The first-[third] tome of an exact chronological vindication and historical demonstration of our British, Roman, Saxon, Danish, Norman, English kings supreme ecclesiastical jurisdiction from the original planting, embracing of Christian religion therein, and reign of Lucius, our first Christian king, till the death of King Richard the First, Anno Domini 1199 ... / by William Prynne, Esq.

HENRICUS Dei gratiâ, &c. Venerabili in Christo, tali Episcopo, salutem. Licet aliàs vobis scripserimus, semel, secundò & tertiò, tam per Literas nostras clausas, quàm Patentes, ne ad opus Domini Papae vel alterius Tallagium aliquod vel auxilium exigeritis a viris Religiosis, Clericis vel Laicis, cum nullum hujusmodi tallagium vel auxilium exigi possit vel consueverit, sine magno praejudicio Regiae dignitatis, quod nullo modo poterimus aut volumus sustinere: Vos tamen mandatum nostrum in hac parte▪ contemnentes, contra Provisionem per Magnates nostros,

tam Praelatos quam Comites et Barones factam in Concilio nostro Londine••si, et concessam exactionem faciatis me moratam. Super quo miramur plurimum et movemur, praesertim cum facto vestro proprio non erubescitis contraire, cum vos et alii Praelati in praedicto Concilio communiter concesseritis, quod nihil de exactione hujusmo∣di faceretis, donec Nuncii nostri et vestri necnon et aliorum Magna∣tum nostrorum et totius universitatis Regni nostri a Curia Romana redirent, qui pro liberatione oppressionum, ad Curiam illam, si cut no∣stis, fuerant specialiter destinati. Vobis igitur mandatis inculcatis mandamus injungentes, firmius et districtius inhibentes, ne ad ex∣actionem praedicti tallagii vel auxilii faciendam aliquatenus proceda∣tis, sicut gaudere desideratis Baronia vestra, et possessionibus ve∣stris, quas in Regno nostro tenetis. Et si quid inde cepistis, extra Regnum nostrum asportari nullatenus permittatis, sed illud salvo custodiri faciatis usque ad reditum Nun∣ciorum praedictorum; indubitanter scituri, quod si secus egeritis, nos ad possessiones vestras manum gravaminis, ultra quam credere velitis, extendemus. Hanc autem inhibitionem, vobis injungimus facien∣dam Archidiaconis et officialibus vestris, quam quidem pro libertate Cleri et populi facimus, novit Deus, &c. A memorable heroick Writ and Inhibition.

In bivio igitur angustiarum constituta Anglicana Ecclesia, quasi* 1.1 inter duas molas e contrario circumvolventes, miserabiliter conte∣rebatur; hinc Scylla, inde Charybdis timebatur. Rex inde hac parte ad Regni salvationem et instaurationem, consilio fretus et robora∣tus generali, nitebatur: Papa ad ejusdem depauperationem anhe∣labat; utrique utroque jam eminus adversante. Multi itaque Praelatorum, timentes Regis in hoc suo concepto proposito instabi∣litatem, et consilii Regii pusillanimitatem, partem Papalem confo∣vebant: (such was their baseness, Treachery to their King, Country, Church, and proper interests.) licet nunquam vidissent, quod per tales pecuniae effusi∣ones, Ecclesia foelix susciperet incrementum, imo potius infaustum incurreret detrimentum.

The King to prevent these intollerable Papal Usurpations, Exactions, Presumpti∣ons, Innovations, (which sundry of the Bishops and Clergy promoted to ingratiate themselves with the Pope, to their eternal infamy) summoned a Great Counsil of his Nobles at Wynton, Anno 1246. thus recorded by Matthew Paris.

