896] 4. Ciclus decennouenalis. 19. incipit, Indict. 7. Ludo∣uicus imperator obijt, & Carolus senior rex Galliae Ro∣mā [ 874] perrexit Supra memoratus exercitus Lindissig dese∣rens, Merciam adijt, & hiemauit in loco qui dicitur Reo∣pedun. Burhredum quo{que} Merciorum regem regnum suum deserere, & vltra mare exire, Romam{que} adire contra volūtatem suam coëgit, anno. 22. regni sui. Qui postquàm Romā adierat, non diu viuens ibi defunctus est, & in scho∣la Saxonum in ecclesia sanctae Mariae honorificè sepultus, aduentum domini, primam{que} cum iustis resurrectionem expectat. Post cuius expulsionē Dani pirati totum Mer∣ciorum regnum suo dominio subdiderunt, quod tum mi∣serabili condicione cuidam insipienti Ministro, cuius no∣men erat Ceolulfus, eo pacto custodiendum commenda∣uerūt, vt qualicun{que} die vellent id sibi pacificè resignaret: quibus in eadem conditione obsides dedit, & iurauit nul∣lo modo se voluntati eorum contradicere velle, sed obe∣diens in omnibus esse.

ROmanorum. 83. Carolus, regnauit annis. 2.

[ 897] 1. Carolus Romam perueniens, datis Iohanni [ 875] papae & Romanis magnis muneribus, imperator factus est. Ludouicus rex, frater Caroli, apud Franconfurt pala∣tium obijt. 6. Cal. Septembris, sepultus{que} est in monaste∣rio sancti Nazarij Lorassan, qui ex Regina nomine Em∣ma tres filios habuit, id est, Carlomannum Arnulfi patrē, & Ludouicum, Carolum{que} iuniorem, posteà imperatorē. Carolus ergò senior & imperator audiens mortem fratris sui, ad Aquisgrani palatium, & inde post paucos dies Co∣loniam est profectus. Carlomannus verò primogenitus Ludouici, fines Italiae intrauit, quia Carolus senior inde

recessit. Carolus autem frater eius in Alamannia moraba∣tur. Porro Ludouicus qui ad obitum patris fuit, apud Franconfurt principalem sedem Orientalis regni reside∣bat. Qui quo{que} Carolum seniorē. 8. Idus Octobris, in pa∣go Moinense nomine Ripuaria non longè ab Andrenato Castello iuxta Rhenum contra se pugnantem. 50. am∣plius millibus, supetauit. Deinde tres fratres in loco qui dicitur Sualifelt inter se regnum paternum diuiserunt. Carlomannus Bauariam Pannoniam Corinthiam, & regna Sclauorum Beheimensium: Ludouicus Orientalem Frāciam, Turingiam, Saxoniam, Fresiam, partem{que} regni Lotharij: Carolus Alamāniam & aliquas ciuitates regni Lotharij tenuit. Supra memoratus saepè exercitus Reo∣pedun deserens, in duas se diuisit turmas. Cuius altera pars cum Haldeno in regionem Northanhimbrorū per∣rexit, ibi{que} hiemauit iuxta fluuium qui dicitur Tyna, & totam Northanhimbrorum regionem suo subdidit do∣minio, necnon Pictos & Stratdutenses depopulati sunt. Altera verò pars cum Guthrun & Oskitello & Amundo tribus Paganorum regibus, ad locum qui dicitur Grante∣brigge peruenit, ibique hiemauit. Eodem anno Alfredus rex nauali praelio in mare contra sex naues Paganorum belligerauit, & vnam ex eis cepit, caeteris per fugam e∣lapsis.

[ 876] 2. Carolus imperator Romam secundò profectus est, [ 898] & ab vrbe Roma in Bracham reuersus, Bosoni germano suo, Richildis Reginae filio, Irmingardā filiā Ludouici im∣peratoris cum magna gloria vxorauit, dedit{que} ei Prouin∣ciam, & corona capiti eius imposita regem eum iussit ap∣pellari, & inde euolutis paucis diebus Papiam ingreditur. In qua cum publicam rem disponeret, repentè nūciatum est ei Carlomannum cum ingenti armatorum multitu∣dine Longobardorum regna intrasse: qui mox pauore solutus Ticinum Padum{que} pertransit, summo{que} annisu in Gallias repedare contendit. Sed priusquàm Alpium prae∣minentia

iuga angusta{que} itinera attingeret, egritudine tū∣ditur, de qua protin{us}. 2. Nonas Octobris obijt. Cuius cor∣pus sui in feretro extra Italiam leuauerūt, sed ob intolle∣rabilem faetorem eius, compulsi sunt illud terrae commen∣dare. Post aliquantos autem annos ossa eius translata sunt, & Parisijs in monasterio sancti Dionisij sepulta. Saepè memoratus Paganorum exercitus noctu de Grantebrig exiens, castellum quod dicitur Werham intrauit, vbi mo∣nasterium Sanctimonialium inter duo flumina Fraw & Trētam & in pago qui Saxonicè dicitur Dornseta tutissi∣mo situ terrarum situm est, nisi ab occidentali parte tan∣tummodò, vbi contigua terra est. Cum quo exercitu Alf∣redus rex foedus firmitèr & ea cōditione vt ab eo discede∣rent pepigit: cui ille exercitus electos obsides (quātos ipse nominauit) sine vlla cōtrouersia dedit, necnon sacramen∣tū in omnibus reliquijs quibus ille rex maximè post deū confidebat iurauit, in quibus nec alicui genti priùs iurare voluit se citissimè de regno suo exiturum. Sed more suo solita fallacia vtens, & obsides & iuramentum at{que} fidem promissam non custodiens, nocte quadam faedere rupto, omnes equites quos rex habebat occidit. Versus{que} inde, a∣lium locum, qui Saxonicè Eaxancestre, Latinè ciuitas Exae dicitur, quae in orientali ripa fluminis eiusdē sita est, pro∣pe mare meridianum, quod interluit Galliam Britanni∣am{que}, inopinatè adijt. Quem collecto exercitu rex Alfre∣dus est insecutus, sed quia ciuitatem iam intrauerat, illum assequi non poterat: veruntamen quot & qaantos voluit obsides ab eis extorsit, firmum{que} cum eis faedus pepigit, quod illi tempore non modico benè custodierunt, ibi∣demque hiemauerūt. Eodem anno Paganus rex Halden{us} Northanhimbrorum regionem sibimet & suis diuisit, il∣lamque cum suo exercitu coluit. Rollo cum suis Norman∣niam penetrauit. 15. Cal. Decembris.

ROmanorum. 84. post Carolum, regnauit filius eius Ludouicus, qui etiam appellabatur Balbus, eo quod

impeditioris erat eloquij, annis duobus.

[ 877] 1. Paganus exercitus apud Vuerham cum classe reli∣ctus, [ 899] Eaxancestre venit, sed priusquā illùc peruenisset. 120 naues ex eis marina tempestate submersae sunt. Instante verò Autumni tempore Paganorum pars apud Eaxauce∣stre resedit, pars Merciam adijt. Cuius portionem aliquā Ceolulfo, cui eam custodiendam (vt praedictum est) com∣miserat, dedit: aliquam verò inter se distribuit.

[ 878] 2. Ludouicus Balbus obijt, tres filios relinquens, id est duos Ludouicum & Carlomannum ex puella nomine [ 900] Ansgrada, pro qua ipsa interdicta à Carolo patre suo, quia sine consilio eius duxit eam, pater sibi vxorem A∣delheidā coniunxit, quae post mortem viri genuit filium nomine Ain, id est Carolum. Supra memoratus saepè ex∣ercitus deserens: Cippāham, villam regiam, quae sita est in sinistrali parte Wiltunscire adijt, ibique hiemauit, & mul∣tos eiusdem gentis vltra mare compulit hostilitèr & pe∣naria atque pauore nauigare, maxima{que} ex parte omnes regionis illius habitatores suo se subdiderunt dominio. Eodem tempore rex Alfredus cum paucis suis nobilibus, & etiam cum quibusdam fasellis, per siluestria & gronuosa Sumertunenfis pagi loca, in magna tribulatione vitam inquietus ducebat. Nihil enim habebat quo vteretur, nisi quod à Paganis vel etiam à Christianis, qui se Paganorum subdiderant dominio, frequētibus irruptionibus, aut clàm aut palàm subtraheret. Eodem anno frater Inguari & Haldeni cum. 23. nauibus de Demetica regione (in qua hiemauerat) post multas ibi Christianorum strages factas, ad Domnaniam enauigauit, ibique à ministris regis cum mille. 200. infoelici exitu perperàm agens occisus est ante arcem Cynuit, quia in eadem arce multi ministri regis cū suis se concluserant confugij causa. Verùm Pagani cum arcem imparatam, atque omninò immunitam, nisi quòd moenia nostro more erecta solummodò haberet, cerne∣rent, non enim effringere moliebantur quia ille locus sit••

terrarum tutissimus est ab omni parte nisi ab Orientali, obsidere eam coeperunt, putantes homines illos manum citò daturos, fame, siti, & obsessione coactos, quai nulla aqua illi arci contigua est: quod non ita vt putabant eue∣nit. Nam Christiani antequam talem penuriam omninò paterentur, diuinitùs instigati, multo{que} meliùs iudicantes aut mortem aut victoriam mereri, diliculo super Paganos ex improuiso irrumpunt & à primo tempore hostes ho∣stilitèr cum rege suo maxima ex parte (paucis ad naues per fugam elapsis) prosternunt. Eodem anno post Pascha Alfredus rex cū paucis fecit arcem in loco qui dicitur Ae∣thelingaeig, & de ipsa arce semper cum facellis Sumertu∣nēsib{us} Paganos infatigabiliter debellauit: iterū{que} in septi∣ma hebdomada post Pascha, ad Petrā Egbrihti, quae est in Orientali parte saltus qui dicitur Sealuudu, Latinè autem Silua magna, equitauit, ibi{que} obuiauerūt illi omnes acco∣lae Sumertunensis, Wiltunensis, & Hamtunensis pagi, qui nō vltra mare pro metu Paganorum nauigauerant, viso{que} rege, sicut dignum erat, quasi rediuiuum post tātas tribu∣lationes recipientes, immenso repleti sunt gaudio, ibique castra metati sunt vna nocte. Diluculo verò sequenti rex inde castra cōmouens, venit ad locum qui dicitur Ecglea, & ibi vna nocte castra metatus est. Inde sequenti die vex∣illa commouens, venit ad locum qui dicitur Ethandun: vbi contra Paganorum exercitum vniuersum cum densa testudine atrocitèr belligerans, animose{que} diu persistens, diuino nutu tādem victoria potitus est, & Paganos maxi∣ma caede prostrauit. Fugientes verò vsque ad arcem per∣secutus est, & omnia quae extra arcem inuenit, homines sci∣licet, equos, & pecora confestim caedens, homines subri∣puit, & ante portas arcis Paganicae cum omni exercitu suo virilitèr castra metatus est. Cum{que} ibi. 14. dies mora∣retur, Pagani fame, frigore, timore, & ad extremum despe∣ratione perterriti, pacem, ea conditione petierunt, vt rex nominatos obsides quantos vellet ab eis acciperet, & ille

nullum eis daret, ita tamen qualitèr nunquam cum aliquo pacem antè pepigerant. Quorum legatione audita rex suapte misericordia motus, nominatos quātos voluit ob∣sides ab eis accepit: quibus acceptis Pagani insuper iura∣uerunt se citissimè de suo regno exituros, necnon Gu∣thrum rex eorum Christianitatem subire, & baptismum sub manu regis Alfredi accipere pro misit. Quae omnia il∣le & sui vt promiserant, impleuerunt. Nam post hebdoma∣das. 7. Guthrum Paganorum rex cum. 30. electissimis de exercitu suo viris, ad Alfredū regem prope Aethelingaeig in loco qui dicitur Aalr peruenit, quem rex in filium ad∣optionis sibi suscipiens, de fonte sacri baptismatis elimi∣nauit, & nomen ei Aethelstanū imposuit. Cuius crismatis solutio octauo die in villa regia quae dicitur Weadmor fuit, qui postquam baptisatus fuit, 12. noctibus cum rege permansit, cui rex cum suis omnibus multa aedificia & op∣tima largiter dedit.

ROmanorum. 85. regnauit Carolus minor, annis decē post primum eius introitum in Italiam.

[ 879] 1. Carolus iunior filius Ludouici, Italiam primùm in∣trauit, [ 901] frater Carlomanni & Ludouici. Praedictus Paga∣norum exercitus de Cipanham (vt promiserat) consur∣gens, Cirencestre adijt, quae est in meridiana parte Wic∣ciorum, ibique per vnum annum mansit. Eodem anno magnus Paganorum exercitus de vltramarinis partibus nauigans in Thamesim fluuium venit, adunatus{que} est su∣periori exercitui, sed tamen hiemauit in loco qui dicitur Fullanham iuxta flumen Thamesis. Eodem anno eclipsis solis inter nonam & vesperam, sed propiùs ad nonam fa∣cta est. Defuncto Dunberto Wintoniensi episcopo, succes∣sit Deneulfus. Hic (si famae creditur) ad multam aetatem nō solum literarum expers, sed etiam subulcus fuit. Cum rex Alfredus hostium violentiae cedens, & in siluam pro∣fugus, casu sues pascentem offendit, eius comperto in∣genio, literis informandum tradidit, & postmodum per∣fectùs

institutum creauit Wintoniae praesulem, commen∣tus rem dignam miraculo.

2. Boso germanus Caroli senioris, occupare regnum [ 880] [ 902] nitens, à filijs Balbi fugatur. Supra memoratus Paganorū exercitus Cirencestre deserens, ad Oriētales Anglos per∣rexit, ipsam{que} regionem diuidens coepit inhabitare. Eo∣dem anno exercitus Paganorum qui in Fullanham hie∣mauerat, Britannicam insulam deserens, iterum{que} vltra mare nauigans, ad Orientalem Franciam perrexit, & per vnum annum in loco qui dicitur Gendi, id est Gent, man∣sit.

3. Carlomānus maior, rex Bauariae, pater Arnulfi, ob∣ijt [ 881] [ 903] paralysi, sepultus{que} est in Bauaria in villa Odingas. Lu∣douicus verò frater eius, possidens suum regnum, conces∣sit Arnulfo Carinthiam, quam ei pater pridie dedit. Exer∣citus Paganorum saepedictus in Franciam perrexit, con∣tra quem Franci pugnauerunt, finito{que} praelio Pagani e∣quis inuentis, equites facti sunt.

[ 904] 4. Carolus iunior de Alemannia egressus, Longobar∣dorum{que} [ 882] fines possidens, in paucis diebus totam Italiam accepit, Romam{que} perueniens à papa Iohanne & Senatu fauorabilitèr acceptus, & cum magna gloria oleo conse∣crato vnctus, imperator creatur. Praefatus exercitus Pa∣ganorum suas naues per flumen quod dicitur Mese sur∣sum tanto longè in Franciam pertraxit, ibi{que} vno anno hiemauit. Eodem anno rex Alfredus nauali praelio contra Paganicas naues in mare congressus est, ex quibus duas cepit, occisis omnibus qui in eis erant, duarum{que} aliarum nauium duo principes cū omnibus suis socijs valdè prae∣lio vulneribus{que} fatigati, depositis armis, curuo poplite & supplicibus precibus dederunt se regi.

[ 905] 5. Ludouicus rex, frater imperatoris, obijt apud Fran∣confurt. [ 883] 13. Cal. Septembris, sepultus{que} est Lorassan, vbi etiam pater eius. Praefatus exercitus naues suas per flumen quod dicitur Scaldad, contra flumen nauigans, ad mona∣sterium

quod dicitur Candath, traxit & ibi anno vno mā∣sit. Assero Scireburnensi episcopo defuncto, succedit Sui∣thelmus: qui regis Alfredi elemosynam ad S. Thomam Indiam detulit, inde{que} prosperè redijt.

[ 884] 6. Ludouicus filius Balbi obijt, apud S. Dionisium, vbi [ 906] & sepultus est. Cuius regnum frater eius Carlomannus te∣nuit. Marinus. 107. papa. Hic scholam Saxonum in Roma morantium, pro amore & depredicatione Alfredi An∣glosaxonū regis, ab omni tributo & thelonio benignè li∣berauit: qui etiā multa dona praedicto regi illa vice trans∣misit. Inter quae dedit ei non paruam illius sanctissimae crucis partem, in qua dominus noster Iesus Christus pro hominum salute pependit. Memoratus exercitus Paga∣norum▪ Sunni fluminis ostium intrans, Embenum vsque nauigauit, ibidem{que} anno vno mansit.

[ 885] 7. Marinus papa obijt. Agapitus. 108. papa. Pagano∣rum exercitus praefatus in duas se turmas diuisit, vna ete∣nim [ 907] in Orientalem Franciam perrexit, altera verò turma ad Britanniam veniens, Cantiam adijt, ciuitatem{que} quae Rhouecestre Saxonicè dicitur, in orientali ripa fluminis Meduueaig sitam obsedit. Ante huius portam Pagani ca∣stellum firmum subitò fabricauerunt, nec tamen illam ci∣uitatem expugnare potuerunt, quia ciues illi se virilitèr defenderunt, quous{que} rex Alfredus cum magno exercitu adiutorium illis collaturus superuenit, & tunc Pagani reli∣cta arce sua, omnibus{que} equis quos de Francia secum ad∣duxerant derelictis, maxima necnon captiuorum suorum parte dimissa adueniente subitò rege, ad naues suas cōfe∣stim cōfugiūt. Saxones verò derelictos à Paganis captiuos & equos statim diripiunt. Pagani ita{que} magna necessitate compulsi, eadem aestate rursùs Franciam adierunt. Eodem anno Alfred{us} Anglosaxonum rex classem suā de Cantia, plenam bellatoribus in Orientales Anglos dirigens, prae∣dandi causa transmisit. Cum{que} ad ostium Sturi fluminis venissent, confestim. 16. naues Paganorum ad bellum pa∣ratae

obuiauerunt eis, inito{que} nauali praelio hinc & inde a∣critèr pugnantes, Pagaui omnes occisi, & omnes naues cū omni pecunia eorum captae sunt. Cumque inde victrix re∣gia classis rediret, Pagani qui Orientalem Anglorum re∣gionem inhabitabant, congregatis vndecun{que} nauibus, eidem regiae classi in ostio fluminis in mari obuiauerunt, conserto{que} nauali praelio Pagani victoriam habuerunt▪ Regem Occidentalium Francorum Carlomannū, aprum venatione agentem, singulari cōgressione horrēdo dente singularis dilacerās ferus, miserabili funere percussit. Cu∣ius frater Ludouicus tertio anno ante defunctus est, qui & ipse erat Francorū rex. Ipsi etenim ambo filij Ludouici re∣gis Francorū erāt, qui supra memorato anno, quo eclipsis solis facta est, defunctus est. Ipse quoque Ludouicus filius Caroli Francorū regis erat, cuius filiā Iuthitam Aethelul∣fus Occidentalium Saxonum rex, ad reginam sibi pater∣na voluntate suscepit. Praesenti quo{que} anno magnus Paga∣norum exercitus de Germania, in regionem antiquorum Saxonum superuenit, contra quos adunatis viribus ijdem Saxones & Frisones bis in vno anno virilitèr pugnauerūt. In quibus duobus bellis Christiani diuina misericordia o∣pitulante, victoriam habuêre. Eodem insuper anno Caro∣lus Alamannorum rex, Occidētalium Frācorum regnum, & omnia regna quae sunt inter mare Thirrenum, illum{que} marinum sinum, qui inter antiquos Saxones & Gallos ad∣iacet, voluntario omnium consensu accepit, absque Ar∣moricano regno. Qui Carolus Ludouici regis filius erat, Ipse verò Ludouicus germanus fuit Caroli regis Franco∣rum, patris Iuthitae praedictae: qui duo germani fuerunt filij Ludouici, Ludouicus verò ille filius Pippini. Eodem quoque anno Paganorum exercitus, qui in Orientalibus Anglis habitauit, pacem, quam cum Alfredo rege pepige∣rat, opprobriosè fregit.

[ 908] 8. Carlomannus filius Balbi obijt, & sepultus est a∣pud. [ 886] S. Dionisium cum fratre & auo. Memoratus saepè ex∣ercitus

Paganorum, Orientali Francia derelicta, iterùm in Occidentalium Francorum regionem venit, & in ostium fluminis, quod Sequana dicitur, intrans, cōtra{que} longè na∣uigans Parisiam ciuitatem adijt, ibique hiemauit. Quam ciuitatem anno illo integro obsedit, sed deo misericordi∣tèr fauente, munitionem irrumpere non potuit. Eodem anno Alfredus Anglosaxonum rex, post incendia vrbium, strages{que} populorum, Lundoniam ciuitatem honorificè restaurauit, & habitabilem fecit, quam etiam Aethelredo Merciorum Comiti seruandam commendauit. Ad quem regem omnes Angli & Saxones, qui priùs vbique dispersi fuerant, aut cum Paganis sine captiuitate erant, venerunt, & voluntariè suo se dominio subdiderunt.

[ 887] 9. Adrianus. 109. papa. Carolus imperator corpore [ 909] & animo coepit aegrotare, & mense Nouembri circa Transi∣tum sancti Martini Triburas villam veniens, conuentum conuocauit. Tunc cernentes optimates regni imperatorē nō solùm viribus corporis, sed etiam animi defecisse, Ar∣nulfum, Carlomanni filium▪ vltrò in regnum attrahunt, & ab imperatore in triduo ita deficiunt, vt cum illo vix ali∣quis remaneret, qui ei saltèm officia humanitatis impen∣deret. Cibus tantū & potus ex Luithberti Moguntini ar∣chiepiscopi sumptibus ei dabatur: cui supplicanti Arnul∣fus aliquātos in Alamannia fiscos cōcessit. Praedictus Pa∣ganorum exercitus, ciuitatem Parisiam derelinquens in∣columem, eò quòd sibimet alitèr proficere non poterat, classem suam contra Sequanam longè remigando tamdiu direxit, donec ad ostium fluminis, quod Meaterne nomi∣natur peruenisset, tunc Sequanam deserentes in ostium fluminis Meaterne diuertunt. Contra quod diu ac longè nauigantes, demum non sine labore vsque ad locum qui dicitur Caziei, id est villa regia, peruenerunt, in quo loco anno integro hiemauerunt. Sequenti anno in ostium flu∣minis, quod dicitur Iona, intrauerunt nō sine magno re∣gionis damno, & illic remorati sunt vno anno. Eodem

anno Carolus Francorum rex viam vniuersae▪ carnis adijt, sed Arnulfus filius fratris sui, sexta antequàm defunctus esset hebdomada, illum regno expulerat. Quo statim de∣functo, quin{que} reges ordinati sunt, & regnum in quinque partes diuisum est, sed tamen principalis sedes regni ad Arnulfum iustè & meritò peruenit, nisi solummodò quòd in patruum suum indignè peccauit. Caeteri quatuor reges fidelitatem & obedientiam Arnulfo, sicut dignum erat, promiserunt. Nullus enim illorum quatuor regum haere∣ditarius illius regni erat in paterna parte, nisi solus Arnul∣fus. Quin{que} ita{que} reges confestim Carolo moriente ordi∣nati sunt, sed imperium penes Arnulfum remansit. Talis ergo illius regni extitit diuisio. Arnulfus Oriētales regio∣nes Rheni fluminis, Rodulfus quo{que} internā partem reg∣ni, Oda, Occidentalium regnū, Berengariu & Witha Lon∣gobardiam, necnon & illas partes quae in illa parte montis sunt. Nec tamen tanta & talia regna inter se pacificè ser∣uauerunt. Nam bis pleno praelio inter se belligerauêre, il∣la{que} regna persaepè inuicem deuastauêre & vnusquis{que} al∣terum de regno expulit. Eodem quo{que} anno Athelelmus Wiltoniensium Comes, Alfredi regis & Saxonum elemo∣sinas Romam deportauit. Quo etiam anno saepè memo∣ratus Alfredus Anglosaxonum rex, diuino instinctu legē & interpretari simul vno eodem{que} tempore primitùs in∣choauit, in sancta videlicet beati Martini Turonensis epis∣copi solennitate. Erat ita{que} rex ille, quamuis in regia po∣testate cōstitutus, multis tribulationum clauis confossus. Nam (vt diximus) à vicesimo aetatis anno, vs{que} ad quadra∣gesimū quintū, & eo ampliùs, grauissima incogniti dolo∣ris infestatione incessantur fatigabatur, adeò vt ne vnius quidem horae securitatem haberet, quo aut illam infirmi∣tatem non sustineret, aut sub illius formidine lugubritèr constitutus non desperaret. Praetereà assiduis exterarum gentium infestationibus, quas sedulò terra mari{que} sine vl∣lius quieti temporis interuallo sustinebat, inquietabatur.

Quid loquar de frequentibus contra Paganos expeditio∣nibus, de bellis, de inceffabilibus regni gubernaculis, de ciuitatibus & vrbibus renouandis, & alijs vbi nunquam antea fuerant construendis, de aedificijs aureis & argenteis incomparabilitèr illo edocente fabricatis, de aulis & ca∣meris regalibus lapideis & ligneis suo iussu mirabilitèr constructis, de villis regalibus lapideis antiqua positione mutatis, & in decentioribus locis regali imperio decen∣tissimè constructis? Diuino sane fultus adminiculo solus regni gubernaculum semel susceptum, titubare ac vacilla∣re, quamuis inter fluctiuagas ac multimodas praesentis vi∣tae turbines, nō sinebat. Nam assiduè suos episcopos, Co∣mites, ac nobilissimos sibi{que} dilectissimos Ministros, & praepositos suos, laenitèr docendo, hortando, imperando, ad vltimum inobedientes post longam patientiam acriùs castigando, vulgarem stultitiam & pertinaciā omninodò abhominando, ad suam voluntatem, & ad communem to∣tius regni vtilitatem sapiētissimè attrahebat. At si inter re∣galia exhortamenta, propter pigritiam populi imperata non implerentur, aut tardè incepta tempore necessitatis ad vtilitatem exercentium minus finita non peruenirent, vt de castellis ab eo imperatis adhuc non inceptis lo∣quar, aut nimiùm tarde inceptis ad perfectum finem non perductis, & hostiles copiae terra mari{que} irrumperēt, tunc contra dictores imperalium definitionum sera poeniten∣tia attriti, regalia se praecepta incuriose despexisse doluêre, regalem{que} sapientiam collaudantes, quod antea refutauê∣re, totis viribus implere promisêre. Inter caetera quae idē rex gessit bona, duo construi imperauit monasteria: vnum monachorū in loco qui dicitur, Aethelingaeig, vbi diuersi generis monachis coadunatis, primitùs Iohannem pres∣biterum & monachū genere Ealdsaxonum, abbatem con∣stituit. Aliud quoque monasterium iuxta orientalem por∣tam Sceaftesbyrig habitationi sanctimonialium habile idem rex aedificari imperauit, in quo propriam filiam

Aegelgeouam deuotam deo virginem Abbatissam consti∣tuit, quae duo monasteria terrarum possessionibus, omni∣bus{que} diuitijs locupletatim ditauit. Ad haec etiam dimi∣diam partem omnium diuitiarū, quae annualitèr ad eum cum iustitia acquisitae peruenire consueuerant, deo deuo∣tè & fidelitèr se daturum spospondit, quod mira mentis alacritate sapientèr adimplere studuit. Denique consilio diuinitùs inuēto, omnium vniuscuius{que} anni censuum suc∣cessum bifariè primitùs ministros suos diuidere aequali lance imperauit. His ita diuisis, partem primam in tres portiones sequestrari praecepit. Quarum primam suis mi∣nistris nobilibus, qui in cultu regio vicissim commorabā∣tur in pluribus ministrantes ministerijs, annualitèr largi∣ebatur. In tribus nam{que} cohortibus praefati regis satellites prudentissimè diuidebantur, adeò vt prima cohors vno mense in cultu regio die nocte{que} administrans commo∣raretur: mense{que} finito, & alia cohorte adueniente, prima domum redibat, & ibi proprijs quasi necessitatibus stu∣dens, duobus commorabatur mensibus. Secunda ita{que} co∣hors mense peracto, adueniente tertia, domum redibat, vt ibi duobus commoraretur mensibus: sed & illa finito v∣nius mensis ministerio, & adueniente prima cohorte do∣mū redibat, ibidem duobus cōmoratura mensibus. Hoc ordine omni vitae suae tempore talium vicissitudinum in regali cultu rotabatur administratio. Secundam verò par∣tem operatoribus, quos ex multis gentibus collectos vel etiam comparatos propemodum innumerabiles habebat, in omni terreno aedificio edoctos. Tertiam autem adue∣nis ex omni gente ad eum venientibus, longè prope{que} positis, & pecuniam ab illo exigentibus, etiam & nō exi∣gentibus mirabili dispensatione hilaritèr impendebat. Se∣cundam autem partem omnium diuitiarum suarum, quae annualitèr ad eū ex omni censu perueniebant, in. 4. aequas partes curiose suos ministros diuidere imperauit, ea con∣ditione, vt prima pars pauperibus vniuscuius{que} gētis, qui

ad eum: veniebant discretissimè erogaretur, secundam duobus monasterijs, quae ipse fieri imperauerat, & in his deo seruientibus: tertiam scholae, quam ex multis gen∣tis suae nobilibus, & etiam pueris ignobilibus studiosissi∣mè congregauerat▪ quartā circum finitimis in omni Saxo∣nia & Mercia monasterijs: & etiam quibusdam annis per vices in Britannia, Cornubia, Gallia, Armotica, Northim∣bria, & in Hibernia, ecclesijs secundum possibilitatem suā distribuit His ita ab eo ordinabilitèr dispositis, dimidiam etiam partem seruitij mentis & corporis, in quantum in∣firmitas, possibilitas, atque suppetentia permitteret, di∣urno scilicet ac nocturno tempore, totis viribus se redi∣turum deo spospondit. Vnde excogitare caepit qua ratio∣ne promissum voti sui tenorem laetho tenus incommu∣tabilitèr consetuare posset. Tandem inuento vtili discre∣to{que} consilio, sibi ceram sufficientē offerri, & ad denarios pensare in trutina praecepit. Cum{que} tanta cera mensurata fuisset quae. 72. denarios pensaret, sex candelas, vnam∣quam{que} aequa lance capellanis suis inde facere mandauit, ita vt vnaquae{que} candela. 12. vncias pollicis in se signatas in longitudine haberet. Itaque hac reperta ratione, sex il∣lae candelae per. 24. horas die nocte{que} sine defectu coram multorum sanctorum reliquijs, quae semper cum eo vbi{que} comitabantur, ardebant. Erat praetereà rex idem in exe∣quendis iudicijs (sicut in caeteris alijs omnibus rebus) dis∣cretissimus indagator. Nam omnia penè totius regionis suae iudicia, quae in absentia sua fiebant, sagacitèr inuesti∣gabat, qualia fierent iusta aut etiam iniusta, aut si aliquam in illis iudicijs iniquitatem intelligere posset, lenitèr illos ipsos iudices, aut per se ipsum aut per alios suos fideles, quossibet interrogabat, quare tam naequitèr iudicassent: vtrum per ignorantiā, aut propter aliam quamlibet ma∣leuolentiā, id est, vtrum pro aliquorum amore, vel timore, aut odio, aut etiam pro alicuius pecuniae cupiditate. De∣ni{que} si illi iudices profiterētur, proptereà si talia iudicasse,

eò quòd nihil rectiùs de his rebus scire poterant, tunc ille discretè ac moderatè illorum imperitiam, & insipientiam redarguens aiebat, ita iniquiens. Nimium admiror vestrā hanc insolentiam, eo quòd dei dono & meo sapientum ministerium & gradum vsurpastis, sapientiae autem stu∣dium operam{que} neglexistis. Quapropter aut terrenarum potestatum ministeria (quae habetis•• illicò dimittatis, aut sapiētiae studijs multo deuotius quàm hactenus insistere, mando, studeatis. Quibus verbis auditis perterriti, ac ve∣luti pro maxima vindicta correcti, Comites ac praepositi, ad aequitatis discendae studium totis viribus se vertere ni∣tebantur, adeò vt mirum in modum illiterati ab infantia Comites penè omnes praepositi ac Ministri literatoriae ar∣ti studerent, malentes insuetam disciplinam laboriosè discere, quàm potestatum ministeria dimittere. Verum si aliquis liberalibus studijs aut prae senio, vel prae nimia in∣usitati ingenij tarditate proficere non valeret, suum, si ha∣beret, filium, aut etiam aliquem propinquum suum, vel etiam si alitèr non haberet, suum proprium hominem li∣berum vel seruum, quem ad lectionem lōgè ante promo∣uerat, libros ante se die nocte{que} (quandocun{que} vllam ha∣beret licentiam) Saxonicos imperabat recitare. Ipsi verò senes nimium suspirātes, intima mente dolebant, eo quòd in iuuentute sua talibus studijs nō studuerant, foelices ar∣bitrantes huius temporis iuuenes, qui liberalibus artibus foelicitèr erudiri poterant, se verò infoelices existimantes, qui nec has in iuuentute didicerant, nec etiam in senectu∣te quamuis inhianter desiderarent, discere poterant.

ROmanorum. 86. Arnulfus, regnauit annis. 12.

[ 910] 1. Arnulfus compositis in Francia foelicitèr re∣bus, [ 888] in Bauariam reuertitur. Carolus imperator obijt. 2. Idus Iunij, sepultus{que} est in Augia insula.

[ 911] 2. Basilius. 110. papa. Luithbertus archiepiscop{us} ob∣ijt. [ 889] Sunderoldus succedit. Mortuo autē Carolo, quaedam pars populi Italici Berēgarium filiū Eburhardi, qui Du∣catum

Foroiulianorum tenebat, regem sibi cōstituit: qui∣dā verò Guidonem filium Lanberti, Ducem Spolitano∣rum, regia dignitate decernunt subleuandum. Sed post multas strages inter eas factas, Guido victor existens, Be∣rēgarium regno expulit. Dux nobilis Becca nomine, Al∣fredi regis & Westsaxonum elemosinam Romam detulit. Eodem anno soror regis Aethelsuitha, Burhredi regis Mer∣ciorum regina, est defuncta, & apud Ticinū sepulta. Quo etiam anno Dux Aethelwoldus, & Dorobernensis archie∣piscopus Aethelredus in vno mense obierunt. Cui in ar∣chiepiscopatu successit Pleigmundus, literis insignitèr in∣structus.

[ 890] 3. Stephanus. 111. papa. Sanctus Edalricus Augusten∣sis [ 912] episcopus nascitur.

[ 891] 4. Abbas Beornhelmus Alfredi regis & Westsaxonū [ 913] elemosinam Romam portauit. Guthrum rex Northman∣nicus, quem, vt praefati sumus, de sacro fonte rex suscipiēs Alfredus, nomen ei Aethelstani imposuit, hoc anno obijt. Hic in Orientali Anglia cum suis habitauit, & prouinciā illam post martyrium sancti regis Edmundi primitùs in∣coluit, & possedit. Eodem anno saepè dictus exercitus Pa∣ganorum Sequanam deserens, locum qui dicitur Santlau∣dan inter Franciam & Armonicam situm adijt, contra quos Britones pugnauerunt, & eorum quibusdam in ore gladij peremptis, quibusdam verò in fugā versis, & qui∣busdam in flumine mersis, victores extiterunt. Sanctus Sunderodus archiepiscopus Moguntinus Wormaciae à Nordmannis occiditur, Sabbato, sexto Cal. Iulij. Hatto archiepiscopus successit annis. 21. mensibus. 8.

[ 892] 5. Memoratus Paganorum exercitus Occidentali [ 914] Francia derelicta, Orientalem adijt, sed priusquā illo clas∣ses eorum venire poterant, imperator Arnulfus cum Ori∣entalibus Francis, antiquis Saxonibus, Bauarijs, cōtra pe∣destrem exercitum pugnam iniens, in fugam vertit. Tres Scotici viri Dusblan{us}, Mahbethus, Mulmuninus, peregrinā

ducere vitam pro domino cupientes, assumpto secum v∣nius hebdomadae viatico, occultè de Hibernia fugerunt, carabum{que} qui ex duobus tantum corijs & dimidio factus erat, intrauerunt, mirum{que} in modum sine velo & arma∣mentis post septem dies in Cornubia applicuerūt, & post∣modum regem Alfredū adierunt. Eodem anno Swifneh doctor Scotorum peritissimus obijt. Quo etiam anno stel∣la, quae cometes dicitur, circa Rogationes visa est.

[ 915] 6. Arnulfus rex cum valido exercitu, Longobardorum [ 893] fines intrauit, & vsque Placentiam peruenit. Inde conuer∣sus per Alpes Appenninas Galliam intrauit, & vsque ad S. Mauricium peruenit. Ciclus decennouenalis. 20. Indict. 11. Sigehard{us} abbas Fuldensis obijt. Huogus successit. Clas∣sicus & equestris Paganorum exercitus, Orientalem Fran∣ciam deserens, Bononiā adijt, inde{que} simul cum suis equis 250. nauibus Cantiam transuectus, in ostio amnis Limeni, qui de silua magna Audred nominata decurrit, applieuit. A cuius ostio quatuor milliarijs in eandem siluam naues suas sursùm traxit, vbi quandam arcem semistructā, quam pauci inhabitabant villani, diruerūt, aliam{que} sibi firmiorē in loco qui dicitur Apultrea construxerunt. Nec diu post Hastein{us} rex Paganus cum. 80. paronibus ostiū Thamesis fluminis intrans, munitionem sibi in regia villa quae Mid∣deltun dicitur, aedificauit.

[ 916] 7. Formosus, papa. 112. Pagani qui Northimbriam [ 894] incoluêre, cum Alfredo rege pacem firmam iuramentis stabilierunt. Similitèr & qui Eastangliam inhabitauêre, datis insuper sex obsidibus fecerunt. Sed faedere dirupto, quotiescun{que} exercitus in Cantia residentes praedādi cau∣sa de suis munitionibus exiêre, ipsi tunc aut cum illis per∣rexêre, aut per se vbicun{que} potuêre, praedam egêre. Quo cognito, rex Alfredus partem exercitus secum assumens, partem (vt solebat) domi relinquens, nōnullos etiam prae∣sidij causa in castellis vrbibus{que} constituens, Cantiam fe∣stinato proficiscitur, & inter vtrum{que} Paganorum exerci∣tum

loco quidem situ naturali munito, vtpote aquis plenè circumfluentibus, vndis admodum crispantibus, scopulis altis, siluis vndi{que} se protelantibus, castra metatus est, ita ••ane vt si aliquem campum praedae vel praelij causa pete∣rent sine cunctatione cum illis certamen iniret. At illi nūc pedestres, nunc equestres turmatim latrocinando praedā illis in partibus frequentabant, vbi regis exercitum abesse videbant. Quibus tamen inopinantibus, non solum de re∣gia expeditione, sed & de vrbibus pleri{que} singulis ferè die∣bus ac noctibus caedem intentant, adeo{que} perturbant, vt Cantiam relinquentes denuò praedatum simul omnes se∣dibus exirent, nam in praedam simul exierant, dum illis in locis primitùs habitare coeperant. Sed hac vice maiorē vberiorem{que} praedam ceperunt, Thamesem{que} fluuium transire, Eastsaxoniam adire, sic{que} classicae manui (quam praemiserant) cum praeda obuiare decreuerāt. Verùm ab exercitu regis praeuenti, praelio cum eis iuxta Feornham commisso, praeda{que} simul erepta cum equis quos de trans∣marinis partibus adduxerant, in fugam omnes vertuntur, Thamese{que} fluuio sine vadis transito, in insulam quandam intra meatum Colnia annis sitam fugerunt. Vbi tam diu obsidione cinguntur, donec regio exercitui & esca defice∣ret, & statutum tempus iam adueniret quo domum redi∣ret, aliusque illo dirigeretur exercitus. Quo domum re∣deunte, & Alfredo rege cum sui exercitus medietate illo properante, Pagani quia rex illorum oppido vulneratus erat, ideoque secum ducere ipsum non potuerunt, ibidem resederunt. Rex verò Alfredus nōdum ad expugnandum hostem iter peregerat, & ecce, nunciatut ei Paganos Nor∣thimbriam & Eastangliam incolentes. 240. naues congre∣gasse, & quosdam illorum australem Angliae plagam cen∣tum nauibus, quosdam verò Septentrionalem plagam. 40. nauibus circumnauigasse, illos Eaxancestram, istos arcem quandam apud Domnaniam nō modica manu obsedisse. His auditis non hostium audacia in timorem, sed de suis

in obsidione relictis, rex vertitur in furorem. Nec mora, omnem equitatum reducens, Eaxancestram adijt, paucis tamen ad debellandum (quem insequebatur) hostem reli∣ctis. Ij Lundoniam vs{que} pergentes, cum ciuibus & cum il∣lis qui sibi ab Occidentali Angliae plaga in auxilium ve∣nerant, Beanflotam adueniunt: illùc enim maximam ex∣ercitus conductionem, quae apud Apultream resederat, conuenisse, regem{que} Haestenum cum suo exercitu de Middeltun aduenisse, ibi{que} munitionem sibi cōstruxisse, sed tunc denuò in praedam audierant descendisse. Nam idem paulo ante, cum rege Alfredo pace stabilita, obsides quamplures dederat, insuper{que} duos filios lauacro saluta∣ri regenerandos, vt ipse rex petierat Alfredus, tradiderat. Quorum vnum ipse rex Alfredus, alterum de fonte susce∣pit Dux nobilissimus Aethelredus. Sed Beanflotam rex Haestenus perueniens, facta citatò munitione, mox fines regni compatris sui Aethelredi deuastat. Inito ergo cum Paganis graui praelio, Christiani prima congressione illos in fugam vertunt, opus extructum destruunt, quae{que} repe∣riunt sumunt, mulieres cum filijs Lundoniam secum du∣cunt, naues quasdam confringunt, quasdam incendunt, quasdam Lundoniam, & ad ciuitatem Hrosi deducunt. Vxorem quo{que} regis Haesteni cum duobus filijs, priusquā ille Beanflotam à praeda rediret, ceperunt, & ad regem Alfredum perduxerunt. Quibus ille nil mali intulit, nam alter suus vt diximus, alter Aethelredi Ducis erat filiolus, sed pace denuò stabilita, obsidibus{que} datis, roganti patri non solùm vxorem & filos, verumetiam nō modicum pe∣cuniae reddidit. Qui deni{que} praedictorum suorum labore sollicitatus, post quàm Exancestram aduenerat, Pagani ad∣uentu illius territi, naues petunt sic{que} suas sedes repeten∣tes, prope ciuitatem, quae lingua Anglorum Cissaceastre dicitur, in prouincia Australiū Saxonum, praedam agunt. Sed ab vrbē inhabitantibus fugati, maxima{que} pars illorū vulnerata & caesa, quamplures{que} de nauibus eorum captae

sunt. Intereà Paganorum exercitus de Beanflota (vt dixi∣mus) à Christianis fugati, vrbem quae lingua Anglorum Sceobyrig in Eastsaxonia sitam adeunt, firmam{que} sibi mu∣nitionem ibidem construunt. Quibus de Eastanglia & Northimbria sociatis Paganorum quampluribus, priùs per Thamesis, postmodum per Sabrinae fluminis ripas praedam agunt. Quorum nimiam infestationem Duces nobilissimi Aethelredus, Athelmus, Athelnothus, caeteri{que} Ministri regis, quos ipse praesidij causa per munitiones, per oppida, per vrbes, non solum in Orientali plaga Pe∣dredan, sed etiam in Occidentali plaga Sealuudu, nec so∣lum in Australi, sed & in septētrionali plaga fluminis Tha∣mesis constituerat, non ferētes, in hostem haud modicum cōgregant exercitum, Walensibus qui in Occidentale Sa∣brinae plagam inhabitabant, sibi in auxilium occurrenti∣bus. Conglobati ita{que} in vnum, hostem vadunt insecutum, quem apud Buttingtun in ripa Sabrinae fluminis sitam cō∣praehendunt, & mox in quam fugerant munitionem ex vtra{que} parte amnis obsidere caeperunt. Multis autem per∣actis hebdomadibus, Paganorum quidam fame moriun∣tur, quidam verò equis iam comesis emunitione erum∣pentes, cum illis qui in orientali parte fluminis erant, prae∣lium committunt. Sed multis Paganorum millibus caesis, caeteris{que} omnibus in fugam versis, Christiani loco funeris dominantur. In qua pugna Ordeah nobilissimus, multi{que} de Ministris regis occisi sunt. Cum{que} Pagani qui aufuge∣rant, Eastsaxoniam reuersi, ad suas munitiones & ad na∣ues venissent, hieme iam incumbente magnum rursùs de Eastanglia & Northimbria exercitum congregant. Com∣mendatis{que} vxoribus, pecunia, nauibus{que} suis in Eastan∣glia, relictis{que} munitionibus, sine intermissione iter agūt, & ciuitatem Legionum tunc temporis desertā, quae Sax∣onicè Legeceastre dicitur, priusquàm regis Alfredi & Ae∣thelredi subreguli exercitus (qui illos insecutus est) asse∣qui poterant, intrant. Nonnullos tamen illorum comprae∣hendentes

interficiunt, pecudes & pecora quae depraedan∣do ceperant, excutiunt, biduo ciuitatem obsident, segetes partim igne comburunt, partim sonipebibus distribuūt. Haec acta sunt post anni circulum, ex quo de partibus Gal∣licis ostium amnis Limeni intrauerant.

[ 917] 8. Guido, qui nomine imperatoris Italiam regebat, [ 895] obijt. Lanbertus filius eius regnum obtinens, à papa sibi imponi diadema fecit. Saepè dictus Paganorum exercitus, cùm vnde viuerent non haberent, (cuncta enim illis Chri∣stiani abstulerant, terram Septentrionalium Britonum petunt, quam longè late{que} deuastantes, praedam quàm maximam secum educunt. Et quoniam propter Mercen∣ses repedare per Merciam non audebant, priùs per Nor∣thimbriam, deinde per Mediterraneam Angliam, vxori∣bus nauibus{que} suis receptis in Eastanglia, modicam quan∣dam insulam Meresig dictam, & in orientali plaga East∣saxoniae in mari sitem, adeunt. Eodem anno ijdem ipsi per fluuium Thamesim, & postmodum per amnem Li∣gean ••uas naues sursùm traxerunt, sibi{que} munitionem pro∣pe ipsum amnem. 20. milliarijs à Lundonia aedificare coe∣perunt.

[ 918] 9. Cicius solaris incipit. 4. concurrentibus bisextili∣bus••. [ 896] Synodus. 96. episcoporum, cum abbatibus, proba∣tis{que} multis clericis, qui residentes in monasterio Tribu∣ras, contra pleros{que} seculares, qui episcopalem auctoritatē minuere tentaverunt, plurima decreta super statum san∣ctae ecclesiae scripta roborauerunt. Arnulfus rex Worma∣ciam venit, ibi{que} optimatibus omnibus regni sui sibi oc∣currentibus, conuentum publicum celebrauit, in quo om∣nibus collaudantibus Zuendiboldum filium suum regno Lotharij praefecit. Aestatis tempore magna pars ciuium Lundoniensium, & de vicinis locis quamplures, munitio∣nem, quam sibi Pagani aedificarant, destruere moliuntur, sed illis fortitèr resistentibus, Christiani in fugam vertun∣tur, quatuor{que} de Ministris regis Alfredi occiduntur. Ipse

autem rex, autumnali tempore, non longè ab vrbe castra metatus est, ea de causa ne Pagani messem prouincialibus per vim auferrent. Quodam verò dierum per ripas rex equitans, considerauit quonam in loco alueum illius ob∣strueret, ne Dani suas extrahere naues possent: nec mora, ex vtra{que} parte amnis obstructuram fieri mandauit. Quod vbi Paganis innotuit, vxoribus in Eastanglia denuò com∣mendatis, nauibus{que} relictis, locum qui Quatbrig dicitur, pedestres celeri fuga petunt, constructa{que} sibi munitione, hiemem ibidem exigunt. Quarum nauium Lundonienses quasdam Lundoniam vehunt, quasdam verò penitùs con∣fringunt. Arnulfus rex Italiam secundò ingressus, Romā peruenit, & vrbem cum consensu Formosi papae ante Na∣talem domini armis coepit. Mater autem Lanberti, quae ad praesidium à filio relicta fuerat, cum suis latentèr aufugit. Arnulfus verò vrbē ingressus, cum magno honore à For∣moso papa susceptus, & ante Confessionem sancti Petri vnctus & coronatus, imperator creatur. Eodem autem an∣no Lanbertus nomine imperatoris obijt, & Ludouicus fi∣lius Bosonis, fratris Caroli senioris, à Longobardis inui∣tatus, à Prouincia egressus, Italiam intrauit.

[ 897] 10. Kindiboldus qui & Zuendiboldus, hortatu Arnulfi [ 919] patris sui, Odonis Comitis filiam, nomine Odam, post Pascha vxorem duxit. Aestiuo tempore Paganorum exer∣citus, qui apud Quatbrige hiemauerat, pars quaedam Aest∣angliam, pars quaedam Northimbriam petit, ex quibus nonnulli ibidem remanserunt, nonnulli verò nauibus ac∣quisitis saepè dictum flumen Sequanam adierunt. O quàm crebris vexationibus, quàm grauibus laboribus, quàm di∣ris & lamentalibus modis, non solùm à Danis, qui partes Angliae tunc temporis occupauerant, verùm etiam ab his Satanae filijs tota vexata est Anglia. Multo magis tamen per triennium & animalium peste, & hominum mortali∣tate nobiliorum, maximè regis Ministrorum, qui per idem tempus defuncti sunt, vexabatur. In quibus erat

Suithulfus Rhofensis ecclesiae praesul, Elheardus Dorce∣strensis episcopus, Ceolmundus Dux Cantuariorum, Beorhtulfus Dux Orientalium Saxonum, Eadulfus in Suthsaxonia regis Minister, Beornulfus Wintoniensium praepositus, Ecgulfus Strator regius, & quamplures alij, licet hij essent nobilissimi. Eodem anno exercitus Paga∣norum in Eastanglia & Northimbria residentium, furtiuā praedam circa ripas maris agentes, terram Occidentalium Saxonum grauitèr vexabant, maximè longis celeribus{que} nauibus, quas ipsi ante plures annos fabricauerāt. Aduer∣sum quos bis longiores, altiores, celeriores, minus{que} mu∣tantes, ex praecepto regis Alfredi fabricantur naues, qua∣rum violentia praedictae hostium naues superari possent. Quibus in mare missis, mandat rex vt quos capere pos∣sent, viuos caperent, & quos viuos capere nequirent▪ oc∣ciderent. Vnde actum est vt eodem anno. 20. naues Dani∣corum piratarum caperentur, quorum quidam occidun∣tur, quidam ad regem viui ducuntur, & in patibulo sus∣penduntur.

