The first-[third] tome of an exact chronological vindication and historical demonstration of our British, Roman, Saxon, Danish, Norman, English kings supreme ecclesiastical jurisdiction from the original planting, embracing of Christian religion therein, and reign of Lucius, our first Christian king, till the death of King Richard the First, Anno Domini 1199 ... / by William Prynne, Esq.

REX Archiepiscopo Cantuar. salutem. Quia assensum Regium E∣lectioni* 1.1 quae dicitur facta in Ecclesia Elyensi vacante ex certis causis non duximus adhibendum. Magistrum Stephanum de Frenese, & Jo∣hannem de Liac. Clericum procuratores nostros constituimus, utrumque eorum in solidum ad ponendum coram vobis nostro nomine contra Electum & Electionem praedictam, prout sibi nomine nostro viderint expedire, promittentes nos ratum & firmum habituros quicquid peripsum vel ipsos nomine nostro super praemissis fa∣ctum fuerit seu procuratum. In cujus, &c. Teste Rege apud Merton. 3. die Januarii.

Et sub hac forma scribitur Archiepiscopo per literas Clausas. Quare Paternita∣tem vestram rogamus, quatenus eidem Electo & parti suae praefigatis certum termi∣num pro vestra voluntate & prout ad vos pertinet, ad examinandum negotium Electionis praedictae ut ibi faciamus per nostros proponi quod Iuri et dignitati nostrae videbitur convenire. Est quid super hoc vestra Paternitas duxerit faciendum, nobis sine morae dispendio significare velitis. Telie ut supra.

The issue of this Election was this; upon the Bishop elect his appeal to Rome, he was confirmed there by the Pope, as Matthew Paris relates.

Dominus Rex qui Dominum Henricum de Wengham, sigilli sui bajulum promo∣vere* 1.2 eupiebat, speciales literas supplicatorias & solemnes Nuncios Conventui Ely∣ensi direxit; petens urgenter et instanter, ut dictum Dominum Henricum in Episcopum et suarum eligerent Pastorem animarum. Conventus autem considerans notitiam sui Superioris, secundum illud Ethnicum,

Ignotum tibi tu noli praeponere noti••.

Ipsum memoratum suum Priorem, Hugonem videlicet de Belesale, in suum Epis∣copum elegerunt. Rex autem iratus forte pro repulsa, Electum non acceptavit, et quibusdam Cavillatoriis exceptionibus ipsum refutavit. Praecepitque, vel conniventibus oculis permisit, ut Johannes Walle∣rannus, cui custodiam Episcopatus illius commiserat, sylvas explanans, omnia devastaret, & Episcopatum suis bonis graviter viduaret. Quod plenius quàm per∣missum fuerat aut concessum, factum est, ita ut inimici Episcopatus lachrymari pos∣sent, & beatam Etheldredam ad vindictam provocari.

Die verò Sanctorum Gordiani & Epimachi, Rege & Archiepiscopo Cantuariensi* 1.3 vigilanter procurantibus, cassatus est electus Elyensis. Cujus loco subrogare laborarunt fratrem Adamum de Marisco, de ordine Minorum. Super quo facto mirati sunt cuncti audientes, quia electus nec electis reprobari de jure po∣terat, nec in eisdem vitium reperiri. Sed praevaricatores, quaerentes no∣dum in scirpo, & angulum in circulo, imposuerunt ei, quod simplex claustralis fuit, nec de negotiis saecularibus exercitatus, vel expertus, et peni∣tus insufficiens ad custodiendum et tuendum nobilem Episcopatum

Elyens. et insulam, quae ab antiquo asylum extitit refugii omnibus oppressis tempore tribulationis. Sed ut certius credebant quam∣plures, hanc gratiam Regiam praecluserunt Monachorum constantia et fidelitas, qui noluerunt petitioni Regis adquiescere, postulantis urgenter et instanter, ut sibi Henricum de Wingam ejus Cancellarium in eorum Episcopum eligerent universi. Et cum talis petitio ignaro ipso Henrico facto fuisset, idem Henricus sciens quod idoneum sibi Conventus elegerat in pastorem, ait Domino Regi: Domine, sinite istum pium Conventum circumvenire, & cum vestris imperiosis & armatis precibus amplius sollicitare. Monachi enim in∣vocata spiritus Sancti gratia, ritè elegerunt idoneum & me meliorem. Absit ut sic occupem tam nobilem Episcopatum, ut usurpem tantum cauteriata conscientia mini∣sterium. In quo meruit grates ab hominibus, & gratiam à Deo Cancellarius repor∣tare. Nec adhuc Regis indignatio est aversa, quin electum et Episcopatum miserabiliter impugnaret. Electus vero confisus de jure suo, Romam aditurus, illico transalpinavit, a Domino Papa consolationem de tanta tribulatione recepturus. Which he thus further relates.

Electus autem post multa damna, ut jus suum persequeretur, Papalem* 1.4 Curiam repentinus petiit et festinus. Archiepiscopus tamen adhuc in per∣secutione ejus obstinatus perseverans, ut Regi complaceret, qui in examina∣tione ipsius electi priùs ab eo facta, nihil invenit scrupulosum, scripsit amicis suis in Curia Romana contra Episcopum electum: ut ibidem eo reprobato, in eundem Episcopatum frater Adam de Marisco subrogaretur. Cui subrogationi idem frater Adam, licet omnem mundanam excellentiam, & multos red∣ditus, frater de ordine Minorum, senex & literatus, habitum religionis assumpturus, reliquisset, dicitur benevolo animo consensisse, juxta illud Ovidiacum:

Vix ergo Saturno quenquam regnante videbam, Cujus non animo dulcia lucr•• forent.

Dominus autem Henricus de Wengham, Cancellarius, pro quo Rex Monachos Elyenses postulaverat, patienter sustinuit, ut aliquis alius in dictum Episcopatum promoveretur, humiliter protestans, quod uterque ipso dignior extitisset. Upon this Bishop elects appeal to Rome, (where money preponderated more then merit or friendship) the Bishop at last returned thence confirmed, to the Kings great dishonour.

Diebus quoque sub eisdem, applicuerunt a Romana Curia redeuntes* 1.5 Episcopus Elyensis, et Abbas Sancti Aedmundi, qui invitis et recalci∣trantibus Rege et Archiepiscopo Cantuariensi, a Domino Papa redie∣runt in statu prospero confirmati. Et sic diatim Rex, pessimo fretus consilio, suam Regiam perdens dignitatem, Ecclesiam studuit multi∣pliciter damnificare.

Yet the King had better successe in the case of the Prior of Norwich, who dyed* 1.6 this year; Hunc quoque electum ritè in Episcopum Norwicensem, Rex consiliis ini∣quorum fascinatus, circiter decennio transacto, quibusdam frivolis exceptio∣nibus cassari procuravit.

Eodem tempore obiit Magister Nicholaus de Fernham, quondam Episcopus Du∣nelmenfis,* 1.7 qui cesserat Episcopatui, ut quietius et liberius fructus car∣peret contemplationis. Quod cum ad notitiam Regis pervenisset, extorsit ab Episcopatu Dunolmensi, eo quod non habuerat integrè custodiam Episcopatus, (this Nicholas holding three Mannors during his life for his support) cum vacaverat tre∣centas marcas, medio videlicet tempore quod erat inter dictum Nicholaum & creati∣onem sive institutionem successoris sui Walteri. Conservatores verò partem dicti Nicholai tuebantur, videlicet Archiepiscopus Eboracensis Walterus, & Episcopus Lon∣dinensis Fulco. Nec erubuerunt Regales tam enorme consilium suo Domino praestitisse.

Eodemque anno, Monachi Coventrenses, cum cessisset Episcopus Rogerus de West∣ham,* 1.8 propter suum senium & infirmitatem, elegerunt sibi in suum Episcopum, & suarum Pastorem animarum magistrum Rogerum de Molend. Domini Regis nepo∣tem, quem Rex accepit, et ut decuit, acceptavit. Nec eum ho∣neste potuit, ut consuevit de aliis, reprobare. Porro supplicave∣rat Conventui, ut Thesaurarium suum, Philippum scilicet Luvel, sibi eligeret in Pastorem. Ideircò dictum magistrum Rogerum, Domino Regi acceptabi∣lem, imò & nepotem, procurante insuper Comite Richardo, ipsius Rogeri avuncu∣lo, Conventus elegit memoratus.

