Amoris effigies, sive, Quid sit amor? efflagitanti responsum

Cuidam•• importunius flagitanti Quid esset Amor, haec respondit.

AGnosco impe∣riosi Amoris lascivam ty∣rannidem, ar∣dua semper affectuum ex∣perime: ta flagitantis. Quan∣quam hoc ipsum Herculeus labor sit, Amare, dum am∣plius pensa, & expeditiones, & saeva stipendia constituit, perperam q••aerit Crudelita∣te placere: aequum tamen esse censemus, quotquot no∣mina Amori dedimus, uti regnum,* 1.1 quod sane habet maximum, exerceat Cupido, & per asperiora mandata, au∣geat pariter imperii & obse∣quii gloriam. Iubeat licet quae possumus, quaeque non

possumus, praeter unicum istud, non Amare; neque quicquam infra miraculum exigat, dum idem qui impe∣rat, vires suppeditat, & in∣genium supra se evehit, ho∣minemque transcribit in Numen:* 1.2 ut illum prorsus amare neges, quisquis non ultra omnia agat, & vota non aequat sua per facinora. Non satis amat, qui non plusculum quam possit amo∣re fungitur.

Verum tu aequo jure re∣poscis affectus, quos ipse do∣cuisti, tua tamen denuda••os Venere & facundia.* 1.3 Adeone gaudebis depictam, velut in tabula, in sinu devoto, tui reflexam imaginem intueri? Meque juvabit, qua opus & artificium tuum videar, pe∣nitus conspicari? An quia nullis materiae sordibus tua unquam evilescat ima∣go, sed maculis quoque ipsis, solis instar, splendorem af∣fundat,* 1.4 ideo non procacis ritu dominae speculo irasce∣ris,

quod naevos, & deformi∣tates non tuas tibi inurit, o∣risque reddit convicia? Nescio quo pacto etiam ipsa corpo∣rum nostrorum detrimenta & opprobria, decrepitas um∣bras amamus; & majorem accipiunt religionem trunca simulachra: sic tenuiote ple∣rumque affectu, velut ad in∣felicitatis solatium,* 1.5 prose∣quuntur deformia pignora, osculisque gibbos donant parentes, & haec uteri mon∣stra vehementius veneran∣tur, quasi magnae Rei por∣tenta. Cum aliis omnibus delicias faciat, nec praecipue authoribus, distorti corporis transposita moles, hominis∣que Anagramma. Res certe sacra est deformitas:* 1.6 quae omni pulchritudine divinior, Va∣tibus maxime placuit, unde Numinis speciem simul ex∣primerent, & verenda ma∣gis darent Oracula; quae una terret Mortales, & monet, nec tam Amari, quam Ado∣rari digna est. Iucundissi∣mum

quisque sibi Thea∣trum, blandissimumque spe∣ctaculum est: Oculusque jam inde mentis dignitatem ci delicias consequi videtur, quoties in se flexilem retor∣quet actem, idem ipse spe∣ctator & spectaculum. Quic∣quid id sit quod nobis nos ostendat bis amplectendos, imprimis charum esse opor∣teat; quod si laesos aut fra∣••tos reddat, hac ipsa aut in∣juriae aut antiquitatis specie charius cvadit. Gratulari li∣bet Naturae, quod••rasam mi∣hi Tabulam indulscrit, ho•• ipso nomine, unde tantam caperet tui imaginem, qua se teque oblectaret. At, at, Portentum est quoties c••epit imago loqui.

Atque vero mihi longe promptius est Amare,* 1.7 quam illud dicere quod ••sentiri tantum gestit, non mon∣strari; & quoniam cordis in∣colit recessus, Contuberna∣lem dedignatur Linguam. Qued nullis exemplis, nullis

documentis Mortales acce∣pimus, tum demum omnes scir•• coepimus, postquam omnes idem fecimus. Di∣ceres non tantum caecum, sed etiam elinguem Cupidi∣nem,* 1.8 qui omnes corporis artus praestitit vocales, prae∣ter unam linguam: unde di∣sertius suspiria quam verba, quasi vitalis aurae internun∣cias particulas, transmittunt Amantes; & animatas tan∣quam Paphiae columbae ge∣munt epistolas; unde digitis sine calamo facundis confa∣bulantur tacite, & in Corol∣lis texunt dialogos. Per affa∣biles nutus, perque missiles risus, vocales cupiditatum Tabel••arios,* 1.9 vota audiunt mutua, animasque visiles le∣gunt. Nunc cano••i gestus, quasi tot rhetoricantibus fi¦guris compositi, arcano va¦rioque idiomate procantur. Nunc vultus peregrinant••s, velut in ignotos defixi, dum consuetudini renunciant, clam consuescunt. Nunc

subducta supercilia iras pro∣jiciunt, sed & sedulo abblan∣diuntur, & in ira ••enues so∣lum delicias meditantur. Nunc intercursantes ex ocu∣lis Animae▪ pronuba ex in∣tervallo basia raptim deli∣bant, & furta amplexuum referunt ovantes. Hoc inter triumphos & delicias repo∣nunt, latere. Adeo illud, quod toties in Theatrum prodiit, etiamnum spectato∣res fugit, & sua persona lu∣dos agit. Videntur sane supra humanas leges divini hi confabulatores, auguriis cer∣tissimis captare alterius vo∣ta, viscera inspectare, & va∣ticinia instituere, potius quam colloquia: ubi cogi∣tationes clariori intuitu de∣prehenduntur, antequam in verba exeant, aut fallere no∣runt; & vota quasi spectra oculis objiciuntur, sed ut imagines quaedam, non alla arte, quam qua nascebantur, conspiciendae. ubi exeuntes è corporibus spectabiles, velut

è simulachris numina, non solum se aspectui exhibent, sed induunt, & quem affari contendunt, penitus ani∣mant. Plane quasi intra idem corpus libere commeant er∣rantes & vagae mentes, nec minori silentio quam secum ipsis colloquuntur. Hic unus exprimi nescit, & velut my∣sterium colitur affectus; cu∣jus sacra (uti antiquissimis fere Numinum) perinde ac¦crimina, pudore & silentio proteguntur.* 1.10 Habet flam∣meum suum omnis Amor; Venerisque Alumni cum Ae∣nea nube circumfusi proce∣dunt in publicum, & in ipsa hominum frequentia sibi se∣cretum faciunt: quin & uno haud contentus velo, gaudet Cupido ex insidiis saucia spe∣ctare corda, ipse non spe∣ctandus. Ita qui mundum composuit, sese in confuso reliquit Amor, inter anti∣quas tenebras & primaev••m Chaos receptus.

Solem usque adhuc fugit* 1.11

tanquam Proditorem Venus,* 1.12 & ne deprehendi possit, nesclo quis Deus conclusit in Labyrintho, non solum Pa∣siphaës, sed omnem omnium Amorem; & si quando de∣prehenditur, aut retibus la∣queisve implicitus, aut mon∣stri specie involutus apparet.* 1.13 Aenigma hercle quisquis a∣mat, & sibiipsi factus Pro∣blema; quodlibetice vivit, & in utramque partem exer∣cet affectus, dum pugnanti∣bus votis, per fluxus refluxus∣que pectoris huc illuc rapi∣tur; ut in illo facile agnoscas contrariis ventis undisque multum reluctantibus geni∣tam Cyprida.* 1.14 Itane cundem illum & servire, & liber•• a∣gere, sui juris simul & alte∣rius, & quod Imperatorum libertis evenit, nullo magis quam obsequii titulo Domi∣nis imperare? Itane cundem tam bono omine, mori simul & vivere, & Phoenicis sorte, vitalem sibi rogum exstruere, unde ex incendio uberius re∣vivescat?

Itane maligna & insana esse A manti vota, eum cui maxime favet, ideo mise∣rum optare,* 1.15 ut succurrat? vulnus prius infligere, ut sit ipse sanitatis & salutis au∣thor•• ideo Amicis despolia∣••um, & fortunis omnibus exutum velle, ut horum ipse in locum succedat? & prius Necessitas quam Blanditiae & merita illum ad amplexus trahant? Nescias an tibi ira∣tum & adversum habeas, an propitium & benignum, dum eadem maligne mo∣liuntur odium & Zelus. Inhumane factum est, alio∣rum deprecari gratiam, ut si∣bi unice placeret; aliosque amandare consortes, & in jus vocare, quasi sibi damnum inferrent; & hoc sollicite cavere, ne aliquando sapien∣tior evaderet, unde ipse in contemptum veniret: scilicet caecum esse & Amasium ju∣vat. Quin reciprocis aestibus & Paroxysmis, ritu febrici∣tantis, friget & recalescit

devotum pectus;* 1.16 nec ullus est qui sine indignatione a∣mat. Exsecratur merito ju∣cundum illum Carnificem, qui flammis amantem ad∣u••it, qui se sibi surripit: sed & juvat, Papilionis instar, has circumludere flammas, & beato frui necis autore.

Seipsum miser extra se quaerit, haeretque captari, ut captum quandoque se redi∣mat, & ut sibi sit proximus, semet possidenti adhaerescit. Difficile illi est Amare▪ diffi∣cile etiam non Amare; utris∣que difficilius est Amore frui. Tam votis suis, quam voto∣rum exitu affligitur necessa∣rio miser animus: ut si pro∣pitiis diis, & secundo frua∣tur Amore, jam priores re∣poscit cruces, & dulce illud tormentum suspirare & cu∣pere. Usque adeo ju vat am∣plius ad amplexus aspirare, quam iis velut catenis astun∣gi. Pluris quisque facit desi∣deria, quam desideriorum eventus. Nulla sane sorte fe∣lix

futurus, qui de successu queritur, jamque aegre pa∣titur suspiria sua, anxiasque delicias disperdi. Quod du∣rum premit Amantes fatum, quibus utut faveat fortuna, sua semper mens adversa∣tur.

Unde ejus conspectum fu∣git,* 1.17 tanquam malum omi∣natum, cujus tamen vultu pascitur, cujus in lucem pro∣dire id demum nasci existi∣mat? Quaenam haec infeli∣citas, voti compotem voto non posse fr••i? Illa cincta Gratiis Maj••stas & allicit, & terret. Illa oris serenissimi, ut solis claritudo, & reficit ocu∣los, & perstringit. Haeret at∣tonitus cultor veneratione tantae divinitatis, quam sibi timendam finxit, Cyclopis fato ••s••um passurus fulgur. Numen illi imposuit Amor & ••i••ulos, ut jam dignior vi∣deatur possessio, quam qua frui sibi permittat, suamque ipse patiatur invidiam, sibi obstet Religio; & quicquid

pro Numine habet, mente sola, non oculis, adeundum judicat.

Scilicet huic affectui solli∣cite prospexit Numen, dum gaudio immiscuit tremorem & sollicitudinem,* 1.18 ut delica∣tior exi••et voluptas. Hinc ipsa desideria ita torquent, ut etiam delectent; & gaudia ita calamitatibus infestan∣tur, ut etiam crucient. Ita parce exhibentur, quemad∣modum dominarum vultus, qui per byssinas nebulas tan∣tum apertius celantur. Ita ut illis contingat, & habere si∣mul & carete, utpote quibus majora quaeruntur quam quae tota simul indulgeri fas est gaudia; & per vices tan∣tum conceditur ambulare, assidere, spectare, alloqui. Quinimo post haec omnia irrequietus usque & fameli∣cus animus, nec consortio, nec aspectu satiandus, ali∣quid divinius ultra expeti¦scit, quod nec assequi, nec scire datut. Nescio quo fato

hoc illos versat infortu∣nium, ut quia nisi per somnia nunquam felicitatem so∣leant prensare, quas vere te∣nent delicias, tenere se dubi∣tant, tenereque adhuc tra∣ctantes, umbras & somnia esse existimant, amplius de∣ludi ••ecusant, & timent frui.

Affectus ille qui caeteros componit animi motus, qui homines, fera••, & Philoso∣phos conciliat, sibi unice dissidet, & discordi nexu re∣rum dissimilium nuptias in∣duct.* 1.19 Nec ergo mollem con vicieris, cujus brachia tan∣tum amplexibus atteruotur; qui semper aut odores exha∣lat, aut suspiria; qui levis su∣percilii minis oculique ictu prosternitur: etiam durum & asperum scias, qui curarum pervigilia, & tristes in lu∣mine excub: as patitur, & prolixa injuriarum patientia animum exercet periculo∣rum avidum; ut si desinit metus, voluptati sit eos fiu∣gere,

& capitis discrimina accersere, tanquam blandi∣tias, & Amoris argumenta, ut genus procandi censeatur pallescere, seque prius mise∣rabilem reddere, ut probet Amatorem.

An veto stupidum dixeris, quod verbera & contemptus pro blanditiis urunt & irri∣tant Amantem? Totus, crede, in animam transmigravit, aut aetheream ignis particu∣lam, quae nullas sentiunt plagas. Aut, si illud rideas, haec scias, Amoris est Philo∣sophia affectu odia vincere, ignemque igne, sed splendi∣diore, expugnare. Scias ta∣men, non Amantis iste stupor, sed aestus est; siquidem inju∣riae ut spretae exolescunt, it•• humaniter acceptae trans∣eunt in beneficia, aut, ut da∣ra omnia, molliore & ceden∣t•• sinu franguntur.

Quid adhuc insanum & caecum exclamas,* 1.20 quod al∣terius maculas velut orna∣menta & stellulas suspicit,

quod in vitiis causam deco∣ris ponit, & culpam huma∣nissimo errore (quod à Pane∣gyricis fieri videmus) pro∣pinquae virtutis titulo coho∣nestat? Se licet negl••gat A∣masius, comptius ab Amantis arte fucus illi & ascititia forma inducitur. At (ini∣quissime Arbiter) Censorem postulas, non Amicum, & affectuum loco judicium exi∣gis, quod invides Amanti fe∣licissimum errorem, unde beatior sibi videatur? Fas sit sibi••psi fraudem facere ho∣nestissimam, & augustiore specie illum in animo forma∣re suo, quem ibi sanctius co∣lere & contemplari decre∣vit. Pictorum illud est, vultus non similes, sed pulchellos effingere, & Archetypo blan∣diri; dum tabulam expoliat ad speculum potius, quam imaginem.

Ne tu,* 1.21 ne credas ••rutos Amantium oculos, sed velo tantum obductos, per quod, veluti per transennam nebu∣lamve,

secu rius clariusve prospiciunt. At contractos existimes, collimantium mo∣re, ut perspicacius cernant: unius obtutu defixi, ad caete∣ra non lippiunt, sed fasti∣diunt, sed clauduntur. Ubi unius spectaculo sese fati∣gant lumina, aciemque in il∣lo consumunt, & deponunt, quasi dedita opera, ut nihil p••aeterea speculentur, non hoc est caecutire, sed nimium videre Quod si philosophari nihil aliud est quam Ideas contemplari, hoc ipsum pro∣fecto philosophiae opus est, Amare. Imo vero si tantum quisque amat, quantum in∣telligit, migravit in Scientiae argumentum illud, quod in affectibus insanum creditur, vehementer deperite. Audi Amantium machinas & obsi∣diones vel expugnandis regnis pares. vide triumpha∣tas quotidie puellas, velut tot ingeniorum Trophaea du∣ci, quas necesse est prius de∣cipi quam capi, & invitas ad∣sua

vota perduci: ita falli amant magis quam amari, & prius strophis dolisque cir∣cumveniri quam amplexi∣bus. Expendas quantos ubi∣que praestat afflatus Amasia, quos doceat Lyricos pruri∣tus, quamque epigrammati∣ce lascivire erudiat saucii ae∣stus pectoris. Tanti aemulus ingenii exclamabis, Da quod amem: adeoque Apollinis vice in posterum Cupidinem adornabis.* 1.22 Maligne erras, quisquis eversae mentis deli∣ria esse existimas, quae divini furoris sunt mysteria. Fari ri∣tu sine ratione feliciter im∣petus disponit, ac nunquam errante dextra humana jacu∣latur corda, etiamsi idem cae∣cutiat, nec scopum colli∣mante perfigat acie. Regitur nimirum non oculo manus, sed impellente intus numi∣ne: neque ratione ducitur A∣mor, sed aliquid ratione di∣vinius sortitur, ut ipse Deus, qui Rationem non habet, unde possit errare, sed certis∣simo

impetu fertur in omnia, & sine consilio sapit.

Quam bene interse conve∣niunt sapere & amare,* 1.23 cum solius hoc Iovis, & post Nu∣men, sapientis negotium vi∣deatur, qui oracu••o par, satis novit, QUIS OPTIMUS. Alium enim amare praeter optimum, nefas est. Hic unus erit qui judicium feret, fati instar, perpetuum. Non Ama∣re possit ille, cujus fallit opi∣nio, cujus errat amplexus, aut quem aliquando debue∣rit odisse.

Conjugium enim Aman∣tium, velut solenne Matrimo∣nium, nullum admit tit Re∣pudium. Ubi Zona solvitur, nodus subnectitur non sol∣vendus, sed, velut ille Gor∣dianus, discindi aliquando possit, nunquam solvi. Quan∣quam enim Animarum ne∣xus morte sola discindi po∣terint, poterint neque mor∣te solvi. Non desinit Amor, licet desiit quod amatur. Tunc quoque cum fuerit,

non videbitur Anus conjux, & quae defloruerit forma, fi∣deli mente servabitur illiba∣ta, & saltem memoria ama∣bitur jam passa Metamor∣phosin pene ignota uxor. Tunc quoque cum fata eri∣puerint,* 1.24 quasi tantum absen∣tiae per intervalla divisus, spi∣rabit memori in animo su∣perstes usque usque amicus: quoties dulci cum spectro miscebit amplexus, negabit periisse. Nihil agitis, O Par∣cae; adhuc colloquimur, ad∣huc duo sumus. Aliis Homi∣nem eripuistis, mihi nec um∣bram quidem. Prius tantum eadem anima, nunc etiam corpore utimur. In Nos, ut in Astrum suum & coelum, recipitur.

