The first-[third] tome of an exact chronological vindication and historical demonstration of our British, Roman, Saxon, Danish, Norman, English kings supreme ecclesiastical jurisdiction from the original planting, embracing of Christian religion therein, and reign of Lucius, our first Christian king, till the death of King Richard the First, Anno Domini 1199 ... / by William Prynne, Esq.

Litera Apostolica contra sententiam prolatam in Canonicos Sancti Pauli* 1.1 Londini, ab Archiepiscopo Cantuariensi, eos volente visitare.

INNOCENTIUS Episcopus, Servus servorum Dei, Dilectis filiis de San∣cto Albano, & de Wautham Abbatibus, & Archidiacono Sancti Albani, Lincolni∣ensis & Londoniensis Dioceseos salutem, & Apostolicam Bénedictionem. Ex parte dilectorum filiorum, Henrici Decani, Petri Archidiaconi, Roberti Cantoris, Magistri Gulielmi de Litchfield, Gulielmi le Faite, & Roberti dicti Monachi Canonicorum Lon∣doniae fuit proposicum coram nobis, quod cum venerabilis frater noster Cantuariensis Archiepiscopus ad Londoniensem Ecclesiam, impensurus in ea visitationis officium accessisset, Capitulo proponente ejusdem Ecclesiae, se ac Ecclesiam suam ab ipsius ju∣risdictione liberos & immunes, ac ideo eundem Archiepiscopum ad visitandum ad∣mittere, sibique procurationis praestare obsequium recusante, idem Archiepiscopus in personas eorum ob hujusmodi ejusdem Capituli delictum excommunicationis sententiam, authoritate propria promulgavit, quam ipsi nunciari Missam hu∣militer petierunt. Ad quod memoratus Archiepiscopus ex adverso respondit, quod non ob Capituli, sed praedictorum Decani & aliorum delictum, eandem in eos sen∣tentiam protulisset. Ipsius autem sententiae forma, in nostra & fratrum nostrorum audientia lecta fuit, cujus tenorem praesentium inseri fecimus, ad cautelam, Nove∣rint universi, quod cum nos B. Dei gratia Cantuariensis Archiepiscopus, totius Angliae Primas, Cantuariensi & Roffensi Civitatibus & Diocesibus visitatis, ut venerabilem fra∣trem nostrum Londoniae Episcopum visitassemus, descendimus ad visitandum Capitulum Cathedralis Ecclesiae Sancti Pauli Londoniae. Et monuimus vivâ voce, ac per alios fecimus saepius admoneri Decanum & Capitulum praedictae Cathedralis Ecclesiae Sancti Pauli; ut nos tanquam Metropolitanum suum, secundum formam à jure traditam, ad exercendum visitationis officium in sua Ecclesia admitterent reverenter. Quod ipse De∣canus & Capitulum facere in humanitate denegarunt; affirmantes vivâ voce coram no∣bis, quod nullatenus nos reciperent ad praedictum visitationis officium exercendum: & te∣nentes clausa ostia chori atque Capituli, ubi volebamus proponere Verbum Dei, manifestè impediverunt nos verbo & facto, ne possemus ibidem officii nostri debitum exercere. Et quamdiu in corpore ipsius Ecclesiae Sancti Pauli fuimus praesentes, divinae laudis organa prosuae voluntatis libito suspenderunt; in manifestam injuriam, & grave praejudicium Cantuariensis Ecclesiae, ac animarum periculum & scandalum plurimorum. Nos igitur offensam hujusmodi manifestam, nolumus, sicut nec debemus relinquere impunitam, ne cae∣teri exemplo similem assumant audaciam resistendi: praemissa competenti monitione, quia nos ab exercendo visitationis officio tàm temerè & inhumaniter repulerunt, nec nobis su∣per hoc parere & satisfacere curaverunt, Henricum Decanum, Petrum Archidiaconum, Robertum Cantorem Londoniae, Magistrum Gulielmum de Lichefeldia, Gulielmum la Feite, & Robertum dictum Monachum, Canonicos Londoniae, qui irreverenter se op∣ponebant, & praesentes aderant, & quos in hujusmodi contumatiae rebellione & contra∣dictione, evidenter nobis constabat esse culpabiles: auctoritate omnipotentis Dei, & bea∣torum Apostolorum Petri & Pauli, & beatissimi patroni nostri Sancti Thomae Marty∣ris gloriosi, in scriptis Excommunicamus, et Excommunicatos fore publice nunciamus. Actum Londoniae in praedicta Ecclesia Sancti Pauli, die Mar∣tis post Ascentionem Domini, Anno ejusdem 1250.