Die verò translationis beati Thomae Martyris, habitum est magnum Concili∣nm* 1.2 inter Regem et Regni magnates apud Wyntoniam, super multi∣plici Regni totius et maxime Ecclesiae dissolutione. Venerant enim qui missi ad Curiam Romanam fuerant nuncii memorati, videlicet Magister Willielmus de Povuic & Henricus de la Mare, verba Papalia, quae nihil mitigationis, imò potius exasperationis tenorem continebant; nunciantes, & affirmantes, quod nec in gestu vel verbis Papalibus, aliquid humili∣tatis vel moderationis super oppressionibus, quibus tam Regnum quam Ecclesia Anglcana gravabatur et conquesta est, poterant repe∣rire. Dixerat enim Papa, illis aliquod optabile responsum expectantibus: Rex Anglorum qui jam recalcitrat et Frederizat, suum habet consilium, ego vero meum habeo, quod et sequor. Et ex tunc vix aliquis Anglicus in Curia negotium aliquod poterat expedire. imo velut schismatici repellebantur* 1.3 omnes probris lacessiti. Ita ut nullam habuerunt efficaciam Episto∣lae tot et tales ad Curiam missae ex parte Regis, vel universitatis tam Magnatum quam Praelatorum. Haec autem cum audisset Dominus Rex cum Magnatibus suis, doluit, & indignatus ac commotus est vehementer quod ipse & No∣biles sui, qui tot bona curiae Romanae gratanter toties contulerant, in sua justa pe∣titione

sunt repulsi. Fecit igitur Dominus Rex & merito praecepitque voce prae∣conia, in omnibus Comitatibus Regni sui per omnes Civitates, Burgos, Villas & fora, & congregationes, publicè acclamari, ne quis Praelatus, vel clericus, vel alius per Regnum Papali contributioni consentiret, vel aliquid pecuniae in auxilium ejus transmitteret, vel mandato Papali in con∣tribuendis auxiliis pareret aliquatenus. Quod factum est. Illud au∣tem cum audisset Papa, in vehementem iram excanduit, et iterato as∣perius, Praelatis scripsit Anglicanis, ut sub poena excommunicationis et suspensonis infra festum Assumptionis, nuncio suo apud Novum Tem∣plum Londini commoranti de praedicto auxilio satisfacerent. Et cum constanter pa∣raretur, & sperabatur igiter certissimè quod Dominus Rex incaepto suo proposito constanter staret, pro Regni et Ecclesiae liberatione, papalibus extorsi∣onibus, ut coepit viriliter resistendo, comminationibus Comitis Richardi fratris sui, sibilis ambitiosorum Clericorum Consiliari∣orum suorum, et quorundam Papalium Episcoporum, quorum principalis erat Wigorniensis, cui a Domino Papa concessa fuit potestas, terram etiam, ut perhibeatur interdicendi, quorum consiliis Dominus Rex se plus aequo inclinavit, eadem qua concepta fuit enervata est constantia levitate: minas Papales adeo pertines∣cebat Rex et trepidavit timore, ubi non erat: quia quae jam suscepe∣rat viriliter, muliebriter dereliquit, fractus succubuit et perterritus. Unde totus conatus tàm Magnatum quàm Episcoporum, & spes de Regni & Ecclesiae Anglicanae liberatione miserabiliter & non sine multorum cordium cruento dolore, emarcut adnihilatus; Et totus iste apparatus quasi nebula à facie solis evanuit corus∣cantis, & impunè hiatibus Romanae avaritiae de memorata contributione est satisfa∣ctum. Haec tamen, licet infructuosa sint (addes * 1.4 Matthew Westminster.) duxi scri∣benda, ut posteris innotescat vacillantis Regni divisio, & Anglorum nobilium (he should rather have added Episcoporum Papalium & ambitiosorum Clericorum, who se∣duced, traversed the King and Nobles to this unworthy compliance with the Pope as he records) corda mutantia, & Regis inconstantia muliebris. Et ut pestis mun∣dum concuteret generalis Regnum Franciae consimili vulnere gemuit sauciatum, unde multi Nobilium cogitabant contra Papam stando recalcitrare, ut se∣quens sermo plenius declarabit.

Magister autem Walterus de Occa, clericus Frederici, credens sicut & Dominus* 1.5 suus Fredericus quod Dominus Rex Angliae in suo proposito firmiter permaneret, vi∣delicet importunitati Romanae curiae viriliter resisteret, ipsi Regi quasi ad consolatio∣nem & formidinis amotionem, Epistolam duxit transmittendam; there recorded.

Eisdem diebus (through the Bishops and Clergies treachery, cowardize and ill* 1.6 Counsell) enervatus est Regis rigor, quem viriliter conceperat, ut protervitatem Romanae Curiae constanter, ut sperabatur, & firmiter credebatur, potenter refrae∣naret. Et hoc, ut veraciter dicebatur, consiliis eorum qui optimos redditus suos amittere per Papalem indignationem vehementer formida∣bant: quae enim nimis praecordialiter amabant, elabi verebantur, secundum illud Poeticum:

Res est solliciti plena timoris amor.