How the Bishops in those dayes for mony, procurred dispensations from Rome, to* 1.9 hold their former Ecclesiastical rents, dignities and livings, in Commenda with their Bishopricks, will appear by these 2. presidents this year, thus Recorded by Mat. Paris. Cum autem rediisset à Curia Romana electus Sarisburiensis, magister videli∣cet Aegidius de Bridelesforde, manifestavit palàm, quòd Roma strenuè impetrave∣rat; ut scilicet liceret ei pristinos redditus retinere, et etiam Deca∣natum, quorum flagrantiam olfecerat: quod nuper novum habeba∣tur, sed jam toties, non sine retributione permissum, nulli stu∣porem generavit. And repeating it two pages after he adds, quod est u∣num de novitatibus Romae monstruosis, quos Roma pariendo abor∣tivit.

Et circa festum beati Petri, qui dicitur ad vincula, confirmatus est in Episcopum* 1.10 Norwicensem, magister Simon de Wanton, qui illico cùm Monachi Norwicenses ipsum elegissent, misit nuntios expeditissimos ad Curiam (Romanam) ubi profufis non paucis muneribus, impetravit dispensationem pristinos reddi∣tus suos per quatuor annos retinendi, licet Episcopatus suus suffi∣cienter omnibus bonis instauraretur. Et hoc genus beneficii in Curia Romana jam jam consuetudinem est sortita. Yea ever since that in England and Ireland, not only among Popish but some avaritious Protestant Bishops, who mind more their private filthy lucre, then their own or peoples souls.

Eodem tempore quidam novus ordo fratrum Londini apparuit, & incognitus,* 1.11 Papale tamen autenticum palam ostendens, ità ut tot ordinum confusio videretur, qui, quia saccisincedebant induti, Fratces saccati vocabantur. Most likely this Avaritious, Symoniacal Pope Alexander, (who was rather Judas his successor, who carried the Bagg••, then Peters) instituted this new order, to help fill his Bagge and Sachel by these Fratres saccati, imployed to promote his rapines, and revenues as the Freers, Minorites and Predicants were.

Pope Alexander and his Cardinals at Rome, minding nothing but the advance∣ment of their own power and filthy lucre, though with the intolerable vexation and undoing of all others, by their absolute usurped Tyrannical Authority, publish∣ed this new statute at Rome instead of preaching the Gospel of Jesus Christ, and fee∣ding his sheep.

Eodemque anno statutum esse Romae a Domino Papa et fratribus Car∣dinalibus,* 1.12 qui vigilanter sua temporalia procurant commoda et E∣molumenta, aliena non curantes, ut quilibet, qui in Abbatem ex∣emptum ex tunc eligeretur, Romanam curiam adiret confirmandus et benedicendus. Per quod enorme statutum religio patuit discri∣mini, et Ecclesia prosperitate temporali constat destituta. Non enim religiosis necesse est, maturam et religiosam personam eli∣gere, sed aliquem semisaecularem virum, cui plus equus quam ae∣quitas, plus lex Justiniani, quam lex Domini, convertens animas, placuerit, in animarum suarum Pastorem. Praeterea esto quod ta∣lis eligatur, alius enim reprobabitur per Regem et suos satellites, mora protracta in ejusdem transalpinatione diuturna, forte cassabitur Electus, vel electio reprobabitur, vel forte Electus obiter morietur. Conventus languebit, et Rex, in cujus manu omnia confiscabun∣tur, pro voluntate diripiet et absorbebit.

What imperious and frequent Provisions this Pope then granted to St. Alban••s, and other Monasteris to strip them of their rights of Patronage, notwithstanding all their priviledges ratified by Royal Charters and former Popes Bulls, will appear, as by the premises, so by this new president this year.

In fine vero Martii misit Papa Abbati S. Albani mandatum im∣periosum,* 1.13 ut cuidam Romano provideret competens beneficium, cum tamen cuidam alii Romano non fecisset satis, qui tam urgentes, imo instantiores literas provisorias paucis ante diebus bajulasset. Et sic jam conglobatim miseriae in Anglia miseriis cumulantur, adeo ut desiderarent Praelati ab hujus incolatu saeculi liberari. Iam enim non Sarae liberae, sed Agar ancillae filii spurii reputati, libertate, qua nos Christus liberavit spoliantur.

How injuriously and tyrannically the Pope proceeded this year against the Arch∣bishop of York, for opposing the fraudulent in••rusion of a Porrayner into the Deana∣ry by the Popes provision, is thus recorded.

Romanus ille qui se in Decanatum Eboracen. vulpino more ingessit,* 1.14 et in hora prandii stallum in choro Decani furtim occupavit, arma∣tus favore et protectione Papali, Archiepiscopum variis injuriis et damnis fatigatum, fecit suspendi, licet insontem, et virum om∣ni praeditum sanctitate. Tandem post multas disceptationes, pro¦bono pacis recepit dictus Romanus centum marcas annuas ab Eccle∣sia Eboracensi, donec eidem uberius provideatur.

Tempore sub eodem, aggravavit manum suam Dominus Papa in* 1.15 Archiepiscopum Eboracensem, jussitque eum ignominiose nimis in to∣ta Anglia excommunicari, accensis candelis, et pulsatis campanis, ut tali terrore ac tanto suam constantiam enervaret. Ipse tamen Archiepis∣copus exemplo B. Thomae Martyris, & exemplo ac Doctrina B. Aedmundi, quon∣dam Magistri sui, informatus, necnon & B. Roberti Episcopi Lincolniensis, fidelicate eruditus, de solatio coelitus mittendo minimè desperavit, omnem Papalem ty∣rannidem patienter sustinendo. Nec opimos Ecclesiae suae redditus transalpinis indignis et incognitis conferre volebat, nec curavit voluntati Papali, relicto Iuris rigore, muliehriter obedire vel in∣clinari. Quapropter quanto magis praecipiente Papa malediceba∣tur, tanto plus a populo benedicebatur, tacite tamen, propter metum Romanorum.

Yet these unjust vexations so greived the Archbishop, that he died the next year, out of grief and vexation, inveighing much against the Popes oppressions at his death, and appealing him to the tribunal of Jesus Christ, in an Epistle sent unto him, which this Atheistical Pope derided, proceeding still in his augmented rage against this consciencious Prelate, as his predecessor did against Grosthead; as these passa∣ges informe us.

Et circa ascensionem, Archiepiscopus Eboracensis, ut cum Domino ascenderet,* 1.16 et de carcere mundi ad coelum ascendens, avolaret; dum constan∣ter contra Romanae curiae tyranidem, quoad poterat, pro Ecclesia sua viriliter dimicavit, multis tribulationibus lacessitus, pro ista vita mundana, regnum coelorum, ut veraciter creditur, suis lau∣reatus meritis commutavit. Iste verò Archiepiscopus Sewallus, beati Edmundi sequens vestigia pedetentim (utpote ipsius in scholis auditor, discipulus, & con∣scholaris) ipsi nitebatur prorsus foeliciter assimulari, & in moribus conformari. Nec censeo praetereundum, quòd huic suo charissimo beatus Edmundus Lector, in Theologia Oxoniali, dicere consuevit diseipulo speciali, O Sewale, Sewale, Mar∣tyr ab hoc seculo transmigrabis, ferro vel saltem gravibus & insuperabilibus in mundo tribulationibus impetitus & trucidatus. Veruntamen sit tibi consolator, qui suo Psal mographo inspiravit, dicens; Multae tribulationes justorum, de quibus quan∣doque omnibus liberabit eos Dominus. Constat autem profectò, multos à seculo Marty∣rer,

sine sanguinis effusione, ut beatum Johannem Evangelistam, & multos alios transmigrasse.

