Almanac am y flwŷddŷn o oedran [brace] y bŷd 5637. Crist 1688. (Yr hon fŷ flwŷddŷn naid,) yn cynnwŷs amrŷw o bethau newŷddion na bŷant argraphedig yn gymraeg erioed or blaen. / O wneuthuriad Thomas Jones. ; Y nawfed argraphiad.

JONAWR. 1688.
dyddieu 'r mîs	dyddieu'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r ddydiau hynod.	Yr arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y Lleuad.	Pen llanw|'r môr.	Haul yn Codi	Haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				lleuad yn mach
1	A	Enwaediad Crist.	Gwddw.	2		34	6	50	8	9	3	51
2	b	Bodfan, ac Abel.	Gwddw.	3		27	7	43	8	8	3	52
3	c	Seth, Enoch.	ysgwŷddau.	4		14	8	36	8	7	3	53
4	d	Methusalem.	breichiau.	5		7	9	29	8	6	3	54
5	e	Seimon.	bronnau,	6		0	10	18	8	4	3	56
6	f	Dydd ystwyll.	sefnig,	6		55	11	9	8	3	3	57
7	g	Cêd Esgob.	Cylla.	—	12	0	8	1	3	59
				lleuad yn Codi
8	A	1 Sul gwedi'r ystw.	Cefen.	4	N	10	12	45	8	0	4	0
9	b	Mercel.	Calon.	5		38	1	30	7	58	4	2
10	c	Paul Erem.	y bol a'rperfedd,	7		16	2	15	7	56	4	4
11	d	Hygin.	8		44	3	0	7	55	4	5
12	e	Llwchaern.	Ceudod.	9		33	3	45	7	54	4	6
13	f	Elian Esgob.	Clunniau,	10		22	4	30	7	52	4	8
14	g	Ffelics.	pedrain.	11		11	5	15	7	51	4	9
15	A	2 Sul gwedi'r ystw.	yr Arffed a'r dirgel∣wch.	12		0	6	0	7	50	4	10
16	b	Marchell.	12	B	50	6	45	7	48	4	12
17	c	Anthony.	1		45	7	30	7	46	4	14
18	d	Prisca.	morddwŷ∣dŷdd.	2		40	8	15	7	44	4	16
19	e	Wastan.	3		36	9	0	7	43	4	17
20	f	Ffabian.	gliniau a garrau.	4		30	9	45	7	41	4	19
21	g	Annes, neu Agnes.	5		26	10	30	7	39	4	21
22	A	3 Sul gwedi'r ystw.	Goesau neu Esgeiriau.	7		20	11	15	7	37	4	23
23	b	Tymp yn dechreu.	—	12	0	7	35	4	25
				lleuad yn machl
24	c	Câttwg.	Traed,	4		30	12	46	7	34	4	26
25	d	Troead St. Paul.	Traed.	5		50	1	33	7	32	4	28
26	e	Polycarpus.	Pen ac wŷneb.	7		10	2	21	7	30	4	30
27	f	Joan, Aeron.	8		30	3	10	7	28	4	32
28	g	Oenig.	gwddw.	10		00	4	00	7	26	4	34
29	A	4 Sul gwedi'r ystw.	gwddw.	11		20	4	51	7	24	4	36
33	b	merthyr. B. Charl. I	ysgwŷddau,	12	B	40	5	43	7	22	4	38
31	c	Mihangel.	breichiau.	1		50	6	36	7	20	4	40

JONAWR. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• llawnlloned y 7 dŷdd, 12 mŷnud gwedi un o'r prŷdn
• 3 charter oed y 15 dŷdd, 10 mŷnud Cyn 5 o'r prŷdn
• newidio y 22 dŷdd, 12 mŷnud gwedi 10 o'r nos.
• un chwarter oed y 29 dŷdd, gwedi haner dŷdd.

Pôb Hwnsman dâ a ddyleu yn y mîs hwn ysgythru pôb Cang∣hennau gormodedd oddiar ei brennau toreth, a datguddio eu gwraidd hwŷnt, A phlannu pôb mâth a'r siettus a Choed to∣reth ar y Chwarter Cyntaf o'r Lleuad, a phan fyddo 'r Tywŷdd yn dymherus ac yn glaear a'r gwŷnt yn y deheu neu 'r gorllewin, plennwch ffâ a ffŷs gerddi a llysiau gwŷddelig pan fo'r Tywŷdd yn glaear, a'r lleuad yn lleihau; Pelwch eich gerddi y mîs hwn.

Na ollynged nêb waed yn y mîs hwn, ac na Chymmered bysygwriaeth o ddigerth bôd yn Angenrheidiol iddo: Goche∣lwch gael Anwŷd yn y mîs hwn, oblegŷd i mae yn magu pôb mâth ar Lysnafedd a Glofoerion, sef Riwms a fflêms. Drŵg i chwi ymprydio neu gadw eich Cythlwn yn hîr y boreu. Y fed gwîn gwŷn ar gythlwn sŷ ddâ. Bydded eich bwŷd mewn gweddeidd-dra o frydaniaeth, o herwŷdd goreu pysygwriaeth yn y mîs hwn ŷw bwŷd a dillad Cynnes, a Thân dâ, a Chywe∣lu nwŷfus. Nid ŷw 'r sêr yn bygwth y bŷdd rhaid bôd ar nêb eisien 'r pathau hynnŷ os bŷdd ganthynt ddigon o Arian, ond y nêb a fô diariannog a geiff wŷbod bêth ŷw eisieu pôb un o ho∣nŷnt. Y bôbl ddâ o herwŷdd y 'ch bôd chwi yn brin gw∣newch yn fawr o honoch eich hunnain.

Os bŷdd pêth Rhew ar ddechreu 'r mîs, ni pheru ond ychy∣dig amser; Amla tywŷdd a ddisgwilir yr hanner Cynta or mîs hwn, ŷw ymbell gafod o ôd neu wlaw oer, ac awŷr gymmylog a gwŷnt llŷm: Ond yr hanner diwedda o'r mîs a fŷdd tebŷg i fôd yn rhewlŷd, ac ondodid bŷdd pêth eira Cŷn diwedd y mîs.

CHWEFROR. 1688.
dyddiau'r mîs.	dyddiau'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng horph dŷn ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y Lleuad.	Pen llan∣w'r môr	Haul yn Codi	Haul yn ma∣chlud
				A.		M	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				Machlud
1	d	Bridget.	dwŷlo.	2	B	0	8	29	7	10	4	48
2	e	Gwyl fair y Canh	bronnau,	3		0	9	17	7	17	4	43
3	f	Llywelyn.	brwŷden.	4		0	10	5	7	15	4	45
4	g	Gilbart.	Cefen,	5		0	10	53	7	13	4	47
5	a	5 Sul gwedir ystw▪	Calon.	6		0	11	40	7	11	4	49
6	b	Cyhoeddwyd y Bre.	y bol a'r perfedd.	7		0	12	30	7	9	4	51
7	c	Romwald.	—	1	20	7	7	4	53
			Lleuad yn Codi
8	d	Solome.	5	N	0	2	10	7	5	4	55
9	e	Apollon.	pedrain neu Cluniau.	6		8	3	0	7	3	4	57
10	f	Alexander.	7		16	3	50	7	1	4	59
11	g	Euphrod.	8		24	4	40	6	59	5	1
12	A	Sul septuagesima.	Arphed,	9		32	5	30	6	57	5	3
13	b	nôs tynnŷ falandein.	dirgelwch.	10		40	6	20	6	54	5	6
14	c	dŷdd g. falandein.	morddwŷd.	11		48	7	10	6	52	5	8
15	d	Faustin.	morddwŷd.	12	B	56	8	0	6	50	5	10
16	e	Polychran.	glinniau, a garrau,	1		40	8	50	6	48	5	12
17	f	Diascordia.	2		40	9	40	6	46	5	14
18	g	Undebyst.	Coesau,	3		40	10	30	6	44	5	16
19	A	Sul sexagesima.	Coesau.	4		40	11	20	6	42	5	18
20	b	Eucharyst.	Traed,	5		40	12	10	6	40	5	20
21	c	y 69 merthyron.	Traed.	—	1	50	6	38	5	22
				Lleuad yn mach.
22	d	Cadair Peter.	pen ac wŷneb.	5	N	40	2	37	6	36	5	24
23	e	Egbert Frenin.	6		40	3	28	6	34	5	26
24	f	Intercal.	gwddw,	7		46	4	0	6	32	5	28
25	f	Gwyl S. Matthias	gwddw,	8		52	4	40	6	30	5	30
26	G	Sul ynŷd.	gwddw.	9		58	5	20	6	29	5	31
27	a	Dŷdd llun ynŷd.	ysgwyddau,	11		6	6	16	6	27	5	33
28	b	Dŷdd mawrth ynŷd.	breichiau.	12		10	7	0	6	24	5	36
29	c	mercher y lluwd.	bronnau.	1		17	7	32	6	22	5	38

CHWEFROR. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• llawn lleuad y 6 dŷdd. 4 mŷnud gwedi 7 y boreu.
• 3 chwarter oed y 14 dŷdd. gwedi 10 y boreu.
• newidio yr 21 dŷdd. 24 mŷnud gwedi 8 y boreu.
• un chwarter ocd yr 28 dŷdd han. awr Cyn un y boreu.