Aversis igitur oculis et clausis auribus Dominus Rex, ad Arbitri∣um voluntarium Romanorum Regni sui et reipublicae inimicorum per∣misit licenter Ecclesiam Anglicanam sex millibus marcarum, ad magnam totius Regionis nostrae depauperationem, spoliari. Quas asportantes Nuncii ac mercatores Papales in auxilium Landegravii, insidias Frederici non penitus evaserunt. Qui graviter redarguit Anglicos effoeminatos, qui se ipsis de pauperatis omne genus homi∣num tolerant saginari, gravemque de Comitis Richardi effoeminata conniventia, et super hoc consensu reposuit coram suis commilitoni∣bus querimoniam: qui in Regni Anglicani perniciem, parti Papali

videbatur consensisse et in Imperii detrimentum, eo quod de cruce∣signatorum collectis substantiolis, permittente Papa, thesauros non minimos exaggeravit. Crevit igitur Romanorum audax proter∣via tanto procacius, quanto nullum in rapinis suis senserant con∣tradictorem. Fugant fugentes, et fugiunt fugantes. Decrevit∣que Anglorum suppeditatorum, quorum inimici sunt Judices, spes cum consolatione.

Saevientibus eodem tempore mundi maris turbinibus, cum audisset Papa, quod* 1.7 Dominus Rex Angliae parabatur animo sè exactionibus suis contradicendo resistere, quia nec advenerant nuntii, qui effoeminatam formidinem suam et incurvationem ipsius nunciarent, in iram magnam excanduit vehe∣menter, et Regnum Angliae ulciscendo supponere proposuit inter∣dicto. Cui talia infrunito spiritu proponenti, se magister Johannes natione Angli∣cus Monachus Cisterciensis ordinis & Cardinalis, opposuit, dicens: Domine pro Deo parcatis irae vestrae, si dicere licet, indiscretae, fraenoque temperantiae motus voluntarios compescatis, considerantes quoniam dies mali sunt. Terra Sancta patet discrimini, Graeca Ecclesia recessit à nobis, adversatur nobis Fredericus, quo non est potentior, imò nec par inter Principes Christianorum. Vos & nos, qui culmen sumus Ecclesiae, à sede Papali, imò ab ipsa urbe, imò ab Italia exulamus expulsi. Hungaria cum suis terris sibi conterminis, nihil aliud, nisi à Tartaris expectat exter∣minium. Alemannia suis bellis concutitur intestinis. Hispania usque ad abscisionem linguarum Episcopalium desaevit. Francia usque ad egestatem per nos jam de∣pauperatur, quae etiam in nos conspiravit. Anglia nostris injuriis multoties laesa, quasi asina Balaam, calcaribus et fustibus caesa, tandem loquitur et obloquitur, et se nimis intolerabiliter conque∣ritur fatigatam, et irrestaurabiliter damnificatam. Ismaletico igi∣tur more omnibus odiosi, omnes ad odium provocamus. Et cùm nec ad haec verba mens Papalis contrita ad compassionem vel humilitatem inclinaretur, quin ad poenam & ultionem inflammaretur, advenerunt nuncii ab Anglia, animum Papalem emolumentis inhiantem mitigantes: & affirmantes, quòd per amicos suos specialissimos in Anglia (quos non licet mihi haec scribenti ad praesens nominare) incurvatus est animus Regis, ut quod optat effectui celeri mancipetur, unde gaudium vultum & animum mirificè serenavit.

Assumens igitur ex praeteritis audaciam Dominus Papa, miseros Anglos concul∣candi* 1.8 et conculcatos magis ac magis depauperaret apporiandi, vidensque eos dissipatos et effoeminatos; imperiose et solito impe∣riosius Praelatis Angliae demandavit, ut in Anglia omnes beneficiati in suis beneficiis residentiam facientes, tertiam partem bonorum suorum Domino Papae conferent, non facientes residentiam, di∣midiam: multis adjectis durissimis conditionibus praedictum man∣datum restringentibus per illud verbum et adjectionem detestabi∣lem, non obstante, quae omnem extinguit justitiam praehabitam. Ad quod primò exequendum diligenter, Episcopum constituit Londinensem, (to inslave both the Church and Realm, to the Popes intolerable Rapines.)