Auditis igitur & plenius intellectis, quae a partibus fuere proposita hinc inde, nos praemissae verba sententiae perspicaci discretionis examine ponderantes, ac volentes super hoc prolixae concertationis materiam quae in utriusque partis protelaretur dis∣pendium, remedio salubris compendii removere: de praedictorum fratrum consilio pronunciando decrevimus, praedictam sententiam quatenus in praedictos Henricum Decanum, Petrum Archidiaconum, Robertum Cantorem, & alios Canonicos Londo∣niae, propter delictum memorati Capituli noscitur promulgata, nullam penitus ex∣titisse, ipsosque per eam aliquo vinculo non teneri, nec per denuncia∣tionem ipsius notandos esse aliquatenus vel vitandos. Super eo verò, quod idem proponit Archiepiscopus, se in eos propter delictum ipsorum dictam sen∣tentiam protulisse, ipsum sicut de jure fuerit audiemus. Ideoque discretioni vestrae per Apostolica scripta mandamus, quatenus praedictae sententiae denunciationes, quas

ut dicitur contra praefatos Decanum & alios fieri facit Archiepiscopus supradictus, quatenus in praedictos Canonicos Londoniae ob delictum Capituli est prolata, faciatis omnino cassare: Contradictores auctoritate nostro, appellatione postposita, com∣pescendo. Quod si non omnes hiis exequendis poteritis interesse, duo vestrum ni∣hilominus exequantur. Datum Lugduni, quinto Calendas Octobris, Pontificatus nostri anno octavo.

This year there were extraordinary Tempests, stormes and inundations of the Sea in England and sundry other places, which Matthew Paris relating at large, makes this inference from them, that they were signs of Gods extraordinary indig∣nation for the unspeakable enormities and injustice of the See of Rome.* 1.2

Insolita maris inflatio & commotio, &c. Ut manifestè ira Dei tàm in mari, quàm in terra mortalibus appareret, secundum illud Abacuc vaticinium, vindicta videretur peccatorum imminere. Nunquid in fluminibus iratus es Domine, vel in mari indignatio tua? Et quid mirum? a Romana enim Curia, quae sons esse totius justitiae tenetur, enormitates irrecitabiles emanarunt. Quarum unam indignam scribi, huic parginae duximus inserendum.

Licet Prior de Binham jus plenarium haberet in Ecclesia de Westle, in usus pro∣prios* 1.3 habenda, utpote per collationem patroni, confirmationemque duorum Episcopo rum, & eorundem capituli, de tribus Romanae Ecclesiae Pontificibus, Lucio videlicet, Eugenio & Gregorio nono, quidam Januensis, spurius, et illiteratus, tales à Domino Papa literas, contra jus et pietatem impetravit. Innocentius Episcopus, &c. Dilecto filio magistro B. de Nympha, scriptori nostro in Anglia commoranti, salutem & Apostolicam benedictionē. Cum dilectus filius noster N. Camerarius noster, quondam Reinerio de Solerio Praeposito Yporiensis nuper viam universae carnis ingresso, Ecclesiam Westleiae Eliensis Di∣ocesis, quam spectantem ad praesentationem dilectorum filiorum Prioris & Conventus de Bin∣ham, ordinis S. Benedicti, idem Praep••situs dum viveret obtinebat in partibus Anglicanis, dilecto filio Herrigetto clerico, nato nobilis viri Pertini de Malachana de Volta, civis Ianuensis, auctoritate nostra duximus conferendam, decernens irritum et ••ua∣ne, quicquid de ipsa contra collationem suam contigerit attentari. Nos quod à dicto Camerario factum est in hac parte, ratum habentes, discretioni tuae per Apostolica scripta mandamus, quatenus procuratorem ipsius H. vel ali∣um quem volueris, ejus nomine in possessionem Ecclesiae memo∣ratae, amoto ab ea quolibet detentore, per te vel per alium procu∣res inducere corporalem, et tuearis inductum, contradictores per censuram Ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo. Illa indulgentia non obstante, per quam Anglis est indultum, quòd Itali clerici decedentis beneficium, vel cedentis alius Italicus immediatè nequeat obtinere, seu aliqua alia, de quae oporteat in praesentibus fieri mentionem, aut per quam hec collatio sen assignatio va∣leat impediri, vel etiam retardari, seu constitutione de duabus dietis edita in consilio ge∣nerali. Datum Lugd. 3 Cal. Maii. Pont. nostri anno 7.