Y mîs hwn hefŷd sŷdd amser dâ i ddadwreiddio, ac i blannu sietus îrion, a rhôswŷdd, a gwinwŷdd, a hops, a phôb mâth ar dympathau ar a ddygo ffrwŷth, ac i hau pŷs, a ffâ, a win∣wŷns, a phôb mâth ar Salet a llysiau Crochon erbŷn yr hâ. Tocciwch bôb blegurŷn gormodedd ar eich prennau toreth, a diswsoglwch a glânhewch hwŷnt oddiwrth bôb llygredigaeth, symmŷdwch eich plannhigion, a 'ch Coed Ieuaingc ar y chw∣arter diweddaf o'r Lleuad, a phan fo'r Arwŷdd yn y pen, y Cluniau, neu 'r Arffed.

Gellir gollwng gwaed os bŷdd angenrhaid yn y mîs hwn, na chymmerwch bysygwriaeth yn y mis ymma o ddigerth bôd yn angenrhaid i chwi. Gochelwch gael yr anwŷd pan ddigwŷddo diwrnod Claear drwŷ esgeulustra, o blegŷd nid parrhaus ŷw'r Awel glaear yn y mîs hwn. Pôb mâth ar fwŷd llymrig megis pysgod, a llaeth, sy'n Caethiwo'r gwŷthennau, a'r Asu neu'r ys∣gyfent, ac yn Tewychŷ'r gwaed, ac am hynnŷ nid ydŷnt am∣gen na gelynnion i'r Iechŷd yn y mîs hwn.

Tua diwedd y mîs hwn, byddwch tebŷgi glywed pêth newŷdd ynghylch dyrnu ieir, a gwneuthur Crempogau: ond os dig∣wŷdd i nêb dori eu boliau wrth fwŷta Crempogau, bŷdd hyn∣nŷ newŷdd drŵgiawn.

Os bŷdd Rhew ar ddechreu'r mîs hwn, ni pheru ond ychy∣dig amser, mae'r planedau yn addo oerni a gwŷnt Cyffroes ar y dechreu. Ynghŷlch yr wŷthfed neu'r nawfed dŷdd bŷdd tebŷg i dori yn deg ag yn glaear. Tua chanol y mîs ond odid bŷdd oe∣rach drachefen, a rhai Cafodŷdd o wlaw neu ôdwlaw. A thua'r diwedd pôb mâth ardywŷdd anwadal, a phêth rhew.

MAWRTH. 1688.
dyddiau'r mîs.	dyddiau'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r Dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llanw|'r môr	Haul yn Codi	Haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M
				machludo
1	d	Gwyl Ddewi.	Brwŷden.	4	B	12	8	20	6	20	5	40
2	e	Siad, mawthwl.	Y Cefen a'r galon.	4		48	9	9	6	18	5	42
3	f	Noe fam ddewi.	5		24	9	52	6	16	5	44
4	G	1 Sul o'r grawŷs.	Y bol ar perfedd.	5		56	10	35	6	14	5	46
5	a	Theophilus.	6		12	11	15	6	11	5	49
6	b	Pryden.	Cluniau,	—	12	0	6	8	5	52
				lleuad yn Codi.
7	c	Thomas, a sannan.	Cluniau.	6	N	20	12	59	6	6	5	54
8	d	Philomen.	Arphed a dirgelwch,	7		40	1	48	6	4	5	56
9	e	Pryden.	9		0	2	37	6	2	5	58
10	f	dŷdd a nôs un hŷd.	dirgelwch.	10		20	3	26	6	0	6	0
11	G	2 Sul o'r grawŷs.	morddwŷd,	11		40	4	15	5	51	6	2
12	a	Gregory.	norddwŷd,	1	B	0	5	4	5	56	6	4
13	b	Tudur, Edward.	mordd▪ŷd.	2		21	5	53	5	54	6	6
14	c	Candŷn myrthyri.	glinniau a garrau.	2		40	6	42	5	52	6	8
15	d	Wŷnebog.	3		0	7	31	5	50	6	10
16	e	Cyfodiad Lazerus.	3		20	8	20	5	48	6	12
17	f	Padrig wŷddel.	Coesau.	3		40	9	9	5	46	6	14
18	G	3 Sul o'r grawŷs.	Coesau.	4		0	9	52	5	44	6	16
19	a	Cymbrŷd.	Traed.	4		40	10	35	5	42	6	18
20	b	Twthert.	Traed.	5		20	11	15	5	40	6	20
21	c	Bened.	Pen ac wŷneb.	—	12	0	5	38	6	22
			lleuad yn machl.
22	d	Benediged.	6	N	40	12	48	5	36	6	24
23	e	Godfridus.	gwddw.	7		42	1	36	5	34	6	26
24	f	Rwirinus.	gwddw.	8		44	2	14	5	32	6	28
25	G	Beichiogiad mair	ysgwŷddau.	9		46	3	2	5	30	6	30
26	a	Castulus.	breichiau.	10		48	3	50	5	28	6	32
27	b	Jo. Erem.	bronnau,	11		50	4	38	5	26	6	34
28	c	Gideon.	bronnau,	12	B	50	5	26	5	24	6	36
29	d	Eustachius.	brwŷden.	1		54	6	14	5	22	6	38
30	e	Guido.	Cefen,	2		26	7	2	5	20	6	40
31	f	Balbina.	Calon.	3		8	7	50	5	18	6	42

MAWRTH. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• llawnlloned y 7 dŷdd, ynghŷlch 2 y boreu.
• 3 chwarter oed y 15 dŷdd, gwedi un y boreu.
• newidio yr 21 dŷdd, arôl 5 o'r prŷdnawn.
• un chwarter oed yr 28 dŷdd, rhwng 2 a 3 or prŷdnawn.

Yn y mîs hwn (gan ddewis y tywŷdd) plennwch a thaclus∣wch siettus Ieuaingc, a gorchguddiwch wraidd eich Coed ffrw∣ŷthlawn y rhain a ddatguddiasoch yn Rhagfŷr a Ionawr, Heu∣wch Gŷrch, a Haidd, a moron Gwnnion a Chochion, win∣wŷns, Melonau, Cucummers, a phôb mâth ar Lysiau Cro∣chon. Plennwch Hartichôcs a Saeds, A heuwch bôb mâth ar hâd gerddi.

Yngynghorwch yn y mîs hwn (os bŷdd achos) a Rhŷw gly∣fyddgar bysygwr. Dymma'r amser goreu yn y flwŷddŷn i ill∣wng gwaed, ac i gymmerŷd Pysygwriaeth os bŷdd achos. Na fwŷtaed nêb ond gweddiedd-dra yn y mîs hwn, a hynnŷ o'r bwŷd a ddygymmyddo oreu a'r Corph, ac a fyddo ffrwŷth∣lawn a mwŷthus-fwŷd. Gochelwch bôb pêth hallt, Purweh eich gwaed drwŷ gymmerŷd pysygwriaethawl ddiod, a gollwng gwaed. Bwŷd a diod melusion sŷdd oreu yn y mîs hwn. Na esgeulused nêb fwŷtta ar foreu Cynyfed.

Iachach iw ymlenwi ar gawl neu bottes pŷs nag ar lîd a Chynfigen yn y mîs hwn. Os gwnewch gawl neu bottes naw∣rhŷw ar y dŷdd Cyntaf o'r mîs, er dim ar a fo rhowch gennin peder ynddo, gwell ŷw gadel yr hôll lysiau eraill allan o hono na'r un llysieuŷn hwnnw.