Hic quoque Sanctus Archiepiscopus, cùm mortem suam indubitanter, ut transiret* 1.17 ab hoc mundo praesensisset, erigens se junctis manibus, & in coelum vultum inten∣dens lachrymantem, ait Domine Jesu Christe, judicum justissime, novit infas••••••ile examen tuum quam Papa, quem supra Ecclesiam tuam constitui permisisti gubernandum, meam multipliciter fatigavit innocenti∣am, pro eo, ut Deus scit, et mundus non ignorat, quod indignos prorsus et ignotos no••ui admittere ad regimen Ecclesiarum, mihi, li∣cet indigno, a te commissarum. Veruntamen, ne ex contempta Papali sententia, quamvis injusta, fiat justa, humiliter postulo ab∣solvi talibus vinculis irretitus. Sed ante summum et incorrupti∣bilem judicem ipsum Papam appello, et erunt mihi testes eoelum et terra, quam injuste impetivit me, et lacessitum multipliciter scan∣dalizavit. In amaritudine igitur animae scripsit Papae; exemplo Roberti Lincolniensis Episcopi provocatus, dolens inconsolabiliter, quod tam multiformiter ipsum fatigarat; eo quod inexpertos, et linguae Anglicanae ignaros renuit, ut jam dictum, est acceptare, nunc suspendendo, nunc ab Ecclesia eliminando, nunc crucem auferen∣do, nunc palam per Regnum horribiliter, invitis excommunicato∣ribus excommunicando, diversimode famam suam, non sine magnis damnis temporalibus, denigrando. Conquestus est insuper graviter, quod impetus quorundam clericorum, authoritate Papali protervi∣entium, praecipue magistri Jordani, ad Decanatum hiantis, aegre sustinuerat sed patienter, ut probra patris, non ut Cham, revelan∣do derideret, sed ut Sem absconderet et velaret, hoc breviloquium, ad memoriam saepius revocando:

Es Cham pandendo patris, es Sem probra tegendo.

Humiliter igitur in scripto suo & instanter, sicut memoratus Episcopus Lincolni∣ensis Robertus fecerat, petiit, ut consuetas tyrannides temperaret, humi∣litatem sanctorum praedecessorum suorum sequendo. Dirit enim Do∣minus Petro: Pasce oves meas, non tonde, non excoria, non eviscera, vel devorando consume. Sed Dominus Papa subsannans, et con∣temnens, indignationem concepit non minimam, eo quod in tantam temeritatem et praesumptionem proruperunt, ut Dominum Papam auderent quomodolibet sollicitare, et tam Archiepiscopi Sewalli, quam dicti Roberti Lincolniensis salubribus monitis renuit inclinare.

These 2. learned conscientious Bishops Sewald and Grosthead, reputed it no sin, but their bounden duty to oppose Popes unjust commands and Provisions, even to death, to admonish them of their duties, reprehend their injustice, sins, corrup∣tions, and appeal from their unjust sentences to, and summon them before Christs tribunal in heaven, when they could obtain no justice from, or against their unjust excommunications and other sentences upon earth.

This year, Diebus sub eisdem Magister Rustandus Domini Papae Clericus specialis,* 1.18 accusatus graviter coram Domino Papa est, eo quod propriae utili∣tati intendens plus aequo, possessiones, redditus, et pecuniam sibi vigilanter in Anglia coacervavit, et Regem sibi inclinando et Epis∣copos, factus esset jam non ultimus inter omnes regni Optimatum, locuples et abundans. Yet notwithstanding soon after, Anno. 1258. Venit in Angliam Magister Rustandus, Domini Papae clericus, nesciebatur ad quid, nisi forte ut redditus suos visitaret et colligeret: abundavit enim multis divitiis in Anglia, sibi brevi tempore collatis et conqui∣sitis.

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

Vnde cum Romam ultimo denerat, multorum indignationem incurrit vehementem, et etiam ipsius Domini Papae. (Who purposed ro share with him in his gaines and rapines.) Sed solito medicamine tali infirmitati suffragando, jacturum evasit eminentem. The Pope and his Agents making a com∣mon prey and booty then of England.

What procurations the Archbishop of Messana arrived in England this year, as the Popes legate, exacted, extorted from Bishops and Abbots, with great violence, impudence, pride, and what injuries the Archbishop of Canterbury did to the Bi∣shop of Rochester, still continued notwithstanding all former complaints and Writs, you may understand by this relation of them.

Anno quoque sub eodem imminente quadragesima, missus est a Domino Papa, nes∣ciebatur* 1.19 ad quod, Archiepiscopus Messanensis, in magno apparatu familiae & equorum, videlicet Fratrum de ordine Praedicatorum. Et cum habuisset literas Papales de procuratione exigenda et recipienda, cum magna poena contra∣dictores puniendi, misit literas imperiosas ad quemblibet Praelatum, ut ei secundum quod eisdem significavit in procuraciis, providerent, ita quod ex domo Sancti Albani et ejus cella viginti et unam mar∣cam extorsit. Et cùm venissent Monachi Sancti Albani, ut ipsum in hospitio suo civiliter visitarent, non permissit eos exire, imo ipsos quasi incarcera∣tos retinuit, donec suae avaritiae satisfecissent. Et cum modestè respon∣dissent Monachi, se nullum ibi habere denarium, iratus Archiepiscopus respondit procaciter: Vt quid tam mendici estis? Mittite igitur pro aliquo Mercatore, qui vobis commodare velit: et factum est ita, quia sic oportuit. Non enim permittebantur exire Monachi, quamvis essent de Con∣ventu praeelecti, videlicet Archidiaconus Sancti Alboni, & Dominus Johannes, Ab∣batis bajulus & procurator. Iste fuit Archiepiscopus Messanensis, Frater de ordine Praedicatorum, in quo humilitatem sperebamus uberiorem, quia a Domino Papa de procurationibus extorquendis talem literam me∣ruit obtinere. Frater Johannes, miseratione divina Archiepiscopus Messanensis, dilectis in Christo sibi Abbati & Conventui Monasterii Sancti Albani, Lincolniensis Dioecesis, salutem in Domino. Noveritis vos, &c. Require in Libro Additamen∣torum. Missa est Domino Regi eodem tempore elegans Epistola, ex parte Domi∣ni Papae, ut videlicet errores corrigeret consuetos. Et hoc procuravit Epis∣copus Roffensis Laurentius, multas passus injurias ab Archiepiscopo Cantuariensi Bo∣nifacio, qui manu saeculari armata Roffensis Ecclesiae violenter invasit possessiones, quas potiùs defendere & tueri tenebatur. Cui Archiepiscopo, quia extitit avun∣culus Reginae, Rex &▪ Regina, & Regales universi cornua praestiterunt. Move∣bat insuper dictum Episcopum Roffensem, Archiepiscopatus Eboracensis extermini∣um irrestaurabile, & Elyensis Episcopatus, & aliarum Ecclesiarum vacantium per Regem facta inaudita gravamina, Christi postpositi reverentia, et contemptis clavibus Ecclesiasticis. Et videbat idem Episcopus E∣piscopatui suo, ipso cedente, vel decedente simile discrimen immi∣nere. Tenor autem dictae literae, ab Episcopo memorato impetratae, cujus respon∣sionem Episcopus Romae commorans expectabat, talis est.

Alexander Episcopus, &c. Charissimo in Christo filio illuscri Regi Angliae, sa∣lutem & Apostolicam benedictionem. Cum de tuis charissime actibus digna & ho∣nori congrua referuntur, rumor hic clarus accedit nobis admodum placidus, audi∣tum demulcens aurium & cordis interiora delectans, quod si qua forte prava et modestiae Regali contraria, sinistra de te relatio vel fama turbulen∣ta portaret, obstupescerent utique sensus nostri, et anima intra gra∣vius sauciaretur amaritudine, ob sincerae vinculum charitaris. Sanè intellecto quod Venerabilis frater noster Roffensis Episcopus, ex parte universitatis Praelatorum & Cleri Anglicani Regni, qui per potentiam Regiam se suasque Eccle∣sias in suis juribus et libertatibus deprimi asserunt, ad Apostolicam Sedem accedens, super reformatione status dictarum Ecclesiarum, & Ecclesiasticae libertatis, pro quibus alias tam felicis recordationis Innocentius Papa praedecessor noster, quam nos etiam per nonnullos praefatae universitatis Nuncios