Episcopus verò memoratus cum quibusdam aliis, quos ad hoc negotium exponen∣dum* 1.9 convocaret, cum in Ecclesia Sancti Pauli Londinensi hoc in propatulo demon∣stravit, de hac contributione terribili tractaturus in crastino Sancti Andreae, omnes∣que audientes in stuporem commovit & dolorem; quia quod a Papa jubebatur, impossibile videbatur, et erat: Et ecce supervenerunt missi ex parte Domini Regis, Johannes de Lixintona Miles, et Magister Laurentius de Sancto Martino, ejusdem Domini Regis Clericus, districte prohi∣bentes, ne universitates Anglicanae, tam execrabili mandato Papae, nec illi contributioni praelocutae, et in totius Regni desolationem demandatae, aliquo modo consentirent. Ipsi igitur talia nunciantibus li∣benter paruerunt, & post omnium convocatorum murmur & appellationes, gauden∣ter

incepta interrumpentes, omiserunt. Scripsit igitur totius Angliae miserabilis univer∣sitas Domino Papae, impossibilia et intolerabilia praecipienti, explanans & recolens, solita gravamina corda omnium graviter sauciasse: quae Magister Martinus Domini Papae Clericus nuper extorserat. Et sic ad horam quievit tempestas, citò tamen posteà, ut dicetur, rediviva. Et ne sub silentio contradicentium verba effica∣cissima transeamus, ipsa huic scripto duximus inserenda. Veruntamen etsi constanter responderunt, constantius & efficacius respondissent, si in verbis et actibus Regis titubantibus fiduciam habuissent: (or rather if the King, discharging his duty with sufficient diligence, constancy, courage, could have had confidence in the Bishops and Clergy, who betrayed, & never cordially and constantly adhered to him therein.)

The Archdeacons and inferiour Clergies opposition and Appeal against this Tax, prohibited by the King, (wherein the Bishops joyned not) is thus recorded to po∣sterity by Matthew Paris.

Si nota esset conditio & status Regni Anglicani Domino Papae & ejus fratribus* 1.10 tempore Concilii, nunquam ad statutum illud promulgandum, aliqua ratione pro∣cessisset. Et si essent ei exposita pericula & incommoda, quae occasione hujusmodi statuti imminere possent Ecclesiae Anglicanae, ad hoc statuendum nullatenus movere∣tur. In Ecclesiis enim Cathedralibus ita obtentum est & observatum, quod per Canonicos in eisdem residentes, quorum in quibusdam Ecclesiis modica est portio de proventibus beneficiorum Ecclesiasticorum, quae in diversis locis obtinent, mino∣res clericos exhibent, & alios Ecclesiae ministros, quorum portionem si contingat us{que} ad medietatē defalcari, peribit obsequiū Ecclesiae, Canonicis non valentibus exhi∣bere, cùm ipsi Canonici, tanta portione defalcata, in Ecclesiis Cathedralibus residere non valeant. Et si in eisdē duxerint residendū, de medietate beneficiorū exteriorū nec seipsos aut etiam alios poterunt sustentare: & maximè cùm Dominus Papa medietatē portionis absentium, in usus Terrae Romanae intendat applicare, computata portione non residentis, ac si ipse resideret. Nec etiam deductis oneribus aut expensis, quas circa collectionem fructuum, & alia multa fieri contingit, quibus non deductis, vix quarta pars penes Canonicos remanebit.

Item, cùm loca Religiosa per Regnum Angliae constituta, in proventibus de Ec∣clesiis* 1.11 Parochialibus sint fundata, vix & in praesenti ipsis sufficiant beneficia cum ali∣is possessionibus sic collata, si illorum beneficiorum medietas subtrahatur, (to fill the Popes coffers) compelletur una medietas mendicare, aut continget hospitalitatem subtrahi, aut utrumque in aliquibus locis fieri, quòd sine scanda∣lo & animarum periculo fieri non posset: cum aliquos ex ipsis contingeret per orbem evagari, & ejusdem evagationis praetextu in peccatum multiplex incidere, non ob∣servata sanctorum Patrum regula, ad quam tenentur astricti.