Têg a sŷch ac eglur ar ddechreu'r mîs, A rhew ar foreuau. Anwadal o'r nawfed dŷdd hŷd ddiwedd y mîs, weithiau glaw, weithiau odwlaw, weithiau Cenllŷsg, weithi au gwŷntiog, wei∣thiau ebrwŷdd gafodŷdd.

EBRILL. 1688.
dyddiau'r mîs.	dyddiau'r wŷthnos.	Y dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	Pen llanw|'r môr.	Haul yn Codi.	Haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				mach
1	G	5 Sul or grawŷs.	Y bol a'r perfedd.	2	B	20	8	38	5	16	6	44
2	a	mynediad Mair i'r Aipht.	3		40	9	26	5	14	6	46
3	b	Richard.	4		56	10	14	5	12	6	48
4	c	Tyrnog, Ambros.	Clunniau,	5		20	11	2	5	10	6	50
5	d	Derfel gadarn.	Clunniau.	—	11	50	5	8	6	52
				lleaud yn Codi.
6	e	Llywelŷn.	yr Arphed a'r dirgelwch.	7	N	0	12	38	5	6	6	54
7	f	Ethelwal Frenin.	8		7	1	26	5	5	6	56
8	G	Sul y Blodau.	9		14	2	14	5	3	6	58
9	a	Albinus.	morddwŷd.	10		21	3	2	5	2	6	59
10	b	y saith gwŷryfon.	morddwŷd.	11	B.	28	3	50	5	0	7	00
11	c	Liberws.	glinniau a garrau.	12		35	4	8	4	58	7	2
12	d	Hugh Esgob.	1		40	4	56	4	56	7	4
13	e	gwener y Croglith.	Coesau,	2		11	5	40	4	54	7	6
14	f	Tiburtius.	Coesau.	2		42	6	40	4	52	7	8
15	G	Sul y Pasc.	Traed,	3		13	7	42	4	50	7	10
16	a	Padarn.	Traed.	3		44	8	44	4	48	7	12
17	b	Anticetus.	pen ac wŷneb.	4		10	9	45	4	46	7	14
18	c	Oswŷn.	4		30	10	56	4	44	7	16
19	d	Timothy.	gwddw,	4		50	12	0	4	42	7	18
20	e	Cadwalad Frenin.	gwddw.	—	12	55	4	40	7	20
				lleuad yn mach
21	f	Seimon.	ysgwyddau,	7	N	40	1	50	4	38	7	22
22	G	Dul y Pasc. bychan	breichian,	8		54	2	45	4	36	7	24
23	a	Siorsŷn sais. Coroni.	dwŷlo.	9		48	3	40	4	34	7	26
24	b	Albertus. (y Brenin.	bronnau,	10		40	4	35	4	32	7	28
25	c	Gwyl St. Matt.	brwŷden.	11		30	5	30	4	30	7	30
26	d	Clari, Cletus.	Cefen,	12		0	6	25	4	28	7	32
27	e	Walburg Frenin.	Calon.	12	B	40	7	20	4	26	7	34
28	f	Fitalus Ferthŷr.	y bol a'r perfedd.	1		18	8	15	4	24	7	36
29	G	2 Sul gwedi'r pasc.	1		50	9	10	4	22	7	38
30	a	Josua.	2		25	10	5	4	20	7	40

EBRILL. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• llawnlloned y 5 dŷdd, 4 mŷnud gwedi 6 o'r prydnawn.
• 3 chwarter oed y 13 dŷdd, 4 mŷnud arôl hanner dŷdd.
• newidio yr 20 dydd, hanner awr gwedi 3 y boreu:
• un Chwarter oed y 27 dŷdd, rhwng 6 a 7 y boreu.

Yn y mîs hwn heuwch gywarch a llîn. A gosodwch bolion i'ch Hops, heuwch bôb mâth ar hâd gerddi, helaethwch gy∣fyngder y Gwenŷn drwŷ egorŷd drws eu Cychau, a'u gillwng i gasglu eu Cyfreidiau erbŷn gauaf arall: Dirisclwch rîscl i'r Barcwŷr yn y mîs hwn. Edryched pôb hwswi ddâ at eu ger∣ddi, a meddylied mewn amser am Lyfodraeth eu buches. Pôb trînŷdd gerddi a ddylent hau ar sychder, a phlannu ar lybaniaeth.

Pysygwriaeth yn y mîs hwn sŷ brydlawn iawn, ac ymddisba∣ddu neu yrloesi'r Corph, a gollwng gwaed: A garo ei Jechŷd ymgadwed heb yfed gwîn yn y mîs hwn, oblegŷd i fôd yn gwrei∣ddio amriw o ddoluriau ynghorph y sawl a'i hyfo yn Ebrill, ac yn dinistrio enioes llawer glanddŷn oddiar wŷneb y ddaiar. Yn y mîs hwn bŷdd pôrs y Corph yn egored, ac yn gymwŷs i dder∣bŷn pysygwriaeth; ac am hynnŷ dymma 'r amser Cyfleusaf a hawsaf i ymwared oddiwrth bôb afiechŷd, ac i Jachau y nêb a fo yn gofidio dan gaethiwed eu doluriau.

Os digwŷdd y mîs hwn yn dêg bŷdd yr adar pluog yn llawer dedwyddach na'r merched boneddigion, oblegŷd pan godo'r Adar y boreu byddant drwsiadus yn ddi drafferth, a bŷdd rhaid i'r merched boneddigion gael dwŷ awr neu dair i wisgo amda∣nŷnt: ac heblaw hynnŷ mae'r adar yn daclus iawn heb gôst, y prŷd y bo gwchder, y gwragedd yn magu Consymsiwn ym mho∣ccedau eu gwŷr.

Mae'r plannedau yn addo tywŷdd Cymhedrol i'r tymmor yr hanner Cyntaf or mis hwn, hynnŷ ydiw, Claear a thymherus, ag ymbell gafod o wlaw; A Thua 'chanol y mîs bŷdd tebŷg i oeri, ac i biccio ymbell gafod ddicllon o wlaw neu ôdwlaw, a pheth rhew ar forenau yn diflannu blodeuau'r Coedŷdd. Pôth Teccach tua'r diwedd.

MAI. 1688.
dyddiau'r mîs.	dyddiau'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llanw|'r môr.	haul yn Codi	haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				mach.
1	b	St. Philip, a St. Iago.	Cluniau,	3	B	10	10	05	4	19	7	41
2	c	Anthonasius.	Cluniau.	3		50	11	00	4	17	7	43
3	d	Dyfais y groes.	Arphed a dirgelwch,	4		10	11	30	4	15	7	45
4	e	Melangell.	4		20	12	00	4	13	7	47
5	f	Gothard.	Arphed,	—	12	49	4	12	7	48
				lleuad yn Codi
6	G	3 Sul gwedi'r pasc.	morddwŷd,	8	N	36	1	41	4	11	7	49
7	a	Stanislos.	morddwŷd	9		0	2	33	4	10	7	50
8	b	Infental.	glinniau,	9		36	3	25	4	8	7	52
9	c	Nicholas.	garrau.	10		20	4	17	4	7	7	53
10	d	Pencrat.	Coesau,	11		0	5	9	4	6	7	54
11	e	Cristian.	Coesau,	12	B	27	6	1	4	4	7	56
12	f	Penusus.	Coesau.	12		54	6	53	4	3	7	57
13	G	4 Sul gwedi'r pasc.	Traed,	1		20	7	45	4	2	7	58
14	a	Boniffas.	Traed.	1		43	8	37	4	0	8	0
15	b	Sophia.	pen ac wŷneb.	2		10	9	29	3	59	8	1
16	c	Granog.	2		36	10	21	3	57	8	3
17	d	Dynstan.	gwddwf,	3		0	11	13	3	56	8	4
18	e	Sewel Esgob.	gwddwf.	—	12	00	3	54	8	6
				lleuad yn machlŷd.
19	f	Sarah.	ysgwŷddau,	8	N	30	12	45	3	52	8	8
20	G	5 Sul gwedi'r pasc.	breichiau.	9		00	1	30	3	51	8	9
21	a	Collen.	bronnau,	9		30	2		3	50	8	10
22	b	Helen Frenhines.	brwŷden.	10		00	3	00	3	49	8	11
23	c	Wiliam.	y Cefen a'r galon.	10		30	3	45	3	48	8	12
24	d	Dydd Jou derchaf.	11		00	4	20	3	47	8	13
25	e	Urbanws.	11		30	4	15	3	46	8	14
26	f	Edward.	y bol a'r perfedd.	12	B	02	5	00	3	45	8	15
27	G	6 Dul gwedi'r pasc.	12		33	5	45	3	45	8	15
28	a	Jonas.	Cluniau,	1		00	6	36	3	44	8	16
29	b	Gwyl y Brenin.	Cluniau,	1		30	7	13	3	43	8	17
30	c	Wigand.	Cluniau.	2		00	8	20	3	42	8	18
31	d	Petronel.	Arphed.	2		30	9	00	3	42	8	18

MAI. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• llawnlloned y 5 dŷdd, Rhwng. 9 a 10 y boreu.
• 3 chwarter oed y 12 dŷdd, ynghŷlch 7 o'r prŷdnawn.
• newidio y 19 dŷdd, ar ôl 4 y boreu.
• un chwarter oed y 26 dŷdd, Cŷn 11 o'r nôs.