fuimus saepe & saepius requisiti, habebat aliquid coram nobis & fratribus nostris pro∣ponere, juxta quod sibi fuerit à praedicta universitate commissum, per quae forsitan fuisset famae tuae maximè apud Regni Siciliae incolas, qui sperant per te ad antiquas libertates eorum reduci, & sub tuo vigere in bono statu, & conservari Dominio plurimum derogatum. Nos capientes quod honor & fama tua in omni integri∣tate serventur, quodque omnia penitus removerentur quae possent animae tuae pe∣riculum generare, ad instantiam venerabilis fratris nostri Archiepiscopi Tharensis & dilectorum filiorum Electi Sarisberiensis, ac Abbatis Westmonasterii Londonia∣rum nunciorum tuorum, nec non magistri Rustandi Capellani nostri honoris tui fer∣vidi zelatoris, ordinavimus quod prosecutio hujusmodi negotiorum Ecclesiae An∣glicanae, pro quibus praefatus Episcopus venerat, differetur ad tempus: insinuando eidem Episcopo, quod te ad omnia quae liberum pacificum & tranquillum statum prae∣dictarum Ecclesiarum respiciunt authore Domino sic efficaciter inducemus, quod non oportebit eum, vel Coepiscopos suos, & alios praelatos tam seculares quam regulares Regni tui propter hoc amplius laborare. Ideoque Serenitatem Regiam de fratrum nostrorum consilio rogamus, monemus et hortamur attente; et sincera qua te in Domino charitate complectimur suadentes, in re∣missionem peccaminum nihilominus injungendo, quatenus praemis∣sa omnia infra tui claustra pectoris sollicita meditatione revolvens, considerans etiam, quod nunquam remittantur peccata, nisi oblata restituan∣tur▪ quodque nil cuiquam deperit si restituat aliena, quorum misera detentio vergit in salutis propriae detrimentum. Considerans quod tuo specialiter ad hoc accedenti consensu ab universis Archiepiscopis et Episcopis dicti Regni excommunicationis sententia in omnes illos prolata; et per sedem Apostolicam confirmata esse dicitur, qui Ecclesias et Ec∣clesiasticas libertates ac jura et consuetudines liberas earundem, et maxime illas quae in Chartis tuis libertatum communium conti∣nentur, quacunque arte praesumpserint infringere, violare, diminu∣ere, seu mutare. Pensans etiam insuper, quod Coronationis tuae tempore ad conservandum et confodendum jura et libertates hujus∣modi, te juramento praestito diceris astri••xisse, omnesque liberta∣tes, immunitates, ac liberas consuetudines, cunctaque jura ac privi∣legia quae praedicti Episcopi, aliique Praelati, caeteraeque personae Ecclesiasticae; nec∣non & Ecclesiae dicti REgni habuisse noscuntur, eis infra festum Resurrectionis Do∣minicae primò ventum, ob reverentiam Jesu Christi qui te fecit oleo sacri Chrisma∣tis Christum suum, ac crucis honorem cujus es charactere insignitus, pro animae quoque tuae salute, regia liberalitate restituas, Ita quod praedictis Archiepiscopis & Episcopis, Praelatis religiosis, & personis, materia nulla remaneat conquerendi. Veruntamen quia praedictus Episcopus prosecutionem dictorum negotiorum, pro quibus ad praesentiam nostram venerit supersedere curavit, juxta vestrum benepla∣citum & mandatum Apostolicum, praedictam sedem tuam responsionem super prae∣dictis omnibus expectando, magnitudinem tuam requirimus, ut tuam in hac parte intentionem, & quid super iis proponas facere, per tuas literas nobis non differas intimare. Et quia nostra interest, Ecclesias & personas Ecclesiasticas, & earum ju∣ribus & libertatibus secundùm Deum & justitiam defensare, scire te volumus, quod nisi infra hujusmodi terminum praedictum, Archiepiscopi, Episcopi, & Praelati, ac personae Ecclesiasticae, ad omnia eorum jura fuerint plenariè restituti, ex tunc ne∣quaquam dissimulare poterimus (quantumque personam tuam sincero diligamus af∣fectu) quin praedicto Episcopo Audientiam prae••eamus▪ Data A••agna••i••, sexto idus Novembris. Pontificatus nostri Anno secundo.

This Letter was procured from the Pope at the suite of the Bishop of Rochester, of* 1.20 whom Matthew Paris renders us this account. Interim Episcopus Roffensis, qui intolerabiles ab Archiepiscopo Oantuariensi injurias sustinuerat, querimonias lachrymabiles coram tota curia Romana reposuit, e•• re∣posit as continuavit. Cumque causa sua condignam expostulasset condemnationem, culpa enim gravis extitit, post multas admonitiones tamen ad Regem factas, qui dicto Archiepiscopo cornua praestitit, & audaciam delinquendi, me∣ruit

idem Archiepiscopus citari, ut persoualiter compareret coram Papa, de sibi objiciendis responsurus, et de illatis injuriis et damnis satis∣facturus, qui res & pacificas possessiones suas Ecclesia••••c••s inju••••è invaserat.

Matthew Paris gives us this Character and conclusion of this year, 1257▪ Transit* 1.21 igitur annus ille sterilis & macilentus, &c. Carenti a insuper numismatis quo Regnum Angliae per Papam et Regem spoliat paupertatem suscita∣vit inauditam. Iacuerunt terrae incultae, et mortua est prae inedia populi multitudo numerosa.

Anno Gratiae, Mcclviij. quidam, Magister Arlotus vocabulo, à Papa Alexandro* 1.22 missus, post Pascha venit in Angliam, ad eam excoriandam, a Rege (ut pu∣tabatur) invitatus. Magnates igitur terrae videntes tegnum undi∣que desolatum, tnm ex exactionibus et tallagiis, tam Curiae Roma∣nae quam Regis, quam etiam alienigenarum, & praecipuè Pictaviensium elatione praesumptuosa, favore Regio in Regno nimium in sublimi provecta, tantas in An∣glia Dominationes sibi usurpantium & magisteria, post Pentecosten apud Oxon. collo∣quium celebraverunt super hiis, necnon & status Regni melioratione efficaciter & exquisitè tractaturi. Quò non sine armis & equis electissimis muniti venerunt, ut si Rex & alienigenae suis provisionibus & statutis spontè contemnerent assentire, rigore opposito cogerentur, aut ipsi alienigenae universaliter sine mora Regnum Angliae penitus evacuarent. Quas quidem provisiones Oxon. & statuta, necnon & magnam Chartam de libertatibus & de Foresta tan∣dem Domino Rege ad suorum procerum observantiam statutorum inclinato, per quendam de suis militibus tactis sacrosanctes juramentum praestante, 24. pruden∣tium virorum nationis Anglicanae, quos ad Regni gubernationem sub eodem duxe∣rint inter se eligendos, consilio se commendavit & considerationi. His igitur pe∣ractis fideliratem Reg & Regno, & ad considerationem suorum Parium stare omnes, quotquot in Regno commorari vellent, fecerunt jurare.

Fuerunt ergo nonnulli, qui ad id tempus pro fraterna cognitione Regis confluxe∣rant. Quos ocultabat Anglia, adeò ut pro multitudine sua & elatione onerosi An∣glis videntur. Aeth••lmarus videlicet electus Winton. Gulih. de Valencia, Galfridus, & Guido de L••zen. fratres Regis ex parte matris, cum quibusdam aliis, reniten∣tes condescendere juratorum provisionibus, aut jurare. Unde ab Ox∣onia discedentes indignanter secesserunt in partes Winton. Quos autem proceres Regni, in iram vehementer conpulsi, cum equis & armis viriliter sunt insecuti. Venientes demum Dominus Rex & magnates unanimiter Winton. ••illic a••ud tenuerunt Parlia∣mentum, quod timentes praefati Pictavienses, judicium expectare nolentes, per clandestinae fugae praesidium, una cum quibusdam eorum compatriotis, confestim à regno recedentes, Provinciam expetierunt.

Matthew Paris renders us this larger account of the Popes and Kings exactions and the Barons proceeding against them and the Poictovines.

Et circa medium Quadragesimae, rediit magister Rustandus à Curia Romana pristina* 1.23 privatus potestate. Accusatus enim graviter coram Papa ab aemulis suis exsti∣terat, quod avidius quam deceret, Dei postposito timore, pecuni∣am sitiens, quam plures redditus opimos amplexando se super se extulerat. Et ue in his obtinendis Regis gratiam majorem obtineret, asseruit se∣natum fuisse Burdegali, unde promisit se, tanquam Regis fidelem & naturalem, effi∣caciter de acquirendo Regni Apuliae dominatu, & aliis negotiis Domini sui Regis ex∣pediendis, tam in Curia Romana, quam alibi, adjutorem fore vigilem et efficacem. Talibus igitur promissionibus et blandis sermocina∣tionibus Regis simplicitatem circumveniens, multis redditibus scilicet ditatus, procurantibus aliquibus adversariis, vocatus est ut Romam rediret: ubi graviter a Papa redargutus, vix est in pristi∣uam gratiam Papalem restitutus. Veruntamen a dignitate, et po∣testate Priori privatus, et cum dedecore mutilatus.

Et cito post videlicet septimana proxima antè Pascha venit in Angliam Magister* 1.24 Herlotus Domini Papae Notar. & Clericus specialis, qui quamvis Legatus non dicere∣tur, non tamen Legaticaruit nobilitate. Venit enim Londinum cum viginti equita∣turis,

cujus familia collateralis octo capis, videlicet quinque clausis, & quinque ma∣nicatis de optimo moreto superbivit redimita. Rex igitur secundum suam con∣suetudinem, applaudeba alacriter venient, maximam enim roboratus habuit pote∣statem.