The same year, the Pope having a design to remove to Burdeaux, then under King Henry the third his Dominion, and from thence into England, and sending so∣lemn Nuncioes to King Henry for this purpose, he was thereupon put to a great dilemma, to avoid the Popes displeasure on the one hand, and manifold inconveni∣ences of granting his request which would accrue to his Crown and Subjects, on the other hand; which he thought best to evade by delayes.

Tempore quoque sub eodem, missis solennibus nunciis, Dominus Papa postula∣vit* 1.4 Dominum Regem Angliae, ut liceret ei saltem apud Burdegalim civitatem suam in Gasconia commorari. Fratres enim Domini Regis Francorum eum districtè con∣venerant, rogantes ex parte dicti Regis & sua, ut pacem iniret cum Frederico humili∣ato, & satisfactionem Ecclesiae humiliter offerenti, sicut honorem universalis Ecclesiae diligebat. Imponebant etiam illi dicti Regis fatres, videlicet Pictaviae & Provinciae Comites, quod per Papae avaritiam totum evenit infortunium memoratum. Ipse enim Papa cruce signatos, ne in succursum Regis advenirent, pe∣cunia corruptus impedivit, et absolvit a voto suae peregrinationis, quos paulò antè per suos mittit praedicatores & minores crucesignavit. Prae∣terea

cruce signatos Comiti R. et aliis vendit Magnatibus, sicut o∣lim Judaei consueverunt, oves et columbas in Templo vendere, quos Deum legimus in Evangelio ira punitos ejecisse. His autem persuasionibus, difficilem se Papa exhibuit & inexorabilem, unde durius verbis & litigiosis Dominus Papa & dicti Comites ab invicem recesserunt, & versus Angliam ire maturaverunt, ut Dominum Anglorum Regem persuaderent, quatenus ad suc∣cursum Francorum Regis praesentiam suam desiderantis & expectantis, secundum votum suum, sicut honorem Christi desideravit, properaret.

Arctabatur igitur Rex Angliae vehementer, quod si paecluderet vias Papae, fratrem* 1.5 suum Aethelmarum Papa offensus minimè promoveret: si sinum panderet e•• refugii, Fredericum, per cujus terras necesse transire habet peregrinaturus, in iram pro∣vocaret. Francis quoque non placeret. Praeterea, quod multum pruden∣tiores Angliae perterruit, si Papa in Burdegali commoraturus reci∣peretur, posset in brevi tempore per navigium in Angliam navigare, et illam praesentia sua deteriorare, et ut timetur, coinquinare. Qui enim senserant illam suis corrumpi Caursinis usurariis, magis for∣midabant ipsum sua Curia, si praesens esset, quod absit, maculari. (Such a dangerous, unclean, unwelcome guest was his Holinesse then reputed, even in time of Popery to his Ghostly Sons, that they would rather have his room then company.) Ideo super hoc propensius consilium Regis protelabatur.

The Bishops and Clergy of the Province of Canterbury, to avoyd the turbulent Visitation and Exactions of Archbishop Boniface, made a Tax and Collection to de∣fray the Expenses of their Appeals and oppositions against him in the Court of Rome, which our Historians thus relate.