Y mîs hwn sŷ'n gwahadd yr hwswi Lwŷddiannus, a'r gwŷr penigamp, (sef y pysygwŷr a'r pothecaris) i osod eu stiliau ar waith. Yn nechreu y mîs hwn heuwch a phlennwch bôb llysiau hâf tyner, y rhain na ddygymmyddant ag oerdra'r hîn yn gŷnt o'r flwŷddŷn. Chwynnwch Erddi eich Hops, a thorwch bôb ofer ganghennau. Difwsoglwch eich Coed, a'ch gerddi: A chwŷnnwch eich ydau.

Codwch yn foreu, a rhodiwch y meusŷdd a'r gerddi, a hynnŷ ar lan afon os Cewch y fâth gyfleuŷstra, pôb gardd a gwrŷch yn y mîs hwn a wasanaetha am bysygwriaeth. Ymmenŷn mai, a sage neu sâeds sŷdd enllŷn iachus ar foreu, A Glouw faidd sum∣mel sŷdd well na gwîn; Cwrw ysgyrfi, A Bîr wermod sŷ ddiod iachus. Bwŷtta ac yfed yn foreu sŷ ddâ er mwŷn iechŷd. Ond pôb bwŷdŷdd a fônt wresog eu naturiaeth, A phôb hâllt fwŷd sŷdd afiachus yn y mîs hwn.

Y mîs hwn sŷ fîs Carwriaeth, ac am hynnŷ Cynghorwn y gwŷr ifaingc i edrŷch attŷnt eu hŷnain, o blegŷd sôd y mer∣ched yn debŷg i ffidil a fae a phedwar o linynnau neu dannau iddi, yr rhain ydŷnt, gweddeidd-dra, Cywirdeb, hyswiaeth, a morwŷndod; pan fô ar ffidil eisiau un o'i phedwar tant ni thiwnnia hi yn hyfrŷd; Ac fellu am y merched, os bŷdd ar∣nŷnt eiseu un o'r pedwar priodolderau a henwŷd uchod, ni wnant fwŷ hysrŷdwch i ŵr nag a wnae ffidil ddi dannau.

Disgwilir tegwch ar ddechreu'r mîs hwn, ac ymbell ga∣fod o wlaw tua'r Cauol, a thêg drachefen tua'r diwedd ac anwadal.

MEHEFIN. 1688.
dyddiau'r mîs.	dyddiau'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llanw|'r môr	haul yn Codi	haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				m.
1	e	Tegla.	Arphed	3	B	00	10	0	3	42	8	18
2	f	Gwŷfen.	morddwŷd,	3		30	11	0	3	42	8	18
3	G	y Sul Gwyn.	morddwŷd.	—	12	0	3	42	8	18
				lleuad yn Codi.
4	a	Hedrog.	gliniau, a garrau.	8	N	30	12	55	3	41	8	19
5	b	Nichodemus,	9		0	1	50	3	41	8	19
6	c	Narbert.	9		30	2	45	3	41	8	19
7	d	Paul.	Coesau,	10		0	3	40	3	41	8	19
8	e	Wiliam Esgob.	Coesau,	10		30	4	35	3	41	8	19
9	f	Barnim.	Traed,	11		16	5	30	3	41	8	19
10	G	Sul y Orindod.	Traed.	11		50	6	25	3	41	8	19
11	a	St. Barnab. y dŷdd hwŷaf.	pen ac wŷneb.	12	B	20	7	20	3	41	8	19
12	b	Blandin.	12		40	8	15	3	41	8	19
13	c	Sannan.	gwddwf,	1		10	9	10	3	41	8	19
14	d	Valerius.	gwddwf.	1		40	10	05	3	41	8	19
15	e	Trillo	ysgwŷdd.	2		10	11	3	3	41	8	19
16	f	Elidan, Curig.	breichiau.	3		0	12	0	3	41	8	19
17	G	1 Sul gwedi'r drin.	bronnau,	—	12	48	3	41	8	19
				lleuad yn machlud.
18	a	Homer.	bronnau,	8	N	30	1	36	3	41	8	19
19	b	Lenard.	bronnau.	9		0	2	24	3	42	8	18
20	c	Regina.	Cefen,	9		30	3	12	3	42	8	18
21	d	Alban.	Calon.	10		0	4	0	3	42	8	18
22	e	Gwen frewi.	y bol a'r perfedd.	10		30	4	48	3	43	8	17
23	f	Basilius.	10		56	5	36	3	43	8	17
24	G	Gwyl St. Ioan fed.	Cluniau,	11		10	6	24	3	44	8	16
25	a	Elogius.	Clunniau,	11		36	7	12	3	45	8	15
26	b	Tyrnog, Twrog.	Clunniau.	12	B	6	8	0	3	46	8	14
27	c	y 7 Cyscaduriaid.	Arphed	12		50	8	48	3	47	8	13
28	d	Leo.	dirgelwch.	1		20	9	36	3	48	8	12
29	e	Gwyl S. Pet. a Paul	morddwŷd,	1		50	10	24	3	49	8	11
30	f	Ymchwel Paul.	morddwŷd.	2		45	11	12	3	50	8	10

MEHEFIN. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• llawnlloned y 3 dŷdd, Cŷn 10 o'r nôs.
• 3 chwarter oed y 10 dŷdd. Cyn 6 o'r prŷdnawn.
• newidio y 17 dŷdd, arôl 8 o'r prŷdnawn.
• un chwarter oed y 25 dŷdd, rhwng 3 a 4 o'r prŷdnawn.

Ar y llawn lloned yn y mîs hwn a'r nesaf, Cesclwch y llysiau a gadwoch yn sŷch drwŷ'r flwŷddŷn, Gosodwch eich Rhôsmari, a'ch Gilifflowers, Heuwch eich Lettus, a'ch Redis 3 neu 4 diwrhod o flaen y llawnlloned, ac yna nî hâdant yn wŷllt: Cneifiwch eich delaid Cŷn y llawnlloned. Gwiliwch dori lly∣fiau, neu bwŷsîau a Chyllell neu arf, ond a'ch bysedd.

Nid niwed iw chwŷs a ddêl drwŷ weithio mewn gweddeidd∣drao boen. Arferwch ysgafnder neu weddeidd-dra o fwŷd yn y mîs hwn, ac na ddioddefwch i'ch meddyliau redeg ar anlladrwŷdd. Peryglus iw Cysgu neu orwedd yn hîr ar y ddaiar. Ysed diod oer pan fo'r Corph yn wresog, sŷdd lawer afiachach na nofio dros afon ar Rew ac Eira. Yr amser hwn sŷ brydlawn i hel Rhosau, a phôb mâth ar lysiau, ac iw distilio hwŷnt. Bydded eich lluniaeth yn fychan ei sylwedd, o her∣wŷdd ni ddygymmŷdd a'r Corph mo'r llawndra o fwŷd fel yn misoedd oerach. Maidd glâs lle' berwer ynddo lysiau oer o naturriaeth sŷdd iachus.

Cariad a phottes pŷs sŷdd bethau peryglus i ymhel a hwŷnt yn y mîs ymma, rhag osn i'r naill dorri'r galon, ac i'r llall do∣rri'r bol, ni pheru pottes pŷs trwŷ'r flwŷddŷn; ond Ca∣rriad, megis Cwrrw a thybacco sŷdd bôb amser mewn ffasiwn.

Tywŷdd tymherŷs, a pheth gwlaw ar y dechreu; a gwrês mawr a ddisgwilir Cŷn yr ail sûl o'r mîs. A thua diwedd y mîs bŷdd bêth oerach, ac ymbell gafod ar rŷw ddy∣ddiau.