Iam Circulum suum con∣fecisse Amor videatur; qui ita semper eo redit unde pro∣cessit,* 1.25 ut perenni motu di∣vina imitetur; ita in se de∣sinit, ut semper incipiat. Ne∣que enim amat, si quis ali∣quando aut minus, aut non

omnino amare poterit. Non enim ut caeterarum rerum, ita Amaris finis aut fatietas est; nec, ut fames sitisque, assumpto cibo sedatur: qui dum expletur, non extingui∣tur, sed succrescentibus irri∣tatur deliciis; & tanquam no∣vo indies spectaculo dilecto vultu luxuriatur. Perenne capit oblectamentum, perpe∣tua urgetur aviditate, & semper invenit quod ultra expetat: Contemplantis ani∣mi, & coeli ad ri••um perpe∣tuo movetur, non quiescir; nec lassat iste, sed reficit la∣bor. Ita unius finis beneficii gradus est futuri, & gemina∣to imitatus ardore Homi∣nem primo, deinde beneficia sua fovet.

Immortal••m oportet esse Amorem,* 1.26 vel quod aeterno dicatus, vel quod in se semper subit Mortis vices. Quis e∣nim nescit testamentum si∣mul. Amanti•• & fatum esse, und•• animam ab ore alte∣rius legendam extremo

suspirio exhalat, suique hae∣redem ex Asse constituit, un∣de bona dispensat, & illuc su∣pellectilem transmittit, quo demigratus est? Cui vatum divina sors contigit, extra se rapi, vitaeque quasi perpetua extasi frui, propriaque exui anima, ut aliena felicius im∣pleatur. Fidem mihi facit transmigrationis & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 suae dum amat Py∣thagoras,* 1.27 non dum philoso∣phatur. Cujus desultoria a∣nima, & emissitium pectus, depositis ad libitum, quasi vestimentis, corporis ex∣uviis, sedes ad amoeniores & pulchrius hospitium, velut ad Elysium, evolat. Ante huno obitum nemo felix, quem praestant Amor & Phi∣losophia: haec animum pulchri contemplatione collique∣scentem solvendo à corpore, iste pulchri ad complexus e∣mittendo. Inde fastidium, hinc fuga exitusque sui: u∣trinque accersitur pulchrum sine necessitate fatum, &

velut phoenici magna libido pereundi. Ad lautioris con∣spectum aedis (delicatularum more Dominarum) subit pri∣mum sui fastidium domici∣lii, & superba aegritudo; deinde ad oras illas florentes peregrinatio, in quibus quo∣niam nasci non licuit, volu∣mus hospitari, & conse∣nescere, aut quasi repetitis vivendi rudimentis renasci. Quisquis es qui hos neges Animarum transfugientium excursus, attentius specta, ut ea semper parte manifesta confluat anima, qua propius accedit ad Amasium. Si jun∣gantur dextrae, distribui dices in digitos palpandas Animas, seque mutuo prensare, & ne∣ctere. Si conserantur latera, exsultare praecordia, & glo∣merantes subito illapsu spi∣ritus illuc senties facto agmine concurrere, pulsare, seque (uti solent Rustici) verberibus salutare,* 1.28 exitum∣que pene rupto carcere quae∣rere, & eluctari. Quo dicam

fascino ad conspectum chari capitis evocatur subitus in ora rubor, & saucii pectoris index exsilit in ferientem, non aliter quam hominis caesi vindex cruor crumpit in Homicidam, vulnusque redit in vulnerantem; dum hic ad vindictam nescio quo in∣stinctu, inde ad medelam fe∣stinat purpurea Anima? Vide ut avide captant sonos Ani∣mae in auribus excubantes, & in eos mox se convertunt. Spiritus commutant, dum verba miscent, & in illa ipsa immigrant vota, quae lo∣quuntur. Vide errantes ex o∣culis perenni effluvio Ani∣mas cupidis obtutibus sese consumere,* 1.29 & frequens de∣liquium pati spectando. A∣mantibus idem prorsus effari est, & exspirare; idem videre, & sese extra mittere; spe∣ctare, & transire in spectacu∣lum. Adco festinans ad exi∣tum totus homo modo in o∣culum, modo in aurem mi∣grat, & ea solum parte vivit,

qua suo fruitur Socio. Sic homines Amor contractius cogit spirare; &, ut quaedam imperfecta Animalia, unico sensu jubet esse contentos. Atqui vero hoc est divinum hominem, non mancum reddere; ex quo paucio∣ra vitae instrumenta postu∣lat.

At unde suave detrimen∣tum corpus,* 1.30 inde capit augmentum Anima, & ex∣pansione quadam in majus diffusa, quae unius tantum pectori nata est, nunc & al∣terum regit, bis victura. Inter duo corpora confusa nescit cui potius formata videre∣tur, ut in omni Amore in∣crementum agnoscas: Quis∣quis amat, inde numerus est: Antipherontis fato,* 1.31 assiduum secum circumfert consor∣tium, seque altero sodale fruitur. Si tamen numerus hic dicendus est, quem mihi computat idem calculus, quem unus distinguit, ho∣mo, commutatis vicibus hinc

inde positus. Foecundo errore non aliter Amantibus, quam potantibus, bina apparent omnia. Sed eo ritu bina, quo & ipsi oculi, quorum unicus unice motus,* 1.32 unicus visus est. Duo hic videas adeo arcte in amplexus irruentia, ut in unum transeunt; & am∣plexus perdant velut intra se complicatis brachiis. Dum Salmacis fato idem sit quod petit, & petitur; nescit an a∣met verius, an ametur; nec fruitur, sed convertitur in votum. Vah, ludis fraudu∣lenter, munifice Cupido, dum intra pectus condis, quod ad amplexus requiro. Nimium propitius es; fac aliquid con∣tra, ut duo simus, ut esse nos sentiamus quod volumus. Obstat cupienti, nimium frui. Obstat eundem esse, quem ad partes voco. Idem usque velle & nolle, nihil consortii affert, ludibrii plu∣rimum & fastidii. Dum con∣sulimus, invicem tantum as∣sentimur; non mutua officia,

sed delicias nobis facimus. Videor umbram pro Amico complecti, quae vestigia sem∣per premit, & motus imita∣tur meos. Absiste precor, O mihi meipso junctior Ami∣cule, faxis quantum potes, bene velle, sed minus A∣mare.

At O Cordium Trapezitam Cupidinem! O instrumentum commutandi, & utilem syn∣grapham, unde eadem illa proplastice compaginandi corda, eadem vis quae unum ex multis facit, unum quo∣que in multos diffundit! Sic eadem est unitas, quae cum ipsa non sit numeranda, exit tamen numeri principium. Sic eadem ars est, quae res multiplicat, & subducit in summam. Neque hoc derri∣mentum existimamus, sed compendium; nisi quod am∣plius prodest vires colligi, quam extendi. Eo perfectior quaeque res est, quo simpli∣cior. In nullo spacio aut nu∣mero comprehendi, Dei est.

Quicquid optimum, quic∣quid summum est, id unum esse oporter.

Ut ergo hoc perfectionis habet Amor, summam uni∣tatem; ita & altero gaudet perfectionis titulo, sese com∣municare. Quicquid enim perfectum est, hoc uno modo crescere potest, si se distri∣buat. Hoc censu in suo sae∣pius scribit, quod alios ditat augetque. Hinc ille benignus Animus, natus ad humani generis patrocinium, tam fa∣cilis ad Amorem, quam omnium Amore dignus, il∣lud instituit liberalitatis ge∣nus, seipsum alteri donare:* 1.33 quod unum proprium homi∣nis bonum est, & primiti∣vum munus. Caetera aliena sunt, nec in nostris nume∣randa; quae non magis quam solem hunc & communem Auram possumus largiri, & vix jure utimur, verum non sine rapina donamus, coeli nimirum & fortunae Benefi∣cia.

Ad Numen propius acce∣dit quisquis amat; eoque huic uni cum Numine in∣cumbit, Prodesse. Sentiunt itaque & qui animis maxi∣me valent, aeque ac qui cor∣poribus, ingenuos generan∣di, id est, dicendi pruritus, capitis puerperia, & castissi∣mam propagandae virtutis libidinem. E••enim foecundas mentes, uti fontes undarum viaestuantes, eluctans intus Anima, & singultiens spiri∣tus impellit, ut sese effun∣dant.* 1.34 Tantum abest ut ab¦egestate proficiscatur amor, ut opulentiae nomen sit, maximeque adveniat natu∣rae fubsidio, nisi quis aegritu∣dines nominet ipsa remedia, quia cum morbis conjuncta. Non libet amplius de naturae angustiis queri, postquam ingenuum illud humani ge∣neri•• commercium indulsit; quo quisque se tradit & a∣lium accipit, (neque enim Amore nosmetipsos prodi∣gimus, sed commutamus)

imo quicquid in alio divi∣num est, suum transfert in Aerarium,* 1.35 alienis Haeres accedit opibus, alienis qua∣si supposititiis dotibus ex∣politur suosque in altero de∣fectus supplet.

Fallor tamen, aut nulla in Amicitiis negotiatio, nullum aucupium subest; sed neque hoc Amoris praeceptum est, UT AMER••S AMA. Gra∣tis, & sine pretio adacti, hoc quodcunque sumus alteri impendimus,* 1.36 communican∣di tantum animo, quan∣quam commutandi fortuna. Quid enim liberalius istis Amandi exemplaribus, Deo, & Parentibus? Quorum affe∣ctus omni gratitudine majo∣res coli tantum possunt, non rependi. Illic tamen ubi im∣probus esset omnis gratitu∣dinis conatus, vices constat referri, dum ipse cultor Dei, opificium simul & opifex, Deum facit adorando, & go∣nibus ex suis (uti ex femore B••••ehum) Bacchi Numen par∣turit

Pietas. Et idem ille, qui parentibus vitae brevem usu∣ram debet, iis vitam reddit posthumā, transmissae animae non magis haeres, quam cu∣stos. Aspice vitem Cupidinis, non Bromii Arborem, ut mille brachiis ambit, mille amplexibus sollicitat virum; ut illi uberius praesidium praestat & ornamentum, à quo fulcitur. Non alia onera quam gemmea dona & um∣bram apportat, unde ab injuriis Coeli defendat, quas ipse sustinet. Dixeris, non auxilia petere, sed ferre A∣morem. Vnde amplitudinis tessera est, & superiorum sors, libentius Amare, quam Amari.

Ite nunc quotquot credi∣tis non Benevolentiae causa,* 1.37 sed Profugii, Homines uti imbelles feras coire: sciatis illum quem olim puerum putastis, denuo adolevisse Amorem. Sciatis ab his sacris quicquid infirmum est, sive sequioris sexus, seu debilio∣ris

aetatis, procul amandare steriles cultus, & male pia opprobria militia ubique va∣cant, neque Cupidinis castris sacramenta dicunt pueri, foeminae, senes, neque (quod his omnibus infirmius no∣men est) improbus animus. Proh! Humanitatis certa∣men quale inibitur, ubi vin∣cere, aut vinci pudor est, ubi honestior fuga est? Quale in∣ter hos foedus & consortium, qui nihil habent commune praeterquam unum hoc, Vi∣vere?

Quid autem ist haec lasciva aetas,* 1.38 quae sodales juxta ac ludos in horas mutat? cui textiles in Aulaeis viri ad consortium unice placent, veri terrent Homines. Cui odii & Amoris causas igno∣rare Innocentiae meritum est, & digna miseratione vir∣tus. Quae quoniam omnes, tanquam parentes, pari affe∣ctu prosequatur, omnium subinde tanquam parentum promere••ur indulgentiam,

Amicitiae adhuc impar. Quanquam & hic amabilis Benevolentiae error, quod∣dam videatur humanitatis rudimentum, & Amicitiae Tyrocinium.

Quid altera ista severa ni∣mium aetas,* 1.39 non sibi magis quam aliis molesta? Ista sci∣licet quae baculum sola depe∣rit, aut pro ligno Hominem sumit, in quem reclinet; quae toties alteri irascitur, quoties Podagra furit, suosque mor∣bos querula imputat quasi crimina Amanti; quae tre∣mulo non magis corpore quam animo, omnia pro suspectis habet. Etiam offi∣cia expavescit, tanquam captandi artes. Nimium illi placere est Pollinctorem age∣re, & quasi mortuum unge∣re. Iuventutis luxus mihi in∣videt semper, aut castigat transactae Adolescentiae ad exemplar; meosque mores culpat, ut suos jactet, meus nimius Rivalis. Elatum cre∣de••••m, dum audio Annales,

& Epitaphia sua quotidie re∣censentem; monitus aspe∣riores patior perinde ac jur∣gia & lites in hoc perpetuas, quod non una consenescam, una commoriar. Importunus rugas in me suas exigit, & istam se••ii virtutem dicam an morbum? Sapere & ringi. Videor sane coram Magi∣stratu sisti, & censuram sub∣ire, non sodalitium. At quis∣nam crudelior Mezentius ca∣davera calescentibus despon∣sat amplexibus? & inter vi∣tae delicias praecipit deliria, & consilia? Quis iniquus Ar∣biter me cum alterius aevi ho∣mine jubet retro vivere? quem paulo familiarius ha∣bere nefas est, & revereri id ipsum est extra Amandi fines & humanitatis jura quadā A∣potheosi proscribere. Verum uti teneros animos prodro∣mis nascentis amoris deliciis imbuit Volupe istud cum pa∣ribus ludere; ita etiam eme∣riti caloris ultimus aliquis conatus videatur, sive ado∣lescentium

infamiae deliria sua blandius attemperare, si∣ve cum coaevis una tussire, veterumque Amorum recor∣datione & invidia frui. Qui∣bus unum hoc restat, missio∣ne jam nolentibus data, alie∣nis Amoribus interesse; prae∣cepta quasi philtra miscere aliis, & suspirare; molles cru∣dire amplexus, & optare. Etenim haec Cadavera, quem∣admodum Animae, sic & flammarum reliquiis misere palpitant; quae non vivere faciunt, sed vixisse osten∣dunt; taedasque Cupidinis nunc denuo usurpant ad fu∣neris pompam.

At O Cupido, O Hymen, Hy∣men••e;* 1.40 quam impares faces accenditis! virum cum foe∣mina! hoc non jungere est, sed perdere; nempe infelicius par, quam animam cum cor∣pore: cujus consortium dum oblectat, infra se demittit, & dehonestamento est; dum in∣servit, fallit, & detrimento est. Alteram ex adverso lan∣cem

non implet foemina, sine Auri pondere. Opus est ad hos amplexus, haec ad oscu∣la, dote & stipendio. Condu∣cite hanc felicitatem, non gratis admittimus. Neque ta∣men inter consortia huma∣na, sed inter peculia nume∣randa est mulier, Thalami supellex, & mensae ornamen∣tum. Sic cum illa quemad∣modum cum catella luditur. Non degitur hoc quodcun∣que aevi est. Cui pigritiae & luctus tempora sola permit∣tenda sunt. Cum nocte aut coena veniat Luxme••, horas∣que perdat etiam invitis no∣bis perituras. Haec vitae in∣tervalla, & respirandi Paren∣theses, & vacua actionum vix satis implet: ad iniquae naturae pensa, & aevi nostri dispendia accedit, somnoque & cibo gravius damnum est, uxor, dicamne? & dicam sa∣ne, pace Gynecaei, quod sen∣tio. Ego has humani generis expletivas particulas, quasi in orbe muscas conditas ex∣istimo,

ne humanis rebus va∣cuum contingat. Ego totum hoc futile genus, medium quoddam Animal semper duxi, quod hominem, Cen∣tauri instar, cum fera compo∣nit, & quasi utriusque Na∣turae & metamorphosis con∣finio detineat. An vero hoc consortium dicitis, quod id unum homini praestat, ne solus sit? Plus satis est illis si Rationis vim agnoscant, & sentiant, non utantur; & ut Animantes natura sua ef∣ferae, consuetudine demum mansuescant. In his nihil magis timendum, quam ne sapiant, aut aliquid sciant ul∣tra silentium, & oblectandi simplicitatem.

Sanctior res est amicitia,* 1.41 quam ut amplexus vel ho∣nestos adsciscat, quos depre∣hensa debet erubescere. Au∣gustior haec flamma est, quam quae adjunctam una levitatem patiatur. Imo ar∣ctius connubium est, quam ut admittat vel se••us discri∣men.

Supremum hoc est Ratio∣nis opus,* 1.42 eligere cujus mo∣ribus libentius vivas quam tuis, cujus arbitrium sequa∣ris tanquam proprium; aut etiam exspectare dum eligas quem ames: ita deinde A∣mare, ut qui impetu, non ju∣dicio rapitur; ut qui semper amare incipit, tantum abest ut desinat: Hoc est impa∣tientiam cum constantia jungere: hoc est consigna∣tam in animo Ideam ipsa ce∣ra expressius recipere, tena∣cius servare. Imo vero istud est virtutis negotium,* 1.43 unam votorum mensuram figere; eosdem mores per omnes fortunae vices sibi similes fin∣gere; duos denique ita com∣ponere, ut quod uni vix con∣tigit, unum hominem agant. Quos eadem velle semper necessarium sit,* 1.44 quia non nisi optima velint: summa quo∣que gaudeant oportet com∣munione, quia virtutes quas sine invidia possident, im∣pertiunt: adeoque haec a∣nimi

bona magna aviditate effundi expetunt; & mentis candor, non secus ac coeli lux, perenni incremento se∣se prodigit. Item firmius vel Stoica fatorum catena vincu∣lum, ubi perpetuam animo∣rum cognationem inducit, non eandem parentem ha∣buisse, sed eandem vivendi originem, Rationem; & (quod vim habet vitaliorem) ejus∣dem honesti affectu imbui po∣tius, quam eodem sanguine; iisdem desideriis pulsari pe∣ctus, quam vel eodem spiri∣tu micare arterias. Eadem ul∣timo numerare bona & ma∣la, chariora longe nomina, quam communia pignora. Parum est eandem animam, parum divisam credere in duobus. Habent eandem mentem in duobus unam. Diceres vel nulla cogitatio∣nis invidia distrahendos, ubi nihil relinquitur quod duos distinguit. Quicquid enim distinguat, aliquando etiam dirimit, imo infensiores red∣dit

(quod ex altera parente, & ex semisse cognatis eve∣nit) ipsa propin quitas.