[ 920] 11. Bonifacius. 113. papa. In Italia inter Ludouicum [ 898] filium Bosonis, & Berengariū multa certamina gesta sunt, sed tandem Ludouicus fugans Berengarium, Romam in∣greditur: vbi coronatus, imperator nominatur. Stepha∣nus. 114. papa, anno vno, mensibus tribus. Rollo primus Normannorum Dux, cum exetcitu suo Carnotensem ci∣uitatem obsedit, sed episcopus eiusdem vrbis Walzelinus Richardum Burgundiae Ducem & Ebalum Pictauensem Comitem, in suum prouocans auxilium, tunicam sanctae Mariae in manibus ferens, Rollonem Ducem diuino nutu fugauit, & ciuitatem liberauit.

[ 921] 12. Hungari Italiam multum vastant. Arnulfus im∣perator obijt. 3. Cal. Decembris, sepultus{que} est Odingae, vbi [ 899] & pater eius iacet. Romanus. 115. papa, mensibus. 4.

ROmanorum. 87. Ludouicus regnauit annis. 12.

[ 922] 1. Theodorus. 116. papa. Ludouicum filium [ 900]

Arnulfi. 2. Nonas Februarij, anno aetatis suae 7. quem ex le∣gitimo matrimonio genuit Arnulfus, proceres & optima∣tes regni, regem super se constituunt, & coronatum re∣gijs{que} ornamentis indutum, ad Foracheim congregati in vnum, in fastigium regni eleuant. Iohannes. 117. papa. Ealhstanus Lundoniae episcopus obijt, cui successit Theo∣dredus. Eardulfus Lindisfarnensis episcopus obijt, cui vir religiosus Cuthardus successit.

[ 901] 2. Famosus, bellicosus, victoriosus, viduarum pupil∣lorum orphanorū pauperum{que} prouisor studiosus, poë∣tarum [ 923] Saxonicorum peritissimus, suae genti charissimus, affabilis omnibus, liberalissimus: prudentia, fortitudine, iustitia, temperantia praeditus: in exequendis iudicijs in∣dagator discretissimus, in seruitio dei vigilantissimus & deuotissimus, Anglosaxonum rex Alfredus, pijssimi regis Athelulfi filius, 29. annis, sex{que} mēsibus regni sui peractis, Indictione quarta, mortem obijt, & feria quarta▪ quinto Cal. Nouembris, & Wintoniae in nouo monasterio sepul∣tus, beatae immortalitatis stolam, & resurrectionis gloriā cum iustis expectat. Huic filius successit Eadwardus, cog∣nomēto Senior, literarum cultu patri inferior, sed digni∣tate, potentia, paritèr & gloria superior. Nam (vt in se∣quentibus clarebit) multo latiùs quàm pater, fines regni sui dilatauit: siquidem ciuitates & vrbes multas aedifica∣uit, nonnullas verò destructas reaedificauit: totam East∣saxoniam, Eastangliam Northimbriam, plures{que} etiam Merciae prouincias, quas Dani multo possederant tempo∣re, manibus illorum extorsit: Merciam post obitum suae germanae Aegelfledae totam obtinuit & possedit: Scoto∣rum, Cumbrorum, Streatgleduwalorum, omnes{que} Occi∣dentalium Britonum reges in deditionem accepit. Reges & Duces ab eo, praelio victi, caesi{que} quamplurimi. Ex mu∣liere nobilissima Egwina filium suum primogenitum Aethelstannum, ex regina autem sua Eadgiua filios tres, Eadwinum, Eadmundum, Eadredum, filiam{que} deo deuo∣tissimam

virginem Eadburgam, tres{que} insuper habuit fi∣lias. Quarum vnam Otto Romanorum imperator. 89. al∣teram verò in coniugem habuit rex Occidentalium Fran∣corum Carolus. Cuius amitam, Caroli scilicet imperato∣ris filiam, vxorem duxit rex Occidentalium Saxonum Ae∣thelulfus. Tertiam a••tem filiam in vxorem habuit rex Northanhimbrorum Sihtricus. Huius videlicet regis Ead∣wardi patruelis, Clito Aethelwoldus, regiā villam Tueox∣beam nominatam, sine licentia regis primorum{que} eius, in∣uasit. Alteram quoque Winburnan dictam inuasit, por∣tis seris{que} obfirmauit. Quo in loco (vt praefati sumus) san∣cta Cuthburga, Inae regis germana, deo deuotarum virgi∣num construxit monasterium. Qua re cognita rex Ead∣wardus collecto exercitu, in loco qui lingua Anglorum Baddanbyrig dicitur, prope Winburnan castra metatus est Nec mora, Clitoni rex mandat, exire nequaquam dif∣ferat: negat ille, velle se dicens vitam vel mortem ibidē, sed frustra. Nam regij exercitus multitudinem timens, no∣cte fugam inijt, Northimbriam petit, Danos exposcit, vt non tam ducem se quàm commil••tonem recipiant, vnū{que} ex collegio suo esse velint, quem in regia mox illi digni∣tate praeficiunt sibi. Conquestus verò rex de talis fugae in∣iuria, quàm citiùs suis mandat illum insequi. Verùm vbi cognouit eum non posse comprehendi, sanctimonialem, quam absque sua & episcoporum licentia vxorem duxe∣rat, captam, iubet ad suum monasterium Winburnan re∣duci. Eodem anno Kindiboldus rex, filius Arnulfi, occi∣ditur.

[ 924] 3. Stephanus Comes, frater Walonis, cùm in secessu residens aluum purgaret, sagitta per fenestram percuti∣tur, [ 902] vnde eadem nocte extinguitur.

[ 925] 4. Benedictus. 118. papa. Strenuissimus Dux Athul∣fus Ealhsuithae reginae, matris regis Eadwardi, germanus, [ 903] & venerabilis abbas de Scotia Virgilius, obierunt. Sanctus etiam presbiter Grimboldus, magnae vir sanctitatis, vnus{que}

magistrorum Alfredi regis, gaudia scandit regni coele∣stis.

[ 904] 5. Focho Remorū episcop{us}, à quodā satellite Baldui∣ni Comitis, nomine Winnimaro, occiditur. Cui succedens [ 926] Heriucus cum multis alijs episcopis eundem Winnima∣rum pro tanto scelere perpetuo anathemate excommuni∣cauit. Cantuarienses cum multitudine Danicorum pira∣tarum, in loco qui Holme dicitur, pugnauerunt: & victo∣res extiterunt. Multarum apparatu nauium, quas vel ac∣quisierat, vel quas de Eastsaxonia contraxerat, Clito Ae∣thelwoldus in Angliam de transmarinis redijt partibus.

[ 905] 6. Eclipsis lunae facta est. Ludouicus filius Bosonis, [ 927] qui sortitus est nomen imperatoris, Berengarium, de Ita∣lia expellens, totum illud possedit regnum. Qui de securi∣tate praesumens, absoluto exercitu, cum paucis Veronam ingressus est, adhortante Aethelhardo eiusdem ciuitatis e∣piscopo. Quod cùm ciues summa cum festinatione Berē∣gario, qui tunc in Bauaria exulabat nunciassent, promit∣tentes se portas ei aperire, sic ille veniēs, Ludouicum cap∣tum, oculis regno{que} priuauit, regnum{que} Italiae obtinuit. Leo. 119. papa. Magna praedae portione promissa, Clito Aethelwoldus suadet Danis, Eastangliam inhabitātibus, vt secum praedatum vadant in fines Merciorum. Cui con∣sentiētes, mox cum rege Eohrico, simul & Aethelwoldo, Merciorum fines irrumpunt, praedae{que} instantes, cuncta cedunt ferro, flamma caetera destruunt, tandem{que} Crec∣canfordam vs{que} perueniunt, vbi Thamesi fluuio transito, & silua quae Saxonicè Bradene vocatur peragrata, villas circum circa positas inuadunt, quae{que} reperiunt diripiunt. Iam{que} praedae vbertate ditati, domum aduolant laeti: sed frustrà. Nā{que} rex inuictissimus Eadwardus, congregatā quàm citiùs poterat expeditionem post eos mouens, ter∣ras illorum, quae inter terrae limitem sancti regis Eadmun∣di, & flumen Vsam sitae sunt deuastat: qui à deuastatione reuersurus, cūctum exercitum simul exire mandat. Cuius

iussa spernentes Cantuariensis, ibidem remanserunt. Ad quos rex septem nuncios mittens, vt exirent praecepit. Verùm illi nil hostilitatis formidantes, in quo caeperant, securi permanserunt. Quo cognito, Dani in vnum festina∣tè conglobati, repentè super eos irruerunt, commisso{que} graui praelio, multi ex his & illis ceciderunt. Dux Sigul∣fus cum Sibrihto filio, Comes Sigelmus, regis Minister Eadwaldus, abbas Kenulfus, quamplures{que} alij ex parte ceciderunt Cantuariorum. Ex parte verò Danorum ceci∣dit Eohricus rex illorum, Clito Aethelwoldus, quem sibi regem delegerant, multo{que} plures quàm ex Anglis corrue∣runt, loco tamen funeris dominati sunt. Religiosa Chri∣sti famula Ealhsuitha regina, mater regis Eadwardi, vita decessit, quae sanctimonialium monasterium Wintoniae construxit.

[ 928] 7. Cometa stella visa est. Cunradus Comes, pater [ 906] Cunradi iunioris, tertio Cal. Martij bello occiditur, in lo∣co qui dicitur Fritislar ab Adalberto. Eodem anno mense Julio Ludouicus rex conuentum generalem celebrauit a∣pud Triburas villam regiam, & in castro Terassa obsidio∣ne cinxit Adalbertum, & decollauit quinto Idus Septem∣bris. Christoferus. 120. papa. Paganorum exercitus de Eastanglia & Northimbria, inuictum esse regem Eadwar∣dum scientes, pacem cum eo faciunt loco, qui lingua An∣glorum Ittingaford dicitur.

8. Bauarij ab Hungaris interficiuntur. Sergius. 121. [ 929] papa. [ 907]

9. Hungari Saxoniā, & Thuringiam vastant. Ciuitas [ 930] quae Carlegion Britannicè, & Legeceastre dicitur Saxoni∣cè, [ 908] iussu Ethelredi Ducis, & Aegelfledae restaurata est.

10. Hungari Alamanniam vastant. Denulfus Winto∣niensis [ 931] praesul obijt. [ 909]

11. Franci ab Hungaris aut occisi sunt aut fugati. [ 932] Mortuo Denulfo, sanctus Frithestan{us} successit ei in episco∣patu. [ 910] Sancti Oswaldi regis & martiris ossa de Barthoneig

in Merciā trāslata sunt. Rex inuictissimus Eadward{us}, quia pactum (quod secum Dani pepigerant) praeuaricati sunt, Westsaxonum & Merciorum exercitum in Northimbriā misit, qui cum illò venisset per. 40. fermè dies eam deua∣stare non cessantes, quamplures Danorum occiderunt, multos etiam captos cum maxima praeda secum reduxe∣runt, & reges duces{que} eorum (vellent nollent) cum rege Eadwardo pacem (quam fregerant) redintegrare compu∣lerunt.

[ 911] 12. In prouincia Staffordensi in loco qui dicitur Te∣ottanhele, inter Anglos & Danos insigne praelium actum [ 933] est, sed Angli potiti sunt victoria. Eodem anno victorio∣sus rex Eadwardus, centum naues coadunans, milites le∣git, naues conscendere iussit, sibi{que} per terram iter facturo occurrere in Cantia praecepit. Intereà Danorum exerci∣tus, qui Northimbriam inhabitabant, faedere quod cum eo statuerant, rursùs dirupto, & omni rectitudine, quam ipse sui{que} primates eis obtulerant, spreta, agros Merciorū ausu temerario depopulati sunt, aestimantes sanè maius robur in nauibus esse, & se quocun{que} vellent sine praelio ire posse. Quod vbi rex audiuit, exercitum Westsaxonum simul & Merciorum ad eos repellendos misit. Qui cum il∣los à depopulatione reuertētes, in campo▪ qui lingua An∣glorum Wodnesfeld dicitur, comprehendissent, duos re∣ges eorum Eowilsum & Halfdenum fratres regis Hingu∣ari, Comites{que} duos Ohterum & Scurfam, nouem{que} pro∣ceres nobiliores, multa{que} millia extinxerunt, caeteris{que} fugatis omnem praedam excusserunt. Aegelfleda Mercio∣rum domina vrbem Bremesbyrig construxit. Ludouicus rex obijt, & Cunradus in regem eleuatur.

ROmanorum. 88. Cunradus, regnauit annis. 7.

[ 912] 1. Ciclus decennou. 21. incipit Indict. 15. Hatto [ 934] archiepiscopus obijt. Herigerus successit. Eximiae vir pro∣bitatis, Dux & patricius, dominus & subregulus Merciorū Aethelredus, post nonnulla quae egerat bona decessit. Post

cuius mortē vxor illius Aegelfleda, regis Alfredi filia, reg∣num Merciorum, exceptis Lundonia & Oxenforda, quas suus germanus rex Eadwardus sibi retinuit, haùd breui tempore strenuissimè tenuit.

[ 935] 2. Hungari Alamanniam vastant, & iuxta Inam flu∣men [ 913] à Bauarijs & Alamannis grauitèr feruntur. Aegelfle∣da Merciorum domina, secundo Nonas Maij cum exerci∣tu ad locum, qui Sceargete dicitur, venit, ibidem{que} arcem munitam exstruxit: dehinc in occidentali plaga Sabrinae fluminis, in loco qui Bri••ge dicitur, aliam aedificauit. Circa festiuitatem sancti Martini, iussu regis Eadwardi, apud Heortfordam inter amnes Meneran, Ficcean Ligean, in plaga septentrionali vrbs conditur.

[ 936] 3. Post Pascha exercitus Paganorum de Northamtu∣ne [ 914] & de Leogeceastre, in Oxenefordensi prouincia prae∣dam egerunt, & in regia villa Hokenertune, & in multis alijs villis quàm plures occiderunt. Quibus domum re∣uersis, alius mox equitatus paratur, & in prouinciam He∣ortfordensem versus Ligetun mittitur. Sed illis ad obsi∣stendum prouinciales confluebant, & multis ex eis occi∣sis, caeteris{que} in fugam versis, equos nonnullos, & arma il∣lorum quàmplura extorquebant, praedam{que} quam cepe∣rant, reducebant. Relictis quibusdam ad aedificationem vrbis in australi plaga Ligei amnis, rex Eadwardus post Rogationes, cum maiori parte exercitus, Eastsaxoniam profectus, in Mealdune castra posuit: vbi tam diu mora∣tus est donec apud Witham vrbs aedificaretur, & aedificata firmaretur: cui magna pa••s populi, quae sub manibus Pa∣ganorum erat, cum suis omnibus se dedebant. Aestatis in∣itio Aegelfleda Merciorum domina cum Mercensibus, ad Tomewordinam perrexit, dei{que} auxilio ipsam vrbem restaurauit. Deinde Staffordam tetēdit, & in septentrio∣nali plaga Sowi annis arcem construxit. Hiems nimis magna & dura.

[ 937] 4. Hungari totam Alamanniam igne & gladio cum [ 915]

Thuringia vastant, venientes vsque ad Fuldam. Anastasius 122. papa. Defuncto Wicciorum episcopo Werefertho, magnae scientiae & sanctitatis viro, Aethelhunus successit. Aestatis initio Aegelfleda Merciorum domina vrbem cō∣didit, quae Eadesbyrig vocatur, & in fine autumni alterā, quae Werewic nominatur. Pagani piratae, qui fermè an∣te. 19. annos derelicta Britannia Gallicas partes adierant, de prouincia quae Lidwicum dicitur, ducibus Ohtero & Rhoaldo Angliam redeunt, & circumnauigata Westsaxo∣nia & Cornubia, tandem Sabrinae fluminis ostium ingre∣diuntur: nec mora, terras septentrionalium Britonum in∣uadunt & cuncta quae circa fluminis ripam reperiunt, pe∣nè diripiunt. Captum quoque in campo, Ircenefeld nun∣cupato, Britonicum episcopum Cimelgeacum, laetantes non modicum, ad naues deducunt secum. Quem nō mul∣to pòst. 40. libris argenti rex redemit Eadwardus. Nec diu omnis exercitus nauibus exiliunt, versus{que} praedictum campum depredationis causa iter arripiunt: sed eis re∣pentè Herefordenses & Glauornenses, quàm plures{que} ex vicinis vrbibus occurrunt, & cum eis praelium commit∣tunt, dux hostium Rhoaldus frater{que} ducis alterius Oh∣teri, magna{que} pars exercitus interficiuntur, caeteri in fu∣gam vertuntur, & à Christianis in quoddam sepum co∣guntur: vbi tamdiu obsidentur, quoad obsides ea condi∣tione darētur, vt quàm citiùs possent de regno regis Ead∣wardi exirent. Idem ita{que} rex in australi plaga Sabrinae fluminis, à Cornubia ad ostium fluminis Auenae oportu∣na per loca suum diuiserat exercitum, ne piratae regiones illarum vastarent prouinciarum. Verùm illi nocturno sub tempore in plaga orientali Weced, & rursus in loco qui Portlocon dicitur, relictis in littore nauibus, furtiuam a∣gunt praedam, sed vtra{que} vice caesi sunt omnes ab exercitu regis, praeter illos qui ad naues▪ turpitèr refugerant. Ij ta∣men clade oppressi, quandam insulam (quae Reoric no∣minatur) petierunt, vbi tamdiu considerunt, quous{que} plu∣res

eorum essent fame consumpti: vnde necessitate com∣pulsi, priùs ad Deomedum, deinde autumnali tempore ad Hiberniā nauigarunt. Post haec, rex inuictissimus Ead∣wardus cum exercitu Bukingaham perrexit, vbi. 30. die∣bus consedit, & ex vtra{que} parte annis Vsae munitiones ae∣dificari fecit. Quamobrem vnus ex Danorum Ducibus Turketillus, & omnes nobiliores de Bedforda, multi{que} de Northamtune coacti, se dederunt regi. Defuncto Cut∣hardo Lindisfarnensi episcopo, Tilredus successit.

[ 935] 5. Lando. 123. papa. Rex inuictissimus Eadwardus [ 916] ante festiuitatem sancti Martini Bedfordam adijt, & eam cum inhabitatoribus eius in deditionem accepit, ibidē{que} per. 30. dies moratus, vrbem in australi plaga amnis Vsae condi praecepit. Aeglefleda Merciorū domina, post Nati∣uitatē domini duas vrbes Ciricbyrig videlicet & Wead∣birig, & tertiam Runcofan ante Natiuitatem aedificauit.

[ 936] 6. Hungari per Alamanniam & Alsatiam, & vs{que} ad fi∣nes [ 917] regni Lotharij venerunt. Iohannes. 124. papa. Ante Natiuitatē sancti Iohannis Baptistae rex inuictissimus Ead∣wardus Meldunam vs{que} perrexit, vbi vrbem reaedificauit: nec (priusquàm illam militum custodia muniret) inde re∣cessit. Eodem anno supra memoratus Dux Turketillus, pace & iuuamine regis Eadwardi, cum suis omnibus Gal∣licas adijt partes. Venerabilis abbas Egbrihtus. 6. Cal. Iu∣lij iniustè occiditur. Et post tres noctes Aegelfleda Mercio∣rum domina, in terram Britonum ad expugnandam ar∣cem apud Bricenanmere misit exercitum, qui expugnata arce, vxorem regis Britonum &. 34. homines captiuos in Merciam adduxerunt. Rollo primus Dux Normannorū obijt: cui successit Wilhelmus filius eius.

[ 937] 7. Ex praecepto regis Eadwardi ciuitas quae Touece∣astre [ 918] dicitur, ante Pascha, & altera post Pascha circa Roga∣tiones apud Wiggingainere conditur. Post Natiuitatem sancti Iohannis Baptistae, Pagani de Northamtuna & de Leogerecestre statuta pace violata, Toueceastran adeunt,

quam per totum diem impugnantes, expugnare moliun∣tur: sed illis qui intùs erant summis viribus resistentibus, sibi{que} in auxilium vicinis accurrentibus, omnes in fugam vertuntur. Deinde frequentèr in prouincia Bukingamensi noctu super imparatos irruentts, non solum de homini∣bus, sed & de iumentis praedam agūt, multos{que} inter Birn∣wda & Aegelesbyri interficiunt. Eodem tempore Paga∣norum exercitus, qui Eastangliam & Huntandun inha∣bitabant, relicta munitione quam in Huntandun firma∣uerant, in loco qui dicitur Temesforda firmiorem sibi construxêre, arbitrantes sanè terram sibi ablatam inde se certamine recuperaturos esse. Inde ad expugnandam Bedfordam prosiliunt. Verùm aduentu illorum cognito, vrbem qui custodiunt, ipsis in praelium occurrunt: con∣grediuntur, hostes vincuntur, in fugam vertuntur, plurimi interficiuntur. Paruo interiecto tempore rursùs de East∣anglia, Eastsaxonia, & de Mercia Pagani cōglobati, vrbem quae Winganmere dicitur, adeunt: & per totum ferè diem impugnare non desinunt. Sed qui intùs erant virilitèr il∣lam defendebant, hostes{que} abigebant: qui recedentes, maximam secum praedam reducunt. Post haec, ipso aestatis tempore, de proximis ciuitatibus & regionibus, quae sub potestate regis Eadwardi erant, multus populus vnde∣cun{que} collectus, Temesfordam pergunt, eam{que} obsident, impugnant, expugnant, incendunt, diruunt, regem{que} Pa∣ganorum Ducem{que} Togleam cum filio suo Comite scili∣cet Mannano, fratrem quoque illius, omnes{que} se defendere volentes interficiunt, reliquos capiunt, quae{que} reperiunt tollunt. Exinde Danorum vires paulatim decrescebant, Anglorum verò indies crescebat. Aegelfleda Merciorum domina, ante Cal. Augusti Dorbeiam infringendo ex∣pugnauit, ipsam{que} prouinciam obtinuit. Cuius ministri. 4. de charioribus in porta vrbis fortitèr pugnantes occisi sunt. Autumnali post haec tempore, de Cantia, Suthregia Eastsaxonia, & de vrbibus, regionibus{que} in vicino positis,

non parua multitudo populi in vnum congregati, vnani∣mitèr Coleceastram adijt, quam obsidione cingentes, tam diu impugnant donec expugnēt. Omnes autem, ex∣ceptis paucis qui aufugerāt, interficiunt, & quicquid intùs reperiunt, diripiunt. Quod Dani Eastangliam incolentes, grauitèr ferentes, suam{que} iniuriam vlcisci cupientes, cum piratis quos in auxilium sibi cōtraxerant, ad Mealdunam profecti sunt, & eam tamdiu obsidentes impugnabant, quoad Anglis de finitimis locis auxiliarij venissent. Quos cum Dani aduentare audissent, ab vrbis impugnatione recesserunt. Hoc viso, Angli illos magno impetu persecuti, multa millia & de piratis & de caeteris prostrauerunt, re∣liquos verò fugauerunt. Non multo pòst rex inuictissimus Eadwardus, Westsaxonicam expeditionem ad Passaham duxit, & tamdiu consedit, donec vrbs Toueceastra lapi∣deo cingeretur muro. Vnde Danicus Comes Thurferth{us}, quia regis diutiùs strenuitati resistere non valebat, cum ciuibus & prouincialibus Northamtunensibus Danis & Anglis, regi se dedebat. His gestis rex domum redijt, ali∣um{que} exercitum ad Huntandun è vestigio misit, vt ciuita∣tem resarcirent & renouarent, & in ea custodes ponerent. Quibus peractis, omnes prouinciales illi, qui Danorum supererāt crudelitati, se manibus illorum euasisse gauden∣tes, pacem & patrocinium regis petebant, ei{que} sui deditio∣nem offerebant. Paucis verò interiectis diebus, Westsaxo∣nico coadunato exercitu, ad Coleceastrā rex abijt, & mu∣rum illius redintegrauit, viros{que} in ea bellicosos cum sti∣pendio posuit. Interim de Eastanglia & Eastsaxonia mul∣ti Anglorum (qui fermè. 30. annos, feritati Paganorū sub∣iacebant) laeto animo si regi subijciebant. Ad quem etiam Dani Eastangliam incolentes venerunt, & se mari terra{que} nil (quod regem offenderet) penitùs acturos, sacramento firmauerunt. Venit & Danorum exercitus de Grante∣bricgeie, & illum in dominum & patronum delegit, & hoc iuramentis vt ipse voluit, roborauit. Huogi abbas

Fuldensis obijt, & Helinfridus successit. Cunradus rex obijt decimo Cal. Ianuarij, sepultus{que} est in Fulda, iuxta altare sanctae Crucis.

ROmanorum. 89. Henricus, regnauit annis. 17.

[ 919] 1. Aegelfleda Merciorum domina, in principio anni, cum auxilio dei, Leogereceastrā pacificè acquisiuit, [ 941] & exercitum Danorum, qui ad illam pertinebat, fermè totum in deditionem accepit. Cui etiam Dani qui Ebo∣racae praesidebant, quidam pacto, quidam iuramento, fir∣mauerunt se ipsius voluntati & consilio in omnibus con∣sensuros. Rex Eadwardus inuictissimus Senior, post Ro∣gationes cum exercitu Stanfordam profectus est, firmā{que} in australi plaga amnis Welund arcem muniuit, & non solum Danos, qui in septentrionali plaga eiusdem amnis arcem tenebant, sed & omnes qui ad illam pertinebant, in deditionem accepit. Dum haec aguntur, soror illius Aegel∣fleda Merciorum Domina, insignis prudentiae & iustitiae. virtutis{que} eximiae faemina, octauo anno ex quo sola regnū Merciorum strenuo iusto{que} rexit moderamine. 19. Cal. Iulij obijt, & vnicam filiam suam Alfwinnam ex Aethel∣redo subregulo susceptam, haeredem regni reliquit. Cuius corpus Glauornam delatum in ecclesia sancti Petri est ho∣norificè tumulatum. Quod vt regi nunciatum est, Tom∣wrthigme mox properauit, eam{que} suo dominio subiuga∣uit. Inde mouens exercitum, ad Snotingaham profectus est, captam{que} vrbem resarcire iussit, & in ea Anglos simul & Danos collocauit. Processu verò temporis priùs Mer∣censes omnes, & Danos Merciam inhabitantes, deinceps tres reges Britonum videlicet Howelum Clitwic, & Iuthwal cum suis populis in sui deditionem obtinuit. Helinfridus abbas Fuldensis obijt octauo Idus Decemb. Haico successit.

[ 920] 2. Autumnali tempore rex inuictissimus Eadwardus ad Tealweale profectus est, ibidem{que} vrbem construxit, [ 942] & ad eius praesidium quosquè fortissimos de exercitu suo

reliquit. Misit etiam in Northimbriam Merciorum exer∣citum, vt vrbem Mamerceastram restaurarēt, & in ea for∣tes milites collocarent. Post haec ab Aelfwinna nepte sua potestatem regni Merciorum penitùs ademit, & in West∣saxoniam duci praecepit.

3. Rex inuictissimus Eadwardus Senior, ante Natiui∣tatem [ 921] [ 943] sancti Iohannis Baptistae, cum expeditione Sno∣tingaham adijt, & in australi ripa fluminis Trentae vrbem, contra vrbem quae in altera ripa sita erat, aedificauit, & in∣ter vtram{que} firmum pontem fieri mandauit. Inde cum ex∣ercitu ad Badecanwellan profectus, non longè ab ea vrbē construxit, & in illa milites viribus robustos posuit. Eo tempore rex Scotorū cum tota gente sua, Reignaldus rex Danorum cum Anglis & Danis in Northimbria incolen∣tibus, rex etiam Streatgledwalorum cum suis, regem Ead∣wardum Seniorem sibi in patrem & dominum elegerunt, firmum{que} cum eo faedus pepigerunt.

[ 944] 4. Clito Aethelwardus, regis Eadwardi germanus. 17. [ 922] Cal. Nouemb. defunctus, Wintoniam defertur, & sepeli∣tur. Wicciorum episcopo Aethelhuno defuncto Wilfer∣thus successit.

[ 945] 5. Sanguis domini venit in Augiam. 6. Idus Nouemb. [ 923] qui de imagine Christi fluxit, cum secundò in imagine sua à Iudaeis priora pateretur.

[ 946] 6. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextili∣bus. [ 924] Inuictissimus rex, Anglorum Eadwardus Senior, qui cunctis Brittanniam incolentibus Anglorum, Scotorum, Cumbrorum, Danorum pariter & Britonorum populis gloriosissimè praefuit, post multas res aegregiè gestas, reg∣ni sui anno. 24. in regia villa quae Fearndun nominatur, Indictione. 15. ex hac vita transiens, Aethelstanno filio reg∣ni gubernacula reliquit. Cuius corpus Wintoniam dela∣tū, in Nouo monasterio regio more sepelitur. Nec multo post filius eius Alfwardus apud Oxenfordam decessit, & sepultus est vbi & pater illius. Aethelstan{us} verò in Kin∣gestune,

id est in regia villa, in regem eleuatur, & honori∣ficè ab Athelmo Dōrobernensi archiepiscopo consecra∣tur. Cuius temporibus oritur puer strenuus Dunstanus in Westsaxoniae finibus. Haico abbas Fuldensis obijt quar∣to Cal. Iunij. Hildebertus successit. Hungari totam Fran∣ciam, Alsatiam, Galliam, Alamanniam{que} igne & gladio va∣stant.

[ 925] 7. Strenuus & gloriosus rex Anglorum Aethelstanus, [ 947] sororem suam cum magno honore & gloria Northim∣brorum regi Sihtrico Danica stirpe progenito, in matri∣monium dedit.

8. Ignei per totam Angliam visi sunt radij in septen∣trionali [ 948] [ 926] plaga coeli, nec multo post Northanhimbrorū rex Sihtricus vita decessit. Cuius regnum rex Aethelsta∣nus, filio illius Guthferdo qui patri in regnum successerat expulso, suo adiecit imperio. Omnes etiam reges totius Albionis, regem scilicet Occidentalium Britonum Hu∣walum, dehinc regem Scotorum Constantinum, regem{que} Vuentorum Wer praelio vicit & fugauit. Aldredum quo∣que filium Eadulfi, de regia vrbe (quae lingua Anglorum Bebbanbirig nominatur) expulit. Ij omnes vbi se viderūt non posse strenuitati illius resistere, pacem ab eo peten∣tes, in loco qui dicitur Eamotum quarto Idus Iulij conue∣nerunt, dato{que} sacramento firmum cum eo faedus pepi∣gerunt.

[ 927] 9. Herigerus archiepiscopus obijt Cal. Decembris. [ 949] Hildebertus abbas Fuldensis, successit. Post quem ad Ful∣dam successit Hadamarus abbas.

[ 928] 10. Tilredus Lindisfernensis episcopus obijt. Cui Wi∣gredus [ 950] successit.

[ 929] 11. Leo. 125. papa. Wicciorum episcopo Wilfertho [ 951] defuncto, successit Kinewoldus.

[ 930] 12. Henricus rex regem Obritorum & Northman∣norum [ 952] facit Christianos.

[ 931] 13. Domnaniae praesul Eadulfus obijt, & in Cridian∣tune [ 953]

est sepultus.

14. Vir eximiae sanctitatis Frithestanus Wintonien∣sis episcopus, ordinato pro se in episcopatu viro religioso Birnstano, Wintoniā resedit. Hic vir sanctus fuit, quotidiè missam pro defunctorum requie cantauit, nocte coemete∣ria circuiuit, pro animarum salute Psalmos decantauit. Quadam vice hoc agens, dum expletis omnibus subiun∣geret, Requiescant in pace: subitò voces quasi exercitus infiniti ê sepulchris audiuit respondentium. Amen.

15. Hungari ab exercitu regis Henirici occisi sunt, [ 933] [ 955] multi{que} ex eis comprehensi sunt. Sanctus Frithestanus obijt.

[ 956] 16. Stephanus. 126. papa. Strenuus rex Anglorum Ae∣thelstanus, quia rex Scotorum Constantinus faedus (quod [ 934] cum eo pepigerat) dirupit, classica manu perualida & e∣questri exercitu nō modico ad Scotiam proficiscitur, eā{que} maxima ex parte depopulatur. Vnde vi compulsus rex Constantinus, filium suum obsidem cum dignis muneri∣bus illi dedit, pace{que} redintegrata rex in Westsaxoniā re∣dijt. Eodem anno sanctus Birnstanus Wintoniensis epis∣copus obijt.

[ 957] 17. Iohannes 127. papa Religiosus monachus Alfea∣gus, [ 935] cognomēto Caluus, beati Dunstani propinquus, sus∣cepit episcopatum Wintoniensis ecclesiae.

[ 958] 18. Leo. 128. papa. Hildebertus archiepiscopus obijt, [ 936] secundo Cal. Iunij. Cui Fridericus successit. Henricus rex obijt sexto Nonas Iulij: & Otto filius eius in regnum con∣stituitur.

ROmanorum. 90. Otto regnauit annis. 36. & mensi∣bus decem. Huic rex Aethelstanus vnam sororum [ 937] suarum dedit in coniugem.

[ 959] 1. Hiberniensium multarum insularum rex Paganus Anla••us, à socero suo rege Scotorum Constantino incita∣tus, [ 938] ostium Humbri fluminis valida cum classe ingredi∣tur. Cui rex Aethelstanus frater{que} suus Eadmūdus, in loco

qui dicitur Brunāburgh, cum exercitu occurrerūt, & prae∣lio à diêi principio in vesperum tracto. 5. regulos, septē{que} Duces quos aduersarij sibi in auxilium conduxerant, in∣terfecerunt: tantum{que} sanguinis, quantum eatenus in Anglia nullo in bello fusum est, fuderunt, & reges Anla∣fum & Cōstantinum ad naues fugere compellentes, mag∣no reuersi sunt tripudio. Illi verò summam infoelicitatem de interitu sui exercitus consecuti, cum paucis redeunt in sua. Monasteria sanctorum Galli & Bonifacij igne con∣sumuntur. Hungari per Orientales Francos & Alaman∣niam, multis ciuitatibus igne & gladio consumptis, iuxta Wormaciam Rheno transito, vs{que} ad mate Oceanum reg∣num Galliae deuastauerunt, & post modum per Italiam redierunt.

[ 938] 2. Otto à Bauarijs sibi resistentibus redijt. Frater au∣tem [ 960] eius Heniricus comprehensus est ab Eberhardo. Illo verò liberato, Eberhardū misit in exilium, atque iterùm Bauarios cum exercitu inuasit, omnes{que} sibi subdidit, prae∣ter vnum Arnulfi filium. Interim magna pars Hungaro∣rum à Saxonibus occisa est.

3. Otto Lotheringiam intrauit vs{que} ad Capri montē. [ 961] [ 939] Intereà Ludouicus rex Galliae inuasit Alsatiam. Tunc Ot∣to reuersus venit in Brisacam, & obsedit eam, & Ludoui∣cus discessit. Stephanus. 129. papa.

[ 940] 4. Strenuus & gloriosùs rex Anglorū Aethelstanus, [ 962] decimo sexto regni sui anno, Indict. 14. sexto Cal. Nouē∣bris, feria quarta, apud Glauornam ê vita decessit, & ad Madulfi vrbem delatus, honorificè est tumulatus. Cui frater suus Eadmūdus. 18. aetatis suae anno, in regnum suc∣cessit.

5. Northimbrēses fidelitati, quā magnifico regi An∣glorum [ 963] [ 941] Eadmundo debebant, infidelitatem praeferentes, regem Northmannorum Anlafum sibi in regem elege∣runt. Eodem anno Alfredus Scireburnensis episcopus obijt.

[ 964] 6. Marinus papa. 130. Huius papae tempore sanctus [ 942] Vldaricus Romam venit, & ab eodem mortem episcopi sui audiens▪ simul etiam se ipsum episcopum futurū agno∣uit. Sed Hiltinus post Adalberonem. 15. annis Ecclesiae Augustensi praefuit. Mox{que} Vldaricus in episcopatū suc∣cessit, Interim Eberhardus Dux occisus est, & Giselbertus Dux in Rheno submersus. Magnificus rex Anglorū Ead∣mundus, quin{que} ciuitates Lindicolinam, Snotingaham, Deorbeiam, Leogereceastram, & Stanfordam, manibus Danorum penitùs extorsit, totam{que} Merciam in sui pote∣statem redegit. Hic dei seruo Dunstano summus, & eius consilijs glorisus, à quo diuersis honoribus sublimatus, Gleastoniae, in qua educatus est, abbatis iure praeficitur. Wilhelmus Dux Normannorum, filius Rollonis. 16. Cal. Ianuarij occiditur. Cui successit Richardus filius eius.

[ 965] 7. Magnifico regi Eadmundo, cùm sua regina Alfgiua filium peperisset Eadgarum, sanctus abbas Dunstanus au∣diuit [ 943] (quasi in sublimi) voces psallentium at{que} dicentium, Pax Anglorum ecclesiae, exorti nunc pueri, nostri{que} Dun∣stani tempore. Eodem anno idem rex Anlafum regem (cuius supra meminimus) de lauacro sanctae regeneratio∣nis suscepit, regio{que} munere donauit, & paruo post tem∣pore Reignoldum Northanhimbrorū regem, dum ab e∣piscopo confirmaretur tenuit, sibi{que} in filium adoptauit. Otto Dux obijt, cui Cunradus successit.

[ 966] 8. Otto rex in Lotheringiam cum exercitu exiuit, om∣nes{que} suo subiugauit imperio, sed Metensis episcopus re∣sistebat. [ 944] Magnificus rex Anglorum Eadmundus duos re∣ges Anlafum, regis videlicet Sihtrici filium, & Reignol∣dum Guthferdifilium, de Northimbria expulit, eam{que} suae ditioni subegit. Wigredo Lindisfarnensi episcopo defun∣cto, Vhtredus successit, quo mortuo, Sexhelmus loco eius ordinatur, sed paucis mensibus euolutis defungitur, pro quo Aldredus consecratur.

[ 967] 9. Magnificus rex Anglorum Eadmundus terram [ 945]

Cumbrorum depopulatus est: illam{que} regi Scotorum Mal∣culmo eo tenore dedit, vt terra mari{que} sibi fidelis exi∣steret.

[ 946] 10. Agapitus 131. papa. Magnificus rex Anglorum, Eadmundus die festiuitatis sancti Augustini, Anglorum [ 968] doctoris, dum in regia villa, quae Anglicè Pucelecirce di∣citur, suum dapiferum è manibus pessimi clepto••is Leouē, ne occideretur, vellet eripere, quin{que} annis▪ septem{que} men∣sibus regni sui pactis, Indict 4. septimo Cal. Iunij, feria ter∣tia, ab eodem interficitur, & Gleastoniā delatus, à beato Dunstano abbate sepelitur. Mox proximus haeres Edre∣dus, fratri succedens, regnum naturale suscepit, &. 17. Cal. Septembris, die dominica, in Kingestune à sancto Odone Dorobernensi archiepiscopo consecratur. Hic vt suus germanus priùs egit, totam Northimbriam in suum do∣minium redegit, & à Scotis, vt sibi fideles essent, iuramen∣tum accepit.

[ 947] 11. Heniricus frater regis Ottonis, proiectis armis venit ad eum. [ 969]

[ 948] 12. [ 970]

[ 949] 13. Wulstanus Eboracensis archiepiscopus, Proce∣res{que} Northimbrenses omnes, in villa quae dicitur Tadde∣nescilf, [ 971] aegregio regi Anglorum Edredo fidelitatem iura∣uerunt, sed non illam diu tenuerunt. Nam quendam Da∣nica stirpe progenitum (Ircum nomine) super se regem le∣uauerunt.

[ 950] 14. Ciclus decennou. 23. incipit, Indict. 8. Pro infide∣litate [ 972] Northimbrensium aegregius rex Anglorum Edre∣dus totam Northimbriam deuastat: in qua deuastatione monasterium quod dicitur In Rhipun, à sancto Wilfrido episcopo quondam constructum, igne est combustum. Redeūte verò domum rege, exercitùs de Eboraca erum∣pens ciuitate, in loco qui dicitur Casterford, de extrema parte exercitus regis multam stragem dedit. Vnde rex nimis offensus, voluit illicò redire, & totam illam terram

penitus delere. Verùm hoc cognito Northimbrenses ti∣more perterriti, Ircum, quem sibi regem praefecerant, ab∣iecerūt: regis iniurias honoribus, detrimēta munerib{us} ex∣pleuerūt, eius{que} offensam pecunia nō modica placauerūt.

[ 973] 15. Per loca Galliae Germaniae{que} plurimi & magni [ 951] terraemotus facti sunt. Sanctus Aelfeagus cognomento Caluus, Wentanus episcopus, qui bea••um Dunstanum monachatus, & presbiteratus gradu decorauit, huic vitae modum fecit. Cui Alfsinus in episcopatum successit.

[ 974] 16. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisexti∣libus. [ 952] Inclitus rex Anglorum Edredus Eboracensem ar∣chiepiscopū Wulstanum in Iuthanbirig arctam posuit in custodiam, quia frequentèr apud eū certis ex causis accu∣sabatur. Iussit etiā ciues Theotfordenses quàm plures oc∣cidere, in vltionem abbatis Aldelmi iniustè ab eis occisi.

[ 975] 17. Moguntia ciuitas ab Ottone rege obsessa est. [ 953] Aethelgarus Cridionensis praesul. 21. accepti episcopatus anno, vitam in Christo finiuit, ibidem{que} sepultus est. Pro quo beati Dunstani abbatis consilio, vir venerandus, Alf∣woldus functus est praesulatus officio.

[ 976] 18. Beatae memoriae dominus Fredericus sanctae Mo∣guntinensis ecclesiae archiepiscopus▪ octauo Cal. Nouem∣bris [ 954] obijt. Eodem verò anno ego Gulielmus tanta succes∣sione indignus, loco eius cum consensu cleri & populi e∣iusdem sanctae sedis. 16. Cal. Ianuarij sum electus in loco Aransteti, ipso die pace inter Ottonem regem & filium e∣ius Ludolfum facta, & in die nono Cal. Ianuarij Mogun∣tiae ordinatus. Haec ait ipse Gulielmus archiepiscopus fi∣lius Ottonis imperatoris. Wulstano Eboracensi archie∣piscopo à custodia soluto, episcopalis honor apud Dor∣caceastre restituitur.

[ 977] 19. Aegregius rex Anglorum Edredus. 10. anno regni [ 955] sui aegrotauit, & desperatus est, qui missa celeri legatione, confessionum suarum patrem, beatum Dunstanum scili∣cet abbatem, accersiuit. Quo festinè ad palatium tēdente,

& medium iam iter peragente, vox desuper clarè sonuit ipso audiente, rex Edredus nunc in pace quiescit. Ad hanc vocem equus cui insedit pondus vocis angelicae ferre nō valens▪ abs{que} vlla sessoris laesione, cum interitu sui in terrā corruit Regis autē corpus Wintoniā defertur, & ab ipso abbate Dunstano in Veteri monasterio sepulturum esse honestissimè traditur. Cuius fratruus Clito Eadwius, re∣gis scilicet Eadmundi & sanctae Alfgiuae reginae filius, mo∣narchiam imperij suscepit, & eodem anno in Kingestune, ab Odone Dorobernensi archiepiscopo, rex est consecra∣tus. Eodem anno Ludouicus rex Occidentalium Franco∣rum, filius Caroli regis & filiae regis Anglorum Eadwardi Senioris, obijt, Ludolfus quo{que} filius Ottonis imperato∣ris, & alterius filiae eiusdem regis Eadwardi obijt, & sepul∣tus est in choro monasterij sancti Albani Moguntiae.

[ 956] 20. Beatus Dūstanus abbas à rege Anglorum Eadwio [ 978] pro iustitia proscriptus, mare transijt, & ab Arnulfo regiae stirpis viro honorificè susceptus, in monasterio quod Blā∣dinium dicitur sub exilij sui tempore māsionem accepit, Wulstanus Eboracēsium archiepiscopus septimo Cal. Ia∣nuarij defunctus, in Vndalan tumulatur. Cui vir reueren∣dus Oskitellus successit. Hadamarus Fuldensis abbas, qui monasterium Fuldēse magnifico opere construxit, obijt. Hatto filius sororis suae successit.

[ 957] 21. Iohannes papa. 132. de regione Violata ex Albri∣co [ 979] patre principe Romano. Rex Anglorū Eadwius, quo∣niam in commisso regimine insipientèr egit, à Mercensi∣bus & Northimbrensibus cōtemptus relinquitur, & suus germanus Clito Eadgarus ab eis rex eligitur, sic{que} res re∣gum seiuncta est, vt flumen Thamesis regnum distermi∣naret amborum. Mox rex Mercensium Eadgarus beatū Dunstanum abbatem cum honore & gloria reuocauit. Excurso dehinc parui spatij tempore, pastor Wigornien∣sis ecclesiae Coenwalchus vir magnae humilitatis & mo∣nasticae professionis defungitur: pro quo beatus abbas

Dunstanus ad episcopatum eligitur, & ab Odone archi∣episcopo Dorobernensi consecratur. Cui etiam anno se∣quenti rex Mercensium Eadgarus Lundoniensem ecclesiā pio pastore viduatam, commisit regendam.

[ 980] 22. Alfsius Dorsetensium episcopus obijt. Cui Brih∣thelmus [ 958] vir pius & modostus, humilis & benignus suc∣cessit. Sanctus Odo Doroberniae archiepiscopus regem Westsaxonum Eadwium & Alfgiuam, vel quia vt fertur propinqua illius extitit, vel quia illam sub propria vxore adamauit, ab inuicem separauit. Eodem anno idem ar∣chipraesul, vir quidem clarus ingenio, & virtute laudabi∣lis, spiritu quo{que} prophetiae pollens, humanis excessit re∣bus, angelorum manibus ad Paradysum deductus. Huic successit Wentanus episcopus Alfsinus, & pro ipso ad e∣piscopatum Wintoniensis ecclesiae ordinatus est▪ Brihthel∣mus.

[ 981] 23. Alfsinus Dorobernēsis archiepiscopus, dum Ro∣mam [ 959] pro petendo pallio tenderet, in Alpinis montibus gelu niue{que} obstrictus defecit. Rex Westsaxonū Eadwius, 4. annis regni sui peractis defunctus, Wintoniae in Nouo monasterio est sepultus. Cuius regnum suus germanus, rex Mercensium Eadgarus, ab omni Anglorum populo ele∣ctus, anno aetatis suae. 16. aduentus verò Anglorum in Bri∣tanniam quingentesimo, 363. autem ex quo sanctus Augu∣stinus & socij eius Angliam venerūt, suscepit diuisa{que} reg∣na in vnum copulauit. Brihthelmus Dorsetensium episco∣pus, Cantuariae ad patriarchatum sedis eligitur, sed quo∣niam ad tantam rem minùs erat idoneus, iussus à rege Cantuaria discedit, at{que} ad relictam nuper ecclesiam suam redijt. Dehinc beatus Dunstanus consilio primae Metro∣polis, Anglorum primas & patriarcha constituitur. A quo & caeteris sapientibus ipse rex Anglorum Eadgarus de∣centèr instructus, passim improbos oppressit▪ rebelles sub asperitatis correctione redarguit, iustos & modestos di∣lexit, destructas dei ecclesias renouauit & ditauit, abiectis

ex caenobijs clericorum nenijs▪ ad laudem creatoris sum∣mi monachorum & sanctimonialium cateruas aggrega∣uit, & plusquam. 40. monasteria cum eis constitui iussit. Quos omnes vt fratres honorabat▪ & vt filios charissimos diligebat, admonens per se pastores, quos ipsis praeposuit, vt illos regularitèr & irreprehensibilitèr viuere admone∣rent, quatinùs Christo & sanctis in omnibus placerent. Erat ita{que} vir discretus, mitis, humilis, benignus, liberalis, misericors, armipotens, bellicosus, iura regni bellica po∣testate regalitèr protegens▪ populum in obsequio princi∣pum, principes ad iustitiam imperiorum formauit, leges rectas instituit, regno tranquillissimo potitus est: ne{que} bel∣lo alium lacessero, ne{que} lacessitus inferre alij bellum neces∣se habuit, sed regni sui fines, prudentia, fortitudine, iusti∣tia, temperātia (quoad vixit, Deo auxiliante) custodiuit, & quoniam iram ferocis leonis contra inimicos habuit, nō solùm insularum principes & tyranni illum pertimuerūt, verùm etiam reges plurimarum gentium ipsius audien∣tes sapientiam & strenuitatem, quidam timore at{que} ter∣rore perculsi sunt, quidam verò pro sua munificentia eum diligebant, honorabant, magnifice{que} laudabant. Impera∣tor etiam primus Otto, qui suam amitam in cōiugem ha∣bebat, mira illi munera direxit, & cum eo pactum firmis∣simae pacis firmauit.

[ 982] 24. Sanctus Dunstanus ad Romuleam vrbem profe∣ctus, [ 960] Indictione tertia, pallium à Iohanne papa suscepit, sic{que} per pacis itinera ad patriam remeauit. Paucis exinde mensibus interiectis, regalia petit limina, ianuam regiae pietatis suggestione prece{que} pulsat humillima, vt religio∣sum, mitem, humilem{que} monachum, sui praedecessoris O∣donis fratruelem, beatum Oswaldum, quem in timore di∣uino, sanctis{que} virtutum operibus verissimè probauerat excreuisse, promoueret ad pontificale decus Wigornien∣sis ecclesiae. Annuit rex Eadgarus quod sanctus petebat Dunstanus, & ab ipso inthronizatur ad summum sacer∣dotium

beatus Oswaldus.

[ 983] 25. Otto rex vngitur in imperatorē à Iohanne papa. [ 961]

[ 984] 26. Romanus rex Graecorum multùm pius & lauda∣bilis [ 962] obijt. Nicephorus successit.

[ 985] 27. Sanctus Aethelwoldus venerabilis abbas, à beato [ 963] Dunstano educatus, mortuo Brihthelmo, episcopatum Wintoniensis ecclesiae suscepit, & eodem anno iussu regis expulsis clericis, vetus monasterium cum monachis insti∣tuit. Hic namq, regem, cuius eximius erat consiliarius, ad hoc maximè prouocauit, vt clericos à monasterijs expel∣leret, & monachos sanctimonialésque in eis collocari iu∣beret.