GORFENNAF. 1688.
dyddiau'r mîs.	dyddiau'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r lyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llanw|'r môr	haul yn Codi	haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
1	G	3 Sul gwedi'r drin	morddwŷd,	3	B	40	11	12	3	51	8	9
2	a	gwŷl fair.	glinniau,	—	12	0	3	52	8	8
				lleuad yn Codi.
3	b	Marthin, Pebling.	garrau.	8	N	45	12	48	3	53	8	7
4	c	Ulricus.	Coesau,	9		10	1	36	3	53	8	7
5	d	Auselm.	Coesau.	9		35	2	24	3	54	8	6
6	e	Ersull, Esaias broph.	Traed,	10		0	3	12	3	55	8	5
7	f	Thomas, Child.	Traed.	10		25	4	0	3	56	8	4
8	G	4 Sul gwedi'r drin.	pen ac wŷneb.	10		40	4	48	3	56	8	4
9	a	ganedigaith mair fag.	11		10	5	36	3	57	8	3
10	b	gwŷl gywer.	gwddwf,	11		40	6	24	3	58	8	2
11	c	y saith frodur.	gwddwf.	12	B	20	7	12	3	59	8	1
12	d	Harri.	ysgwyddau.	1		0	8	0	3	59	8	1
13	e	Doewan.	breichiau.	1		40	8	48	4	0	8	0
14	f	Garmon, banaf.	dwŷlo.	2		20	9	36	4	2	7	58
15	G	5 Sul gwedi'r drin.	dwŷfron,	3		10	10	24	4	3	7	57
16	a	Cynllo.	dwŷfron.	4		0	11	12	4	4	7	56
17	b	Alexius.	Cefen,	—	12	0	4	6	7	54
				lleuad yn machl.
18	c	Edwart.	Calon.	8	N	0	12	48	4	7	7	53
19	d	dyddiau'r Cŵnyn dechreu.	bol,	8		20	1	36	4	8	7	52
20	e	Joseph.	perfedd.	8		40	2	24	4	10	7	50
21	f	Daniel.	Cylla.	9		0	3	12	4	11	7	49
22	G	6 Sul gwedi'r drin.	Cluniau,	9		20	4	0	4	12	7	48
23	a	Apolinarus.	Clunniau.	9		50	4	48	4	14	7	46
24	b	Christina.	Arphed,	10		6	5	36	4	15	7	45
25	c	Gwyl St. Iago.	Arphed	10		55	6	24	4	17	7	43
26	d	Ann mam mair.	dirgelwch.	11		24	7	12	4	18	7	42
27	e	Martha.	morddwŷd,	12	B	23	8	0	4	20	7	40
28	f	Samson.	morddwŷd.	1		20	8	48	4	22	7	38
29	G	7 Sul gwedi'r drin.	glinniau,	2		21	9	36	4	23	7	37
30	a	Abdon.	garrau.	3		20	10	24	4	25	7	35
31	b	Germon.	Coesau.	4		20	11	12	4	27	7	33

GORFENNAF. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• llawnlloned y 3 dŷdd, rhwng 8 a 9 y boreu.
• 3 chwarter oed y 10 dŷdd, ar 3 y boreu.
• newidio y 17 dŷdd, Cŷn 8 y boreu.
• un chwarter oed y 25 dŷdd, rhwng 8 a 9 boreu.

Os mynnech gael eich tai yn ddi chwain, tenwch lyfiau Rue, a wermod, a bumlust rhŷd eich lloriau, ag yno ni ddawnsia 'r chwain pa Cênt fiwsicc. Ar y llawn lloned heliwch eich llysi∣au, a'ch hadau: gwŷfwch eich llysiau mewn Cysgod ac nid yn yr haul, o blegŷd fôd naturiaeth yr haul i lwŷr sugno pôb lleithdra, etto iw Cadw rhag llygru gadewch i'r haul dywŷnnu ychydig arnŷnt ymbell waith.

Gochelwch frydaniaeth mawr ac oeri yn fŷan ar ôl bryda∣niaeth, o blegŷd drwŷ'r achos hwnnnw bŷdd amriw ddoluriau y mîs hwn. Gwiliwch yfed gormod, bwŷttewch yn-ddiymmei∣riach, a bwŷd oer sŷdd oreu, ymgedwch fwŷa galloch oddiwrth bysygwriaeth yn y mîs hwn. Iachach iw dŵr yr Afonŷdd na dŵr y ffynhonnau y mîs hwn. Yn amser Clefydon Cedwch eich ffynestri yn gaead nes llewyrchu o'r haul. Mŵgderthwch eich ystafellau a phûg ar dân glô bôb boreu drwŷ 'r mîs hwn yn amser Clefydon. Cymmerwch gardum benedictum, berrwch hwynt, ac yfwch o'r berwad bôb boreu ar eich Cyth∣lwng.

O'r hôll fisoedd yn y flwŷddŷn, y mis gwresog hwn sŷdd oreu i briodi ynddo i dreio Carriad gwraig, oblegid os gor∣wedd hi yn glos wrth ei gŵr y mîs ymma, nag amheued êf na wnelo hi hynnŷ ar hîn oer.

Os gelli 'r Coel ar y plannedau bŷdd gwresog iawn ar ddechreu'r mis hwn. Tua'r pummed dŷdd bŷdd beth oerach. A thua chanol y mîs bŷdd Tymmherus a llariaidd. A rhai Cafodŷdd Tua'r diwedd.

AWST. 1688.
dydiau 'r ms.	dyddiau 'r wythnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llan∣nw'r môr.	haul yn Codi.	haul yn ma∣chlu.
				A.		M	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				lleuad yn Codi.
1	c	Dŷdd Awst.	Coesau.	7	N	40	12	0	4	35	7	25
2	d	Moses.	Traed,	8		10	12	48	4	36	7	24
3	e	Pendefig.	Traed.	8		40	1	36	4	38	7	22
4	f	Aristarcus.	y pen a'r wyneb.	9		10	2	24	4	40	7	20
5	G	8 Sul gwedi'r drin.	9		40	3	12	4	41	7	19
6	a	gwêdd newid Jesu.	10		10	4	0	4	43	7	17
7	b	Afra.	gwddwf,	10		40	4	48	4	45	7	15
8	c	illog o hîrnant.	gwddwf.	11		10	5	36	4	47	7	13
9	d	Julian.	ysgwyddau.	11		40	6	24	4	48	7	12
10	e	Lawrence.	breichiau.	12	B	10	7	12	4	50	7	10
11	f	Gilbart.	bronnau,	1		0	8	0	4	52	7	8
12	G	9 Sul gwedi'r drin.	bronnau.	1		50	8	48	4	54	7	6
13	a	Hippolitus.	y Cefen a'r galon.	2		40	9	36	4	56	7	4
14	b	Betram.	3		30	10	24	4	58	7	2
15	c	gwŷl fair.	—	11	12	5	0	7	0
				lleuad yn machlud.
16	d	Rochws.	y bôl a'r perfedd.	7	N	0	12	0	5	2	6	58
17	e	Hart fford.	7		30	12	48	5	4	6	56
18	f	Helen.	Clunniau,	8		0	1	36	5	6	6	54
19	G	10 Sul gwedi'r dri.	Clunniau,	8		26	2	24	5	8	6	52
20	a	Barnard.	Clunniau.	8		50	3	12	5	10	6	50
21	b	Anthanasius.	Arphed,	9		8	4	0	5	12	6	48
22	c	Gwŷddelan.	dirgelwch.	9		35	4	48	5	14	6	46
23	d	Zachews.	morddwŷd,	10		40	5	36	5	16	6	44
24	e	Sr. Bartholomews.	morddwŷd,	11		50	6	24	5	18	6	42
25	f	Lewis frenin.	morddwŷd.	1	B	0	7	12	5	20	6	40
26	G	11 Sul gwedi'r dri.	glinniau,	2		5	8	0	5	22	6	38
27	a	dyddiau'r Cŵn yn diwedd	garrau.	3		10	8	48	5	24	6	36
28	b	Augustin.	Coesau,	4		15	9	36	5	26	6	34
29	c	Jefan y Coed.	Coesau.	5		2	10	24	5	28	6	32
30	d	gwŷl deilo.	Traed,	—	11	12	5	30	6	30
31	e	Adrian Esgob.	Traed.	6	N	04	12	0	5	32	6	28

AWST. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• Llawnlloned y dŷdd cyntaf, Cŷn 6 o'r prŷdnawn.
• 3 chwarter oed yr 8 dŷdd, Cyn 9 y boreu.
• newidio y 15 dŷdd, arol 9 or nôs.
• un chwarter oed y 24 dŷdd, Cŷn un y boreu.
• llawnlloned yr 31 dŷdd, rhwng 2 a 3 y boreu.