Frustra,* 1.45 ut caetera virtu∣tum, ita & nexus & amici∣tias imitantur vitia. Quibus easdem habere voluptates, perinde ac easdem dominas, odium ex amore accendit. Eadem habere commoda (quanquam & hoc religio∣sius sonat, quam vel eosdem habere parentes) male omi∣nata ex necessitudine invi∣diam pascit, & rixas illis, sese mutuo depraedantium, vel corvorum, vel etiam cohae∣redum majores.* 1.46 Haud alius invidebit, sed mirabitur in unum convenisse; etiam convenisse negabit, aliter quam in una puppe navi∣gantes, quos conjungunt metus & pericula; quosque mox in portum delatos na∣vigandi felicitas solvet, so∣cietatis faciet naufragia, qua∣si coorta in terris tempestas, negotiatio, variasque in pla∣gas dissipabit iste regionum

major quam hominum affe∣ctus. Qua fide cum aliis con∣spiraturos auguraris, quos ad hanc consuetudinem be∣nevolentia non impulit,* 1.47 sed ingens sui fastidium? aegre se patiuntur, seque devitare inter turbas moliuntur, non delectu ullo, sed quo licet suffugio. Quis enim illis pla∣cere possit, qui sibiipsis displi∣cent; qui mores illibatos & sui dissimiles quasi expro∣brantes aversantur,* 1.48 & hor∣rent, ut sontes Magistratum? mores autem aemulos (ita metuunt vel ab imitatione probari) quasi Rivales ne ex∣trudantur, extrudunt; & au∣fugiunt uti deformes Specu∣lum. Haec prima est improbi∣tatis poena, se vindice etiam inter homines damnari pes∣simae solitudini, malefidis sodalitiis; huc adeo omnia magno conatu frustra agere; tot obsequiis aliorum mer∣cari affectus; blanditiis sti∣pendia conductitium locare animum, & Amicos sedulo

colere, non aliter tamen ac solet calceos tergere, & ju∣menta curare, utpote nimi∣rum sua ministeria, sua pecu∣lia: omnia denique sui unius gratia satagere (quod grandi∣bus beneficiis solet fatum accidere) omnia ingratitu∣dinis damno disperdere, sui∣que odio, suique taedio, inter haec fortunae lenocinia fla∣grare, expavescere. Quis∣quamne illic quem sibi in∣fensum videt, sese alterum eundem sisteret? Quisquamne hujus saevam benevolen∣tiam, quem nollet eodem animo amare, quo erga se∣ipsum affectus est? Cujus se∣renos vultus, tanquam illos Martis aut Fortunae, debet metuere, gaudiisque suis ti∣mide frui, tanquam insidiis, aut deliciis proximo sole & vento pereuntibus. Videor mihi videre male secum co∣haerentes gemellos, non dis∣simili specie quam dispessam Aquilam, ubi complexus colluctantium, similes vul∣tus,

quales in divortiis aver∣si, & contrarii volatus, sese semper fugientes, semper re∣trahentes. Solve male coa∣ctos nexus, O Rerum Arbi∣ter, tuque audacior rerum opifex, Pictor. Avolabit con∣tinuo, seque destituet dimi∣dium Monstrum; jamque constabit non sponte, sed er∣rore coiisse. Apage Veneris deforme prodigium! horret Natura, horret istos plus∣quam monstra diversi gene∣ris Animalium coitus. Nihil hoc Amantium genere infe∣licius. Qui Imperatorum ve∣terum, aut Avium ad ritus, vagum conjugium ineunt, sed stata luce, sed solennibus Hymenaeis, mox tamen elapsa tem pestate solvendum: Cum deferbuit Calor, nova agitur Repudii libido. Quos non ultra breve convivii spatium propitios conciliat gratia, eademque confestim saturos dimittit. Quippe qui vehe∣menter ignorant id quod ef∣flictim discupiunt. Fortuitus

affectus, votorum insaniâ, uti olim fluctuum Venus, temere enascitur: Hallucinationibus sustentatur, mox, cum pri∣mum ad sanum redierint, ul∣tro damnandus. Dicam me∣hercule, quotquot impetu aut morbo amant, una saevi∣re, conflagrare, & febricitare; non consentire, non conspi∣rare.

Non ad luxum, sed ad disci∣plinam orbis hoc severiore Naturae edicto,* 1.49 quemadmo∣dum Lycurgi, cautum est, Ne quispiam Amatore suo vaca∣ret. O bene, quod par nobis Amandi ac vivendi necessi∣tas imponatur, eodemque calore vigeat & exardescat pectus. Et qui sine numine, sine Deorum praesidiis super∣esse poterant Epicuraei, non tamen esse sustinuerunt sine eo quem colerent Amore, cujus metu ac Religione ju∣cundius sese exercerent. Ita malumus fingere potius Numina quam accipere. Et quoniam insitum nobis

est Amoris,* 1.50 atque Pietatis in∣stinctu agi, pari utrinque su∣perstitionis Zelo, ne des••t quod veneremur, indigna prorsus ludibria, catulos, feles, & quicquid Aegyptius coluit, in Amicos adopta∣mus, & Penates. Imo absen∣tibus procis, impatiens A∣morum Gellia speculum, & imaginem suam moechatur ipsa, quodque vel AEgyptum puderet, turpius Niliacis mon∣stris Animal, suspicit se∣ipsam: sed ignoscere juvat, quoniam omnes juvat idem insanire, & inepte potius quam nihil Amare. Velis, no∣lis, aliquid semper velle ne∣cesse est; siquidem eo ipso quod nolis, aliquid expetis. Caeteri quidem affectus ab Arbitrio nostro dispositi,* 1.51 aut impetu suo consumpti facile exolescunt. Dolor si rationi non cedat, cedit tempori, cedit odiis: Odia ipsa aut difficilibile exagitata, aut metu sibi imprimis displi∣cent: M••tus etiam, ut desint

caet••ra remedia, malis ab ipsis possit opprimi, suique magnitudine victus, occal∣lescere, & stupore sanari: quin & Ira, omnium ferocis∣sima, lassata in clementiae speciem mansuescit, aut sa∣tiata Animam in vulnere po∣nit. Unus hic affectus qui luxuriatur adversis,* 1.52 & dum opprimitur, delicatius lasci∣vit; non, ut reliqui, in hunc finem natus, ut restinguatur, contentus desinere migr••t in necessitatem, & voluntarium fatum. Libertatem ultro exuit, quam in eo consumpsit eligendo, quod perenni desi∣derio & possidere simul & persequi possit; quod nolit aliquando possit odio habe∣re; & Quis desiderio sit pudor aut modus? Cui vota si quan∣do errant, ingenuo saltem er∣rore ad omnia quasi ad pul∣cherrima aspirant: quibus indignus est,* 1.53 quisquis non ultra modum insanus; am∣plius adhuc inhiando, non satis se inhiare, amplius sem∣per

fruendo, non satis frui sentiat, sibique plaudat fru∣stra semper beato.

Ita est:* 1.54 pari edicto sanxit rerum parens nefas esse, aut neminem Amare, aut non optimum: quorum istud est inhumano fastu mortalium genus damnare, hoc est vero pessimo parricidio seipsum disperdere; cui cum vitae optio est, natalium suorum Arbitrium obvenit, licuit∣que sese in alio refingere, malit perire. Unum pectoris regnum, sicut illud Alexan∣dri, debetur tantum optimo, quem quaerere vitae pensum est. Hominem scilicet ex summorum virorum doti∣bus, ex puellarum votis com∣positum: Hominem nempe quendam Catholicum, ex omni virtutum Hyperbole ornatum,* 1.55 & quas uspiam in∣venire, & quas fingere li∣cuerit, quasque tantum scire homini datur, non habere: Hominem denique qualem cum improbis votis forma∣vimus,

aut Ideam nobis aut Deum finximus. Iam{que} cheu paulo digniorem invenimus, quam ut Amari fas sit, & tantum adorare liceat: Id demum quod Amore di∣gnum, dignius cultu est. Hae flammae aris debentur. In opprobrium sui hoc deside∣rium indulsit Natura, cui par non est explendo. Ne tamen in tormentum tenderet, quod maximi beneficil loco dedit (quod indies irritat, nusquam satiat) quicquid rebus ipsis deest, ab opinione nostra id voluit totum suppleri, ut fal∣tem delirio nostro beati si∣mus. Supposititio pulchritu∣dinis fuco eludimur; & prius fallimur, quam felices vide∣mur. Pigmalionis instar, sta∣tuam quam fecimus deperi∣mus; nec factam subinde, sed genitam credimus. Caligine nostra decepti nubem no∣stram pro Iunone libenter am∣plectimur: & decipi quidem juvat; adeoque labi, falli, er∣rare Humanum est. Non in∣fortunio

nostro, sed voto, u∣tili impostura fit, ut uberius quam Calculatorum praesti∣giis fraus ipsa delectet simul, & lucri specie non falsa di∣tet. Siquidem credulitate no∣stra certius felices, & quod ditescentibus provenit opu∣lentiae fama, & suspitione lo∣cupletiores evadimus, quam amplissimis fortunis. Iö di∣vitiis securus fruere, si quas propitius Animus, non Deus tulerit. O auspicatissima, non sortis, sed opinionis secunda munera! O bona, quoties diis irasci, aut fortunae jocari col∣libuerit, non deponenda! Quae nulla vis, sed nec altera opinio rapiet, nisi ut nova suppeditet. Esto, opinionem, tanquam fortunae sororem aut Naturae, varietas delectet; non tamen varietatis causa etiam monstra admittet,* 1.56 non hac levitate lascivit, sed oc∣currit rerum defectui. Affe∣ctuum sicuti & rerum vicis∣situdines ad solatium & re∣medium, non ad lucem ador∣nantur.

Nullo utique Homi∣nis, sed Naturae convitio & infelicitate fit, ut vagos & al∣ternos Amorum animos re∣prehendamus; qui veteranos indies sodales, tanquam tri∣ta vestimenta, exuunt; qui Homines, ut Apiculae flores, desultorie delibant; quibus quoniam (uti philosophan∣tibus verum, ita bonum in fluxu, & in incerto positum etiam viventibus videatur) sceptice pro positum est A∣mare; neque inconstantiae hoc est,* 1.57 sed judicii, cum de∣lectu vagari, varioque melli∣ficio ex omnibus carptim colligere, quod nusquam sa∣tis occurrit. Nihil dignum est longo amplexu: Hae quo∣que quas jactamus, non vir∣tutes, sed virtutum umbrae, tanquam nobiles picturae, ex∣trema tantum acie ex inter∣vallo spectandae, intuentium mores non patiuntur, & len∣to visu evanescunt. Tanti non est totum hoc Constan∣tiae nomen, ut clariora meri∣ta

non colam, ut majora si∣dera non sentiam, quia sub minoribus natus semel fue∣ram, morbisque & damnis adhaeream meis, ne de statu quicquam pristino dicar de∣cedere: ut denique Casum, aut, quod saepius errat, Arbi∣trium meum, quasi fatum, immobilis patiar. Sine pre∣cor has divinioris particulas mentis, quam in te primus stupui, in alio adultius emi∣cantes vehementius mirari. Sine hos quos ipse educasti Amoris progressus. Idem ipse qui me Animi cando∣rem tui, liliorum & vul∣tuum nivibus, rudisque sim∣plicitatis facili satis, sed fatuae nimis, & necessariae humani∣tati anteferre docuisti; nunc etiam docuisti conspecto u∣beriore splendore te con∣temnere, nisi ex co non tam contemnere videar, quam illustriore sub imagine im∣pensius venerari. Simili pror∣sus lege non extinguuntur, sed adumbrantur minores fa∣ces,

& prae pudore se abscon∣dunt stellulae, quoties exori∣tur plenius jubar. Quid ho∣minum & Deorum fidem inclamas? Ea conditione a∣maris donec optimus omni∣um, omnique major compa∣ratione mihi aut sis, aut vi∣dearis.

Despice insensata Naturae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,* 1.58 (quanquam pu∣det tam infirmis exemplis vitae documenta & virtutis debere;) vide ut omnia etiam quae pessima condidit opifex ad optima instigavit, & prae∣stantioris pulchritudinis ad∣miratione & desiderio. Vo∣luit scilicet injuriae & pu∣dendae inertiae conscia Na∣tura, quae res saepius abortit quam parit, & si ad exem∣plaria & Ideas respicimus, quot foetus, tot & rara, & nihil praeter monstra edidit: proinde vim artificem illis ingenuit, qua propius Ideas suas contenderent, sibique suam limam deberent. Post∣quam dimidiatum ubique

opus currente rota emiserit, cum altero conjunxerit, & utrumque absolverit; una haec cuncta urget extra sortis suae leges exire melioris am∣bitio. Hinc Clytie, quanquam radicibus fixa solis sequitur fugam, & obverso avide in Phoebum ore, dum radios im∣bibit, subinde in stellam eva∣dit,* 1.59 sed vegetabilem in stel∣lam. Hoc aemulo ardore dum aethereas flammas saxa hau∣riunt, concretum jubar ac solidam accipiunt lucem: o∣lim rigidae excremento mo∣lis, nunc in gemmas trans∣eunt, & facies vibrant, non minus in 〈◊〉〈◊〉 quam in an∣nulo Amatoris. Hac blanda arte dum pelagus Lunae non clarius imaginem quam mo∣tus recipit, Co••lestis orbis Intelligentia, quasi sua gau∣det. Hac amabili invidia dum Chalybs Magnetis quasi admiratione trahitur, & mox pronubo amplexu mu∣tuoque anhelitu pretiosam exhalat Animam, jam quasi

magnes factus suas exercet illecebras, & tantum cuncta alia trahit, quantum trahi∣tur. Ecee in rerum natura non secus ac in vita ambitio∣sa paupertas agitur, & po∣tentiorum cultus: neque quicquam in alio diligen∣tius suspicitur quam fortu∣na. Desit licet Philosophus, habemus Philomathemati∣cos fluctus, qui lunae deli∣quia certius quam Epheme∣rides ostendant: habemus Astronomos flores, qui solis motus doceant, & pro Ho∣rologiis articulatim pereun∣tis dici admoneant. Desit li∣cet hujus Theatri spectator, & pronus in stuporem rerum contemplator, & procus; tota natura suiipsius veneratione rapitur, seque speculantur invicem, mutuoque conspe∣ctu pascunt, ut uterque mundi oculus, ita uterque mundus; & hic inferior su∣perioris ad dignitatem ali∣quantum videtur assurgere, ca ambitione qua plebs

Hispana, dum procerum li∣ceat majestatem aemulari, caque arte qua plebs olim Romana, dum populus Pa∣trum in connubium admit∣teretur. Nimium prospexit rebus suis opifex,* 1.60 quod A∣moris tutelae mundum com∣misit, unde otiosum numen aut negari possit, aut con∣temni.