Et post diem Martis, quae vulgariter Hockedaie appellatur, sactum est Parlia∣mentum* 1.25 Londini. Rex ramque, multis & ordinis negotus sollicitabatur, scilicet de negotio Regni Apuliae: pro quo specialiter fuit, tanquam solen∣nis nuncius, magister Herlotus, exigens responsum certum super pecuniam infinitam, de qua persolvenda se obligavit Papa merca∣toribus pro ipso Rege, ad instantem ipsius Regis, sub magnis p••••∣nis, quas recitare reor inhanestum, irretiti, petitionem. Quanti∣tas autem pecuniae ad tantam ascendit summam, ut stuporem simul et horrorem in auribus generaret audientium. Doluit igitur No∣bilitas Regni. se unius hominis ita confundi supina simplicitate, &c. Unde Episcopus Willielmus graviter Reg•• est conquestus. Cui Rex: Expone, expone igitur, frater charissime, Thesaurum, quo abundas, ad no∣sirarum ultionem injuriarum. Sed Willielmus, minas minis accumulans, & probra contumeliis adjungens, asseruit haec omnia à consensu & favore proditorum Anglorum subdolè processisse. Et post paululum, quod in genere confusè dixerat, in multorum Nobilium dedecus, specificavit. Unde Comes Gloverniae, & Comes Legrecestriae, non mediocriter verecundati, erubuerunt. Et adhuc convitia in Co∣mitem Legrecestriae magis multiplicans, ipsum fuisse veterem proditorem, & menti∣tum fuisse, ausus est palam coram Rege & multis Magnatibus contumeliosè protesta∣ri. At Comes ira accensus, ac stomachatus, respondit: Non, non, Willielme, non sum filius proditoris, sive proditor: dissimiles fuere nostri genitores. Et volens tantam injuriam illicò vendicare, & in ipsum Willielmum ultor manifestus irruere vix est per ipsum Regem, qui se interposuit, impeditus: & sic ad tempus quievit Comitis in∣dignatio.

Tempore sub codem, venit in Angliam quidam srater de ordine Minorum, nomine* 1.26 Mansuetus, a Papa, Rege procurante, missus, sequens Magistri Her∣loti vestigia, maxima roboratus potestate: in tantum ut votis muta∣tis absolveret, ut dicebant, Regales quoscunque pro libitu, vel ex∣communicatos, et falsidicos, et perjuros justificaret; unde multi rei audaciam sumpserunt delinquendi. Nam facilitas veniae pec∣candi parit occasionem, sed prudentibus sibilum et derisum, sicut se∣quens sermo plenius declarabit.

Eodemque tempore, cum instanter & constanter respondissent Magnates Regni* 1.27 communiter Regi, qui cum magna instantia in memorato Parliamento urgenter pecuniam infinitam sibi dari postulasset, pro negatio Apuliae expediendo, et aliis arduis promovendis: quod nullo modo potue∣runt fine eorum irrestaurabili subversione toties iuaniter substantio∣las suas usque ad exinanitionem effundere. Et si inconsulto et in∣decenter Regnum Ap••liae ad opus Edmundi filii sui a Papa compa∣rasset, suae imputet simplicitati, et quod incircumspecte et absque suorum consilio Nobilium praesumpsit, tanquam spretor deliberatio∣nis et prudentiae, quae solet rerum exitus praemetiri, pront potest; du∣cat ad effectum qualem qualem. Debuitque profecte, ex sapientia fratris sui Regis Alemanniae Richardi exemplariter eruditi, qui ex dono Papae oblatum Regnum Apuliae, nunciante hoc Magistro Alberto, re∣spuit memoratum: maxime cum tot incognita Regna, cum linguis variis, tot Principatus, tot Civitates, Bellatoribus et armis communitae, mare et montes, et lab••riosa locorum distantia, Angliam dividunt ab Apulia. Et quod plus formidat, et merito, Romanae Curiae cavillationes, et Apulorum proditiones multiformes, qui et affines et cognatos venenata suffocant potione. Veruntamen ne Domino

Papae, qui ratione officii sui supereminet Principibus et Praelatis universis, et ipsum Comitem ad tantam eminentiam praeelegit ami∣cabiliter, protervire videretur, rescripsit significans, quod consilio suo libens inclinaret, si crucesignatos omnes sibi concederet in adjutorium, quod honestè fieri posset propter Civitatem Nucherae, quae Apuliae infidelibus inhabitatur, & dimidi∣um expensarum in illo bello exponendarum, & quasdam Civitates & Castra, quae Dominus Papa tunc temporis habuit, cum bonis obsidibus: ut ibidem tutum, cum illuc veniret, habere valeret receptaculum, & praemunitum contra rebelles, si qui in∣surgerent, tutamen & refugium; praeterea scriptorum bonorum patrocinia, Bulla Papali consignata.

Cum autem haec omnia Dominus Papa intellexisset, his postulationibus nulla∣tenus* 1.28 voluit assentire. Missis igitur nunciis tacitis et arcanis, qui vulpinis sermocinationibus benevolos animos audientium alie∣nare possent, circumvenit supinam et credulam Regis simplicita∣tem; offerendo ei ad opus filii sui junioris, scilicet Edmundi, Regnum Apuliae, ad hoc effect. mancipandum, consilium et auxilium efficacissi∣mum impendendo. Vnde cor Regis pro ista umbratili promissione adeo est elevatum et infatuatum, ut quicquid habuit vel habere po∣tuit, Papae et suis nunciis prodigaliter dispersit, confidenter pro∣mittens ampliora. Vnde certatim advenerunt in Angliam nuntii Papales ultramontani, sterlingorum speciem olfacientes, ad Re∣gem, ut opima munera reportarent. Vtpote Episcopus Bononiensis, qui ex parte Papae annulo quodam dictum Edmundum de Regno Apuliae investivit. Messanensis quoque Archiepiscopus, qui non vacuus rece∣debat, nunc frater Johannes de Diva, nunc Magister Bernardus, nunc Magister Senisius, nunc Rustandus, nunc Herlotus, et multi alii, quos longum esset enumerare, quosque omnes et singulos, Dominus Rex cum summa reverentia suscepit et honore, in damnum tamen totius Regni sui, et subversionem. Magnates igitur Angliae, quia Praelati meticulosi siluerunt, merito provocati, Regis, si quomolibet pos∣sent, vias dirigere conabantur.

Diebus quoque sub eisdem, cum constanter et praecise respondissent* 1.29 quasi uno ore Magnates Regni in Parliamento Regi, cum urgenter auxilium ab eis postulasset pecuniare, quod nec voluerunt, nec po∣tuerunt amplius sustinere tales extorsiones. Rex iratus, ad alia se convertit astutiae argumenta, ut ab Ecclesia pecuniam abraderet in∣finitam. Alloquutus est igitur primo Abbatem Westmonasteriensem, et ab ipso infatuato pollicitis fallacibus, ut sigillum suum et sui Con∣ventus apponeret tali Chartae: ut videlicet fide juberet pro ipso Re∣ge in tanta pecunia, quae ad duo millia marcarum, et quingentas marcas ascenderet, ut sic daretur perniciosum exemplum ab aliis Coenobiis tantundem extorquendi.