[ 986] 28. Rex Anglorū pacificus Eadgarus, Ordgari Du∣cis [ 964] Domnaniae filiam, Alftrythā nomine, post mortem vi∣ri sui Aethelwoldi, gloriosi Ducis Oriētalium Anglorum, in matrimonium accepit: ex qua duos filios Eadmundum & Aethelredum suscepit. Habuit etiam priùs ex Egelfleda candida, cognomento Eneda, Ordmeari Ducis filia, Ead∣wardum, posteà regem & martyrem, & de sancta Wulftri∣tha, virginem deo deuotissimam Eadgitham. Eodem an∣no idem rex monachos in nouo monasterio & in Mid∣deltune collocauit, & illis Aethelgarum, istis Kinewardum abbates constituit.

[ 987] 29. [ 965]

[ 988] 30. Iohannes papa. 133. [ 966]

[ 989] 31. Eberhardus Comes obijt. Rex Anglorum pacifi∣cus [ 967] Eadgarus, in monasterio Rumesyge, quod auus suus rex Anglorum Eadwardus senior construxerat, sanctimo∣niales collocauit, sanctam{que} Mearwinnam super eas ab∣batissam constituit.

[ 990] 32. Otto filius imperatoris, à Iohanne papa ante alta∣re [ 968] sancti Petri cum patre suo coronatus est. Gulielmus archiepiscopus Moguntinus obijt. 6. Nonas Martij, & se∣pultus est ante altare sancti Stephani in monasterio sancti Albani in Moguntia. Rex Anglorum pacificus Eadgarus

monachis in Exanceastra congregatis, virum religiosum Sid emānum illis abbatis iure praefecit. Hatto abbas Ful∣densis Gulilielmo successit: ad Fuldā autem successit We∣rinherus abbas. Mortuo Aldredo Lindisfarnensi episco∣po, successit Alfsius.

[ 969] 33. Ciclus decenn. 24. incipit, Indictione. 12. Nice∣phorus rex Graecorum senex, cùm timuisset à filijs suis [ 991] proijci, voluit eunuchizare eos. Tunc mater eo••um regi∣na, quia per nullum aliud ingenium filios liberare potuit, Iohanni suasit regem occidere, & imperare. Iohannes ita{que} occultè cum funibus intrauit perfenestram in pala∣tium, & occiso rege egressus imperauit. Rex Anglorum pacificus Eadgarus, sancto Dunstano Dorobernensis, & beato Oswaldo, Wigorniēsis, & sācto Aethelwoldo Win∣toniēsis ecclesiae episcopis praecepit, vt expulsis clericis, in maioribus monasterijs per Merciam cōstructis, mona∣chos collocarent. Vnde sanctus Oswaldus sui voti com∣pos effectus, clericos Wigorniensis ecclesiae monachilem habitum suscipere renuentes de monasterio expulit, con∣sentientes verò hoc anno (ipso teste) monachizauit, eisque Ramesiensem caenobitam Winsinum, magnae religionis virum, loco decani praefecit.

34. Hatto archiepiscopus Moguntinus obijt. 6. Cal. [ 992] [ 970] Maij. Rotbertus successit. Sancti ac venerabilis antistitis Suithuni reliquiae, peractis à sepultura eius. 110. annis, in∣dict. 13. Idus Iulij, feria sexta, sublatae sunt de monumen∣to à sancto Aethelwoldo venerabili praesule, & ab Alfstano Glastoniensis, & Aethelgaro Noui monasterij abbatibus, & in basilica apostolorum Petri & Pauli decētissimè sunt reconditae. Eodem anno Osulfus Wiltuniensis praesul obijt, & in Wiltonia tumulans est. Pro quo vir veneran∣dus ordinatus est abbas Alfstanus.

35. Clito Eadmundus, regis Eadgari filius obijt, & in [ 993] [ 971] monasterio Rumesiae honorificè est sepultus. Eodem anno Alfeagus Suthantunensium Dux obijt, & Glastoniae tu∣mulatus

est. Non multo post Ordgarus Dux Domna∣niae, socer regis Eadgari, decessit, & in Exanceastre se∣pultus est.

[ 994] 36. Rex Anglorum pacificus Eadgarus, Noui mona∣sterij [ 972] ecclesiam à patre suo rege Eadmundo inceptam, à se verò perfectam, honorificè dedicare praecepit. Eodem an∣no Alfwoldus Domnaniae praesul. 19. praesulatus sui anno decessit, & in Cridiantune sepultus requiescit. Defūcto E∣boracensi archiepiscopo Oskitello, suus propinquus S. Oswaldus, Wigorniensis episcopus, pro eo in archiepis∣copum eligitur.

[ 995] 37. Stephanus papa. 134. A quo sanctus Oswaldus [ 973] pallium suscepit. Otto imperator Non. Maij obijt, & iacet in Maideburch. Rex Anglorum pacificus Eadgarus, aeta∣tis suae anno. 30. Indict. prima, quinto Idus Maij, die Pen∣tecostes à beatis praesulibus Dūstano & Oswaldo, & à cae∣teris totius Angliae antistibus, in ciuitate Acamāni benedi∣citur, & cū maximo honore & gloria cōsecratur, & in re∣gē vngitur. Interiecto deinde tēpore, ille cum ingēti clas∣se septentrionali Britānia circumnauigata, ad Legionum ciuitatem appulit. Cui subreguli eius octo, Kynathus sci∣licet rex Scotorum, Malcolmus rex Cumbrorum, Mac∣cus plurimarum rex insularum, & alij quin{que} Dufnallus, Siferthus, Huwallus, Iacobus, Iuchillus, vt mandarat oc∣currerunt, & quòd sibi fideles & terra & mari coopera∣tores esse vellent, iurauerunt. Cum quibus die quadam scapham ascendit, illis{que} ad remos locatis, ipse clauum gu∣bernaculi arripiens, eam percursum fluminis Deae peritè gubernauit, omniquè turba Ducum & procerum simili nauigio comitante, à palatio ad monasterium sancti Io∣hannis Baptistae nauigauit. Vbi facta oratione eadem pō∣pa ad palatium remeauit. Quod dum intraret, optimati∣bus fertur dixisse, tunc demùm quem{que} suorum successo∣rum se gloriari posse regem Anglorum fore, cum tot re∣gibus sibi subsequentibus potiretur pompa talium bo∣norum.

Sumertunensis episcopus Brihthelmus obijt, & in Willum humatus est. Cui successit Middeltunensis ab∣bas Kynewardus.

ROmanorum. 91. Otto, regnauit annis decem, mensi∣bus. 7.

1. Hoc anno terraemotus per totam Angliam factus [ 996] [ 974] est maximus. Ebergerius archiepiscopus Coloniensis ob∣tulit in sempiternum Scotis monasterium sancti Martini in Colonia. Cui primus praefuit abbas Minborin{us} Scotus.

2. Anglici orbis Basileus, flos & decus antecessorum [ 997] [ 975] regum, pacificus rex Eadgarus, non minùs memorabilis Anglis quàm Romulus Romanis, Cyrus Persis, Alexan∣der Macedonibus, Arsaces Parthis, Carolus Magnus Frā∣cis, postquàm cuncta regalitèr consummauit, anno aetatis suae. 32. regni autem illius in Mercia & Northimbria. 19. ex quo verò per totam Angliam regnauit. 16. Indict. ter∣tia. 8. Idus Iulij, feria quinta, ex hac vita transiuit: filium{que} suum Eadwardum & regni & morum haeredem reliquit. Corpus verò illius Glastoniam delatum, regio more est tumulatum. Is ita{que} dum viueret. 3600. robustas sibi con∣gregauerat naues, ex quibus Paschali emensa solennitate omni anno. 1200. in orientali. 1200. in occidentali, 1200. in septentrionali insulae plaga coadunare, & ad occiden∣talem cum orientali classe, & illa remissa ad borealem cum occidentali, ipsa{que} remissa cum boreali ad orientalē classem remigare, eo{que} modo totam insulam omni aestate consueuerat circumnauigare, virilitèr hoc agens ad de∣fensionem contra exteros regni sui, & suum suorum{que} ad bellicos vsus exercitium. Hieme autem & vere infra reg∣num vsquequa{que} per omnes prouincias Anglorum trāsire, & quomodo legum iura, & suorum decretorum statuta à principibus obseruarentur, néue pauperes à potentibus praeiudicium passi opprimerentur, diligentèr solebat in∣uestigare. In vno fortitudinis in altero iustitiae studens, in vtro{que} reipublicae & regni vtilitatibus cōsulens. Hinc ho∣stibus

circumqua{que} timor, & omnium sibi subditorū erga eum excreuit amor. Cuius decessu totius regni status est perturbatus & post tempus laetitiae, quod illius tempore stabat pacificè, coepit tribulatio vndi{que} aduenire. Nam princeps Merciorum Alferus, quampluresq, regni prima∣tes, magnis obcaecati muneribus, abbates cum monachis de monasterijs, in quibus rex pacificus Eadgarus eos lo∣cauerat, expulerunt, & clericos cum vxoribus suis intro∣duxerunt. Sed huic vesaniae viri timorati, Dux Orientaliū Anglorum Athelwinus Dei amicus, & suus germanus Alf∣woldus, & Brihtnothus Comes vir religiosus, restiterunt, & in Sinodo constituti se nequaquam ferre posse dixe∣runt, vt monachi eijcerentur de regno, qui omnem reli∣gionem tenuerunt in regno. Congregato dein exercitu, monasteria Orientalium Anglorum maxima strenuitate defendunt. Dum haec aguntur, de rege eligendo magna inter regni primores oborta est dissensio. Quidam nā{que} regis filium Eadwardum, quidam verò fratrem illius ele∣gerunt Aethelredum. Quā ob causam archipraesules Dun∣stan{us} & Oswaldus, cum corepiscopis, abbatibus, Ducibus∣que quamplurimis in vnum conuenerunt, & Eadwar∣dum, vt pater eius praeceperat, elegerunt: electum conse∣crauerunt, & in regem vnxerunt. Kynewardus Sumertu∣nensis episcopus obijt. Cometes stella autumnali tem∣pore visa est.

[ 998] 3. Fames valida Angliā inuasit. Quo anno vir magni∣ficus [ 976] Dux Oslacus iniustè expellitur Anglia.

[ 999] 4. Rotbertus Moguntinus archiepiscopus obijt Idus Ianuarij: Willigisus successit. In Eastanglia apud villam, [ 797] quae Kyrtlinege nominatur, maxima Synodus celebratur. Dehinc apud Kalne regiā villam, dum alia celebraretur, totius Angliae maiores natu, qui ibidem congregati fue∣rant, excepto sancto Dunstano, de solario corruerūt, quo∣rum quidam mortui sunt, quidam verò mortis periculum vix euaserunt. Tertia apud Ambresbyrig Synodus cele∣brata

est. Domnaniae praesul Sidemannus obijt.

[ 978] 5. Rex Anglorum Eadwardus, iussu nouercae suae Alf∣trythae reginae, in loco qui dicitur Coruesgeate, à suis in∣iustè [ 1000] occiditur, & apud Werham non regio more sepeli∣tur. Cuius frater Aethelredus Clito aegregius, mori∣bus elegans, pulcher vultu, decorus aspectu, Indictione sexta, die dominica. 18. Cal. Maij, post Paschalem festiui∣tatem, à sanctis archipraesulibus Dunstano & Oswaldo, & decem episcopis, in Kyngestune, ad regni fastigium est consecratus. Alfwoldus Dorsetensium episcopus obijt, & in Scyreburna sepultus est. Nubes per totam Angliam media nocte nunc sanguinea, nunc ignea visa est: dehinc in radios diuersos, & colores varios mutata, circa aurorā disparuit.

[ 979] 6. Dux Merciorum Alferus cum multitudine populi Werham venit, sanctum{que} corpus praetiosi regis & mar∣tiris [ 1001] Eadwardi, de tumulo subleuari praecepit, quod dum esset nudatum, sanum atque incolume ab omni clade & contagione est inuentum: lotum deinde, nouis{que} vesti∣mentis indutum, ad Scaftesbyrig est delatum, & honori∣ficè tumulatum.

[ 980] 7. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextili∣bus. [ 1002] Aethelgar{us} Noui monasterij venerabilis abbas, sexto Nonas Maij, Seolisigensis ecclesiae praesulatum suscepit. Eodem anno Suthamtonia à Danicis piratis deuastatur, & eius ciues omnes ferè vel occisi, vel captiui sunt abdu∣cti. Nec multo post Tenetland insulam idem deuastat ex∣ercitus. Quo etiā anno ciuitas Legionum cum prouincia à Norwegenensibus piratis deuastatur.

[ 981] 8. Stephanus papa. 135. Sancti Petroci confessoris [ 1003] monasterium in Cornubia deuastatum est à piratis, qui anno praeterito Suthamtoniā deuastârunt: qui deinde in Domnania, & in ipsa Cornubia circa ripas maris frequē∣tes praedas agebant. Alfstanus Wiltuniensis episcopus de∣functus, Abbandoniae sepelitur: pro quo Wulgarus episco∣patum

suscepit. Eximiae vir religionis Wulstanus Glasto∣niensis Decanus obijt.

[ 1004] 9. Ad prouinciam Dorsetensium tres naues pira∣tarum [ 982] applicuerunt, & Portland deuastârunt. Lundonia igne cremata est. Suthamtunensium Dux Aethelmarus, & Suthsaxonū Dux Eadwinus decesserūt, & istius corp{us} Ab∣bādoniae, illius verò Wintoniae in Nouo monasterio sepul∣tum est. Hereluua Sceaftesbyriensis, & Wulfwin Wer∣hamnensis abbatissae de hac vita transiêrūt. Eodem anno Romanorum imperator Otto secundus, cùm in partes Graeciae deuenisset, Saracenorum exercitum (terras Chri∣stianorum depopulaturum) obuium habuit, cum quibus praelium inijt, caesis{que} multis ex his & illis, victor extitit. Quo domum reuertente, Otto filius fratris sui Ludolfi, fi∣lij imperatoris Ottonis primi, & filiae regis Anglorum Eadwardi senioris, obijt.

[ 1005] 10. Dux Merciorum Alferus, regis Anglorum Ead∣gari [ 983] propinquus, decessit eius{que} Ducatum filius suus Al∣fricus suscepit.

[ 1006] 11. Sanctus Aethelwoldus Wintoniensis episcopus, [ 984] Indictione secunda, Cal. Augusti migrauit ê saeculo. Cui successit Bathonicus abbas Alfeagus. Hic in monasterio, cui Deorhyrste vocabulum est, religionis susceperat ha∣bitum. Otto imperator secundus, obijt septimo Idus De∣cembris, feria secunda, & in Roma iacet.

ROmanorum. 92. Otto tertius, filius secundi Otto∣nis, regnauit. 18. annis, mensibus{que}. 2.

[ 1007] 1. Venerabilis monachus Eadwinus Abbandunensi [ 985] monasterio abbatis iure praeficitur.

[ 1008] 2. Rex Anglorum Aethelredus, propter quasdā dis∣sensiones [ 986] ciuitatem Roffensem obsedit, & visa capien∣di illam difficultate, iratus discessit, & terras sancti An∣dreae apostoli deuastauit. Dux Merciorum Alfricus Alferi Ducis filius, Anglia expellitur. Minborinus abbas Scotus, in monasterio S. Martini in Colonia obijt. 15. Cal.

Augusti die dominica▪ Kilianus ei succedit.

[ 987] 3. Hoc anno duae retrò saeculis Anglorum genti in∣cognitae [ 1009] pestes, scilicet febris hominum, & lues animalium quae Anglicè Shitta vocatur, Latinè autem fluxus intraneo∣rum dici potest, totam Angliam plurimùm vexauerunt, & clade perualida tam homines afficiendo, quàm anima∣lia penitùs consumendo, per omnes fines Angliae inedici∣bilitèr desaeuierunt.

[ 988] 4. Ciclus decennou. 25. incipit, Indict. prima. We∣cedport [ 1010] à Danicis piratis deuastatur, à quibus etiam Sa∣trapa Domnaniae, Goda nomine, & miles fortissimus Strenwoldus, cum alijs nōnullis perimūtur, sed tamen ex illis plurioribus occisis, Angli loco funeris dominantur. B. Dunstanus archiepiscopus Indict. prima. 14. Cal. Iunij, Sabbato, ex hac vita transiuit, & supernae ciuitatis sedem petiuit. Pro quo Aethelgarus Seolisigensis episcopus ar∣chipraesulatum suscepit, vno{que} anno tribus{que} mensibus te∣nuit.

[ 989] 5. Marinus papa. 136. [ 1011]

[ 990] 6. Siricus Doroberniae archiepiscopus consecratur. [ 1012] Eadwinus Abbandunensis abbas obijt: cui Wulgarus suc∣cessit. Defuncto Alfsio Lindisfarnensi praesule, Aldhunus successit.

[ 991] 7. Willigisus archiepiscopus Moguntinus dedicauit [ 1013] ecclesiam in Turinlan, Wickero comite rogante. Qui Wickerus mòx eandem ecclesiam▪ quae etiam Dorlon no∣minatur, cum omnibus, quae in eadē marchia habuit, post obitum suum sancto Martino, & archiepiscopo Mogun∣tino contradidit. Eodem anno Gipeswic Dani depopu∣lati sunt, quorum duces fuerunt Iustinus, & Guthmundus filius Stercani. Cum quibus nō multo post strenuus Dux Oriētalium Saxonū Brihtnothus iuxta Mealdunan prae∣lium commisit, sed vtrin{que} infinita multitudine caesa, ipse Dux occubuit, Danica verò fortuna vicit. Quo insuper anno Sirici Dorobernēsis archiepiscopi, & Ducū Aethel∣wardi

& Alfrici consilio Danis tributum, quod erat. 10. milliū librarum, primitùs datum est, vt à crebris rapinis, cremationibus, & hominum occisionibus, quas circa ri∣pas maris frequenter agebant, desisterent, pacem{que} firmā cum eis tenerent. Sanctus Oswaldus archiepiscopus mo∣nasterium Ramasege, quod ipse & Dei amicus Dux O∣rientalium Anglorum Aethelwinus construxerunt, diui∣no adiutus auxilio, & cōfortatus adminiculo Escwij Lin∣colniēsis episcopi, sexto▪ Idus Nouembris, feria tertia, cō∣secrauit.

[ 1014] 8. Sanctus Oswaldus archiepiscopus, Indictione. 5. se∣cundo [ 992] Cal. Martij, feria secunda, trāsiens ex hac vita, regni coelestis gaudia conscendit, & Wigorniae in ecclesia san∣ctae Mariae, quam ipse à fundamentis construxerat, requi∣escit. Cui venerabilis Medeshamstudensis abbas Aldul∣phus successit, pro quo Kenulphus abbatis iure fungitur. Nec diu post excessum beati Oswaldi, aegregiae Dux me∣moriae Aethelwinus Dei amicus defūctus est, qui fratribus suis Aethelwoldo, & Alfwoldo, & Agelsino licet iunior aetate, illos tamen mansuetudine, pietate, bonitate, & iu∣stitia excellebat, & vt vir maximae honestatis & munditiae paradisi ciuibus (vti credi libet) est allectus. Cuius cor∣pus cum maximo honore Ramesegiam delatum, à sancto Alfeago Wintoniensi episcopo est tumulatum. Consilio iussu{que} regis Anglorum Aethelredi, procerum{que} suorum, de tota Anglia robustiores Lundoniae congregatae sunt naues. Quas rex lectis instruens militibus, illis Alfricum cuius supra meminimus, & Thoredum Duces, Alftanum Wiltuniensem, & Aescwinum episcopos praefecit, mādans vt si quo modo possent, Danorum exercitum in aliquo portu circumuallando cōpraehenderent. Verùm Dux Al∣fricus clanculo nuntium ad hostes mittens, hortatur vt si∣bi consulerent, & praecauerent ne ab exercitu regis de improuiso circumuenirentur. Ipse verò Dux exemplum flagitij singulare, nocte quae praecessit diem, quo cū Danis

Angli statuerant fortitèr dimicare, clam omnibus ad clas∣sem profugit Danicam, & cum eis mox faedam inijt fugā. Quod vbi cognouit classis regia, fugientes insequitur: nec mora vna ex illis tantùm nauis capitur, omni{que} in ea multitudine caesa spoliatur, caeteris per fugam lapsis, so∣lum Lundonienses cum Orientalibus Anglis fortuito ca∣su occurrerunt, commisso{que} praelio multa millia Dano∣rum occiderunt, insuperetiam Ducis Alfrici nauem cum militibus & armis (ipso per fugam vix elapso) ceperunt, & victores extiterunt.

[ 993] 9. Hoc anno praedictus exercitus Danorum Bebban∣burh [ 1015] infregit, & omnia quae in ea sunt reperta, secū aspor∣tauit. Dehinc ad ostium Humbri fluminis cursum suum dirigens, in Lindesege & in Northimbria multis villis in∣censis, hominibus{que} caesis, magnam praedam cepit. Contra quos, prouinciales quàmplures conglobati, properantèr ascenderunt: sed cùm praelium essent commissuri, duces exercitus Frana videlicet, Frithogistus, & Godwinus, quia ex paterno genere Danici fuerunt, suis insidiantes, aucto∣res fugae primitùs extiterunt. Eodem anno iussu regis Aethelredi excaecatus est Algarus, praedicti Ducis Alfrici filius.

[ 994] 10. Anlafus rex Norreganorum & Sueinus rex Da∣norum, [ 1016] die Natiuitatis sanctae Mariae. 94. trieribus Lun∣doniam aduehuntur. Quam mox effringere & incende∣re conantur, sed dei suae{que} genetricis Mariae iuuamine, nō sine paruo detrimento sui exercitus à ciuibus repellun∣tur. Vnde furore simul & tristitia exasperati, eadem die recesserūt inde, & primitùs in Eastsaxonia, & Cantia, cir∣ca{que} maris ripas, deinde in Suthsaxonia, Suthamtunensi{que} prouincia villas incendunt, agros deuastant, & sine respe∣ctu sexus quàmplures ferro & flamma absumunt, prae∣dam{que} ingentem agunt. Ad postremum verò, equos sibi rapientes, multas{que} prouincias debacchando discurrentes, ne sexui quidem muliebri, vel innocuae paruulorū peper∣cerunt

aetati, quin vniuersos atrocitate ferina morti con∣traderent. Tunc rex Aethelredus procerum suorum consi∣lio, ad eos legatos misit, promittens tributum & stipen∣dium ea conuentione illis se daturum, vt à sua crudelitate omninò desisterent. Qui petitioni regis acquiescentes, ad suas regressi sunt naues, & sic ad Suthamptun totus con∣gregatus exercitus, ibidem hiemauit. Quibus de tota Westsaxonia stipendium dabatur, de tota verò Anglia tri∣butum quod erat. 16. millia librarum dependebatur. In∣tereà iussu regis Aethelredi Wintoniensis episcopus Al∣feagus, nobilis{que} Dux Aethelwardus regem Anlafum adie∣rūt, obsidibus{que} datis illum ad regiam villam Andeafaran, vbi rex manebat, cum honore deduxerunt, quem rex ho∣norificè suscepit, confirmari ab episcopo fecit, sibi in filiū adoptauit, regio{que} munere donauit. Ille verò se non am∣plius ad Angliam cum exercitu venturum, regi Aethelredo promisit, & ad naues posteà redijt, aestate{que} imminente ad patriam deuectus, sua promissa benè custodiuit.

[ 1017] 11. Cometa visa est, & Siricus Dorobernensis archi∣episcopus [ 995] obijt, & Alfricus Wiltuniensium episcopus suc∣cessit. Lindisfarne Ij dicitur insula, quae à vulgo Haligea∣land appellatur, in mari sita est: maris recessus quoti∣diè intrantibus siccum praebet iter. In hac insula sedes e∣piscopalis fuit Cuthberti, & antecessorum eius, succes∣sorum quoque multo tempore. Ea verò tempestate qua Hinguarus & Hubba Angliam deuastauerunt, Eardul∣fus qui tunc episcopus erat Lindisfarnensis ecclesiae, cum his qui in ecclesia erant, incorruptum S. Cuthberti corpus tollens, insulam reliquit propter Barbarorum immanita∣tem, & per aliquot annos incertis sedibus cum S. Cuth∣berti corpore vagabatur, donec in loco qui Kunegecea∣stre dicitur, episcopalis cathedra esset locata, quod factū est tempore Alfredi regis Anglorum. Post multorum an∣norum curricula, regnante Aethelredo rege Anglorum, corpus sanctū sicut oraculo caelesti praemonstratū fuerat,

in Dunhelmum perlatum est, at{que} sedes episcopalis ibi∣dem constituta. Idcirco sanctus Beda Lindisfarnensem ecclesiam ponit, vbi primitùs sedes erat episcopalis. Tem∣pore nā{que} Bedae nulla erat cognitio Dunhelmi, Anno ve∣rò ab incarnatione domini nostri Iesu Christi. 995. sedes episcopalis in Dunhelmum translata est.

[ 996] 12. Alfricus Doroberniae archiepiscopus cōsecratur. [ 1018]

[ 997] 13. Danorum exercitus, qui remanserat in Anglia, cir∣cumnauigata Westsaxonia, ostium Sabrinae fluminis in∣trauit, [ 1019] & nunc septentrionalem Britanniam, nunc Cornu∣biam, nunc in Domnania Wecedport deuastauit, villis{que} quamplurimis incensis, multas hominum strages dedit. Deinde Penwithsteort regirato, in ostium fluminis Ta∣merae Domnaniam & Cornubiam sequestrātis deuectus, nauibus prosiliuit, nullo{que} prohibēte vs{que} ad Lidefordam suum incendium continuauit, & caedes hominum reitera∣uit. Ad haec etiam Ordulfi Domnaniae primatis monaste∣rium, quod Teauistoke nominatur, combussit, ingenti{que} praeda onustus ad naues repedauit, eodem{que} in loco hie∣mauit.

[ 998] 14. Agapitus. 137. papa. Memoratus Paganorum ex∣ercitus [ 1020] ostium fluminis, quod Frome dicitur, appulsus, Dorsetaniam maxima ex parte deuastauit. Dein frequen∣tèr insulam Vectam adijt, saepe Dorsetaniam repetijt, mo∣re{que} solito praedae institit, & quotiescum{que} in Vecta iacuit, de Suthsaxonia, & de Suthamtunēsi prouincia sibi victum accepit. Aduersus tantam tempestatem multoties con∣gregatus est exercitus, sed quoties praelium essent com∣missuri, Angli aut insidijs, aut aliquo infortunio impediti, terga verterunt, & hostibus victoriam dederunt.

15. Saepe dictus Paganorum exercitus ostium Thame∣sis [ 1021] [ 999] fluminus ingressus, per flumen Meadweage Rouece∣astram aduehitur, eam{que} paucis diebus obsidione cinxit. Ad quos repellendos conglobati Cantuarienses, asperum cum eis praelium ineunt, sed multi ex his & illis caesis,

Dani loco funeris dominantur. Hinc equites effecti, oc∣cidentalem Cantiae plagam fermè totam sunt demoliti. Qua re cognita, rex Anglorum Aethelredus (suorum pri∣matum consilio) & classem, & pedestrem congregauit ex∣ercitum. Verùm dum paratae essent naues, duces exerci∣tus de die in diem moram caeptis innectentes, populum grauitèr vexabant. Ad vltimum verò nec classica, nec pe∣destris manus quicquam communis vtilitatis agebat, prae∣ter populi laborem, pecuniae perditionem, hostium inci∣tationem.

[ 1022] 16. Danorum classis praefata, hoc anno, Normāniam petit. Rex Aethelredus terram Cumbrorum ferè totam de∣populatus [ 1000] est. Hic suae classi mandauit, vt circumnauigata septentrionali Britannia, in loco constituto sibi occurre∣ret, sed vi ventorum praepedita nō potuit: insulam tamen, quae Monege dicitur, deuastauit.

17. Inuentio corporis sancti Iuonis archiepiscopi. [ 1001] [ 1023] Memoratus Paganorum exercitus, de Normānia Angliā reuectus, ostium fluminis Eaxae ingreditur, & mox ad ex∣pugnandam vrbem Eaxanceastram egreditur, sed dum murum illius destruere moliretur, à ciuibus vrbem viri∣litèr defendentibus repellitur, vnde nimis exasperatus, more solito villas succendendo, agros depopulando, ho∣mines caedendo, per Domnaniam vagatur. Quare Dom∣nanienses, & Sumersetunenses in vnum congregati, in loco qui dicitur Penho, certamen cum eis ineunt, sed An∣gli pro militum paucitate Danorum multitudinem non ferentes, fugam capessunt, illi verò multa strage facta vi∣ctores existunt. Deinde adepti caballos, per totam fere Domnaniam peiora prioribus mala gesserunt, ingenti{que} praeda capta, naues repetierunt. Inde ad Vectam insulam cursum direxerunt, & modò in ea, modò in Suthamtonia, modo in Dorsetania (nullo obsistente) diu solitae praedae insisterunt, & in homines ferro, & in villas igne sunt in tantum grassati, vt cum illis nec classica manus nauali, nec

pedestris exercitus certare auderet praelio terrestri: id∣circo & regi non parua maestitia & populo indicibilis in∣erat tristitia.

[ 1002] 18. Otto tertius imperator obijt decimo Cal. Febr. [ 1024] sepultus{que} est Aquisgran••. Rex Anglorum Aethelredus, habito consilio cum regni sui primatibus, vtile duxit à Danis dextras accipere, illis{que} vt à malis cessarent, stipen∣dium dare, & placabile tributum soluere. Huius rei gratia Dux Leofsinus ad eos est trāsmissus, qui cum venisset, sti∣pendium & tributum vt acciperent, flagitauit. Illi verò legationem eius libentèr amplectentes, petitis acquieue∣runt, & pro tenenda pace quantum tributi sibi depende∣retur statuerunt. Nec diu post. 24. millia librarum illis persoluebantur. Intereà idem Dux Leofsinus nobilem virum Eaficum (summum regis Praepositum) occidit, vnde rex ira succensus, patria illum expulit. Eodem anno Em∣mam, Saxonicè Alfgiuam vocatam, Ducis Normannorum primi Ricardi filiam, rex Aethelredus duxit vxorem. Al∣dulfus archipraesul Eboracensis, coepiscopis, abbatibus, presbiteris, monachis, religiosis quo{que} viris aggregatis, sancti Oswaldi archipraesulis ossa anno regis Anglorum Aethelredi. 25. Indictione. 15.17. Cal. Maij, feria quarta, ê tumulo leuauit, & in scrinio (quod parauerat) honorificè locauit: & non multo post, id est, secundo Nonas Maij, ipse defunctus, in ecclesia sanctae Mariae Wigorniae est se∣pultus. Cui successit abbas Wulstanus. Quo etiam anno rex Aethelredus omnes Danos, Angliam incolentes, ma∣iores & minores vtrius{que} sexus, occidi iussit, quia illum, suos{que} primates vita regno{que} priuare, & totius Angliae do∣minium suae ditioni conati sunt subdere.

ROmanorum. 93. Henricus, regnauit annis. 22. Qui die dominico, septimo Idus Iunij, electione populi laudatus, in regem ipso die ab archiepiscopo Moguntino Willigiso, ante altare sancti Martini, consecratus & coro∣natus est.

[ 1025] 1. Octauianus. 138. papa. Hoc anno rex Danorum [ 1003] Suanus per consilium, incuriam, & traditionem Norma∣nici Comitis Hugonis, quem regina Emma Domnaniae praefecit, ciuitatem Eaxanceastram infregit, spoliauit, mu∣rum ab o••ientali vs{que} ad occidētalem portam destruxit, & cum ingenti praeda naues repetijt. Post haec autem, cùm Wiltuniensem prouinciam deuastaret, fortis exercitus de Suthamtunensi & Wiltunensi prouincijs congregatus, vi∣rilitèr & constantèr aduersus hostes pugnaturus, ascendit. Sed cùm tam prope essent exercitus, vt alter alterum vi∣dere potuisset, Alfricus Dux supra memoratus, qui loco ducis Anglis tunc extitit, antiquas artes statim prodidit, & simulata infirmitate vomere caepit, dicens se magnam infirmitatem incurrisse, & ob hoc cum hostibus nō posse dimicare. Cuius inertiam & timiditatem vt vidit ex∣ercitus, à suis inimicis sine pugna diuertit maestissimus. Vnde dictum est in antiquo prouerbio, Tremescente du∣ce in praelio, caeteri omnes praeliatores efficiuntur paui∣diores. Suanus autem videns Anglorum inconstantiam, ad ciuitatem Wiltoniam suum duxit exercitum, eam{que} deuastauit, & incendit, Simili quo{que} modo Saerbyriam cō∣sumpsit, & pòst suas naues repetijt. Kilianus abbas Scoto∣rum sancti Martini, ipse{que} Scotus, obijt. 19. Cal. Ianuarij. Helias Scotus post eum successit.

[ 1026] 2. Rex Danorum Suanus cum sua classe Northwick aduectus, illam deuastauit & incendit. Tunc magnae stre∣nuitatis [ 1004] Dux Eastanglorum Vlfketellus, quia ex impro∣uiso venit, nec contra eum spatium congregandi exerci∣tum habuit, cum maioribus Eastangliae habito consilio, pacem cum eo pepigit. Verum ille, dirupto faedore, ter∣tia post haec hebdomada, cum copijs suis latenter è naui∣bus prosiliens, Theotfordam inuasit, deuastauit, nocte vna in ea mansit, diluculo incendit. Quo cognito, Dux Vlfke∣tellus quibusdam de prouincialibus mandauit, vt hostium naues confringerent: at illi vel non audebant, vel iussa

perficere negligebant. Ipse verò interim (quàm citiùs po∣tui••) clàm suum congregans exercitum, aduersus hostes audactèr ascendit: quibus ad naues repedantibus, non aequa manu militum illis occurrit, durissimum{que} cum eis praelium commisit, multis{que} ex his & illis caesis, nobiliores qui{que} de Eastanglia corruerunt, Dani verò vix euaserunt. Sed si vires Eastanglorum iam adessent, nullo modo na∣ues suas repeterent. Vt enim ipsi testati sunt, durius & a∣sperius bellum in Anglia nunquam experti sunt, quàm il∣lis Dux Vlfketellus intulerat.

3. Hoc anno dira magna{que} fames Angliam inuasit, [ 1027] [ 1005] quapropter rex Danorum Suanus Denemerciā reuerti∣tur, post non longum tempus reuersurus.

4. Alfricus Dorobernensis archiepiscopus obijt, cui [ 1028] [ 1006] Wintoniensis episcopus Alfeagus successit, & pro illo Ke∣nulfus episcopatum suscepit. Rex Aethelredus Wulfgea∣tum Leouici filium, quem penè plus omnibus dilexerat, propter iniusta iudicia, & superba, quae gesserat opera, pos∣sessionibus, omni{que} honore priuauit. Dolosus & perfidus Edricus Streona dolum aduersus nobilem Ducē Alfhel∣mum cogitans, apud Scrobbesbyrig magnum ei parauit conuiuium, ad quod cùm inuitatus venisset, suscepit eum Edricus, quasi suus familiaris amicus: sed insidijs praepa∣ratis, tertio vel quarto die conuiuij, illum secum venatum in syluam duxit. Vbi cunctis circa venationem occupatis, quidā Scrobbesbyrigēsis carnifex, Godwinus Porthund, id est, Oppidi canis, quem multò antè donis magnis, mul∣tis{que} promissionibus (pro patrādo facinore) excaecauerat Edricus, ex insidijs subitò prosiluit, & Ducem Alfhelmū nefariè peremit. Paruo interiecto tempore, filij eius Wul∣feagus, & Wegeatus, iussu regis Aethelredi, apud Cocham, vbi ipse tunc degebat, caecati, sunt. Kenulfus Wintonien∣sis episcopus obijt, cui Aethelwoldus successit. Mēse dehinc Iulio, Danorum classis innumera, Angliam aduecta, por∣tum Sandicum subijt, & caede ac incendio obuia quaeque

consumens, modò in Cantia, modò in Suthsaxonia maxi∣mam praedam egit. Ob haec rex Aethelredus de Mercia & Westsaxonia exercitum congregauit, & cum eis fortitèr dimicare statuit: sed illi, cum eo palàm confligere nulla∣tenùs voluerunt, verùm nunc in his, nunc in illis locis ra∣pinas frequentes exercuerunt, & mox ad naues more so∣lito repedabāt, eoq, modo per totum autumnum Anglo∣rum vexabant exercitum. Quo domum redeunte (nam hiems imminebat) illi cum enormi praeda Vectam insulam adiêre, & ibidem vsque ad Natiuitatem Domini mansêre. Qua adueniēte, quia rex tunc temporis in Scrobbesbiriēsi prouincia morabatur, per Suthamtunensem prouinciam ad Bearrucscire venerunt, & Readingum, Walingafor∣dam, Ceolesegiam vicos{que} quamplurimos combusserunt. Inde mouentes, Eascesdune transito, Cuiccelmeslawe ad∣ierunt. Vnde per aliam viam reuertentes, iuxta Kenetan incolas loci paratos ad praelium offenderunt, statim{que} cum eis commiserunt, illos{que} fugauerunt, & postmodum cum praeda quam ceperant, ad naues repedarunt.

[ 1029] 5. Ciclus decennou. 26. incipit Indict. 5. Hoc anno rex [ 1007] Anglorum Aethelredus cum cōsilio primatum suorū nun∣cios ad Danos legans, eis nunciare mandauit, quòd sum∣ptus & tributum eo tenore illis dare vellet, vt à rapinis de∣sisterent, & pacem cum eo firmam tenerent. Cuius postu∣lationi consenserunt, & ex eo tempore de tota Anglia sumptus illi dabatur: & tributum, quod erat. 36. millia li∣brarum persoluebatur. Quo etiam anno rex, Edricum su∣pra memoratum. Aegelrici filium, hominem humili quidē genere, sed cui lingua diuitias ac nobilitatem cōparaue∣rat, callentem ingenio, suauem eloquio, & qui omnes id temporis mortales tum inuidia at{que} perfidia, tum super∣bia & crudelitate superauit, Merciorum constituit Du∣cem. Cuius fratres extiterunt Brihtricus, Alfricus, Goda, Agelwinus, Agelwardus, Agelmerus pater Wulnothi, pa∣tris Westsaxonum Ducis Godwini.

[ 1008] 6. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextili∣bus. [ 1030] Rex Anglorum Aethelredus de. 310. cassatis vnam trierem, de nouem verò loricam & cassidem fieri, & per totam Angliam naues intentè praecepit fabricari. Quibus paratis, electos in eis milites cum alimentis posuit, & vt ab exterorum irruptionibus fines regni sui defenderent, illas ad Sandicum portum congregauit. Eo tempore, vel paulo antè, frater perfidi, Ducis Edrici Streonae Brihtric{us}, homo lubricus, ambitiosus, & superbus, apud regem iniu∣stè accusauit Suthsaxonum Ministrum Wulnothum, qui ne caperetur, mox fugam inijt, &. 20. nauibus acquisitis, circa ripas maris rapinas frequentes exercuit. Vbi autem regiae classi nunciatum est, quòd si quis vellet illum facilè capere posset. 80. trieribus assumptis ad persequendum illum Brihtricus profectus est: sed cùm diu prosperè na∣uigâsset, subitò validissima tempestas oborta naues di∣uerberauit, conquassauit, & in aridam proiecit, quas Wul∣nothus non multo post exussit. Ea re cognita, rex cum Ducibus & proceribus domum redijt, classis verò iussu il∣lius Lundoniam adijt, sic{que} totius populi maximus labor perijt.

7. Leo. 139. papa. Danicus comes Turkillus sua cum [ 1031] [ 1009] classe ad Angliam venit: ex inde mense Augusto alia clas∣sis Danorum innumerabilis▪ cui praeerant duces Hemmin∣gus & Eiglafus, ad Tenetland applicuit, & praedictae classi sine dilatione se adiunxit. Deinde ambae Sandicum por∣tum adeunt, & ê nauibus prosilientes, ciuitatem Cantua∣riam hostilitèr adeunt, eam{que} effringere caeperunt. A qui∣bus mox ciues Cantuarienses, cum Orientalibus Cantua∣rijs dextras petentes, acceperunt, & eis. 3000. libras pro firma pace dederunt. Illi autem naues repetentes, ad Ve∣ctam insulam cursum direxerunt, deinde in Suthsaxonia & Suthamtunensi prouincia circa ripas maris, vti consue∣uerant, frequentèr praedam egerunt, & villas quamplures incenderunt. Quocirca rex Aethelredus de tota Anglia

exercitum cōgregauit, & per prouincias (mari vicinas) ad uersus illorum irruptiones locauit. Sed illi pro hoc nō de∣stiterunt, quin pro situ vbique locorum rapinas agerent. Quadam igitur vice, dum illi solitó longiús à mari praeda∣tum descederent & onerati praeda redirent, viam (qua ad naues suas reuersuri erant) rex praeoccupauit multis mil∣libus armatorum instructus, & (vt totus erat exercitus) mo∣ri vel vincere paratus. At perfidus Dux Edricus Streona, gener eius, habuit enim in coniugio filiam eius Eadgi∣tham, & insidijs & perplexis orationibus ne praelium in∣irent, sed ea vice suos hostes abire permitterent, modis omnibus laborauit. Suasit & persuasit, & à manibus An∣glorum Danos (vt patriae proditor) eripuit, & abire per∣misit. Illi verò ab eis diuertentes, magno cum gaudio ad suas naues regressi sunt. Post haec, emensa sancti Martini festiuitate, in Cantiam deuecti, in Thamesi flumine hie∣malem stationem elegerunt, & sumptus de Eastsaxonia alijs{que} prouincijs vtri{que} ripae fluminis vicinis, sibi rapue∣runt. Saepe etiam ciuitatem Lundoniam aggressi, expug∣nare moliti sunt, sed à ciuibus nō sine magno suorum de∣trimento repulsi sunt.

[ 1032] 8. Brunus episcopus martirizatus est Memoratus Da∣norum [ 1010] exercitus mense Ianuario nauibus exilientes, per saltum qui dicitur Ciltern, Oxenefordam adeunt, eam{que} deuastantes incendunt, & sic in vtraque parte Thamesis in reuertendo praedam agunt. Quibus cùm nunciatum fuisset, exercitum aduersus illos Lundoniae congregatum, & cum eis praelium commissurum, pars exercitus per sep∣tentrionalem ripam gradientis, in loco qui dicitur Stane transiuit, & in vnum collecti, praedae{que} vbertate ditati, per Suthregiam ad suas repedârunt naues. Quas tempore quadragesimali, dum consisterent in Cantia, refecerunt. Post Pascha Eastangliam aduecti, & prope Gipeswic na∣uibus egressi, ad locum qui Ringmere dicitur, vbi Ducem Vlfketellum cognouêre consedisse perrexerunt, & durū

cum eo praelium tertio Nonas Maij cōmiserunt. Sed cùm pugna vehemens esset, Eastangli terga verterunt, quodā Danico Ministro Turkitelo cognomento Myrenheafod, fugam primitùs incipiente. Verùm Grantebricgēses viri∣litèr pugnātes diu restiterunt, victi{que} demùm fugerunt. In eo praelio gener regis Aethelstanus, nobilis Minister Os∣wius cum filio, Wulfricus Leofwini filius, Eadwinus Al∣frici praefati germanus, & multi alij nobiles Ministri, po∣pulus{que} innumerabilis, corruerunt. Dani verò, loco fune∣ris dominati, Eastangliam obtinuerunt, & equites effecti, tribus mensibus, per totam prouinciam discurrere, prae∣das agere, villas cremare, homines & animalia non cessa∣bant trucidare, in paludibus etiam id idem per omnia fe∣cerunt. Exin Theotfordam & Grantebricge deuastantes, cremârunt. His gestis, pedites nauibus deuecti, equites verò equis subuecti, Thamesim fluuium repetierunt. Pau∣cis diebus interiectis, iterum depraedaturi exierunt, & re∣cto tramite ad Oxenefordensem prouinciam tetende∣runt, eam{que} primitùs, deinde Bukingamnēsem, Bedefor∣densem, Heortfordensem prouincias, villas{que} cremando, homines & animalia trucidando, depopulati sunt, & post ad naues suas cum ingenti praeda regressi sunt. Post haec circa festiuitatem sancti Andreae apostoli, Northamtuniā, & in circuitu eius quantum volebant, igni tradiderunt, & inde Thamesim fluuium transeuntes, Westsaxoniam ad∣ierunt, & Kaningamersce, maiori{que} parte Wiltunēsis pro∣uinciae cremata, more solito cum praeda magna ad suas naues circa Natiuitatem domini reuersi sunt.

9. Willigisus archiepiscopus Moguntinus obijt feria [ 1033] [ 1011] sexta, 7. Cal. Martij, Erkanbaldus abbas Fuldensis succes∣sit ei. Eastanglia, Eastsaxonia, Middelsaxonia, Heortfor∣densi, Bukingahānensi, Oxenefordensi, Grantebricgensi prouincijs, medietate quoque Huntedunensis prouinciae, magna{que} parte Northamtunensis pagi, in australi verò plaga Thamesis fluminis, Cantia, Suthregia, Suthsaxonia,

Suthamtunensi, Wiltunensi, Bearroscirensi prouincijs, à memorato Danorum exercitu, ferro flamma{que} demolitis, rex Anglorum Aethelredus, & regni sui primates ad illos miserunt legatos, pacem ab eis petentes, & vt à depopu∣latione desisterent, stipendium & tributum promittētes. Quibus auditis, vt rei probauit exitus, non sine dolo & si∣mulatione oblatis consenserunt. Licet enim eis affluen∣ter sumptus pararetur, & ad sua vota tributum pendere∣tur, non tamen destiterunt quin turmatim per prouincias vbiuis discurrentes, villas deuastarent, rebus suis miseros quosdam spoliarent, quosdam verò necarent. Ad vltimū inter Natiuitatem sanctae Mariae, & sancti Michaelis festi∣uitatem, Cantuariam circumuallantes, obsederunt. Vice∣simo autem obsidionis die, per insidias Almeari archi∣diaconi, quem sanctus Alfegus ne morti traderetur priùs eripuit, pars ciuitatis incenditur, exercitus ingreditur, vrbs capitur: alij ferro iugulantur, alij flammis consumū∣tur, plures quoque de muris praecipites dantur, nonnulli per verenda suspensi deficiunt. Matronae crinibus per pla∣teas ciuitatis distractae, demùm flammis iniectae moriun∣tur. Paruuli à matrum vberibus auulsi, aut lanceis exci∣piuntur, aut super acto carro minutatim conteruntur. In∣tereà archipraesul Alfegus capitur, vincîtur, tenetur, & varijs modis afficitur. Almarus abbas monasterij sancti Augustini abire permittitur. Capiuntur Godwinus Rho∣fensis episcopus, Leofruna abbatissa monasterij sanctae Mildrithae, Alfredus regis Praepositus, monachi quo{que} & clerici, populus{que} vtrius{que} sexus innumerabilis. Exin ec∣clesia Christi spoliata comburitur, grex monachilis & tur∣ba virilis, sed muliebris nec infantilis, decimatur, nouem trucidantur, decimus vitae reseruatur. Quatuor monachis & 800. viris decimatorum summa perficitur. Populo cae∣so, vrbe spoliata, & tota cremata, archipraesul Alfeagus vinctus extrahitur, impellitur, grauitèr sauciatur, ad clas∣sem ducitur, post in carcerem retruditur, ibi{que}. 7. mensi∣b{us}

affligitur. Intereà ira dei in homicidā populū desaeuiēs, ex eis duo millia per diros internorū cruciat{us} prostrauit. Caeteri quo{que} simili modo percussi, à fidelibus cōmouētur vt pōtifici satisfaciāt: sed differūt. Praeualuit interim cla∣des, & nunc denos, nunc vicenos, nunc plures absumpsit.

[ 1012] 10. Persidus Dux Edricus Streona, & omnes Angliae primates vtrius{que} ordinis, ante Pascha Lūdoniae cōgregati [ 1034] sunt, & ibi tam diu morati sunt, quous{que} tributum Danis promissū, quod erat. 48. millia librarū, persolueretur. In∣tereà sacrosancto dominicae requiêi Sabbato archipraesuli Alfeago à Danis proponitur conditio, vt si vita ac liberta∣te velit potiri. 3000. librarum persolueret. Illo nolente, necem eius vsque ad aliud Sabbatum protelant, quo adue∣niente, aduersus illum exarserunt ira magna: & quia vino nimis inebriati fuerant, & quia prohibuerat ne quis pro sua redemptione quicquam eis daret, proinde de carcere ducitur, ad eorum concilium protrahitur. Mòx illi ê se∣dibus prosiliunt, auersis securibus illum deijciunt, lapidi∣bus, ossibus, bouinis capitibus obruunt. Ad vltimum qui∣dam Thrum nomine, quem confirmauit pridiè, impia motus pietate, securim capiti illius infixit. Qui statim in domino. 13. Cal. Maij obdormiuit, & victorem spiritum cum triumpho ad coelum direxit. Cuius corpus die sequē∣ti Lundoniam defertur, à ciuibus honorificè suscipitur, & ab episcopis Eadnotho Lindicolinēsi, & Alfhuno Lundo∣niensi in ecclesia sancti Pauli sepelitur. Post haec tributo soluto, & pace iuramentis firmata, Danica classis vt priùs erat congregata, longè laté{que} dispergitur, sed cum rege 45. naues remansêre, ei{que} fidelitatem iurauêre, & aduersus exteros, Angliam se defensuros eo tenore promisêre, vt eis victum tegimen{que} praeberet.