Sed cum res aliae ita sint comparatae, ut capere tan∣tum, & egere possint, unus Homo novit diligere. In il∣lis rudem Natura adumbra∣vit affectum, ut in minori∣bus exerceret, quod in Ho∣mine sollicito conatu expo∣liret. Quamquam & Homi∣num agnosco iisdem gradi∣bus & incrementis paulatim procedere hunc affectum, quibus ipse Homo, & diver∣sis quasi natalibus vita, sen∣su, ratione dotatum; implu∣mem primum Amorem, in∣formis sympathiae instinctu prorepere, mox Cupiditatis alis incitari, ultimo in hu∣manitatem

exire, & ratio∣nem fieri, quod antea impe∣tus fuit, aut praedominantis pondus elementi. Ubi enim tener adhuc calor pectori in∣cubat, nedum disclusit pal∣pitantes sointillas, sibi vix ausum credere desiderium.* 1.61 Ubi recens à vulnere Ani∣mus, nec ferientis manus, nec plagae satis certus, illos concitat doloris stimulos, quos sentiunt infantes, quando ruptis gingivis den∣tes enascunrur: Tum cruda & ignara videas vix bene na∣tos ad conspectus emitti ad conspiria, sicut myrtus myr∣to assibilat. Neque enim pri∣mis in gemitibus ultra ne∣mus Veneris quod oberrant vagientes Amatorculi, auras intelligunt, quas ventilant: dum nectunt sine sensu Am∣plexus, & Pandiculantium more extenta quaerant cui innitantur brachia. Dicas li∣cebit Hederae aut vitis ista insitiva brachia, & sinuosos tantum ramos; ubi vero

procrescente Cupidine cre∣pitantia figant & devorent oscula. Palumbes intueris, non Homines, ubi lascivis jurgiis querulos gemunt A∣mores: Turtures audis, qui porro amplius à natura com∣pos••ti ad benevolentiam, blando & innoxio affectu prosequunturalios, delphi∣ni & lacertae praeferunt Hu∣manitatem. Verum profecto adultae Homines flammae ra∣pit generosior impetus, cae∣ca quantumvis. Hac caeca vi, perinde ac obseratis oculis Idaliae Palumbae, sursum fe∣rimur, & summo nisu in Co••∣lum, tanquam in nidum, nescii contendimus. Usque adeo Divinitatis avidam o∣stentant indolem etiam A∣mantium vitia,* 1.62 & hujus u∣nius affectus errores aliquid imm••rtale spirant. Ut vel iste impu••ior pruritus, qui inanes virtutum nuptias & animorum concubitus deri∣det, qui aliquid quaerit quod amplexus impleat, & Vene∣rem

colit, quamquam nata∣libus inde suis tempestates & vitae naufragia minitantem, videtur non tam Hymenaei taedis, quam defiderio aeter∣nitatis accendi; dum sibi superesse t••nta libidine expe∣tiscit, & longa nepotum se∣rie, qualicet successivam im∣mortalitatem consarcire. Hic quem coena tibi Amicum fa∣cit, quem velut muta Ani∣malia objecta offa conciliar, qui sumen & ostrea, non te deperit, etiamsi ad stomachi dimensum amat; & iste qui hominem eodem pretio quo fundum aestimat, eadem sor∣dida spe qua agrum colit,* 1.63 & amicitiam velut quaestua∣riam rem nundinali animo exercet, seque suas numerat inter amicitias: & hic A∣moris non vanus aestimator, tanquam nummo utitur; sed Deorum nummo, quocum homines cum Diis negotia∣mur, & ditescimus numine: & iste Amore suo fruitur ad luxus & convivia; namque

creditur numinis summi ae∣que ac Veneris nectar. ••ter∣que sane minore Avaritia suo prospicit commodo, sive qui patrimonium, sive qui victum quaeritat ex affectu, quam qui liberali animo peritura bona properat donare,* 1.64 extra fortunae fatique aleam trans∣ferre ante quam percant. Qui utut vices expectet nullas, nec venditet dona, amplissi∣mum inde nundinum pre∣tiumque retulit, benefecisse; & quamlibet magna dedit, majus sibi munus reposuit, virtutem. Unde grandia do∣nate, & qualia pudor vetat saepe accipere, amplius prod∣est Authori, vel quod veren∣dum reddat ut exigua ab eo non expectentur; vel quod eo usque beneficium exhi∣beat, ut vel ipso Iove & Sole magis necessarium: à quo be∣neficia pro debitis exigun∣tur; ut pro more suo & offi∣cio videatur facere quo∣ties munifice se gerit; ut lar∣giendi frequentia & ampli∣tudine

denuo gratias per∣dat.

Quid de illo sentiam qui delectare quaerit, non Ama∣re? Quem ego ut aestivam arborem laetus adeo, quae mi∣hi otia praestat & umbram; sed saeviente mox hyeme in∣utilem: Cui quotquot seve∣rius amamus istud saepius in∣tonare solemus, Amicus, uti Vxor,* 1.65 dignitatis nomen est, non voluptatis. Novam in∣venisti extra amplexus libi∣dinem. Hac lascivia, vel pro∣stibulis pejore, Amorem ipsum devirginasti. Sedulo placere captantium ars, & meretricii Sodalis blandum est venenum: lautius exci∣pere piscantium est: magno ambitu abblandire procorum videtur, & Amandi rudimen∣tum, haud Amantium vita. Absit ut id esse Amicum cre∣das, quod dum cupis Tor∣mento, dum possides nimi∣um Taedio sit. Non tamen longe erras, qui omnes uspiam Amatores Elysiis spa∣tiari

credis, & quacunque gressus ferunt flores enasci. Non alia coeli gaudia sunt quam amare & amari; non a∣lia terrae. Divinus is ardor qui Empyreum facit, & fu∣turae vitae felicitas erit, hu∣jus un••••um erit solatium. Caetera omnia patimur; iis solis fruimur, iis laetamur, quae votis eruimus, quae deli∣gimus, propter quae etiam caetera adversa non patimur. Vidimus in tempestate ge∣minos istos Fratres avido exultare concursu,* 1.66 nec li∣quidiora navigantibus por∣tare quam sibi••psis gaudia: quod lumine conjuncto con∣tigit utrisque sese in com∣plexu perdere, geminumque inde restitui. Novimus & nube circumseptos Veneris alumnos, tanquam fere se∣rica sub nube sponsas, secre∣tiore triumpho ad vota sua perduci. Fatemur aliquid in Amore aerumnis potentius, honore augustius, divitiis splendidius, voluptatibus ju∣cundius,

cujus causa illa omnia contemnimus: imo propter quem illa non con∣temnimus, sed in veneratio∣ne habemus. Ita placet uni∣ce,* 1.67 ut per illum caetera omnia, etiam quae evi∣lescunt, perplaceant. Eo gaudet majestatis privilegio, ut nihil illi in probrum ce∣dat; & ab infamia liberet, & gloriosa citius reddat vitae de honestamenta, quam ab aliis dehonestetur ipse. Hinc adeo fit ut inter Herculis la∣bores decimustertius cele∣bretur, & inter laudes decan∣tetur non minus colum te∣nuisse, quam clavum vibras∣se: quacum (licet alias omnes feras domuit,) restat adhuc vincendum non nisi suis artibus monstrum, Foe∣mina. Quid miremini Phoebi inviolandos radios, si Cupidi∣neae faces rerum sordibus splendorem immittant, neo inquinentur?

Quid frustra sollicito am∣bitu quaerit in rebus divini∣tatem

famelicus animus, si hanc secum afferat? & sane quicquid amamus id omne numen est: Iupiter est quod∣cunque cupis.* 1.68 Itane? sordidum istum qui socium sine dote admittit, nummulis signa∣tum exosculari, & praestina∣re, & numerare Iovem? Ita: sed Iovem sub auro fulgu∣rantem, & conversum in pretium Deum. Itane & li∣bidinosum istum prurire Io∣vem? Ita: sed Iovem sub Sa∣tyro genitorem, & conver∣sum in flammas Semeleias Deum. Ita prorsus & alter il∣le delicatulus, omnium li∣bentius conviva quam ami∣cus, Iovem coenat, sed Cygnum, & mollioribus sub plumis latitantem, luxurian∣tem: Iovem lascivit, sed Ga∣nymedeum, & Nectare & Am∣brosia madentem. Agnosco demum, nec prorsus fallitis, O Rhetores numinum Poe∣tae! Hasce fateor tam turpes formas induisse numini, non Iovis, sed nostros Amores.

Quoniam vero nusquam consistit revolubilis Amor & vagus, nisi cum ad summum pervenerit, aut dulci fraude pervenisse se crediderit, cum semper aut Optimi Maximi, aut quasi optimi consors sit,* 1.69 huic acquiescere, huic uni incumbere oportebit, tan∣quam animae coelo, ignis Centro. Non vacabit, opi∣nor, si quae sit novae felici∣tatis avocamenti; nec susti∣nebit alium, imo nec se∣ipsum amare. minorem se queretur desideriis suis, atque adeo huic quod desideria implet & fatigat nimio ni∣mis deesse; & postquam uni totus impenderit, nec tamen sat visus impendisse affectus, maneat necesse est erga alios omnes ultra Stoicos mo∣nachosque inhumanus. A∣page Syracusanum monstrum! qui novam excogitavit Ty∣rannidem, tertium Amicitiae gradum; qui Amicorum par occidere non sustinuit, diri∣mere tamen studuit, & fidem

quam aemulatus est interci∣pere, conversus in Rivalem Tyrannus. Dic mihi, Tyran∣ne, si ad gemellos hos terge∣minus accesseris Amator, dic, quem prius intra sinum suscipies? Ecce alterum uris, pari ritu jam tibi invidum. Si utrumque aequis amplexibus jam tibi asseres, finge alteru∣trum ad mortem ducendum: vin' te hujus mortis succe∣daneum? an alteri potius vi∣vere? Stas ecce inter gemi∣nos magnetes dubius cha∣lybs, utriusque voti confinio ab utroque detentus. Mori simul & vivere non sanus cupis. Neutrique & utrique adhaesurum Amantem perdit aequalitas affectuum. Hic à te lachrymas, ille risum fundi efflagitat: in hunc nim••a fi∣des & officia arguuntur, & ex alia parte impium te red∣dunt: ut distractus Metii Quadrigis Animus, merito cruciatus videatur Metii per∣fidiam luere. Sic fit, quoties deformi studio plures simul

amare suscipis, quos nec una intueri possis, nisi strabo aut bifrons evadas. Expende ve∣ro sive imperium in Amorem, five obsequium: (alternis si∣quidem dominantur & ser∣viunt bona fide hi novi E∣teocles & Polynices:) utrum∣que singulare quiddam est, nec duos capit dominos. Si Amorem fingis Deum, gau∣det hic uno coelo: Si ignem, habet hic quoque unicam sphaeram: si Mortem, Dii vetant saepius exspirare, Ani∣mamque alterius sinu nisi semel deponere, cum con∣cesserint tantum semel vi∣vere: si speculum, numisma, & sigillum Amasii (quae for∣mam & pretium ab imagine sumunt) Amatorem nominas; scias hoc speculum unica se∣mel effigie animandum; hoc numisma unius unice regis dominique vultu infuso di∣tandum; hoc sigillum quasi epistolare omnibus aliis prae∣terquam uni clausum & ob∣signatum. Proinde haec o∣mnia

non aliam posse capere novam imaginem, sine prio∣ris detrimento; sin autem in amicitiis spectes Animarum nuptias,* 1.70 ad viriles Hymenaeos summum nefas statues poly∣gamiam admittere, novum quempiam ducere, & denu∣bere priorem, & cum Amico moechari.

An ergo affectus iste, qui humana consortia ab armen∣tis secrevit, nimio cultu ho∣mines circumducit ad feras, & ad Stoicam barbariem, hoc est contemptum omnium?* 1.71 Siccine unius Amor humano generi odium? Superi prohi∣bite, Amicitia & Philosophia nihil inhumanius? nihil pro∣fecto benignius, nihil quic∣quam majus (exceptis supe∣ris) obis patrocinium. Iam faciles mollesque, & ex ipsa consuetudine ad benevolen∣tiam proni Animi,* 1.72 quales nuptarum esse solent, erga omnes alios minus difficiles & pervicaces induunt mores. Radios nihilominus orbi

diffundunt, Phoebi instar, quanquam peculiari luce Rhodon inaurat. Dedicatum alicui virum non aliter quam librum scias; uni missum, o∣mnibus legendum; sed post unum illum legendum. Gra∣tulamur ubique candidis a∣nimis illis, Deorum similli∣mis, benigno pariter influxu non hominem, sed huma∣num genus soventibus. Qui gentes omnes, tanquam pri∣mi parentes, aspiciunt ut fa∣miliam suam; qui choros ha∣bent ex aequo universos, tan∣quam consanguineos; & quasi ubique nascerentur, aut parem cunctis, & commen∣suratam terrarum orbi ja∣ctarent mentium amplitudi∣nem, Terram omnem tan∣quam patriam amant, & ubi∣que jure merito inveniunt. Atqui hanc non dicimus A∣micitiam,* 1.73 sed benevolentiam quandam & vagam humani∣tatem. Neque vero hoc re∣prehendimus, aut minori accipimus candore, quam

quo utuntur & in hostes; sed illos coercemus in multo lascivientes & aulicantes af∣fectus, qui salutationum nu∣mero & Amicorum cohorte, tanquam asseclarum satelli∣tio, superbiunt, ifta aucupan∣tur virtutis insignia juxta ac magnitudinis, Clientum tur∣ba calidi.* 1.74 At superbientium hoc est Dominarum, & suspectae probitatis, simulato cultu aliorum insidiari affe∣ctibus; blandas palam exhi∣bere, sed huic uni blandas genas; sed & sedulam com∣ponere formam; huic & al∣teri sepositos dicare nutus; lenocinantes dispensare vul∣tus; hinc inde pellaces risus spargere & dividere; denique animam quasi despondere; mox illaqueata (quod fieri solet) praeda offam & leno∣cinia subducere. Proh ne∣quissimum fastus genus! in∣ter opes foemineas & pulchri∣tudinis argumenta numerare Amatorum greges.

Quia vero minus amare

non sustineat, & plus amare non possit, quisquis genui∣no igne incalescit in summo: nec satis est aliorum, nis•• suiipsius fastidio laboret; & cum caeteris omnibus flam∣mas, tum sibiipsi negat di∣vidi, adeoque intra sphaeram friget propriam, & mediis quibus innatus est ignibus, tanquam gelidus Salamander, obstupescit: quia totus extra se emotus, suique oblitus A∣nimus, pro Amico omnia ti∣met; pro se nihil, nisi se pa∣rum dignum gerat Amicum: Alteri sapit, dum sibi hallu∣cinatur; seque fatis permit∣tit, aut majori tutelae, Ami∣ci Providentiae. Hic enim & illi vicissim curat, pavet, pro∣videtque; Hic illi mentem substituit tanquam anima assistens, ut ad coeli inge∣nium videatur accedere, re∣gendus intelligentia: quia inquam se abdicat, quisquis se alteri adoptat, & quasi defunctum oblivioni tradit; cumque, uti par est, unice

charum habet, apud quem vitaliorem vitam ducit post∣humus, & tanquam circa corpus suum pallens umbra ludit & commoratur. Quis∣quis is est Amorum magister, iniquam statuit odiorum magis quam affectuum mensuram, sui∣ipsius Amorem: & improbe nos nobisipsis proposuit Amandi exemplaria. Quantuli quisque sibi est? quotusquisque non alterius cupiditatibus eman∣cipatus, moribusque non suis imbutus, minus alteri quam sibi vivit? Neque hoc à vitiis nostris, sed virtutibus insti∣tutum est, ut ministeria si∣mus, & alterius juris man∣cipia. Quaedam saeviunt in authorem virtutes, & non sine nobis deserviunt, quae sub aliis honesta merentur stipendia. Modestia illa, quae sibiipsi dictat convicia, & omnem purpuram nisi istam pudibundi oris humilis aver∣satur, & ambit contemni, obstinata fronte gloriosior alteri laudes & honores sibi

debitos transfert: Alterius nomine quae sudat Ambitio, fidei & candoris invenit ti∣tulos. Istud ferrum & aes tri∣plex circa pectus hominem tantum procudit & fingit a∣liis in Clypeum, ut obdu∣rato ad mali patientiam Ani∣mo, plagas ipse sustineat, quas ab aliis propulset. Nemo tuendi sui causa moritur ut ne moriatur, sed ut paren∣tum, liberorum, aut alterius cujuspiam fatum intercipiat. Quid dixi? nemo moritur? nemo vivit suo nomine. Sin tanta citra Amicitiam à vir∣tutibus nudis & natura ipsa viget conspiratio & quasi dedicatio, ut minimam sui partem se quisque dicat; pu∣deat hercle ipsi Amicitiae (quae virtutibus novas vires, cultum & humanitatem ad∣dit) benevolentiae modum imponere alium, praeter istum,* 1.75 modum nescire, aut alios circumscribere limites, quam quos designant aman∣tium desideria. Non amet,

precor, (neque fas est Diris dirioribus devovere) quis∣quis affectum regit, non re∣gitur; quisquis ad praescri∣ptum cautius diligit tan∣quam osurus; aut si quis ad calculos revocat, vicesque deponens Amoribus, cum li∣bra beneficia dat & accipit. Aliquis forsan redamat, nul∣lus amat, qui ad dimensum Amanti respondet quemad∣modum potenti.

Haereo longa veneratione suspensus, ut qui divinae for∣mae obtutibus aciem con∣sumpsit suaviter confusus A∣mator, & incertus neque post Criticos aspectus quam par∣tem nobilis pulchritudinis prius admiretur, eo tantum profecit, ut stuporem mire∣tur suum, & ut omnes ubi∣que elegantias summo hono∣re quasi praecipuas haberet,* 1.76 temereque diversa laudanti∣bus diversus & ipse assenti∣ret. Audio Dionysium Amorem Circulum definientem, à bono per bonum in bonum

redeūntem; & fateor com∣plexum ingenuum hoc Em∣blema. Agnosco dehinc An∣nulos non solum Amoris pignora, sed hieroglyphica. Hunc circulum exprimit mihi Cupido, dum arcum ad∣ducit lunato junctim corpo∣re. Hunc circulum exprimit mihi perpetuus Amantium calor una cum sanguine (quod ex comperto est me∣dicis) in orbem circumactus; fiquidem ignis instar aethe∣rei, ubi immortalis se pascit flamma, & sibi sufficit. Qui amat hoc quod amavit sphae∣rico motu sua per vestigia re∣volvitur; & qui amat tan∣tum ut amet, idem revol∣vitur in scipsum & sese clau∣dit.

