Publii Terentii Carthaginiensis Afris poëtae lepidissimi comoediae sex Anglo-Latinae in usum ludi-discipulorum, quo Feliciùs venustatem linguae Latinae ad sermonem quotidianum exercendum assequantur / a Carolo Hoole ... = Six comedies of that excellent poet Publius Terentius, an African of Carthage, in English and Latine : for the use of young scholars, that they may the more readily attain the purity of the Latine tongue for common discourse / by Charles Hoole ...

Actus III. Scen. 1.

Chremes, Menedemus.

Ch.

LUcescit; hoc jam cesso pultare ostium Vicini? primùm ex me ut sciat sibi filium Redisse; etsi adolescentem hoc nolle intelligo; Verùm cum videam miserum hunc tam cruciarier [line 5] Ejus abitu, celem tam insperatum gaudium, Cùm illi pericli nihil ex indicio siet? Haud faciam: adjuvabo senem nam quod potero; Ita ut'filium meum amico at{que} aequali suo Video inservire, & servum esse in negotii••: [line 10] Nos quo{que} senes est aequum senibus obsequi.

Men.

Aut ego prefectò ingenio egregiè ad miseriam Natus sum, aut illud falsum est quod vulgò audio Dici, Diem adimere aegritudinem hominibus: Nam mihi quotidie augescit magis de filio [line 15] Aegritudo; & quanto diut ùs Abest, magis cupio tantò & magis defidero.

Ch.

Sed ipsum egressum foràs video; ib••, alloquar. Menedeme, salve, nuncium apporto tibi Cujus maxumè te fieri participem cup••s.

Men.

[line 20] Numquidnam de ••nato meo audist••, Chreme?

Ch.

Valet at{que} vivit.

Men.

Ubinam quaeso?

Ch.

Apud me domi.

Men.

Meus gnatus?

Ch.

Sic est.

Men.

Venit?

Ch.

Cert••.

Men.

Cli∣nia Meus venit?

Ch.

Dixi.

Men.

Eamus; duc me ad eum, obsecro.

Ch.

Non vult te scire se rediisse etiam, & tuum [line 25] Conspectum fugitat ob peccatum, tum hec timer, Ne tua duritia illa antiqua etiam adaucta siet.

Men.

Non tu ei dixisti, ut essem?

Ch.

Non.

Men.

Quamobrem, Chreme?

Ch.

Quia pessumè istuc in te at{que} in illum consulis, Si te tam leni & victo esse animo ostenderis.

Men.

[line 30] Non possum; satis jam satis pater durus fui.

Ch.

Ah, Vehemens in utram{que} partem, Menedeme, es nimis, Aut largitate nimiâ aut parsimoniâ; In eandem fraudem ex hac re arque ex illâ incides. Primùm olim potiùs quàm pater êre filium [line 35] Commeare ad mulierculam, quae paululo tum erat Contenta, euique erant grata omnia, Perterruisti hinc: ea coacta ingratiis Post illa coepit victum vulgo quaerere. Nunc cùm sine magno intertrimento non potest [line 40] Haberi, quidvis dare cupis; nam ut tu scias Quam ea nunc instructa pulchrè ad perniciem siet, Primùm jam ancillas secum adduxit plus decem, Oner••tas veste at{que} auro: Satrapes si siet, Amator, nunquam sufferre ejus sumptus queat, [line 45] Nedum tu possis.

Men.

Estné ea intus?

Ch.

Sit rogas? Sensi. Nam unam coenam ei at{que} ejus comitibus Dedi; quòd si iterum sit danda, actum est. Nam ut alia omittam, pitissando modò mihi Quod vini absumpsit? sic, Hoc, dicens, asperum, [line 50] Pater, est; hoc aliud lenius: sodes vide, Relevi dolia omnia, omnes serias. Omnes sollicitos habui, atque haec una nox,

Quid te futurum esse censes, quem assiduè exederit? Sic me Dii amabunt, ut me tuarum misertum est, [line 55] Menedeme, fortunarum.

Men.

Faciat, quod lubet, Sumat, consumat, perdat; decretum est pati, Dum illum modò habeam m••cum.

Ch.

Si certum est tibi Sic facere, illud permagnl referre arbitror, Ut nescientem sentiat te id sibi dare.

Men.

[line 60] Quid faciam?

Ch.

Quidvis potius quàm quod cogitas. Per alium quemvis ut des; falli te sinas Technis per servulum, ersi subsensi id quoque, Illos ibi esse, id agere inter se clanculum. Sy rus cum illo vestro consusurrat; conferunt [line 65] Consilia adolescentes, & tibi perdere Talentum hoc pacto satius est, quàm illo minam. Non nunc de pecuniâ agitur, sed illud, quo modo Minimo periculo id demus adolescentulo. Nam si semel tuum animum ille intellexrit, [line 70] Prius proditurum te tuam vitam, & prius Pecuniam omnem, quàm abs te amittas filium, Hui quantam fenestram ad nequitiam parefeceris! Tibi autem porrò ut non sit suave vivere; Nam deteriores omnes sumus licentiâ. [line 75] Quodcun{que} inciderit in mentem, volet, Ne{que} id putabit pravum an rectum sit, quod petet. Tu rem perire & illum, non poteris pati. Dare denegâris, ibit ad illud illico, Quo maximè apud re se valere sentiet; [line 80] Abiturum se abs re esse illieo minabitur.

Men.

Videre verum, atque ita uti res est, dicere.

Ch.

Somnum hercle ego hac nocte oculis non vidi meis, Dum id quaero, tibi quî filium restituerim.

Men.

Cedò dextram; porrò te oro idem ut facias, Chreme.

Ch.

[line 85] Paratus sum.

Men.

Scin', quid nunc facere te volo?

Ch.

Dic.

Men.

Quod sensisti illos me incipere fallere,

Id ut maturent facere; cupio illi dare, Quod vult: cupio ipsum jam videre.

Ch.

Operam dabe. Syrus est prehendendus, at{que} adhortandus mihi. [line 90] A me nescio quis exit; concede hinc domum, Ne nos inter nos congruere sentiant. Paulum hoc negoti mihi obstat: Sinus, & Crito Vicini nostri hic ambigunt de finibus. Me cepêre arbitrum; ibo ac dicam, ut dixeram, [line 95] Operam daturum me, hodie non posse his dare. Continuò hîc adero.

Men.

Ita quaeso. Dii vostram fidem! Itan' comparatam esse hominum naturam omnium Aliena vt melius videant & judicent, quàm sua? [line 100] An eò sit, quia in re nostrâ aut gaudio sumus Perpediti nimio, aut aegritudine? Hic mihi, Nunc quantò plus sapit, quàm egomet mihi?

Ch.

Dissolvi me, otiosus ut operam tibi darem.