Festinavit igitur Dominus Rex, cum talibus Literis ad alia Coenobia* 1.30 dictum Simonem transmittere, ut idem onus subirent eorum Abbates. In quo facto Rex suam non mediocriter famam denigravit. Patuit enim in ipso facto, quam sitienter desideravit Ecclesiam irrestaurabi∣liter praegravare. Ipse igitur Simon Passeleve, Domini Regis Clericus, Consiliarius, subdolus et mendax, cupiens Regalia praecepta, licet indecentia explere, sed non expedire, venit Waltham festinanter. Et ostendens Regis Literas deprecatorias, ut simile onus sibi suscipe∣rent Abbas et Conventus de Waltham, quod Abbas Westmonasteriensis sibi susceperat benigne bajulandum, videlicet ut fidejuberet per Lite∣ras suas et Conventus, ducentis et quingentis marcis, pro Rege.

persolvendis. Ostenditque Abbatis Westmonasteriensis literas super hoc et Conventus patentes et consignatas. Quod cum intuitus esset Abbas de Waltham, expavit vehementer, sciscitabaturque ab eo, si tales literas haberet ad alia coenobia dirigendas? Cui Simon: Habeo utique ad Sanctum Albanum & Radingum et alibi. Inito igitur consilio cum suo Conventu in Ca∣pitulo, respondit Simoni, quod nullo modo (quicquid super hoc fe∣cissent Abbas et Conventus Westmonasteriensis, qui de necessitate Do∣mino Regi favebant, et quos oportuit ipsi, utpote Ecclesiae restau∣ratori suae, etiam in difficilibus obedire) vellet pro Rege de tantae pecuniae quantitate fide jubere vel se quomodolibet obligare. Nec licet, sicut scriptum est in decretalibus, videlicet tractatu de obliga∣tionibus, alicui Praelato suam Ecclesiam tanto supponere discrimi∣ni et periculo. Cui Simon: Dominus Rex vobis faciet securitatem, qualem vultis literatorie de vestra vobis solvendi indubitanter pecunia. Cui Abbas, Nolumus cum Domino Rege habere occasionem placitandi vel decertandi: non valemus a pari contendere, nec ipsum, si malorum consilio e∣nervaretur, distringere vel justificare. Cui Simon: Miseremini, miseremini pro Deo, Domino vestro et patrono speciali. Inter∣dicetur enim in proximo, scilicet infra triduum vel quatriduum Capella ejus, et postea sequentur duriora, nisi precibus ejus obse∣cundetis, et ut bene nostis, ipse Regum Christianissimus et piissi∣mus, non sustineret abesse solemniis, pro infinita auri obrizi quantitate.

Cum autem nec sic, nec aliis ambagibus et mendaciis, minis* 1.31 minas accumulans profecisset, iratus recessit versus S. Albanum, unà cum socio suo Regis Clerico quodam; ut & Abbatem & Conventum suis frau∣dulentis commentis voluntati Regis, per fas nefas quomodolibet inclinaret. Ab∣bas autem de Waltham, clam & festinanter significavit Abbati de S. Albano, qua∣liter per omnia actum est, de subdolis et perversis persuasionibus Simonis Pesseleve: qualiter voluit, ut ad Regis urgentem petitionem; Ecclesiam de Waltham ad solutionem ducentarum et quingentarum Marcarum pro Rege obligaret, et pro ipso per scriptum Abbatis et Conventus fidejuberet. Et ecce dictus Simon (imò veriùs Simon) ante horam Capituli venit ad sanctum Albanum. Qui finxit se venisse ea die de Londino, & fe∣rè tota nocte equitasse. Unde inclinans caput suum sedili, quo sedit, dormitavit: cùm tamen de Waltham venisset immediatè. Et festinanter accedens ad Abbatem, ingemiscens ait: Domine, maxima necessitas coegit in hac nocte dietam, quae est inter Londinum me sociumque peragrare. Et ostendens literas Regias, quae aliam summam, quàm ipse ore expressit, continebant, & similiter literas Abbatis & Con∣ventus Westmonasteriensis; quòd videlicet petitioni Regis prompto favore consense∣rant in propatulo monstravit; ut sic & Abbatem & Conventum sancti Albani, Re∣giae flecteret voluntati exemplariter. Promisit etiam ex parte Regis, quòd Char∣tam qualem vellemus, in promptu haberent de solutione pecuniae, quam petiit ad horam sub obligatione literatoria praestari, quae ad ducentas & quingentas Marcas ascendit. Et si contradiceret Abbas, Regiam in perpetuum incur∣reret indignationem; Quia imminebat suspensio Capellae, quod nullo modo sustineret. Obstupuit igitur Abbas et Conventus, i∣mo quilibet auditor de tanta Regis tyrannide et astutia: maxime cum scriptum super hoc Abbatis et Conventus instantissime simile scripto ab Abbate et Conventu Westmonasteriensi Rex obtinuerat. I∣nito igitur in Capitulo Cónsilio, responsum est praecise, quod nullo modo Regis petitionem poterat adimplere: Quia contra pro∣hibitionem Papae. et jus et honestatem hoc fieret manifeste. O∣stensa sunt ei instrumenta, et quoddam speciale Abbati G••rin••,

quoddam Abbati de sancto Albano, et successoribus ejus, directa; in quo continetur, quod nullo modo Ecclesiam suam sub poena sus∣pensionis et interdicti ac excommunicationis obligarent. Malue∣runt igitur Abbas et Conventus S. Albani indignationem Regis ter∣reni injusta postulantis incurrere; quam Regis Coelestis offensam transgrediendo Papalem prohibitionem subire, et vinculis ana∣thematis innodari. Quod cum audisset Simon, alacriter respondit, favorabi∣lem & serenum vultum omnibus ostendendo; Amici Charissimi, ne super hoc ali∣quatenus, sollicitemini. Habet enim Dominus Rex noster quendem fra∣trem sanctis simum, hominem mansuetum, de ordine Minorum a Papa ad cautelam destinatum, qui * 1.32 omnes juramentorum tran∣gressores in hac Regis urgentissima necessitate, qui eidem suf∣fragabuntur plenam habet potestatem et promptissimam volunta∣tem, absolvendi. Si autem in hoc casu Domino Regi non obsecun∣daveritis, illico Londinum ad Episcopum revertens eidem Nunciabo, quod et ipsius Regis reverentiam et Patrocinium, et dicti fratris beneficium contemnitis et potestatem. Responsumque est Simoni: Non sa∣num videtur, velle excommunicari, & absolvi. Sicut non deberemus consentire alicui incantatori dicenti, frange crus vel aliud membrum tuum increpidus, inve∣niam tibi optimum Chirurgum, qui confractum solidabit. Praeterea si hoc facere∣mus, multipliciter peccaremus. Primò, scienter mentiremur. Item signa nostra, quae sunt pignora testimonialia fidei nostrae si apponerentur, clamarent contra nos, quod iniquè egimus: hoc nullo modo faciemus. Ad hoc Simon: Quid sibi vult istud? Recedamne vacuus? Credet Dominus meus quod aliqua convitia suscitaverim inter ipsum & vos, & sic in meum caput cum infons fuerim, omnis culpa redundabit; ut quid patitur Dominus Rex talem repulsam? Nihil habetis nisi quod Dominus Rex vel ejus progenitores Reges vobis contulerunt, unde tenemini in jure ipsi in tam districto casu; cùm omnia sint principis, suffragari. Ad haec responderunt Abbas & Conventus, Omnia vere sunt Principis tuitione, non destructione. Hoc est quod juravit Rex in sua Coronatione, et postea multoties, et ideo his tuis Cavillatoriis suggestionibus nullatenus consenti∣mus. Haec cum audisset Simon, ad aliud genus deceptionis se convertens, ait: Si non aliud pro Rege facere volueritis, saltem hoc faciatis▪ Conficite literas super postulatione Regia favorabiles, secundùm postulationem suam & desiderium, & confectas consignetis, & sigillitas in Thesaurario vestro poenes vos reservetis, ut si emollitis quandoque cordibus vestris & humiliatis, cùm se tempus offeret opor∣tunum, illas promptas Rex vel ejus Nuntius valeat invenire & habere. Et hoc fa∣ciatis, ne penitus contemptus & protervitas vestra videatur. Sed & ad hoc Abbas & Conventus responderunt: Non Simon, non, quia sic diceres, & dicere posses, quód consensimus, & literas de consensu confecimus, sicut est modò de literis Ab∣batis, quas ostendis, Westmonasteriensis. Et sic fieremus aliis, quos aggredi & fle∣ctere cupis, in exemplum perniciosum, quod nullatenus faciemus. Et sic confu∣sus recessit tentator suo infecto desiderio.

Haec idcirco plenè scripserim, ut sciat hujus lector paginae quàm graves sunt hostes domestici, et quantum Regno et Ecclesiae iste Simon degener An∣glicus cupiebat novercari. Abbas igitur & Conventus memoratus Domino Regi moderatè & amicabiliter scribentes, & sese justè excusantes, imminentia pe∣ricula evaserunt. Simon autem, qui se cum juramento affirmavit Regem Londini illicò aditurum, non erubescens mendacii iterum redargui, versis loris Radingum raptim adiit, ut Abbatem & Conventum de Radingo consuetis fallaciis muscipula∣ret. Sed ipsi edocti et praemuniti, viriliter ei in faciem restiterunt. Et sic iniquitas, quae mentita est sibi, effectu carvit praeoptato. Summam autem totius pecuniae ideo praescribens perstinxi totaliter, quia hoc continebatur in Regis petitione scripta, ut quaelibet istarum quatuor domorum, scilicet Westmonasterium, Sancti Albani, Radingum, & Waltham. fidejuberet pro altera, in solidum. Ita quod quaelibet domus, ut pro se & qualibet trium responderet in quingentis Mar∣cis,

id est, duabus Millibus, & quingentis pro usuris: voluitque Dominus Rex ha∣bere hanc pecuniam sub omni festinatione▪ ita scilicet ut oporteret ipsam mutuare a Mercatoribus Caursinis.

