To the extent possible under law, the Text Creation Partnership has waived all copyright and related or neighboring rights to this keyboarded and encoded edition of the work described above, according to the terms of the CC0 1.0 Public Domain Dedication (http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/). This waiver does not extend to any page images or other supplementary files associated with this work, which may be protected by copyright or other license restrictions. Please go to http://www.textcreationpartnership.org/ for more information.
NOn licet reuerendissime praesul per superuenientem aegro∣tationem ad tuum palatium venire,* 1.1 non nouam quidem il∣lam, sed inueteratam, & si nouis occasionibus nuper exaspera∣tam.
Certe quantum videre videor, & quantum coniecturis du∣cor, hodie non licebit, citra meum (inquam) magnum malum non licebit. Et ne meum expectaret aduentum diutius tua do∣minatio frustra: en hanc qualemcun{que} schedulam mea manu ob∣litam ad tuam amplitudinem mitto, velut excusationis nostrae certissimum indicem. In qua vtinam vel per temporis importu∣nitatem, vel per capitis gra edinem, iustam aliquam expostulati∣onem liceret tecum facere, qui me, curam animarum habenrem ab earundem curatione debita tam diu detines inuitum, & hac quidem tempestate detines, qua pastores cum gregibus adesse o∣portet vel maxime. Quid ni enim expostulem, si modo tam vili mancipio cum tanto patre expostulare sit licitum. Nam si Petrus arbitr••batur iustum esse ratione officij sui, quamdiu in hoc foret tabernaculo, vt populum admonere & docere neutiquam cessa∣ret, & quo propius morti hoc instantius, ergo non potest non vi∣dere iniustum si qui hodie ne{que} docent ipsi (vt iam nihil mirer si non ante docuerunt) ne{que} cupiētes docere permittunt, nisi quos habuerunt votis per omnia & in omnibus obsequundantes. Pri∣mum liberum erat meipsum amplitudini vestrae praesentare & offerre, sed inde me ipsum eripere & extricare, parum nunc qui∣dem videtur mihi liberum esse. Et dum aliud in principio prae∣tenditur, aliud in progressu tam longo temporis tractu agitur, nostri negotij quis aut qualis sit futurus exitus, nō immerito du∣bitatur: sed veritas tandem liberabit vti spero. Dominus qui cu∣stodit veritatem in seculum liberabit, super quo quid scribit Hie∣ronymus vtinam nunquam e memoria excideret. Non poterat me molestare quicquid essem pro veritate passurus: sed viuit de∣us, & ipsi cura est de nobis. Tum modo ad Lond. missus sum, cae∣terum coram Cant. interdum multis formidandis patribus stipa∣to geruntur omnia. Res velut cancellos quosdam & limites ha∣bet, ab eo qui me misit praestitutos: verum sic tractatur causa, & ambagibus ducitur, quasi in infinitum abitura, nullo tādem clau∣denda termino, dum sine modo & fine, alia post alia ad me, siue pertinentia, siue impertinentia, nunc ab hoc, nunc ab illo inter∣rogantur, si non egomet modo, & si forte inciuiliter, ac non im∣prudenter tamen (ni fallor) modum imponere, veritus ne inter multa,* 1.2 dum multis respondet vnus, vnum aliquod (vt fit) ex in∣consulto erumperet, quod causam laederet, alioqui iustissimam: & me malum ostendat oportet nemini volētem male moliri, si quid in conscientia est erroris: & meminisse omnino illud oportet, nempe ad gehennam edificare, contra conscientiam facere, hijs sat fuerit sua profiteri▪ sua asserere, sua defensare: mihi vero asser∣tiones alienae obtruduntur, nescio quo iure asserendae. Sine exem∣plo, opinor hoc fit mihi, qui tamen intractabilis, fere videor, dum nihil aliud quam iniquis efflagitationibus (quod ego iudico) ac∣quiescere detrecto. Aduersus praedicationes meas si quis quid in tentare conabitur, tanquam vel obscuriores, vel parum caute pronunciatas, paratus sum praedicationes praedicationibus illu∣strare, qui nihil aduersus veritatem, nihil aduersus decreta pa∣trum, nil non catholice (quod sciam) praedicaui vnquam Id quod per aduersariorum & obloquentium testimonia commonstrare poteram esse verum.