Yn y mîs hwn (os rhŷdd eich Cynhauaf gennad i chwi) heuwch eich llysiau gauaf ar y chwarter Cyntaf o'r lleuad, heliwch eich hâd gerddi ychydig Cyn y llawnlloned.

Gweddeidd-dra neu ysgafnder o fwŷd sŷdd oreu yn y mîs hwn, drŵg iw Cysgu yn fŷan ar ôl bwŷb, Gochelwch oeri yn fŷan ar ôl Twmniad. Gochelwch gymmerŷd pysygwriaeth na gollwng gwaed pan fyddo'r hîn yn wresog yn nyddiau'r Cwn, ond os bŷdd yr hîn yn oer gellwch feiddio pysygw∣riaeth a gollwng gwaed (os bŷdd achos yn peri) fel amser arall. Gwiliwch bôb ymloddeth neu Syrffet drwŷ dwŷmno ac oeri, o blegŷd i maent yn magu amriw ddoluriau. Nag arferwch gysgu llawer, yn enwedig ar brŷdnawn, o blegŷd i mau yn magu Caethiwed i'r Afu neu'r Iau, doluriau pen, y Crŷd poeth, ac amriw ddoluriau eraill o'r fath hynnŷ. Gwîn Côch, a chlaret sŷdd odidawg i blant rhag y llynger.

Os digwŷdd i neb ei làdd ei hun wrth weithio yn y mîs hwn, ni cheif glywed neb yn Cwŷno iddo yn y mîs nesaf. Os dygîr Ceffŷl oddiarnoch yn y mîs hwn, dymmunwch i'r lleidr gael •• tennŷn gydo'r Ceffŷl, oblegŷ arferol yn y wlàd iw i'r Cefful gyfarfod a rheffŷn.

Yr ydis yn ofni mwŷ o wlaw yn y mîs hwn dag a ryngo fôdd i rai, yn enwedig tua channol y mis; Ac o'r 20 dŷdd hŷd ddiwedd y mîs bŷdd Tebŷg i fôd yn dêg, ac yn sŷch.

MEDI. 1688.
dyddiau'r mîs.	dyddiau 'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn, ac Enifail.	Codiad a mach∣ludiad y lleuad.	pen llan∣w'r môr.	haul yn Codi	haul yn mach∣ludo.
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				lleuad yn Codi.
1	f	Silin.	Pen.	7	N	00	12	48	5	35	5	25
2	G	12 Sul gwedi'r drin.	wŷneb.	7		30	1	38	5	37	6	23
3	a	Gregory.	gwddw.	8		00	2	28	5	39	6	21
4	b	Erddul.	gwddw.	8		30	3	18	5	41	6	19
5	c	Marchell.	ysgwŷddau.	9		00	4	08	5	43	6	17
6	d	Idlos.	breichiau.	9		30	5	58	5	45	6	15
7	e	Dynstan.	bronnau.	10		40	6	48	6	47	6	13
8	f	Ganedigaeth mair.	browŷden.	11		56	7	38	5	49	6	11
9	G	13 Sul gwedi'r drin.	y Cefen a'r galon.	1	B	09	8	28	5	51	6	9
10	a	Nicholas.	2		50	9	18	5	53	6	7
11	b	Daniel.	4		19	10	08	5	56	6	4
12	c	Dŷdd a nôs o'r un hŷd.	y bol a'r perfedd.	5		05	10	58	5	58	6	2
13	d	Telemog.	6		00	11	26	6	0	6	0
14	e	Gwŷl y grôg.	Cluniau.	—	12	00	6	2	5	58
				lleuad yn machlud.
15	f	Nicodemus.	Cluniau.	6	N	00	12	45	6	4	5	56
16	G	14 Sul gwedi'r drin.	Cluniau.	6		30	1	30	5	6	5	54
17	a	Lambert.	Arphed.	7		00	2	15	6	8	5	52
18	b	Fferiolus.	Arphed.	7		30	3	00	6	10	5	50
19	c	Theodor.	morddw∣ŷdŷdd.	8		06	4	45	6	12	5	48
20	d	Eustachus.	8		40	5	30	6	14	5	46
21	e	Gwyl St. Matth.	morddwŷd.	9		18	6	15	5	16	5	44
22	f	Maurus.	glinniau.	10		04	7	00	6	18	5	42
23	G	15 Sul gwedi'r drin.	garau.	11		30	7	45	6	20	5	40
24	a	Tecla forwŷn.	Coesau.	1	B	00	8	30	6	22	5	38
25	b	Samuel ganed y fren∣hines.	Coesau.	2		30	9	15	6	24	5	36
26	c	Cyprian.	Traed.	4		00	10	00	6	26	5	34
27	d	Judeth.	Traed.	5		15	10	45	6	28	5	32
28	e	Lioba.	y pen, a'r wŷneb.	6		30	11	23	6	30	5	30
29	f	Gwyl St. Mihan.	—	12	00	6	32	5	28
30	G	16 Sul gwedi'r drin.	gwddwf.	5	N	30	12	50	6	34	5	26

MEDI. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• 3 chwarter oed 6 dŷdd. rhwng 4 a 5 o'r prŷdnawn
• newidio 14 dŷdd cŷN 1 o'r prŷdNawn.
• 1 chwarter oed 22 dŷdd, cŷn 4 o'r prŷdnawn.
• llawnlloned 29 dŷdd, 11 y boreu.

Yn nechreuad y mîs hwn heliwch eich Hops, os bŷdd, eu lliw wedi rhŷdd-felynu, a hynnŷ pan fo'r hîn yn dêg, ac heb ddim Gwlîth ar y ddaear. Lleddwch eich Gwenŷn. gwnewch ferdus yn y mis hwn. Symudwch a gosodwch bôb math ar Rofwŷdd, a llŷsiau gerddi eraill rhwng y ddwŷ wŷl fair. Symydwch Goed yr amser a fynoch o hŷn hŷd Chwefror, ond bydded yn fuan ar ôl newid y Lleuad, a phan fo'r hin yn glaear, ar gwynt o'r Gorllewin neu'r Deheu. torwch Siettŷs. Disgynwch a heliwch ffrwŷthau addfed eich Perllanoedd. Heuwch Rûg a Gwenith a Moron Gauaf. Plennwch Goed Rhôs-cochion, a Gwnion, a Choed Eirin Mair, a Gwŷdd Bar∣beries.

Yrowan gan fôd y flwŷddŷn yn oeri, parodhewch i chwi ddillad Gauaf, a Gwisgwch hwŷ am danoch yn rhyddion i'ch amddiffŷn rhag y pêth a alleu ar ôl hŷn eich gwneuthur yn edifarŷs. Amser Dâ i gymerŷd Pysygwriaeth, ac i ollwng gwaed.

Pwŷ bynnag sŷ 'n amcanu bŷw dros y gauaf, gofaled oreu 'gallo ar gynhauafu ei ŷd mewn dâ drefn: Ac nag ymyf∣yried ar oferedd na gwagedd pan ddyleu ef roddi ei holl-frŷd ar achŷb yr hŷn a 'i Cadwo yn fŷw ar drymder gauaf.

Os gellir hyderu ar dueddiad y planedau Ceir hîn neu dywŷdd têg y rhan fwŷaf o'r mîs hwn, yn enwedig ar ddech∣reu'r mîs; Rhai dyddiau Cymmylog ac ymbell gafod o wlaw tua chonol y mis; Tèg a Thymherŷs drachefen. Ac ar ddiwedd y mîs anwadal a rhai Cafodŷdd.