Item, cùm in Regno Angliae hactenus sit obtentum & consuetudine observatum,* 1.12 ut rectores Ecclesiarum parochialium hucusque, valdè hospitales extiterunt, & paro∣chianis ad inopiam vergentibus alimenta praebere consueverunt, & eo praetextu non solùm summo creatori placere conati sint, sed etiam laicis quibuscunque, quibus clerici oppido infesti esse & consueverunt, deducta medietate beneficiorum, necesse habebunt, hospitalitatem subtrahere, & consueta pietatis officia denegare. Qui∣bus subtractis incurrent odium subditorum, amittent gratiam transeuntium & vici∣norum, subtrahentur rectoribus Ecclesiarum jura, nec ipsis pretextu paupertatis ea de∣fendere valentibus, ab ipsis Laicis penitus opprimentur in universalis Ecclesiae scanda∣lum & jacturam. Quidam verò ex eis, cùm essent beneficia quae ad residentiam sex mensium non sufficiunt, vix aliunde victualia quaerant, si resecetur illorum bene∣ficiorum medietas, compellentur mendicare, & continget in eorum Ecclesiis obse∣quia divina cessare, Quibus cessantibus, eorundem parochiani, in decimarum & proventuum solutione cessabunt, nec erit qui illius Ecclesiae jura prae inopia prose∣quatur, vilescit Ecclesiae dignitas, Clericorum caetus in contemptu, cessabunt praedica∣tiones, animarum cura omittatur, fides exinde periclitabitur, populo contemnente Praelatorum Doctrinam & correctionem.

Item, cùm de bonis Ecclesiasticarum personarum pauperes, quorum infinitus & nu∣merus* 1.13 per annum sustententur, & multi generosi eorum consanguinei, & alii qui in eorum obsequiis commorantur, de bonis ipsorum victualia, necnon & stipendia recipiant, subducta medietate proventuum, cessabunt eleemosynae, licentiabuntur familiae, ad quod si deveniatur, pauperes fame peribunt, alii verò cùm fodere non valeant, & mendicare erubescant, antequam fame pereant, necesse habebunt furtis, rapinis, & depraedationibus intendere, ex quibus multa sequentur homicidia, insurget tumultus populi, & de facili totius Regni Angliae turbatio.

Item, cùm multi sint clerici in Regno Angliae aere alieno graviter praegravati, si non* 1.14 subducto aere alieno, si non deductis expensis quarum existimatio sextam partem redi∣tuum continet, quarum deductionem vix aliquis casus solet impedire, si non de∣ductis Ecclesiae oneribus, consistentibus in pensionibus, Praelatorum procurationi∣bus, & Ecclesiarum & ornamentorum reparatione, proventuum medietas exolva∣tur, ipsis de residuo vivere non valentibus, compellentur egere, cùm tamen in ta∣libus personis haberi debeat ratio eorum ne egeant, & maxime ubi immineret scanda∣lum Ecclesiae universalis.

Item, cùm nuper nomine vicesimae, sex missia Marcarum Domino Papae* 1.15 sint soluta, habita ratione aestimationis vicesimae ad aestimationem medietatis, sum∣ma petitae pecuniae sexaginta Millia marcarū summam continere con∣tinget una cum sexta parte reddituum, quam in collatione fructuum refundere contingit, cum partem illam non deducat, & eum preter haec à personis in primo mandato exceptis, ab his qui Centum marcas in redditibus obtinent vicessimam, ab his qui ampliores habent redditus partem tertiam habere nitatur, usque ad summam quater viginti Millium marca∣tum de bonis Clericorum per annum redigere oporteret; ad cujus quidem pecuniae solutionem, vix totum Regnum Angliae sufficere posset, quanto minus et clerici, cum eorum bona tantummodo in fructibus existant; qui licet venales annuatim exponi consueverunt, de eadem tamen pecunia multae fiunt emptiones, cum de manu ad manum pecunia proficisci contingat, et in regno remaneat. Ac si contingat de singulis venditionibus pecuniam deducere, et extra regnum deportare, deficerent emptores, nec contingeret in toto Regno tantam pecuniae Summam invenire, quod in gravi necessi∣tatis casu per experientiam alias est declaratum, videlicet cùm nobi∣lis memoriae quondam Angliae Rex Richardus in partibus remotis captus esset & de∣tentus, ad ipsius liberationem sexaginta millia marcarum soluta fuerint. Ad quod solvendum, totum Regnum contribuerat, nec exolvi poterat ad plenum, nisi ad hoc perficiendum, cruces & calices Ecclesiarum in solutum pro parte traderentur: quanto minus et nunc de bonis Clericorum tantum, tanta pecuniae summa redigi non posset, cum ipsam contingeret infra triennium triplicare. Cum igitur huic exactioni contradicat Ecclesia Anglica∣na per procuratores ut hanc contradictionem communem Domino Papae insinuare velitis pro statu Ecclesiae Anglicanae, praesentiam Do∣mini nostri Iesu Christi appellantes, et Concilii universalis, aliquo tempore per Dei gratiam convocandi.