Episcopi Angliae interim cognoscentes ex dicti Episcopi (Lincolniensis) relatio∣nibus,* 1.6 nuper a Curia Romana redeuntis, & aliorum, quos miserant, procuratorum & exploratorum suorum, quod Archiepiscopus Cantuariensis laqueos damnosos ipsis parare moliebatur, pecuniam, ad expensas in Curia Romana effunden∣das, collegerunt: quae, pecunia interveniente, more arundinis ven∣tis agitatae, huc illucque flecti consuevit. Acceperunt igitur à benefici∣atis, de qualibet Marca duos denarios. Gravè enim erat, quod postulavit exactor memoratus, videlicet visitationem et procurationem totius Cleri et populi in sua, quae ampla fuit, Provincia. Quae propter hoc magis angebat universos, quod constat ipsum Archiepiscopum morum & scientiae mendicum, ad ipsam visitationem, non propter religionis augmentum, vel mo∣rum reformationem, sed propter emolumenta turpia, et jam sibi consueta, certius inhiare; As most usually did in such Visitations.* 1.7

Diebus quoque sub eisdem, Cantuariensis Archiepiscopus cauteriatam suam senti∣ens conscientiam super enormi facto quod Londini perpetraverat, maximè in Eccle∣sia Sancti Bartholomaei, missis clanculo nunciis, tàm comminationibus quàm blandi∣tiis, & tàm ex parte Regis & Reginae, quàm ipsius Archiepiscopus vocem querulam Canonicorum supprimere procuravit. Moreover,

Cantuariensis Archiepiscopus perpendens, quod ex enormi facto, quod Londini in* 1.8 Ecclesiis Canonicorum Sancti Bartholomaei perpetraverat, infamiae & scandali foetor sulfureus totius Regionis infecerat latitudinem, missis cautè nunciis, clamorem eorum blanditiis & promissis, admixtis comminationibus, suppressit. Ipsi igitur tum quia pauperes, tum quia potens erat Archiepiscopus, seipsum etiam manifestè culpa∣bilem justificare, in patientia sua animas suas possidentes, siluerunt, Deo & beato Bartholomaeo causam suam commendantes.

Tempore quoque sub eodem, Archiepiscopus Cantuariensis Bonifacius comperiens* 1.9 quod Decanus Sancti Pauli, concomitantibus quibusdam ejusdem Ecclesiae Canoni∣cis, & eorum quos laeserat procuratoribus, consilio Legistarum animatus, & Regis Literis & protectione armatus, necnon & generis sui potentiae consisus, ut fortior fieret in tyrannide, per Papalem auctoritatem, Curiam Romanam aditurus, in magna pompa et apparatu transfretavit. Boniface be∣ing at Rome, verissimas contra se commotiones paratas intelligens, adversarios tâm Regis ac Reginae, quàm suo nomine partim minis, partim blanditiis compescuit.

Deinde ut Provinciam Cantuariensem ad nutum suum in perpetuum prostraret, egit cum Papa, de visitationis suae jure ejus authoritate firmando, quod cum intellexissent Suffraganei, pecuniam grandem ad suppeditan∣dos in jure sumptus in Curia Romana (quae, pecunia interveniente, more arundinis ventis agitatae, huc illucque flecti consuevit) confla∣flabant. What the issue of his Journy, and the contests between him and his Suffra∣gans was before the Pope, * 1.10 Matthew Westminster thus summarily relates. Tandem post multas hinc inde expensarum effusiones, & laborum diversas vexationes, determina∣tum est, ut suam Archiepiscopus (secundum jus commune) rationabilius & tolerabi∣lius exerceret jurisdictionem, & sic visitationem prosequeretur, sub diffinita modificati∣one, & mota cessavit tempestas: of which more afterwards.

What Jurisdiction and Interest King Henry the 3d. claimed and exercised this year* 1.11 in the election, confirmation of Bishops, and disposition of Bishopricks, these ensuing passages will inform us.

Eodemque anni tempore, obiit Episcopus Roffensis. Cujus loco Monachi Roffen∣ses elegerunt Magistrum Laurentium de Sancto Martino, Domini Regis Clericum & Consiliarium specialem, ne si forte alium elegissent, se Rex electioni op∣posuisset. He got a Dispensation from the Pope to hold all his former Livings in Commendam with his Bishoprick, a practice newly invented.