HYDREF. 1688.
dyddiau 'r mîs.	dyddiau 'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llan∣w'r môr.	haul yn Codi	haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				lleuad yn Codi.
1	a	Germon.	Gwddwf.	6	N.	00	1	30	6	38	5	22
2	b	Henffordd.	ysgwydd.	6		30	2	20	6	40	5	20
3	c	Gerdard.	breichiau.	7		00	3	10	6	42	5	1••
4	d	Ffrancis.	bronnau,	7		30	4	00	6	44	5	16
5	e	Cynhafal.	bronnau,	8		00	4	50	6	46	5	14
6	f	Fflÿdd.	bronnau.	8		30	5	40	6	48	5	12
7	G	17 Sul gwedi'r drin.	y Cefen ar galon.	9		06	6	30	6	50	5	10
8	a	Cynon, Cammar.	9		43	7	20	6	52	5	8
9	b	Denus.	y bôl a'r perfedd.	11		00	8	10	6	54	5	6
10	c	Triffon.	12	B	20	9	00	6	56	5	4
11	d	Pritsiard.	1		40	9	50	6	58	5	2
12	e	Edward.	Cluniau.	3		00	10	40	7	0	5	0
13	f	Telemach.	Cluniau.	4		20	11	20	7	2	4	58
14	G	Ganed. ein Brenin.	Arffed neu'r dirgelwch.	6		00	12	00	7	4	4	56
			lleuad yn machludo.
15	a	Mihangel fechan.	5	N.	00	12	50	7	6	4	54
16	b	Gallus.	5		50	1	40	7	8	4	52
17	c	Etheldred.	morddwŷd∣dŷdd.	6		44	2	30	7	10	4	50
18	d	Gw. St. Luc Efeng.	7		30	3	20	7	12	4	48
19	e	Ptolomy.	glinniau.	8		28	4	10	7	14	4	46
20	f	Gwendolina.	Garrau.	9		20	5	00	7	16	4	44
21	G	19 Sul gwedi'r drin.	Coesau,	10		13	5	50	7	18	4	42
22	a	Mari Sala.	Coesau,	11		00	6	40	7	20	4	40
23	b	Gwŷnog, maethan.	Coesau.	12	B	50	7	30	7	22	4	38
24	c	Cadfarch.	Traed.	2		00	8	20	7	24	4	36
25	d	Crispin.	Traed.	3		30	9	10	7	26	4	34
26	e	Amandus.	y Pen a'r wŷneb.	5		00	11	00	7	28	4	3••
27	f	Ymprŷd.	6		10	11	30	7	30	4	30
28	G	St. Sim. a St. Jud.	gwddwf	7		20	12	00	7	32	4	28
				Cod.
29	a	Narcustus.	gwddwf.	4	N.	40	12	50	7	34	4	26
30	b	Barnard Esgob.	ysgwyddau	5		27	1	40	7	36	4	24
31	c	Dogfael.	breichiau.	6		14	2	30	7	38	4	22

HYDREF. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• 3 chwarter oed y 6 dŷdd, ar 5 y boreu.
• newidio y 14 dŷdd, ynghŷlch 7 y boreu.
• 1 chwarter oedd 22 dŷdd, ar 5 ar y glôch y boreu.
• llawnlloned yr 28 dŷdd ar ol 8 o'r nôs.

Heuwch wenith a Rhûg, Symŷdwch blanhigion a choed ieuaingc ynghŷlch newidiad y Lleuad, Ond nodwch hŷn o ddirgelwch dewisol, yr hŷn iw, pan blannoch Blanhigion, byddwch ofalus i osod yr un ystlŷs tuagat y Deheu ac oedd cŷn ei ddadwreiddio, ac oni wnewch hynnŷ ni thyfant bŷth cystal. Yrwan llwŷr heliwch ffrwŷth eich Perllanoedd, plenwch bôb mâth ar Gnau a Mês. Os ewŷllysiwch gael llawer o Rôsau na thorwch mo'u gwŷdd hwŷ ond ûn waith bôb Dwŷ flynedd.

Y Dillad a wisgasoch yn esgeulus, ac yn rhyddion y Mîs Diweddaf, Byttymwch hwŷ y Mîs hwn o ddifrif; ym wisgwch y prŷd hwn glytta ag alloch i'ch ymddiffyn rhag yr oerfel sŷ'n dyfod yn ddirgel. Niwliau yn y Mîs hwn sŷdd chwanog i fagu yr Anwŷd, Pesychu, a chaethiwed; am hynnŷ ymgyngh∣rwch a'ch Taeliwr fel a'ch Pysygwr.

Er maint a chwiliais o'r sêr, ac a fyfyriais yn sywedyddiaeth, ni fedrais etto wŷbod paham y maer merched boneddigion yn gwisgo siobŷn o Rŷbanau yn eu talcennau. Pan oedd gwŷr boneddigion yn gwisgo Rŷban ar un ysgwŷdd heb ddim ary llall, galleu hynnŷ fôd er mwŷn dynabod yr ysgwŷdd ddeheu oddiwrth yr aswf.

Am ddim ag i rwŷf fi yn ei ddeall, ni bŷdd dim rhew tra 'pyrhatho'r mîs hwn. Onid wŷfi'n Cam gymmerŷd bŷdd amlder o wŷnt mawr iawn, a mynŷch gafodŷdd o wlaw, yn enwedig ar ddechreu'r mîs. Pêth tegrach tua'r Canol, oer ac anwadal tua'r diwedd.

TACHWEDD. 1688.
dyddiau 'r mîs.	dyddiau 'r wŷthnos.	Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llan∣nw'r môr.	haul yn Codi	haul yn mach∣ludo.
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				lleuad yn Codi.
1	d	Gwŷl yr holl Saintc.	bronnau.	7	N.	0	3	20	7	39	4	21
2	e	Gwŷl y meirw.	bronnau.	7		47	4	10	7	40	4	20
3	f	Christiolus. Clŷdog.	Cefen.	8		34	5	00	7	41	4	19
4	G	21 Sul gwedi'r drin.	Calon.	9		21	5	50	7	42	4	18
5	a	Brad y pow. gw.	y bol a'r perfedd.	10		10	6	40	7	44	4	16
6	b	Lenard.	11		00	7	30	7	46	4	14
7	c	Cyngor Cynsar.	12		30	8	20	7	47	4	13
8	d	Tysilio.	Cluniau	2		00	9	10	7	49	4	11
9	e	Post Brydain.	Cluniau.	3		30	10	00	7	51	4	9
10	f	Agoleth.	Arffed neu'r dirgelwch.	5		00	10	50	7	52	4	8
11	G	22 Sul gwedi'r drin.	6		30	11	10	7	54	4	6
12	a	Cadwalad, Padarn.	8		04	11	40	7	56	4	4
13	b	Brisius.	morddwŷd∣ŷdd,	—	12	00	7	58	4	2
			lleuad yn machlud.
14	c	Cadfrael.	4	N.	00	12	50	8	0	4	0
15	d	Neileg.	gliniau a garrau,	5		08	1	40	8	1	3	59
16	e	Edmund Esgob.	6		15	2	30	8	2	3	58
17	f	Hugh Esgob.	garrau.	7		23	3	20	8	3	3	57
18	G	23 Sul gwedi'r drin.	Coesau,	8		31	4	10	8	4	3	56
19	a	Elizabeth.	Coesau.	9		38	5	00	8	5	3	55
20	b	Amos.	Traed,	10		46	5	50	8	6	3	54
21	c	Digain.	Traed.	12		00	6	40	8	8	3	52
22	d	Dyniolen.	y pen ar wŷneb.	1	B	15	7	30	8	9	3	51
23	e	Clement.	2		36	8	20	8	10	3	50
24	f	Crysogon.	gwddwf,	3		50	9	10	8	11	3	49
25	G	24 Sul gwedi'r drin.	gwddwf.	5		10	10	00	8	12	3	48
26	a	Lins ferth ŷr.	ysgwŷddau	6		30	11	00	8	12	3	48
27	b	Allgof.	ysgwyddau	7		40	12	00	8	13	3	47
				Cod.
28	c	Oda, Ruffus.	bronnau	4	N.	00	12	50	8	14	3	46
29	d	Saturnun.	bronnau.	5		03	1	40	8	14	3	46
30	e	Gwyl St. Andrew.	Cefen.	6		06	2	30	8	15	3	45

TACHWEDD. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• 3 chwarter oed y 4 dŷdd, Cŷn 3 o'r prŷdnawn.
• newidio y 13 dŷdd, ynghŷlch 1 y boreu.
• 1 chwarter oed yr 20 dŷdd, arol 4 o'r prŷdnawn.
• llawnlloned y 27 dŷdd, ar ol 7 y boreu.