11. Liuingus archipraesulatum Doroberniae suscepit. [ 1035] [ 1013] Mense Iulio rex Danorum Suanus cum valida classe ad Sandicum portum est appulsus, ibi{que} paucis diebus mora∣tus, discessit: & Eastanglia circūnauigata, ostium Humbri

fluminis intrauit, de quo in flumen Trentam intrauit, Geainesburh nauigauit, vbi & castra posuit. Cui sine cun∣ctatione Comes Vhtredus & Northimbrenses, & Lindi∣sienses primitùs▪ deinde Fifburgenses, mòx etiam omnis populus qui habitabat in septent••ionali plaga Weatlinga∣streate, id est strata quam filij Watlae regis ab Orientali mare vs{que} ad occidentale per Angliam strauerunt, dedi∣tionem obtulerunt, & pace cum illo stabilita, obsidibus{que} datis, fidelitatem ei iurauerunt, quibus praecepit, vt equos & alimenta suo exercitui pararent. His impletis, & classe cum obsidibus Canuto filio suo commendata, sibi lectos auxiliarios de deditis sumens, aduersus australes Mercios expeditionem mouit, & pertransita Weatlingastreta suis edictum posuit, videlicet vt agros deuastarent, villas cre∣marent, ecclesias spoliarent, quicquid masculini sexus in manus veniret, sine respectu misericordiae iugularent, & omnia quae possent mala peragerent. Quibus ita facien∣tibus, & rabie ferina debacchantibus, venit Oxenefordā, & illam citiùs quám putauit obtinuit, obsidibus{que} accep∣tis, festinatò Wintoniam properauit. Quo cum venisset, crudelitatis eius magnitudine ciues Wintoniēses perter∣riti, pacem cum eo sine mora fecerunt, & obsides quos li∣buit, & quot expetiuit, dederunt. Quibus acceptis, versus Lundoniam mouit exercitum, de quo multi in Thamesi flumine submersi interierunt, quia nunquam pontem ne{que} uadum quaerere voluerunt. Cum{que} Lundoniam venisset, multis modis illam vel dolo capere, vel vi expugnare co∣natus est. Sed rex Anglorum Aethelredus cum ciuibus, & iuuamine Danici Comitis Turkilli saepè memorati, qui secum tunc temporis intus erat, muros vrbis virilitèr de∣fendit, & illum abegit. Qui repulsus, primò Walingafor∣dam dein Bathan, obuia quae{que} more solito rapiendo, & demoliendo, adijt: ibi{que} exercitum suum refrigerando consedit. Tunc venit ad eum Athelmarus Domnaniae Co∣mes, & cum eo occidentales Ministri, & pace cū illo facta,

obsides illi dederunt. Quibus omnibus ad velle peractis, ad suam classem reuersus, ab omni Anglorum populo rex (si rex iure queat vocari qui ferè cuncta tirannicè facie∣bat) & appellabatur, & habebatur. Ciues etiam Lundo∣nienses obsides illi miserunt, & pacem cum eo fecerunt: metuebant enim furorem illius in tantum super se exar∣descere, vt omnibus suis rebus ablatis, vel oculos illorum erui, vel manus aut pedes detruncari iuberet. Quod cùm vidisset rex Aethelredus, reginam Emmam Normanniā ad suum fratrem, secundum Ricardum Normannorum Comitem, & filios suos Eadwardum & Alfredum, cum magistro illorum Alfhuno Lundoniensi episcopo, & Alf∣sinum Medeshamstudensem abbatem nauitèr misit. Ipse verò cum Danica classe, qui in Thamesi flumine iacebat, in loco qui dicitur Grenewic, aliquantisper māsit, & post ad Vectam insulam deuectus, Natiuitatem Domini in illa celebrauit. Qua peracta, Northmanniam deuehitur, & à Ricardo Comite honorificè suscipitur. Interea Suanus ti∣rannus, suae classi sumptus affluentèr parari, & tributum ferè importabile solui praecepit. Similitèr per omnia Co∣mes Turkillus classi, quae apud Grenewic iacebat, solui mandauit, & super haec omnia vter{que} illorum quotiescū{que} eis libuerat, praedas egit, & multa mala fecit.

[ 1014] 12. Suanus tirannus, post innumerabilia & crudelia [ 1036] mala, quae vel in Anglia vel in alijs terris gesserat, ad cumu∣lum suae damnationis ex oppido, vbi corpus pretiosi mar∣tiris Eadmūdi incorruptum requiescit, quod nemo priùs audebat facere ex quo id oppidum datum fuerat memo∣rati sancti ecclesiae, grande tributum ausus est exigere. Quod si citò nō penderetur, se proculdubio ipsum oppi∣dum cum oppidanis crematurum, ipsius martiris eccle∣siam funditus euersurum, clericos varijs modis cruciatu∣rum, minatus est saepissimè. Insuper frequentèr ipsi mar∣tiri multis modis detrahere, & illum nil sanctitatis habere ore profano & sacrilego ausus est euomere. At quia modū

suae maliciae noluit ponere, vltio diuina non permisit bla∣sphemum diutiùs viuere. Deni{que} imminēte vespera diêi, qua in generali placito, quod apud Geignesburgh tenue∣rat, haec eadem minitans reiteraret, cùm Danorū cuneis circumuallatus esset densissimis, sanctum Eadmundum ex aduerso venientem solus vidit armatum. Quem cum vi∣disset, expauit, & nimio cum clamore vociferari coepit, succurrite commilitones, succurrite, ecce sanctus Eadmū∣dus me venit occidere, & hoc dicendo, acritèr à sancto cō∣fossus cuspide, de emissario cui insederat, decidit, & vs{que} ad noctis crepusculum magno cruciatus tormento, ter∣tio Nonas Februarij, miserabili morte vitam finiuit. Quo mortuo, filium eius Canutum sibi regem constituit classica manus Danorum. At maiores natu totius Angliae, ad regē Anglorum Aethelredum pari cōsensu nuncios festinantèr miserunt, dicētes se nullum plus amare vel amaturos esse quam suum naturalem dominū, si ipse vel rectiùs guber∣nare, vel mitiùs eos tractare vellet, quàm priùs tractârat. Quibus auditis, Eadwardum filium suum cum legatis suis ad eos dirigens, maiores minores{que} gentis suae, amicabi∣litèr salutauit, promittens se illis mitem deuotum{que} do∣minum futurum, in omnibus eorum voluntati consensu∣rum, consilijs acquieturum, & quicquid sibi vel suis ab il∣lis probrosè & dedecorosè dictum vel contrariè factum fuerat, placido animo condonaturum, si omnes vnanimi∣tèr & sine perfidia illum recipere vellent in regnum. Ad haec cuncti benignè responderunt. Dein amicitia ple∣naria ex vtra{que} parte & verbis & pacto confirmatur. Ad haec principes se non ampliùs Danicum regem admissu∣ros in Angliam vnanimitèr sposponderunt. His gestis, ab Anglis in Normanniam mittitur, rex festinatò quadra∣ge••imali tempore reducitur, & ab omnibus honorabili∣tèr excipitur. Intereà Canuto & Lindisiensibus conue∣nit, vt caballis exercitui suo paratis, praedatum simul des∣cenderent, sed antequā essent parati, venit illo rex Aethel∣redus

cum exercitu valido, & Canuto cum classica manu expulso, Lindesegiam totam depopulans, flammis{que} con∣sumēs, omnes incolas (quos poterat) occidit. Ille verò fu∣gae praesidio celeritèr arrepto, versus Austrum cursum di∣rigens, breui Sandicum ad portum est appulsus: & obsides qui de tota Anglia patri suo dati fuerant, in terram expo∣suit, illorum{que} manibus truncatis, auribus amputatis, na∣ribus praecisis, abire permisit, & deinceps profectus est De∣nemerciam, anno sequenti reuersurus. Super haec omnia mala rex Aethelredus classi quae apud Grenewic iacuit, tri∣butum (quod erat. 30. millia librarum) pendi mandauit. Mare littus aegreditur tertio Cal. Octobris, & in Anglia villas quàm plurimas, innumerabilem{que} populi multitu∣dinem submersit.

[ 1015] 13. Hoc anno, cùm apud Oxenefordam magnum ha∣beretur [ 1037] placitū, perfidus Dux Edricus Streona, digniores & potentiores Ministros ex Seouenburgensibus, Sigefer∣thum, & Morcarū filios Earngrimi in camerā suā dolosè suscepit, & occultè eos ibi necari iussit: quorum facultates rex Aethelredus accepit, & derelictam Sigeferthi Aldgi∣tham ad Maidulfi vrbem deduci praecepit. Quae cùm ibi custodiretur, venit illuc Eadmundus Clito, & contra vo∣luntatem sui patris, illam sibi vxorem accepit, & inter As∣sumptionem & Natiuitatem sanctae Mariae profectus ad Fifburgingos, terram Sigeferthi & Morcari inuasit, ac po∣pulum illarum sibi subiugauit. Eodem tempore Canutus rex Danorū cum magna classe ad Sandicum portum ve∣nit, & mox Cantia circumnauigata ostium Fromae flumi∣nis introiuit, & in Dorsetania, & Sumersetonia, Wilto∣niensi{que} prouincijs magnam praedam egit. Tunc quia rex Aethelredus apud Cosham aegrotauit, Eadmundus Clito filius eius, ex sua parte, & Dux insidijs dolo{que} plenus E∣dricus Streona in suum magnum cōgregauit exercitum: sed cùm in vnum conuenirent, modis omnibus insidias Clitoni Dux tetendit, illum{que} dolo perimere tentauit.

Quibus cognitis, mox ab inuicem discesserunt, & locum suis inimicis dederunt. Non diu post, Dux de regia classe 40. naues, Danicis militibus instructas, sibi allexit, & Ca∣nutum adiens, ipsius dominio se mancipauit. Idem West∣saxones datis obsidibus fecerunt, & posteà caballos exer∣citui parauerunt.

[ 1038] 14. Rex Danorum Canutus, & perfidus Dux Edricus [ 1016] Streona, cum multo equitatu amnem Thamesim (in loco qui Criccelade dicitur) transeūtes, ante Epiphaniam do∣mini Merciam hostilitèr intrauerunt, & multas villas in Warrewicana prouincia populantes incenderunt, ac om∣nes (quos inuenerant) occiderunt. Quod vt audiuit Clito Eadmundus (cognomine Ferreum Latus) exercitum fe∣stinato congregauit, sed cùm cōgregatus esset, cum West∣saxonicis & Danis nolebant congredi Mercenses: qua∣propter expeditione dimissa, vnusquis{que} redit in sua. Fe∣stiuitate verò transacta, iterum Eadmundus Clito maio∣rem congregauit exercitum: quo congregato, nuncios Lundoniam misit, rogans patrem suum vt cum omnibus, quos habere poterat, sibi quàm citiùs posset occurreret: qui multis pugnatoribus coadunatis, illi festinantèr oc∣currit. Sed cùm exercitus in vnum conuenissent, intima∣tum est regi, quòd nisi praecaueret sibi, quidā ex suis auxi∣liarijs essent illum tradituri. Idcirco mox exercitu dimis∣so, Lundoniam redijt, Clito verò in Northimbriam iuit. Vnde putabant nōnulli, quòd adhuc aduersus Canutum congregare maiorem vellet exercitum: sed sicut Canutus & Edricus ex vna parte, ita ille & Vhtredus, Northim∣brorum Comes, prouincias nonnullas sunt depopulati. Nam priùs Staffordensem, deinde Scrobbesbiriensem, & Leogecestrensem prouincias deuastauêre, quia aduersus Danorum exercitum ad pugnam exire noluerunt. Interea Canutus & Edricus Streona, primitùs Bukingahamnen∣sem, Bedefordensem, Huntadunensem, Northātunensem, Lindicolinensem, Snotingahamnensem prouincias, dein

Northimbriam depopulantur. Quo cognito, Clito Ead∣mundus depopulatione dimissa, ad patrē suum Lundoniā properauit. Comes verò Vhtredus domum redijt, & ne∣cessitate cōpulsus, ad Canutum cum omnibus Northim∣brensibus se contulit, & obsides ei dedit: & tamen eius iussu vel permissu, à Thurebrando nobili & Danico viro est peremptus, & cum eo Turketellus Neauanae filius. Quo patrato, Canutus Egricum pro Vhtredo Comitem posuit, & pòst alacer versus austrum per aliam viam regressus, ante Paschalem festiuitatem suas cum omni exercitu na∣ues repetijt. Eo tempore rex Anglorum Aethelredus. 14. Indictione, nono Cal. Maij, feria. 2. Lundoniae defunctus est, post magnos labores & multas vitae suae tribulationes: quas super illum venturas, regalis consecrationis suae die, post impositam coronam, prophetico spiritu sanctus ei praedixerat Dunstanus. Quoniam, inquit, aspirâsti ad reg∣num per mortē fratris tui, quem occidit mater tua, prop∣tereà audi verbum domini: haec dicit Dominus. Non de∣ficiet gladius de domo tua, saeuiens in te omnibus diebus vitae tuae, interficiens de semine tuo, quous{que} regnum tuū transferatur in regnum alienum, cuius ritum & linguam gens cui praesides, non nouit. Nec expiabitur nisi longa vindicta peccatum tuum, & peccatum matris tuae, & pec∣catum virorum qui interfuêre consilio eius nequam. Cor∣pus autem illius in ecclesia sancti Pauli apostoli honori∣ficè sepultum est. Post cuius mortem, episcopi, abbates, Duces, & qui{que} nobiliores Angliae, in vnum cōgregati, pa∣ri consensu, in dominum & regem sibi Canutum elegêre, & ad eum in Suthamtonia venientes, omnem{que} progeniē regis Aethelredi, coram illo abnegādo repudiantes, pacem cum eo composuêre, & fidelitatem illi iurauêre, quibus & ille iurauit quod & secundū deum, & secundum saeculum fidelis esse vellet eis dominus. At ciues Lundonienses, & pars nobilium, qui eo tempore consistebant Lundoniae, Clitonem Eadmundum vnanimi consensu in regem le∣uauêre.

Qui solij regalis sublimatus culmine, intrepidus Westsaxoniam adijt sine cunctatione, & ab omni populo magna susceptus gratulatione, suae ditioni subegit eam ci∣tissimè. Quibus auditis, multi Anglorum populi magna cum festinatione illi se dederunt voluntariè. Canutus au∣tem interim cum tota sua classe circa Rogationes Lundo∣niam deuehitur. Quo cùm venisset, in australi parte Tha∣mesis fluminis magnam scrobem foderunt, & naues suas in occidentalem plagam pontis traxerunt: dein vrbem alta lata{que} fossa & obsidione cingentes, ingressum & e∣gressum cunctis intercluserunt, ac eam frequentèr expug∣nare moliti sunt, sed à ciuibus, illis virilitèr resistentibus, procul à maenibus repelluntur. Quapropter obsidione ad tempus dimissa, exercitus{que} parte ad naues custodiendas relicta, in Westsaxoniam abierunt properè, & regi Ead∣mundo Ferreo lateri, spacium congregandi exercitum nō dedêre. Quibus tamen ille cum exercitu, quem in tantillo spatio congregauerat, dei fretus auxilio, audactèr in Dor∣setania occurrit, & in loco qui Peonnū vocatur, iuxta Gil∣lingaham cum eis congressus, vicit & eos in fugam vertit. Post haec media aestate trāsacta, denuò maiori quàm priùs exercitu congregato, fortitèr confligere statuit cum Ca∣nuto, cui occurrit in Wiccia, in loco qui Scearstan, nomi∣natur. Vbi exercitū pro loco & copijs instruit, optimum quem{que} in primam aciem subducit, caeterum exercitum in subsidijs locat, vnumquem{que} nominans, appellat, horta∣tur, rogat, vt meminerint se pro patria, pro liberis, pro coniugibus, at{que} suis domibus certare, & optimis sermo∣nibus militum animos accendebat: deinde tubicines ca∣nere, & cohortes paulatim incedere iubet. Idem facit ho∣stium exercitus, vbi eo ventum est, vbi ab illis praelium committi posset, maximo clamore cum infestis signis oc∣currunt: lanceis & gladijs pugna geritur, maxima vi cer∣tatur. Interea rex Eadmūdus Ferreum latus in prima acie cominùs acritèr instabat, omnia prouidebat, multum ipse

pugnabat, saepè hostem feribat, strenui militis & boni imperatoris officia simul exequebatur. Sed quia Edricus Streona Dux perfidissimus, & Almarus Dilectus, Alga∣rus{que} filius Meawes, qui ei auxilio esse debuerant, cum Suthamtunensibus & Wiltoniensibus prouincialibus, in∣numera{que} populi multitudine in parte Danorū fuerant, e∣ius exercitus nimis erat defatigat{us}. Attamē primo die bel∣li, Lunae scilicet die, tam durum tam{que} cruentum extitit praelium, vt vter{que} exercitus prae lassitudine diutiùs non valens pugnare, sole iam occidente, ab inuicem sit digres∣sus spontanea voluntate Sed postera die rex Danos pro∣tereret omnes si perfidi Ducis Edrici Streonae non essent insidiae Siquidem cum pugna vehemens esset, & Anglos fortiores esse cerneret, cuiusdam viri regi Eadmundo fa∣cie capillis{que} simillimi Osmeari nomine, capite amputato & in altum leuato, exclamat Anglos frustrà pugnare, di∣cens: Vos Dorsetenses, Domnani, Wiltonienses, amisso capite praecipites fugite, en domini vestri caput Eadmun∣di basilij hic teneo manibus: cedite quantociùs. Quod vbi Angli accepêre, magis atrocitate rei, quàm fide nuncij ter∣rentur. Vnde factum est, vt inconstantiores qui{que} paulùm à fuga abessent, sed illico quòd rex viueret, cōperto, ani∣mos tollebant, & in Danos acriùs incedebant, ex illis{que} multos prosternebant, summis certantes viribus vs{que} ad crepusculum noctis: qua adueniēte, vt pridiè, digressi sunt spontaneè. At vbi multum noctis processit, Canutus ê ca∣stris suos abire silentio iussit, & versus Lundoniam iter arripiens, ad naues repedauit, ac non multò pòst Lundo∣niam reobsedit. Vbi autem dies aduenit, & rex Eadmun∣dus Ferreum latus Danos fugisse comperit, maiorem con∣gregaturus exercitum in Westsaxoniam reuertitur. Cuius strenuitatem videns ••ororius eius perfidus Dux Edricus, vt naturalem dominum requisiuit illum, & pace cum eo redintegrata, se fidelem ei permāsurum iurauit, Ita{que} ex∣ercitu vice tertia congregato, Lundonienses ciues ab ob∣sidione

rex liberauit, Danos ad suas naues fugauit. Post biduum Thamesim (in loco qui dicitur Brētford) trāsfre∣tauit, cum Danis tertiò praelium commisit, & fugatis eis victor extitit. Ea vice multi Anglorum populi, dum incau∣tiùs flumen transirent, demerguntur. Exinde rex, nume∣rosiorem congregaturus exercitum, in Westsaxoniā pro∣perat. Dani verò Lundoniam repetunt, obsidione illam cingunt, & omni ex parte oppugnant, sed, deo iuuante, nil omninò proficiunt. Ob quam rem cum sua classe inde recedentes, amnem qui Arewe dicitur intrant, & nauibus exilientes, praedatum in Merciam pergunt, obuios quos{que} cedunt, more solito villas incendunt, praedam agunt, pòst ad naues redeūt. Pedestres in flumen (quod Meadeweage nuncupatur) nauibus deuehuntur, equestres verò viuam praedam per terrā minantur. Intereà rex Eadmundus Fer∣reum laus exercitum fortem de tota Anglia quartò con∣gregauit, & in loco vbi prius Thamesi fluuio transmeato, in Cantiam citùs intrauit, ac iuxta Ottafordam cum Danis pugnam inijt. At illi non ferentes impetum eius, terga verterunt, & cum suis equis in Sceapege fugerunt. Ex quibus tamen omnes, quos comprehēdere potuit, oc∣cidit, & nisi perfidus Dux Edricus suis insidijs & insilijs eū apud Eagelesford (ne suos persequeretur hostes) reti∣neret, eo die plena potiretur victoria. Quo in Westsaxo∣niam reuerso, Canutus suas copias in Eastsaxoniam tra∣iecit, & iterùm praedandi causa Merciam repetijt, & pe∣iora prioribus exercitum facere iussit. Illi autem satis im∣pigrè iussa peragunt, & omnibus, qui in manus venerant, obtruncatis, villis quàm plurimis incensis, agris depopu∣latis, praedae vbertate ditati, ad naues repedāt festini. Quos rex Anglorum Eadmūdus Ferreum latus, cum exercitu, quem de tota Anglia contraxerat, insecutus in monte qui Assandun, id est, mons Asini nominatur, abeuntes est con∣secutus. Ibi festinè triplicibus subsidijs aciē instruit, dein singulas turmas circumiens, monet at{que} obtestatur vti

memores pristinae virtutis at{que} victoriae, sese regnum{que} suum à Danorum auaritia defendant, cum eis certamen fore quos anteà vicerunt. Intereà Canutus paulatim in aequum locum suos deducit. At contrà, rex Eadmundus aciem sicuti instruxerat velocitèr mouet, & repentè signo dato Danos inuadit. Summa vi vtrin{que} dimicatur▪ ex his & illis multi cadunt. Verùm perfidus Dux Edricus Streona, videns Danorum aciem inclinatam, & Anglos habituros victoriam, vt priùs Canuto promiserat, cum Magesetensi∣bus, & exercitus parte cui praeerat, fugam capessit, & do∣minum suum regem Eadmundum & Anglorum exerci∣tum dolis circumuenit, & Danis victoriam suis insidijs de∣dit. Occisus est in ea pugna Alfricus Dux, Godwinus Dux, Vlfketelus Eastanglorum Dux, Aethelwardus Dux, filius Ducis Eastanglorum Athelwini Dei amici, totus{que} ferè globus nobilitatis Anglorum, qui nullo in bello maius vnquam vulnus quàm ibi acceperunt. Eadnothus quo{que} Lindicolinensis episcopus, Ramesiensis quondam Prae∣positus, & Wulsius abbas, qui ad exorandum deum pro milite bellum agente conuenerant, interfecti sunt. Inter∣iectis post haec paucis diebus, cùm rex Eadmundus Fer∣reum Latus cum Canuto vellet adhuc congredi, perfidus Dux Edricus, & quidam alij, id nullo modo sinebant fie∣ri, sed illi consilium dabant, vt pace facta cum Canuto, regnum diuideret. Quorum suggestionibus, licet inuitus, ad postremum cùm consentiret, recurrentibus internun∣tijs, & obsidibus ad inuicem datis, ambo reges ad locum, qui Deorhyrst nominatur,* 1.3 in vnum conuenerunt. Ead∣mundus cum suis in occidentali ripa Sabrinae: Canutus verò in orientali cum suis consedit. Dein vter{que} rex in insulam, quae Olanege appellatur, & est in ipsius fluminis medio sita▪ trabarijs aduehitur. Vbi pace, amicitia, frater∣nitate (& pacto & sacramentis) confirmata, regnum diui∣ditur. Westsaxoniam, Eastangliam, Eastsaxoniam cum Lundonia Ciuitate, & totam terram ad australem partem

Thamesis fluminis obtinuit Eadmundus, Canuto aquilonares partes Angliae obtinente: corona tamen regni Eadmūdo re∣mansit. Dein armis & vestibus mutatis, tributo{que} quod classicae manui penderetur statuto, ab inuicem discesse∣runt. Dani tamen cum praeda, quam diripuerant, suas ad naues redierunt, cum quibus pacem (dato praetio) ciues Lundonienses fecerunt, & eos secum hiemare permise∣runt. Post haec, rex Eadmundus Ferreum latus, circa festi∣uitatem sancti Andreae apostoli. 15. Indictione, decessit Lundoniae, sed cum auo suo rege pacifico Eadgaro sepul∣tus est Glastoniae. Cuius post mortem, rex Canutus om∣nes episcopos & Duces, necnon & principes, cunctos{que} optimates gentis Angliae, Lundoniae congregari iussit. Qui, cùm venissent ante eum, quasi nesciens interrogauit eos sagacissimè, qui fuerunt testes inter eum & Eadmun∣dum, quando conuentionem amicitiae & diuisionem reg∣ni inter ipsos gesserunt, qualitèr ipse & Eadmundus de fratribus & filijs eiusdem inter se locuti fuissent, vtrum fratribus & filijs eius liceret in regno Occidentaliū Saxo∣num post patrem eorum regnare, si Eadmundus morere∣tur viuente illo. At illi coeperunt dicere, se procul dubio scire quòd rex Eadmundus fratribus suis nullam portio∣nem regni sui (nec se spirante nec moriente) commendâs∣set, dixerunt{que} hoc se nôsse, Eadmundum regem velle Ca∣nutum adiutorem & protectorem esse filiorum eius, do∣nec regnandi aetatem habuissent. Verùm illi, testante deo, falsum perhibuerunt testimonium, & fraudulentèr men∣titi sunt, existimantes illum sibi & mitiorem esse propter mēdacium eorum, & se ab eo praemium sumpturos mag∣num. Ex quibus falsis testibus quidam (post non longum tempus) ab eodem rege sunt interfecti. Tunc rex Canutus post supradictam interrogationem, conatus est à praefatis optimatibus fidelia iuramenta recipere. At ipsi iurauerunt illi quod eum regem sibi eligere vellent, ei{que} humilitèr obedire, & suo exercitui vectigalia dare, & accepto

pignore de manu sua nuda cum iuramentis à principibus Danorū, fratres & filios Eadmundi omnino despexerūt. Vnus autem ex ipsis praefatis Clitonibus erat Eadwius, ae∣gregius ac reuerendissimus regis Eadmundi germanus, quem ibidem cum consilio pessimo exulem esse debere constituerunt. Et cum audisset Canutus rex adulationem supradictorum, & despectionem, quam fecerunt in Ead∣wium, gaudēs introiuit in cameram suam, vocans{que} ad se perfidum Ducem Edricum, sciscitabatur ab eo quomodo decipere valuisset Eadwium, vt mortis subiret periculum. Qui respondens, dixit se scire quendam virum alium Ae∣thelwardum nomine, qui faciliùs eum in mortem tra∣dere quiuisset, cum quo colloquium habere posset, illi{que} nimiam mercedem promittere. Cognito autem viri no∣mine, vocauit eum rex ad se, astutissimè dicens: sic & sic allocutus est me Dux Edricus, dicens te posse seducere Eadwium Clitonem, vt occidatur. Modo acquiesce consi∣lijs nostris, & potieris omni honore & dignitate patrum tuorum, & quaere mihi caput eius, & eris mihi charior fra∣tre germano. Ille verò dicebat se velle eum quaerere vt in∣terficeretur, si vllo modo valuisset. Veruntamen nōdum illum necare volebat: sed propter excusationē hoc pro∣mittebat. Erat enim ille ex nobilissimo genere Anglo∣rum ortus.

[ 1017] 15. Benedictus. 140. papa. Hoc anno rex Canutus [ 1039] totius Angliae suscepit imperium, id{que} in. 4. partes diuisit, Westsaxoniam sibi, Eastangliam Turkillo Comiti, Mer∣ciam Edrico Duci. Northimbriam Irco Comiti. Faedus e∣tiam cum principibus, & omni populo ipse, & illi cum ip∣so percusserunt, & amicitiam firmam inter se iuramentis stabilierunt, omnesq, veteres inimicitias postponentes se∣dauerunt. Dein consilio perfidi Ducis Edrici, rex Canu∣tus Clitonem Eadwium, regis Eadmundi germanum, & Eadwiū (qui rex appellabatur rusticorum) exlegauit. Ve∣rum sequentitempore cum rege pacificatus est. Eadwius.

Eadwius verò Clito deceptus illorū insidijs, quos eo te∣nus amicissimos habuit, iussu & petitione regis Canuti, eodem anno innocentèr occiditur. Dedit etiam consilium Edricus, vt Clitunculos, Eadwardum & Eadmundum, re∣gis Eadmundi filios, necaret. Sed quia magnum dedecus sibi videbatur vt in Anglia perimerentur, paruo elapso tempore ad regem Suanorum occidendos misit. Qui licet faedus esset inter eos, precibus illius nullatenus voluit ac∣quiescere, sed illos ad regem Hungarorum Salomonem nomine misit nutriendos, vitae{que} reseruandos. Quorum vnus, scilicet Eadmundus, processu temporis ibidem vitā finiuit: Eadwardus verò Agatham, filiam Germani impe∣ratoris Henrici, in matrimonium accepit, ex qua Marga∣retam Scotorum reginam, & Cristinam sanctimonialem virginem, & Clitonem Eadgarum suscepit. Mense Iulio rex Canutus derelictam regis Aethelredi reginam Alfgi∣uam in coniugium accepit: ac in Natiuitate domini (cum esset Lūdoniae) perfidum Ducem Edricum in palatio ius∣sit occidere, quia timebat insidijs ab eo aliquando circum∣ueniri, sicut domini sui priores Aethelredus & Eadmun∣dus frequentèr sunt circumuēti, & corpus illius super mu∣rum ciuitatis proijci, ac insepultum iussit dimitti. Cum quo Dux Normannus filius Leofwini Ducis, frater scili∣cet Leofrici Comitis, & Aethelwardus filius Agelmari Ducis, & Brihtricus filius Alphegi Domnaniensis satra∣pae, sine culpa interfecti sunt. Leofricum pro Norman∣no germano suo rex constituit Ducē, & eum postmodum valdè charum habuit.

[ 1040] 16. Hoc anno de tota Anglia. 72. millia, & de Lundo∣nia. [ 1018] 10500. librarum exercitui Danorum sunt persoluta, & cum rege Canuto. 40. naues remansêre, caeterae verò Denemerciam sunt reuectae. Angli & Dani apud Oxene∣fordam de lege regis Eadgari tenenda concordes sunt effecti.

[ 1041] 17. Hoc anno rex Anglorum & Danorum Canutus [ 1019]

Denemerciam adijt, & ibi per totam hiemem mansit.

[ 1020] 18. Benedictus papa, praesente Henirico imperatore, [ 1042] & Ricardo Fuldensi abbate, in eodem Coenobio publicā missam cantauit in Natali sanctorum Philippi & Iacobi. Canutus rex Angliā redijt, & in Paschali festiuitate apud Cirenceastram magnum Consilium habuit, & Aethelwar∣dum Ducem exlegauit. Liuingus Doroberniae archiepis∣copus vita decessit, cui Aethelnothus, qui Bonus appella∣batur, nobilis viri Aegelmari filius, successit. Eodem anno ecclesia, quam rex Canutus & Comes Turkillus in monte, qui Assandum dicitur, construxerant, illis praesentibus à Wulstano Eboracensi archiepiscopo, & multis alijs episco∣pis, cum magno honore & gloria dedicata est. Defuncto Aldhuno Lindisfarnensi episcopo, tribus penè annis ec∣clesia pastorali destituebatur solatio. Facto in vnum con∣uentu, cum de episcopi electione tractaretur, religiosus presbiter quidam Eadmundus nomine superuenit, & ioco dixit. Cur me episcopum non eligitis? Cuius iocum non iocosè accepêre qui aderant, sed elegerunt illum, & triduano indicto ieiunio, sācti Cuthberti velle super hoc quaerebant. Celebrante presbitero missam ad caput ipsius sancti, in medio Canone (quasi de eiusdem patris sepul∣chro) vox audita est, quae tribus vicibus Eadmundum epis∣copum nominauit.

19. Erkenbaldus archiepiscopus Moguntinus obijt. [ 1043] [ 1021] 16. Cal. Septembris, cui Aribo successit. Canutus rex An∣glorum & Danorum, ante festiuitatem sancti Martini, Turkillum saepè dictum Comitem cum vxore sua Edgi∣tha expulit Anglia. Algarus Orientalium Anglorum e∣piscopus obijt, cui Aldwinus successit.

[ 1022] 20. Aethelnothus Doroberniae archiepiscopus Ro∣mam [ 1044] iuit. Quem Benedictus papa magno cum honore suscepit, & pallium illi dedit.

[ 1023] 21. Eclipsis solis hora nona, verno tempore. Corpus [ 1045] sancti Alpheagi martiris, de Lundonia Doroberniam est

translatum. Wulstanus Eboracensis archiepiscopus, Ebo∣roci, quinto Cal. Iunij, feria tertia, defungitur: sed corpus eius Heli defertur, & ibi sepelitur. Cui successit Alfricus Puttoc Wintoniensis Praepositus.

22. Benedictus papa obijt. Iohānes. 141. papa. Hen∣ricus [ 1024] [ 1046] pius obijt secundo Idus Iulij, & sepultus est in Ba∣bonis monte.

ROmanorum. 94. Conradus regnauit annis. 15.

1. Eadmundus vir religiosus Lindisfarnensem [ 1025] [ 1047] episcopatum suscepit.

[ 1048] 2. Ciclus decennou. 27. incipit Indictione. 9. Alfricus Eboracensis archiepiscopus Romam adijt, & à Iohanne [ 1026] papa pallium suscepit. Obijt Ricardus secūdus dux Nor∣mānorum, cui successit Ricardus tertius, qui eodem anno mortuus est. Cui Rotbertus frater eius successit.

3. Cùm regi Anglorum & Danorum Canuto intima∣tum [ 1027] [ 1049] fuisset, quòd Norregani regem suum Olauùm, prop∣ter eius simplicitatem, & mansuetudinem, aequitatem, & religiositatem, nimis vili penderent, multum auri & argē∣ti quibusdam illorum misit, multis rogans petitionibus, vt illo spreto & abiecto, deditionem illi facerent, ac illum super se regnare permitterent. Qui, cùm ea quae miserat, auiditate magna suscepissent, ei remandari iusserunt, ad illum suspiciendum se paratos fore quandocun{que} vellet venire.

[ 1050] 4. Canutus, rex Anglorum & Danorum. 50. nauibus [ 1028] magnis Norregam deuectus, Olauum regem de illa expu∣lit, sibi{que} eam subiugauit. Eodem anno natus est Hiber∣nēsis probabilis Scotus: cuius studio & labore haec chro∣nica praecellens de diuersis libris est coadunata.

[ 1051] 5. Canutus, rex Anglorum Danorum & Norregano∣rum [ 1029] ad Angliam redijt, & post festiuitatem sancti Marti∣ni Danicum Comitem Hacun, qui nobilem matronam Gunildam, sororis suae & Wirtgeorni regis Winidorum filiam, in matrimonio habuit, quasi legationis causa, in

exilium misit. Timebat enim ab illo vel vita priuari vel regno expelli.

[ 1030] 6. Praedictus Comes Hacun in mari perijt: quidam ta∣men dicunt eum fuisse occisum in Orcada insula. Sanctus [ 1052] Olauus rex & martir, Haroldi regis Norreganorum filius, in Norregia iniustè perimitur a Norreganis.

[ 1031] 7. Canutus rex Anglorum, Danorum, & Norregano∣rum, [ 1053] de Denemercia magno cum honore Romam iuit, & sancto Petro apostolorum principi ingentia dona, in au∣ro & argento alijs{que} rebus pretiosis obtulit, & à Iohanne papa, vt scholā Anglorum ab omni tributo & thelone li∣beraret, impetrauit: & in eundo & redeundo largas pau∣peribus eleemosynas erogauit, at multas per viam clau∣suras, vbi thelon à peregrinis extorquebatur, ingenti pretio dato dissipauit. Hic etiam ante sepulchrum apo∣stolorum suae vitae morum{que} emendationem deo deuouit, vnde & epistolam memoria dignam, per virum pruden∣tissimum Liuingum, tunc Tauestokensis ecclesiae abbatē, post verò mox eodē anno in Cridiatunensis ecclesiae pōti∣ficatu Eadnothi successorē, qui sibi c••••es itineris extitit, alios{que} suos legatos Angliā misit, dum ipse Roma rediēs per viam quam ierat. Denemerciā priusquā Angliā pete∣ret. Cuius epistolae textū hic subscribere dignū duximus.

CAnutus rex totius Angliae, & Danemerciae, & Nor∣reganorum, & partis Suanorum. Aethelnotho Me∣tropolitano, & Alfrico Eboracensi archiepiscopo, om∣nibusque episcopis & primatibus, & toti Anglorum genti, tam nobilibus quàm plebeis salutem. Notifico vo∣bis me nouitèr iuisse Romam, oratum pro redemptione peccaminum meorum, & pro salute regnorum, qui{que} meo subiacent regimini populorum. Hanc quidem profectio∣nem deo iam olim deuoueram, sed pro negotijs regni, & causis impedientibus, huc vsque perficere non poteram. Nunc autem ipsi deo meo omnipotenti valde humilitèr gratias ago, qui mihi cōcessit in vita mea sanctos aposto∣los

suos Petrum & Paulum, & omne sanctuarium quod intra vrbem Romam aut extra addiscere potui expetere, & secundum desiderium meum praesentialitèr venerari & adorare. Ob id ergò maximè hoc patraui, quia à sapi∣entibus didici, sanctum Petrum apostolum magnam po∣testatem à domino accepisse ligandi at{que} soluendi, claui∣gerum{que} esse regni caelestis, & ideo specialiùs eius patro∣cinium apud dominum diligentèr expetere valde vtile duxi. Sit autem vobis notum, quia magna congregatio nobilium in ipsa Paschali solennitate ibi cum domino papa Iohanne & imperatore Conrado erat, scilicet omnes principes gentium à monte Gargano vs{que} ad istud proxi∣mum ma••e, qui omnes me & honorificè suscepêre, & do∣nis pretiosis honorauêre: maximè autem ab imperatore donis varijs, & muneribus pretiosis honoratus sum, tam in vasis aureis & argenteis, quàm in pallijs & vestibus val∣de pretiosis. Locutus sum igitur cum ipso imperatore, & domino papa, & principibus qui ibi erant, de necessitati∣bus totius populi vniuersi regni mei, tam Anglorū quàm Danorum, vt eis concederetur lex aequior & pax securior in via Romā adeundi, & ne tot clausuris per viam arcten∣tur, & propter thelon iniustum fatigentur, annuit{que} postu∣latis imperator, & Rodulphus rex qui maximè ipsarum clausurarum dominatur, cuncti{que} principes edictis firma∣uerunt, vt homines mei tam mercatores quàm alij oran∣di causa viatores, abs{que} omni angaria clausurarum & the∣loneariorum firma pace & iusta lege securi Romam eant & redeant. Conquestus sum iterum coram domino papa, & mihi valde displicere causabar, quod mei archiepiscopi in tantum angariabantur immensitate pecuniarum, quae ab eis expetebatur, dum pro pallio accipiendo, secundum morem, apostolicam sedem peterent, decretum{que} est ne id deinceps fiat. Cuncta enim quae à domino papa, & ab ipso imperatore, & à rege Rodulpho, caeteris{que} principibus, per quorū terras nobis transitus est ad Romam, pro meae

gentis vtilitate postulabam, libentissimè annuerunt, & concessa sacramento etiam firmauerūt, sub testimonio. 4. archiepiscoporum &. 20. episcoporum, & innumerae mul∣titudinis Ducum & nobiliū, qui ibi aderant. Quapropter deo omnipotenti gratias magnificas reddo, quia omnia quae desideraueram, prout mente decreueram, prosperè perfeci, votis{que} meis ad velle satisfeci. Nūc ita{que} notum sit omnibus vobis, quia ipsi deo omnipotenti supplex de∣uoui vitam meā à modo in omnibus reformare, & regna mihi subdita, populos{que} iustè & piè regere, aequum{que} iudi∣cium per omnia obseruare: & si quid per meae iuuentutis intemperantiam aut negligentiā hactenus praeter id quod iustum erat, actum est, totum deo auxiliante deinceps di∣spono emendare. Id circo obtestor, & praecipio meis cō∣ciliarijs, quibus regni consilia credidi, ne vllo modo, aut propter timorem mei, aut alicuius potentis personae fa∣uorem, aliquam iniustitiam à modo cōsentiant, vel patiā∣tur pullulare in omni regno meo. Praecipio etiam omni∣bus vicecomitibus, & praepositis vniuersi regni mei, sicut meam amicitiam aut suam salutem habere volunt, vt nulli homini (nec diuiti nec pauperi) vim iniustam inferant, sed omnibus tam nobilibus quam ignobilibus, & diuitibus & pauperibus, sit fas iusta lege potiundi, à qua nec prop∣ter fauorem regium, aut alicuius potentis personam, nec propter mihi congregandam pecuniam vllo modo deuie∣tur, quia nulla mihi necessitas est, vt iniqua exactione mihi pecunia congregetur. Ego itaque, quod vobis no∣tum fieri volo, eadem via qua exiui, regrediens Danemer∣ciam, eo pacem & firmum pactum omnium Danorum consilio cum eis gentibus & populis compositurus, qui nos & regno & vita priuare si eis possibile esset, volebāt, sed nō poterant, deo scilicet virtutem eorum destruente, qui nos sua benigna bonitate in regno & honore conser∣uet, omnium{que} inimicorum nostrorum potentiam & for∣titudinem deinceps dissipet, & annihilet. Composita de∣ni{que}

pace cum gentibus, quae in circuitu nostro sunt, dis∣posito{que} & pacato omni regno nostro hic in Oriente, ita vt à nulla parte bellum aut inimicitias aliquorum timere habeamus, quàm citiùs hac aestate apparatum nauigij pro∣curare potero, Angliam venire dispono. Hanc autem e∣pistolam idcirco praemisi, vt de mea prosperitate omnis populus regni mei laetificetur, quia vt vos ipsi scitis, nun∣quam memetipsum, nec meum laborē abstinui, nec ad∣huc abstinebo, impendere pro omnis populi mei necessa∣ria vtilitate. Nūc igitur praecipio, & obtestor omnes meos episcopos, & regni Praepositos, per fidem, quā deo & mihi debetis, quatenus faciatis, vt antequam ego Angliam ve∣niam, omnia debita, quae deo secundum legem antiquam debemus, sint soluta, scilicet eleemosinae pro aratris, & de∣cimae animalium ipsius anni procreatorū, & denarij quos Romae ad sanctū Petrum debemus, siue ex vrbibus, siue ex villis, & mediante Augusto decimae frugum, & in festi∣uitate sancti Martini primitiae seminū ad ecclesiā sub cu∣ius parrochia quis{que} est, quae Anglicè Circesceat nominā∣tur. Haec & his similia si (dum venero) nō erunt persoluta, regia exactio secundum leges (in quem culpa cadit) di∣strictè abs{que} venia comparabit. Valete. Aribo Mogunti∣nus archiepiscopus obijt octauo Idus Aprilis. Sanctus Bardo successit annis. 20. baculum die sancto Pentecostes accipiens.

[ 1054] 8. Ecclesia sancti Eadmundi regis & martiris hoc an∣no [ 1032] dedicata est.

[ 1055] 9. Magnaereligionis & modestiae vir, Leof••ius Wiccio∣rum [ 1033] episcopus, in episcopali villa Kemeseia. 14. Cal. Sep∣tēbris, feria tertia obijt, & (vt credifas est) ad coelica reg∣na migrauit. Cuius corpus in ecclesia sanctae Mariae Wi∣gorniae tumulatur honorificè. In cuius sedem Persorensis abbas Brihteagus, filius videlicet sororis Wulstani Ebo∣racensis archiepiscopi, leuatus est.

[ 1056] 10. Aethericus Lindicolinensis episcopus defungitur, [ 1034]

& in monasterio Ramesegae sepelitur. Cui successit Ead∣nothus. Malcolmus rex Scotorum obijt.

[ 1035] 11. Canutus rex Anglorum, ante suum obitum, super [ 1057] Norreganos regem cōstituit Suanum, qui suus & North∣amtunensis Alfgiuae (filiae videlicet Alfhelmi Ducis & no∣bilis matronae Wulfrunae) dicebatur filius, quem tamen nonnulli asserebant non regis & eiusdem Alfgiuae filium extitisse, sed ean dem Alfgiuam ex rege filium habere vo∣luisse sed nequiuisse. & idcirco recentèr natum infantem cuiusdam presbiteri sibi afferri iussisset, regem{que} omni∣nò credulum fecisse, se filium illi iam peperisse. Super Da∣nos etiam suum & Alfgiuae reginae filium Hardecanutum regem constituit, Et posteà hoc anno, secundo Idus No∣uembris, feria quarta, apud Sceaftesbiriam vita decessit, sed Wintoniae in Veteri monasterio satis honorificè sepe∣litur. Quo tumulato regina Alfgiua ibidem resedit. Haral∣dus verò dixit se filium esse Canuti regis & Northamtu∣nensis Alfgiuae, licet id verum esset minimè, dicunt enim nonnulli filium cuiusdam sutoris illum fuisse, sed Alfgi∣uam eodem modo de illo fecisse, quo de Suano fertur e∣gisse. Nos verò quia res in dubio agitur, de neutrorum genitura quid certi sciuimus definire. Is tamē adepta re∣gia dignitate, misit Wintoniam suos constipatores cele∣rimè, & gazarum opum{que}, quas rex Canutus Alfgiuae re∣liquerat reginae, maiorem meliorem{que} partem ademit illi tirannicè, spoliatam{que} dimisit ibidem vt coeperat reside∣re, at{que} consentientibus quàm plurimis maioribus natu Angliae, quasi iustus haeres coepit regnare, nec tamen ita potentèr vt Canutus, quia iustior haeres expectabatur Hardecanutus. Vnde breui pòst tempore regnum An∣gliae sorte diuiditur, & Haraldo pars septētrionalis, Har∣decanuto prouenit australis. Obijt Rotbertus Dux Nor∣mannorum, cui successit Gulielmus Bastardus, filius eius, in puerili aetate.

[ 1036] 12. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissexti∣libus [ 1058]

Piligrinus archiepiscopus Coloniensis, instigatus quorundam inuidorum monachorū (de monasterio san∣cti Pantaleonis) verbis, qui Heliam abbatem Scotorum, qui illis quo{que} praefuit, propter distinctionem suam, & a∣lios Scotos, quos secum habuit, odio habebant: praefatus archiepiscopus minatus est eidē Heliae, quòd postquā de Curte regia venissent, nullum Scotum ne{que} ipsum ibi di∣misisset. Tunc Helias & alij Scoti responderunt: si Chri∣stus in nobis verè est peregrinus, non reuertetur viuus ad Coloniam archiepiscopus Piligrinus. Ita quo{que} dominus effecit, & Helias duo monasteria rexit. Innocentes Cli∣tones Alfredus & Eadwardus, Aethelredi quondam regis Anglorum filij de Normannia (vbi cum auunculo suo Ri∣cardo manserant tempore lōgo) multis Normannicis mi∣litibus secum assumptis, in Angliam paucis tranfuecti na∣uibus, ad suae matris colloquiū (quae morabatur Winto∣niae) venerunt. Quod indignè grauiter{que} ferebant po∣tentes nonnulli, quia (licet iniustum esset) Haraldo multò deuotiores extitêre quàm illi, maximè (vt fertur) Comes Godwinus. Hic quidem Alfredum, cùm versus Lundoniā ad regis Haraldi colloquium (vt mandarat) properaret, retinuit, & arcta in custodia posuit. Sociorum verò illius quosdam disturbauit, quosdam catenauit, & posteà ceca∣uit: nonnullos cute capitis abstracta cruciauit, & mani∣bus ac pedibus amputatis mulctauit, multos etiam ven∣di iussit, & mortibus varijs ac miserabilibus apud Gilde∣fordam. 600. viros occidit. Sed illorum nunc animas in paradiso creditur gaudere cum sanctis, quorum corpora tam crudelitèr sine culpa perempta sunt in aruis. Quo au∣dito, regina Alfgiua filium suum Eadwardum, qui secum remansit, maxima cum festinatione Normanniam remi∣sit. Deinde Godwini & quorundam aliorum iussione ad insulam Elig Clito Alfredus strictissimè vinctus ducitur. Sed vt terram nauis applicuit, in ipsa mòx eruti sunt ocu∣li eius cruentissimè, & sic ad monasterium ductus, mona∣chis

traditur custodiēdus. Vbi breui pòst tempore de hac migrauit luce, & in australi porticu, in occidētali parte ec∣clesiae, corpus eius sepelitur cum debito honore, anima verò paradisiaca fruitur amaenitate.

13. Haraldus rex Merciorum & Northanhimbrorū, [ 1037] vt per totam regnaret Angliam (à principib{us} & omni po∣pulo) [ 1059] rex eligitur. Hardecanutus verò, quia in Danemar∣cia moras innexuit, & in Angliam rogatus venire distu∣lit, penitùs abijcitur. Cuius mater Alfgiua, Anglorum quondam regina, hiemis initio, sine misericordia expelli∣tur Anglia. Quae rate mox parata in Flandriam transue∣hitur, & à nobili Comite Balduino cum honore suscipi∣tur. Is, vt talem virum decuit, quamdiu necessitas popos∣cerat, ei necessaria gratanter ministrare curauit. Eodem anno, paulo antè, magnae vir religionis Auicus Eouesham∣nensis decanus obijt. Piligrinus archiepiscopus obijt o∣ctauo Cal. Septembris, feria quinta, & Herimannus suc∣cessit. 20. annis. Sanctus Bardo archiepiscopus, praesente Conrado imperatore, Indict. quinta, quarto die Iduū No∣uembris, feria quinta, dedicauit monasterium sancti Mar∣tini Moguntiensis archiepiscopatus, in honorem sancti Martini episcopi & Confessoris.

[ 1038] 14. Aethelnothus Dorobernēsis archiepiscop{us}, quar∣to [ 1060] Cal. Nouemb. vita decessit. Cuius obitus dïe septimo Aethelricus Suthsaxoniae praesul obijt. Petierat enim à deo, ne post mortem dilectissimi sui patris Aethelnothi in hac luce diu viueret. Cui Grimketellus in episcopatū: Aethel∣notho verò regis capellanus Eadsius in archiepiscopatum successit. Decessit etiam eodem anno Alfricus Eastanglo∣rum episcopus. Et Wicciorū episcop{us} Brihteagus decimo tertio Cal. Ianuarij, feria quarta, vitam finiuit: cuius epis∣copatū Liuingo Cridiatunensi antistiti rex dedit Haral∣dus. Pro Alfrico verò Stigandus, regis capellanus, est con∣stitutus, sed postmodū eiectus, & Grimketell{us} pro eo est electus, habuit{que} duas parrochias tunc, Australium Saxo∣num

& Orientalium Anglorum. Sed iterùm Stigandus re∣ceptus, & Grimketelus est eiectus, & Stigādus quidē Au∣stralium Saxonum episcopatum tenuit, & fratri suo Agel∣maro Orientalium Anglorum praesulatum acquisiuit: mi∣nimum{que} id animositati suae ratus, Wintoniēsem & Can∣tuariēsem thronos ascēdit, vix{que} aegre{que} exoratus, vt Au∣stralibus Saxonibus priùs ordinaretur episcopus. Post A∣gelmarū fuit Elmhānensis episcopus Arfastus, qui ne nihil fecisse videtur, vt sunt Normanni famae in futurū studio∣sissimi, episcopatū de Elmham transtulit ad Theotfordū.