Audio Aristophanem,* 1.77 & fa∣cile assentior, totum Amoris sacramentum esse in id redu∣ci unde fuimus. Quippe, ut naturali motu, omnia in or∣tus suos recurrere video. An exinde magneticas illecebras (quas omni terrae inesse fin∣gunt)

Patriae unice terrae in∣esse sentiunt una Philosophi, nautae, & naves? Naturae le∣ge, iis à quibuscunque sum∣psimus, impendimus Ani∣mam; & quadam pietatis se∣rie, & quasi cognationum gradatione, colimus illa vita nostra chariora nomina, pa∣triam, parentes, Deum. Nescio an hominem Amato∣rem dicam (Oedipi fato) & caecum & incestum, an po∣tius providum & sanctum; qui semper aliquid originis suae deperit, & pio, quo so∣let, parentem ardore prose∣quitur. Neque longe errat qui pro parente habet unde novam vi vendi sortem con∣sequitur, & postliminio na∣tales instaurat magno pieta∣tis pretio; dum quaerimus a∣nimam reddere, reparamus, refingimus. At tu, O Thales, in aquam, & tu, Empedocles, in ignem consiliens, alter easu, alter consilio, nimium properastis, non Philoso∣phiam solum, sed Philoso∣phum

ipsum in principia re∣solvere, & vitales particu∣las Animarum in Elementis ingurgitare. Sic tamen erro∣res philosophantium excu∣sant errores affectuum: & dum mentes famelicae juxta ac corpora iis nutriuntur ex quibus constant, jurares Bi∣bonibus liquidam Animam, Tyrannis sanguineam infun∣di: diceres sordidos è luto recens emersos, Stoicosque & barbaros è saxo rigentes ad∣huc manere hominum sta∣tuas. Quod si fingimus, cum Platonico Aristophane, è com∣muni Animarum seminario, aut bicorporis olim homi∣nis juncto contubernio, fa∣miliares & collegas in mun∣dum religari non sine divor∣tio Animas; ecce & hoc sua∣det sive tam avide, quam so∣lent dissectae vermiculorum partes, alterum quaeritantes dimidium; sive tam primo sub aspectu irruentes in am∣plexum, quasi veteris so da∣litii memores viri. Vt totus

in memoriam migravit ho∣mo Platonicus! cui Amare ae∣que ac philosophari nihil a∣liud est quam reminisci.

Imo cui Amare hoc ipsum est philosophari (utrunque enim philosophanti tibi lu∣bens merito tribuo,* 1.78 O Dio∣tima) hoc ipsum est dilapsas coelo Animas, coeli perpe∣tuum ad intuitum, (sic Solis avis Solis tantum aspectu pascitur) una cum corpori∣••us fuis erigere, & desiderio aeternitatis vegetare. Hic est ille nescio quis ardor, qui mortalibus, Deorum semper aemulis, conditionis puden∣dae taedium afferens, & subsi∣dium, ea parte hominem qua fragilis properat exuere. Hinc pluribus oculis donati, ••trosque simul fines terrae, quod nec sol valet, prospici∣mus. Hinc Amphitruo potuit simul domi & castris consu∣lere; neque sub ficta persona conjugi etiam remotus ad∣••••stere. Hinc nullo circum∣scripti aut aevi aut spatii Ter∣mino,

vitam amplius post∣humam degimus, aut per A∣micos, transcriptae animae custodes, aut per liberos, transmissae vitae haeredes, & utrinque spirantes mu∣tuas.

Talia mirantem occupat Plato propriore experimento,* 1.79 atque ipse illico Platonicus juro, Cupidinem hunc (quan∣tumvis caecum & sola men∣te contentum, qua divina se∣ctatur, tamen ex visu natum) esse disiderium pulchritudi∣dinis fruendae effingendaeque in pulchro. Frui quidem vo∣lumus, non casso delecta∣mine semper contemplari & procari; ut ex adjuncti splen∣doris, sicut cocuntis sideris concursu, major accrescat influxus & splendor, astrum∣que evadat in a••terismum. Proinde ut Picturae, ita & nimiae majestatis ora, ultra sortem humanam spesque nostras blandientia, intuen∣tes aliqua voluptate assi∣••iunt, nullo desiderio. Atque

ista pulchritudinis portio, quae symmetriae & coloris suavitate oculos recreat, at∣que vividi decoris argumen∣to, Motu, spectatores saepius inveniet quam Amatores; utpote quae blandioris tan∣tum prospectus amoenitates praestat, & gratias, quales pi∣cti uberius quam spirantes vultus oftentant. Nihil sterile & emortuum vitales com∣movet affectus, nihil exani∣me jus habet in Animam; ne∣que major voluptatis fruen∣dae quam effingendae vo∣luptas est.* 1.80 Libido à natura est, quae Animo uti & vultui hanc indulget artem, ut ubicun∣que contuitus figeret, sese expingeret. Gaudet hinc omnis venustas speculo, & ne desit spectator, sese respi∣••ientem quaerit sui imagi∣nem. Te testor, Amatoriae una & sanctitatis magi∣strum, Socrates, qui idem us∣que satagis jam Philosophus, quod prius Statuarius, & ho∣mines etiamnum efformas

& expolis; verum non artis solius, sed materiae pretium arcessis. Idque propterea Phaedros & Alcibiades in scho∣las, tanquam in Gynaeceum, conscribis,* 1.81 formosos Audi∣tores, qui Animam facile imbibant, & imaginem tuam venustius reddant; scilicet omnibus speculis liquidio∣res, & ipsa cera magis cerei. Quicquid illud est quod coe∣lesti luce, siderum instar, mortalium invidiam superat, sed religionem pellicit, quod animos ad se rapit speciosa illecebra, adeo certe totor occupat, ut non sinat alio converti. Nihil nisi hujus radiis imbutum, nihil nisi quod oculos ad se trahit & ferit, mentes perstringat & incendat. Etiam vitia nostra, sub virtutis fuco & Amabili specie, nobis adulantur. Et quoties libet cum Natura er∣rare, & metuenda matribus pignora in perversis deliciis habere, quoties inter greges & monstra quae••imus ali∣quid

humanis consortiis ad∣scribendum, aeque ac Coeli∣tum numeris, hoc in iis bel∣lum ac lepidum jactatur, non metuere rivalem, incon∣gruam voluptatem Naturae in injurgiis ostentare, atque aliquod denuo domino tur∣pius intuentibus objectare. Nisi forsan contendat quis∣quam nihil esse in natura de∣forme; siquidem ista Anima∣lia quae inter pudenda tene∣bris damnavit opifex,* 1.82 veritus lucis inquinamentum, suum habent ex horrore decus, & caeteram orbis faciem tan∣quam naevi & umbrae illu∣strant. Neque enim quod aspectui minus abblanditur, ideo visu foedum, sed rarum judicetur & infrequens spe∣ctaculum; quale delicatuli solemus quovis pretio eme∣re. Quid illic non sacrum, ubi noctuae & turpissima Ani∣mantia devoto•• sibi Deos, & homines cultores invene∣runt? ubi postquānihil defor∣mitatis, nihil quo{que}* 1.83 odii su∣perest;

nec Antipathiae nomē,* 1.84 nisi inter philosophantium admittitur sectas? Quid mihi sobrietatis in documentis re∣fers, quantum Brassica vitem fugit? Quantum scilicet Ab∣stemius medici ex praescri∣pto: non Bacchi fastidio, sed neque sobrietatis studio, ve∣rum salutis consilio. Sic Lu∣pus Agnam, Ignis aquam vo∣rat & depascitur, nullo odio, sed sui conservandi studio: nec inimicitias vindicat, sed intimo amplexu in se quis∣que alium cupit convertere. Ita neque homo hominem, sed inhumanitatem ut vi∣tium horret, & sibi metuit. Neque aliis dotes invidemus fuas tanquam iis infensi, sed nobis plus aequo solliciti; sive qui alienam famam nostrum dedecus existim••mus, sive qui aliena merita simili pro∣bitate, sed dissimili socordia, voti solius labore nobis ad∣sciscimus. Si qua naturae li•• est, benigna certe lis est, & qualis respublicas constituit

augetque, sociale latroci∣nium, alterna per damna sibi consulere: neque spolia haec esse dixeris, sed concessa vi∣cissim dona. Ah saevus Amor, si haec bella spiculis tuis ge∣rantur; si rapina semper & caedibus petenda est Helena, & tantum Marti conceditur Venus! Tanti est tamen ut huic placeamus perire. Ne∣que miror, ubi ipsa Numina committit aemulus formae ambitus, si tanta contentio∣ne misellus Paris, reliquique Mortales certatim gliscant pulchritudinis rivales. Ex quo Amor, mundi parens, re∣rum ex discordia Concen∣tum elaboravit••, mutuisque amplexibus & nuptiis Vulca∣num Veneri sociavit, hoc est, flammas undis, resque dissi∣millimas opere quasi tesse la∣to contexuit; ex quo, in∣quam, tantam specie & or∣dine hanc Universi molem prope ad spectaculum orna∣vit, Mundumque velut picti orbis tabulam exhibuit: ste∣tit

ipse,* 1.85 reliquorum more Artificum, primus opetis sui Arbiter & Admirator; pri∣musque passus est quas infu∣dit ipse pulchritudinis vires. Haec est illa, si quaeritis, spe∣ciei ordo, unde res non mol∣litiem, sed robur simul & ornatum mutuantur. Nihil aliud mihividetur pulchritu∣do, quam consummatio, flos, & maturitas cujusque.* 1.86 Illi pulchre & splendide esse cen∣seo, si quid id totum est quod esse debet.* 1.87 Aspice ut innatus idem ipse vigor vires affert & speciem lacertis; ut incoctus in gemmis rigidas inter seintillas pariter emit∣tit & molles radios;* 1.88 ut ve∣getus in imo succus una foe∣cundas, & exorna•• aemula Smaragdis viriditate. Ita prorsus (experimur omnes, necdum mirari desinimus) frontem expolit compositus intus animus, ultra omnem fucum honestat ora ingenua cogitatio, & mens defaeca∣••a magis quam sanguinem

serenat.* 1.89 Pellucet Animus per nativum velum, ut per bom∣bycina vultus virgineus, aut ut per nubem sparsim radios disseminat, & diem trans∣fundit obscurior Phoebus.* 1.90 Crederem incolam divinum dignum fibi metari hospi∣tium,* 1.91 aut pro habitu suo fin∣gere, testudinum ritu, coae∣vum & aequale domino suo domicilium: usque adeo li∣neamenta Animae exhibet corpus, ut nulla vestis distin∣ctius videatur artus exprime∣••e. Iste est, iste illibatae men∣tis nitor, qui membra illu∣strat, & lucidis typis artus effigiat, ut Animarum simi∣litudine possint Animas ad se pellicere; donec primige∣nia deprensa forma, & intro∣specto numine, luteum illud simulacrum pro vili habea∣tur. Quid enim? Quantula est ista oris forma, quae ocu∣los detinet novis indies pul∣lul••ntibus gratiis; quam al∣teri alter stupentes ostendi∣••us, quanquam rivales me∣tuimus,

admirationis tamen in partes vocamus auxiliato∣res cultores? Superficies dun∣taxat,* 1.92 imo color nos capit, imo quaedam reflexio lumi∣num, & tenuissima umbra; quae si diutius admiramur, in∣ter spectandum deflotescit, evanescit. Quantula autem illa compages & strues ar∣tuum,* 1.93 quasi circino & a∣mussi fabrefacta? At at! cu∣ratiorem cutem ultra homi∣nes jactant statuae, fabricam∣que elegantiorem ostentant aedes quam ipse dominus. Quantulus denique iste, qui supremam corporibus gra∣tiam conciliat nullis picto∣ribus imitandam, Motus? Sit licet ipso Coelestium orbium & temporum lapsu mollior & aequalior, sine arte com∣positus & extra numerum musicum, hoc unicum habet tenuitatis patrocinium, quod dum delectat, ne etiam fasti∣dio sit, transit, & extingui∣tur dum incipit. At plus ae∣quo videor favere Amantium

erroribus, & pulchritudinis encomiis, qui totum hoc quod in corporibus venu∣stum creditur,* 1.94 veri decoris umbras & conatus esse du∣cam, potius quam Imagina∣tionis deliria, & opinionis nostrae fucum. Ubique & illud quod nos nobis fingi∣mus, non quod cernimus, amamus. Dic sodes, unde tam mutabili decore eadem facies quae tibi sideribus pul∣chrior, aliis gravis est occur∣su? unde in his illud tene∣rum & molle alieni sexus mendacium lenocinatur spectantibus; in illis in∣compti vultus horridum quoddam & ultra virilem speciem ferox, quodque ter∣reat, maxime oblectet? un∣de his quod pusillum est, o∣culosque fugit, quasi bellum magis & delicatulum oculos demulcet; illis quod am∣plum est, oculosque implet, unice decorum & majesta∣tis plenum videtur? nimirum oris elegantuli versicolor

forma, sicut columbarum colla diverso de situ vario∣que aspectu, imaginariam mutuatur, quam non habet, venustatem.

Dicam libere quod res est: quaecun{que} sit illa quae pascit oculos species, aut imagina∣ria est, ejusque sortis quam amittimus, quo••ies desini∣mus blandius somniare; aut si vera sit,* 1.95 indigna quae ani∣mam detineat, sed irritet tantum, admoneat, & alio mittat. Qui possit in eo vi∣gere mentis ardor, quo solo oculus fruitur, quodque communicari nesc••t? neque enim quisquam, speculorum aut undarum ritu, pulchri ab aspectu, dempta tamen mentium pulchritudine, for∣mae quadam contagione af∣fusum in se decus exscripse∣rit. Deo c••rre cognatum,* 1.96 & menti nostrae simile esse oportet, & incorporeum prorsus, quod infra animum hospitatur, nedum amari volumus; quanquam ista

corporis gratia quantula∣cunque vi pollet,* 1.97 expers mo∣lis est, &, animae instar, tota in qualibet parte cernitur regnare & vagari. Manifesto conspicitur sive Animae sive Ideae fluxus & splendor, & nescio quis vigor; qui ultimo sese operi immiscens, totos se per artus diffundit, & in u∣nam sui similitudinem cun∣cta formans, collectam gra∣tiam in ora & oculos, velut in centrum, transfert & in∣serit.

Hic solium habet puer Cupido,* 1.98 qui colludit intuen∣tibuc, & fulgurantibus ex o∣culis lasciva face imbuit sa∣gittas, & animatas vibrat flammas. Hic quidem à pue∣ro lascivit Amor; sed post∣quam adolescit, sedes & te∣la mutat: prius occupans in∣ter mentem & corpus me∣dium regnum aspectum, u∣triusque confinio innocen∣ter ludit; mox autem in Ani∣mam assurgit, puraque frui∣••ur & siderea flamma; aut

ad corpus descendit, & splendore, meteori instar, fallit lubrico & faeculento. Ne saepius arguam & con∣temnam, hoc ipso abunde damnabitur hujus affectus infelicitas, quod vis illa ma∣gis absentes quam praesentes urat; quod corporis aut aspectus aut complexus sem∣per ad nauseam aut rabiem adigit.* 1.99 Male errantis insani∣am Cupidinis quis Deus votis affligit suis? Quis cogit id de∣siderare quo max. fruitur; & quod anxie anhelavit tam ve∣hementer respuere; citiusque seipsum fastidire quam cu∣pitis satiari? Fatetur se non ista quaesisse gaudia, sed ignavum, quae tandem expe∣teret, dum oculi potius quam mentis sequitur judi∣cium, caeco impetu in haec in∣cidisse. Sed quoniam hae um∣brae sunt rei ejus quam esurit animus, ad eas, velut deceptae pictis uvis aviculae, con∣fertim advolat; sed iis jux∣ta ac pictis dapibus crucia∣tur

uberius quam pascitur. Agnosco tamen (& qui acer∣rime declament, vim hanc fortius sentiunt quā negant) has Pulchritudinis umbras a∣moris quoque umbras pari∣turas. Et sicut in Anima Dei similitudinem,* 1.100 ita in corpore umbram quandam, utrobi∣que numen sub imagine ve∣neramur, & inscia pietate divinitatis proci evadimus. Ita enim mens ad Deum, ut ad Solem oculus: Cujus à lumine hoc sortitur, quod videt, quod nec aliud quic∣quam aut juvat, aut possit vi∣dere extra hujus aspectum: cujus tamen plenum vultus intueri non sustinet; & pro∣inde saepius gaudet refractos radios,* 1.101 & castigati splen∣doris haurire imaginem, se∣que per debiles delicias & umbras reficere. Quicquid id est (sive Dei radius, seu Ideae reflexio, seu Animae esflu∣vium) quod pulchri nomine oculos animosque rapit ca∣ptivos, divinum quiddam

esse debet; quippe quod Ho∣minis solius proprium sit pulchritudinem carpere & contemplari.

Da veniam, si & ipse pul∣chritudinis Amore abreptus extra spatium meque ipsum ferar devius, meique imme∣mor. Libet hic subsistere, ubi commorantem invenio Amorem, pulcherrima mundi parte, hoc est, in coelo collo∣catum.

Haec inter, irascor istis durioris supercilii spectris (quibus ad authoritatem sanctitatis est nihil probare, qui humanitatis omnia tan∣quam in luxum solidae be∣nignitatis errata damnant) qui Deum hunc Cupidinem, lenociniorum ac cupedia∣tum artificem, Tragcediarum & nequitiarum omnium ap∣primum poetam vociferan∣tur; quem nos experimur immortalitatis Proxenetam,* 1.102 divinitatis authorem. Hoc pretium simplex iste & steti∣lis Amor molli de luxu re∣portat:

etiam ubi gratia refertur nulla, par in Amore ac in Liberalitate proventus est: suam sibi gratiam ••etu∣lit. Abunde jam mercedis est bene meruisse. His omnibus tamen quasi majus pretium quaeritur,* 1.103 pari Amore repen∣di: ubi concalescentes Ani∣mae, non aliter ac ferrum ferro acuitur, mutuo allisu expergefactas flammas & lucem intermiscent, seque fovent reciproca generatio∣ne: ubi commutatis spiri∣tibus, alter in altero mutuo vivunt; & cordium in imo, tanquam peliucentibus a∣quis, repercussi vultus re∣spondent intuentium.* 1.104 Me∣dius fidius nil dulcius est ist hoc Amare aut Amari, praeter hoc ipsum Amare & Amari.