* 1.3 Optaui & opto iudiciū vulgi reparari. Op∣taui & opto discrimen rerum deprehendi, & sua dignitate suo lo∣co, & tempore, suo gradu & ordine, vnamquam{que} rem pollere, gaudere, vt ingenue sciant omnes, permultum interesse inter ea quae praeparauit deus, vt in eis ambularemus, quisque vocationis opera sedulo facturi,* 1.4 postquam quae omnibus sunt communia, pa∣ri sedulitate sunt facta, & inter ea quae spontanea sunt, vt in qui∣bus non nisi nostropte marte obambulamus. Imaginibus vti li∣cet, peregrinari licet, sanctos inuocare licet, animarum in purgatorio residentium memores esse licet: sed sic temperan∣da sunt, quae voluntaria sunt, vt praecepta dei factu necessa∣ria (quae facientibus vitam aeternam, non facientibus aeter∣nam mortem afferunt) iusta estimatione non priuentur, ne praepostere diligentes deum stulte deuoti, deum contra experia∣mur non redamantem nos, sed odio potius prosequentem, cum hoc est deum vere diligere, nimirum praecepta dei diligenter ser∣uare, iuxta illud Christi: qui habet praecepta mea & facit ea, hic est qui diligit me, ne quis tam vilia reputet praecepta Dei voca∣tionem concernentia, in suis potius adinuentionibus aberratu∣rus, cum in fine ante tribunal Christi secundum illa, non secun∣dum has, omnes ad vnum iudicabimur, iuxta illud Christi: sermo quem locutus sum, ipse iudicabit in nouissimo die. Et quis potest vnum praeceptum dei vllis addititijs inuentis quamlibet aut mul∣tis aut spetiosis compensare. O si essemus ad ea quae Dei sunt per∣agenda tam propensi, quam sumus ad nostra excogitamenta ex∣ercenda seduli & deuoti. Multa sunt quae simplici fide facta non improbat deus, sed probat vtcunque, saltem quorundam infirmi∣tati indulgens, quae tamen antequam fierent interrogatus, nec praeciperet, nec consuleret fieri, vtpote quae iustius toleranda sunt, dum sic fiant, quam praedicanda vt fiant: ne occasione prae∣dicationis (vt fit) omittantur, quae periculo damnationis fieri debeant. Et quid magis indecorum, quam ad id praedicationem conuertere,* 1.5 quod deus ipse, nec praeciperet, nec consuleret fieri, saltem quam diu negligenter fiunt quae praecipiuntur facienda. Proinde ego ex parte mandatorum dei sto hactenus immobilis, sic non meum, sed Christi lucrum, non meam sed dei gloriā quae∣r••tans, & donec respirare licebit, stare nō desinam, sic germanos verbi precones, quotquot hactenus fuere imitaturus. Intollera∣biles sane sunt, & diu fuere quarundam rerum abusus,* 1.6 vt nemo Christianae gloriae studiosus potest, nisi abusibus rerum multo e∣tiam magis improbatis res ipsas e suggestu probare, quae si ra••i∣us fierent (vt ne dicam nunquam) modo hac occasione quae mā∣dantur a deo fieri, fierent officiosius, quid quaeso pateretur ••actu∣rae religio christiana? nisi forte sic caecutimus miseri, vt illa turpi questu nostro, non cultu dei vero putentur consistere ••am non potest (opinor) fieri, vt damnabilis eiusmod•• rerum abusus iuste reprobetur, nisi protinus