During this Parliament the Friers Minorites, the chief promoters of the Popes & Kings Croysado & exactions, encouraged by their favou▪

Sub eorundem temporum voluminibus, fratres Minores auctoritate Papali sese* 1.33 ingesserunt, & intruserunt in Civitatem sancti Edmundi Regis & Martyris; invitis & contradicentibus ejusdem loci Abbate & Conventu. Et introducti sunt, & in∣stituti violenter per Laicorum manum, videlicet Comitis Gloverniae, quem con∣stat esse dictorum Abbatis & Conventus adversarium, & Gil••berti de Praestona. Paucis autem praecedentibus diebus, venerat Abbas à Curia, qui sibi praecavens in futurum contra impetum dictorum fratrum, scripto Papali praemunierat, sed illicò postea impetrarunt fratres in contrarium, per harc adjectionem, Non obstan∣te. Unde hoc audientes universi, non poterant satis admirari, quòd tam sancti viri, qui spontaneam paupertatem elegerunt, contempta Dei oblocuti∣one, et privilegiorum ac conservatorum tuitione, violenter illius nobilis Ecclesiae statum perturbarunt; quam certum est esse mag∣nae dignitatis et antiquitatis. Nec sic angebat Abbatem totus labor transalpi∣nus, vel debita quibus involvebatur inaestimabilia: et ad cumulum angustia∣rum suarum arctatus, placito Comitis Gloverniae, sanguoris elegit dilationes.

Duravit adhuc praelibati Parliamenti altercatio, videlicet inter Regem & Regni* 1.34 Magnates usque diem Dominicam proximam post ascensionem, & multiplicantur contra Regem, variae diatim querimoniae, eo quod promissa sua non observabat, contemnens claves Ecclesiae, et Chartae suae magnae toties redemp∣tae tenorem. Fratres quoque suos uterinos, intolerabiliter contra jus Regni & legem, ut naturales terrae erexit, nec sinebat aliquod breve exire de Cancellaria contra eos. Et si omnium eorundem Regis fratrum & aliorum Pictavensium proter∣via fuisset intolerabilis: Willielmus tamen de Valentia omnium & universorum pro∣tervitatem superaba••. Unde Comes ptaecipuè Legrecestriae, non tamen Regi, sed universitati praecordialiter est conquestus, exigens instanter sibi justitiam exhiberi. Redargutus est insuper Rex, quod omnes alienos promovet, & locupletar, & suos, in subversionem totius Regni, despicit, & depraedatur. Et ipse tam egenus est cum alii abundent, quod Thesauri expers jura Regni nequit re∣vocare: imo nec Wallensium, qui sunt hominum quisquiliae, injurias propuisare. Et ut brevibus concludatur, excessus Regis tractatus exigit specia∣les. Rex autem ad se reversus, cùm veritatem redargutionis intellexisset, licèt se∣rò, humiliavit se; asserens in quo consilio saepiùs fuisse fascinatum, promisitque sub magni juramenti obtestatione super altare & feretum S. Edwardi, quòd pristinos errores plenè & planè corrigens suis naturalibus benignè obsecundaret. Sed crebrae trasgressiones praecedentes se penitus incredibilem reddiderunt. E•• quia nesciebant adhuc Magnates, quomodo suum Protea tenere voluissent, quia arduum fuerat ne∣gotium, & difficile, dilatum est Parliamentum usque ad festum Sancti Barnabae apud Oxoniam diligenter celebrandum. Interim optimates Angliae, utpote Gloverniae, Legrecestriae, & Herefordiae, Comes Marescallus, & alii praeclari viri, sibi praecaven∣tes & providentes, confoederati sunt; quia pedicas & laqueos alienorum vehemen∣ter formidabant, & Regis retiacula suspecta nimis habuerant, veniebant cum equiti∣bus & armatis, & comitatu copioso communiti.

Instante vero festo S. Barnabae Apostoli, Magnates & Nobiles terrae ad Parlia∣menta,* 1.35 quod Oxoniae tenendum fuit, properabant, praeceperuntque omnibus, qui eisdem servitium militare debuerant, quatenus cum ipsis venirent parati, veluti ad corpora sua contra hostiles insultus defensuri. Quod & fecerunt, palliantes ta∣lem adventum, eò quòd in Walliam contra hostes Regis viderentur collatis viribus profecturi. Non mediocriter enim timebant, ne discordantibus partibus ab invi∣cem bellum generetur intestinum, & ne Rex & ejus fratres Pictavenses, alienos convocarent in auxilium contra suos naturales. Magnates igitur praemuniti, cautè fecerunt portus maris communiri. Parliamento autem incipiente, solidabatur Mag∣natum propositum, & consilium immutabile, exigendo constantissimè, ut Domi∣nus

Rex chartam libertatum Angliae, quam Johannes Rex paten suis Anglis confecit, & confectam concessit, quamque idem Johannes tenere juravit, fideliter teneat & conservet: quamque idem Rex Henricus multoties concesserat, & tenere jurave∣rat, ejusque infractores ab omnibus Angliae Episcopis in praesentia sua & totius Ba∣ronagii, horribiliter fecit excommunicari, & ipse unus fuerat excommunicantium. Exigebant insuper sibi fieri Justitiarium, qui justitiam faceret injuriam patientibus, aequanimiter divitibus & pauperibus. Quaedam etiam alia Regnum contingentia petebant, ad communem Regis & Regni utilitatem, pacem & honestatem. Quo∣rum consiliis & provisionibus necessariis, Dominum Regem frequenter & constan∣tissimè consulendo rogitabant obtemperare; jurantes fide mediante, & mutuò dex∣tras exhibentes, quod non omitterent propositum persequi, pro pecuniae vel ter∣rarum amissione, vel etiam pro vita & morte sua vel suorum. Quod Rex recognos∣cens, graviter juravit consiliis eorum obsecundare, & Edwardus filius ejus eodem est juramento astrictus. Recalcitrabant autem Johannes Comes Warenniae, & fra∣tres Regis uterini, scilicet Dominus Willielmus de Valentia, cum aliis. Jubentur insuper portus Angliae districtius custodiri, & portae Londinenses de noctibus, melio∣ratis repagulis, diligenter obserari. Unde quidam ait:

Per noctem portae clauduntur Londoniarum, Moenia ne fortè fraus frangat Francigenarum.

Et cum per aliquot dies moram ibidem protelassent, quid in tam arduo negotio agerent deliberantes, ut videlicet dissipati Regni statum resarcirent, in domo fra∣trum Praedieatorum convenerunt. Vbi iterum renovato redivivo foedere et juramento, conceptum propositum suum firmaverunt, ut nec pro¦morte, vita, vel tenementis, odio, vel amore, quomodolibet flecte∣rentur, aut enervarentur, quin Regnum, in quo sunt nati homi∣nes geniales et eorum progenitores, ab ingenerosis et alienigenis emundarent, et leges laudabiles reportarent. Et si quis homi∣num, quicunque sit, recalcitraret, etiam invitus eis cogeretur ad∣jungi. Licet autem Dominus Rex et Edwardus filius ejus primo∣genitus juraverint, veruntamen prout potuit coepit Edwardus renu∣ere, simul et Johannes Comes Warenniae. Henricus vero filius Richar∣di Regis Alemanniae fluctuando dicebat, se nullatenus juramentum sine licentia et consilio patris sui praestare. Cui responsum est in propatulo, quod etiam si pater suus adquiescere Baronagio nollet, nec unum sulcum terrae in Anglia obtineret. Iuraverant insuper praedicti fratres nimis assertive, sub obtestatione mortis et vulne∣rum Christi, nunquam se castra, vel redditus, vel gardas, quae frater eorum Rex gratanter dederat, dum vitales carperent auras, resignaturos, quamvis Comes Legriae Simon sua castra, videlicet Kenelwrthe et Odiham, Regi gratis concessisset, quae etiam paucis antè diebus emendaverat. Sed haec ills asserentibus, & ••juramenta irrecitabilia multiplicanti∣bus, respondit Comes Legriae, dicens Willielmo de Valentia plus aliis intumanti: Certè & idubitanter scias vel castra, quae de Rege habes, reddes, vel caput amit∣tes. Similiter & alii Comites & Barones dicebant, itidem constantissima assertio∣ne contestantes. Formidabant igitur non mediocriter Pictavienses quid illis agen∣dum sit ignorantes, quia si sese aliquo castro latitantes recipissent, omni munimine destituti, obsidione vallati, fame deficerent. Universitas enim Regni popularis, et si non Nobiles, ipsos obsiderent, & castra eorum funditus dissiparent. Unde su∣bito & clàm, cùm prandium pararetur, fugiunt, & ne putarentur velle fugere, simulabant se ad prandium velle residere. Qui fugientes, ac saepe respicientes, fece∣runt aliquos de sua familia turres altissimas ascendere, ut specularentur si fortè Ba∣rones eos à tergo insequerentur, nec equinis parcebant lateribus donec Wintoniam, quasi ad alas Electi Wintoniensis, in cujus sinu tota eorum spes reponebatur, tre∣pidi pervenissent. Sperabant insuper in castris ejusdem Electi, tutissimum hahere refugium. Interim Nobiles firmiùs confoedera••••, constituerunt sibi Justitiarium,