[ 1061] 15. Conradus imperator obijt. 2. Idus Ianuarij, feria [ 1039] quarta, & sepult{us} est in Spira. Ricard{us} abbas Fuldēsis obijt, 13. Cal. Aug. Sigewardus successit. Quo anno hiems exti∣tit durissima. Brihtmar{us} Licetfeldēsis episcopus obijt, cui Wulsius successit. Eadwinū Leofrici Comitis germanū, & nobiles regis Ministros Turkillū, & Alfgeatū filium Etsij, multos{que} cū eis viros occiderūt Walēses. Hardecanut{us} rex Danorū, Flandriā deuectus, ad matrē suā Alfgiuam venit.

ROmanorum. 95. Henricus filius Conradi imperato∣ris, regnauit annis. 17.

[ 1062] 1. Haraldus rex Anglorum, obijt Lundoniae, & in [ 1040] Westmonasterio sepelitur. Quo sepulto, proceres fermè totius Angliae, legatos ad Hardecanutum Bricgae, vbi cum matre sua morabatur, mittētes, & se benè facere putantes, rogauerunt illum vt Angliam veniret, & sceptra regni sus∣ciperet. Qui nauibus. 60, paratis, & Danicis militibus in∣structis, ante mediam aestatem Angliam aduehitur, & gau∣dentèr ab omnibus suscipitur, regni{que} solio mox sublima∣tur. Sed sui imperij tempore nil egit dignum potestate regia. Nam mox vt regnare coepit, iniuriarum, quas vel sibi, vel suae genitrici suus antecessor fecerat rex Haraldus, qui frater suus putabatur, non immemor, Alfricum Ebo∣racensem archiepiscopum, Godwinum Comitem, Stir Maiorem domus, Edricum dispensatorem, Thrond suum carnificem, & alios magnae dignitatis viros, Lundoniam

misit, & ipsius Haraldi corpus effodere, & in Gronnam pro••jcere iussit. Quod cùm proiectum fuisset, id extra∣here, & in flumen Thamesis mādauit proijcere. Breui au∣tem pòst tempore à quodam piscatore captum est, & ad Danos allatū sub festinatione, in coemeterio quod hābu∣erunt Lundoniae sepultum est ab ipsis cum honore. Qui∣bus actis, octo marcas vnicui{que} suae classis remigi, &. 12. vnicui{que} gubernatori de tota Anglia praecepit dependi, tributum videlicet tam graue, vt vix aliquis id posset per∣soluere. Quapropter omnibus, qui priùs aduentum eius desiderabant magnoperè, factus est exosus summoperè. Ad haec etiā, pro nece sui fratris Alfredi, aduersus Godwi∣num Comitem & Wigornensem episcopum Liuingum, accusantibus illos Alfrico Eboracensi archiepiscopo & quibusdam alijs, exarsit ira magna. Idcirco episcopatum Wigornensem Liuingo abstulit, & Alfrico dedit: sed se∣quenti anno ablatū Alfrico, Liuingo secum pacificato be∣nignè reddidit. Godwinus autem regi pro sua amicitia dedit trierem fabrefactam, caput deauratum habentem, armamentis optimis instructam, decoris armis electis{que} 80▪ militibus decoratā. Quorum vnusquis{que} habebat duas in suis brachijs aureas armillas, sedecim vncias pendentes, loricā trilicē indutam, in capite cassidem ex parte deau∣ratam, gladium deauratis capulis renibus accinctum, Da∣nicam securim auro argento{que} redimitam in sinistro hu∣mero pendentem, in manu sinistra clipeum, cuius vmbo claui{que} erant deaurati, in dextra lanceam; quae lingua An∣glorum Ategar appellatur. Insuper etiam, non sui consilij nec suae voluntatis fuisse, quòd frater eius necatus fuisset, sed dominum suum regem Haraldum illum facere quod fecit iussisse, cum totius ferè Angliae principibus & Mini∣stris dignioribus regi iurauit.

2. Hoc anno rex Anglorum Hardecanutus suos [ 1063] [ 1041] Huscar••as misit per omnes regni sui prouincias ad exigē∣dum quod dixerat tributum. Ex quibus duos, Feades

scilicet & Thurstanum, Wigornenses prouinciales cum ci∣uibus seditione exorta, in cuiusdam turris Wigornensis monasterij solario, quo celandi causa confugerant, quarto Nonas Maij, feria secunda, peremerunt. Vnde rex ira cō∣motus, ob vltionem necis illorū, Thurum Mediterraneo∣rum, Leofricum Merciorum, Godwinum Westsaxonum, Siwardum Northimbrorum, Ronum Magesitensium, & caeteros totius Angliae Comites, omnes{que} fermè suos Hus∣carlas, cum magno exercitu (Alfrico adhuc pontificatum Wigornensem tenente) illò misit, mandans vt omnes vi∣ros (si possint) occiderent, ciuitatem depraedatam incen∣derent, totam{que} prouinciam deuastarent. Qui die venien∣te secundo Iduum Nouembris, & ciuitatem & prouinciā deuastare caeperunt, id{que} per. 4. dies agere non cessauerūt, sed paucos vel ê ciuibus vel prouincialibus ceperunt aut occiderūt, quia praecognito aduentu eorum prouinciales quo{que} locorum fugerant. Ciuium verò multitudo in quā∣dam modicam insulam, in medio Sabrinae fluminis sitam, quae Beuerege nuncupatur, confugerant: & munitione facta, tam diuse virilitèr aduersus suos inimicos defen∣derant, quoad pace recuperata, liberè domum licuerit eis redire. Quinta igitur die ciuitate cremata, vnusquis{que} mag∣na cum praeda redijt in sua, & regis statim quieuitira. Nō multo pòst Eadwardus Aethelredi quōdam regis Anglo∣rum natus, de Normannia vbi multis exulabat annis, ve∣nit Angliam, & à fratre suo Hardecanuto rege susceptus honorificè, in curia sua mansit.

[ 1064] 3. Rex Anglorum Hardecanutus, dum in conuiuio, in quo Osgodus Clapa, magnae vir potentiae, filiam suam [ 1042] Githam Danico & praepotenti viro Touio, Prudan cogno∣mento, in loco qui dicitur Lamhithe, magna cum laetitia tradebat nuptui, laetus sospes & hilaris cum sponsa prae∣dicta, & quibusdam viris, bibens staret, repentè inter bi∣bendum miserabili casu ad terram corruit, & sic mutus permanēs, sexto Idus Iunij, feria tertia, expirauit, & Win∣toniam

delatus, iuxta patrem suū regē Canutū est tumu∣latus. Cuius frater Eadwardus, annitentibus maximè Co∣mite Godwino, & Wigornensi praesule Liuingo, Lundoniae leuatur in regem. Cuius pater Aethelredus, cuius pater Eadgarus, cuius pater Eadmundus, cuius pater Eadwar∣dus▪ Senior, cuius pater Alfredus. Helias Scotus, abbas, obijt secundo Idus Aprilis, vir prudens & religiosus, & ideò monasterium sancti Pantaleonis cum suo, id est san∣cti Martini, sibi commissum est regendum. Ipse optimum Missalem librum monachi Franci, sine licentia in com∣mune scriptum, in monasterio sancti Pantaleonis igne consumpsit, ne alius quidquā sine licentia facere auderet.

4. Eadwardus ab archipraesulibus Edsio Dorober∣nensi, [ 1065] [ 1043] & Alfrico Eboracensi, alijsque fermè totius Angliae praesulibus, prima die Paschae. 3. Nonas Aprilis, vngitur in regem Wintoniae. Eodem anno. 14. diebus ante festiui∣tatem sancti Andreae apostoli, festinatò rex cum Comiti∣bus Leofrico, Godwino, & Siwardo, de ciuitate Glaworna Wintoniā venit improuisè, & vt illi cōsilium ei dederant, suae genitrici, quicquid in auro, argento, gemmis, lapidi∣bus, alijsue rebus pretiosum habuerat abstulit, vel quia priusquam rex esset effectus, vel post, minus quàm vole∣bat illi dederat, & ei valde dura extiterat. Veruntamen sufficientèr ei ministrari necessaria praecepit, & illam ibi∣dem quieta manere iussit. Animchadus Scotus monachus & inclusus in Fulda obijt, super cuius sepulchrum Maria∣nus, huius Chronicae auctor, decem annis ad pedes eius stans inclusus, missam cantauit, qui etiam haec de supradi∣cto Animchado retulit. Ipse inquit, cùm in Hibernia esset insula, quae Keltra dicitur, quadam die fratribus quibusdā adueniētibus, cum licentia senioris sui, nomine Kortram, charitatem eis fecit. Cum{que} quidam post cibum essent e∣gressi, illi qui remanserant, ad ignem se calfacientes, con∣sederunt, at{que} bibere ab eo petierunt, quo nolente sine li∣centia coegerunt illum. Tandem consensit, priùs tamen

ex eo potu seniori suo quasi benedictionem misit. Crasti∣no autem ab eo interrogatus, vnde sibi illum potum mi∣sisset, omnia quae gesta erant retulit: mox{que}, propter hanc tantùm culpā, eum senior de Hibernia exire iussit. Quod ille humilitèr adimpleuit, sic{que} Fuldam veniens, sanctè vi∣uendo inclusus (vt praedixi) obijt. Hoc autem mihi retulit Tigernah senior meus, cùm quandam culpam paruam coram eo fecissem▪ Me quo{que} audiente in Fuldam incluso, quidam religiosissimus eiusdem caenobij monachus, no∣mine Gulielmus, supradictum Animchadum (iam sepul∣tū) rogauit, vt se benediceret: at{que}, sicut posteà mihi cōfir∣mauit, eadem nocte per visum videre Animchadum, in se∣pulchro suo stantem, nimio fulgore nitentem, & extensa manu se benedicentem, totam{que} ipsam noctem etiam ego mellifluo plenam odore duxi. Haec ait Marianus.

[ 1066] 5. Benedictus papa. 142. Hic cum papatiam suam e∣misset, [ 1044] Henricus imperator perrexit Romam, & pro eo Clemētem instituit papam, quia ex ore sancti Petri, emp∣tor & venditor gratiae spiritualis cum Simone Mago sunt anathematizati. Aelfwardus Lundoniensis praesul, qui & ante episcopatum & in episcopatu, abbatis iure Eoueshā∣nensi coenobio praefuit, cùm pontificatum administrare pro sua infirmitate minùs sufficeret, Eoueshammi residere voluit, sed fratres loci illius id omninò ferre noluerunt. Quapropter ablatis ex maxima parte libris & ornamen∣tis, quae ipse eidem contulerat loco, & quaedam (vt fertur) quae alij contulerāt, ad monasterium Ramesegae secessit, & omnia quae attulit sancto obtulit Benedicto, ibi{que} rese∣dit, & hoc anno, octauo Cal. Augusti, feria quarta, defun∣gitur, ibidem{que} sepelitur. In generali Concilio, quod eo∣dem tempore celebratum est Lundoniae, religiosus Eoue∣shamnensis monachus Wulmarus, qui & Mannus, vt ab∣batis iure suo monasterio praeesset eligitur, & quarto I∣dus Augusti, feria sexta, ordinatur. Eodem anno nobilis matrona Gunilda regis Wirthgeorni & sororis Canuti

regis filia, & Comitum Hacuni & pòst Haroldi morte vi∣duata, cum duobus filijs Hemmingo & Thutkillo expel∣litur de Anglia. Quae Flādriam deuecta, in loco qui Bric∣ge dicitur aliquandiu resedit, & sic Danemerciam adijt. Capellanus regis Stigandus praesulatum Eastangliae sus∣cepit.

6. Ciclus decenn. 21. incipit, Indict. 13. Brihtwoldus [ 1067] [ 1045] Wiltoniēsis episcopus obijt, cui regis capellan{us} Heremā∣nus de Lotharingia oriundus successit. Quo anno rex An∣glorum Eadwardus ad Sandicum portum congregauit classem praeualidam contra Magnum Norreganorum re∣gem, Angliam adire disponentem: sed bellum à Suano re∣ge Danorum illi illatum, iter impediuit.

[ 1046] 7. Clemens papa. 143. Liuiugus Wicciorum, Domna∣niae [ 1068] & Cornubiae praesul, decimo Cal. Aprilis die domini∣ca obijt. Cuius post decessum, regis Cancellario Leofrico Britonico mox Cridiatunensis & Cornubiensis datus est praesulatus: & Aldredus, qui primò monachus Winto∣niensis, post abbas Tauisto kensis extitit, Wicciorum pō∣tificatum suscepit. Osgodus Clapa expellitur Anglia. Magnus Norreganorum rex, sancti Olaui regis filius, fu∣gato rege Danorum Suano, sibi Danemerciam subiugat.

8. Clemens papa obijt septimo Idus Octobris. Pop∣po, [ 1069] [ 1047] qui & Damasus, papa. 144. Nix in occidente tanta ce∣cidit, vt siluas quo{que} frangeret. Quo etiam anno hiems extitit durissima. Grimkitelus Suthsaxoniae praesul obijt, cui regis capellanus Heca successit. Decessit quo{que} Alf∣winus Wintoniensis episcopus, in cuius sedē praesul East∣angliae sublimatur Stigandus. Suanus rex Danorum suos legatos misit ad Eadwardum regem Anglorum, & roga∣uit vt sibi classem mitteret contra Magnum regem Norre∣ganorum. Tunc Comes Godwinus consilium regi dedit, vt saltem. 50. naues militibus instructas ei mitteret, sed quia Leofrico Comiti & omni populo id non videbatur consilium, nullam ei mittere voluit. Post haec Magnus rex

Norreganorum, classe multa & valida constipatus, cum Suano praelium commisit, & multis militibus vtrin{que} oc∣cisis, illum de Danemercia expulit, & pòst in illa etiam regnauit, at{que} tributum sibi non modicum pendere Da∣nos coegit, ac non multo pòst obijt.

[ 1070] 9. Poppo papa obijt. Suanus Danemerciam recepit, & Haraldus Haruager Siwardi regis Norreganorum si∣lius, [ 1048] & ex parte matris frater sancti Olani, patruus scili∣cet Magni regis, Norregam repetijt, breui{que} post tempo∣re suos nuntios ad regem Eadwardum misit, & pacem amicitiamq, illi obtulit, & recepit. Ad quem etiam rex Danorum Suanus legatos mittens, rogauit vt ei naual•• mitteret adiutorium▪ Sed licet Comes Godwinus voluis∣set vt saltem. 50. naues illi mitterentur, Leofricus Comes omnis{que} populus vno ore contradixerunt. Terraemotus Cal. Maij die dominica extitit magnus Wigornae, Wic. Deorbeiae, & multis alijs locis. Mortalitas hominū & ani∣malium multas occupauit Angliae prouincias, & ignis aëreus, vulgo dictus siluaticus, in Deorbegensi prouincia, & quibusdam alijs prouincijs, villas & segetes multas vstulauit. Eadmundus Lindisfarnensis episcopus Glawor∣nae obijt, sed à suis deportatus, Dunholmi sepelitur. Cui successit Edredus, sed illo diuina vltione percusso, in eius locum Aethelricus Burgensis monachus substituitur.

[ 1071] 10. Leo papa. 145. Iste est Leo ille, qui nouum cantum de sancto Gregorio papa fecit. Henricus imperator innu∣merabilem [ 1049] congregauit exercitum contra Flandrensem Comitem Balduinum, maximè eo quòd apud Neoma∣gum suum palatium combussisset, at{que} fregisset pulcherri∣mum. In qua expeditione fuit Leo papa, & de multis ter∣ris nobiles & magnifici viri quamplurimi. Suanus etiam rex Danorum, vt imperator illi mandârat, cum sua classe ibi affuit, & ea vice fidelitatem imperatori iurauit. Misit quo{que} ad regem Anglorum Eadwardum, & rogauit illum ne Balduinum permitteret effugere, si vellet ad mare fu∣gere.

Idcircò cum magna classe rex ad Sandicum portum adijt, & ibi tamdiu mansit, quòd imperator de Balduino omnia quae voluit habuisset. Interea Suanus Comes, God∣wini Comitis & Githae filius, qui relicta priùs Anglia, eo quòd Eadgiuam Leonensis monasterij abbatissam (quam corruperat) in matrimonium habere non licuerit, Dane∣marciam adierat, nauibus. 8. redijt, dicens cum simulatio∣ne se cum rege fidelitèr amodò remansurum. Cui Beorn{us} Comes▪ filius auunculi sui Danici Comitis Vlfi, filij Spra∣clingi, filij Vrsi, ac fratris Suani Danorum regis, promisit se à rege impetraturum, vt suus ei Comitatus redderetur. Pacificato ita{que} cum imperatore Balduino Comite, Co∣mites Godwinus & Beorn{us}, 42. nauibus Peuenesea regis licentia sunt deuecti: reliquā verò classis partem domum iussit redire, paucis secum nauibus ibi retentis. Cui cùm nunciatum fuisset, quòd Osgodus Clapa cum. 29. nauibus in Vlpe iaceret, de nauibus quas remisit quot potuit re∣uocauit. Osgodus autē, vxore sua quam apud Bricge cō∣miserat, recepta, sex nauibus Danemerciam redijt. Aliae ve∣rò Eastsaxoniam adeuntes, praeda circa Promontorium Eadulfi capta nō modica, redibāt. Verùm eas in redeun∣do saeua corripuit tempestas, omnes{que} submersit, exceptis duabus quae in transmarinis partibus captae sunt, occisis omnibus qui in illis erant. Dum haec agebantur, Suanus Comes Peueneseā venit, & consobrinum suum Beornum Comitem cum dolo rogauit, vt ad Sandicum portum se∣cū iret, & vt illi promiserat, eū cum rege pacificaret. Qui fisus in consanguinitate, tribus tantum socijs assumptis, cum illo proficisci coepit. At ille ad Bosanham vbi naues e∣ius erant eum duxit, & in nauem introductum duris mox loris vinciri iussit, & secum tam diu habuit, donec ad ostiū Dertae veniret. Vbi illo occiso, & in altā fossam proiecto, terra{que} obruto, dimiserunt illas sex naues, quarum duas paulò pòst coeperūt Hastingenses, & occisis qui fuerunt in eis, naues ad Sandicū conducentes, regi obtulerunt.

Suanus verò ad Flandriam duabus fugiens nauibus, ibi mansit, quoad Wigornēsis episcopus Aldredus illū redu∣ceret, & cum rege pacificaret. Eodem anno, mense Augu∣sto, Hibernienses piratae. 36. nauibus, ostium intrantes Sa∣brinae fluminis, in loco qui dicitur Wilesceaxan appulerūt, & cum adiutorio Griffini regis Australium Britonum, cir∣ca loca illa praedam agentes, nonnulla mala fecerūt. Dein cōiunctis viribus, rex & ipsi paritèr flumen quod weage nominatur transeuntes, Dunedham incenderunt, & om∣nes (quos ibi reperiebant) perimerunt. Contra quos Wi∣gornensis episcopus Aldredus, & pauci de prouincialibus Glawornensibus ac Herefordensibus, festinantèr ascen∣derunt. Sed Walenses quos secum habuerant, eis{que} fide∣litatem promiserant, ad regem Griffinum clanculò nun∣cium miseruut, rogantes vt quàm citiùs posset super An∣glos irrueret. Qui mox & cum suis & cum piratis Hiber∣niensibus aduolauit, & diluculo super Anglos irruens, multos ex illis occidit, caeteris per fugam elapsis. Eadno∣thus Dorcestrensis episcopus obijt, cui regis capellanus Vlfus genere Normānus successit. Oswius abbas Thorne∣gensis & Wulnothus abbas Westmonasterij decesserunt. Decessit quo{que} Siwardus Eadsij Dorobernēsis archiepis∣copi corepiscopus, & Abbandoniae est tumulatus. Quo etiam anno sanctus papa Leo, rogatu eximiae religionis ab∣batis Herimari, in Franciam venit, habens in comitatu suo Praefectum & digniores quos{que} Romuleae vrbis: & sancti Remigij Francorum apostoli monasterium Remis con∣stitutum maximo cum honore dedicauit, & postmodum in ipsa vrbe magnam synodum archiepiscoporum, epis∣coporum, & abbatum, sex diebus celebrauit. In qua fuit Alfwinus Ramesiensis abbas, & abbas monasterij sancti Augustini, à rege Anglorum Eadwardo illo directi.

[ 1072] 11. Rex Scotorum Machaethad Romae argentū spar∣gendo [ 1050] distribuit. Eadsius Dorobernensis archiepiscopus obijt, cui Rotbertus Lundoniensis episcopus, genere

Normannorum successit. Spearheafocus abbas Abban∣doniensis Lundoniae praesulatum suscepit, sed antequam esset cōsecratus, à rege Eadwardo est eiectus. Heremānus Wiltuniensis episcopus, & Aldredus Wigornensis anti∣stes Romam iuerunt.

[ 1051] 12. Alfricus Eboracensis archiepiscopus, Suthwellae defunctus, Medeshamstede sepelitur: cui regis capellanus [ 1073] Kinsin{us} successit. Rex Eadwardus absoluit Anglos à gra∣ui vectigali. 38. anno, ex quo pater suus rex Aethelredus primitùs id Danicis solidarijs solui mandârat. Post haec mense Septembri Bononiensis comes Eustatius, senior, qui sororem Eadwardi regis, Godam nomine, in cōiugiū habuerat, paucis Doruerniam applicuit nauibus in qua milites eius cùm stolidè & insipienter sibi hospitia quae∣rerent, vnum ê ciuibus peremerunt. Quod videns eius cō∣ciuis, vlciscitur illum occiso milite vno. Ob quam rem Comes & sui nimis irati, viros & mulieres quāplures armis interfecerunt, pueros & infantes suorum pedibus equorū contriuerunt. Sed vbi ciues ad obsistendum occurrere vi∣derunt, turpem fugam ineūtes, vix euaserunt (7. ex socijs illorum peremptis) & ad regem Eadwardū, qui tunc tē∣poris Glawornae morabatur, fugerunt. Talia geri in suo comitatu Comes Godwinus grauitèr ferens, nimia{que} com∣motus ira, de toto suo comitatu, scilicet de Cantia, Suth∣saxonia, & Westsaxonia, & filius eius primogenitus Sua∣nus de suo, id est, de Oxnafordensi, Glawornensi, Here∣fordensi, Sumerseatunensi, Bearrucs••irensi prouincijs, al∣ter{que} filius Haraldus de suo comitatu, videlicet de East∣saxonia, Eastanglia, Huntedunensi & Grātebricgensi pro∣uincijs, innumerabilem congregauerunt exercitum: quod regem Eadwardum non latuit. Idcirco nuntijs ad Leo∣fricum Mercensium, & Siwardum Northimbrorum Co∣mites festinatò missis, rogauit vt ad se, in magno periculo constitutum, cum omnibus quos habere poterant, venire accelerarent. Illi autem primò cum paucis venerunt, sed

vbi cognouerunt quomodo se res habuit, per suos comi∣tatus celeres miserunt veredarios, & magnū congregaue∣runt exercitū Similitèr & Radulphus Comes, Godae soro∣ris Eadwardiregis fili{us}, de suo comitatu quotquot potuit congregauit. Intereà Godwinus & filij eius cum suis exer∣citibus, post Natiuitatē sanctae Mariae in Glawornensem prouinciam venientes, in loco qui dicitur Langetrea, ca∣stra metati sunt, & legatis Glawornam ad regem dire∣ctis, comitem Eustatium & socios eius, insuper & Nor∣mannos, & Bononienses, qui castellum in Doruerniae cli∣uo tenuerunt, sub denunciatione belli reposcebant. Ob id autem ad tempus rex perterritus, & in angore magno constitutus, quid ageret penitùs ignorabat. Sed vbi exer∣citum Comitum Leofrici, & Siwardi, & Radulphi aduen∣tare comperit, se nullatenùs Eustatium alios{que} requisitos traditurum constantèr respondit. Quo audito, vacui re∣deunt legati. Quibus abeuntibus, exercitus Glawornam intrauit, ita inflammatus, & concordi animo ad pugnam paratus, vt statim si rex permitteret, cum exercitu God∣wini pugnā inire vellet. At quia de tota Anglia qui{que} me∣liores in sua & illorum parte erant coadunati, Comiti Leofrico & quibusdam alijs magnum videbatur insilium, vt ipsi cum suis compatriotis bellum inirent, sed obsidi∣bus ad inuicem datis, rex & Godwinus die constituto ad placitandum Lundoniam conuenirent. Probato consilio & nuntijs intercurrentibus, obsidibus datis & acceptis, Dux in Westsaxoniam redijt, rex verò de tota Mercia, & & Northimbria copiosiorem exercitum congregauit, & secum Lundoniam duxit. Godwinus autem & filij eius ad Suthwerce venêre cum magna Westsaxonum multi∣tudine. Sed quia su{us} ab eo paulatim defluxerat exercitus, placitum inire cum rege non audebat, verùm nocte su∣perueniente fugam inijt. Quare mane facto, rex in suo Concilio, & omnis exercitus vnanimi consensu, illum & quin{que} filios eius exules fore decreuerunt. Qui mòx cum

coniuge sua Githa, & Tostius cum vxore sua Iuthita, filia videlicet Baldwini Flandrensiū Comitis, ac duo alij eius filij Suanus & Gyrth ad Thornege, vbi nauis eius parata fuerat venerunt. In quam tantum auri & argenti, aliarū{que} rerum pretiosarum, quantum illa portare potuit, festinā∣tèr imponentes, eam{que} citatim conscendentes, ad Flan∣drensium Comitem Balduinum cursum direxerunt. Por∣ro Haraldus, & Leofwinus filij eius, Bricgstowam adeūtes, nauem, quam frater illorum Suanus sibi parauerat, con∣scenderunt, & Hiberniam transuecti sunt. Reginam vero Edgitham rex propter irā (quam aduersus patrem suum Godwinum habuerat) repudiauit, & cum vna pedissequa ad Werewellam eam sine honore misit, & abbatissae cu∣stodiendam commisit. His gestis, Normannicus Comes Gulielmus cum multitudine Normannorū Angliam ve∣nit, quem rex Eadwardus & socios eius honorificè susce∣pit, & magnis multis{que} donatum muneribus ad Norman∣niam remisit. Eodem anno Gulielmus regis capellanus Lundoniēsem episcopatum, qui Spearheauoco priùs da∣tus fuerat, suscepit. Sāctus Bardo archiepiscopus Mogun∣tinus obijt sexto Idus Iunij. Liwoldus ei successit.

[ 1052] 13. Marianus chronographus saeculum reliquit. Alf∣giua [ 1074] Emma coniux regum Aethelredi & Canuti, secundo Nonas Martij, Wintoniae obijt, & ibi sepulta est. Eodem anno Walensium rex Griffinus magnam partem Here∣fordensis prouinciae depopulatus est. Contra quem pro∣uinciales illi, & de castello quamplures Nortmanni as∣cenderūt: sed multis ex illis occisis, ille victoriam habuit, & secum praedam magnam abduxit. Haec pugna facta est eodem die, quo ante. 13. annos fratrem Comitis Leofrici Eadwinū Walenses per insidias interfecerūt. Paruo post hoc tempore, Haraldus Comes & frater eius Leofwinus, de Hibernia redeuntes, & ostium Sabrinae nauibus multis intrantes, in confinio Sumersetaniae & Dorsetaniae appli∣cuerunt, & illis in partibus villas ac agros depraedati sunt

multos▪ Aduersus quos, & de Domnania & Sumersetania, quamplures congregati ascenderunt, sed eos vicit Haral∣dus, caesis ex illis plusquam. 30. nobilibus Ministris, cum alijs multis. Dein ad naues cum praeda redijt, & mox Pe∣onwithsteort circumnauigauit. Tunc rex Eadwardus. 40. naues, alimentis militibus{que} electis instructas, ad Sandicū portum festinatò misit, & eos aduentum Godwini Co∣mitis operiri & obseruare iussit. Sed tamen ignorantibus omnibus, ille cum paucis nauibus reuersus, in Cantia ap∣plicuit, & missis latentèr nuntijs, primitùs Cantuarienses, dein Suthsaxones, Eastsaxones, Suthregienses, & omnes Butsecarlas de Heastinga, & vbi{que} circa ripas maris, alios{que} nonnullos, in adiutorium sibi allexit. Hi omnes vno ore aut viuere aut mori cum eo se paratos fore, sibi promise∣runt. Quod vbi regiae classi, quae ad Sandicum portum ••a∣cebat, innotuit, illum insequuntur. Verùm ipse fugiēs eua∣sit, & quo in loco potuit se occultauit. Illi verò ad Sandi∣cum portum sunt reuecti, & inde Lundoniā sunt reuersi. Hoc cognito, Comes Godwinus ad Vectam insulam est reuectus, & circa ripas maris tamdiu vagabatur, donec ad illū filij eius Haraldus & Leofwinus sua cū clas••e venirent, sed ex quo in vnū cōuenerāt, à depraedatione, ac depopu∣latione desistebāt. Victū tamen exercitui suo, cum res ex∣posceret, sumebāt, circa ripas autē maris, & vbicū{que} loco∣rū oēs quos poterāt, sibi in adiutoriū allicientes, & But∣secarlas oēs quos obuios inuenerāt, secū legētes, versus Sā∣dicū portū cursum direxerunt. Quo cū venissent, regi Ead∣wardo, tunc tēporis Lundoniae demorāti, illorū aduentus nūciatur. Qui nuntijs properè missis, omnibus qui à se nō defecerāt, mādauit, vt in adiutoriū sui venire maturarent. At illi nimis tardantes, ad tempus nō venerunt. Intereà cū sua classe Godwin{us} Comes aduersus cursum Thamesis flu∣minis deuectus, die Exaltationis sanctae Crucis, feria secū∣da, ad Suthweorce venit, & ibi tam diu expectauit, quoad maris aestus veniret. Interim quosdam per internuntios,

quosdā per se ciues Lūdoniēses, quos varijs pollicitationi∣bus priùs illexerat, conuenit, & vt omnes ferè quae vole∣bat omninò vellent effecit. Inde rebus omnibus disposi∣tis & ordinatis, reumate adueniente festinantèr anchoras sustulerunt, ac nullo in ponte obsistente, per australem flu∣minis crepidinem sursum nauigauerūt. Venit & pedestris exercitus, ac se per oram fluminis ordinatim disponens, spissam terribilem{que} fecit testudinem. Dein classis se ver∣sus aquilonalem ripam vertit, quasi regis classem circun∣dare vellet. Habebat enim & rex classem, ac numerosum pedestrem exercitum. Sed quia ibi & cum rege & cum Godwino erant perpauci, qui fortitudinis aliquid habe∣rent, nisi tātum Angli, pugnare aduersus suos propinquos ac compatriotas penè omnes abhorrebant. Vnde sapien∣tiores qui{que} ex vtra{que} parte, inter regem & Ducem pacem redintegrantes, exercitum ab armis discedere iusserunt. Mane autem facto, concilium rex habuit, pristinum{que} ho∣norem plenitèr reddidit Godwino & vxori suae, filijsque omnibus, excepto Suano. Ille enim ductus penitentia, eo quòd (vt praelibauimus) consobrinum suum Beornū occi∣derat, de Flandria nudis pedibus Hierusalem iam adierat, inde{que} rediens, inualitudine ex nimio frigore contracta, mortuus est in Licia. Filiam quo{que} Ducis Eadgitham re∣ginam dignitèr rex recepit, ac pristinae dignitati restituit. Facta igitur concordia, pace{que} firmata, omni populo re∣ctam legem promiserunt, & omnes Normannos qui leges iniquas adinuenerant, & iniusta iudicia iudicauerant, mul∣ta{que} regi insilia aduersus Anglos dederant, exlegauerunt. Paucos tamen scilicet Rotbertum Diaconem, & generum eius Ricardum filium Scrob. Alfredum regis Stratorem, Anfridum cognomēto Ceocesfot, & quosdam alios, quos plus caeteris rex dilexerat, ei{que} & omni populo fideles ex∣titerant, in Anglia remanere permiserunt. Porro Rodber∣tus Doroberniae archiepiscopus, & Lundoniae praesul Gu∣lielmus, & Vlfus Lundicolniensis antistes, cum suis Nor∣mannis

vix euadentes, mare transierunt. Sed Gulielmus propter suam bonitatem paruo post tempore reuocatus, in suum episcopatum recipitur. Osbernus verò cogno∣mento Pentecost, & socius eius Hugo sua reddiderunt ca∣stella, & Comitis Leofrici licentia per suum comitatum Scotiam adeuntes, à rege Scotorum Macheotha suscepti sunt. Eodem anno in nocte festiuitatis sancti Thomae apo∣stoli, tantus tam{que} vehemens extitit ventus, vt multas ec∣clesias, domos{que} dirueret, & innumerabiles arbores fran∣geret, vel radicitùs erueret.

14. Griffini regis Australiū Walensium frater, Rhesus [ 1054] [ 1075] nomine, {pro}pter frequētes praedas quas agebat in loco qui Bulēdun dicitur, iussu, regis Eadw▪ occiditur, & Glawornā caput eius ad regem in vigilia Epiphaniae domini est alla∣tum. Eodem anno, dum secunda Paschalis festiuitatis ce∣lebraretur feria Wintoniae, Godwino Comiti more soli∣to regi ad mensam assedenti, suprema euenit calamitas. Graui etenim morbo ex im{pro}uiso percuss{us}, mutus in ipsa ••ede declinauit. Quod filij eius Comes Haraldus, Tosti{us}, & Girth videntes, illum in regis cameram portabāt, speran∣tes eum post modicum de infirmitate conualescere. Sed ille expers virium, quinta post haec feria miserabili crucia∣tu vita decessit, & in veteri monasterio sepultus est. Cuius Ducatum suscepit filius eius Haraldus, & eius Comitatus dat{us} est Algaro Leofrici Comitis filio. Mēse Octobri Wul∣sius Licetfeldēsis episcop{us}, & abbates Godwinus Wincel∣cumbensis, & Agelwardus Glastoniēsis decesserunt. Wul∣sio Leofwinus Couentrensis abbas, & Agelwardo, Aegel∣nothus eiusdem monasterij monachus successerunt. Al∣dredus verò Wigorniensis episcopus abbatiam Wincel∣cumbensem tam diu in manu tenuit, donec Godricum regis capellani Godmanni filium, abbatem constitueret. Alfricus germanus Oddae Comitis apud Deorhirste vn∣decimo Cal. Ianuarij obijt, sed in monasterio Persorensi est tumulatus. Aedd clericus barbosus in Hibernia, vir

famosissimus & mirae religionis fuit, qui clericorum, puel∣larum, & laicorum magnam scholam habebat, puellas{que} more clericorum tondebat, propter quod etiā de Hiber∣nia proiectus est.

15. Leo papa obijt decimo sexto Cal. Maij. Strenuus [ 1054] Dux Northanhimbrorū Siwardus, iussu regis, cum eque∣stri [ 1076] exercitu & classe valida Scotiā adijt, & cum rege Sco∣torum Macbeotha praeliū commisit, ac multis millibus Scotorum, & Normannis omnibus, quorum supra men∣tionem fecimus occisis, illum fugauit, & Malcolmum re∣gis Cumbrorum filium, vt rex iusserat, regem constituit. In eo tamen praelio suus filius & multi Anglorum & Da∣norū ceciderunt. Eodem anno in festiuitate sancti Kenel∣mi martiris, Aldredus Wigornensis episcopus Godricum abbatem Wincelcumbae constituit, dein magnis cum xe∣nijs regis fungitur legatione ad impetatorem. A quo si∣mul & ab Hermāno Coloniensi archipraesule magno sus∣ceptus honore, ibidem per integrum annum māsit, & re∣gis ex parte imperatori suggessit, vt legatis Hungariam missis, inde fratruelem suum Eadwardum, regis videlicet Eadmundi Ferrei lateris filium, duceret, Angliam{que} veni∣re faceret.

16. Victor papa. 146. Siwardus Dux Northanhim∣brorū [ 1077] [ 1055] Eboraci decessit, & in monasterio Galmanho, quod ipse cōstruxerat, sepultus est. Cuius Ducatus Tostio Ha∣raldi Ducis germano datus est. Non multò pòst, rex Ead∣wardus habito Lundoniae Consilio, Algarum Comitem fi∣lium Leofrici Comitis, sine culpa exlegauit. Qui mox Hi∣berniam petijt, &. 18. piraticis nauibus acquisitis redijt, & Griffinum regem Walensium adijt, eum{que} petiuit, vt contra regem Eadwardum sibi esset in auxilium. Ille sta∣tim de toto regno suo copiosum exercitum congregans, Algaro praecepit, vt loco constituto, sibi & exercitui cum suis copijs occurreret. Quibus in vnum conuenientibus, fines Anglorum depopulaturi, Herefordensem prouinciā

intrauerunt. Contra quos timidus Dux Radulphus, regis Eadwardi sororis filius, exercitum cōgregans, & duobus miliarijs à ciuitate Hereforda, nono Cal. Nouembris, illis occurrens, Anglos cōtra morem in equis pugnare iussit. Sed cùm praelium essent commissuri, Comes cum suis Francis & Normannis fugam primitùs capessit. Quod vi∣dentes Angli, ducem suum fugiēdo sequūtur, quos aduer∣sarij ferè omnes insequuti, 400. vel quingentos viros ex eis peremerunt, multos{que} vulnerauerunt. Dein victoria potiti, rex Griffinus & Comes Algarus Herefordam in∣trauerunt, &. 7. Canonicis, qui valuas principalis basilicae defenderant, occisis: ac monasterio quod verus dei Chri∣sticola antistes Aethelstanus construxerat, cum omnibus ornamentis, & reliquijs sancti Aethelbrihti regis & marti∣ris, aliorum{que} sanctorum, combusto, & nonnullis è ciui∣bus necatis, multis{que} captiuatis, ciuitate etiam spoliata & cremata, praedae vbertate ditati redierunt. Quod vbi regi innotuit, de tota mox Anglia exercitum congregari ius∣sit. Cui Glawornae cōgregato strenuum Ducem Haraldum praefecit, qui deuotè iussis obtemperans, Griffinum & Al∣garum impigrè insequitur, ac fines Walanorum audacter ingressus, vbi Straddele castra metatus est. Sed illi quia virum fortem & bellicosum ipsum sciebant, cum eo com∣mittere bellum non audentes, in Suthwaliam fugerunt. Quo comperto, maiorem exercitus partem ibi dimisit, mandans eis vt suis aduersarijs (si res exposceret) virilitèr resisterent. Cum caetera verò multitudine Herefordam rediens, vallo lato & alto illam cinxit, portis & seris mu∣niuit. Interea legatis intercurrentibus, Griffinus Alga∣rus & Haraldus, & qui cum eis fuerant, in loco qui Bili∣lesleaga dicitur conuenerunt, & pace data & accepta, fir∣mā amicitiam inter se pacti sunt. Quibus patratis, classis Algari Comitis Leogecestram deuecta, stipendium quod eis promiserat, ibi expectauit. Ipse verò ad regem venit, & ab eo suum Comitatum recepit. Eo tempore religiosus

vir Tremerin{us} Walonicus antistes decessit. Hic multo tē∣pore vicarius Aethelstani Herefordensis praesulis extitit, postquàm ipse ministerium episcopale per se implere ne∣quiuit, erat enim per annos. 13. oculorum lumine priua∣tus. Heremannus Wiltoniae prouinciae praesul, offensus quia ei sedem episcopalem transferre de villa quae Ram∣nesbirig dicitur, ad abbatiam Malmesbiriēsem rex nollet concedere, episcopatum dimisit, mari{que} transfretato apud Sanctum Bertinum monachicum habitum suscepit, ibi{que} in ipso monasterio tribus annis mansit.

17. Magnae vir sanctitatis Herefordensis episcopus [ 1056] Aethelstanus, quarto Idus Februarij, in episcopali villa [ 1078] quae vocatur Bosanbirig decessit, cuius corpus Herefor∣dam delatum, in ecclesia quam ipse à fundamentis con∣struxerat, est tumulatum. Cui Leouegarus Ducis Haraldi capellanus successit: qui eodem anno. 16. Cal. Iulij, à Grif∣fino Walanorū rege in loco qui Claftbirig vocatur, cum clericis suis & vicecomite Agelnotho, & multis alijs, occi∣sus est. Mansit autem in episcopatu. 12. septimanis, &. 4. diebus. Quo perempto, Aldredo Wigornensi praesuli do∣nec antistes constitueretur, commissus est episcopatus Herefordensis. Post haec idem episcopus, & Comites Leo∣fricus & Haraldus, cum rege Eadwardo, regem Walano∣rū Griffinū pacificauerūt. Herimannus Coloniēsis archi∣episcopus obijt. Anno successit. Marianus peregrinus fa∣ctus pro coelesti patria, venit Coloniam, ibi{que} in monaste∣rio Scotorum sancti Martini, quinta feria, Cal. Augusti, monachus factus est. Ecclesiarum amator, pauperum re∣creator, & pupillorum defensor, oppressorum subuentor, virginitatis custos, Comes Agelwinus, id est, Odda ab Al∣dredo Wigornēsi episcopo, ante suum obitum, monachi∣zatus, secūdo Cal. Septembris, apud Deorhyrste decessit, sed in monasterio Persorensi honorificè sepultus quies∣cit. Dunholmensis episcopus Agelricus episcopatu spon∣tè relicto, ad monasteriū suum, quod dicitur, vbi nutritus & monachus est factus secessit, ibi{que} annis. 12. deguit. Cui

eiusdem monasterij monachus, frater ipsius Agelwinus, in episcopatum successit. Imperator Henricus tertio Nonas Octobris obijt, & sepultus est in Spira, vbi & pater eius.

ROmanorum. 96. Henricus, filius superioris Hen∣rici, regnauit annis. 50.

[ 1079] 1. Victor papa obijt quinto Cal. Augusti. Clito Ead∣wardus, [ 1057] regis Eadmundi Ferrei lateris filius, vt ei mandâ∣rat suus patruus rex Eadwardus, de Hungaria, qui multò antè (vt praediximus) in exiliū missus fuit, Angliam venit. Decreuerat enim rex illum post se regni haeredem consti∣tuere: sed ex quo venit paruo post tempore uita decessit Lūdoniae▪ Excellētis vir memoriae, laudabilis Comes Leo∣fricus, Ducis Leofwini filius, in propria villa quae dicitur Brōleage, 2. Cal. Septēb in bona decessit senectute, & Co∣uentreae sepultus est honorificè. Quod monasteriū, inter caetera bona quae in sua vita gessit opera, ipse & vxor eius dei cultrix, sanctae Mariae semper virginis amatrix deuota, nobilis Comitissa Godgiua, de suo patrimonio à funda∣mētis cōstruxerunt, & id terris sufficiētèr locupletauerūt, ornamētis varijs adeò ditauerūt, vt in Anglia tanta copia auri, argenti, geminarū, lapidū{que} pretiosorū in nullo inue∣niretur monasterio, quāta tunc tēporis habebatur in illo. Leonense etiā & Winlocanense caenobiū. S. Iohannis Bap∣tistae ac sanctae Werburgae virginis monasteria in Leoge∣cestra sita, & ecclesiā quam Lindicolinensis praesul Eadno∣thus in loco famoso qui Sanctae Mariae Stou Anglicè, Lati∣nè verò Sanctae Mariae locus appellatur, pretiosis ditauerūt ornamentis. Wigornense quo{que} monasteriū terris, & Eo∣ueshamnense aedificijs, ornamētis varijs, terris{que} locuple∣tauerunt. Huius ita{que} Comitis sapiētia (quā diu vixit) regi∣bus omni{que} Anglorū populo multū profuit. Cuius Ducatū filius suus Algarus suscepit. Heca praesul Australium Saxo∣num obijt, pro quo Agelricus Christi ecclesiae monachus Cātuariensis, eligitur. Radulphus Comes. 12. Cal. Ianuarij decessit, & in abbatia quae Burh vocatur, tumulatus est.

[ 1058] 2. Stephanus papa. 147. Abbas de mōte Cassino. Pa∣derbrunna ciuitas cum duobus monasterijs, id est, episco∣patus [ 1080] & Monachorum, feria sexta ante Palmas igne con∣sumitur. In monasterio autem monachorum erat mona∣chus nomine Paternus, Scot{us}, multis{que} annis inclusus, qui etiam ipsum praenunciabat incendium, qui pro cupidita∣te martirū nullo modo exiuit, sed in clausula sua combu∣stus est, & per hunc ignem transiuit in refrigerium▪ de cu∣ius etiam sepulchro quaedam bona narrantur. Ipsis verò statim diebus, feria secunda post Octabas Paschae, de Co∣lonia causa claudendi, cum abbate Fuldēsi ad Fuldam su∣per mattam super quam combustus est, ego oraui. Haec ait Marianus Scotus inclusus. Algarus Merciorū Comes à rege Eadwardo, secundò exlegatus est, sed regis Wala∣norum Griffini iuuamine, & Norreganicae classis admi∣niculo, quae ad illum venerat ex improuiso, citò per vim suum Comitatum recuperauit. Stephanus papa obijt, ter∣tio Cal. Aprilis. Benedictus successit: qui Stigando Do∣roberniae archiepiscopo pallium misit. Agelricus Suth∣saxonum praesul ordinatur, & abbas Siwardus consecra∣tur episcopus ad Rhofensem ecclesiam. Aldredus Wigor∣niensis episcopus ecclesiam, quam in ciuitate Glaworna à fundamentis construxerat, in honorē principis aposto∣lorum Petri honorificè dedicauit, & posteà regis licentia Wulstanum Wigornensem monachum à se ordinatū, ab∣batem constituit ibidem. Dein praesulatu Wiltonensis ecclesiae, qui sibi ad regendum commissus fuerat, dimisso, & Herimanno cuius supra meminimus reddito, mare transijt, & per Hungariam profectus est Hierosolimam, quod nullus archiepiscoporum vel episcoporum Angliae eatenus dinoscitur fecisse.

[ 1059] 3. Nicholaus ciuitatis Florentiae episcopus, papa eli∣gitur, [ 1081] & Benedictus eijcitur. Marianus inclusus cū Sige∣frido Fuldēsi abbate, iuxta corp{us}. S. Kiliani in Wirziburh consecratus est presbiter Sabbato mediae Quadragesimae,

tertio Idus Martij, & feria sexta post Ascēsionem domini, secundo Idus Maij, inclusus est in Fulda per annos decem. Linwoldus archiepiscopus Moguntinus obijt septimo Idus Decembris. Sigefridus ei successit.

[ 1082] 4. Hēricus rex Francorū obijt, cui filius eius primo∣genitus Philippus successit. Wellensis episcopus Dudocus [ 1060] obijt: cui successit Gisa regis capellanus, ambo de Lotha∣ringia oriūdi. Eboracēsiū archiepiscop{us} Kinsinus. 11. Cal. Ianuarij obijt, cuius corpus ad monasterium quod Burh dicitur, delatum, honorificè tumulatum est. Pro quo Wi∣gornensis episcopus Aldredus ad archiepiscopatum in Natiuitate domini eligitur: & Herefordensis praesulatus. qui ei propter suam industriam fuerat commissus, capel∣••ano Eadgithae reginae Waltero Lotharingo est datus. Si∣gefridus abbas Fuldensis dominica die Natalis domini de Fulda ad regiam Curtem exiens, baculum Moguntinēsis archiepiscopatus accepit in Epiphania domini, papae Ni∣colai legato, qui non longè post papa factus est, Alexandro hoc idem annuente. Widratus, decanus Fuldensis, abbas successit.

[ 1083] 5. Aldredus Eboracensis archiepiscopus cum Tostio [ 1061] Comite Romam iuit, & à Nicolao papa pallium suscepit. Maiolus abbas Scotorum Coloniae obijt. Foilanus post eum successit. Nicolaus papa obijt. Alexander papa. 149.

[ 1084] 6. Wulstanus vir venerandus, pontifex Wigornensi [ 1062] ecclesiae praeficitur. Hic deo amabilis, regione Merciorum in prouincia Waricensi, parentibus religiosis oriundus, patre videlicet Eatstano, matre verò Wulgeoua nomine, in nobili autem monasterio quod Burh nominatur, literis & ecclesiasticis officijs optimè extitit imbutus. Qui ambo (scilicet parentes eius) in tantum religioni studebant, vt longè ante finem vitae castitatem professi, se ab inuicem separantes, sub sanctae conuersationis habitu vitam con∣summare gauderent. Quorum exemplo ipse adolescens incitatus, matre id maximè persuadente, saeculum reliquit,

at{que} in eodem Wigornensi monasterio, quo & antè pater suus deo seruierat, monachicum habitum & ordinem à venerabili Brihteago eiusdem ecclesiae episcopo suscepit, à quo etiam in gradum tam diaconatus quàm presbite∣ratus ordinatus est, statim{que} in ipso initio arduā & omni religiositate plenam vitam arripiens, in vigilijs, ieiunijs, orationibus, omni{que} virtutum genere, subitò admirandus apparuit. Hinc ob morum disciplinam primò magister & custos infantum aliquandiu constituitur, deinde ob solertiam ecclesiastici officij cantor simul & thesaurarius ecclesiae ex praecepto seniorum efficitur. Nactus verò occa∣sionem liberiùs deo seruiendi ex commissa sibi custodia ecclesiae, totum se contemplatiuae vitae dedit, die noctu{que} in ea aut orationi aut diuinae lectioni insistens, bidui tri∣dui{que} ieiunio assiduè corpus macerans, sacris vigilijs in tantum deditus, vt non modò noctem, sed etiam persaepè diem cum nocte aliquando, quod à nobis vix crederetur si non ab ipsius ore hoc audîssemus, quatuor dies cum no∣ctibus absq, somno transigens, ferè exiccato cerebro pe∣riculum incurreret, nisi sopore praelibato naturae satisfa∣cere maturaret. Deni{que} & cùm vi naturae dormire compel∣leretur, non lecto aut lectosternijs membra ad soporem fouebat, sed super aliquod scannum ecclesiae, libro in quo orabat siue legebat caput sustentans, paulisper se reclina∣bat. Post aliquod autē tempus, defuncto Agelwino prio∣re monasterij, ipse vir venerandus prior & pater congre∣gationis ab Aldredo episcopo ponitur. Quod officium valdè laudabilitèr adimplens, prioris conuersationis au∣steritatem minimè reliquit, immo vt caeteris exemplum benè viuendi daret, multiplicitèr adauxit. Deinde post aliquot annorum curricula, electo ad archiepiscopatum Eboracensis ecclesiae ipso Aldredo Wigornensis ecclesiae episcopo, fit vnanimis cōsensus tam cleri quàm etiam to∣tius plebis in eius electione, rege videlicet an nuente vt quem sibi vellent praesulem eligerent. Contigit eo nam{que}

tempore & legatos sedis apostolicae eius electioni inter∣esse, Armenfredum scilicet Sedunensem episcopum, & a∣lium, qui à domino papa Alexandro pro responsis eccle∣siasticis ad regem Anglorum Eadwardum missi, regio praecepto Wigorniae per totam ferè quadragesimam de∣gebant, expectantes responsum suae legationis vs{que} ad cu∣riam regalem proximi Paschatis. Hi vidētes (dum ibi de∣gebant) eius laudabilem conuersationem, in eius electione non tantum consentiebant, immo tum clerum tum ple∣bem maximè ad hoc instigabant, sua{que} auctoritate eius e∣lectionem firmabant. Illo verò obstinatissimè renuente, se{que} indignum acclamante, & cum sacramento etiam af∣firmante, se multò libentiùs decollationi, quàm tam altae ordinationi succumbere velle, cum saepè & frequentèr à pluribus viris religiosis & venerabilibus personis, super his circumuentus, ad consentiendum minimè persuaderi posset, tandem à viro dei Wulsio incluso, qui tunc plus 40. annis solitariam vitam egisse noscebatur, acritèr pro ino∣bedientia & obstinacia correptus, diuino etiam oraculo territus, consentire cum maximo cordis dolore compul∣sus est, at{que} die Collationis sancti Iohānis Baptisti electio∣ne canonicè confirmata, & episcopatu suscepto Domini∣co die quo Natiuitas sanctae Mariae ab ecclesia celebraba∣tur consecratus, vita & virtutibus clarus, Wigornensis ec∣clesiae praesul effulsit. Consecratus est igitur episcopus à venerando Aldredo Eboracensi archiepiscopo, eo quòd Stigando Doroberniae archiepiscopo officium episcopa∣le tunc à domino apostolico interdictum erat, quia Rot∣berto archiepiscopo viuente archiepiscopatum suscipere praesumpsit: canonica tamen professione praefato Doro∣bernensi archiepiscopo Stigando, non suo ordinatori Al∣dredo facta. Insuper & ipse Eboracensis archiepiscopus (eius ordinator) corā rege & regni optimatibus, ipso Sti∣gando factitante propter subsequentium calumnias pro∣fiteri iussus est, se nullum ius ecclesiasticae seu saecularis

subiectionis super eum deinceps velle clamare, nec prop∣ter quod ab eo consecratus est, nec quia ante cōsecratio∣nem eius monachus factus est. Facta est autem haec illius ordinatio, anno aetatis suae plus quinquagesimo▪ regni ve∣rò regis Eadwardi anno. 20. Indictione 15.