Ubi enim infeliciter ama∣tur, & nostris desponsantur amplexibus Animalia, natu∣rae quadam necessitate, aut vitio suo ingrata; ubi Xerxes Platonem, Polydorus statuam,

Lesbis Passerem, quasi solen∣ni matrimonio complexan∣tur, & metamorphofin non optant magis quam subeu••t, inque seipsis experiuntur fa∣bulas poetarum, Amoris nu∣miue transanimati, vique plastica & propinquitate af∣fectuum conversi penitus in arbores, saxa, volucresque homines: non minimae fe∣lieitatis est (ubi nihil con∣sortionis restat, nisi ut idem ipse socii vicem altera ex parte agat) colloquia, re∣sponsa, suasque sibi delicia•• fingere, non ad alienum, sed ad suum arbitrium beatum futurum. Gaudere libet re∣deunte ad Authorem non irrito affectu; ubi illud oblectaminis reliquum est quod in Amoribus praecipuum ducitur, ut Amorem reda∣memus nostrum, & solis instat, reflexo fruamur sal∣tem proprio calore.

Nec minus voluptatis, plusculum vero honoris, af∣fert altera sors, Amari: Unde

procantur latius homines a∣liorum affectus, quam suos impendunt. Hoc est enim si∣nefascibus & sceptro regnum extendere, Deorum pro∣prium hominum in animis. Hoc magnas fortunas & vit∣tutes ostendit, & facit, alio∣rum officia pati potius quam praestare. Hinc tot conspicua virtutum tuarum trophaea numerantur, quot post cur∣rus & vestigia tua ducuntur captivi Clientes.

At ubi officiis utrinque contenditur, ubi humanita∣tis certamen geritur, non Aulicam ad speciem, sed summo cum pudore suc∣cumbendi, & metu minus benefaciendi; tum efficitur illa reciprocae benevolentiae paritas,* 1.105 quam Amicitiae no∣mine satis noto cohonesta∣vit, sed exemplo nullo, iste Lycaei & morum dictator. An & hos reciprocos aestus sensit natalitios, fluxusque suos & refluxus Affectuum Ve∣nu•• ostentat? Euge illam,

quam diu frustra cum gla∣dio & bilance justitia mo∣lita est, facile humano generi Amor inducit ae qualitatem: siquidem pares semper inve∣nit, aut facit Est ubi fortu∣narum aut meritorum, sae∣pius quam locorum, inter∣valla dirimant Amicitiam. Descendat oportet ad Terras, & numen exuat Iupiter, si mortalium captet amplexus. Imo sollicitus ne non satis familiaris vilisque habeatur, infra hominem descendit brutum numen; & contem∣ptu citius quam terrore faci∣les aditus conciliavit. Si te vis, Sexte, coli, non Amabo. Satis docuit Semele, quan∣tum sit supplicium, quam∣que superba poena, numinis pati congressus.* 1.106 Crede fa∣bulae: Potentiorum cultus tantum inexpertis dulcis, adulationi propior quam charitati, semper suspectus est, quasi plus petiturus quam impendit. Te Ambitio tua, non fides huc duxit, ut

merearis non Amicorum, sed servorū numero accedere. Iam ergo pares ambo con∣venistis, postquam tu illum, ille te dignitatis dispendio captavit.* 1.107 Nonnunquam ta∣men fragrantiori ambitione experimur, humiles domi∣nos se dejicere, & dignitatis potius contumeliam pati, quam candoris decremen∣tum. Deponit Imperatorem Alexander, & Amando perdit quos vincendo retulit; sed majori titulos gloria Hephae∣stioni perdit, contentus ut regat Hephaestio, modo ipse fiat pars regni sui: Hephaestio∣ni reddit blanditias quas ab aliis accipit: Hephaestioni dum serviat, alterius orbis & plusquam rerum potiri sibi videtur.* 1.108 Fatemur omnes, A∣mor est blanda & irrequieta cupiditas iis placendi, qui nobis (sive forte, sive virtute sua, sive denique errore no∣stro) placuerunt. Parum in∣terest, ut ad vitam, ita ad amicitiam, quibus natalibus

calor incepit. Non ideo mi∣nus perenni aestu-cor agitat, & assiduo verbere pectora pulsat urgetque:* 1.109 ut impor∣tunus cultor aut delasset, aut expugnet, aut promereat, & demulceat, officia officiis fovet, & ubique officiis locus nullus est, miser cassis cona∣tibus famulatur, & semper aliquid praestanti similis, obligat benefaciendi vultu mores alterius, a••xiis experi∣mentis trepide explorat, & displiciendi formidine me∣retur placere. Hoc ipsum ta∣men beneficii loco habet, ali∣quando displicuisse; unde suos possit mores aut odisse aut refingere. Hujus enim viri simillimum evadere, id est bonum & beatum esse. Quare medico solicitius per∣tentat intimos pectoris mo∣tus: conjecturis peragit man∣data; & ignota adhuc domi∣no vota exequitur & explet, antequam ipsum torqueant primis parturientis desiderii stimulis, nec unquam sibi

satisfaciet ipse, quanquam alteri fecerit satiss ut constet non aucupandi favoris cau∣sa, sed serviendi voluptate, instinctum hunc molestum sedulo cultorem officiis ipsis oblectare, quasi huic uni à natura genitum esset man∣cipium.

Scias enim quandoquidem adeo sciscitari juvat, amandi juxta ac vivendi stemmata ac origines.* 1.110 Quorundam est or∣do & mutuus inter sese re∣spectus, vel à natura institu∣tu••, vel à voluntate susceptus; similium aut dissimilium; quo illi conjunguntur, hi dissociantur. At illud san∣guinis vinculum fortuitum opus est; neque ullum osten∣tat benevolentiae meritum, quippe quam invitis pectori∣bus inditam non admisimus unquam, sed sustinuimus in∣scii. Nunc etiam quantum necessitatis, tantum & oneris infert. Ne illud gravius ob∣jiciam, quod nascendi sors imponat nobis etiam ne∣quissimorum

cultum: & quod amplius adhuc pigeat, apud omnes jure quodam idem & par ubique pro more gentium affectus vulgaris exigitur; qui cum detrimen∣ta non patitur, incrementa quoque non capit. Ignoscant mihi manes meorum, si lon∣ge sanctius Amicorum nomen venerer quam parentum.* 1.111 A∣mori sane totum hoc debe∣mus quod parentibus, tradu∣ci facilis pietatis errore, tri∣buimus: ex eorum enim amore mutuo, non ulla erga no•• charitate (quos nondum facturos nisi ab oraculis no∣verant) hoc accidit nobis lu∣cis beneficium sortiri. Nos quoque simili 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 lucem videre gaudemus, non pa∣rentes: utpote, qui parentum pariterignari, alios quosvis (quasi genitores exstitissent, aut aeque licuisset exstitisse) blanda pietate prosequimur. Tantum & aetatula isthaec philosophatur, non esse nos hominis, sed humani gene∣ris

pignora, omnibusque na∣tos; Rerum naturae teneri gratias cum homine agere, Neque vero domesticas Ami∣citias accendit alitque pro∣pria cognatio, sed consuetu∣do, & suavis illa Calamita∣tum & errorum societas, & ob communes miserias gra∣titudo. Fallor, aut propin∣quiore cognatione jungun∣tur Amantes, & tanto ar∣ctiorene••••,* 1.112 quantum natu∣rae praepollet ratio; & major decreti proprii vis est, quam sangumis: Eo siquidem si••∣mi•••• quo su••vius quisque si∣bi paret, & legibus suis ob∣temperat. Verum utrisque his in unum conspirantibus, quam prono, quam placido instinctu animum impelli•• ••••ste affect••s, qui arbitrium nostrum t••cito consensu cum natura foederat? Si cujus ad Amorem (veluti ejus ad exemplar & proplasma, formante natura, compo∣n••me industria) & ig••niti & instituti sumus, si quorum si∣dera

socialibus flammis prius amplexus miscuerunt, si quorum species nascentibus nobis congenitae sint (spe∣cies enim aliquas, aut tuendi aut signandi causa, depinxit in Anima rerum parens, qua∣les in membris solet mater parturiens) ut avide prima haurimus ora jam inde ab utero familiaria, & certius quam longa consuetudine nobis nota! ut imaginem hanc, quasi ex Animis no∣stris surreptam, reposcimus! ut hujus spiritum & voces, quasi vitales nobis auras, im∣bibimus! ut indeliberato impetu & sine blanditiarum mora concurrimus, quasi di∣utina ex absentia & divortio redeuntes in gratiam Ama∣tores! Foedere se mutuo ob∣stringunt, nec expectant dum sauciant, liberrimo nexae mancipio Animae: ut qui Sa••ramenta dicunt, aut syn∣graphas obsignant, nec le∣gunt; ne possint sacros nexus aliquando revellere, & placi∣ta

refigere sua. Iura haec non suo, sed alterius consensu rata habuerunt; adeoque ipsum consentiendi arbi∣trium & totum jus sui in al∣terius arbitrium & potesta∣tem dediderunt.

At ô te Deorum mini∣mum,* 1.113 Numinum max. Cupi∣do! minus meritis esse credi∣derim (si quid majus tamen esse potest) quod te Deum fingunt audaces Philosophi, Poetae. Quanquam illud Dei habes, ignorari, & probra sacra ab hominibus referre. Illud quoque Dei habes, ta∣cito influxu homines duce∣re, ut motus subeant, nec sentiant, tuos, aut etiam in∣vitos trahere: cui contrarii omnes affectus Majestatis ad nutus satellitia praestant & obsequia. Quoties tibi jocari libet, demittunt se turpiter superbi, fortissimi lucida o∣culorum Tela formidant, Avari rapiunt munera quae aliis ultro perdant, & dere∣pente facundus illiteratus

haeres, non emit amplius cum Poetis una poemata∣sed ipse furit, & pangit. Ut alta veneratione supprimam Dei caetera, esse te circulum, aeternum, immensum, totum∣que occupare providentiae munus istud, praeesse & fo∣vere. Hoc unum fidem mihi Numinis facit, quod sola haec religio vel impiis vere∣cundiam incudit. Ita pro∣cantur quasi rem divinam facerent: vultus deficiunt, vestes circumspiciunt, & ad omnem reverentiae habitum se componunt. Quo••sum? ut Dominas tanquam Aras ad∣cant. Imo vero etiam ut de∣center absint. Nam praesens ubique fingitur interesse quicquid Amamus. Operum Arbiter, virturis & ingenii Administer, & fascinorum omnium auspex, à quo na∣vigaturus serenum petit, peregrinaturus reditum, pugnaturus deditionem, & praedam quam illi devoveret. Posthac liberum sit Amanti∣bus

mutuatis è coelo meta∣phoris salutate, & sibi invi∣cem reverenter blandire iis nominibus, sub quibus solent Diis immortalibus sacra & cultus peragere.

Neque hercle quisquam est qui tam facile Deo Nu∣men invideat, qui sine caede placandus est, nec reliquo∣rum ritu numinum bestias poscit ad victimas, sed ala∣cres cultores pro hostiis ha∣bet; flammasque & aras, ne desint Templa, humanis pe∣ctoribus erigit; imo flammas ipse substituit,* 1.114 & in ignem conversus Deus creditur cul∣tus suos curare. Ita est. quo∣ties emittit suspiria moerore obductus Amatorculus, ignem mihi exprimit nube constri∣ctum, tonitruque & mur∣mura ingeminantem, & de∣nique in fumos abeuntem. Quoties ••acrymas exudat & excoquit gemitus, Aemaea cogito incendia, & Vesuvinos aestus inter nives cinerumque sumos exundantes; aut illos

intueri videor medio in ma∣ri cra••eras. Quoties brevi ardore flammis sceni••is se venditat commentitius A∣mor, fictilesque faces & v••na Meteora, aemulos coelestium lampadum ignes in homine agnosco. Quid quod ••gni•• sorte soli humano usui in∣serviat & Deorum cultui? Quid quod una cum calore lucem emittat ingeniis, ut non solum Bacchus, sed & Apollo Amatoriis à flammis natale sortiantur? Quid quod saeviat in obstacula, & ab im∣pedimentis vires trahat? quod injuriis & offensis vel∣ut aquis aspersus alatur? Hos certeaetherei ignis mo∣res exhibet, quod urit & re∣ficit, quod immortalis sibi sufficiet, nec pabulo egeat; scilicet seipso contentus sui pretium est Amor: quod in∣violabilis & sordibus nullis immiscendus, crimina, quae non admittit, expiat & tollit, Vestalis foci virgineos vendi∣car honores. Hoc denique

habet coelestis ignis, quod in mundi custodiam supre∣mus orbem circumambiat; quod summa occupet, caete∣rosque tueatur & claudat affectus. Unum istud dissimi∣le ostentat, quod infra ambi∣tum suum vitali incendio animalia educat & foveat. Ita duobus aequiparatur A∣mor eorum,* 1.115 quae infra rerum hunc circulum vel supra sunt, puriss. potentissimisque, Deo & ••gni.

Illud autem inter Amoris miracula referendum maxi me attonitos reddit; quod homines aliquoties,* 1.116 juxta ac Telluris visceribus subter∣rancus ignis, serpenti late febre ardeat, nec palam lu∣ceat: ut cum flagrare sentia∣mus, nec unde accendi pos∣sit ulli videamus (nisi siqui opinemur congenitum ipsis medullis incendium, atque hoc victi experimento Ani∣mam esse Ignem fatemur) etiam flagrare negemus. ne∣gamus etiam, quia mirati

non libet, illam sphaerarum, & parem huic Animarum, concentum; ubi quaeque ex adverso proprios motus subit, & tamen eosdem capit, quasi communi quadam in∣telligentia regeretur. Stupe∣mus us{que} unde cordiū fibrae, aeque ac Testudinum nervi, tanto consensu sibi invicem consonant; ut alterius tre∣pidationibus sine plectro perculsae, sine Artificis pulsu commotae tremulae alterius fides respondeant. Ad hanc obmutescimus, inscio Cy∣tharista, Symphoniam: & juramus fibras has nervos∣que iisdem visceribus aut olim extrahi, aut adhuc ten∣di. Damus illud medicis,* 1.117 mo∣tum esse aliquem consensum in corporibus (artis suae non vile patrocinium;) eundem jam in Animis pro explorato habentes.

Nec amplius dubitandi pudore torqueamur,* 1.118 auda∣cter pronunciantes cum Pla∣tonico conviva, Magum pror∣sus

esse Amorem. Unde ••e∣culto t••ctu semina & flam∣mas concipiunt Animae? un∣de Amantes veneficiorum pl••ne••per imagines & simu∣lachra urunt & liquefaciunt ipsa extabentium hominum praecordia? unde formosi o∣culi, quantum vel Basilisci, fascinant intuentes & mor∣sicantes aspectus, radiisque sese insinuantes implican∣tesque alterius radiis com∣plexus innectunt, & catenas quibus devinciunt respicien∣tem. Quid aliud esse dicam molles illecebras, quibus lunam de coelo devocavit Endymion? Quid aliud leno∣cinantes gemitus quam ma∣gica murmura, alloquiorum philtra, numerosque. Amato∣rios? Quid aliud quam hor∣rendos modos, qui afflatu quodam attonitum reddunt, & cantando rumpunt au∣dientem? Quid aliud mune∣ra quam fafcina, quae blan∣dum virus gestantibus in∣fundunt? Nescio 〈◊〉〈◊〉 magis in

co quod Amatur demirer validos attractus, an in A∣manti obsequiorum delinea∣menta, & incantandi blan∣ditias, contra quae nec istud relinquitur, quod contra veneficia, remedium, ut diris & execrationibus obviam camus: neque enim obnun∣ciare velimus aut obsistere pe••eundi deliciis. Tota vis, mehorcule, magicae in Amo∣re sita est; cujus hoc miracu∣lum ferrur, res invicem at∣tra••ere, & commutare ex quodam commutatione na∣tu••e. Eo quod Mundi huju•• membr••, ceu Animalis magni artus, ab 〈◊〉〈◊〉 Authore pe••∣dent••s, ab unius naturae communione, quasi com∣mean••e cuncta spiritu copu∣l••ntur. Eoce autem, ••••ctissi∣m•••• unionis ad argumentum, in globum colliguntur, ut qui ab uno in unum redire contenderint. Hat ••erum devinctione & comm••rcio secreto ••••t, ut mutuo Anima∣rum 〈◊〉〈◊〉 Amor, 〈◊〉〈◊〉 quam

contagione contractus mor∣bus, sanos potissimum inva∣dat, mox tamen dulci malo sponte magna cessuros: ubi mollia vincula & compedes quasi sericas Captivus ar∣ctius complectitur, quam ab iis stringitur; & aeque ac ca∣tena ipsa nescit amplexus quibus fruitur.

Videor mihi irrequietos A∣mantium aestus pati clarius quam describere,* 1.119 & argu∣mentum meum agere prius quam expromere. Antehac simulachris & somniis levi∣ter illusus, quod consectabar ignarus, furoris recenter in∣sanientis vices & fluctus su∣stinui verius quam delinea∣vi. Ut primus Amasii vultus, rudi haud imagine, sed ima∣ginis umbra, infecit sangui∣nem, figuravit cogitationes, signavit Animam, typisque suis mentem excudit, totum denique hominem occupa∣vit, & se composuit: non aliter tamen aegro in pectore, quam jactatis sub undis, tur∣bida

ac visenda occurrit in∣certa species, & umbra, qua∣lis fingitur apud inferos, evanida & pervicax, quae adeuntem fugit,* 1.120 & inter am∣plexus elabitur. Mox amoto leviter Cupidinis velo, & con∣specta, quam solet avide à procis conspici, forma divina delibatae felicitatis, molesta (ut fere omnis est) inscitia injecit mihi curam, quaeren∣di singula, quos mores, quas∣que dotes, quas sedes, quam que familiam jactitet, aut quam prosapiam. Hoc enim primum & ultimum solet esse in Amantium curis & gaudiis, ut recolere ante∣actos lusus & rudimenta Amorum, ita inquirere pa∣rentum in annos & hono∣res, quamque nobilibus ini∣tiis crevit Amicitia retro fabulari.

