Vindiciae epistolarum S. Ignatii autore Joanne Pearson ... ; accesserunt Isaaci Vossii Epistolae duae adversus David Blondellum.

VINDICIARUM Pars posterior. Quâ Argumenta pro S. Ignatii Epistolis ex ipsis educta afferuntur, & Dallaei objectiones refelluntur.

VINDICIARUM Pars Secunda.

CAP. I. Argumenta pro Ignatianis ex ipsis Epistolis ducta afferun∣tur. S. Ignatius circa A. D. 107 scripsit. Illi aetati materia Epistolarum in genere spectata apprimè con∣venit. Impostorum scripta solent sui saeculi mores redo∣lere. Nihil in his Epistolis posteriora spectat tempora. Episcopos in Asiâ fuisse certum est, cùm S. Ignatius ad martyrium duceretur. Epistolarum Author ita Episco∣pos & Presbyteros describit, ut quae de iis dicit, illi aeta∣ti, non autem posteriori conveniat. Duae Haereses Igna∣tii tempore maximè valebant, una quae Christum puta∣tivè hominem, alia quae nudum hominem asserebat. Has duas & solas perstringit Ignatius, & Christum simpli∣citer 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Apostolicae doctrinae traditio in Episto∣lis, Traditiones non scriptae, posterioribus saeculis me∣moratae minimè continentur. Multa praeterea in iisdem traduntur quae non aliam quam Ignatii aetatem sapiunt. Nihil certiùs scriptum aliquod suppositionis convincit,

quàm violatio temporum. Varia bujus rei exempla. Ficta plerumque Opera ex temporum ratione se prodere. Epistolae Socraticorum ab Allatio editae indè falsitatis convincuntur. Dallaei confusa rerum tractatio repre∣henditur.

QUoniam Argumenta nostra pro scriptis verè Ignatianis in Externa & Interna divisimus, Ex∣terna 〈◊〉〈◊〉 à testimoniis petita priori Disserta∣tione latè prosecuti sumus, ab objectionibus vindicavimus, 〈◊〉〈◊〉 in contrarium allatos planè expunximus; Interna nunc proponimus, ex Epistolis ipsis ducta, quae easdem clarè osten∣dant Autori suo à SS. Patribus 〈◊〉〈◊〉 assignato apprimè congruere, praescripti temporis antiquitatem opti∣mè ferre, tanti Viri, & Apostolici, & Episcopi, & Martyris tum pie∣tati, tum zelo, tum prudentiae, tum itineri, tum vinculis, tum con∣cussionibus, tum refrigerationibus plenè respondere: adeò ut ipsarum Epistolarum materia atque textura autoritati testium pari suffragio conjuncta plenissimam fidem extorqueat, & omnem dubitandi ansam praecidat. Ubi enim non tantùm testes omni exceptione majores, quos nec fallere voluisse, nec facilè falli potuisse putandum est, adhibentur; sed & res ipsa, cui testimonium perhibent, talis esse apparet, ut eos fal∣sos fuisse nihil suadeat; nec cum prudentiâ quisquam dubitare, nec si∣ne pervicaciâ refragari potest.

Ut autem Opus Epistolicum Apostolico viro rectè competere osten∣datur, supponendum imprimis Ignatium quendam, ab Apostolis or∣dinatum Antiochensis Ecclesiae Episcopum, per triginta minimùm an∣nos eam sedem tenuisse, ut Georgius Syncellus, & Chronographia Nicephoro attributa in veteribus MSS, quibus consonus est Anastasi∣us, testantur; tandem ab Imperatore Trajano, in expeditione Parthicâ, ad bestias condemnatum, & ab Antiochiâ Romam tractum, si quid scripserit in 〈◊〉〈◊〉 satìs molesto partim Smyrnae, partim Troade, & quidem decimo imperii Trajani, vulgaris 〈◊〉〈◊〉 Christianae septimo post centesimum anno, anno Christi verò, ut ego quidem existimo, CXIII 〈◊〉〈◊〉 scripsisse; Dicimus itaque has Epistolas, quas habuit Eusebius, & nos nunc habemus, si penitissimè inspiciantur, si acumine vel maximè Critico discutiantur, si materia & modus scriptionis exactissi∣mè

trutinentur, & Autori, & tempori, & occasioni optime respondere; nec homini veritatis studioso vel minimam de 〈◊〉〈◊〉 aliquo cogitandi ansam praebere, & Dallaeano Impostori post ducentos annos in scenam producto prorsus repugnare.

Joannes Launoyus Parisiensis Theologus, veterum scriptorum cen∣sor acerrimus, in Judicio de Libris Dionysii Areopagitae, de antiquissi∣morum Patrum genio appositè observavit. Qui hoc tempore scribunt in tribus potissimùm scriptorum generibus elaborandis insudant. Alii pro Christianis apologias componunt, quibus religionis novae sinceritatem in∣terpretentur, vel profitentium innocentiam probent, vel Principum ani∣mos à vexationibus abducant. Alii 〈◊〉〈◊〉 Epistolas, quibus Christi∣anos in acceptâ fide corroborent, vel Ecclesiarum 〈◊〉〈◊〉 salutaribus documentis instruant, vel Christianae doctrinae utilitatem & terrenarum rerum contemptum doceant, vel ad subeunda pro Christo tormenta indu∣cant, vel quae jam ipsi pertulerint sine fuco exponant. Alii denique com∣mentarios edunt, quibus Christianam fidem propugnent, & 〈◊〉〈◊〉 contrarias, quae tuno oriebantur, haereses refellant. Haec est conditio, hic genius saecu∣li in quo vixit Dionysius Areopagita: haec occupatio Scriptorum qui suis operibus nascentis Ecclesiae pondera sustentarunt. Haec à Launoyo re∣ctè observata ut Pseudo-Dionysium apertè refellunt, ita S. Ignatium haud parùm juvant; ostendunt enim Epistolas sub illius nomine po∣steris traditas secundùm illius saeculi genium fuisse conscriptas. Nemo enim non videt in illis Christianos in acceptâ fide corroborari, adver∣sùs schismata & haereses tunc exortas muniri; Ecclesiarum praepositos salutaribus documentis instrui, aut ob constantiam in tuendâ veritate laudari, & tanquam pietatis exempla populo proponi; rerum denique praesentium contemptum doceri, futurarum prospectum & expectatio∣nem urgeri, & martyrii coronam modis omnibus amplificari. Haec conditio, hic genius saeculi, quo vixit S. Ignatius, in his Epistolis ma∣ximè relucet; earum igitur materia in genere spectata Autori à Vete∣ribus assignato apprimè respondet.