Gosodwch fonion Afall i blannŷ ynddŷnt ar y chwarter diweddaf o'r Lleuad: Plennwch ffa, a phŷs. heuwch foron gwnion a chochion, Teilwch, a branerwch, eich Gerddi. Dinoethwch wraidd eich Coed Afalau, a gadewch hwŷ fellŷ tan fis Mawrth. Lleddwch eich Môch o flaen ac yn agos ir llawnlloned, ac yna bŷdd ei cîg yn well iw ferwi.

Goreu Pysygwriaeth yn y Mîs hwn iw gweithio yn ddisre∣gedd, a chynhesrwŷdd, a digonedd o fwŷd a diod iachus: ond os bŷdd amgen nag iechŷd yn cystŷddio 'r corph, gorphenwch eich Pysygwriaeth yn y Mîs hwn, ac yna ymgedwch oddiwrtho tan Fawrth o ddigerth bod angenrhaid yn ei ofŷn, bw ŷtewch fwŷdŷdd dâ, ac yfwch ddiod iachus i borthi ac i chwanegu'r gwaed yn y Mîs hwn. byddwch ofalus na wlychoch mo'ch traed, y sawl a wlycho ei Draed y Mîs hwn o ddigerth ei fod yn gynefin iddo, diammeu y bŷdd edifar iddo drwŷ ddioddeu amriw ddoluriau, megis Llysnafedd, Glofoerion, sef Riwms, fflêms, Pesychu a'r Anwŷd.

Mae'r planedau yn dangos y bŷdd y nôs▪ y mis ymma Cud ag y byddeu arfer o fôd ar gyfen i'r mîs hwn, Ac y bŷdd rhai yn Codi Cŷn dŷdd i dori gwŷthi gwaed y lleill, llawr o fòch a gŷll eu bywŷd, wrth hynnŷ. Y Cyfreithwŷr ymhôb gwlad sŷn myfyrio ar ddarparu bol deilad erbŷn y gwilieu, Arian y bobl gwmbrŷs sŷ'n brashau Ceginau'r Cyfreithwŷr: pan elo pawb yn gywir' ac yn eirwir, gwae'r Cyfrithwŷr, o herwŷdd amdwŷa hynnŷ hwŷnt.

Rwisi'n ofni hîn glettach y mîs hwn nag a fŷ er y Rhew mawr, ac yr ymddengus hynnŷ ar ddechreu'r mîs; ondodid rhew ac eira, ac oerfel mawr iawn, heb fawr obaith Tywŷdd tegcach tra 'pyrhatho'r mîs hwn.

RHAGFYR. 1688.
••yddiau 'r mîs.	••yddiau 'r wŷthnos.	Y dyddiau gwŷlon, a'r dyddiau hynod.	Yr Arwŷ∣ddion yng∣horph dŷn, ac Enifail.	Codiad, a mach∣ludiad y lleuad.	pen llanw|'r môr.	haul yn Codi	haul yn ma∣chlud
				A.		M.	A.	M.	A.	M.	A.	M.
				lleuad yn Codi.
1	f	Grŵst.	Cefen.	7	N.	9	03	20	8	16	3	44
2	G	Sul Adfent.	Calon.	8		12	04	10	8	16	3	44
3	a	Castianus.	y bol ar perfedd.	9		15	05	00	8	17	3	43
4	b	Barbara.	10		19	05	50	8	17	3	43
5	c	Cowrda.	Cluniau	11		22	06	40	8	18	3	42
6	d	Nicholas Esgob.	Cluniau	12	B.	40	07	30	8	18	3	42
7	e	Ambros.	Cluniau.	2		00	08	20	8	18	3	42
8	f	Ymddwŷn mair.	Arffed,	3		20	09	10	8	19	3	41
9	G	2 Sul o'r Adfent.	Arffed.	4		40	10	00	8	19	3	41
10	a	Miltiades.	marddw∣ŷdŷdd.	6		00	10	50	8	19	3	41
11	b	Troead y rhôd.	7		05	11	40	8	19	3	41
12	c	Llywelŷn.	morddwŷ.	8		10	12	30	8	19	3	41
				lleuad yn machludo.
13	d	Lucia.	Gliniau.	3	N.	50	01	20	8	19	3	41
14	e	Nicasius.	garrau.	5		10	02	10	8	19	3	41
15	f	Annan. Asar.	Coesau	6		30	03	00	8	19	3	41
16	G	3 Sul o'r Adfent.	Coesau.	8		00	03	45	8	18	3	42
17	a	Tydecho.	Traed,	9		30	04	30	8	18	3	42
18	b	Christopher.	Traed.	11		00	05	15	8	18	3	42
19	c	Nemel.	y pen ar wŷneb.	12	B	16	06	00	8	17	3	43
20	d	Amon.	1		14	06	45	8	17	3	43
21	e	Dŷdd gw. St. Tho.	gwddwf,	2		12	07	30	8	16	3	44
22	f	y 30 merthyron.	gwddwf,	3		10	08	15	8	16	3	44
23	G	4 Sul o'r Adfent.	gwddwf.	4		8	09	00	8	15	3	45
24	a	Adda ac Efa.	ysgwŷdd.	5		6	09	45	8	14	3	46
25	b	Natalic Crist.	breichian.	6		4	10	30	8	14	3	46
26	c	Dŷddgw. St. Step.	bronnau,	7		2	11	15	8	13	3	47
27	d	Dŷddgw. St. Joan.	bronnau.	8		0	12	00	8	12	3	48
				Codi.
28	e	Dŷddy fil teibion.	Cefen.	4	N.	0••	12	45	8	12	3	48
29	f	Jonathan.	Calon.	4		30	01	30	8	11	3	49
30	G	Dafŷdd frenin.	y bol ar perfedd.	5		00	02	15	8	10	3	50
31	a	Silfester.	6		30	03	00	8	09	3	51

RHAGFYR. 1688.

• Y Lleuad sŷdd yn
• 3 chwarter oed y 4 dŷdd, ar ol 6 o'r prŷdnawn.
• newidio y 12 dŷdd, ynghŷlch 7 o'r nôs.
• 1 chwarter oed yr 20 dŷdd, ar ôl 1 y boreu.
• llawnlloned y 26 dŷdd, Cŷn 8 o'r nôs.

Ar y chwartea diweddaf o'r Lleuad y Mîs hwn a'r nesaf, sŷdd amser dà i dorri pôb mâth ar Goed Teiladaeth. Cylhyned yr adar-wŷr ar eu difyrwch. Gorchguddiwch bôb llyfiau blodeuog, a phôb gwŷrdd lysiau daionŷs (oddiwrth oerfel a Themhestl) a Thail braenllŷd Cyffylau. Edrychwch yn fanwl at eich Enifeiliaid, a gwaedwch eich Cyffylau. Hela∣ethdra o ddiod Grêf wrth Dân dâ sŷdd fwŷ dewisol nag ymdrochi y Mîs hwn; yn lle Trysordŷ y Pothecari, dewis∣wch y Gegin, ac yn lle Pysygwriaeth dewiswch Gîga Chawl sef Pottes brâs, bydded llawnder eich Bryddau yn Dystiolaeth o'ch syberwŷd wrth eich Cymydogion tylodion.

Y sawl a fo'n dylawd heb allu rhoi syberwŷd, Dymŷned galon lân i bawb fŷ'n berchen Golud.

A Ddymŷ no gadw ei Gorph o'i Enaid yn ddi friw, dilyned y Cyngor a roddais iddo uchod, sef, ymborthi yn ddi ymeiriach ac yn ddiolchgar, Gan roddi luseni lle byddo ei eisiau, a'r nêb a wnelo fellŷ y flwŷ ddyn yma, a ganmolaf y flwyddyn nesaf.

Bŷdd mwŷ o waith i gygod ac i gerddorion, nag i fedelwŷr a chweirwŷr gwair yn y mîs ymma. Ac yn ei arferol amser ymddengus y Campŷdd gwilieu'r Natalic, gwedi ei Arfogi a bêrau a gobedau, a bwŷdŷdd dâf a diod grêf, yn herrio'r boliau gweigion, a'r Cybyddion i godi yn ei Erbŷn ef os llefa∣sant.

Gobeithio pêth tegcach Tywŷdd y mîs hwn nar mîs diwe∣ddaf, ond nid ar y dechreu; Cyn hanner y mîs disgwilir y llini∣ara'r tywŷdd bêth, ac os oedd rhew o'r blaen, y bŷdd peth meiriol ynghŷlch Canol y mîs; ac ondodid rhew drachefen ar ddiwedd y flwdŷddŷn.