Quanquam magnitudinis & vetustatis indicium sit, adeoque multis profuit in religionem sui origines ha∣bere Annalium fide superio∣res,* 1.121

& oblivioni tanquam aeternitati traditas; referre nobis liceat sine placulo,* 1.122 una & venerari, primordia Amo∣rum: & sane feliciter confu∣s••, consecrante omnia anti∣quitate, pro more fabulam invenerunt, aut Coelum Au∣thorem. Audio, nescio quae praeludia Amorum huic pro∣totypo in mundo, hujusque orbis agitasse Animas in proscaenio.* 1.123 Audio mentes genitalibus ex astris prose∣minatas, nunc denuo nata∣lium siderum mores aemu∣latas & coitus. Quoties lascivientes plan•••••••• quintili aspectu sibi mutuas blandi∣tias faciunt, & propiore sese flamma accendunt, tum procari homines: quoties conjugalibus radiis miscent amplexus, & Hymenaeos in∣eunt, tum pronub•••• t••••d••s hominibus proferre; denique non docere tantum & bene ominari, sed lenocinari in terris & desponsare morta∣les. Missa tamen argumenti

mollioris las••ivia, si in re minima philosophari mihi integrum sit, non coeli iste est, sed pectoris calor indi∣gena, qui congregat homo∣genea, & societatis ardore inflagrat hominem aut sui∣ipsius zelo,* 1.124 aut infirmit••tis tuendae studio, aut sui com∣municandi consilio.

Primum illud cuique n••∣tura, quasi singulis Tutelare numen, & universis commu∣nem Animam, unde quic∣quid partem sui refert, eo ipso cognationis vinculo illi devinctum tenetur. Hinc superiora inferioribus mu∣tua necessitudine connubun∣tur. Haec ista arctissimo nexu complectuntur, ut exempla∣ria & praesidia sua: Illa haec tueantur, ut ministeria de∣nuo, pridē opera sua. Aequalia autem aequalibus facillime congregantur, quippe sine potentiorum metu semper infido, & sine dissimilium ••ixa. Quaecunque naturae communione ••oedetantur,

eo laetius consortio frui pu∣tandum est, quod vel ante societatem maxime conjun∣guntur.

Si quis autem suspicetur tenuitatis ad praesidia vocari socios, & rogandi genus esse Amare, Hominisque proin∣de amplexus, similes illis hederae ac vitis, tantum quaerere fortiora sustentacu∣la quibus incumbant; videat hujus ad imbecillitatis patro∣cinium, puerum fingi ipsum Amorem, puerosque prorsus omnes & foeminas, & quic∣quid est infirmiorum, ad Amandum faciles maxime & proclives. Experiatur, hu∣mano generi ipsas virtutes ascisco tantum inter vitae necessaria, & aut ambitionis utensilia, aut inopiae esse sub∣sidia. Sciat omnia propin∣quitatis vocabula, esse revera auxiliorum nomina; & di∣versae vitae commoda intelli∣gi quae sanctiss. titulis co∣honestamus: haec sunt quae Amantissime compellamus

(si fas sit fateri) fratres, soro∣res, & parentes: neque aliud quicquam Amicus censetur quam asylum & pecu∣lium.

Postremo,* 1.125 si sui commu∣nicandi benigno pruritu ho∣minem ferri existimamus, & Dei ritu, cujus similitudine gaudet, esse sui largitorem; quod generosius est profecto censebimus, digniusque so∣ciali & sancto hoc Animali, quodque omnium proxime coeli ad ingenium accedit, influxus libere emittere quam recipere. Homo ete∣nim quisque, ut caetera ani∣malia homini, ita & ipse genitus est, non sibi; aliis∣que natus gestit se alteri accommodare. Quantum quemque nostrum pudet inopiam fateri, tantum juvat bona sua communicando ostentare, non mendicare aliena. Hinc experiri est avidos benefaciendi animos in partem felicitatis vocare ••ocios, plane quasi alumnos,

& beneficii loco ducero, Hu∣manitatis sibi materiem & licentiam concedi. Amplius secundae fortunae quam ad∣versae solatium praestat Ami∣cus. Non adeo inique mecum agit sidus meum, ut de••int mihi hujus liberalitatis expe∣rimenta, aut ut aliund•• conquiram argumenta: tam∣etsi haec ipsa gratitudinis confessio sese damnantis,* 1.126 quod laetius confertur quam accipitur munus aut repen∣ditur uspiam, satis testatam facit humanam indolem unam hanc legem sibi dixisse benefaciendi, & Animi magnitudine respuisse jura gratitudinis. Illud scilicet ex animi copia profluit, hoc à necessitate extorq••etur: in illa gloria & decor tantum majoris, in hoc reverentia & pudor velut inferioris. E••••at misere, sortis splendore per∣strictus, qui aegre patitur munus, nec ingrate fueit, nec superbe, sed adversus sortem magnifi••u••, & qua∣dam

humanitatis lucta for∣tis, ostendit malle se esse muneris authorem; & vo∣tum munificentius impendit priusquam donum accipit. Cum ergo hos videas ad ser∣viendum quasi genitos,* 1.127 illos ad fovendum tuendumque; non tam fortunae quam na∣turae & benevolentiae utram∣que paginam versas; ut eos superiores eosque liberalio∣res esse potius agnoscas qui hominem impendunt, quam qui nullo negotio munifici bona permittant effluere: quare constat ubique hunc Amoris libentius descendere quam surgere ignem. Imo semper descendit (modo excelsioris sit & amplioris Amare) & prono decursu eademque declivi seric per cognationum ordines pro∣pagatur hic affectus, quem∣admodum ipse Homo.

Enimvero eodem ordine & apparatu quo regua ex∣struuntur, conditur Amici∣tia: & per sanguinis rivos* 1.128

decurrens calor,* 1.129 extra parie∣tes privatos familia serpit; mox, perrupta quasi aestu ve∣na, ad affines & concives la∣tius evagatur. Redeundum enim est ad eos (ne videar dignitati Amoris magis con∣sulere quam veritati, aut gravissimo crimini sim ob∣noxius, qui aliam à populo ausim amandi legem insti∣tuere, & contra seculum re∣cte sentire) qui nobis nos esse statuunt Amandi exem∣pla, eja & causas. Hoc scili∣cet Benevolentiae meritum est, impense sibi vell••: Hoc Amantis studium, scipsum in alio emersum eruere, libe∣rare, & blando calore edu∣care, vique quadam vitali omnia ad sui nutrimentum rapere. Unde mirum non sit virtutem, quae neglectum suiipsius praecipit, spretam jacere & desertam. Ne pu∣deat tamen aliquando Ama∣ri, quasi hoc esset ludibrio haberi, & sub persona offi∣ciosa negligi; scias, improbe

Amare, nisi qui seipsum di∣ligit: neminem quoque se∣ipsum Amare ut sibi prosit; quanquam idem qui amat, prosit vel inscius. Ingenua itaque omnis philautia est,* 1.130 qua quicquid sumus, aut quicquid esse velimus, quasi aliqua cognatione conjun∣ctum, aut affinitate conjun∣gendum, benigne prosequi∣mur. Urget omnes ista quo∣rundam Ambitio (qui Gen∣tis insignia & famam ma∣jorum titulis in suis po∣nunt) ut quod illustre sit, continuo corruptis feciali∣bus, in nostram referatur cognationum Tabulam. Sic aemulae urbes de Homeri lau∣dibus in jus iverunt, & bel∣lum indixerunt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quasi de imperii promoven∣di finibus. Hinc, quod prae∣cipuum mortalium praesi∣dium est, Philautiae max: obnoxios prima face accen∣dit virtutis splendor, & quod numen colit cultus suos me∣tuit: Cujus ea vis est, ut ne∣mo

adeo conclamatae sit im∣probitatis, qui non voto & suffragio, &, pene dixe∣ram, animo bonus sit; & virtutem quam nolit exercere, exercuisse velit; quamque in seipso male patitur, in altero complecti∣tur.

Quo nos primus hic non naturae tantum, sed rationis impetus proripit? Ecce spon∣te decepti,* 1.131 non virtutem tantum, sed quicquid virtu∣tis prae se fert larvam & spe∣ciem, proni adoramus. Modo difficultas illa (quae solet sacro horrore munire virtu∣tis iter, & profanum vulgus arcere) propellit & illicet blandis injuriis. Labiorum mella liquidius haurimus a∣culeis interpugnantia. Illud ad dominae limen excubare, viliore ab rivali repulsam, contumeliam pati, sicut & digitum premere, labra mor∣sicante osculo vulnerare, futurae voluptatis aculeum quendam & stimulum emit∣••it.

Modo etiam raritas (quae virtutibus, ah nimia se∣culi pigritia, pene jam pro∣pria videtur) nobis ipsa monstra commendat, & quicquid de transmarino de∣forme.

Nota quoque illa Aman∣tium lenocinia sunt, quae in∣ter virtutum umbras praeci∣puae habentur. Laudes,* 1.132 quas speculo & pyxide chariores ducunt foeminae, quibus, tan∣quam odoribus, homines juxta ac Dii placantur, quam facile arte illud obtinent, ut nos nobis placeamus simul ac aliis! quam pretiosis blan∣ditiis illud efficiunt, quod omnium etiam modestissi∣morum in votis est, placere castissimae Matronae! & quae fugiunt Amari, ambiunt ta∣men amabiles videri. Egre∣gium utrumque virtutis ar∣gumentum. Certius tamen illud Laudare, quam Laudari. Laudari enim solent, idque flagitant max, immerentes, ut fucum deformes: sed Laudare

nemo potest, nisi qui lau∣dandus est ipse. Eadem facit aut facere voluit qui probat, & alienis fascinoribus cla∣rescit; ut qui erigit Herois statuam, erigit sibi virtutis monumentum. Hoc enim grandis instar meriti, virtu∣tes non exercere, sed mirari & colere. Haec sunt illa Cupi∣dinis Tela plumis suis arma∣ta, quae dum demulcent, sae∣vius vulnerant; & sagittarum dum more eminus feriunt & valide, à longe remotos & absentes transfigunt. Verum adulatione praefari, & capta∣re benevolentiam, solennis Rhetoris & procantis ars, nihil aliud mihi videtur a∣gere quam ora nobis exoscu∣landa prius illinere cerussa, quae dulce semper virus in∣stillat, & furtim exedit ba∣sia.

In tantum sumus homi∣nes gloriae & virtutis Anima∣lia,* 1.133 ut vereor ne parum de∣ceat fateri inter virtutes nos sedulo colere illas utiles, sive

quae humanitatem exercent & invitant, utpote mode∣stiam, aequitatem; sive quae humanitati praesunt & tuen∣tur, ut fortitudinem & mu∣nificentiam: quibus quoties eorum fructus minime ad nos perveniat, aliorum vice gratiam referimus. Ut au∣tem caeteris virtutibus aemu∣latio, ita munificentia no∣stros conciliat affectus. Quan∣quam illius majus praedica∣tur meritum, quo minus in accipiente meritorum est: quod totum non judicio, sed favori acceptum referatur; quod nostri causa accerseret benefacienti contumeliam. Hac liberalitate expergefa∣cta, illa ex altera parte omnium sinu ingenita re∣spondet Liberalitas:* 1.134 & quanquam primo forsan ini∣qua aestimatione propter beneficia donantom in pre∣tio habuit, mox tamen mu∣nera propter authorem dili∣git, qui illum Penatum & Parentum indulgendi Ani∣mum

extra lares proprios exhibuit, & nutritia pietate alienos sinu suscepit, neque aliter quam cognatos fovet. Hic victa succumbit gratitu∣do, & cū sentia•• nihil reponi posse praeter ipsum hominē, Patronum, uti Numen, tenui cultore rependit. Neque vero mihi videtur ingenuus is A∣nimi ardor, qui continuo beneficia quasi debita rege∣rit, & dona solvit ut nomi∣na deleat, & rationes utrin∣que constent; quasi mun••ris tantum usura ageretur, aut foenoris liberale quoddam aucupium. Non pie, sed su∣perbe facit, qui aegre se de∣vinctum patitur. Hoc est mu∣nera refellere, retundere, non accipere: hoc est ma∣jore cum fastidio, quam gra∣titudine, munificentiae mi∣ram luctam & opes jactare. Sed postquam beneficia ni∣hil ultra quaerunt quam re∣cipi, solus ille novit Libera∣litatem in accipiendo exer∣cere, qui candide interpreta∣tur,

& nihil retribuit nisi gratum animum. Neque o∣pinatur hoc liberalitatis suae pretium esse, sed alienae pignus. Ne quis tamen ver∣ba haec tenuita••is meae aut ingratitudinis patrocinio conficta suspicetur, sciat A∣nimum me induxisse meum, ut credā eo candore Amicos donare, ut qui solverent tan∣tum & deberent, ea libertate dona reddere, ut qui sponte largiuntur. Haec beneficia,* 1.135 haec sunt Cupidinis Tela illa, quae aurata cuspide splendi∣dum sed & fidum vulnus in∣fligunt. Potentior sane sub au••o quam sub plumis, imo quam sub numine, procatur Iupiter. Etenim munerum Idiomata ab omnibus intel∣liguntur; sed majestatis dignitatisque characteres, & rhetoricantis pennae blan∣dimenta, paucis perspecta sunt.

An ex hac facilis Animi humanitate proveni••e dicam benevolam commiseratio* 1.136

quae pectus tanquam ceram emollit, deinde quavis signat imagine? An ex hac mentis amplitudine super∣bam illam benignitatem, quae dum munificentiae lo∣cum quaerit, miseros valde diligit, felices fastidit? An hinc profluere credam gene∣rosum fastum, qui demissa genua & capita ardentius ambit quam amplexus, & ea magnifica conditione amat, ut ne redametur? Seu potius mollem hanc appellemus verecundiam, similem co∣rum qui alterum tantisper sustinent intueri, donec re∣spexerint.

At ô te divinissime vatum Plato!* 1.137 Fatemur hic mirabiles jactari toto de corpor•• Amo∣res, ubi se spectandum exhi∣bet virtus; ubi sanguinem la∣cte attemperat Animi can∣dor, genasque purpuret vere∣cundia; ubi liberalis fron•• hospitio quasi excipit in∣tuentes, & oculorum traje∣ctus quasi sparsa numismata

colliguntur; ubi compositi vultus disciplinam sentias gravitate sua increpantis & restinguentis faces, quas in te decore excitarat; ubi saga∣cis oris dictata animadver∣tas, & tacita quaedam pru∣dentiae consulta haurias; ubi redactas ad legem agnoscas, quadam justitiae lance, aequa∣biles, uti morum,* 1.138 ita & ar∣tuum vires, & animatum Ethices systema oculis tra∣ctes; ubi, cum lucida con∣spexeris membra, quasi gem∣mas, membris appensa in or∣namentum simul & ministe∣rium, solidae venustatis prope concretam fortitudinem mi∣ratus exclamabis, Huc Retia, huc Vulcane! Ecce iterum de∣prehendimus co••untem cum Venere Martem. O formam imperio dignam non unius orbis! Gratias agimus Iovi, Iovisque Aquilae, quod tan∣tam pulchritudinem Terris non inviderit. Poteris hinc, O Sanctissime Plato, raptus & Philosophiam petere, &

puriorem Ideam oculis quam cogitationibus tuis usurpa∣re. Potes ad tantam genarum lucem, O Socrates, juventu∣tem ablegare, velut ad spe∣culam, comendam & exco∣lendam. Licet & tibi, O Eudoxe, despecto sole, ad hoc lumen intuendum conditum praedicare humanum genus; & vel oculorum damno cla∣ras haurire delicias. Hujus aspectus, vel Orphei lyra po∣tentior, poterit feras & Phi∣losophos domare. Hujus splendor, vel ipsa luce, jucun∣dior meruit, Phoebi vice, non Aquilarum solum, sed mor∣talium foetus probare, edu∣care. Iurarem prope Animas, quasi cadentes stellas, ex astris defluxisse, cum usque adeo fulgorem omnem de∣mirentur. Haec sunt Cupidinis Tela oculorum luce im∣buta, & flammis vibran∣tia, quae micando urunt & pungunt.

Sic quicquid conspicuum est,* 1.139 cuicunque similes esse

velimus, nos ad se rapit, eodem ardore quo illa ad nos trahimus quibus jam si∣miles videmur. Petimus da∣musque vicissim huic insaniae veniam, qua idem viri agi∣mus quod pueri, & nostras in speculis imagines ad o••cu∣la & amplexus petimus. Non unius Narcissi, sed humani generis fatum est, effigiem suam perdite deamare. Ae∣quum est prorsus arctiore zelo alterum eundem prose∣qui, quam vel parentes aut pignora, quae tantum sunt partes nostri, quam vel arti∣fices opificia sua, quae sunt artis pignora & simulachra. Indulgenda est haec aviditas, qua consimiles depascimur; siquidem & Animis lex ea sit, similibus nutriri. Quare non miror tantas lenae con∣suetudinis vires,* 1.140 ut non tan∣tum erga corpora, sed erga loca ipsa & inanimes nugas, tanquam consortia conciliet homines, Unde cadem mora quae formam carptim deve∣nustat,

deformitati decus adjiciat; siquidem oculus A∣nimusque specie imbutus familiari desiit videre, nisi per fucatum vitrum, quod horrorem leniat.* 1.141 Ita & fami∣liaritas, sine qua vel praesen∣tes peregrinamur, hanc vim consuetudini apportat, unde germanos mores formet, consanguinea studia quasi reciproca generatione fin∣get, animumque animo ad∣aptet, ut suavius liberiusque cum alio quam nobiscum ipsis versemur. Quid? Carni∣ficina est, non sodalitium, metu semper displicendi, perverse omnia, & vultus ad speculum (quia ad alterius mores non licuit) reverentia congressus componere, vo∣ces tanquam aurum trutina∣re antequam impendantur, praemeditatis gestibus, in∣dicto conventui interesse, & velut in publico versari.