Ut autem ad magìs particularia descendam, & ostendamea quae in his Epistolis continentur talia esse, qualia ab Impostore, praesertim Dallaeano, minimè conficta esse appareat: non alio utar disputationis fundamento, quàm quo non semel utitur Dallaeus. Hujus, inquit, impostoris in his adornandis Ignatio{que} subdendis 〈◊〉〈◊〉 consilium 〈◊〉〈◊〉, quod aliorum plerorumque ejusdem farinae artificum fuisse videtur. Ita ille de suo cap. 38. de aliis cap. 4. Plerique eo potissimùm consilio sua 〈◊〉〈◊〉 sub aliorum nomine edunt, ut res sui saeculi novas falso antiqui∣tatis nomine constituant ac confirment. Imò hoc toti horum homuncio∣num generi adeò competere arbitratus est, ut non veritus sit dicere,

Miros nobis narras impostores qui 〈◊〉〈◊〉 quidem faciunt, caeterum ob quem eam faciunt, 〈◊〉〈◊〉 nullum ex eâ percipere satagunt, de Pseu∣dapostolicis l. 2. c. 15. Et 〈◊〉〈◊〉 incredibile planè est ut impostor, qui sub finem 〈◊〉〈◊〉 initium quarti saeculi vixerir, Epistolas scribe∣ret & S. Ignatio subderet, quae aevum illud impostoris nullo modo redolerent, quae imposturam nullis indiciis proderent, quae ritum nullum Ecclesiae post Martyris mortem exortum respicerent, quae hae∣resin nullam earum quae postea pullularunt perstringerent, quae do∣ctrinam nullam à mente Apostolicorum virorum alienam docerent, quae nihil ex Platonicâ scholâ, quâ alii statim amplexi sunt adducerent, quae simplicitatem primitivam in rebus omnibus conservarent, quae tanto Viro & Martyri ubique responderent, tantorúmque S. Spiri ûs donorum specimina vivis coloribus depingerent. Recte Dallaeus cap. 10. Difficile est etiam 〈◊〉〈◊〉, ac callidissimum impostorem ita sibi undequaque cavere, ut non ei aliquid 〈◊〉〈◊〉 excidat, quod dolum prodat. Jam verò clarè & apertè assero nihil in his Epistolis Eusebio cognitis apparere, quod eam aetatem quam Dallaeus innuit, vel eam eti∣am quam Blondellus, aut quam Salmasius indicat, sapiat, aut quoquo modo redoleat. Nihil hîc de haeresibus tunc temporis 〈◊〉〈◊〉, nihil de moribus aut institutis Christianorum tum valde mutatis, nihil de novis ritibus post Ignatii mortem primùm ufurpatis, nihil de usu Ecclesiae qui post ejus aetatem primulùm obtinebat, quibus se prodidit fictus Dionysius: omnia potiùs ab his planè diversa, proximis aetati Aposto∣licae temporibus maximè conformia, & ab Impostoris saeculo haud pa∣rum abhorrentia repraesentantur.

De Episcopis quidem Asiae multa loquitur Ignatius, quos ibi tunc fuisse constat: nam S. Joannes, novissimus omnium scripsit Evangelium, rogatus ab Asiae Episcopis, ut ex veteri traditione loquitur Hierony∣mus: De eorum uno idem in Catalogo. Polycarpus 〈◊〉〈◊〉 Apostoli discipulus, & ab eo 〈◊〉〈◊〉 Episcopus ordinatus, totius Asiae princeps fuit, quod diu ante eum testati sunt secundi saeculi scriptores duo prae∣clarissimi, Irenaeus, & Polycrates. De alio legimus in Chalcedonensis Synodi Actione undecimâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. A S. Timotheo usque nunc viginti septem Episcopifacti; omnes in Epheso sunt ordinati. In quo numero 〈◊〉〈◊〉 Onesimum cujus meminit Ignatius, non est cur dubitetur. Ignatius ipse se Episcopum Syriae appellat; sed & ab Hiero∣nymo Antinchenae 〈◊〉〈◊〉 tertius post Petrum Apostolum Episcopus agnoscitur, ut & ab aliis. De Episcopis diu ante Ignatii Martyrium à S. Joanne institutis ex veteri traditione loquitur Clemens Alexandrinus apud Eusebium l. 3. c. 23. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ita rectè hunc locum ex tribus MSS. codicibus restituit doctissimus Valesius. Cùm enim ex insulâ Patmo Ephesum rediisset Joannes, ad finitimas quoque provincias rogatus se contulit, partim ut Episcopos con∣stitueret, partim ut Ecclesias integras formaret, partim ut homines sibi à spiritu indicatos in clerum seponeret. Unde coacta illa Walonis Mes∣salini interpretatio concidit, qui Episcopos hîc plures, presbyteros in urbe, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, unum presbyterum, sive Chorepiscopum in pago, mirè interpretatur. Ex horum Episcoporum successione disputat ad∣versùs Haereticos Tertullianus, contra Marcionem l. 4. c. 5. Habemus & Joannis alumnas Ecclesias. Nam et si Apocalypsin ejus Marcion re∣spuit, ordo tamen Episcoporum ad originem recensus in Joannem stabit autorem. Ut reliqua omittam, nullus unquam Scriptor Christianus & Catholicus dixit pauciores ordines sive gradus quâm tres in Ecclesiâ fuisse secundo saeculo aut ullâ ejus parte; quo quidem saeculo Ignati∣us scripsit. Nullo modo igitur verisimile est pauciores tunc extitisse. Si quisquam id dixisse putandus esset, inter illos certè reperiretur, qui Episcopi & presbyteri nomina in Apostolorum scriptis confusa esse ex∣istimabant. At hi ipsi omnes tunc cùm nomina confusa esse crediderunt, aut saltem ante secundum saeculum, dixerunt ordines sive gradus fuisse distinctos, ut suo loco demonstrabo. Sine controversiâ igitur pono Epis∣copos in Asiâ tunc fuisse cùm Ignatius ad Martyrium festinaret. Jam verò ita Episcopos sui temporis describit Epistolarum Autor, ita semper de iis loquitur, ut dubitari non possit quin omnia ab eo di∣cta illa ipsa tempora respiciant. Nam nudum nomen officii seu ordinis ponit, nullum illis insolentiorem titulum attribuit; non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut posteri solebant, appellat. Nulla apud eum de Cathedris mentio, nulla de Ordinatione, aut Electione, aut Suc∣cessione. Nulla hîc Episcopalis alicujus sedis praerogativa depingitur; nulla ad Ecclesiam aliquam prae aliis appellatio memoratur; nulla o∣bedientia, nisi ea quae necessaria est ad vitanda Schismata & Ecclesiae unitatem conservandam, praecipitur. Presbyteros interim non depri∣mit, quos semper Episcopis adjungit; eorum dignitatem & autorita∣tem praedicat, ac studiosissimè tuetur: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vocat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 collocat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 indigitat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 celebrat, ut eis obediant Christiani 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sua∣det. Unde Walo Messalinus. Quo primùm tempore coeptus est Episco∣patus superstrui ac superponi presbyteratui scriptum illud prodiisse id