[ 1063] 7. Strenuus Dux Westsaxonum Haraldus, iussu regis Eadwardi, post Natiuitatem domini, equitatu non multo [ 1085] secum assumpto de Glaworna, vbi rex tunc morabatur, ad Rudelan multa cum festinatione profectus est, vt re∣gem Walanorum Griffinum propter frequentes depo∣pulationes, quas in Anglorum finibus agebat ac verecun∣dias, quas domino suo regi Eadwardo saepè faciebat, occi∣deret. At ille eius aduentu praecognito, fugam cum suis inijt, nauem ascendit, & vix euasit. Haraldus verò vt eum fugisse comperit, palatium incendere, & naues eius cum armamentis comburere iussit, eodem{que} die redijt: sed circa Rogationes de Bricstowe classica manu profectus, magna ex parte terram Walanorum circumnauigabat. Cui frater suus Comes Tostius (vt rex mandârat) cum e∣questri occurrit exercitu, & viribus simul iunctis, regio∣nem illam depopulari coeperunt. Vnde Walani coacti datis obsidibus se dederunt, & se tributū illi daturos pro∣miserunt, regem{que} suum Griffinum exlegantes abiece∣runt.

8. Ciclus magnus Paschalis hic incipit, Indictione se∣cunda. [ 1086] [ 1064] Multi diuites & pauperes cum Moguntino archi∣episcopo, Traiectensi quo{que}, necnō Babbenbergensi, at{que} Radisponensi episcopis, post transitum sancti Martini, plus. 7. millibus hominum Hierusalem perrexerunt. Vbi autem episcopi sedebant, ad dorsa eorum pallia pende∣bant, vasis quoq, aureis seu argenteis cibus potus{que} infere∣bantur. Arabitae verò fama pecuniae congregati, multos ••orum in Parasceue occiderunt. Qui autem euadere potu∣erunt, in quoddam castellum vacuum nomine Curuasalim fugerunt: quod claudentes, lapidibus & fustibus defende∣bant

se contra iacula Arabitarum, quaerentium pecuniam eorum auferre, vel vitam cum pecunia. Tunc vnus opti∣mus miles nullo periculo victus, quin sepulchrum domini videret, foras exijt: Arabitae verò statim eum comprehen∣dentes, resupinū in terrā in modum crucis distenderunt, & manus ac pedes eius clauis transfigentes in terram, ab imo ventris vs{que} ad guttur discecantes eum, omnia visce∣ra eius scrutati sunt. Postremò cùm eum membratim di∣uisissent, dux ipsorum primum lapidem super eum misit, deinde omnes. Tunc socijs illius de castello haec omnia intuentibus, dixerūt, vos ita eritis, nisi omnem pecuniam vestram nobis tradideritis. Christianis ita{que} promittenti∣bus, dux Arabitarum ingressus est castellum ad eos, &. 16. alij cum gladijs. Qui dux cum vidisset adhuc cum tanta gloria episcopos sedere, cernens episcopum Babbenber∣gensem (nomine Gūtherū) caeteros magnitudine seu pul∣chritudine corporis praecellentem, putat illum dominum esse Christianorum, & sicut mos est gentilibus reos te∣nere, misit corrigiam in collum episcopi, & ait, tu & ista omnia tua mea erunt. Episcopus verò per interpretem ait illi: quid mihi facies? Ille dixit. Istum pulchrum san∣guinem gutturis tui sugam: & suspendam te ante castel∣lum, sicut canem. Tunc episcopus apprehenso capite eius, vno colapho elisit ducem in terram: alij autem omnes li∣gati sunt. Quo comperto, hij qui foris erant, super castel∣lum irruerunt, sed illi qui ligati erant, suspensi in muro contra eos, prohibuerunt illos suae salutis causa. Ipsi verò latrones propter pecuniam, quam priùs à Christianis tu∣lerunt rixati, inuicem se magna ex parte peremerūt. In∣tereà dux de Ramala, rogatus à Christianis qui euadere poterant, secundo die Paschae cum valida manu aduenit, Arabitas{que} fugauit. Deinde accipiens quingentos aureos à Christianis, cum duce Arabitarum inimico regis Sara∣cenorum domini sui, perduxit eos Hierusalem, & inde ad nauim. Ita autem omnis multitudo Christianorum con∣sumpta

est, vt vix de septem vel amplius milibus. 2000. sint reuersa. Rex Walanorum Griffinus Non. Augusti à suis interficitur, & caput eius caput{que} nauis ipsius cum or∣natura Comiti Haraldo mittitur, qui mox illa regi detu∣lit Eadwardo. Quibus gestis suis fratribus Blethgento & Rithwalano rex terram Walanorum dedit. Cui, & Haral∣do Comiti fidelitatem illi iurauerunt, & ad imperium il∣lorum mari terra{que} se fore paratos, ac omnia quae priùs de terra illa, regibus anterioribus fuerant pensa, obedientèr se pensuros sposponderunt.

[ 1065] 9. Reuerendus vir Agelwinus, Dunholmensis episco∣pus, [ 1087] sancti Oswini quondam regis Berniciorum ossa, in monasterio quod iuxta ostium Tinae fluminis situm est, de tumulo leuauit, transactis à sepultura eius. 415. annis, & in scrinio cū magno honore locauit. Strenuus Dux West∣saxonum Haraldus in terram Walanorum, in loco qui Portascith nominatur, mense Iulio magnum aedificari ius∣sit aedificium, & multa quae pertinent ad esum & potum illuc congegrari mandauit, vt dominus suus rex Eadwar∣dus illic aliquandiu venationis causa degere posset. Sed Cradocus filius regis Suthwalanorum Griffini, quē ante paucos annos Griffinus rex Northwalanorum occide∣rat, eius{que} regnum inuaserat, cum omnibus, quos habere poterat, die festiuitatis sancti Bartholomei apostoli, illuc venit, & operarios ferè cunctos cum illis, qui eis praeerant, peremit, & omnia bona quae ibi congregata fuerant, ab∣stulit. Dein post festiuitatem sancti Michaelis archangeli, quinto Nonas Octobris, feria secunda, Northimbrenses Ministri Gamelbearn Dunstanus filius Atheluethes, Glo∣nieorn filius Heardulfi, cum. 200. militibus Eboracū ve∣nerunt, & pro execranda nece nobilium Northimbren∣sium Ministrorū Gospatrici, quem regina Eadgitha ger∣mani sui Tostij causa in curia regis, quarta nocte dominicae Natiuitatis, per insidias occidi iussit, & Gamelis filij Orni, ac Vlfi filij Dolfini quos, anno praecedenti Eboraci, in

camera sua, sub pacis faedere, per insidias Comes Tostius occidere praecepit, necnon pro immensitate tributi quod de tota Northimbria iniustè acceperat, eodem die primi∣tùs illius Danicos Huscarlas Amundum & Rauensuar∣tum de fuga retractos, extra ciuitatis muros, ac die sequen∣ti plusquam. 200. viros ex curialibus illius in boreali par∣te Humbri fluminis peremerunt. Aerarium quo{que} ipsius fregerunt, ac omnibus quae illius fuerant ablatis recesse∣runt. Omnes dehin•• ferè comitatus illius in vnum cōgre∣gati, Haraldo Westsaxonum Duci, & alijs quos rex To∣stij rogatu pro pace redintegrata ad eos miserat, in Nort∣hamtonia occurrerunt. Vbi priùs, & pòst apud Oxnefor∣dam die festiuitatis apostolorum Simonis & Iudae, dum Haraldus & alij quamplures Comitem Tostium cum eis pacificare vellent, omnes vnanimi consensu contradixe∣runt, ac eum cum omnibus, qui legem iniquā statuere il∣lum incitauerant, exlegauerunt: & post festiuitatem Om∣nium sanctorum cum adiutorio Comitis Eadwini de An∣glia Tostium expulerunt. Qui mox cum vxore sua Bald∣uinum Flandrensium Comitem adijt, & apud Sanctum Audomarum hiemauit. Post haec rex Eadwardus paula∣tim aegrotare coepit. In Natiuitate verò domini curiam suam (vt potuit) Lūdoniae tenuit, & ecclesiam quam ipse à fundamentis construxerat, die Sanctorum Innocentium in honorem sancti Petri apostolorū principis, cum magna gloria dedicari fecit.

[ 1088] 10. Anglorum decus pacificus rex Eadwardus, Ae∣thelredi [ 1066] regis filius, postquam. 23. annis, mensibus. 6. & 27. diebus, potestate regia praefuerat Anglosaxonibus, In∣dictione. 4. Epiphaniae domini vigilia, feria quinta, mortē obijt Lundoniae, & in crastino sepultus regio more, ab omnibus qui tunc affuêre non sine lachrimis plangeba∣tur amarissimè. Quo tumulato, subregulus Harald{us}, God∣wini Ducis filius, quem rex ante suam decessionem regni successorem elegerat, à totius Angliae primatibus ad re∣gale

culmen electus, die eodem, ab Aldredo Eboracensi archiepiscopo in regem est honorificè consecratus. Qui mox, vt regni gubernacula susceperat, leges iniquas de∣struere, aequas caepit condere, ecclesiarum ac monasterio∣rum patronus fieri, episcopos, abbates, monachos, cleri∣cos colere simul ac venerari, pium, humilem, affabilem{que} se bonis omnibus exhibere, malefactores exosos habere. Nam Ducibus, Satrapis, vicecomitibus, & suis in cōmune praecepit Ministris, fures, raptores, regni disturbatores cō∣prehendere, & pro patriae defensione ipsemet terra ma∣ri{que} desudare. Eodē anno octauo Cal. Maij, stella Cometes non solum in Anglia, sed etiam (vt fertur) per totum mun∣dum vi••a, per. 7. dies splendore nimio fulgebat. Non mul∣to post, Comes Tostius de Flandria rediens, ad Vectam insulam applicuit, & postquam insulanos sibi tributum & stipēdium soluere coegerat, discessit: & circa ripas maris, donec ad Sandicum veniret, predas exercuit. Quo cogni∣to, rex Haraldus qui tunc Lundoniae morabatur, classem non modicam & equestrem exercitum congregari prae∣cepit. Ipse verò Sandicum portum adire parabat, quod dū Tostio nunciatum fuisset, de Butsecarlis quosdam volen∣tes, quosdam nolentes secum assumens recessit, & cursum ad Lindesegiam direxit: in qua villas quamplures incen∣dit, multos{que} homines neci tradidit. His cognitis, Dux Merciorum Eadwinus & Northimbrorum Comes Mor∣carus cum exercitu aduolant, illum{que} de regione ipsa ex∣trudunt. Ille autem inde discedens, regem Scotorum Mal∣colmum adijt, & cum eo per totam aestatem mansit. In∣terea rex Haraldus ad Sandicum portum venit, ibi{que} clas∣sem suam expectauit. Quae cum fuisset congregata, Vectā insulam adijt, & quia Normannorum Comes Gulielmus Eadwardi regis consobrinus in Angliam cum exercitu ve∣nire parabat, tota aestate & autumno aduentum illius ob∣seruabat. Ad haec etiam pedestrem exercitum locis opor∣tunis circa ripas maris locabat. Adueniēte ita{que} Natiuitate

sanctae Mariae victu deficiente, & classicus & pedestris ex∣ercitus domum redijt. Quibus gestis, cum classica manu perualida, scilicet plus quingētis magnis nauibus, Haral∣dus Haruagra rex Norreganorum, frater sancti regis O∣laui, in ostio Tinae fluminis improuisè applicuit. Ad quē Comes Tostius (vt priùs condixerant) sua cum classe ve∣nit, & citato cursu ostium Humbri fluminis intrauerunt, & sic aduersus cursum Vsae fluminis nauigantes, in loco qui Richale dicitur, applicuerunt. Quod vbi rege Haral∣do innotuit, versus Northimbriā expeditionem properè mouit. Sed priusquā illuc veniret, duo germani Comites, videlicet Eadwinus & Morcarus, cum ingenti exercitu in vigilia sancti Mathaei apostoli, feria quarta, in boreali ripa Vsae fluminis, iuxta Eboracum, cum Norreganis praelium commisêre, & in primo belli impetu virilitèr pugnantes multos prostrauêre. At postquam diu certatum est, Angli Norreganorum impetum non ferentes, haud sine paruo detrimento suorum terga dedêre: multo{que} plures ex illis in fluuio demersi fuêre, quàm in acie cecidêre. Norregani verò loco funeris dominantur, & obsidibus. 150. de Ebo∣raca sumptis ad naues repedârunt, relictis in ea suis. 150. obsidibus. Verùm quinto post haec die, id est, septimo Cal. Octobris, feria secunda, rex Anglorum Haraldus multis millibus pugnatorū, armis bellicis instructorum, Ebora∣cū veniens, & Norreganis in loco qui Stāfordebrigge di∣citur occurrens, in ore gladij regem Haraldum Comitē{que} Tostium (cum maiori parte sui exercitus, occidit, ac ple∣nam victoriam, licet acerrimè pugnatum esset, habuit. Fi∣lium autem eius Olauum, & Comitem de Orcada insula Paulum nomine, qui ad naues custodiendas cum exercitus parte fuerant dimissi, acceptis ab eis priùs obsidibus & sacramentis, cum. 20. nauibus, & reliquis exercitus in pa∣triam redire liberè permisit. Interea dum haec agerentur, & rex omnes suos inimicos autumaret detritos fuisse, nū∣tiatum est ei Gulielmum Comitem gentis Normanicae

cum innumera multitudine equitum, fundibaliorum, sa∣gittariorum, peditum{que} aduenisse, vtpotè qui de tota Gal∣lia sibi fortes auxiliarios conduxerat, & in loco qui dicitur Pefnesea suam classem appulisse. Vnde rex statim versus Lundoniam suum mouit exercitum magna cum festina∣tione, & licet de tota Anglia fortiores quos{que} in duobus praelijs bene sciretiam cecidisse, mediam{que} partem sui ex∣ercitus nondum conuenisse, quàm citiùs tamen potuit, in Suthsaxonia suis hostibus occurrere non formidauit, &. 9. miliarijs ab Hestinga, vbi sibi castellum firmauerant, pri∣usquam tertia pars sui exercitus ordinaretur, vndecimo Cal. Nouembris, sabbato, cum eis praelium commisit. Sed quia arcto in loco constituti fuerant Angli, de acie se multi subtraxêre, & cum eo perpauci constantes corde perman∣sêre: ab hora tamen diei tertia vs{que} noctis crepusculum suis aduersarijs restitit fortissimè, & se ipsum pugnando tam fortiter defendit & tam strenuè, vt vix ab hostili in∣terimi posset agmine. At postquam ex his & illis quam∣plurimi corruere (heu) ipsemet cecidit crepusculi tempo∣re. Comites etiam Girth & Leofwinus frater eius cecide∣runt, & ferè nobiliores totius Angliae. Gulielmus verò Comes cum suis Hestingam redijt. Regnauit autem Ha∣raldus mensibus. 9. & diebus totidem. Cuius morte audi∣ta, Comites Eadwinus & Morcarus (qui se cum suis certa∣mini subtraxêre) Lundoniam venêre, & sororem suam Algitham reginam sumptam ad ciuitatem Legionum mi∣sêre. Aldredus autem Eboracensis archiepiscopus, & ijdē Comites cum ciuibus Lundoniēsibus, & Butsecarlis, Cli∣tonem Eadgarum, Eadmundi Ferrei lateris nepotem, in regem leuare voluerunt, & cum eo se pugnam inituros promiserunt: sed dum ad pugnam descendere multi se pa∣rauerunt, Comites suum auxilium ab eis retraxerunt, & cum suo exercitu domum redierunt. Intereà Comes Gu∣lielmus Suthsaxoniam, Cantiam, Suthamtunēsem prouin∣ciam, Suthregiam, Middelsaxoniam, Heortfordensem

prouinciam deuastabat, & villas cremare, homines{que} inter∣ficere non cessabat, donec ad villam quae Beorcham no∣minatur, veniret. Vbi Aldredus archiepiscop{us}, Wulstanus Wigornēsis episcopus, Clito Eadgarus, Comites Eadwi∣nus & Morcarus, & de Lundonia qui{que} nobiliores, cum multis alijs ad eum venerunt, & datis obsidibus illi dedi∣tionem fecerunt, fidelitatem{que} iurauerunt. Cum quibus & ipse faedus pepigit, & nihilominus exercitui suo villas cremare, & rapinas agere permisit. Appropinquante igi∣tur dominicae Natiuitatis festiuitate, cum omni exercitu Lundoniam vt ibi in regem sublimaretur adijt. Et quia Stigandus primas totius Angliae, ab apostolico papa ca∣lumniatus est pallium non suscepisse canonicè, ipsa Na∣tiuitatis die, quae illo anno feria secunda euenit, ab Aldre∣do Eboracensium archiepisco in Westmonasterio conse∣cratus est honorificè, priùs (vt idem archipraesul ab eo exi∣gebat) ante altare sancti Petri apostoli, coram clero & po∣pulo iureiurādo promittens, se velle sanctas dei ecclesias ac rectores illarum defendere, necnon & cunctum popu∣lum sibi subiectum iustè & regali prouidentia regere, re∣ctam legem statuere & tenere, rapinas iniusta{que} iudicia pe∣nitùs interdicere.

[ 1089] 11. Adueniente quadragesima rex Gulielmus Nor∣manniam [ 1067] repetijt, ducens secum Dorobernensem archi∣episcopum Stigandum, Glastoniensem abbatem Agelno∣thum, Clitonem Eadgarum, Comites Eadwinum & Mor∣carum, Waltheofum Siwardi Ducis filium, nobilem satra∣pam Agelnothum Cantuariensem, & multos alios de pri∣matibus Angliae: fratrem{que} suum Odonem Baiocensem e∣piscopum, & Gulielmum filium Osberni (quem in Here∣fordensi prouincia comitem constituerat) Angliae custo∣des relinquens, castella per loca firmari praecepit. Wulf∣wius Dorcecestrensis episcopus decessit Wintoniae, sed sepultus est Dorcecestrae. Eo tempore extitit quidam praepotens Minister Edricus, cognomento Siluaticus, filius

Alfrici, fratris Edrici Streonae, cuius terram quia se dedere regi dedignabatur, Herefordenses Castellani, & Ricardus filius Scrob, frequentèr vastauerunt, sed quotiescun{que} su∣per eum irruerant, multos è suis militibus & scutarijs perdiderunt. Idcirco ascitis sibi in auxilium regibus Wa∣lanorū Blethgento videlicet & Rithwalano, idem vir Ed∣ricus circa Assumptionem sanctae Mariae Herefordensem prouinciam vs{que} ad pontem annis Lugge deuastauit, in∣gentem{que} praedam reduxit. Post haec hieme imminente, rex Gulielmus de Normannia Angliam redijt, & Anglis importabile tributum imposuit. Dein in Domnaniam hostilitèr profectus, ciuitatem Eaxecestram quam ciues & nonnulli Anglici Ministri contra illum retinebant, obse∣dit, & citò infregit. Githa verò Comitissa, scilicet mater Haraldi regis Anglorum, ac soror Suani regis Danorum, cum multis de ciuitate fugiens euasit, & Flandriam petijt. Ciues autem dextris acceptis regi se dedebant. Siwardus 19. Rofensis episcopus obijt.

12. Duo papae in Roma facti sunt, id est, episcopus [ 1090] [ 1068] Parmensis, qui expulsus est, & episcopus de Luca qui pa∣pa permansit. Post Pascha Comitissa Mahtildis de Nor∣mannia venit Angliam, quam die Pentecostes Aldredus Eboracensis archiepiscopus consecrauit in reginam. Post haec Marlesuein & Gospatric, & qui{que} Northumbranae gentis nobiliores, regis austeritatem deuitantes, & ne sicut alij in custodiam mitterentur formidantes, sumptis secum Clitone Eadgaro, & matre sua Agatha, duabus{que} sororibus suis Margareta & Christiana, nauigio Scotiam adierunt, ibidem{que} regis Scotorum Malcolmi pace, hie∣me exegerunt. Rex autem Gulielmus cum exercitu suo Snotingahā venit, vbi castello firmato Eboracū perrexit, ibidem{que} duobus castellis firmatis quingentos milites in eis posuit, & in ciuitate Lindicolina, alijs{que} locis castella fir∣mari praecepit. Dum haec agerentur, Haraldi regis filij, Godwinus, Eadmundus, Magnus, de Hibernia redeūtes,

in Sumersetania applicuerūt. Quibus Eadnothus, qui fuit Haraldi regis Stallarius, occurrit cum exercitu, & cum eis praelio commisso, cum multis alijs occisus est: illi verò potiti victoria, de Domnania & Cornubia praeda rapta non modica, in Hiberniam redierunt.

13. Marianus post decem annos suae inclusionis in [ 1069] [ 1091] Fulda, iussione archiepiscopi Mogūtini, & abbatis Fuldē∣sis, tertio Nonas Aprilis, feria sexta ante Palmas, Mogūtiā venit. Duo filij Haraldi regis, circa Natiuitatem Iohannis Bapt. denuò. 44. nauib{us} de Hibernia veniētes, in ostio flu∣minis Taui applicuerunt, & cū Beona Britonico Comite graue praelium commiserunt. Quo confecto, vnde vene∣runt, redierunt. Marianus sexto Idus Iulij, feria sexta, in Natali sanctorum. 7. fratrum, in eadem iuxta monasteriū principale includitur. Ante Natiuitatem sanctae Mariae Suani regis Danorum filij Haraldus, Canutus, & patruus eorum Esbernus Comes, & Comes Turkillus. 240. naui∣bus de Danemercia venientes, in ostio Humbri fluminis applicuerunt. Vbi eis Clito Eadgarus, Comes Waltheo∣uus, & Marleswin, multi{que} alij, cum classe, quam congrega∣uerant, occurrerunt. De quorum aduentu Eboracensis ar∣chiepiscopus Aldredus valde tristis effectus, in magnam incidit infirmitatem, & decimo anno sui archiepiscopatus, tertio Idus Septemb. feria. 6. vt deum rogauerat, vitam finiuit, & in ecclesia sancti Petri est sepultus. Octauo post hunc die, scilicet. 13. Cal. Octobris, Sabbato, Normāni qui castella custodiebant, timentes ne domus, quae prope ca∣stella erant, adiumenta Danis ad implendas fossas castel∣lorum essent, igne eas succendere coeperūt. Qui nimis ex∣crescens, totam ciuitatem inuasit, monasterium{que} sancti Petri cum ipsa cōsumpsit. Sed hoc vltione diuina citissimè in eis vindicatū est grauissimè. Nam postquam tota ciui∣tas esset combusta, Danica classis superuenit, feria secun∣da, & castellis eodem die fractis, & plus. 3000. ex Normā∣nis trucidatis, Gulielmo Malet cum sua coniuge, & duo∣bus

liberis, alijs{que} perpaucis, vitae reseruatis: naues cum in∣numeris repetiêre manubijs. Quod vbi regi immotuit Gulielmo, exercitu mox congregato, in Northimbriam efferato properauit animo, eam{que} per totam hiemem de∣uastare, homines{que} trucidare, & multa mala non cessabat agere. Intereà nuntijs ad Danicum Comitem Esbernum missis, spospondit se clanculò daturum illi non modicae summam pecuniae, & permissurum licenter exercitui suo victum sibi circa ripas maris rapere, ea tamen interpo∣sita conditione, vt sine pugna discederet peracta hieme. Ille autem auri argenti{que} nimis auidus, non sine magno dedecore suis petitis concessit. Normannis Angliam va∣stantibus in Northimbria, & quibusdam alijs prouincijs anno praecedenti, sed praesenti, & subsequenti ferè per to∣tam Angliam, maximè per Northimbriam, & per conti∣guas illi prouincias, adeo fames praeualuit, vt homines e∣quinam, caninam, cattinam, & carnem commederent hu∣manam.

[ 1070] 14. Gulielmi Herefordensis Comitis & quorundam aliorum cōsilio, tempore quadragesimali, rex Gulielmus [ 1092] monasteria totius Angliae scrutari, & pecuniam quam di∣tiores Angli propter illius austeritatem & depopulationē in eis posuerant, auferri & in aerarium suum iussit defer∣ri. Concilium magnum in Octauis Paschae Wintoniae ce∣lebratum est, iubente & praesente rege Gulielmo, domino Alexandro papa cōsentiente, & per suos legatos Earmē∣fredum Sedunensem episcopū, & presbiteros Iohannem & Petrum cardinales sedis apostolicae, suam auctoritatem exhibente. In quo Concilio Stigandus Doroberniae ar∣chiepiscopus degradatur tribus de causis, scilicet quia e∣piscopatum Wintoniae cum archiepiscopatu iniustè pos∣sidebat, & quia viuente archiepiscopo Roberto non so∣lùm archiepiscopatū sumpsit, sed etiam eius pallio (quod Cantuariae remansit) dum vi iniustè ab Anglia pulsus est, in missarum celebratione aliquandiu vsus est, & pòst à

Benedicto, quem sancta Romana ecclesia excommunica∣uit, eo quòd pecunijs sedem apostolicam inuasit, pallium accepit. Eius quo{que} frater Agelmarus Eastanglorum e∣piscopus est degradatus. Abbates etiam aliqui ibi degra∣dati sunt, operam dante rege vt quamplures ex Anglis suo honore priuarentur, in quorum locum suae gentis per∣sonas subrogauit, ob confirmationem sui (quod nouiter acquisierat) regni. Hic & nonnullos tam episcopos quàm abbates, quos nulla euidenti causa nec Concilia nec leges saeculi damnabant, suis honoribus priuauit, & vs{que} ad si∣nem vitae custodiae mancipatos detinuit, suspicione (vt diximus) tantùm inductus noui regni. In hoc ita{que} Con∣cilio, dum caeteri trepidi, vtpotè regis agnoscentes animū, ne suis honoribus priuarentur timerent, venerandus vir Wulstanus Wigornensis episcopus, quàmplures posses∣siones sui episcopatus ab Aldredo archiepiscopo (dum à Wigorniensi ecclesia ad Eboracensem transferretur) sua potētia retentos, qui eo tunc defuncto in regiam potesta∣tem deuenerant, constanter proclamabat, expetebat, iu∣stitiam{que} inde fieri tam ab ipsis qui Concilio praeerant, quàm à rege flagitabat. At quia Eboracensis ecclesia, non habens pastorem qui pro ea loqueretur, muta erat, iudi∣catum est vt ipsa querela sic remaneret quous{que} (archie∣piscopo ibi constituto qui ecclesiam defenderet) dum es∣set qui eius querelae responderet, ex obiectis & responsis posset euidentius ac iustius iudicium fieri. Sic{que} tunc ea querela ad tempus remansit. Die autem Pentecostes rex apud Windesoram, venerando Baiocensi canonico Tho∣mae, Eboracensis ecclesiae archiepiscopatum, & Walcelino suo capellano Wintoniensis ecclesiae dedit praesulatum. Cuius iussu mox in crastino praedictus Sedunensis epis∣copus Armenfridus Sinodum tenuit, Iohanne & Petro praefatis cardinalibus Romam reuersis. In quo Sinodo A∣gelricus Suthsaxonum pontifex non canonicè degrada∣tur, quem rex sine culpa mox apud Mearlesberge in cu∣stodia

posuit abbates etiam degradati sunt quamplures. Quibus degradatis, rex suis capellanis Arfasto Orientaliū Anglorum praesulatum, & Stigando Suthsaxonum dedit episcopatum. Nonnullis etiam Normannicis monachis dedit abbatias. Et quia Dorobernensis archipraesul depo∣situs, & Eboracensis erat defunctus, iussu regis in Octauis Pentecostes ab eodem Armenfrido Sedunensi episcopo, sedis apostolicae legato, ordinatus est Walkelinus. Immi∣nente autē festiuitate S. Iohannis Bapt. Comes Esbernus cum classe quae in Hūbro flumine hiemauerat, Danemer∣ciam adijt, sed frater suus rex Danorū Suanus, illum prop∣ter pecuniam, quam contra voluntatem Danorum à rege Gulielmo acceperat, exlegauit. Vir strenuissim{us} Eadricus cognomēto Siluaticus, cuius suprà meminimus, cum rege Gulielmo pacificatur. Post haec, rex accito de Normānia Lā∣franco Cadomensi abbate, genere Longobardo, viro vn∣decun{que} doctissimo, omnium liberalium artium diuina∣rum{que} simul ac soecularium sciētia literarum peritissimo, consilijs quo{que} ac gubernatione rerum mundialium ae{que} prudentissimo, die Assumptionis sanctae Mariae archiepis∣copum constituit Cantuariensis ecclesiae, & in festiuitate sancti Iohannis Baptistae, die dominica, archiepiscopum consecrari fecit Cantuariae. Consecratus est autem ab e∣piscopis Gisone Wellensi, & Waltero Herefordensi, qui ambo Romae à Nicholao papa ordinati sunt, quando Aldredus Eboracēsium archiepiscopus pallium suscepit. Vitabant enim à Stigādo, qui tunc archiepiscopatui Do∣roberniae praesidebat, ordinari: quia nouerant illum non canonicè pallium suscepisse. Heremānus etiam Searesbi∣riensis episcopus cum quibusdam alijs eius interfuit con∣secrationi. Deinde Lanfrācus Thomā Eboracensem cōse∣crauit archiepiscopum. His gestis, reuerēdi Wulstani Wi∣gornēsis episcopi mota est iterū quaerela archiepiscopo iā consecrato Thoma, qui pro Eboracensi loqueretur eccle∣sia, & in Consilio in loco qui vocatur Pedreda celebrato,

coram rege ac Doroberniae archiepiscopo Lanfranco, & episcopis, abbatibus, Comitibus, & primatibus totius Angliae dei gratia adminiculante est terminata. Cunctis siquidem machinamentis non veritate stipatis, quibus Thomas eius{que} fautores Wigornensem ecclesiam depri∣mere, & Eboracensi ecclesiae subijcere, a••cillam{que} facere modis omnibus satagebant, iusto dei iudicio ac scriptis ••uidentissimis detritis, & penitùs annihilatis, non solùm vir dei Wulstanus proclamatas & expetitas possessiones recepit, sed & suam ecclesiam (deo clamante ac rege concedente) ea libertate liberam suscepit, qua primi fun∣datores eius sanctus rex Aethelredus, Osherus Wicciorum subregulus, caeteri{que} Merciorum reges Kenredus, Aethel∣baldus, Offa, Kenulfus, eorum{que} successores Eadwardus Senior Aethelstanus, Eadmundus, Aedredus, & Eadgarus ipsam liberauerant. Agelwinus Dunholmi episcopus ab hominibus regis Gulielmi capitur, & in carcerem trudi∣tur: vbi dū ex nimio cordis dolore comedere nollet, fa∣me & dolore moritur. Siwardo Rofensi episcopo defun∣cto Arnostus Beccensis monachus successit, & Arnosto Gundulfus eiusdem ecclesiae monachus. Comes Flandren∣sium Balduinus iunior obijt.

[ 1093] 15. Ab Henrico imperatore clericus quidam Carolus [ 1071] nomine cōparauit episcopatū vrbis Constātiae. Quaprop∣ter Sigefrido archiepiscopo Mogūtino Confiliū faciente, coram praefato rege idem clericus & episcopatum perdi∣dit, & non longè pòst etiam vitam. Comes Frisiae Rod∣brihtus fratruelem suum Arnulfum, Flandriae Comitem, in loco qui dicitur Cassel, in bello occidit, & eius comita∣tum obtinuit. Lanfrancus & Thomas Romam iuerunt, & ab Alexandro papa pallium acceperunt. Comites Ead∣winus & Morcarus, quia rex Gulielmus eos in custodiam ponere voluit, latentèr ê curia eius fugerunt, & aliquandiu contra eum rebellauerunt. Verùm vbi quod coeperūt, sibi non prosperè cessisse viderunt, Eadwinus regem Scotorū

Malcolmum adire decreuit, sed in ipso itinere à suis insi∣dias perpessus occiditur. Morcarus verò & Agelwinus Dunholmensis episcopus▪ & Siwardus cognomento Barn, & Herewardus vir strenuissimus, cum multis alijs, Heli insulam nauigio petierūt, in ea hiemare volentes. Sed hoc audito, rex cum Butsecarlis in orientali plaga insulae om∣nem illis exitum obstruxit, & pontem in occidentali duo∣rum miliariorum longum fieri iussit. At illi vbi se vide∣runt sic esse conclusos, repugnare desistebant: & omnes (excepto Herewardo viro strenuissimo, qui per paludes cum paucis euasit) regi se dedebant. Qui mox episcopum Agelwinum Abbandoniam missum in custodiam posuit, vbi in ipsa hieme vitam finiuit. Comitem verò caeteros{que} per Angliam diuisos partim custodiae mancipauit, par∣tim manibus truncatis vel oculis erutis abire permisit.

[ 1072] 16. Post Assumptionem sanctae Mariae, rex Anglorum [ 1094] Gulielmus, habens in comitatu suo Edricum cognomento Siluaticum, cum nauali & equestri exercitu Scotiam pro∣fectus est, vt eam suae ditioni subiugaret. Cui rex Scotorum Malcolmus in loco qui dicitur Abernithici occurrit, & homo suus deuenit. Sigefridus archiepiscopus Mogūtinus quinto Idus Septembris, die dominico, quasi causa oratio∣nis, in Galatiam ad Sanctum Iacobum perrexit. Cum autē monasteriū Cluniacum intrâsset soeculum relinquens, ibi perstitit. Sed cum mercenarij Moguntinū cōparare vellent archiepiscopatum, Sigefridus praecipiente sibi abbate, per obedientiam quam ei vel sancto Benedicto debebat, ad sedem suam redijt. Agelricus quondam Dunholmensis episcopus apud Westmonasterium, quo rex Gulielmus il∣lum miserat custodiendum, Idibus Octobris, feria secun∣da, vita decessit. Successit Agelwino in episcopatum Dun∣holmensem Walcerus genere Lotharingus.

[ 1073] 17. In hoc anno iuxta cursum solis & lunae habentur, [ 1095] sicut in anno. 15. Tiberij, in quo baptixat{us} est domin{us}, id est dies baptismatis octauo Idus Ianuarij, die dominico Epi∣phaniae,

& secunda feria initium ieiunij eius. 40. diebus. A baptismate ita{que} domini in anno. 15. Tiberij huc vs{que}, duo magni cicli hoc est. 1064. anni. Rex Anglorum Guliel∣mus ciuitatē quae vocatur Cinomannis, & prouinciam ad illam pertinētem, maximè Anglorum adiutorio, quos de Anglia secum duxerat, sibi subiugauit. Clito Eadga∣rus de Scotia per Angliam venit in Normanniam, & cum rege se repacificauit.

[ 1096] 18. Hildebrādus, qui & Gregorius, Romanus archi∣diaconus, [ 1074] papa est electus & factus. Iste papa Sinodo cele∣brata ex decreto sancti Petri apostoli & sancti Clementis, aliorum{que} sāctorum patrum, & banno interdixit clericis, maximè diuino ministerio consecratis vxores habere, vel cum mulieribus habitare, nisi quos Nicaena Sinodus vel alij canones exceperunt. Decreuit quo{que} sub sententia sancti Petri, vt cum Simone Mago damnaretur nō solum emptor & venditor cuiuscun{que} officij, vt puta episcopa∣tus, abbatiae, praepositurae, decaniae vel decimationis eccle∣siae, sed & quicun{que} consentiret eis. Dominus enim dixit: Gratis accepistis, gratis date. De praedicta Sinodo duo episcopi missi sunt à papa, ad regem Romanum Henricū cū matre ipsius Agnete imperatrice, ob hoc scilicet, vt de∣creta papae roborata perficerentur, ipsi{que} duo episcopi noluerunt esse in Pascha cum rege in ciuitate Babbēberh, ne aliquam societatem haberent cum Heremanno eiusdē vrbis episcopo, qui episcopatum emit, & in illo Pascha regi seruiuit. Herefordensis Comes Rogerus, filius Guli∣elmi eiusdem pagi Comitis, Eastanglorum Comiti Ra∣dulpho (contra praeceptum regis Gulielmi) sororem suam coniugem tradidit, nuptias{que} permagnificas cum pluri∣ma multitudine optimatum in Grantebrigensi prouincia, in loco qui Ixninga dicitur, celebrantes: magnam coniu∣rationem plurimis assentientibus contra regem Guliel∣mum ibi fecerunt, Comitem{que} Waltheouum suis insidijs praeuentum, secum coniurare compulerūt. Qui mox vt

potuit, Lanfrancum Dorobernensem archiepiscopum adijt, poenitentiam{que} ab eo pro facto licet non spontè sa∣cramento accepit, eius{que} consilio regem Gulielmum in Normannia degentem petijt, ei{que} rem ex ordine gestam pandens, illius misericordiae vltrò se dedit. Verùm illi su∣pramemorati cōiurationis principes, coeptis operam da∣turi, sua castella repetiêre, rebellationem{que} adoriri omni conatu cum suis fautoribus coepêre. Sed Herefordēsi Co∣miti, ne (Sabrina transuadato) Radulpho Comiti ad locū destinatum cum suo exercitu occurreret, restitit Wulsta∣nus Wigornensis episcopus cum magna militari manu, & Agelwius abbas Eoueshamnensis cum suis, ascitis sibi in adiutorium Vrsone vicecomite Wigornae & Waltero de Laceio cum copijs suis, & caetera multitudine plebis. At verò Radulpho Comiti, prope Grantebricgeiam castra metanti, Odo Baiocensis episcopus frater regis, & Gos∣fridus Constantiensis episcopus, congregata magna co∣pia tam Anglorum quàm Normannorum, ad bellum pa∣rati occurrerunt. Ipse autem suos conatus infirmari cer∣nens, multitudine resistentium veritus, ad Northwic clanculò refugit, & castello suae coniugi militibus{que} suis commendato, ascensa naui de Anglia ad minorem Britā∣niam fugit. Quem fugientem aduersarij illius insequētes, omnes, quos de suis compraehendere poterant, vel intere∣merunt, vel diuersis modis debilitauerūt. Dein principes castellum tam diu obsederunt, quoad pace data permissu regis, Comitissae cum suis exire de Anglia liceret. His ge∣stis, rex autumnali tempore de Normannia rediens, comi∣tem Rogerum in custodia posuit: Comitem etiam Wal∣theouum licet ab eo misericordiam expetierat, custodiae tradidit. Eadgitha regis Haraldi germana, quondam An∣glorum regina, mense Decembri Wintoniae decessit. Cu∣ius corpus regis iussu Lundoniam delatum, iuxta corpus domini sui regis Eadwardi honorificè est in Westmona∣sterio tumulatum. Vbi rex proxima Natiuitate curiam

suam tenuit, & ex eis, qui contra illum ceruicē erexerant, de Anglia quosdam exlegauit, quosdam erutis oculis, vel manibus vel pedibus truncatis, deturpauit. Comites verò Waltheouum & Rogerum, iudiciali sententia damnatos, arctiori custodiae mancipauit.

[ 1097] 19. Dum clerici magis eligerent anathemati subiace∣re, quàm vxoribus carere, Hildebrādus papa, vt per alios [ 1075] (si posset) eos castigaret, praecepit vt nullus audiret missā coniugati presbiteri, sic Gregorius papa (qui & Hildebrā∣dus) seruorum dei seruus, per totum Italicum regnum & Teutonicum debitam sancto Petro obedientiam exhibē∣tibus, apostolicam benedictionem. Si qui sunt presbiteri, diaconi, subdiaconi, qui iacent in crimine fornicationis, interdicimus eis ex parte omnipotentis dei & auctoritate sancti Petri, introitum ecclesiae, vs{que} dum poeniteant & e∣mendent. Si qui autem in peccato suo perseuerare malue∣rint, nullus vestrûm officium eorum auscultare praesumat, quia benedictio illorum vertitur in maledictionem, & o∣ratio in peccatum: testante domino per Prophetam. Ma∣ledicam (inquit) benedictonibus vestris. Comes Waltheo∣uus (iussu regis Gulielmi) extra ciuitatem Wintoniam du∣ctus, indignè & crudelitèr securi decapitatur, & in eodem loco terra obruitur. Sed processu temporis deo sic ordi∣nante, corpus eius de terra leuatur, & magno cum hono∣re Cruland portatur, & in ecclesia honorificè tumula∣tur. Hic cùm adhuc tēporali frueretur vita arcta in custo∣dia, ea quae gesserat ini{que}, incessanter defleuit & auarissi∣mè: vigilijs, orationibus, ieiunijs, & eleemosinis Deum studuit placare. Cuius memoriam voluerunt in terra de∣lere, sed creditur verè illum cum sanctis in coelo gaudere, praedicto Lanfranco piae memoriae archipraesule (à quo, confessione facta poenitentiam acceperat) fidelitèr atte∣stante. Qui & impositi criminis, supradictae scilicet coniu∣rationis, illum immunem affirmabat esse, & quae in caete∣ris commisisset, vt verum decuit Christianum, poeniten∣tialibus

lachrimis desseuisse, se{que} foelicem fore si post exi∣••um vitae, illius foelici potiretur requie. Post haec mare trā∣sito, rex in minorem Britanniam suam mouit expeditio∣nem, & Castellum Radulphi Comitis, quod Dol nomina∣tur, tamdiu obsedit, donec Frācorum rex Philippus illum inde fugaret.

[ 1076] 20. Rex Danorum benè literis imbutus obijt. Cui fi∣lius [ 1098] Haraldus successit.

[ 1077] 21. In Consilio. 24. episcoporum, abbatum, multo∣rum{que} clericorum in Wormatia mense Martio facto, [ 1099] agente rege Henrico ipso praesente, decretum est, vt iussa siue decreta Hildebrandi papae quis{que} parui penderet, vel contemneret, & vt nequaquàm vltra papa esset. Papa au∣tem praedictus regem cum suis sequacibus seu consenta∣neis in Quadragesima, excommunicauit tribus ex causis: prima ob infamiam peccatorum suorum. 2. propter vni∣tatem suam cum simoniacis. 3. propter distributionem ec∣clesiae inter papam & alios. Inde quasi iusta ex causa pri∣mates regni, regi quasi excommunicato cōtradicunt, eū{que} de regno proijcere tentant. Robertus Gulielmi regis primogenitus, eo quòd Normanniam quam sibi ante ad∣uentum ipsius in Angliam, coram Philippo rege Franco∣rum dederat, possidere nō liceret, Franciam adijt, & auxi∣lio Philippi regis, in Normannia magnam frequentèr prae∣dam agebat, villas comburebat, homines perimebat, & patri suo non paruam molestiam & anxietatem inferebat.

22. Henricus rex & Hildebrandus papa cōuenientes [ 1078] in mense Martio, in Longobardia, inuicem pacificantur, [ 1100] sed falsò vt posteà claruit. Conuenientes interim Sueui & Saxones, & Welfus Dux Bauariorū, & episcopi de Saxo∣nia. 7. alij{que} numero quin{que}, id est Patauiensis Salzburgen∣sis, Winziburgensis, Wormatiensis, & Moguntinus, Ro∣dulphum regem Sueuorum in Forācheim super se regem constituunt, & in Quadragesima Moguntiae in regem vn∣gunt, Alpes{que} contra regem Henricum muniunt. Quo

cognito Heniricus rex Radisponam, per Aquileiam post Pascha venit, & contra Rodulphum cum exercitu prope∣rauit. Rodulpho verò cedente, Heniricus Sueuiam de∣praedando inuasit. Eodem quo{que} anno iuxta Rhenum in∣ter Moguntiam & Wormaciam Henricus & Rodulphus conuenerunt, sine pugna tamen discesserunt. Anno Co∣loniensis archiepiscopus obijt.

23. Heniricus rex iterùm Sueuiam venit, non cessans [ 1079] [ 1101] depraedari & castella frangere. Rex Scotorum Malcol∣mus post Assumptionē sanctae Mariae, Northimbriam vs{que} ad magnum flumen Tinae deuastauit, multos occidit, plu∣res captiuauit, & cum praeda magna redijt. Rex Guliel∣mus filio suo Roberto ante castellum Gerboreth, quod ei rex Philippus praestiterat: dum pugnam intulerit, ab ipso vulneratus in brachio, de suo deiectus est emissario. Sed mox vt illum per vocem cognouisset, festinus descē∣dit, ac illum suum caballum ascendere iussit, & sic abire permisit. Ille autem multis suorum occisis, nonnullis{que} captis, ac filio suo Gulielmo cum multis alijs vulnerato fugam inijt, Venerandus vir Robertus, qui per ministe∣rium reuerēdissimi Wigornensis episcopi Wulstani gra∣dum presbiteratus suscepit, à Lanfranco archipraesule Doroberniae, ad Herefordensem ecclesiam, quarto Cal. Ianuarij, die dominica, episcopus ordinatur Cantuariae.

24. Dunholmensis episcopus Walcerus genere Lo∣tharingus, [ 1080] [ 1102] in loco qui dicitur. Ad caput caprae, secundo I∣dus Maij, feria quinta, à Northimbrensibus est occisus, in vltionem necis Liulfi nobilis generosi{que} Ministri. Hic ita∣que vir latè per Angliam possessiones multas ex haeredita∣rio iure possedit. Sed quia vbi locorum Normanni inces∣santer ea tempestate operam dabant suae feritati, cum suis hominibus ad Dunholmū se cōtulit, quia sanctum Cuth∣bertum corde sincero dilexit. Quippe cui idem sanctus, vt ipsemet Aldredo Eboracensi archiepiscopo, & alijs viris religiosis narrare consueuerat, & dormienti & vigilanti

persaepe apparuit, & quae fieri voluit, vt suo fideli amatori reuelauit. Sub cuius pace, nunc & in oppido, nunc in suis possessionibus, quas illis in partibus habuerat longo tem∣pore degit. Cuius aduentus episcopo Walcero non exti∣tit ingratus, quia eidem sancto valde deuotus extiterat in omnibus. Idcirco ab ipso in tantum diligebatur, vt abs{que} illius cōsilio maiores saecularium negotiorum causas nul∣latenus agere vellet aut disponere. Ob quam rem suus ca∣pellanus Leobwinus, quem ita exaltauerat, vt & in episco∣patu & in comitatu ferè nil sine illius arbitrio agitaretur, inuidiae stimulis succensus, & propter suam potentiam tae∣dis superbiae nimis inflatus, se contra praedictum virum arrogantèr erexit. Quapropter nonnulla eius iudicia at{que} consilia flocci pendebat, omnibus{que} modis annullare su∣dabat. Frequenter etiam coram episcopo (nō sine minis) cum eo litigans, illum verbis probrosis saepiùs ad iracun∣diam prouocabat. Quadā ita{que} die, cùm idem vir Liulfus ab episcopo vocatus ad consilium, legalia quae{que} & recta decerneret, obstinatiùs ei Leobwinus obstitit, & loquelis illum contumeliosis exacerbauit. Sed quia ille respondit ei duriùs solito, de Placiti loco discessit illicò, & euocans ad se Gilebertum, cui praesul quia suus propinquus erat, Comitatum Northimbrensium subregendum commise∣rat, vt se vindicaret obnixè rogauit, & Liulfum quàm ci∣tiùs posset morti tradere maturaret. Ille autem confestim iniquis petitionibus acquiescens suis, & episcopi, & eius∣dem Leobwini militibus in vnum coadunatis, ad villam vbi tunc Liulfus morabatur, nocte quadam perrexit, ac il∣lum cum sua familia ferè tota in domo propria iniustè peremit. Quo cognito, grauitèr antistes ex corde suspira∣uit intimo, & capitio de capite detracto, & in terram pro∣iecto, Leobwino, qui tunc praesens aderat, tristis dixit cō∣tinuò. Tuis Leobwine factionibus dolosis acta sunt haec, & insidijs stolidissimis: idcirco volo te scire pro certo, quia & me & te omnem{que} familiam meam tuae linguae

peremisti gladio. Hoc dicto, in castellum se proripuit fe∣stinatò, confestim{que} nuntijs per Northimbriam missis, omnibus nunciari curauit, se necis Liulfi conscium non fuisse, quin potiùs eius occisorem Gilebertum omnes{que} socios ipsius de Northimbria penitùs exlegasse, ac para∣tum fore semetipsum purgare secundum iudicium ponti∣ficale. Dein missis intercurrentibus, ille parentes{que} occi∣sorum, pace ad inuicem data & accepta, locū & diem quo conuenire inter{que} se pacem firmiorem facere possent, sta∣tuêre. Quo adueniente, loco constituto in vnum conuenê∣re. Verùm cū illis episcopus sub diuo noluit placitare, sed in ecclesiam quae ibi erat, cum suis clericis ac honorabilio∣ribus militibus intrauit, & consilio habito, semel & iterum de suis quos voluit, pro pace facienda, foras ad eos misit. At illi nequaquam petitis acquiescebant, quia Liulfum il∣lius iussione peremptum fuisse, pro certo credebāt. Nam Gilebertum eius{que} socios nocte post necem propinqui sui proxima, non solùm in domum suam Leobwinus fami∣liariter & amicabiliter suscepit, verùm etiam episcopus ipse illum (vt priùs) in suam gratiam familiam{que} recepit. Vnde omnes, qui ex parte antistitis foris inuenti fuerant, primitùs occiderunt, paucis fuga reseruatis. Quo viso, vt hostium furori satisfaceret, propinquum suum praefatum Gilebertum (cuius anima quaerebatur) praesul de ecclesia iussit exire. Quem egredientem milites repugnaturi, è ve∣stigio sunt secuti. Sed mox ab hostibus vndi{que} gladijs & lanceis appetiti, in momento sunt perempti, duobus tan∣tùm Anglicis Ministris propter consanguinitatem peper∣cerunt. Leobwinum quo{que} Dunholmensem decanum, quia saepiùs episcopo aduersus illos multa dederat insilia, & clericos alios, statim vt egressi sunt, occiderunt. Episco∣pus autem vt intellexit illorum furorem nulla ratione iri mitigatum quiuisse, nisi caput & auctor totius illius cala∣mitatis occideretur Leobwinus, rogauit illum egredi fo∣ras. Sed cum penitùs vt egrederetur ab illo extorquere

non poterat, ad ecclesiae ianuas ipsemet accessit, sibi{que} vi∣tam concedi poposcit. Quibus renuentibus, caput suae cla∣midis limbo cooperiens, foras exiuit, & mox inimicorum gladijs percussus occubuit. Dein Leobwinum egredi ius∣serunt: quo nolente, ecclesiae tecto parietibus{que} ignem im∣posuêre. At ille potiùs vstulatione quàm occisione vitam eligens finire, flammas aliquandiu sustinuit: sed cum se∣miustus esset, exiliuit, & frustim cōcisus naequitiae suae pae∣nas exoluendo miser interijt. Ob quorum detestandae ne∣cis vindictam, rex Gulielmus eodem anno deuastauit Nor∣thimbriam. Henricus rex Hildebrandum papam in Pen∣tecosten Moguntiae decernit deponendum, & Wigbertū Rauennae vrbis archiepiscopum in Natali S. Iohannis Bap. pro eo fecit papam. Rodulphus rex Saxonum bello occi∣ditur apud Merseburgh, ibi{que} sepultus est Idibus Octobr. Moguntia ciuitas magnum terraemotum Cal. Decembris sensit, & sequenti anno ex magna parte incendio confla∣grauit, cum principali monasterio, & alijs tribus. Henri∣cus rex hostilitèr Romam aduersus papam adijt, oppug∣nans eam, non tamen intrauit.