infrequentior earundem vsus sequatur. Quanquam praestiterit quaedam nunquam fieri quam tam fiduci∣aliter fieri, vt minus curentur quae oportuit fieri, cum alia opor∣tet facere, alia oportet non omittere, alia nec oportet facere, & omittere licet▪ Et quis manifestum multarum rerum abusum non videt? quis vidit, & non vehementer dolet? quis dolet denique & non laborat amouere? & quando amouebitur, si vsus praedica∣tione celebrabitur, tacebitur abusus? Imo non potest non reg∣nare & dominari abusus. Aliud est, res quae possunt in loco fieri, tolerare, aliud easdem pro rebus quae debent fieri, aut passim prae∣dicare, aut legibus praedicanda constituere. Euntes docete (in∣quit) omnia. Quaenam omnia? omnia quae ego praecipi vobis (inquit) non dicit omnia quae vobis ipsis videntur praedicanda. Agite igitur per immortalem deum.* 1.7 Sic neruos intendamus no∣stros, vt quae dei sunt, praedicemus ad vnum omnes, ne adulteri & caupones praedicationis verius, quam viri praedicatores euada∣mus: maxime dum homines ad diuina sunt pigerrimi, ad sua ve∣locissimi, vt nihil sit opus calcaribus: iniusta rerum aestimatione, & innata superstitione, certe ab ineunte aetate a maioribus con∣tracta miserabiliter decepti, quibus rebus mederi vix vllis prae∣dicationibus quamlibet frequentibus, quamlibet vehementibus, quamlibet sinceris & puris quimus. Quare prohibeat deus, ne in hac dierum malitia, qui debent ipsi potius praedicare (praecepit enim nobis, inquit Petrus, praedicare) vel volentes & potentes praedicare praepediant, contra illud, noli prohibere eum benefa∣cere qui potest, vel cauponantes praedicare compellant, sic mise∣ram plebeculam in superstitione & fallaci fiducia damnabiliter detinētes. Quin deus potius misereatur nostri, vt cognoscamus in terra viam tuam, ne videamur in quos illud quadret digne, nō cogitationes meae, cogitationes vestrae, neque viae meae, viae ve∣strae, dicit dominus. Hinc ego nudis sententijs subscribere non audeo, domine cum primis obseruande, quia popularis supersti∣tionis diutius duraturae quoad possum, authorculus esse nolo, ne mei ipsius damnationis simul sim author. Quod si dignus essem, qui tibi cōsilium darem, colendissime pater, sed cohibeo me, quā sit prauum & intollerabile hominis cor detur vel coniectare. Ne∣que sane quisquam nouit quae sunt hominis nisi spiritus hominis qui est in eo. Non me superbia detinet vlla, ab illa subscriptione toties a tua dominatione cum maxima mei animi molestia roga∣ta. Non potest non esse impium patribus & proceribus ecclesiae non obtempe••are, sed videndum interim illis & quid & quibus imperent cum in loco, deo quam hominib{us} obedire oportet ma∣gis. Sic dolet mihi caput, & reliquum corpus languet, vt nec ve∣nire, nec haec rescribete licet, & emendare. Sed tua dominatio si non iudicium meum, certe studium spero probabit. Valeat do∣minatio tua.
In this foresayd Epistle as ye heare, he maketh men∣tion of certayne articles or propositions, whereunto hee was required by the Bishops to subscribe. The copy and effect of those articles or nude propositions (as hee calleth them) be these.
M. Latimers letter to the Archbishop·
Indigna Episco∣po••um a••tio contra Latime∣rum.
Quid in religi∣one corrigendū.
Discrimen inter mandata dei, et precepta ho∣minum.
Multa tolerat deus quae tamen non era. precep∣tu••us vt fierent.
〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
Multa tole∣ra•• pos••unt quum fiunt•• quae tamen vt fie e••t necessitatē nullam ha∣bent.