〈◊〉〈◊〉 est, quòd it a Episcopatum extollit, ut presbyteros non depri∣mat. 〈◊〉〈◊〉 enim illis dignitatem conservat, quam in primâ Ecclesiâ ob∣tinuerunt, dum illis tanquam 〈◊〉〈◊〉 ipsis honorem esse habendum pro∣nuntiat, & 〈◊〉〈◊〉 Apostolorum tenere affirmat. At labente tertio saecu∣lo, aut ineunte quarto, presbyteratûs autoritas etiam fatentibus Ad∣versariis, valde erat imminuta. Nullus erat tunc in orbe Christiano presbyterorum consessus, cui haec elogia à quopiam tribuebantur. Si omnia illius aetatis scripta percurramus, nihil tam honorificè de eo or∣dine dictum reperiemus. Non igitur eam aetatem haec sapiunt; & de∣liraret planè, imò insaniret impostor, qui ad tyrannidem Episcoporum confirmandam, (ut voluit post Socinum Dallaeus) haec excogitaret, & simul presbyterorum autoritatem jam diu diminutam atque colla∣psam restituere & redintegrare conaretur. Ignatius officia Ecclesiasti∣ca nudè & simpliciter suis sunctionibus & nominibus distinguit, tres tantùm sacros ordines agnoscit, unicuique suum honorem atque digni∣tatem 〈◊〉〈◊〉, nulli derogat ut alteri inserviat, omnibus obedienti∣am praestandam esse à populo monet, idque in eum tantùm finem, ut schisma evitetur, & unitas conservetur.

Secundò observat Eusebius Ignatium munire potissimùm Ecclesias adversùs suâ aetate pullulantes & latè grassantes Haereses; quod cùm sit per se verisimile, (quid enim eâ admonitione opportunius, aut vi∣ro Apostolico dignius fuit?) ex his Epistolis verissimum esse com∣perimus. Duae potissimùm Haereses de naturâ Christi eâ tempestate obtinebant, ut veritati Catholicae ita & sibi ipsis prorsus contrariae; quarum altera Docetarum fuit à Simonianis ortorum, humanae naturae veritatem in Christo destruentium, altera Ebionitarum, divinam pror∣sus naturam & aeternam generationem denegantium, legisque caere∣monias urgentium. Has primi saeculi Haereses antiqui scriptores agno∣scunt: Ignatiano aevo nimiùm viguisse omnes fatentur. Unde Theo∣doretus ita Haereticarum Fabularum sibros partitus est, ut primus eos qui alterum creatorem confinxerunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, secundus autem illos, qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, complecteretur. De prioribus Hieronymus adversùs Luciferianos. Apostolis adhuc in saeculo superstitibus, apud Judaeam Christi sanguine recenti, phantasma Domini corpus asserebatur. De se∣cundis idem in Catalogo. Joannes Apostolus novissimus omnium scripsit Evangelium rogatus ab Asiae 〈◊〉〈◊〉 adversus Cerinthum aliósque 〈◊〉〈◊〉, & maximè tunc Ebionitarum dogma consurgens, qui asserunt Christum ante Mariam non fuisse. Quas etiam in Asiâ maximè viguisse observat Epiphanius Haeresi LI. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ignatius cùm à Schismaticis & Haereticis semper cavendum esse doceat, has praecipuè Haereses petit, illas frequenter, sedulò, & apertè ferit: priorem Docetarum à discipulis Menandri tunc temporis disse∣minatam, atque ut credibile est, à Saturnilo apud Antiochiam jam tum defensam Epistolâ ad Smyrnaeos, atque Trallesios jugulat: alteram ab Ebione profectam latéque per Orientem sparsam Epistolâ ad Polycar∣pum, ad Ephesios, Magnesianos, & Philadelphenos refellit. Praeter has du∣as haereses nullam omnino attingit: quicquid in his Epistolis de parti∣culari aliquâ haereticâ doctrinâ scriptum est ad earum unam referri & potest & debet. Haecigitur omnia & fidei, & doctrinae, & tempori S. Ignatii optimè conveniunt. Erat certè Ignatius inter eos qui Christum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Catholici illius aetatis faciebant. Nam qui religionem nostram deseruerant, referente Plinio, assirmabant hanc fuisse summam vel culpae suae vel erroris, quod essent soliti stato die ante lucem convenire carmenque Christo, 〈◊〉〈◊〉 Deo, dicere secum 〈◊〉〈◊〉. Ut rectè obser∣vavit Vetus ille autor apud Eusebium l. 5. c. 28. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, psalmi & cantica fratrum quaecunque ab initio à fidelibus conscripta sunt Christum verbum Dei concelebrant, divinitatem ei tri∣buendo. Ita quidem Ignatius simpliciter Christum Deum appellat, ut Epist. ad Smyrnaeos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ad Polycarpum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ad Ephesios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ad Ro∣manos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Post autem receptam in Ecclesiâ doctrinam Platonicam tum secundi tum tertii saeculi Scripto∣res non soliti sunt adeo simpliciter Christum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ubique praedi∣care: ut haec planè Ignatianam aetatem sapiant. Objiciebat aliquando Photius Clementi Romano, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quòd summum sacerdotem Praesidémque Dominum nostrum Je∣sum Christum appellans, nè illas quidem Deo 〈◊〉〈◊〉 & sublimiores de eo voces 〈◊〉〈◊〉. Et secundae ejus Epistolae minus receptae hoc adminiculum adhibet, quòd 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in ipso initio Christum Deum praedicet. 〈◊〉〈◊〉 enim illius Epistolae verba sunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Fratres, it a opertet nos de Christo sentire, ut de Deo. Primis itaque Ec∣clesiae temporibus hanc appellationem maximè convenientem putavit optimus Censor Photius; ea autem toties ab Ignatio repetita, nec cum ullis posteriorum limitationibus prolata, sed nudè & simpliciter ubique praedicata maximam venerandae illius antiquitatis & simplicita∣tis speciem exhibet.