[ 1081] 25. Gulielmus abbas monasterij sancti Vincētij mar∣tiris [ 1103] à rege Gulielmo electus, Dunholmensem episcopa∣tum suscepit, & Non. Ianuarij ab archiepiscopo Thoma consecratus est.

[ 1082] 26. Prima Paschalis luna toti orbi quarto Non. Apri∣lis [ 1104] apparuit, cùm prima esse deberet secūdo Nonas Apri∣lis. Multis homicidijs & praedationibus inter Henricum regem & Hildebrandum papam actis, in nocte Palmarum multi sunt occisi. Rex Gulielmus fratrem suum Odonem Baiocensem episcopum, Normanniae in custodiā posuit.

[ 1083] 27. Henricus vrbem Romae infregit & caepit, Wig∣bertum in sede apostolica constituit. Hildebrandus verò [ 1105] Beneuentum adijt, vbi vs{que} ad obitum suum deguit. Hen∣ricus rex in Teutonicam patriam redijt. Seditio nefanda inter monachos & indignè nominandum abbatem Tur∣stanum

Glastoniae facta est, quem rex Gulielmus de mo∣nasterio Cadomi, nulla prudētia instructum, eidem loco abbatem praefecerat. Hic inter caetera stultitiae suae opera, Gregorianum cātum aspernatus, monachos coepit com∣pellere, vt illo relicto cuiusdam Gulielmi Fescamnensis cantum discerent & cantarent. Quod dum egrè accipe∣rent, quippe qui iam tam in hoc▪ quàm in caetero ecclesi∣astico officio secundum morem Romanae ecclesiae inse∣nuerant, subitò (armatus militari manu) illis ignorantibus quadam die in capitulum irruit, monachos nimio terro∣re fugientes in ecclesiam vs{que} ad altare persequitur, iacu∣lis{que} & sagittis cruces & imagines ac feretra sanctorum manus militaris transfigens, vnum etiam monachum am∣plexantemaltare lancea transuerberans, interemit: alium ad altaris crepidinem sagittis confossum necauit. Caeteri verò necessitate compulsi, scannis & candelabris ecclesiae fortitèr se defendentes, licet grauiter vulnerati, milites omnes retrò chorum abegerunt: sic{que} factum est, vt duo occisi. 14. vulnerati ex monachis, nonnulli etiam de mili∣tibus sauciati existerent. Hinc moto iudicio, dum maxi∣ma abbatis esse culpa patuit, rex eundem abbatem sum∣mouit, & in monasterio suo in Normānia posuit. De mo∣nachis verò quàm plurimi per episcopatos & abbatias, iussu regis custodiendi dispergūtur. Cuius post mortem, idem abbas iterum abbatiam suam à filio eius Gulielmo quingentis libris argenti emit, & per ecclesiae possessio∣nes aliquot annis peruagatus, longè ab ipso monasterio (vt dignus erat) miserè vitam finiuit. Regina Mahtildis quarto Nonas Nouembris, feria quinta, decessit in Nor∣mannia, & Cadomi est sepulta.

[ 1106] 28. Apostolicus papa Hildebrandus, in extremis suis, [ 1084] ad se vocauit vnum de. 12. Cardinalibus, quem diligebat multùm, & confessus est omnipotenti deo, & sancto Pe∣tro, & toti ecclesiae, valdè se peccasse in pastorali cura, quae ei ad regendum erat commissa, suadente{que} diabolo cōtra

genus humanum odium & iram incitâsse. Posteà verò sen∣tentiam quae in orbe terrarum effusa est, pro augmento Christianitatis se cepisse dicebat. Tunc demùm misit prae∣dictum confessorem suum ad imperatorem, & ad totam ecclesiam, vt optarent illi indulgentiam, quia finem vitae suae aspiciebat, & tacitò induebat se angelicum vestem, & dimisit ac dissoluit vincula bannorum omnium{que} suorum imperatori & omni populo Christiano, viuis & defun∣ctis, clericis ac laicis, & iussit eos abire de domo Theo∣dorici, & amicos Henirici ascendere, teste Moguntino ar∣chiepiscopo: nec multo post obijt. Rex Anglorum Guli∣elmus de vnaqua{que} hida per Angliam sex solidos accepit.

[ 1085] 29. Heniricus rex Saxones bello vicit, patriam obti∣nuit, [ 1107] eos{que} sibi iurare & obsequi coegit. Sed postquam ex∣ercitum dimisit, Saxones occultè coeperunt congregari aduersus imperatorem Heniricum, dolo volentes eum occidere. Ille autem dolo comperto, declinauit insidias eorum, egrediendo de illa prouincia. Eodem anno rex Danorum Canutus, cum classe valida, & auxilio soceri sui Roberti Flandrensis Comitis, in Angliam venire paratus erat. Vnde rex Gulielmus de tota Gallia solidarijs, pedo∣nibus, & sagittarijs multis millibus conductis, & nonnul∣lis de Normannia sumptis, autumnali tempore Angliam redijt, & eis per totum regnum diuisis, episcopis, abbati∣bus, Comitibus, Baronibus, vicecomitibus, ac regis prae∣positis victum praebere mandauit. Sed vbi cognouit suos inimicos impeditos fuisse, partem exercitus remisit, par∣tem secum per totam hiemem retinuit, & in Natiuitate domini curiam suam Glawornae tenuit, vbi tribus suis ca∣pellanis Mauricio scilicet Lundoniensem, Gulielmo The∣otfordensem, Roberto Cestrensem dedit praesulatum.

30. Heniricus rex iuxta Wirziburgū Sueuis & Saxo∣nibus [ 1108] [ 1086] bello congressus, & quorundam suorum perfido∣rum, in ipso cōflictu se ad hostes conuertentium, praesidio desertus, à quodam etiam collaterali suo in vertice ense

percussus, dedit se cum paucis in fugam. Hostes verò inse∣cuti vs{que} ad vrbem praedictam, ceperunt eam: & episcopū Alberonem ab Henirico ob perfidiam expulsum, ibidem restituerunt, expulso Meinardo episcopo ibidem ab He∣rico constituto. Paulo pòst Henricus eandem vrbem congregato exercitu obsedit, & caepit, episco{que} Alberoni (quia suus erat patrinus) cōcessit vt remaneret sibi fidelis, & episcopus vrbis. Illo autem nolente Henrico subesse, Heniricus quia nimium pius erat, liberum illum permisit abire. Gulielmus rex fecit describi omnem Angliā, quan∣tum terrae quis{que} Baronum suorum possidebat, quot feu∣datos milites, quot carrucas, quot villanos, quot anima∣lia, immo quantum viuae pecuniae quisque possedebat in omni regno suo, à maximo vs{que} ad minimum, & quantum reddit' quae{que} possessio reddere poterat: & vexata est ter∣ra multis cladibus inde procedentibus. Et in hebdomada Pentecostes suum filium Heniricum apud Westmonaste∣rium (vbi curiam suam tenuit) armis militaribus honora∣uit. Nec multo pòst mandauit vt archiepiscopi, episcopi, abbates, Comites, Barones, vicecomites, cum suis militib{us} die Calendarum Augustarum sibi occurrerēt Searesbiriae. Quo cùm venissent, milites illorum sibi fidelitatem con∣tra omnes homines iurare coegit. Eo tempore Clito Ead∣garus (licentia à rege impetrata) cum. 200. militibus mare transijt, & Apuliam adijt. Cuius germana virgo Christina monasterium (quod Rumesia nuncupatur) intrauit, & ve∣stem sanctimonialis habitus suscepit. Eodem anno ani∣malium pestis, & magna extitit aeris intemperies.

[ 1109] 31. Hoc anno primò febribus, deinde fame quàmplu∣res [ 1087] mortui sunt. Interea vorax flamma consumpsit om∣nes ferè principales ciuitates Angliae, ecclesiam quo{que} san∣cti Pauli apostoli, cum maiori & meliori parte Lundoniae. Dani suū dominū regē Canutū, sexto Idus Iulij, Sabbato, in quadam ecclesia martirizauerunt. Cicestrensis episco∣pus Stigandus, abbas Sancti Augustini Scolandus, abbas

Bathoniensis Alfsius, & abbas Persorensis Turstanus de∣cesserunt. Ante Assumptionem sanctae Mariae rex Guli∣elmus in Franciam cum exercitu venit, & oppidum quod Mathantum nominatur, & omnes ecclesias in eo sitas, du∣os{que} reclusos igne succēdit, inde{que} in Normanniam redijt: sed in ipso reditu dirus viscerum dolor illum apprehen∣dit & magis ac magis de die in diem grauabat. Cum autem ingrauescente aegritudine diem mortis sibi immi∣nere sensisset, fratrem suum Odonem Baiocensem epis∣copum, Comites Morcarum, & Rogerum Siwardum cog∣nomento Barn, & Wulnothum regis Haraldi germanū, quem à pueritia tenuerat in custodia, & omnes quos vel in Anglia vel in Normannia custodiae manciparat, laxauit. Dein filio suo Gulielmo regnum tradidit Angliae, & Ro∣berto filio suo primogenito (qui tunc exulabat in Fran∣cia) Comitatum concessit Normanniae: & sic caelesti muni∣tus viatico▪ postquam. 20. annis, mensibus. 10. &. 28. die∣bus, genti Anglorum praefuit, quinto Iduum Septembris die regnum cum vita perdidit, & Cadomi in ecclesia san∣cti Stephani prothomartiris, quam ipse à fundamētis ex∣struxerat bonis{que} ditauerat sepultus requiescit. Gulielmus autem filius eius Angliam festinatò adijt, ducens secum Wulnothum & Morcarum. Sed mox vt Wintoniam ve∣nit, illos, vt priùs fuerant, custodiae mancipauit, & sexto Cal. Octobris die dominico, in Westmonasterio à Lan∣franco Doroberniae archiepiscopo in regem consecratus est. Dein Wintoniam rediens, thesauros sui patris vt ipse iusserat per Angliam diuisit, scilicet quibusdam principali∣bus ecclesijs. 10. quibusdam 6. marcas auri, quibusdam minus, ecclesijs etiam in ciuitatibus vel villis suis per sin∣gulas denarios. 60 dari, cruces, altaria, scrinia, textos, can∣delabra, situlas, fistulas, ac ornamenta varia gēmis, auro, argento, lapidibus{que} pretiosis redimita per ecclesias dig∣niores ac monasteria iussit diuidi. Eius quo{que} germanus Robertus in Normanniam reuersus, thesauros quos in∣uenerat

monasteriijs, ecclesijs, pauperibus, pro anima pa∣tris sui largitèr diuisit: & Vlfum Haraldi quondam regis Anglorum filium, Dunecaldum{que} regis Scotorum Mal∣colmi filium, à custodia laxatos, & armis militaribus ho∣noratos, abire permisit.

32. Hoc anno inter primates Angliae magna orta est [ 1088] [ 1110] discordia, pars etenim nobiliorum Normannorum faue∣bat regi Gulielmo, sed minima: pars verò altera fauebat Roberto Comiti Normannorum, & maxima: cupiens hunc sibi asciscere in regnum, fratrem verò aut fratri tra∣dere viuum, aut regno priuare peremptum. Huius exe∣crandae rei principes extitêre, Odo Biaocensis episcopus, qui etiam erat comes Cantuarienses, Robertus etiam frater eius Comes Moritunēsis, & hic vter{que} frater fuerat Gulielmi regis Senioris, sed tamen de matre. Intererat etiam praedicto consilio cum Roberto nepote suo Co∣mite Northimbriae, Gosfridus episcopus Constantiensis, Rogerus Comes Scrobbesbiriensis, quod etiam erat pe∣ius, Gulielmus episcopus Dunholmensis. Ea quo{que} tem∣pestate rex praedictus illius (vt veri consiliarij) fruebatur prudentia, bene enim sapiebat, eius{que} consilijs totius An∣gliae tractabatur respublica. Hi erant quorum maiorum terrenarum diuitiarum in regno pollebat gloria. Com∣militonum etiam, & consodalium coniurationis eis indies crescebat abundantia. Execrabile autē hoc factū clam tra∣ctauerunt in quadragesima, quod citò in palam prorūpi posset post Pascha. Nā à regali se subtrahentes curia, mu∣nierunt castella: ferrum, flammam, praedas, necem excita∣uerunt in patriam. Ecce factum execrabile: ecce bellum, & plusquam ciuile. Pugnabant enim parētes in filios, fra∣tres in germanos, amici pridem in cognatos, ignoti in ex∣traneos. Interea praedictus episcopus Baiocensis munita Roueceastra, misit Normanniam exhortans Comitem Robertum citò venire in Angliam, nuntians ei rem gestā, affirmans paratum sibi regnum, & si sibi non desisteret

paratam & coronam. Rumore autem percussus inso∣lito Comes, exultat, amicis nunciat quasi iam de victoria securus triumphat, plures ad praedam incitat: Odoni e∣piscopo patruo suo auxiliarios in Angliam legat, se quan∣tociùs congregato maiori exercitu secuturum affirmat. Missi à Comite Roberto venerūt in Angliam, ab Odone episcopo ad custodiēdum ceperunt Roueceastram: & ho∣rum vt primates Eustachius iunior Comes Bononiae▪ & Robertus de Belesmo gerebant cutam. Huius verò rei vt ad aures regis peruenit notitia, insolita turbatur mole∣stia. Iure autem militari regi, vt impiger fretus audacia, mittit legatos: vocat quos sibi credit fidos, vadit Lundo∣niam belli tractaturus negotia, expeditioni prouisurus necessaria. Congregato quantū ad praesens poterat Nor∣mannorum, sed tamen maximè Anglorum equestri & pe∣destri (licet mediocri) exercitu, statuens leges, promittens fautoribus omnia bona, fretus dei clementia qua maiorē hostium esse audiebat multitudinem, tendere disposuit Roueceastram. Relatum enim erat ei, ibi esse episcopum Odonem cum omnibus suis, & cohortem vltra marinam. Hinc signa mouens, caeptum{que} aggrediens iter, Tunebric∣giam (cui praeerat Gilebertus filius Ricardi) contrarium sibi inuenit, obsedit, in biduo expugnauit, vulneratum Gilebertum cum castello ad deditionem coegit. Fama volans dicti peruenit Odonis ad aures, & cum socijs inito consilio relinquens Roueceastram, cum paucis adijt ca∣strum fratris sui Roberti Moritunensis Comitis, quod Peuenesia dicitur: fratrem{que} reperiens, eum vt se teneat hortatur, pollicens se securos ibi posse esse, & dum rex ad expugnandam Roueceastram intenderet, Comitem Nor∣manniae cum magno exercitu venturum, se{que} suos{que} libe∣raturum, & magna fautoribus suis dando praemia, regnū accepturum. Rex igitur expugnata Tunebricgia, & ab in∣colis fidelitate accepta, relicto propter vulnus Gileberto, & castello in custodia locato, iturus vt disposuerat Roue∣ceastrā,

audiuit patruū inde recessisse & Peneseā adijsse. Inito ita{que} salubri cōsilio, illum eo vs{que} cū exercitu perse∣quitur, sperās se belli citiùs finē assecuturū, si antè trium∣phare posset de principibus malorum praedictorū. Inte∣rim circumqua{que} per Angliam tempestas saeuit bellica: Rofenses Cantuariensibus & Lundoniensibus caedes in∣ferunt & incendia▪ Lanfrancus enim archiepiscopus, & penè omnes optimates eiusdem prouinciae erant cum re∣ge. Rogerus sautor Roberti erat in castello suo Arundel∣lo, Comitis praedicti operiens aduentum. Gosfridus e∣piscopus Constantiensis, in castello Bricstowa socium coniurationis & perfidiae habebat secum, nepotem suum Robertum de Mulbraio, virum gnarum militiae, qui con∣gregato exercitu inuasit Bathoniam ciuitatem regiam, igne succendit eam, & illa depraedata transiuit in Wiltu∣sciram, villas{que} depopulans, multorum{que} hominum strage facta, tandem adijt Giuelceastram, obsedit, & expugnare disposuit. Pugnant exterius spe capti predae, & amore vi∣ctoriae, repugnant intrinsecus acritèr pro se suorum{que} sa∣lute. Tandem inter vtrum{que} necessitatis vicit causa repul∣sus & tristis redit Robertus sine victoria. Gulielmus de Owe Glawornensem inuadit comitatum: regiam villam depraedatur Beorkenlaum, per totam ferro & flamma grande perpetrant malum. Dum autem haec interim cir∣cūqua{que} perpetrātur mala, Beornardus de Nouo merca∣to, Rogerius de Laceio qui iā super regē inuaserat Here∣fordā, Raulfus de Mortuo mari, cōiurationis socij, cū ho∣minibus Comitis Rogeri de Scrobbesbiria, congregato magno Anglorū, Normannorū, & Walensium exercitu, Wigornensem irrūpunt in prouinciā, affirmantes se igne crematuros ipsam ciuitatem Wigreceastram, spoliaturos dei & sanctae Mariae ecclesiam, grandem de regis incolis fidelibus sumpturos vindictam. His auditis, vir magnae pietatis, & columbinae simplicitatis, deo populo{que} quem regebat in omnibus amabilis, regi vt terreno domino

per omnia fidelis, pater reuerēdus Wulstanus Wigornēsis episcopus, magna turbatur molestia, sed dei misericordia respirans, iam quodam modo alter Moyses parat se virili∣tèr staturū pro populo & ciuitate sua. Hostes ad rebel∣landum parant arma: ipse pro imminenti periculo fun∣dit precamina, exhortans subditos ne desperent de deo, qui non pugnat gladio ne{que} hasta. Normanni interim in∣euntes consilium, rogant ipsum episcopum vt ab ecclesia transiret in castellum, tutiores se affirmantes de eius prae∣sentia si maius incumberet periculum: diligebant enim valde eum. Ipse autem (vt erat mirae māsuetudinis) & pro regis fidelitate, & pro eorum dilectione, petitioni eorum acquieuit. Interea audenter in arma se parat episcopalis familia: conueniunt castellani & omnis ciuium turma, occurrere se affirmant hostibus ex altera parte Sabrinae fluminis: si hoc eis pontificis annueret licētia. Parati igi∣tur & armis instructi, ipsum ad castellum euntem habent obuiam: quam optabant requirunt licentiam. Quibus li∣benter annuens: ite▪ inquit, filij, ite in pace, ite securi, cum dei & nostra benedictione. Confidens ego in domino, spondeo vobis, nō hodiè nocebit vobis gladius, nec quic∣quam infortunij, nec quicquam aduersarius. State in regis fidelitate, virilitèr agentes pro populi vrbis{que} salute. His dictis alacres pontem reparatum transeunt, hostes de lon∣ginquo accelerantes conspiciunt. Inter quos magna belli iam feruebat insania: contumacitèr enim episcopi contē∣nentes mandata, in terram ipsius posuerunt incēdia. Quo audito, episcopus ingenti concutitur dolore, videns de∣bilitari res ecclesiae, accepto{que} inde consilio, graui eos (ab omnibus qui circumaderāt coactus) percussit anathemate. Res miranda: & dei virtus, & viri bonitas nimis in hoc praedicanda. Nam statim hostes, vt sparsi vagabantur per agros, tanta membrorum percutiuntur debilitate, tanta exteriori oculorum attenuantur caecitate, vt vix arma va∣lerent ferre, nec socios agnoscere, nec eos discernere qui

eis oberrant ex aduersa parte. Illos fallebat caecitatis ignorantia: nostros confortabat dei, & episcopalis bene∣dictionis confidentia. Sic illi insensati nec sciebant cape∣re fugam, nec alicuius defensionis quaerebant viam, sed dei nutu dati in reprobum sensum, facilè cedebant manibus inimicorum. Caeduntur pedites: capiuntur milites cum Normannis, tam Angli quam Walenses. Ceteris verò vix debili elapsis fuga, regis fideles cum pontificis familia ex∣ultātes in gaudio, sine vlla diminutione suorū redeunt ad propria: gratias deo referunt de rerū ecclesiae incolumita∣te, gratias episcopo referunt de consilij eius salubritate.

[ 1111] 33. Dorobernēsis archiepiscopus Lanfrancus, nono Cal▪ Iunij▪ feria quinta, obijt. Eodem anno, tertio Idus Au∣gusti, [ 1089] Sabbato, circa horam diei tertiam, terraemotus per∣maximus extitit per Angliam.

[ 1112] 34. Rex Anglorum Gulielmus iunior, fratri suo Ro∣berto [ 1090] Normanniam adimere, & suae ditioni cupiens sub∣ijcere primò castellum Walteri de Sancto Walerico, & ca∣stellum Odonis de Albamario, deinde alia sibi conduxit castella: & in eis milites vt Normanniam deuastarent, posuit. Qua re visa, & suorum infidelitate cognita: Comes Robertus, legatis ad regem Francorum Philippum do∣minum suum missis, illum in Normanniam venire ••ecit, vnum{que} de castellis (in quo milites fratris sui fuerunt) ipse & rex obsidêrunt. Quod cū regi Gulielmo nūciatum esse••, non modica pecuniae quantitate regi Philippo occultè trāsmissa, vt obsidione dimissa domum rediret, ••lagitauit, & impetrauit.

[ 1113] 35. Mense Februario rex Gulielmus iunior Norman∣niam [ 1091] petijt, vt eam fratri suo Roberto eriperet. Sed dum ibi moraretur pax inter illos ea conditione facta est vt Comes regi Comitatum de Owe▪ Fiscamnēse coenobiū, abbatiam in Monte Sancti Michaelis sitam & Keresburh, & castella quae à se defecerant, bono animo concederet. Cinnomanicam verò prouinciam, & castella quae tunc in

Normannia Comiti reluctabantur, illius dominio rex subiugaret. Omnibus etiam Normannis terras quas in Anglia ob fidelitatem Comitis perdiderant, redderet· & tantum terrae in Anglia quantum conuentionis fuerat in∣ter eos Comiti daret. Ad haec etiam inter se constituerunt, vt si Comes abs{que} filio legali in matrimonio genito mo∣reretur, haeres eius esset rex: modo{que} per omnia simili, si regi cōtigisset mori, haeres illius fieret Comes. Hanc con∣uētionem. 12. ex parte regis, &. 12. ex parte Comitis, Ba∣rones iuramento firmauerunt. Interim germanus illo∣rum Henricus, Montem sancti Michaelis (ipsius loci mo∣nachis quibusdam illum adiuuātibus) cum omnibus mi∣litibus quos habere potuit intrauit, regis terram vastauit, & eius homines quosdam captiuauit, quosdam expolia∣uit. Ea propter rex & Comes (exercitu cōgregato) per to∣tam Quadragesimam Mōtem obsederunt, & frequentèr cum eo praelium commiserunt, & homines & equos non∣nullos perdiderunt. At rex cùm obsidionis diutinae pertae∣sus fuisset, impacatus recessit, & non multo pòst Eadga∣rum Clitonē honore (quem ei Comes dederat) priuauit, & de Normannia expulit. Interea mense Maio Scotorum rex Malcolmus cum magno exercitu Northimbriam in∣uasit: si prouentus successisset, vlteriùs processurus, & vim Angliae incolis illaturus. Noluit deus: ideo ab incaepto est impeditus. Attamen antequam redijsset, eius exercitus de Northimbria secum modicam praedam abduxit. Quo au∣dito, rex cum fratre suo Roberto redijt Angliam mense Augusto. Non multo pòst cum classe nō modica & eque∣stri exercitu Scotiam profectus est, vt regem Scotorum Malcolmum debellaret. Sed priusquam illuc peruenisset, paucis diebus ante festiuitatem sancti Michaelis ferè tota demersa est classis, multi{que} de equestri exercitu eius fame & frigore perierunt. Cui rex Malcolmus cum exercitu in prouincia Loidis occurrit. Quod videns Comes Robert{us}, Clitonem Eadgarū (quem rex de Normannia expulerat,

& tunc cum rege Scotorum degebat) ad se accersiuit. Cu∣ius auxilio fretus, pacem inter reges fecit ea conditione, vt Gulielmo (sicut patri suo obediuit) Malcolmus obediret: & Malcolmo. 12. villas (quas in Anglia sub patre illius ha∣buerat) Gulielmus redderet, &. 12. Marcas auri singulis an∣nis daret. Sed pax inter eos facta, non multo tempore du∣rauit. Ipsum etiam Eadgarū cum rege Gulielmo Comes pacificauit. Idibus Octobris, feria quarta, turrim Wincel∣cumbensis ecclesiae vehemens ictus fulminis concutiens, parietem iuxta culmen amplè perforauit, vnam{que} de tra∣bibus discidit, caput{que} imaginis Christi fortitèr percussum in terram deiecit, & crus eius dextrum fregit. Imago etiā sanctae Mariae, quae iuxta crucem stabat, ictu percussa ad terram decidit. Magnus deinde fumus cum nimio faetore subsecutus, totam ecclesiam repleuit, & tam diu durauit, quoad loci illius monachi cum aqua benedicta & incen∣so, & reliquijs sanctorum, officinas monasterij psalmos decantando circuirent. Nec minus. 16. Cal. Nouembris, feria sexta, turbo veniens ab Affrico perualidus, Lundo∣niae plus quàm. 600. domos & ecclesias quàmplures con∣cutiendo diuerberauit. In ecclesiam quo{que} sanctae Mariae quae dicitur Ad Arcum irruens, in ea duos occidit homi∣nes, & tectum cum tignis in altum leuans, & huc illuc{que} diu per aëra ferens, tandem sex de tegnis (eo ordine quo tecto priùs infixa erant) tam altè in terram defixit, vt de quibusdam eorum septima, de quibusdam verò octaua pars appareret. Erant enim 27. vel. 28. pedum longitudi∣nis. Post haec rex de Northimbria per Merciam in West∣saxoniam redijt, & secum ferè vs{que} ad Natiuitatem domi∣ni Comitem retinuit, sed conuentionem inter eos factam illi persoluere noluit. Quod Comes grauiter ferēs, deci∣mo Cal. Ianuarij die cum Clitone Eadgaro Normanniam repetijt. Erant duo (vt in Anglia ferebatur) qui dicebantur Romani pontifices, à se inuicem discordantes, & ecclesiā dei inter se diuisam post se trahentes: Vrbanus scilicet,

qui priùs fuerat vocatus Odo, episcopus Hostiensis: & Clemens qui Wibertus appellatus fuerat, archiepiscopus Rauennensis. Quae res, vt de alijs mundi partibus si••ea∣mu••▪ per plures annos ecclesiam Angliae in tantum occu∣pauit, vt ex quo Gregorius (qui & Hildebrandus) defun∣ctus fuit, nulli loco papae vs{que} ad hoc tēpus subdi vel obe∣dir•• voluerit. Vrbanum pro vicario beati Petri, Italia Gallia{que} iam receperat.

[ 1092] 36. Ciuitas Lundonia maxima ex parte incēdio cō∣flagrauit. Osmundus Seare••biriēsis episcopus ecclesiam, [ 1114] quā Searesbiriae in castello construxerat, cū adiutorio e∣piscoporū Walcelini Wintoniensis & Iohānis Bathoniē∣sis, Nonis Aprilis, feria secunda, dedicauit▪ Antistes etiam Remigius, qui licentia regis Gulielmi Senioris episcopa∣lem sedem de Dorcaceastra mutauerat ad Lindicolinam, constructam in ea ecclesiam pontificali cathedrae dignam dedicare volebat, quia sibi diem mortis imminere sentie∣bat. Sed Thomas Eboracensis archiepiscopus illi contra∣dicendo resistebat, affirmans eam in sua parrochia esse cō∣structam. At rex Gulielmus iunior, pro pecunia quam ei Remigius dederat, totius ferè Angliae episcopis manda∣uit, vt in vnum conuenientes septenis Idibus Maij eccle∣siam dedicarent. Sed biduo ante diem statutum, occulto dei iudicio, ipse episcopus Remigius migrauit ê saeculo, & ecclesiae per hoc remansit dedicatio. His actis, rex Nor∣thimbriam profectus▪ ciuitatem quae Britannicè Kairleu, Latine Legubalia vocatur, restaurauit: & in ea castellum aedificauit. Haec enim ciuitas, vt illis in partibus aliae non∣nullae à Danis Paganis ante. 200 annos diruta, & vs{que} ad id tempus mansit deserta.

37. Rex Gulielmus iunior (in regia villa, quae vocatur [ 1115] [ 1093] Alwestan) vehementi percussus infirmitate, ciuitatē Gla∣wornam festinantèr adijt▪ ibi{que} per totam Quadragesimā languosus iacuit▪ Qui cùm se putaret citò moriturum, vt ei sui Barones suggesserūt, vitam suam corrigere, ecclesias

non ampliùs vendere, nec ad censum ponere, sed illas re∣gia tueri potestate, irrectas leges destruere, ac rectas sta∣tuere deo promisit. Insuper Anselmo Beccensi abbati, qui tunc in Anglia morabatur, Dorobernensem archie∣piscopatum, & Cancellario suo Roberto (cognomento Bloet) Lindicolinensem dedit praesulatum. Sed Anselmo nil de archiepiscopatu, praeter id quod rex illi dati iusse∣rat, accipere licebat, quoad tributum quod post Lanfran∣ci obitum singulis annis inde acceperat, persolueretur. Rhesus Walanorū rex in ipsa hebdomada Paschali, iuxta castellum quod Brechenieau nominatur, in pugna occisus est. Ab illo die regnare in Walonia reges desiêre. Rex Scotorum Malcolmus die festiuitatis sancti Bartholomei apostoli, regi Gulielmo iuniori, vt priùs per legatos inter eos statutum fuerat, in ciuitate Glaworna occurrit, vt si∣cut quidam primatum Angliae voluerunt, pace redinte∣grata, stabilis inter eos amicitia firmaretur. Sed impacati ab inuicem discesserunt▪ Nam Malcolmū videre aut cum eo colloqui, prae nimia superbia & potentia, rex Gulielmus despexit. Insuper etiam illum vt (secundum iudicium tan∣tùm Baronum suorum) in curia sua rectitudinem ei fa∣ceret, constringere voluit, sed id agere nisi in regnorum suorum cōfinijs, vbi reges Scotorum erant soliti rectitu∣dinem facere regibus Anglorum, & secundum iudicium primatum vtrius{que} regni, nullo modo Malcolmus voluit. Post haec in sole signum apparuit valdè mirabile, & Co∣mes Scrobbesbiriensis Rogerus, & Guido abbas mona∣sterij Sancti Augusti••i, & Paulus abbas Sancti Albani de∣cesserunt. Decessit etiam eodem anno vir magnae strenui∣tatis Flandrensis Comes Robertus, cui successit primo∣genitus ••ilius eius Robertus. Rex Sco••orum Malcolmus, & primogenitus filius eius Eadward{us}, cum multis alijs, in Northimbria (die festiuitatis sancti Bricij) a militib{us} Ro∣berti Northimbrotū Comitis occisi sunt. Quorum morte cognita, regina Scotorum Margareta, tanta effecta est

tristitia, vt subitò in magnā incideret infirmitatem. Nec mora▪ presbiteris ad se accersitis, ecclesiam intrauit, eis{que} sua peccata confessa oleo se perungi, caelesti{que} muniri via∣tico fecit, deum assiduis & intētissimis precibus exorans, vt in hac aerimosa vita diutiùs se viuere non permitteret. Nec multo pòst exaudita est. Nam post tres dies occisionis regis, soluta carnis vinculis, vt creditur, ad gaudia trāsiuit aeternae salutis. Quippe quae dum viueret, pietatis, iustitiae, pacis, & charitatis cultrix extitit deuota, frequens in ora∣tionibus, corpus & vigilijs & ieiunijs macerauit, ecclesias & monasteria ditauit, seruos & ancillas dei dilexit & ho∣norauit, esurientibus hospitia, vestimēta, & alimenta prae∣buit, & deum tota mente dilexit. Qua mortua, Duuenal∣dum regis Malcolmi fratrem, Scoti sibi in regem elege∣runt, & omnes Anglos qui de curia regis extiterunt, de Scotia expulerunt. Quibus auditis filius regis Malcolmi Dunecanus, regem Gulielmum (cui tunc militauit) vt ei regnum patris sui concederet, petijt, & impetrauit, illi{que} fidelitatem iurauit: & sic ad Scotiam cum multitudine An∣glorū ac Normannorū properauit, & patruum suū Du∣uenaldum expulit, & in loco eius regnauit. Deinde non∣nulli Scotorum in vnum congregati, homines illius penè omnes peremerunt, ipse verò cum paucis vix euasit Ve∣runtamen post haec illum regnare permiserunt, ea ratio∣ne, vt ampliùs in Scotiam nec Anglos nec Normannos in∣troduceret sibi{que} militare sineret. Conuenientibus fermè totius Angliae episcopis, in quibus Thomas Eboracensis archiepiscopus primatum temebat, Anselmus abbas Bec∣censis secundo Non. Decembris antistes consecratur. Eo∣dem anno Gulielmus Comes de Owe, auri ingenti victus auiditate, & promissi honoris captus magnitudine, à na∣turali domino suo Roberto Normannorum Comite (cui fidelitatem iurauerat) defecit: & in Angliam ad regem Gulielmum veniens, illius se dominio (vt seductor maxi∣mus) subiugauit.

[ 1116] 38. Comes Normannorum Robertus, fratri suo regi [ 1094] Gulielmo iuniori per legatos mandauit, pacem quam in∣ter se firmauerant, se non esse diutiùs seruaturum: insuper illum vocauit periurum & perfidum, nisi conuentionem inter illos in Normannia factam esset ei pet soluturus. Ob hanc causam rex circa Cal. Februarij Heastingam adijt, & dum ibi moraretur, ecclesiam de Bello dedicari fecit. Hoc anno venerabilis Herbertus, Theotfordensis episcopus, à Roma cum benedictione apostolica redijt: & à Gulielmo rege impetrauit vt sedes episcopalis in Norwicensi eccle∣sia firmaretur, vbi ipse (Christi iuuante gratia) pulcherri∣mam congregationem monachorum ad honorem san∣ctae Trinitatis adunauit. Dein media Quadragesimae rex Normanniam petijt: ad fratris colloquium sub pace sta∣tuta venit, sed impacatus ab eo recessit. Dein in Campo Martio conuenêre, vbi illi qui sacramentis inter se pacem confirmauêre, regi culpam omnem imposuêre. At ille cul∣pam nec agnoscere, nec conuentionem voluit persoluere. Iccirco nimis irati discesserunt impacati. Comes quidem Rotomagum perrexit. Rex verò ad Owe redijt, & in illo resedit, solidarios vndi{que} conduxit, aurum, argentum, ter∣ras, quibusdam primatum Normanniae dedit: quibusdam promisit, vt a germano suo Roberto deficerent, & se cum castellis suae ditioni subijcerent. Quibus ad velle suum pa∣ratis, per castella (vel quae priùs habuerat, vel quae tunc cō∣duxerat) suos milites distribuit. Interea castellum quod Bures vocatur expugnauit, Comitis milites in illo captos partim in Anglia custodiendos misit, partim in Norman∣nia custodiae mancipauit: & fratrem suum multis modis vexans, exhaeredare laborauit. At ille necessitate compul∣sus, dominum suum regem Francorum Philippum cum exercitu Normanniam adduxit: sed rex Argentinum ca∣stellum obsedit, & ipso die obsessionis. 700. milites cum bis totidem scutarijs, & castellanis omnibus qui intus e∣rant, sine sanguinis effusione coepit, captos{que} in custodia

tam diu detineri mandauit, donec quis{que} se redimeret: & post hoc in Franciam redijt. Comes verò Robertus ca∣stellum quod Holm nuncupatur obsedit, donec Guliel∣mus Peuerellus, &. 800. homines qui id defendebāt illi se dederent. Quod cùm regi innotuerit, nuntijs in Angliam missis. 20. millia pedonum in Normanniam iussit sibi in auxilium mitti. Quibus vt mare transirent, Heastingae cō∣gregatis, pecuniam quae eis data fuerat ad victum Ranul∣phus Pasleflābardus praecepto regis abstulit, scilicet vni∣cui{que} decem solidos & eos domum repedare mandauit: pecuniam vero regi transmisit. Interea graui & assiduo tributo, hominū{que} mortalitate, praesenti & anno sequenti tota vexabatur Anglia. Ad haec etiam primitùs Northwa∣lani, deinceps Westwalani & Suthwalani, seruitutis iugo quo diu premebantur excusso, & ceruice erecta, libertatem sibi vindicare laborabant. Vnde collecta multitudine, castella quae in Westwalonia firmata erant frangebant, & in Castrensi, Scrobesbiriensi, & Herefordensi prouincia frequentèr villas cremabant, praedas agebant, & multos ex Anglis & Normannis interficiebant. Fregerunt & ca∣stellum in Meuania insula, eam{que} suae ditioni subijciebant. Interim Scoti regem suū Dunecanū, & cum eo nonnullos, suasu & hortatu Duuenaldi, per insidias peremerunt, & illum sibi regem rursùm constituerunt▪ Post haec rex Gu∣lielmus quarto Cal. Ianuarij Angliam redijt, & vt Wala∣nos debellaret, mox exercitum in Waloniam duxit, ibi{que} homines & equos perdidit multos.

[ 1095] 39. Vir venerabilis & valdè admirabilis vitae, Wul∣stanus [ 1117] episcopus sanctae Wigornensis ecclesiae, ab ado∣lescentia diuinis mancipatus seruitijs, post multos sancti sudoris agones, quibus pro gloria regni caelestis adipis∣cenda magna mentis deuotione & humilitate sedulus deo seruiuit intentissimè die mensis Ianuarij. 18. noctis septimi Sabbati, hora mediante. 7. migrauit ê saeculo, anno à primo saeculi die, certa scripturae diuinae ratione. 5299.

Noni magnianni. 529. Noni verò magni anni ab initio sae∣culi. 476. A passione domini secundum Euangeliū. 1084. Iuxta chronicā Bedae. 1066. Secundū Dionisiū. 1061. Ab aduentu Anglorū in Britanniā. 745. Ab aduētu sancti Au∣gustini. 498. A transitu sancti Oswaldi archipraesulis. 103. Vndecimi magni Paschalis cicli. 32. Decimi verò à capite mundi. 510. Secundi solaris cicli. 4. Bissextilis cicli tertio. Secūdi decennouenalis cicli. 13. Secundi lunaris cicli. 10. Endecadis quinto. Indictionalis cicli tertio. Lustro suae ae∣tatis. 18. Sui verò pontificatus septimi lustri anno tertio. Miro{que} modo ipsa sui trāsitus hora, suo quē specialitèr di∣lexerat amico, Roberto Herefordēsi episcopo, in oppido quod Crickelad vocatur, in visione apparuit, illi{que} ad se tumulandū Wigornā properare mandauit. Annulum etiā cum quo pontificalem susceperat benedictionem, neminē deus passus est digito extrahere, ne post mortem vir san∣ctus suos videretur fallere: quibus praedixerat saepissimè, nec illum vita comite se velle perdere, nec etiam sepulturae suae die. Pridie Non. Aprilis, in nocte visae sunt stellae quasi de caelo cadere. Walterus Albinēsis episcopus, sanctae Ro∣manae ecclesiae Legatus, ab Vrbano papa missus, ante Pa∣scha venit Angliam, pallium pro quo rex Gulielmus an∣no praecedenti miserat illi deferens. Quod iuxta condictū die dominica▪ quae erat quarto Idus Iunij, ab eodem Can∣tuariam super altare Saluatoris delatum, ab Anselmo as∣sumptum est, at{que} ab omnibus pro reuerentia sancti Petri suppliciter deosculatum. Vir magnae religionis Herefor∣densis episcopus Robertus, sexto Cal. Iulij, feria quarta obijt. Huic praedictus Wigornensis episcopus Wulstanus. 30. die postquam de hoc saeculo migrauit, denuo in visio∣ne apparuit eum{que} pro sui negligentia & ignauia acriter corripuit, admonuit{que} vt tam de suae vitae, quàm sibi subie∣ctorum emendatione quàm vigilantissimè posset, stude∣ret. Quod si faceret, dicebat eum omnium peccaminum à deo posse veniam citò promereri, adiunxit{que} quod non

diu in cathedra qua tunc sedebat, sedem haberet: sed se∣cum si vigilantior esse vellet, coram deo conuiuari debe∣ret. Fuerant enim hi ambo patres nimia charitate in dei dilectione, & ad se inuicem coniuncti: ideo{que} credi fas est, ipsum qui priùs de hoc saeculo ad deum migrauit, so∣licitudinem egisse sui dilectissimi quem in hoc saeculo re∣liquit, & vt quàm citiùs simul ante deum gauderent operam dedisse. Northimbrensis Comes Robertus de Mulbreo & Gulielmus de Owe, cum multis alijs, regem Gulielmum regno vita{que} priuare, & filium amitae illius Stephanum de Albamarno conati sunt regem cōstituere: sed frustra. Nam ea re cognita, rex exercitu de tota An∣glia congregato, castellum praedicti Comitis Roberti (ad ostium Tinae fluminis situm) per duos menses obsedit-& interim quadam munitiuncula expugnata fermè om∣nes meliores Comitis milites cepit, & in custodia posuit. Dein obsessum castellum expugnauit, & fratrem Comi∣tis, & equites quos intus inueniebat, custodiae tradidit. Post haee ante Bebbanbirig, id est, vrbem Bebbae reginae, in quam Comes fugerat, castellum firmauit, id{que} Maluei∣sin nominauit, & in illo militibus positis, in Suthimbriam redijt. Post cuius discessum, Comiti Roberto vigiles No∣ui castelli promisêre in id se permissuros illum intrare, si veniret occultè. Ille autem laetus effectus, quadam nocte cum. 30. militibus vt id perageret exiuit. Quo cognito, e∣quites qui castellum custodiebant, illum insequentes, eius exitū custodibus Noui castelli per nuntios intimauerūt. Quod ille nesciens, die dominica tentauit peragere caepta, sed nequiuit, deprehensus enim erat. Ea propter ad monasterium Sancti Oswini regis & martiris fugit, vbi sexto die obsessionis suae grauiter in crure est vulneratus dum suis aduersarijs repugnaret. Quorū multi perēpti, multi sunt vulnerati: de suis quo{que} nonnulli vulnerati, omnes sunt capti. Ille verò in ecclesiam fugit, de qua ex∣tractus, in custodia est positus. Interea Walenses castellum

Muntgumri fregerunt, & Hugonis Scrobbesbiriae Co∣mitis homines in illo nōnullos occiderunt. Vnde rex ira∣tus, expeditionem citò mandauit, & post festiuitatem san∣cti Michaelis exercitum in Waloniam duxit, ibi{que} homi∣nes & equos quāplures perdidit. Qui inde reuersus, Co∣mitem Robertum, ad Bebbanbirig duci & eius oculos erui iussit, nisi vxor illius ac propinquus eius Moreal ca∣strum redderent: qua necessitate compulsi, castellum reddiderunt. Comes autem forti custodiae mancipandus ad Windlesoram est ductus, Moreal verò factae traditio∣nis causam regi detexit.

[ 1118] 40. Dunholmensis episcopus Gulielmus apud Win∣dlesorā, [ 1096] in curia regis, Cal Ianuarij, feria quarta obijt, sed Dunholmi est sepultus▪ Octauis Epiphaniae apud Seares∣biriam celebrato concilio, Gulielmi de Owe in duellio victi oculos erui▪ & testiculos abscidi: & dapiferum illius Gulielmum de Aldari, filium amitae illius, traditionis cō∣scium iussit rex suspendi: Comitem verò Odonem de Campania, praedicti scilicet patrem, Philippum Rogeri Scrobbesbiriensis Comitis filium, & quosdam alios tradi∣tionis participes, in custodiam posuit. Vrbanus papa ve∣nit in Galliam, & apud Clarum Montem quadragesima∣li tempore Sinodo celebrata, ad Turcas, Sarracenos, Tur∣copolos, alios{que} Paganos debellandos, Hierusalem profi∣cisci hortatus est Christianos. Cuius hortatu, mox in ipsa Sinodo Comes Sancti Egidij Raimundus, & cum eo mul∣ti alij cruce Christi signati, peregrinationem se pro deo subituros, & quod suaserat peracturos spospōderunt. Qui∣bus auditis, de Italia, Germania, Gallia, Anglia caeteri Christiani ad eandem profectionem certatim se parauê∣re. Quorum duces & primates extitêre Podiensis episco∣pus Aimerus, Hostiensis episcopus, cum alijs episcopis quampluribus, Petrus monachus, Hugo Magnus Philip∣pi regis Francorum germanus, Dux Lothariensis Gode∣fridus, Carnotensis Comes Stephanus, Normannorum

Comes Robertus, Flandrensis Comes Robertus: duo ger∣mani Godefridi Ducis: Comes Eustachius Bononiensis & Baldwinus, praedictus Comes Reimundus, Boemun∣dus Roberti Guiscardi filius. Sampson Wigornensis epis∣copus ab Anselmo Doroberniae archiepiscopo Lundoniae in ecclesia Sancti Pauli. 17. Cal. Iulij dominica consecra∣tur. Post haec Comes Normannorum Robertus, cum Hie∣rusalem proficisci cum alijs animo proponeret, nuntijs in Angliam missis germanum suum Gulielmum petijt, vt in∣ter se pace redintegrata illi decies mille marcas argenti praestaret, & ab eo Normanniam in vadimonium accipe∣ret. Qui mox petitioni eius satisfacere gestiens, indixit maioribus Angliae vt quis{que} illorum pro posse sibi pecuniā festinanter accommodaret. Iccirco episcopi, abbates, abbatissae, aurea & argentea ecclesiae ornamenta fregerūt, Comites Barones Vicecomites, suos milites & villanos spoliauerunt, & regi nō modicam summam auri & argen∣ti detulerunt. Ille autem mense Septembri mare transijt, pacem cum germano facit. 6666. libras illi praestitit, & ab eo Normanniam in vadimonium accepit.

41. Rex Anglorum Gulielmus quadragesimali tem∣pore [ 1119] [ 1097] Angliam redijt, & post Pascha cum equestri & pede∣stri exercitu secundò profectus est Waloniam, vt omnes masculini sexus internecioni daret. At de eis vix aliquem capere aut interimere potuit, sed de suis nonnullos, & e∣quos perdidit multos. Post haec Clitonem Eadgarum ad Scotiam cum exercitu misit, vt in ea consobrinum suum Eadgarum Malcolmi regis filium (patruo suo Duuenaldo, qui regnum inuaserat expulso) regem cōstitueret. Chri∣stiani ceperunt Nicaeam ciuitatem. 13. Cal. Iulij, Sabba∣to. Sella quae cometes dicitur, tertio Cal. Octobris per. 15. dies apparuit. Nonnulli signum mirabile & quasi ardens (in modum crucis) eo tempore se vidisse incae o affirma∣bant. Mox inter regem & Dorobernensem archiepisco∣pum Anselmum orta dissentione, quia ex quo archipraesu••

effectus est, Sinodum tenere & praua quae per Angliam pullulauerant, nō licuit corrigere, mare transijt, & ad tem∣pus in Gallia māsit, & post ad papam Vrbanum perrexit. Rex autem circa festiuitatem Sancti Andreae de Anglia Normanniam profectus est. Eximiae vir religionis, mona∣sterij Sancti Eadmundi abbas Balduinus, genere Gallus, artis medicin•• benè peritus, quarto Cal. Ianuarij, feria tertia, in bona senectute decessit, & in medio choro prin∣cipalis ecclesiae sepultus requiescit.