Hugonem Bigod, fratrem Comitis Mareschalli, qui officium Justitiariae strenuè per∣agens, nullatenus permittat jus Regni vacillare. Cumque ad notitiam Magnatum praedicta fuga Pictaviensium certius pervenisset, timebant ne alienigenas sic mari ap∣propinquantes, ad eorum subsidium advocassent, Pictavienses scilicet, ad alios trans∣marinos. Videntes igitur Magnates moram trahere periculum, jusserunt districtè toti familiae suae, & omnibus suis imprisiis, ad arma & equos celeriter avolare. Et ita terminatur Parlamentum apud Oxoniam, fine terminato & certo non ap∣posito.

In octavis verò translationis S. Benedicti, scilicet decimo quinto Calendas Au∣gusti,* 1.36 valedicturi Anglis praedicti fratres Regis recesserunt, & quidam alii Pictaven∣ses cum eis, videlicet, Wil. de sancto Hermete, qui consuevit astare Regi prandenti cum manutergio, & ejus escam scindere, & multi alii, qui totum Regnum op∣presserant, & suis bonis, praecipuè in numismate, spoliaverant. Quibus primo Wintoniae, & postea in domo Electi Wintoniensis Londini, scilicet Sewere, reficienti∣bus, multi, ut dicitur, Angli Nobiles, ibi & alibi dolosè potionabantur, ut posteà verius probaverat exitus. Qui cùm ad mare pervenissent, Nobiles, qui eos con∣duxerant, Neptuno eos commendabant. Cum verò Boloniam pervenissent, scrip∣serunt Regi Francorum, ut pacificum haberent transitum, vel moram facerent in terra sua, secundum antiquam Franciae libertatem & consuetudinem, liceretque Electo Winton. Parisiis morari, ac ut scholari, ad tempus ibidem moram continu∣are. Sed Rex Franciae exasperatus, noluit, quia Regina Franciae gravem de Picta∣vensibus illis reposuerat querimoniam, quod enormiter scandalaverant & diffa∣maverant sororem suam Reginam Angliae: addens, quod propter facinora sua ejecti essent turpiter ab Anglia.

Eodem tempore Castellanus de Dovera, Richardus de Gray vir fidelis & strenuus,* 1.37 qui ex parte Baronum ibidem constituebatur, omnes transeuntes, & transituros di∣ligenter considerabat, cuncta prudenter perscrutando, & invenit non modicum Thesaurum paratum, dictis Pictavensibus clanculo deferendum, qui totus captus est, in castro reservandus. Similiter Londini apud novum Templum Thesaurus maximus, de cujus quantitate audientes mirabantur, quem reposuerant Pictavenses memo∣rati (licèt contradicentes reniterentur Hospitalarii) captus est, ad arbitrium Re∣gis & Baronum, in utiles Regni usus utiliter exponendus.

There being many complaints in the premised Parliament against the Bishop of Win∣chester, and William de Valence, the King at their petition granted them this safe conduct against himself and his Barons in going to, staying at and returning from Parliament, there to hear and receive Justice, summoning both of them to appear by a day, after which he issued two more Writs concerning them and the Archde••con of Winton extant in our Records, not mentioned by our Historians, which I shall here insert.

Notes

• * 1.1

  Claus. 40 H. 3. m. 14. dorso.
• * 1.2

  Mat. Paris Hist. p. 907, 906. Subprior Elyen∣sis eligatur in Episc. See God∣wins Catalogue of Bishops, p. 209, 210.
• * 1.3

  Mat. Paris Hist. p. 921. Cassatio electi Elyensis.
• * 1.4

  Mat. Paris Hist. p. 916. Electus Elyen∣sis transalpinat.
• * 1.5

  Mat. Paris Hist. p. 929. Elyensis Epis∣copus, & Abbas S. Aedmundi adplicant.
• * 1.6

  Mat. Paris Hist. p. 923.
• * 1.7

  Mat. Paris Hist. p. 925. Obitus Nicho∣lai de Fe••••ham Episcopi quon∣dam Dunelm.
• * 1.8

  Mat. Paris Hist. p 914. Rogerus de Mo∣lend. eligitur in Episcopum Ce∣strensem.
• * 1.9

  Mat. Paris Hist. p 914. 916. Impetrat Elec∣tus Sarisb. licen∣tiam pristinos redditus reti∣••endi.
• * 1.10

  Mat. Paris Hist. p. 925. S. de Wanton. confirmatur in Episc. Norwic.
• * 1.11

  Mat. Paris, p. 914. 916. Nonus ordo Monachorum.
• * 1.12

  Mat. Paris Hist, p. 922. Novum statu∣tum Romae fa∣ctum de Electis ad Abbates ex∣emptos.
• * 1.13

  Mat. Paris Hist. p. 918. Mandat Papa Abbati S. Alba∣niut provideat cuidam Italico primum benefi∣cium.
• * 1.14

  Mat. Paris Hist. p. 927. Intrusus in De∣canatum Ebo∣racensem reddi∣tus inde recepit annuos.
• * 1.15

  Mat. Paris Hist. p. 927. See, Godwins Cata∣logue of Bishops p. 465. 466, 467. Archiepiscop. Eboracensis excōmunicatus.
• * 1.16

  An Dom, 1258. Mat. Paris Hist. p. 938. 939. Sewalus Archi∣episcopus Ebor. moritur.
• * 1.17

  Quid fecerit dixeritque im∣minente morte praedictus Ar∣chiepiscopus.
• * 1.18

  Mat. Paris, Hist, p. 924, 925, 930.
• * 1.19

  Mat. Paris, Hist. p. 914. 915. Adventus est potestatus Ar∣chiepiscopi Messanensis.
• * 1.20

  Hist. Angl. p. 917. Archiepis. Cant▪ citatur Romana responsurus de injuriis ablati•• Episc. Roff.
• * 1.21

  Hist. Angl. p. 928. Anni conclusio.
• * 1.22

  An. Dom. 1258 Mat. Westm. p. 277.
• * 1.23

  Mat. Paris. p. 932. 933. Redit Rustand. à Curia Ro∣mana.
• * 1.24

  Advenit Herlo∣tus Papae nun∣cius in Angliā.
• * 1.25

  Parliamentum London. habi∣tum.
• * 1.26

  Mat. Paris Hist. p. 935. Advenit frater Mansuetus Mi∣norita missus à Papa.
• * 1.27

  Quid Regi re∣sponsum sit in Parliamento.
• * 1.28

  Mat. Paris Hist. Angl. p. 935, 936, 937. Papa circumve∣nit Regem An∣gliae.
• * 1.29

  Regi auxilium pecuniare ne∣gatur.
• * 1.30

  Mittitur Simon Passeleve ad varios Abbates pecuniae emun∣gendae causa.
• * 1.31

  Simon Passeleve Abbatem & Conventum Sancti Albani adit.
• * 1.32

  The Pope can readily di∣spence withall Oaths for Lu∣cre.
• * 1.33

  Fratres Minores sese ingerunt in Civitatem San∣cti Edmundi.
• * 1.34

  Continuatio incaep••r Parlia¦menti.
• * 1.35

  Mat. Paris Hist. p. 940, 941. Parliamentum Oxoniae habi∣tum.
• * 1.36

  Mat. Paris Hist. p. 943. Recedunt Fra∣tres Regis uterini ab An∣glia.
• * 1.37

  Castellanus Dove••ae mag∣num Thesau∣rum intercepit,