Tertiò Eusebius Ignatii Epistolas tantâ cum diligentiâ descripsit, quòd ipsi visae sint Traditionem Apostolicam conservare, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hoc autem intel∣ligendum monemus, ut ipsi Veteres voluerunt, non ut nuperi Scripto∣res intelligunt: quasi Ignatius scriptis mandare in animo habuerit traditiones ab Apostolis acceptas, quas 〈◊〉〈◊〉 scripto minimè consignâs∣sent: quod Cardinalem Baronium, & alios adeò fefellit. Nihil aliud voluit Eusebius quam Ignatium virum Apostolicum doctrinam Evan∣gelicam, quam ab Apostolis quoquo modo acceperat, Epistolis suis re∣praesentâsse, & Ecclesias ut illi adhaererent impensè rogâsse: seipsum enim satìs explicat Eusebius dum profitetur se eos tantummodo com∣memoraturum, in quorum monumentis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut verbi gratiâ Ignatii & Clementis; prorsus uti loqui∣tur Irenaeus de Clementis Epistolâ quam misit Ecclesia Romana ad Corinthios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, reparans fidem corum, & quam in recenti ab Apo∣stolis receperant traditionem. Ut igitur Clementis Epistola prom∣ptuarium non est traditionum non scriptarum, ita nec Ignatii. Nullas ille traditiones non scriptas, quas sive verè, sive falso Apostolicas vo∣cant, nobisin genuinis Epistolis commendavit. Nihil de Festis, nihil de statis jejuniorum temporibus, nihil de more Paschatis celebrandi, nihil de Pentecostes aut Sabbati observatione, nihil denique de quocunque ritu, cujus antiquitas in controversiam venire potest, tradit. Talia quidem quamplurima tum in interpolationibus, tum in fictis Epistolis reperiuntur: ne{que} quisquam jure affirmare potest aut credere Imposto∣rem tertii saeculi ab omnibus hujusmodi ritibus suâ aetate usurpatis ab∣stinere voluisse. Nulli igitur aevo nisi Ignatiano haec convenire videātur.

Quartò Charismatum meminit tunc in Ecclesiâ maximè florentium, & Spiritûs S. ad se nonnunquam loquentis, quod posteriores facere non solent. Parcissimè utitur testimoniis S. Scripturae. Paulinas qui∣dem Epistolas ubique imitatur, quae à principio in Ecclesiis omnibus fuere receptissimae; Evangelia parciùs citat, quae seriùs recipiebantur & à spuriis distinguebantur; quaeque secundi saeculi jam adulti & tertii Scriptores frequentissimè usurpabant. Ipsum scriptionis genus non minimum est ejusdem aevi indicium. Nihil in his Epistolis extraneum, nihil ex eruditione Gentilium profectum; omnia doctrinam purè Evan∣gelicam, & simplicitatem viri Apostolici redolent. Qui postea scri∣psêre, doctorum apud Gentes sententias usurpare, & eorum nonnun∣quam etiam dogmata 〈◊〉〈◊〉 religioni immiscere solebant: id au∣tem ex eâ rerum 〈◊〉〈◊〉 quâ antequam Christiani fierent, praediti fue∣rant, praestiterunt, ut Tertullianus observat. Ignatius diu jam Episco∣pus

fuerat, & Christianam religionem tum primùm susceperat cùm perpauci ex Gentibus docti Christiani facti sunt; in eo igitur perspici∣mus animam purè Christianam, non Scholis formatam, non Bibliothecis exercitatam, non 〈◊〉〈◊〉 & porticibus 〈◊〉〈◊〉 pastam. Si gentem & Ecclesiam spectes cui praefuit, Viro apud Syros tot annos morato, si non & apud eosdem nato educatóque maximè convenit plurium Epi∣thetorum congestio, ut & longissimarum S. Pauli praefationum imita∣tio. Martyrem ab ipso Imperatore Romano condemnatum, à Metropoli Syriae Antiochiâ ad Orbis Dominam in vinculis circumductum, factum Angelis & hominibus spectaculum maximè decuerunt ardor ille, at{que} de∣siderium pro Christianâ religione patiendi, 〈◊〉〈◊〉; omnes at{que} obstacula removendi fortis & constans cupido; quae cum in aliis tum in illâ prae∣sertim ad Romanos Epistolâ verbis pio fervore plenissimis expressit.

Concedendum quidem est nihil certius aut solidius scriptum ali∣quod, aut narrationem spuriam probare quàm fidem temporum vio∣latam. Tradit Laertius Anaxagoram Philosophum viso Mausoli sepul∣chro hanc sententiam protulisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Non credo. Anaxagoras enim ille Olymp. LXXXVIII mor∣tuus est; Mausoli autem sepulchrum ante Olymp. CVII conditum non est. Aut igitur haec verba Philosophus ille nunquam dixit, aut a∣liâ certè occasione dixit; Mausoleum enim nunquam vidit: quod ab illustratoribus Laērtii nondum, opinor, observatum est. Ita quidem Stesimbrotum sugillat Plutarchus in Vitâ Themistoclis, quòd eum tra∣diderit Anaxagorae discipulum fuisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita de morte Eupolidis Historicorum consensum diligentiâ Erato∣sthenis refutatum esse observat Cicero ad Atticum Lib. 6. Epist. 1. Quis enim non dixit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ab Alcibiade navigante in Siciliam dejectum esse in mare? Redarguit Eratosthenes: affert enim quas ille post id tempus fabulas docuerit. Narrat Holstenius Porphyrium, cùm prima literarum ac 〈◊〉〈◊〉 fundamenta percepisset, puerum 〈◊〉〈◊〉 adhuc Origenis famâ excitum Alexandriam ad doctrinam ejus percipiendam profectum fuisse. Non credo; licèt hoc ex Eusebio & 〈◊〉〈◊〉 Lirinense Porphyrii autoritate se ostendisse putet. Vincentius quidem idem tradit, sed ex malè acce∣ptis Porphyrii apud Eusebium verbis, quae eum Alexandriam ad vi∣dendum Origenem profectum esse minimè docent; tantùm enim ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quem ego juvenis adhuc conveni. Certè Alexandriae Origenis nostri discipulus esse non potuit Porphy∣rius, qui in finibus Tyrianno Alexandri Severi decimo natus est; eo∣dem autem anno Origenes Alexandriâ pulsus est. Scribunt praeterea Veteres Origenem quendam fuisse Plotini condiscipulum, & simul cum