42. Wintoniēsis episcopus Walcelinus, tertio Nonas [ 1120] Ianuarij, die dominica, obijt. Et abbas monasterij de Burh [ 1098] Thuroldus, & abbas Noui monasterij Robertus obierūt. Aestatis tēpore rex Anglorū Gulielmus iunior ciuitatem quae Cinomannia vocatur, magnam{que} partē illius prouin∣ciae per vim suae ditioni subegit. Interea Comites Hugo de Ceastra, & Hugo de Scrobbesbiria Meuaniā insulam quae consuetè vocatur Anglesege cum exercitu adierunt, & multos Walanorū quos in ea ceperūt occiderunt, quosdā verò (manibus & pedibus trūcatis, testiculis{que} abscisis) ex∣caecauerunt. Quendam etiā prouectae aetatis presbiterum, nomine Kenredū, à quo Walani in eis quae agebāt, cōsiliū accipiebant, de ecclesia extraxerūt, & testiculis eius absci∣sis & vno oculo eius eruto, linguā illius absciderunt: sed die tertia miseratione diuina illi reddita est loquela. Eo tempore rex Norreganorum Magnus, filius regis Olaui, filij regis Haraldi Haruagri, Orcadas & Meuanias insulas cùm suo adiecisset imperio, paucis nauibus aduectus illuc venit. At cum ad terram rates appellere vellet, Comes Hugo de Scrobbesbiria, multis armatis militibus in ipsa maris ripa occurrit, & vt fertur mox ab ipso rege sagitta percussus, die septimo quo crudelitatem in praefatum ex∣ercuerat presbiterum, interijt. Antiochia ciuitas à Chri∣stianis tertio Nonas Iunij, feria quarta, capta est. In qua paucis diebus transactis, lancea qua mūdi Saluator in cru∣cis patibulo pendens vulneratus fuit, Andrea apostolo

sanctorum mitissimo reuelante, in ecclesia Sancti Petri a∣postoli inuenta est Cuius inuentione Christiani animati, quarto Cal Iulij, feria secūda secum illam deferentes, de ciuitate exierunt, & cum Paganis praelio commisso, Cur∣baranū principem militiae Soldani Persiae, & Turcos, Ara∣bes, Sarracenos, Publicanos, Azimatos, Persas, Agulanos, & alias multas gentes in ore gladij fugantes, multis mil∣libus ex eis occisis, dei virtute plenam victoriam habue∣runt. Splendor insolitus per totam ferè noctem quinto Cal. Octobris emicuit. Eodem anno ossa regis & marti∣ris Canuti de tumulo leuata, in scrinio honorificè sunt col∣locata. Rogerus Dux Apuliae (adunato grandi exercitu) Capuanam ciuitatem à sua ditione resilientem obsedit. Vrbanus papa comitante secum Dorobernensi archie∣piscopo Anselmo, vt illi mandarat, ad Concilium quod a∣pud Barum Cal. Octobris celebrari constituit, proficisci∣tur. In quo Concilio plurima de fide catholica ab aposto∣lico diserta sunt facunda oratione. Vbi etiam mota quae∣stione ex parte Graecorum, euangelica autoritate proba∣re volentium spiritum sanctum processionem non habere nisi tantum à patre, praefatus Anselmus sic de negotio tractauit, disseruit, absoluit, vt in ipso cōuentu nemo ex∣isteret qui non inde sibi satisfactum consentiret.

43. Vrbanus papa, tertia ebdomada Pascae, magnum [ 1121] [ 1099] Concilium tenuit Romae In quo recisis recidendis, & sta∣tutis statuendis, in aduersarios sanctae ecclesiae excommu∣nicationis sententiam in omnes laicos inuestituras eccle∣siarum dantes, & omnes easdem inuestituras de manibus illorum accipientes, necnon omnes in officium sic dati honoris huiusmodi consecrantes, cum toto Concilio pa∣pa intorsit. Eos quo{que} anathematis vinculo colligauit, qui pro ecclesiasticis honoribus laicorum hominum homi∣nes fiunt: dicens nimis execrabile videri, vt manus quae in tantam eminentiam excreuerant vt quod nulli ange∣lorum concessum est, deum cuncta creantem suo signa∣culo

creent, & eundem ipsum pro redemptione & salute totius mundi, summi dei patris obtutibus offerant, in hāc ignominiam detrudantur, vt ancillae fiant earum manuū quae die ac nocte obscaenis contactibus inquinantur, siue rapinis ac iniustae sanguinum effusioni addictae comma∣culantur. Fiat, fiat, ab omnibus est clamatū: & in his Cōci∣lium consummatū est▪ Post haec archiepiscopus Lugdunū perrexit. Rex Anglorum Gulielmus iunior in Angliam de Normannia redijt, & festiuitate Pentecostes Lundoniae curiā suam tenuit: ac Randulfo, quem negotiorum totius regni exactorem constituerat, Dunholmensem episcopa∣tum dedit: quem Thomas Eboracensis archiepiscopus ibi mox consecrauit. Idus Iulij▪ feria quinta, Hierusalem à Christianis capta est, & post haec vndecimo Cal. Augusti, eadem feria, Lothariensis Dux Godefridus ab omni exer∣citu in regem est electus. Vrbanus papa, quarto Cal. Au∣gusti, feria quinta, obijt. Christiani cum Amira Iusso prin∣cipe militiae, & secundo in potestate totius regni regis Ba∣biloniae, ante ciuitatem Ascalonam secundo Idus Augu∣sti, eadē feria, bellum habentes maximum, Christo largien∣te, potiti sunt victoria. Paschalis vir venerandus, qui ab Hildebrando papa presbiter fuerat ordinatus, à Romano populo Idibus Augusti electus, die sequēti, id est. 19. Cal. Septembris, feria prima, in papam est consecratus. Tertio Non. Nouembris mare littus egreditur, & villas & homi∣nes quamplures, boues & oues innumeras dimersit. Os∣mūdus Searesbiriensis episcopus, tertio Non. Decembris, feria sexta, obijt.

[ 1122] 44. Clemēs papa (qui & Wibertus) obijt. Idibus Iulij, [ 1100] die dominica, ecclesia quam venerandae memoriae abbas Serlo à fundamentis construxerat Glawornae, ab episco∣pis Samsone Wigornensi, Gundulfo Rofensi, & Herueo Bancornensi dedicata est cum magno honore. Deinde quarto Non. Augusti, feria quinta, Indictione octaua, rex Anglorum Gulielmus iunior, dum in Noua foresta, quae

lingua Anglorum Ytene nūcupatur, venatu esset occupa∣tus, à quodam Franco Waltero (cognomento Tirello) sa∣gitta incautè directa percussus vitam finiuit, & Winto∣niam delatus in Veteri monasterio, in ecclesia Sācti Petri est tumulatus. Nec mirū, vt populi rumor affirmat, hanc procul dubio magnam dei virtutē esse & vindictam. An∣tiquis enim temporibus, Eadwardi scilicet regis & aliorū Angliae regum praedecessorum eius, eadem regio incolis dei cultoribus & ecclesijs nitebat vberrimè, sed iussu re∣gis Gulielmi senioris hominibus fugatis, domibus semi∣rutis, ecclesijs destructis, terra ferarum tantùm colebatur habitatione, & inde vt creditur causa fuit infortunij. Nam & anteà eiusdem Gulielmi iunioris germanus Ricardus in eadem foresta multò ante perierat, & paulò ante suus fratruelis Ricardus, Comitis scilicet Normannorum Ro∣berti filius, dum & ipse in venatu fuisset, à suo milite sa∣gitta percussus interijt. In loco quo rex occubuit, priscis temporibus ecclesia fuerat constructa, sed patris sui tem∣pore (vt praediximus) erat diruta. Eiusdem regis tempore (vt ex parte praetitulatū est) in sole & stellis multa fiebāt signa. Mare quo{que} litus persaepè egrediebatur, & homines & animalia summersit, villas & domos quàmplures sub∣uertit. In pago qui Barrocscire nominatur, ante occisionē illius sanguis de fonte tribus septimanis emanauit. Multis etiam Normannis diabolus in horribili specie se frequē∣ter in siluis ostendens, plura cum eis de rege & Randulfo & quibusdam alijs locutus est. Nec mirum: nam illorum tempore ferè omnis legum siluit iustitia, causis{que} sub iusti∣tio positis sola in principibus imperabat pecunia. Deni{que} eadem tempestate, nonnullis regis voluntati magis quàm iustitiae obedientibus, Randulfus contra ius ecclesiasticū, & sui gradus ordinem (presbiter enim erat) ad censum primitùs abbatias, dehinc episcopatus, quorum patres ê vita discesserant nouiter, accepit à rege, & inde singulis annis nō modicam persoluit illi pecuniae summam. Cuius

astutia & calliditas tam vehemens extitit, & paruo tem∣pore adeò excreuit, vt Placitatorē ac totius regni Exacto∣rem rex illum constitueret. Qui tanta potestate adepta, vbi{que} locorum per Angliā ditiores ac locupletiores quos∣dam, rerum terrarū{que} ablatione mulctauit, pauperiores autem graui iniusto{que} tributo incessanter oppressit, mul∣tis{que} modis & ante episcopatum, & in episcopatu maiores & minores communiter afflixit, & hoc vs{que} ad regis eius∣dem obitum. Nam eo die quo occisus perijt, Dorobernē∣sem archiepiscopatum, Wintoniensem & Searesbiriensem praesulatus in manu sua tenuit. Regnauit idem rex. 13. annis, minus. 38. diebus. Cui successit iunior frater suus Henricus, & mox Nonas Augusti die dominico in West∣monasterio à Mauricio Lundoniensi episcopo, in regem est consecratus. Qui consecrationis suae die sancti dei ecclesiam, quae fratris sui tempore vendita & ad firmam erat posita, liberam fecit, ac omnes malas consuetudines & iniustas exactiones (quibus regnum Angliae iniustè oppri∣mebatur) abstulit, pacem firmam in toto regno suo po∣suit, & teneri praecepit. Legem regis Eadwardi omnibus in commune reddidit, cum illis emendationibus quibus pater suus illam emendauit: sed forestas quas ille consti∣tuit & habuit, in manu sua retinuit. Nec multò pòst Dun∣holmensem episcopum Randulfum Lūdoniae in Turri cu∣stodiae mancipauit, & Dorobernensem archiepiscopum Anselmum de Gallia reuocauit. Interea à Hierusalem do∣mum redierunt Comites Robertus Flandrensis & Eusta∣chius Bononiensis primitùs, dein Normannorum comes Robertus cum vxore (quam sibi in Sicilia desponsauerat) repatriauit. Interim rex Anglorum Henricus maiores na∣tu Angliae congregauit Lundoniae, & regis Scotorum Mal∣colmi & Margaretae reginae filiam Mahtildem nomine in coniugem accepit: quam Dorobernensis archiepiscopus Anselmus dominica die festiuitatis Sancti Martini regi∣nam consecrauit & coronauit. Venerandae memoriae, &

eximiae religionis vir, affabilis, omnibus{que} amabilis, Ebo∣racensis archiepiscopus Thomas. 4. Cal. Decembris, die dominica, ex hac vita decessit Eboraci. Cui successit He∣refordensis episcopus Gerardus.

[ 1101] 45. Dunholmensis episcopus Rādulfus, post Natiui∣tatem domini, de custodia magna calliditate euasit, mare [ 1123] transijt, Normannorum Comitem Robertum adijt, ei{que} suasit, vt Angliam hostiliter adiret. Nec minus perplures huius terrae principes (missis ad eum legatis) rogauerunt vt Angliam festinatò veniret, coronā & regnum illi pro∣mittentes. Ciuitas Glaworna, cum principali monasterio, & alijs, octauo Idus Ianuarij, feria quinta, incendio con∣flagrauit. Comes Normannorum Robertus, equitum, sa∣gittariorum, & peditum, non paruam congregans multi∣tudinē, in loco qui Normanica lingua dicitur Vltresport, naues coadunauit. Quibus cognitis, rex Butsecarlis prae∣cepit mare custodire, & obseruare ne quis de partibus Normanniae fines adiret Angliae. Ipse verò innumerabili exercitu congregato de tota Anglia, non longe ab He∣astinga castra posuit in Suthsaxonia. Autumabat enim pro certo, fratrem suum illis in partibus naui appulsu∣rum. At ille consilio Randulfi episcopi, quosdam de regis Butsecarlis adeo rerum diuersarum promissionibus fre∣git, vt fidelitate quam regi debebāt postposita, ad se trās∣fugerent, & sibi ad Angliam duces existerent. Paratis igi∣tur omnibus, cum exercitu nauem conscendit & circa Ad vincula Sancti Petri in loco qui Portesmuth dicitur, ap∣pulit, statim{que} versus Wintoniam exercitum mouēs, apto in loco castra posuit. Cuius aduentu cognito, quidam de primoribus Angliae mox ad eum vt ante proposuerant, transfugêre, quidam verò cum rege ficta mente remansê∣re: sed episcopi, milites gregarij, & Angli animo constanti cum illo perstitêre, vnanimiter ad pugnam parati cum ipso descendere. Verùm sapientiores vtrius{que} partis, ha∣bito inter se salubritèr consilio, pacem inter fratres ea ra∣tione

cōposuêre, vt ter mille marcas, id est. 2000. libras ar∣genti, singulis annis rex persolueret Comiti, & omnibus suos pristinos honores, quos in Anglia pro Comitis fide∣litate perdiderant, restitueret gratuitò: & cunctis quibus honores in Normannia causa regis fuerant ablati, Co∣mes redderet abs{que} pretio. Quibus pacatis, regis exerci∣tus domum, Comitis verò pars in Normanniam redijt, pars in Anglia secum remansit. Filius Eustachij senioris, Comitis Bononiensis, Godefridus rex Hierosolimorum, qui praepotens extiterat Dux Lothariensium, diem clausit vltimū, & in ecclesia Golgothana sepult{us} requiescit. Cu∣ius post obitum, Christiani vnanimi consilio, eius germa∣num sibi in regem elegerunt Balduinum. Arcem quam in occidentali Sabrinae fluminis plaga, in loco qui Bricge dicitur lingua Saxonica, Aethelfleda Merciorum domina quondam cōstruxerat, fratre suo Eadwardo Seniore reg∣nāte, Scrobbesbiriēsis Comes Robertus de Belesmo, Ro∣geri Comitis filius, contra regem Henricum, vt exitus rei probauit, muro lato & alto, summo{que} restaurare caepit. Caepit etiam in Walonia aedificare aliam, in loco qui Ca∣rocloue dicitur.

[ 1124] 46. Supradictus Comes Robertus de Belesmo, qui [ 1102] Comitatum etiam Pontiuensis pagi rexit eo tempore, ac in Normannia castella possedit quamplurima, ciuitatem Scrobbesbiriā, & castellum in ea situm, castella quo{que} A∣rundelliae & Tickehil, alimētis, machinis, armis, militibus, ac peditibus contra regem Henricum firmiter muniuit. Muros quo{que} ac turres castellorum, videlicet Bricge & Carocloue die noctu{que} laborando & operando perficere modis omnibus festinauit. Walanos etiam suos homines, vt promptiores sibi{que} fideliores ac paratiores essent ad id perficiendum quod volebat, honoribus, terris, equis, armis incitauit, varijs{que} donis largiter ditauit. Sed cona∣tus illius & opera nimis citò sunt impedita. Insidijs enim & conatibus eius per certa indicia detectis, publicum

hostem rex illum pronunciauit. Iccirco mox Walanis & Normannis (quot tunc habere potuit) in vnum cōgrega∣tis, ipse & suus germanus Arnoldus partem Staffordensis pagi vastauerūt: ac inde iumēta & animalia multa, homi∣nes{que} nonnullos in Waloniā abduxerunt. At rex sine di∣latione castellū eius Arundelliae primitùs obsedit, & ca∣stellis ante illud firmatis, recessit. Deinde Robertum Lin∣dicolinae ciuitatis episcopum, cum parte exercitus Tikehil obsidere iussit. Ille autem Bricge cum exercitu penè to∣tius Angliae obsedit, machinas ibi construere & castellum firmare caepit. Interim Walanos, in quibus fiduciā mag∣nam Robertus habuerat, vt iuramenta quae illi iurauerant irrita fierent, & ab illo penitùs deficerent, in illum{que} con∣surgerent, donis modicis facilè corrupit. Infra. 30. dies, ci∣uitate omnibus{que} castellis redditis, inimicum suum Ro∣bertum superauit, & ignominiosè de Anglia expulit. Ger∣manum quo{que} illius Arnoldum paulò pòst pro sua perfi∣dia simili sorte dānauit. In hoc anno. 14. Cal. Maij, Indi∣ctione decima, pōtificatus autem domini Paschalis secū∣di, papae, anno tertio, translata est sedes episcopalis de Ce∣stria ad Couentream. Post haec in festiuitate Sancti Micha∣elis rex fuit Lundoniae apud Westmonasterium, & cum eo omnes principes regni sui, ecclesiastici & saecularis or∣dinis. Vbi duos de clericis, duobus episcopatibus inue∣stiuit, Rogerum videlicet Cancellarium episcopatu Se∣aresbiriensi, & Rogerum Larderarium suum pontificatu Herefordensi. Vbi etiam Anselmus archiepiscopus tenuit magnum concilium de his quae ad Christianitatem perti∣nent, cōsedentibus secum archiepiscopo Eboracensi Ge∣rardo, Mauricio Lundoniensi, Gulielmo electo episcopo Wintoniensi, Roberto Lincoliensi, Samsone Wigornen∣si, Roberto Cestrensi, Iohanne Bathoniensi, Hereberto Norwicensi, Radulpho Cicestrensi, Gundulfo Rofensi, Herueo Bancornēsi, & duobus inuestitis Rogero, & Ro∣gero. Osbernus autem episcopus Exoniensis infirmitate

detentus, interesse non potuit. In hoc consilio plures ab∣bates Francigeni & Angli sunt depositi, & honoribus priuati, quos iniustè acquisierunt, aut in eis inhonestè vixerūt, scilicet Guido Persorensis, Aldwinus Ramesiēsis, Wimūdus Tauestokēsis, Haimo de Cernel, & ille de Mi∣celeneia, Aegelricus de Middeltuna, Godricus de Burgo, Ricardus de Heli, Robertus de Sācto Eadmūdo. Praefatus Rogerus Herefordensis ecclesiae episcopus electus, Lun∣doniae infirmitate percussus mortuus est: & Cancellarius reginae, Reignelmus nomine, loco illius pari inuestitura subrogatus est. Rex Anglorum Hēricus, Mariā sororē re∣ginae, Eustachio Bonouiensium Comiti nuptam tradidit.

[ 1125] 47. Magna discordia facta est inter regem Hēricum [ 1103] & Anselinum archiepiscopum, eo quòd archiepiscopus nollet consentire vt rex daret inuestituras ecclesiarum, ne{que} consecrare, ne{que} communicare ijs quibus rex iam dederat ecclesias, quia apostolicus sibi & omnibus hoc in∣terdixerat. Vnde rex praecepit Gerardo archiepiscopo E∣boracensi, quatenus cōsecraret episcopos, quibus ipse rex dederat inuestituras, scilicet Gulielmum Giffardum, & Rogerum qui fuit capellanus eius, cui iam dederat Sea∣resbiriensem ecclesiam. Gerardus praeceptum regis sus∣cepit, sed Gulielmus causa iustitiae illud & benedictionem archiepiscopi Gerardi spreuit. Quare regis iudicio suis omnibus expoliatus eliminatur à regno, caeteri verò in∣consecrati remanserunt. Reinelmus autem paulo ante, e∣piscopatum Herefordēsem regi reddidit, quia intellexit se deum offendisse in hoc, quòd de manu laici alicuius in∣uestituram ecclesiae suscepisset. Post haec rex tenuit curiā suam in Pascha Wintoniae. Anselmus archiepiscopus post multas iniurias & diuersas contumelias quas passus est, rogatus à rege perrexit Romam quinto Cal. Maij, sicut ei & regi conuenit, habens in comitatu Gulielmum Win∣toniensis ecclesiae electum antistitem, & abbates de ab∣batijs depositos, Ricardum Eliensem & Aldwinum

Ramesiensem. Robertus Comes Normanniae venit in An∣gliam loqui cum fratre suo, & antequam redijsset de An∣glia perdonauit ter mille marcas argēti, quas rex sibi om∣ni anno per conuentionē debuit. In prouincia etiam, quae nominatur Bearrucscire in loco qui dicitur Heāstede, vi∣sus est à multis sanguis effluere de terra. Eodem anno, ter∣tio Idus Augusti, magna intemperies venti facta est, quae tantum damnū fecit in fructibus terrae per Angliam, quan∣tum qui tunc vixerunt, retro actis temporibus nunquam viderunt.

[ 1104] 48. Venerandi abbates, Walterus Eoueshamnensis [ 1126] 13. Cal. Februarij, & Serlo Gloecestrensis, quarto Nonas Martij, obierunt. Rex Anglorum Henricus tenuit curiam suam apud Westmonasterium in Pentecosten. Tertia se∣ria, id est, septimo Idus Iunij, quatuor circuli visi sunt cir∣ca solem albi coloris, circa horam sextam, quis{que} circulus sub alio, quasi essent picti. Mirati sunt omnes qui tunc vi∣derunt, quia nunquam ampliùs talia visa sunt ab aliquo illorum. Gulielmus Comes de Moreteon exhaeredatus est de tota terra sua, quam habuit in Anglia. Non facile po∣test narrari miseria, quam sustinuit isto tempore terra An∣glorum propter exactiones regias. Corpus sancti Cuth∣berti episcopi ob quorundam incredulitatem pontifi∣cante Randulfo episcopo, ostensum est, & à Radulpho Sagensi abbate, postmodum Rofenfi episcopo, & à fra∣tribus Dunholmensis ecclesiae, cum capite S. Oswaldi re∣gis & martiris, sancti{que} Bedae, multorum{que} sanctorum re∣liquijs, certo indicio incorruptum inuentum est, praesente Alexandro mite, Eadgari regis Scotorum fratre, postea rege. Hic quia tam sanctae rei sibi licuit interesse, datis quā∣plurimis marcis auri & argenti, parari fecit scrinium, in quo sanctum corpus nouis indutum vestimētis, honorifi∣cè est reconditum.

[ 1105] 49. Rex Anglorum Henricus mare transijt, Omnes [ 1127] autem penè Normannorum maiores, ad eius aduentum,

spreto Comite domino suo & fide quam ei debebant, in aurum & argentum regis (quod ipse de Anglia illuc por∣tauerat) cucurrerunt, ei{que} castra, munitas{que} ciuitates & vr∣bes tradiderūt. Ille verò Baiocas cum ecclesia Sanctae Ma∣riae quae intus erat, combussit, & Cathum fratri suo abstu∣lit, & post Angliam redijt (quia Normanniam sibi totam subiugare nequiuerat) vt copiosiori pecunia fretus, rediēs anno sequenti, quod residuum erat exhaeredato fratre suo sibi subijceret. Comes Gulielmus de Moreteon vbicum{que} potuit nocuit rebus & hominibus regis propter honorē suum, quem perdiderat in Anglia.

[ 1128] 50. Robertus Comes Normanniae venit in Angliam, [ 1106] vt loqueretur fratri suo Henrico regi, quem inuenit apud Northamtun. Tunc Comes quaesiuit ab eo vt redderet si∣bi ea quae acceperat super eum in Normannia: cui rex om∣ninò contradixit. Quare Comes iratus recessit, & mare trāsiuit. In prima autē septimana Quadragesimae, sexta fe∣ria, 14. Cal. Martij, in vespera, ostēsa est quaedā insolita stel∣la, & per. 25. dies eodem modo, eadem{que} hora visa est lu∣cere inter Austrum & Occidentem. Parua enim visa est & obscura, sed splendor qui de ea exiuit, valdè erat clarus, & quasi ingens trabes de orientali & aquilonali parte cla∣ritas ingessit se in eandem stellam. Quidam dixerunt se plures insolitas stellas eo tempore vidisse. In Caena autem domini nocte visae sunt duae lunae, paulò ante diem, vna in Oriente, altera in Occidente, & vtra{que} plena, & erat eo die decima quarta luna. Quo anno facta est nimis execra∣bilis contentio inter Imperatorem de Alemannia & fi∣lium eius. Rex Anglorum Henricus, ante Augustum men∣sem transiuit mare, vadens in Normanniam, cui ferè om∣nes primi Normannorum se dederunt, exceptis Roberto de Belesmo, Gulielmo de Moreteon, & paucis alijs, qui se tenebant cum Comite Roberto.

ROmanorum. 96. Henricus quartus obijt, cui filius suus Henricus succedens, regnauit annis. 19. Rex An∣glorum 〈2 pages missing〉〈2 pages missing〉

quocun{que} gradu constitutis, quae anno dominicae Incar∣nationis. 1108. statuerunt Anselmus archiepiscopus Can∣tuariensis, & Thomas electus archiepiscopus Eboracensis cum eo, omnes{que} alij Angliae episcopi, in praesentia regis Henrici▪ assensu Baronum suorum. Statutum est vt pres∣biteri diaconi, subdiaconi castè viuant, & faeminas in do∣mibus suis non habeant, praeter proxima consanguinitate sibi iunctas, secundum hoc quod sancta Nicaena Sinodus definiuit. Illi verò presbiteri, diaconi, subdiaconi, qui post interdictum Lundoniensis consilij faeminas suas tenue∣runt, vel alias duxerunt, siamplius missas celebrare volue∣••int, eas à se omninò sic facient alienas, vt nec illae in do∣mos eorum, nec ipsi in domos earum intrent, sed ne{que} in aliqua domo scienter conueniant, ne{que} huiusmodi faemi∣nae in teritorio ecclesiae habitent. Si autem propter ali∣quam honestam causam eas colloqui oporteat, cum duo∣bus legitimis testibus extra domum colloquantur. Si ve∣rò in duobus aut in tribus legitimus testibus, vel publi∣ca parochianorum fama, aliquis eorum accusatus fuerit quod hoc statutū violauerit, purgabit se adiunctis secum ordinis idoneis testibus, sex si presbiter, 4. si diaconus, duobus si subdiaconus fuerit. Cui autem haec purgatio defecerit, vt transgressor sacri statuti iudicabitur. Illi au∣tem presbiteri, qui diuini altaris & sacrorum ordinum contemptores praeelegerint cum mulieribus habitare, à diuino officio remoti, omni{que} ecclesiastico beneficio pri∣uati, extra chorum ponantur, infames pronunciati. Qui verò rebellis & contemptor faeminam non reliquerit, & missam celebrare praesumpserit, vocatus ad satisfactionem si neglexerit, octauo die excommunicetur. Eadem sen∣tentia archidiaconos & canonicos omnes complectitur de mulieribus relinquendis, & de vitanda earum conuer∣satione, & de districtione censurae si statuta transgressi fu∣erint. Iurabunt archidiani omnes quod pecuniam non accipient pro toleranda transgressione huius statuti, nec

tolerabunt presbiteros quos scient faeminas habere, mis∣sam cantare, vel vicarios habere. Similiter decani facient. Qui verò archidiaconus vel decanus hoc iurare noluerit, archidiaconatum vel decaniam perdet. Presbiteri verò, qui relictis mulieribus deo & sacris altaribus seruire ele∣gerint. 40. dies ab officio cessantes, pro se interim vicarios habebunt, iniuncta eis paenitentia secundum hoc quod episcopis eorum visum fuerit. Rofensis ecclesiae episco∣pus Gundulfus obijt, Non. Martij. Rex Anglorum Hen∣ricus pacem firmam, legem{que} talem constituit: vt si quis in furto vel latrocinio depraehensus fuisset, suspendere∣tur. Monetam quo{que} corruptam & falsam sub tanta ani∣maduersione corrigi statuit, vt nullus qui posset deprae∣hendi falsos denarios facere, aliqua redemptione quin oculos & inferiores corporis partes perderet, iuuari vale∣ret. Et quoniā saepissimè dum denarij eligebantur flecte∣bantur, rumpebantur, respuebantur, statuit vt nullus de∣narius vel obolus (quos & rotundos esse instituit) aut e∣tiam quadrans, integer esset. Ex quo facto magnum bo∣num toti regno creatum est, quia ipse rex haec in saeculari∣bus ad reuelandas terrae aerumnas agebat. Philippus rex Francorum obijt, cui Ludouicus filius suus successit. Rex Anglorum Henricus mare transijt. Anselmus archiepisco∣pus (vt rex rogauerat) Ricardū Lundoniae ecclesiae electū pontificem, in capella sua apud Paggaham consecrauit, ministrantibus ei in hoc officio Gulielmo episcopo Win∣toniensi, Rogero Searesbiriensi, Radulfo Cicestrensi, & Gulielmi Excestrensi, accepta priùs ab eo consueta pro∣fessione de obedientia & subiectione sua. Post haec Can∣tuariam venit, & Radulfum Saiensem abbatem, virum re∣ligiosum, pro Gundulfo ad Rofensem ecclesiam (tertio Idus Augusti) episcopū consecrauit, ministrātibus sibi in hoc officio Gulielmo Wintoniēsi, Radulfo Cicestrēsi, & Ricardo Lūdoniensi episcopis. Qui Ricardus antecessorū suorum more, honorauit ipso die matrem suā ecclesiam

Cantuariensem honesto munere.

[ 1109] 3. Dorobernensis archiepiscopus Anselmus. 11. Cal. [ 1131] Maij feria quarta, obijt Cantuariae, & sequēti die quae fuit Caena domini honorificè sepelitur. Rex Anglorum Hen∣ricus circa Rogationes Angliam redijt, & curiam suam a∣pud Westmonasteriū in Pētecosten tenuit. Thomas Ebo∣racēsis ecclesiae archiepiscopus electus▪ à Ricardo Lundo∣niensi episcopo, quinto Cal Iulij▪ Lundoniae consecratur, & pòst ab Vlrio cardinali pallium, quod sibi papa miserat, in Cal. August. die dominica, Eboraci suscepit: & ipso eodē die Thurgodum Dunholmensem priorem, ad episcopa∣tum Sancti Andreae de Scotia (qui dicitur Kenrimunt) cō∣secrauit. Eodem anno rex abbatiam Eliensem ad episco∣palem mutauit sedem, & Herueum Bancornensem epis∣copum eidem ecclesiae praefecit. Stella cometa mense De∣cembri visa est circa Lacteum circulum, crinem in austra∣lem coeli plagam dirigens.

4. Rex Anglorum Henricus, filiam suam Henrico re∣gi [ 1132] [ 1110] Teutonicorum dedit in coniugem. Eodem anno di∣uersa per Angliā signa mōstrata sunt. Terraemotus Scrob∣besbiriae factus est maximus. Fluuius qui Trenta dicitur, apud Snotingaham à mane vs{que} horam diei tertiam spa∣tio vnius miliarij exiccatus est: ita vt homines sicco vesti∣gio per alueum incederent. Stella cometa sexto Idus Iunij apparuit, & per tres ebdomadas lucere est visa.

[ 1111] 5. Henricus rex Teutonicorum Romam venit, Pas∣chalē [ 1133] papam caepit, & in custodia po••uit: sed postmodum ad p••tem viae Salariae, vbi Paschalem festiuitatem in cam∣po celebrauerunt, pacem cum eo fecit. Hoc autem modo reconciliatio inter regem & dominum papam facta est, & hoc est iuramentum regis. Ego Henricus rex liberos dimittā. 4. vel. 5. feria proxima dominū papam, & episco∣pos, & cardinales, & omnes captiuos & obsides, qui pro eo vel cum eo capti sunt, securos produci faciā intra por∣tas Transtiberinae ciuitatis, nec vlteriùs capiam, aut capi

permittam eos qui in fidelitate domini papae Paschalis permanent, & populo Romano, & Transtibirinae & insulae ciuitatis pacem & securitatem seruabo tam per me quàm meos, & in personis & in rebus, qui mihi pacem seruaue∣rint. Dominum papam Paschalem fideliter adiuuabo vt papatum quietè & securè teneat, Patrimonia & possessio∣nes Romanae ecclesiae quae abstuli, restituam, cuncta quae habere debet more antecessorum meorum recuperare & tenere adiuuabo bona fide, & domino papae Paschali obedientiam (saluo honore regni & imperij) sicut catholi∣ci imperatores catholicis pontificibus Romanis. Haec om∣nia obseruabo bona fide, sine fraude & malo ingenio. Et isti sunt iuratores ex parte ipsius regis. Fredericus Co∣loniensis archiepiscopus, Gebehardus Tridentius episco∣pus, Burhardus Monasteriensis episcopus, Bruno Spirensis episcopus, Albertus Cancellarius, Comes Heremannus, Fredericus Comes Palatinus, Berengarius Comes, Fre∣dericus Comes, Bonifacius Martio, Albertus Comes de Blandriaco, Fredericus Comes, Godefridus Comes, War nerius Martio.

Dominus papa Paschalis. 156. concedet domino regi Henrico & regno eius, & priuilegio suo sub anathemate confirmabit & corroborabit, episcopo vel abbate liberè electo sine simonia assensu regis, quòd dominus rex eum annulo & virga inuestiat. Episcopus autē vel abbas à rege inuestitus, liberè accipiat consecrationem ab episcopo ad quem pertinuerit. Si quis verò à clero & populo eliga∣tur nisi à rege inuestiatur, à nemine consecretur, & archi∣episcopi & episcopi libertatem habeant consecrandi, à rege inuestitos. Super his etiam dominus papa Paschalis nō inquietabit regem Henricum, nec eius regnum & im∣perium. Dominus papa Paschalis non inquietabit domi∣num regem Henricum, nec eius imperium vel regnum, de inuestitura episcopatuum vel abbatiarum, ne{que} de in∣iuria sibi illata & suis, ne{que} aliquod malum reddet sibi vel

alicui personae pro hac causa, & penitùs in personam re∣gis Henrici nunquam anathema ponet, nec remanebit in domino papa quin coronet eum, sicut in ordine contine∣tur, & regnum & imperium officij sui auxilio eum tenere adiuuabit pro posse suo. Et haec adimplebit domin{us} papa sine fraude & malo ingenio. Haec sunt nomina illorum episcoporum & Cardinalium, qui praecepto domini papae Paschalis, priuilegium & amicitiam sacramento cōfirma∣uerunt domino imperatori Henrico. Petrus Portuensis episcopus, Centius Sabiniensis episcopus, Robertus car∣dinalis sancti Eusebij, Bonifacius cardinalis sancti Marci, Anastasius cardinalis sancti Clementis, Gregorius cardi∣nalis sanctorum apostolorum Petri & Pauli. Item Grego∣rius cardinalis sancti Grisogoni, Iohannes cardinalis san∣ctae Potentianae, Rhisus cardinalis sancti Laurētij, Raine∣rus cardinalis sanctorum Marcellini & Petri, Vitalis car∣dinalis sanctae Balbinae, Duuzo cardinalis sancti Mar∣tini, Theobaldus cardinalis Iohannis & Pauli, Iohannes diaconus sanctae Mariae in schola Graeca.

Paschalis episcopus feruus seruorum dei, charissimo in Christo filio Henrico Teutonicorum regi, & per dei ope∣ris gratiam Romanorum imperatori Augusto salutem & apostolicam benedictionem. Regnum vestrum sanctae Romanae ecclesiae singulariter cohaerere dispositio diuina constituit. Praedecessores vestri probitatem cum pruden∣tiae amplioris gratia, ac Romanae vrbis coronam & impe∣rium consecuti sunt. Ad cuius videlicet coronae & imperij dignitatem tuam quo{que} personam (fili charissime Henri∣ce) per nostri sacerdotij ministerium maiestas diuina pro∣uexit. Illam igitur dignitatis praerogatiuam, quam praede∣cessores nostri vestris praedecessoribus, catholicis impera∣toribus concesserunt, & priuilegiorum paginis confirma∣uerunt, nos quo{que} dilectioni tuae concedimus, & praesentis priuilegij pagina confirmamus, vt regni tui episcopis vel abbatibus liberè praeter violentiam & simoniā electis

inuestituram virgae & annuli cōferas. Post inuestitutionē verò, canonicè consecrationem accipiat ab episcopo, ad quem pertinuerit. Si quis autem à clero & populo praeter tuum assensum electus fuerit, nisi à te inuestiatur à nemi∣ne consecretur. Sanè episcopi vel archiepiscopi liberta∣tem habeant, à te inuestitos episcopos vel abbates, cano∣nicè consecrandi, Praedecessores enim vestri ecclesias reg∣ni sui tantis regalium suorum beneficijs ampliarunt, vt regnum ipsum episcoporum maximè vel abbatum prae∣dijs oporteat communiri, & post plures dissensiones quae electionibus sepè contingunt regali oporteat maiestate compesci. Quamobrem prudentiae & potestatiuae cu∣rae debes sollicitiùs imminere, vt Romanae ecclesiae cel∣situdo & caeterarum salus praestante domino beneficijs & seruitijs conseruetur. Siqua igitur ecclesiastica vel saecularis persona hanc nostrae concessionis paginam temerario ausu peruertere tentauerit, anathematis vin∣culo nisi resipuerit inuodetur, honoris quo{que} ac digni∣tatis suae periculum patiatur. Obseruantes autem mi∣sericordia diuina custodiat. & personam potestatem{que} tuam ad honorem suum & gloriam faelicitèr imperare concedat. His conuentionibus & iuramentis inter domi∣num papam & regem (in Paschali festiuitate) facta est cō∣cordia. Deinde Romam Idus Aprilis rex venit, quem pa∣pa in ecclesia Sancti Petri missam-caelebrans, in imperato∣rem consecrauit, & ei suis{que} omnibus absolutionem fecit, & omnem iniuriam sibi factam condonauit. Rex anglo∣rum Henricus Flandrēses qui Northimbriam incolebāt, cum tota suppellectili sua in Waloniam transtulit, & ter∣ram (quae Ros nominatur) incolere praecepit. Nouum etiā monasterium, quod infrà murum Wintoniae erat, agente Gulielmo Wintoniensi episcopo, rex extra murum con∣strui iussit: & non multò pòst mare transijt. Hoc anno hi∣ems asperima, fames valida, mortalitas hominum, pestis animalium agrestium simul & domesticorum, strages{que}

auium extitit permaxima.

[ 1112] 6. Anno pontificatus domini papae Paschalis secundi [ 1134] 13. Indictione. 5. mense Martio. 15. Calend. Aprilis, cele∣bratum est Concilium Romae, Lateranis, in basilica Con∣stantiniana. In quo cum dominus papa redisset cum ar∣chiepiscopis & episcopis & cardinalibus & varia multitu∣dine clericorum & laicorum, vltima die Concilij, facta coram omnibus professione catholicae fidei, ne quis de fide ipsius dubitaret, dixit. Amplector omnem diuinā scripturam, scilicet Veteris ac Noui testamenti, legem à Moise scriptā & à sāctis prophetis. Amplector quatuor E∣uangelia, septē canonicas epistolas. Epistolas gloriosi do∣ctoris beati Pauli apostoli. Sanctos canones apostolorum, quatuor Concilia vniuersalia sicut. 4. Euangelia, Nicenum, Ephesinum, Constantinopolitanum, Calcidonense. An∣tiochenum Cōcilium & decreta sanctorum patrū Roma∣norum Pontificum, & praecipuè decreta domini mei pa∣pae Gregorij septimi, & beatae memoriae papae Vrbani. Quae ipsi laudauerunt, laudo. Quae ipsi tenuerunt, teneo▪ Quae confirmauerunt, confirmo. Quae damnauerunt, dam∣no. Quae repulerunt, repello. Quae interdixerunt, inter∣dico. Quae prohibuerunt, prohibeo. In omnibus & per omnia in his semper perseuerabo. Quibus expletis, sur∣rexit pro omnibus Girardus Engolismēsis episcopus, Le∣gatus in Aquitania, & communi assensu domini papae Pas∣chalis totius{que} cōcilij, coram omnibus legit hanc scriptu∣ram. Priuilegium illud quod non est priuilegium, sed verè debet dici priuilegium pro liberatione captiuorum & ec∣clesiae, à domino papa Paschali per violentiam regis Hen∣rici extortum, nos omnes in hoc Concilio cum domino cōgregati, canonica censura & ecclesiastica auctoritate iu∣dicio sancti spiritus dānamus, & irritum esse iudicamus, at{que} omnino quassamus, & ne quid auctoritatis & efficaci∣tatis habeat penitùs excommunicamus. Et hoc ideo dam∣natum est, quia in eo priuilegio continetur, quòd electus

canonicè à clero & populo, à nemine consecretur nisi priùs à rege inuestiatur, quod non est contra sanctum spi∣ritum & canonicā institutionē. Perlecta verò hac charta, acclamatū est ab vniuerso Cōcilio: amen, amen, fiat, fiat. Archiepiscopi qui cum suis suffraganeis inter fuerunt hi sunt. Iohannes patriarcha Veneticus, Semies Capuanus, Landulfus Beneuentanus, Amalphitanus, Rogitanus, Hi∣drontinus, Brundusinus, Capsanus, Girontinus, & Graeci, Rosanus, & archiepiscopus Sanctae Seuerinae. Episcopi ve∣rò Centius Sauinensis, Petrus Portuensis, Leo Ostiensis, Cono Prenestinus, Gerardus Engolismus, Galo Leonen∣sis, Legatus pro Bituricensi & Viennensi archiepiscopis, Rogerus Vulturnensis, Gaufridus Senensis, Rollandus Populoniensis, Gregorius Terracinensis, Gulielmus Tro∣ianus, Gibinus Siracusanus Legatus pro omnibus Siculis, & alij ferè. 100. episcopi. Siguinus & Iohannes Tuscula∣nus episcopi, cum essent Romae illa die Concilio non in∣terfuerunt. Qui posteà lecta damnatione priuilegij, con∣senserunt & laudauerunt. Samson. 25. Wigorniensis epis∣copus. 3. Nonas Maij, die dominica, obijt. Rex Anglorum Henricus Comitem Robertum de Belesmo in Caresbur∣ga mense Octobri in custodiam posuit.

[ 1135] 7. Ciuitas Wigornia, cū principali ecclesia, & omni∣bus [ 1113] alijs, & Castello. 13. Calendas Iulij, feria. 5. igne cre∣mata est. De monachis vnus monasterio vtillimus, cum duobus seruientibus, &. 15. de ciuibus, igne combusti sunt. Rex Anglorum Hēricus, mense Iulio, Angliam redijt, & Comitem Robertum de Belesmo, de Normānia ductum, apud Werham in arctissima custodia posuit. Viri probi∣tatis eximiae dominus prior Thomas & Colemannus sanctae Mariae Wigornensis ecclesiae nobiles Cenobi∣tae. 4. Nonas Octobris, Sabbato, obierunt:

Communi sorti soluentes debita morti, Gaudia summa petaut, vbi summa pace quiescant: Cum sanctis laeta contemplando sine meta.

Theulfus regis capellanus. 5. Calend. Ianuarij, die do∣minica, Wigornensem episcopatum apud Windlesoram suscepit.

[ 1114] 8. Henrico Romanorum imperatori Matildis, filia [ 1136] regis Anglorum Henrici. 8. Idus Ianuarij, Moguntiae de∣sponsata, & in imperatricem est cōsecrata. Thomas Ebo∣racensis archiepiscopus. 6. Cal. Martij, feria tertia, obijt. Rofensis episcopus. Radulph{us}. 6. Cal. Maij, die dominica, ad archiepiscopatū Cantuariensem apud Windlesoram eligitur. Ciuitas Cicestria cum principali monasterio, per culpam incuriae. 3. Nonas Maij, feria. 3. flammis absump∣ta est. Thurstanus regis Capellanus ad Eboracensem ar∣chiepiscopatum die Assumptionis sanctae Mariae eligitur Wintoniae. Arnulfus abbas de Burh ad Rofensem eccle∣siam eligitur episcopus. Rex anglorum Henricus, post∣quam excrcitum in Waloniam duxit, ante festiuitatem sancti Michaelis mare transijt. Fluuius Medeweage vo∣catus, per nonnulla miliaria. 6. Idus Octobris, ita à se de∣fecit, vt in medio alueo sui etiam paruissimae naues ob pe∣nuriam aquae elabi aliquatenus minimè possent, Thamisis nihilominus eidem illa die defectui patuit. Nam inter pō∣tem & regiam Turrim, sub ponte etiam, in tātum fluminis ipsius aqua diminuta est, vt non solùm equis, sed & innu∣mera hominum & puerorum multitudo illud pedibus transuadaret, aqua vix genua eorū attingēte. Durauit autē tem hic aquae defectus à medio noctis praecedentis, vs∣que in profundas tenebras noctis subsequentis. Similem quoque aquarum defectum ipso die apud Gernemutham & in alijs locis per Angliam certo relatu contigisse didici∣mus.

[ 1115] 9. Hoc anno hiems extitit asperima, ita vt omnes fe∣rè [ 1137] per Angliam pontes glacie frangerentur. Imperator Henricus, postquam Coloniam diu obsedisset, & multos suorum campestri praelio perdidisset, pacem apud ciuita∣tem missam iuramento fecit. Radulfus Dorobernensis ar∣chiepiscopus

ab Anselmo sanctae Romanae ecclesiae lega∣to. 5. Calend. Iulij, die dominica, pallium suscepit Cantua∣riae: vbi fuêre congregati episcopi totius regni. Ipso{que} die magno cum honore consecratus est Theulsus Wigor∣nensis ecclesiae episcopus, Wilfridus episcopus de Sancto Dauid in Walonia obijt. Vs{que} ad illum episcopi extitêre Britonici. In octauis apostolorum magnum Concilium à Cono Romanae ecclesiae cardinali Catalaunis caelebratū est. In quo excommunicauit episcopos qui concilio non interfuêre, quosdam etiam degradauit, & plurimos abba∣tes baculis priuatos deposuit de sedibus, ecclesiasticum illis interdicens officium. Rex Anglorum Henricus me∣diante Iulio mense angliam redijt. Bernardus reginae cancellarius ad ecclesiam sancti Dauid in Walonia. 14. Cal. Octobris, Sabbato, praesul eligitur, & eodem die ad gradum presbiteratus à Wentano pontifice Gulielmo apud Suthwercā promotus est. In crastino praesente regi∣na consecratur episcopus apud Westmonasterium à Ra∣dulfo archiepiscopo. Reinelmus Herefordensis episcopus circa festiuitatem Omniū sanctorum obijt, pro quo Gan∣fridus regis capellanus eligitur. Radulfus Dorobernensis archiepiscopus, Arnulfum ad Rofensem & Gaufridum ad Herefordensem ecclesiam die sancti Stephani episco∣pos ordinauit Cantuariae.

[ 1138] 10. Griffinus filius Rhesi verno tempore in Walonia [ 1116] praedā egit, & castella incendit, quoniā rex Angliae Hen∣ricus particulā de terra patris sui ei dare noluit. Conuen∣tio optimatum & Baronum totius Angliae apud Seales∣biriam. 14. Calend. Aprilis facta est, qui in praesentia regis Henrici homagium filio suo Gulielmo fecerunt, & fideli∣tatem ei iurauerunt. Habita est ibi causa de querela, quae inter archiepiscopum Cantuariae Radulfum & electum pontificem Eboracensem Thurstanum per integrum an∣num versata fuerat. Hic electus, cùm ab ipso pōtifice mo∣neretur,

vt ecclesiae Cantuariensi faceret quod debebat, & benedictionem suam ecclesiastico more susciperet, respō∣dit: benedictionem quidem se libenter suscipere velle, sed professionem quam exigebat nulla ratione facturū. Rex autem Henricus, vbi aduertit Thurstinum in sua pertina∣cia stare, apertè protestatus est illum aut more antecesso∣rum suorum (tam in professione facienda, quàm & in a∣lijs dignitati ecclesiae Cantuariensis ex antiquo iure com∣petentibus) executurum, aut episcopatu Eboracensi cum benedictione funditùs cariturum. Hijs auditis, ille sui cordis consilio impraemeditatiùs credens, renuntiauit pontificatui, spondens regi & archiepiscopo se dum vi∣ueret illum non reclamaturum, nec aliquam calum∣niam inde moturum, quicun{que} subsecutus fuisset. Owi∣nus rex Walanorum occiditur: & rex Anglorum Henri∣cus mare transijt, comitante secum Thurstano Ebora∣censi archiepiscopo, sperante se reuestiturā sui pontifica∣tus recuperaturum, & ex regio iussu benedictionem ab archiepiscopo sine exactione professionis adepturum. Circa mensem Augusti reuersus à Roma Anselmus, qui pallium archiepiscopo Cantuariae Roma detulerat, ve∣nit Normanniam ad regem Henricum litteras apostolici deferens, quae illi vices apostolicas in Anglia admini∣strare concedebant. Quod regno Angliae breui innotuit. Vnde communi consilio reginae & nobilium quorumli∣bet Angliae Cantuariensis archiepiscopus Radulfus e∣mensa festiuitate Natiuitatis sanctae Mariae mare transijt, regem adijt, illum{que} Rotomagi consistentem reperit, & cum ipso de negotijs pro quibus venerat iuxta rerum ordinem diligenter agens, ad consilium eius Romani ite∣neris viam ingreditur.

11. Secundum regis Henrici praeceptum apud Ci∣rencestriam [ 1139] [ 1117] nouum opus est incaeptū. Apud Lumbardiā magnam, terraemotu facto, & vt testati sunt qui nouêre.

40. dierum spatio durante, plurima domorum aedificia corruêre. Et quod visu dictu{que} constat mirabile, villa quaedam pergrandis mota est repentè de statu proprio: iamque ab omnibus longè remoto consistere cernitur lo∣co. Mediolani dum patriciae dignitatis viri, de republica tractantes, sub vna residerent turri, auribus omnium vox foras insonuit, vnum ex illis nomine vocans, & festina∣tò exire rogans. Quo tardante, persona quaedam coram apparuit, quae vocatum virum vt egrederetur prece obti∣nuit. Exeunte illo turris repentè cecidit, & omnes qui ibidem aderant casu mirabili oppressit. Rober∣tus Couentrensis episcopus obijt, & Gilebertus abbas West∣monasterij.

Huc vsque author noster Florentius VVigorniensis.

Notes

• * 1.1

  Anno Chri∣sti Se∣cundū Euan∣geliū.
• * 1.2

  An. Christi Secundum Dionisium.
• * 1.3

  Quae anno∣tātur hîc mi∣nori Chara∣ctere, deside∣rabantur in exēplari ma∣nu scripto & inseruntur sunt ex Flo∣rilego.