Eodemque anno, circa festum Sancti Matthaei, apud Turonim obiit Episcopus Win∣toniensis* 1.12 Willielmus; qui, ut sibi parceret in expensis, ibidem circiter undecim mensi∣bus moram cum castigata familia continuaverat. Obligabatur enim Episcopa∣tus ejus debitis inaestimabilibus contra Papam, ex illo tempore ex∣crescentibus, quo Dominus Rex ipsum Episcopum persequendo ab Anglia exturbaverat. Cui sinum consolationis Dominus Papa opime remuneratus tunc pandebat, ut * 1.13 praescriptum est. Facta igitur pace cum Papa, & Rege incurvato, ut pecuniam pactam ci••iùs coacervaret, qua Ecclesiam suam liberaret, solitam rescidit mensae dapsilitatem & familiae numerositatem. Mori∣turus igitur, cum viaticum salutis videret afferri, cum in ostio intrans Sacerdos, Eu∣charistiam bajularet, ait, Expecta amice, Dignum est, ut Dei mei proditor obviam ei trahar, & meritò ut detractor: & sic manibus ministrorum, qui ei obtemperaverunt, obviam Corpori Christi tractus, cum lachrymis & contritione viaticum assumpsit sa∣lutare. Et sic in timore Dei spiritum contritum exhalavit.

Quod cum Dominus Rex audisset, laetas querelas ac breves cum siccis lachrymis* 1.14 emittens, omni quo potuit statim nisu conabatur, ut in loco ipsius frater ejus Aethelmarus, licet ordine, aetate, et scientia insufficiens, substituere∣tur. Misit igitur illico duos de praecipuis Clericis suis quos noverat ad omnem sug∣gestionem sagacissimos, Wintoniam cum Literis ejus, ut accumulantes blanditias mi∣nis & promissis, animos Monachorum Ecclesiae Cathedralis, ad quos pertinet electio, ad hoc inclinarent, ut ipsum Aethelmarum omnes in Episcopum postularent, & sua∣rum Pastorem animarum. Et qui ad hoc mittebantur fuerant Johannes Mansell, & Petrus Chaceporc, Clerici, qui ut desiderium Regis effectui manciparent, summam di∣ligentiam adhibuerunt, & quamplurium Monachorum corda enervarunt, ut eundem Aethelmarum postularent in Praesulem. Postularent, inquam, quia ad Praesula∣tus culmen omnino fuerat insufficiens et ineptus. Deinde elapsis circi∣ter quindecim diebus, quibus quotidie dicti Clerici instantissimè elaboraverant, ut eorum qui in Conventu constantiores videbantur, ad Regis terreni, spreto Regis coelestis timore, voluntatem incurvarentur, venit ipse Rex Win∣toniam, & illico ad Ecclesiam Sancti Swithini, videlicet Cathedralem accedens, quasi Episcopus vel Prior venit in Capitulum, et ascendens sedem Prae∣sidentis, Sermonem sedens hunc inchoavit, sibi thema praefigendo.

Notes

• * 1.1

  Additamenta Matthaei Paris. p. 180, 181.
• * 1.2

  Mat. Paris Hist. Angl. p. 773.
• * 1.3

  Detestabilis ex∣actio à Priora∣tu de Binham.
• * 1.4

  Mat. Paris Hist. p. 777. Papa cupit a∣pud Burdega∣lim commorari.
• * 1.5

  Regis Anglo∣rum Angustia.
• * 1.6

  Mat. Paris, p. 776, 777. Mat. Parker & Godwin in the life of Boniface. Episcopi Ang∣liae se opponunt Archiepiscopo Cantuariensi.
• * 1.7

  Mat. Paris, p. 773, 774, 777. Archiepiscopus Cantuariensis metu supprimit vocem queru∣lorum.
• * 1.8

  Archiepiscopi Cantuar. cla∣morem Cano∣nicorum S. Bartholomaei compescuit.
• * 1.9

  Mat. Paris, p. 760. Mat. Parker in Bonifacio, p. 185, 186, 187. Cantuariensis Archiepiscopus Romanam Cu∣riam adit.
• * 1.10

  Mat. Westm. Anno 1250. p. 242.
• * 1.11

  Mat. Paris, p. 776, 788. Mat. Westm. Anno 1250. Godwins Ca∣talogue of Bps. Mortuo Episc. Roffensi, eligi∣tur Laurentius de S. Martino.
• * 1.12

  Mat. Paris, p. 774, 775, &c. Mat. Westm. Anno 1250. Mors Willielmi Episcopi Win∣toniensis.
• * 1.13

  Here p. 581, to 596.
• * 1.14

  Rex omnem diligentiam ad∣hibet ut frater ejus Aethelma∣rus in Episc. Wintoniensem postularetur.