maximo illo philosopho audivisse Ammonium per undecim ferme an∣nos Alexandriae. Hunc Origenem nostrum fuisse volunt eruditi, & praecipuè Holstenius. Non credo: tempora enim non minùs quàm a∣lia repugnant. Plotinus non vidit Alexandriam ante annum undeci∣mum Alexandri Mammoeae, ut testatur in ejus Vitâ Porphyrius, & paulo post Ammonio praeceptori se tradidit, cum jam Origenes no∣ster Alexandriam relinquere coactus esset, quò nunquam postea re∣versus est. Non igitur ille Alexandriae fuit cùm Plotinus Ammonium audivit, multò minùs cùm Plotinus simul & Ammonio & Origeni suo valedixit. Origenes igitur Plotini condiscipulus Adamantius noster esse non potuit. Susarionem & Sannyrionem eundem poetam fuisse volunt nonnulli, & praecipuè Seldenus ad Marmora Arundelliana. Ego autem ut credam animum inducere non possum, cùm ratio tem∣porum repugnet. Nam Susario Icariensis primus Comoediae inventor apud Athenienses fuit, testibus Clemente Alexandrino, Diomede Scholastico, & Veteri Authore in prooemiis Aristophani praefixis. Ante autem Pisistrati tyrannidem Susarionem hunc Comoediam invenisse ex ipso marmore Arundelliano constat. At Sannyrio teste Suida v. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tum Dioclitum Philyllio synchronus fuit: & reverâ vixit aetate Aristophanis. Certè post editam Euripidis Tragoediam Ore∣stem scripsit: extant enim ejus versus ex ipsius Danae tum apud Euripidis, tum Aristophanis Scholiasten quibus exagitat Hege∣lochum Euripidis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui Orestem agens versiculum illum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 malè pronunciaverat. Plures igitur quàm Cxl anni inter Susario∣nem primum Comoediae apud Athenienses inventorem, & Sannyrionem Veteris Comoediae scriptorem intercesserunt. 〈◊〉〈◊〉 igitur & Sanny∣rio idem poeta esse non potuit. Et miror Isaacum Casaubo∣num ità decipi potuisse, ut ista scriberet ad Athenaei l. 7. c. 9. Non memini laudari alibi in his libris vetusti ssimum poëtam Sannyrionem nisi hîc ubi scribitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Antiquae Comoediae poëta hîc fuit antiquissimus; de quo, & ist â ejus Comoediā, legitur in Aristophanis Scholiis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nam primò alibi Athenaeus Sannyrionis me∣minit, & ejusdem etiam Fabulae. l. 12. c. 13. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Dein in verbis Scholiastae putat vocem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Sannyrionis Fabulam deno∣tare,

cùm nihil aliud hîc significet quàm risum simpliciter, quem tan∣tummodo spectabant primi Comoediarum editores, quos vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Denique non vidit mendum latere in nomine: nam pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legendum esse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 certum est: ut paulo post in alio Argumento legimus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Diomedes Grammaticus, Poëtae primi Comici fuerunt Susarion, Mullus, & Magnes. Clemens Alexandrinus Stromat. l. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (l. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Diomedes Scholasticus in Bibliothecâ Regiâ MS. in Expo∣sitione Grammaticae Dionysii Thracis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. In ve∣tustissimo marmore Arundelliano, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. In Icario enim At∣ticae populo inventam fuisse tradunt tum Comoediam tum Tragoediam Veteres. Athenaeus. l. 2. c. 3. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unde apud Suidam, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Apud Icarienses igitur Su∣sarion Comoediam invenit, unde eum Clemens Icariensem vocat; non quòd in eo pago natus esset, aut ex Atticâ oriundus; natus enim est in agro proximo Megarensi, ut ipse de se testatur in Iambis qui eti∣amnum apud Diomedem Scholasticum supersunt, & in hunc modum corruptè in MS. leguntur.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Sed pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legendum proculdubio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut metri ratio postulat. Est autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vox gentilis. Stephanus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, lege 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut ipse alibi, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, lege vicissim, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Undè autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 clarè docet idem Stephanus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Tripodiscus igitur in agro Megarensi pagus est; in quo qui natus est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicebatur. Sic igitur Susarionis Iambos interpretor

Audite dictum: Susarion haec ait,

Filius Philini, è Megaride Tripod 〈◊〉〈◊〉.

Ut autem Origenem Plotini condiscipulum Adamantium nostrum, & Sannyrionem Comicum Susarionem Comoediae inventorem fuisse

temporum ratio non admittit; ita si quid in Epistolis fidem temporum 〈◊〉〈◊〉 pulsaret, Ignatium Epistolicum non fuisse Apostolicum illum li∣benter concederem.