Sed quid illas refero cognatas species,* 1.142 sive à na∣tura, sive ab arte, sive à con∣suetudine

in Animis leviter depictas? quum his omni∣bus vivam imaginem inurat pectoribus Amor, cujus vi sola, emigrante dudum Ani∣ma, agitantur & vigent. Bene consultum est Amantibus, quod vel invitos liceat A∣mare. Cum non tantum si∣milis, sed tecum idem sit, inscio certe tibi te sine ve∣nia surripuit. Nil opus est ut vices reposcat, & Amandi debitum: si hoc nihil mo∣veat, quod simulachrum, quod mancipium tuum sit, tuoque in censu numeran∣dum, quod tui causa animam & libertatem emisit; si nihil terreat impietatis homicidii crimen; naturae tamen ne∣cessitas accendit ex Amore Amorem, & ex flamma flam∣mam. Noluit tamen vim istam Natura indulgere A∣mori, ut simulet, aut simula∣tus ut uret aliter quam pi∣ctus ignis: mentiantur enim quantum libet vultus, frons, gestus, aut se, ut in pictis

omnibus evenit, nimia imi∣tandi aemulatione, aut iner∣tia sua prodat simulatio. Si nondum agnoscas hominis pretium esse Amorem, ut sal∣tem avaro beneficii nomine admittas, scias in se com∣plecti beneficia omnia quae∣que facit, quaeque facere non valet, & votis plusquam omnia; sine quo vel ipsa be∣neficia sorti attribuam & fa∣to, non homini, & inventa potius censebo quā accepta: cujus unius munere etiam pauper liberalis est, quoties nihil donat, sed munifice optat. Quo uno nihil majus à mortalibus Dii petunt & reddunt. E••ce omni herba potentius philtrum, Si v•• Amari, Ama.

Vt autem indigna res est amandi rationem exigere & reddere: ita dignior iste A∣mor est qui, ut flores quidam, sine semine provenit; & hoc habet aeternitatis, absque causa exsistere, coeli{que} more moveri non visenda Intelli∣gentia.

Hoc est,* 1.143 agnoscimus, hoc est totum natura Ama∣torium, similitudo, ut mani∣festa, ita maxime occulta, quam sympathiam nomina∣vimus: unde, sine propinqui∣tate & consuetudine, propin∣qua & familiaris Anima ani∣mae considet & contesserat; ut Planum Plano adhaeret (si qua Mathematicis fides) so∣lo concinnitatis glutine, nunquam revellendum. Vi∣detur gemellas producere mentes natura, & mentibus socios assignare, ut umbras geniosque corporibus, ut coaevas Arboribus suis nym∣phas: hinc invitis natalibus, eadem astra, eadem fata sub∣eunt homines▪ & plane ge∣melli prodeunt. O par Ama∣torium nobilius Gladiatorio spectaculum;* 1.144 ubi liberalitatis duellum & lis tota in officiis geritur! In hoc uno discor∣des se produnt affectus, quod pro altero uterque solicitus, odia & metus exercent; utrique, quasi alterius bile

suffusi, eadem cum altero cernunt & judicant; utrique, quasi eodem magnete imbu∣ti, eodem se convertunt, eo∣dem tendunt, & connitun∣tur: alter alterius vultus in∣duit, vel speculo fidelius; alter alterius mores imitatur, vel Parasito expressius; ut fit tam similis sibi, nec ipse.

Haec indignatus bal∣butientem Cupido Cala∣mum surripuit, & avola∣vit.

FINIS.

Notes

• * 1.1

  Amoris aspe∣riora pensa augent, & obsequii gloriam o∣stendunt.
• * 1.2

  Omnia vel ul∣tra vires posse Amatores.
• * 1.3

  Iucundissi∣mum quisque sibi est spocta∣culum. Quicquid nobis nos ostendat bis ample∣ctendos, im∣primis cha∣rum est.
• * 1.4

  Quod si red∣da▪ laesos & fractos, cha∣rius evadit ipsa deformi∣tate.
• * 1.5

  Sive ab hac ipsa injuriae & antiquita∣tis specie.
• * 1.6

  Res sacra De∣formitas.
• * 1.7

  Mysterium Amoris est, nec exprimi¦fas, nisi sese Interprete.
• * 1.8

  I iomata a∣mantium, ut legatorum, conficta in∣versis chara∣cteribus.
• * 1.9

  Colloquia▪ ut Angelorum, intuitu per∣agunt, non intellectu, sed voluntate se∣se explicante.
• * 1.10

  Flammeum & velum ha••¦bes omnis A¦mor.
• * 1.11

  Mysteri••••••
• * 1.12

  Amor▪ nec exprimi fa•• ••st.
• * 1.13

  Ita etiam Aenigma est, nec vel intel∣ligi potest.
• * 1.14

  Problemata amatoria.
• * 1.15

  Malignus si∣mul & Bene∣volus.
• * 1.16

  Nullus fine indignatione Amor.
• * 1.17

  Amat, sapit, & timet con∣spectum.
• * 1.18

  Alternis gau∣det & su pi∣rat.
• * 1.19

  Mollis simul & fortis.
• * 1.20

  Amantis vi∣tia placent.
• * 1.21

  Caecus, sed & maxime ocu∣leus.
• * 1.22

  Cum ratione insanit Amor.
• * 1.23

  Solius sa∣pientis est.
• * 1.24

  Res perpetua amor.
• * 1.25

  Circulus est.
• * 1.26

  Mors Amor.
• * 1.27

  Hic Pytha∣gorica Trans••migratio.
• * 1.28

  Vnde ex con∣spectu Amasii Rubor.
• * 1.29

  Vnde deli∣quium.
• * 1.30

  〈◊〉〈◊〉 Animae extensio.
• * 1.31

  Vnum in multos dif∣fundit.
• * 1.32

  Vnum ex multis faci••.
• * 1.33

  Primum do∣num est.
• * 1.34

  Opulentiae, non indigen∣••iae nomen.
• * 1.35

  Ingonuum est commer∣cium.
• * 1.36

  Non commu∣tandi, sed communi∣candi animo, quanquam & commutandi fortuna.
• * 1.37

  Amoris à sa∣cris & castris amandatur quicquid infirmum.
• * 1.38

  Excluduntur pueri, ut vir∣tutibus, ita & Am••citiis immaturi.
• * 1.39

  Senes & eme∣riti, qui mo∣leste nimis aut delirant, aut sapiunt nimis.
• * 1.40

  Foeminae, ut diversi ab ho∣mine generis animalia.
• * 1.41

  Amicitia rationis opus est, judicii res ae∣que ac asse∣••••••••.
• * 1.42

  quae sola secum con∣s••••tit, & prae∣stat duobus unam vivendi regulam.
• * 1.43

  Virtutis ne∣gotium est,
• * 1.44

  cujus sine detriment•• communi••.
• * 1.45

  Vir malus non est socia∣l•• animal.
• * 1.46

  Secum ipse dissidet, s•• fugit.
• * 1.47

  I•• alium incidit non benevolentia, sed fastidio sui delatus ad societatem.
• * 1.48

  In moribus qui nec simi∣les patiuntur nec dissimiles, tanquam ulcera con∣tactum fugiunt etiam medentis foventi••.
• * 1.49

  Lycurgi idem & Naturae edictum, Ne fas Amare neminem.
• * 1.50

  〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 citius quam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 invenias.
• * 1.51

  Ab affectibus caeteris nemo non est ali∣quando liber.
• * 1.52

  Ab Amore nemo un∣quam va••••••t.
• * 1.53

  Iure suo in∣sanus amor modum & finem n••scit•• quia ad optimum aspirat▪
• * 1.54

  Vt amare ne∣minem, ita amare non optimum, n••fas est.
• * 1.55

  Optimum quod nus∣quam est in natura, opi∣nione nostra supplemus, & varietate felicitatem consarcimus.
• * 1.56

  Hinc amandi levitas rerum occurri•• defectui.
• * 1.57

  Iudicii & delectus est.
• * 1.58

  Appetitus omnis etiam insensatus tendit ad me∣liorem natu∣ram, tanquam ad Ideam.
• * 1.59

  Vnde Amoris naturalis du∣plex finis.
• * 1.60

  Praeter ista ulterior in homine Cu∣pidinis sco∣pus est. Divinitas & A••ternitas.
• * 1.61

  In quo gradu•• & aetates A∣morum omnium.
• * 1.62

  Species Amo∣ris Adulterini & errores Amantium.
• * 1.63

  Aliquid Divi∣nitatis aspi∣rant etiam qui negotian∣tur quasi mercatura affectuum.
• * 1.64

  Liberaliores ii sunt qui ultro benefa∣ciunt.
• * 1.65

  Amicus & Vxor dignitatis nomen.
• * 1.66

  Nulla uspiam nisi ab amore voluptas.
• * 1.67

  Ita placet unice, ut per quem caetera omnia, etiam quae evi∣lescunt, per∣placeant, & vitae dehone∣stamenta transeunt in decora.
• * 1.68

  Iupiter est quodcunque cupis.
• * 1.69

  Amor tantum est unius.
• * 1.70

  Polygamia Animarum in nuptiis par incestui nefas.
• * 1.71

  Ita tamen u∣nius est, ut non erga alios omnes inhumanus:
• * 1.72

  sed qualis esse nupta so∣let, minus difficilis & pervicax fieri incipit.
• * 1.73

  〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non Amicitia dicenda est, sed benevo∣lentia & humanitas vaga.
• * 1.74

  〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ••itra be∣nevolen∣tiam nedum humanitatis est, sed super∣biae & suspe∣ctae probita∣tis.
• * 1.75

  Benevolen∣tiae modus esto, modum nescire.
• * 1.76

  Amoris defi∣nitiones. Est circulus à bono per bo∣num ad bo∣num rediens. Dionysius.
• * 1.77

  Sacramentum Amoris to∣tum est in id reduci unde fuimus. Aristopha∣nes.
• * 1.78

  Philosophia prima & desiderium aeternitatis. Diotima.
• * 1.79

  Plato Desiderium pulchritudi∣nis fruendae.
• * 1.80

  effingendae∣que in pul∣••hro.
• * 1.81

  Nihil ama∣tur nisi pul∣chri nomine.
• * 1.82

  Quia nihil in Natura deforme.
• * 1.83

  Nihil quo.
• * 1.84

  que odii invenitur aut Antiphatiae in rebus.
• * 1.85

  Amor rerum & pulchritu∣dinum arti∣fex (artificum more) primus opetis sui admirator.
• * 1.86

  Pulchrum est quod id totum est quod esse de∣bet.
• * 1.87

  Pulchritudo non molli∣ties, sed vigor & maturitas est cujusque rei.
• * 1.88

  Idem innatu•• vigor vires affert, & decus, & ro∣bur, & orna∣tum.
• * 1.89

  Pulchritudo est virtus quaedam corporis, Flo•• internae virtutis,
• * 1.90

  Animae effiuvium.
• * 1.91

  Decor omnis ••oncinnitate seu propor∣tione constat Animae, scientiae, & morum ••••rporis.
• * 1.92

  In colorum &
• * 1.93

  Linearum seu compagi••, motuum con∣sonantia, symmetria & harmonia, consummatur venu••••as.
• * 1.94

  Corporis omnis gratia aut imagina∣ria est, & opinionis fucus;
• * 1.95

  aut si vera sit, tenuior longe quam quae animam detineat, sed irritet tan∣tum, & ali•• mittat.
• * 1.96

  Deo cogna∣tum & Ani∣mae simile esse oportet, id est, incor∣poreum pror∣sus, quod infra Ani∣mum hospi∣ta tur.
• * 1.97

  Etiam illa corporis pulchritudo molis expers.
• * 1.98

  Sed qu••a pulchritudine umbra Amo∣ris tantum umbram parit.
• * 1.99

  Hujus affectus error sui fastidio punitur.
• * 1.100

  In corpore divinae pul∣chritudinis umbram, in anima simili∣tudinem dei; utrobique nu∣men sub imagine veneramur.
• * 1.101

  Pulchritudo, sive Dei ra∣dius, seu Ideae reflexio, seu Animae eff•••••• vium, semper divinum quiddam est; quippe homi∣ni foli conve∣nit pulchri. tudinem amare.
• * 1.102

  (Amor sim∣plex & mu∣tus,)
• * 1.103

  ••is omnibus majus pre∣tium Amori quaeritur: Amore mu∣tuo rependi. Cupido semper gemellus. Eros cum An∣terote una connascitur & adolescit.
• * 1.104

  Nil dulcius hoc ipso A∣mare aut A∣mari, praeter hoc, Amare 〈◊〉〈◊〉 Amari.
• * 1.105

  Amor mu∣tuus est reciprocae benevolentiae paritas. Aristoteles.
• * 1.106

  Potentiorum superiorum cultus, Adulationis aut Ambi∣tionis, vix charitatis & fidei res est.
• * 1.107

  Severitas est, haud Amici∣tia.
• * 1.108

  Amor est blanda & ir∣requieta cu∣piditas iis placendi, qui nobis (sive forte, sive vir∣tute sua. sive errore nostro) placuerunt.
• * 1.109

  Barclaii Icon Animarum.
• * 1.110

  Quorundam ordo & ne∣cessitudo vel à natura insti∣tuta, vel à voluptate suscept••. Simplicius in Epictetum.
• * 1.111

  Amicorum quam parentum sanctius nomen.
• * 1.112

  Arctior ••o∣luntatis quam sangui∣nis nexus, quantum naturae prae∣pollet Ratio.
• * 1.113

  Amor Deus est.
• * 1.114

  Ignis est.
• * 1.115

  Ita Amor sin∣gitur similis duobus eorum, quae infra rerum ambitum vel supra sunt, sub••iliss pu∣riss. potentissi∣mis, Deo & Igni.
• * 1.116

  Amor occul∣tus, ut Ignis subterrancus ardet, ••ec pa∣lam lucet.
• * 1.117

  Motus con∣sensus est ut in corporibus, ita in Animis.
• * 1.118

  Hinc Amor Magus.
• * 1.119

  Operis argu∣mentum in transitu con∣texitur: ea∣dem philoso∣phandi ac procandi methodo proceditur, ab osculis ad amplexus, ab umbra & ob scuro aspectu ad intimos intuitus, ab effectu ad naturam, & inde ad natu∣rae causam.
• * 1.120

  Tot quasi ansis & gradi∣bus investi∣gantur, more Aman∣tium, effectus & vires Amoris, dotes & in∣signia, quibus convenit Amare, quo modo & lege, quem in fi∣nem, quosque gradus & species Amandi.
• * 1.121

  Inde inda∣gantur definitiones & naturae.
• * 1.122

  Vltimo ascenditur ad origines & causas amandi.
• * 1.123

  Amicitiae & complexus hominum non ex con∣junctione Planetarum, sed ex cujus∣que naturae impetu terge∣mino oriun∣tur, sive sui∣ipsius zelo,
• * 1.124

  sive infirmi∣tatis tuendae consilio,
• * 1.125

  Sive sui communican∣di studio.
• * 1.126

  Laetius con∣fertur mu∣nus quam accipitur aut rependitur.
• * 1.127

  In duo se distribuit hu∣manum genus. Hos ad serviendum, illos ad tuendum quasi genitor••▪ utrinque benevolenti•• mutua experitur: Illi vero liberaliores qui homi∣nem, quam 〈◊〉〈◊〉 qui bona impendunt.
• * 1.128

  Amicitiae origo & causae: eode•• ordinc qu•• regnum co••dit••••.
• * 1.129

  Amicitia ex Amore sui proserpens ad alios.
• * 1.130

  Ingenus res est Philauti••, qua quicquid sumus aut es••e velimus impense pro∣sequimur.
• * 1.131

  Ex hoc ge∣mino quasi impetu natu∣rae & rationis, primus rationis im∣petus fert ad id omne quicquid esse velimus; hinc primas inter Amoris cau∣sas, Virtus & virtut••s umbra, quot∣quot ejus speciem prae se ferunt.
• * 1.132

  Laudes,
• * 1.133

  Inter virtutes illae praecipue utiles Amo∣rem faciunt, vel quae humanitatem exercent, ut modestia, lenitas; vel ei praesunt, & nostri patro∣cinium agunt, ut fortitudo,
• * 1.134

  Liberalitas.
• * 1.135

  Beneficia Cupidinis tela auro armata.
• * 1.136

  Ex liberalit••∣te oritur commisera∣tio, quae pectus emol∣lit, d••in signat imagine.
• * 1.137

  Ad virtutes accedit pulchritudo, quae exhibet ethicae anima∣tum systema, & corpore exprimit ex∣plugitque omnes virtu∣tes, pruden∣tiam, fortitu∣dinem, justi∣tiam, tempe∣••antiam.
• * 1.138

  Hinc nomina∣tur virtu corporea.
• * 1.139

  Omnis Amor similitudine comprehendi∣tur; proinde omnes amamus vel quibus similes esse velimus, vel quibus sim••les sumus. Ex priori, praelibati isti Amoris stimuli, ex posteriori consurgit primo ipsa similitudo,
• * 1.140

  deinde consuetud••▪
• * 1.141

  familiaritas,
• * 1.142

  Similitudinis quoque no∣mine Amor. Omnis deni{que} similitudo per species sive à natura, sive ab arte, sive à consuetudine depictas in animo.
• * 1.143

  Hoc omne est Amatorium, similitudo (inquam) sive manifesta, siv•• occulta, quae dicitur Sympathia.
• * 1.144

  Fidum Pa••