A Parliament being sommoned and meeting soon after this Appeal, great complaints were therein made against this Tax and other miserable incessant Papal oppressions.

In crastino igitur Purificationis beatae Mariae, Dominus Rex cum suis Magnatibus* 1.16 tractatum habens diligentem, per plures consilium▪ urgens dies protelavit. Timeba∣tur enim vehementer, & veraciter Domino Regi referebatur, quod Rex Francorum se ad sibi subjugandam Gasconiam praeparabar. Quam amittere sibi probrosum, ig∣nominiosum, & damnosum videbatur; cum ex sola Burdegali mille marcas annuas percipere consuevit. Convenerant etiam tunc ibidem, Archidiaconi Angliae, nec∣non et totius Regni Cleri pars non minima cum ipsis Magnatibus, conquerentes communiter super intolerabilibus et frequentibus ex∣actionibus Domini Papae, pro quibus et Dominus Rex non medio∣criter compatiendo tristabatur. Res enim publica periclitabatur, et commune negotium Regni totius agebatur, et eminebat tam po∣puli quam Cleri immanis desolatio, et cunctis temporibus inaudita. Igitur coram Domino Rege reposita est querimonia lachrymabilis, cui pertinet Rempublicam protegendo, tales injurias et pericula propulsare. Tandem de communi confilio provisum est, ut grava∣mina terrae Domino Papae seriatim monstraturi ad Curiam Romanam

Nuntii discreti destinarentur, has Epistolas subscriptas Domino Papae et Cardinalibus, ex parte communitatis totius Cleri et po∣puli Regni Anglicani, eminus ostensuri. Which Letters of complaint, * 1.17 super oppressionibus et intolerabilibus gravaminibus, quibus frequenter Ecclesia et Regnum gravabatur, ex corde omnium Praelatorum angustiato nimis, et usque ad amaritudinem spiritus provocato pro∣cessit, et ne lugubre schisma subsequatur, ut non minimum formida∣tur, Epistola missa Papae.

Notes

• * 1.1

  Mat. Paris, p. 687, 688. Angustiae prop∣ter inchoatam inter Regem & Papam con∣troversiam.
• * 1.2

  Mat. Paris, p. 687. Mat. Westm p. 208. Parlamentum habitum apud Wyntoniam.
• * 1.3

  Nota.
• * 1.4

  Page 208, 209.
• * 1.5

  Mat. Paris, p. 693.
• * 1.6

  Rex iterum Ro∣manis ad libi∣tum pecuniam in Anglia col∣ligere permittit.
• * 1.7

  Corripitur Pa∣pa à Johanne Anglico Cardi∣nale.
• * 1.8

  Mat. Paris. p. 694. 695. Mat. Westm. p. 209. 210. Tyrannica ex∣actio pecuniae Papalis.
• * 1.9

  Rex prohibet praedictam ex∣actionem.
• * 1.10

  Mat. Paris, p. 694. 695. Responsio Cle∣ri super irratio∣nabili exactione Papae.
• * 1.11

  Alia Causa.
• * 1.12

  Alia Causa & ratio.
• * 1.13

  Alia Causa & ratio.
• * 1.14

  Alia Causa & ratio.
• * 1.15

  Alia Causa & ratio.
• * 1.16

  Mat. Paris, p. 698, 699. Mat. Westm. Anno 1247. Parliamentum Londini habi∣tum, in quo querelae quere∣lis cumulaban∣tur super ex∣actionibus Pa∣pa••••b••s.
• * 1.17

  Mat. Westm. p. 218, 219.