Verumut nihil certius Scriptum aliquod spurium esse probat, quàm sides temporum violata; ita Opera Autori alicui ascripta, sed posteri∣ori aliquo saeculo â 〈◊〉〈◊〉 conscripta, ferè semper hac ipsâ ratione se produnt, & ex violatione temporum suppositionis convincuntur. Edi∣dit Leo Allatius Socraticorum Epistolas quas ab illis ipsis viris quo∣rum nomina praeferunt conscriptas fuisse Dialogo satis prolixo vehe∣menter contendit, sed frustra: temporum enim ratio minimè patitur. Ad unicum argumentum inde ductum de Oratione Polycratis in judi∣cio Socratis habitâ, cujus Epistolâ XIV mentionem facit, ità respondet ut de anno quo Socrates mortuus est Veteribus omnibus litem moveat, nec tamen hilum proficiat. Omnia enim in eâ Epistolâ & sequenti it à concepta sunt, ut nulla temporis ratio habeatur, adeóque cuncta ficta esse dilucidè appareat. Euclides & Terpsion queruntur Xenophontem cùm Socrates moreretur non Athenis sed Lacedaemone fuisse; cùm ille Lacedaemone tunc non fuerit, qui Athenis rectà in Asiam ante mortem Socratis profectus est, nec nisi post sexennium in eam urbem venit. Et dum huic Epistolae Xenophon respondet, Platonis scripta saepiùs sugil∣lat, quòd Poetas non admiserit eum perstringit, cum ipse se talem in libris praestiterit; imò sententiam ex Epistolâ Platonis ad Dionysium Siciliae tyrannum carpit, quae omnia diu post Socratis mortem evulgata sunt. Ita Xenophontis simius, cùm vidisset in genuinâ illius Epistolâ, cujus fragmentum apud Eusebium extat, perstringi Platonem ob 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ipse etiam ea sugillavit quae ad Siciliam specta∣bant; sed dum Epistolam statim post mortem Socratis scriptam fingit, & temporum rationem violat, & seipsum prodit. Praeterea, Aristippus ad Filiam suam Epistolam XXVII mittit, cùm jam Siciliae tyrannum ipse reliquisset, & jam in Liparâ insulâ morti vicinus esser, Piliámque mo∣net ut Athenas proficiscatur, & cum Myrto & Xantippe sanctam vitam colat; quasi tot annis post necem Socratis illae duae uxores in eâdem domo viverent, & foeminas Philosophicè instituerent, cùm Myrto, si unquam Socratis uxor fuerit, ante ipsum mortua sit. Allatius quidem XVI ad minus annos post Lachetis magistratum vixisse Socratem vult, sed contra omnium Veterum sententiam. Demetrius Phalereus satìs idoneus autor apud Laertium, Diodorus Siculus, Aristides, quibus con∣sentit antiquus ille in Marmore Arundelliano Chronographus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Optimè certè ille sub eodem Archonte ponit reditum eorum qui cum Cyro ascenderunt,

& mortem Socratis. Xenophon enim, quo duce illi redierunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ascendit cum Cyro sub Archonte Xenoeneto, anno uno ante Socratis mortem, ut ex veterum aliquo refert Laertius. Nihil igitur in historiâ videtur esse certius, quam illa omnium in re notissimâ sententia, So∣cratem sub Archonte Lachete mortuum esse. Et fundamentum quo nititur Allatius, quòd apud Platonem Socrates in Dialogis aliquoties de iis rebus loquatur quae diu post Lachetis magistratum contigerunt, infirmissimum est. Veritas enim Chronologica ex Platonis Dialogis sumenda non est. Scitum est illud Macrobii Saturnal. lib. I. C. I. An∣nos coëuntium mitti in digitos, exemplo Platonis nobis suffragante, 〈◊〉〈◊〉 convenit. Eos certè Plato quasi colloquia habentes introducit, qui nun∣quam collocuti; & ea nonnullos saepe loquentes repraesentat, de qui∣busilli nunquam cogitârunt, & quae scire minimè potuerunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Gorgias cùm 〈◊〉〈◊〉 dialogum legisset, iis qui aderant dixit, quòd nihil horum aut ipse dixerit, aut à Platone audiverit. Idem de Phaedonetradit Athenaeus, etiam de Socrate Laer∣tius. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ferunt etiam Socratem cùm Platonem Lysimrecitantem audisset, Proh Hercules, exclamavisse, quàm multa de me adolescentulus mentitus est? Non pauca enim ex his quae Socra∣tes nunquam dixit, vir ille literis mandavit. Cùm igitur Socrates ali∣quando in Dialogo Platonis introducitur de iis rebus disserens, quae post magistratum Lachetis contigerunt, non potest inde colligi Socra∣tem eâ aetate in vivis fuisse, sed Platonem post mortem Socratis Dia∣logum scripsisse, illique quos ipse voluit sermones tribuisse. Omnes igitur Socraticorum Epistolas ab Allatio editas, cùm aliunde tum ex temporum ratione, non ab iis quibus tribuuntur scriptas, sed ab aliquo Philologo confictas fuisse constat.

Quare cùm scripta sub alienis nominibus edita, ac praeser∣tim Epistolae, hoc modo prodere se soleant, non minimo argu∣mento est, Ignatii nostri Epistolas genuinas esse, quod nihil in illis reperiri possit, quod aliam seu posteriorem aetatem sapiat, quod post X Trajani annum scriptas fuisse evincat. Dallaeus Epi∣stolas ipsas accuratissimè inspiciens, & dilig ntissimè rimans, nihil adhuc hujus generis, ut mox ostendemus, offendit. 〈◊〉〈◊〉 hic cir∣cumspectator cum emissitiis oculis tale nihil invenire potuit, metuen∣dum non erit nè ab alio postea id fiat. Quibus ad sententiam nostram confirmandam praelibatis, ad ea aliquid reponendum est, quibus pro∣bare

〈◊〉〈◊〉 Vir doctissimus, Epistolas Ignatii Eusebio cognitas, & tot saeculis approbatas, nec aetati quâ 〈◊〉〈◊〉, nec Viri à quo editae esse di∣cuntur ingenio & moribus congruere.

Sed priusquam ad argumenta Adversariorum ventilanda me 〈◊〉〈◊〉, non possum non observare Dallaeum, qui Ignatium Epistolicum in ipso Operis sui limine quasi Geryonem depinxit, in disputando bicorporeum planè, vel tricorporeum apparere, & Argumenta sua tum contra Eusebianas veteres Epistolas, tum contra commentitias, & ipsas etiam interpolationes fabricari atque dirigere; adeoque non tan∣tum adversùs Usserium & Hammondum, sed & contra Baronium, Halloixium aliósque ex Latinis militare, nunchis, nuncillis alapam im∣pingere. Hoc autem tam perplexè facit, ut & lectorum oculis nebulam obtendat, & sententiae nostrae saepe insidias struat; dum Eusebianas, quas nostri genuinas esse contendunt, non aliis armis dejicere conatur, quàm iis quibus interpolationesrejiciunt, & novas & commentitias Epi∣stolas respuunt. Profitetur ipse se 〈◊〉〈◊〉 Ignatianarum Epistolarum negoti∣um simul semelque totum tractare velle, quod nos & aegre ferimus, & minime fieridebuisse contendimus. Haec enim rerum confusa tractatio non tantùm mihi negotium facessit, cui perpetua distinguendi & genui∣na à spuriis discriminandi, hâc praesertim posteriori Vindiciarum parte necessitas incumbit, sed & Lectori, qui sibi fucum fieri nolit, nimiam solicitudinem creat, qui minùs attentè singula consideret, & rerum differentias semper observare aut non velit, aut non possit, manifestam praejudicii occasionem ministrat. Fatemur nos libentissimè multa in spuriis Epistolis, multa in Interpolationibus & temporum fidem pulsa∣re, & S. Ignatii moribus repugnare, & dictionem ejus minimè referre. Neque aliter fieri potuisse putamus: imò inde argumentum ducimus satìs apertum & efficax, quòd, cùm fictor aliarum Epistolarum, & Inter∣polator verarum, uterque veri Ignatii simius, & pro suo modulo ar∣chetypum cautè repraesentans, tam facilè atque manifestè imposturae teneatur, tam saepe tempora confundat, tam aliena à Martyris moribus tradat, Autor Eusebianarum vel eo ipso verus Ignatius appareat, quòd tempora nunquam confundat, quòd nihil ab Ignatio alienum doceat.

CAP. II. Argumentum Dallaei à tempore ductum refellitur. Igna∣tius nullum haereticum nominavit. Cleobius, sive Cleobulus, primi saeculi haereticus. Insignis S. Hiero∣nymi locus fusè explicatur, & ab importunis Dallaei conjecturis defenditur. Ignatius non scripsit contra Theodotum, sed haeresin ejus in Ebione damnavit.

UT ea quae Vir doctissimus adversus Epistolas Eusebio cognitas ex ipsis observavit, nullam om∣nino ad earum autoritatem imminuendam vim habere ostendam, eodem ordine quo ille perscri∣psit singulatim omnia persequar. Incipit autem ab argumento à tempore ducto, & Capite x af∣firmat non pauca passim occurrere quae statam at{que} immotam temporum fidem, certissimum veritatis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, graviter pulsant ac convellunt. Ego verò econtra assero, in fictis & interpolatis quamplurima, sed neque passim neque non pau∣ca istiusmodi, imò planè ac prorsusnulla in Epistolis quas nostri defen∣dunt, reperiri. Sed earum Autor de multis Haereticis atque haeresibus post Martyris demum mortem exortis passim loquitur. Ita ille. Nos au∣tem cum Eusebio Antiquitatum Ecclesiasticarum peritissimo fatemur Ignatium aliquas haereses perstrinxisse, sed eas tantummodo, quae tunc temporis cùm ille scripsit, & antequam martyrium passus est, exor∣tae fuerant; idque verissimum esse contendimus. Rursum, quosdam, inquit, ejus commatis nominat disertè; & quos non nominat, eorum ta∣men dogmata ita planè ac perspicuè interdum exponit, ut quos intelligat dubitari non possit. Nos utrumque liberè & apertè falsum esse dici∣mus: & huc usque assertionum nuda contentio est; ait ille, nos ne∣gamus.

Priorem ordinem unico hoc argumento probare nititur. Epistola∣rum autor Basilidis, Theodoti, & Cleobuli edit nomina in Epistolâ ad Trallianos. At hos tres post Ignatii martyrium erupisse certò constat.

De Haereticorum horum aetate nunc non disputo, de Basilide postea acturus; illud tantùm impraesentiarum moneo quod huic argumento refellendo abundè sufficiat, Autorem Epistolarum haereticorum ne∣minem nominare voluisse, ab eorum omnium nomenclaturâ de indu∣striâ abstinuisse. Ita enim ipse loquitur de haereticis ad Smyrnaeos scribens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Inter∣pres, Nomina autem ipsorum existentia infidelia non visum est mihi in∣scribere: sed neque fiat mihi ipsorum recordari usque quo poeniteant. Quod animi propositum religiosè in reliquis etiam Epistolis conserva∣vit, adeò ut nullius unquam haeretici hominis nomen ediderit. Autor certè Epistolae ad Trallianos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut loqui∣tur Synesius, Basilidem, Theodotum, aut Cleobulum nunquam no∣minavit, sed Interpolator: omnis autem interpolatio posterior credenda est, ut loquitur Tertullianus. Eorum nomina in laciniis illius Epistolae inter miniata reperiuntur: in Codice Florentino, & Latino interprete sincero non apparent; ad Baronium fortasse & Halloixium, ad nos non omnino pertinent.

Atque haecad x Caput responsio sufficere posset, nisi cùm illa verba ex suo Ignatii simio ad Trallianos adducit, Fugite etiam ipsius nequissi∣mi nepotes, Theodotum & Cleobulum, occasionem arriperet Usserium etiam & Hammondum sugillandi. Cleobulum, inquit, istum sua obscu∣ritas it a tegit ut argui non possit. Imo verò adeò perspicuum est Cleo∣bulumillum inter vetustissimos haereticos à SS. Patribus esse recensi∣tum, ut si eum nominâsset ipse Autor Epistolae ad Trallianos, nulla indè ei de antiquitate lis moveri posset. Cleobulus enim, sive Cleobi∣us, Simonis discipulus fuit: unde Cleobiani cum Dositheanis & Gor∣thenis 〈◊〉〈◊〉 antiquissimis haereticis numerati sunt. B. Theodoretus Haeret. Fab. lib. 1. c. 1. de Simonianis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉(lege 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et lib. 2. c. 1. ubi testatur Deum zizaniorum magnam partem in triticum convertisse, haec habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Autor Imperfecti Operis in Matthaeum, Ho∣mil. 48, Venerunt enim Dositheus & Simon & Cleonius, (lege Cleobi∣w.) Haec illi ex antiquissimo rerum Ecclesiasticarum scriptore Hege∣sippo, apud Eusebium lib. 4. c. 22. qui Cleobium hunc in primâ Haere∣ticorum classe collocat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cleobius igitur Simoni

synchronus ipso Ignatio Martyre antiquior fuit. Sed ut hunc Cleo∣bulum eundem, inquit, cum Cleobio illo fuisse putemus, cujus fit 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 apud scriptores mentio, nihil, ut opinor, cogit. Imò verò cogit illu∣stris locus Epiphanii Haeresi L1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, & Cleobium, sive Cleobulum. Haec enim satìs apertè ostendunt eundem Haereticum ab aliis Cleobium, ab aliis Cleobulum nominari solitum: ut eundem Haereticum alii Saturnilum, alii Saturninum vo∣cabant. Hunc autem Cleobium, sive Cleobulum cum Ebione & Cerin∣tho Christum nudum hominém praedicâsse docet Epiphanius: & ean∣dem haeresin Theodotus docuisse noscitur, cui Cleobulum adjungit In∣terpolator. Sua igitur Cleobulum obscuritas non tegit.

De Theodoto autem miniato, qui ad nos nihil, miras nobis difficul∣tates creat & turbas concitat. Nam quòd eum ad A. D. 194 refert, quid ad nos, qui Interpolatorem aliquot pòst saeculis natum putamus? Quòd clamat Usserium eò ducere, ut Theodadem pro Theodeto praeter omnium Codicum Graecorum Latinorúmque fidem reponamus, magnam Viro integerrimo injuriam facit. Usserius certè Interpolatoris defensi∣onem non suscepit, quem ipse primus detexit & confixit; neque quic∣quam contra Codicum fidem fecit, sed pro singulari quâ uti solebat diligentiâ Codicem Baliolensem, non Theodotum, sed Theododum ha∣bere indicavit, quod commune aliquid cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 habere tantummo∣do monuit. Iniquissimae igitur sunt vociferationes & calumniae quibus Virum accuratissimum onerat.

Sed movet Virum doctissimum Hieronymi locus contra Helvidium disputantis, disertè Ignatium inter Apostolicos scriptores primum re∣censentis qui adversus Ebionem, & Theodotum Byzantium, & Valenti∣num scripserunt. Cautè haec primùm, & indefinitè: movet hominem, sed quò non ostendit: ut quid putet non addit; quid indè colligat nos latere voluit. An movet ut Ignatium inter Apostolicos scriptores non numeres, cùm Hieronymus ipse eum disertè inter eosdem nume∣ret? An movet ut existimes Interpolatorem nomen prodidisse Theodoti Ignatio junioris, quod nemo nostrûm negat? An movet Hieronymus ut hoc putes, qui Interpolatorem, utpote se multò juniorem nunquam vidit? Utcunque sit, undecunque aut quocunque moveatur Dallaeus, & Usserius & Hammondus vapulat. Prior, quod videatur 〈◊〉〈◊〉 capere non de Epistolis, sed de alio aliquo Ignatii Opere quod illius aevo extiterit, nostro desideretur. At Usserius de tali Opere nihil: tantum∣modo ait, id quod verissimum esse omnes concedent, Si Theodoti Co∣riarii in aliquo Opere nomen Ignatii praeferente facta fuerit mentio, ma∣nifestae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ex ipsâ temporum convincatur ratione. Non asse∣ruit

tale Opus Hieronymiaetate extitisse, non alios Ignatio libros affin∣xit Usserius; ut frustranea planè sit tota haec adversus eum instituta disputatio. Et cùm errores Theodoti in his Epistolis apertissimè refu∣tari ait, nè id quidem quisquam negat. Nulli autem alii errores Theo∣doti in illis refutantur nisi qui ad Ebionaeos pertinebant, & Ebionem simul cum Theodoto nominat Hieronymus: nec in hoc Capite de Hae∣resi quaeritur, sed de Haeretico, quem ab Ignatio nominatum aut refu∣tatum negamus. Haeresis Theodoti in Ebione & Cerintho refutata est, Theodotus ipse in genuinis Epistolis intactus est.

Hammondus verò confitetur non necesse esseut Ignatius adversùs 〈◊〉〈◊〉 aut Theodotum volumina nova scripsisse dicatur. Rectè haec ille quidem, non ut Usserio contradiceret, qui illud necesse esse nun∣quam dixit, sed ut Hieronymum interpretaretur, cujus verba non con∣junctè sed divisim intelligenda esse censuit: idque rectissimè obser∣vatum esse liquet, si de scriptis non tantùm adversùs haereses, sed & ipsos haereticos intelligatur. Neque enim Polycarpus contra Valenti∣num, neque Justinus, vel Irenaeus, quantum scimus, contra Theodo∣tum expressè scripsit; certè quatuor illos omnes Apostolicos viros ad∣versùs tres illos Haereticos disertè non scripsisse constat: & indè rectè colligitur ad Hieronymi mentem satìs esse ea quae Ignatius in Epistolis contra Ebionem & Gnosticos scripsit, etiamsi nihil adversùs Valenti∣num & Theodotum scripserint. Ita quidem sensit Hammondus; ille verò fallitur, inquit Dallaeus, & rationem statim reddit, Nam nisi Ig∣natius 〈◊〉〈◊〉 Theodotum scripsisse 〈◊〉〈◊〉, liquidò 〈◊〉〈◊〉 quod ait 〈◊〉〈◊〉. Mira haec assertio; sed & ratione suâ quali quali non ca∣ret. Nemo enim Apostolicus contraeum scripsit, non Polycarpus, ac nè 〈◊〉〈◊〉 quidem aut Justinus, aut quisquam ejusdem censûs alius, ut planè necesse sit ad Ignatium referri quae de Theodoto dicit Hieronymus. Sed & mihi pariter disputare 〈◊〉〈◊〉. Nemo Apostolicus contra Theodo∣tum scripsit, non Ignatius Martyr, non Justinus, aut Irenaeus, ut ne∣cesse sit ad Polycarpum referri quae dicit Hieronymus. Ita de Justino, ita de Irenaeo. Ut haec omnia recte intelligantur, & disputationis Dal∣laeanae imbecillitas appareat, locus Hieronymi omnino recitandus est, quem ille cautè praetermisit. Verba ejus adversùs Helvidium haec sunt. Num quid non possum tibi totam veterum scriptorum seriem commo∣vere, Ignatium, 〈◊〉〈◊〉, Irenaeum, Justinum martyrem, multósque alios Apostolicos & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 viros qui adversùs Hebionem & Theodotum 〈◊〉〈◊〉 [& Valentinum] baec 〈◊〉〈◊〉 sentientes plena 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 conscripserunt? quae si legisses aliquando, plus saperes. Non tantum quatuor enumerat Hieronymus, sed & mul∣tos alios Ap 〈◊〉〈◊〉 & eloquentes viros adjicit, imò totam veterum scri∣ptorum

seriem advocat, quorum si unus aliquis adversùs Theodotum expressè scripserit, non necesse est ut id Ignatium fecisse putaverit Hie∣ronymus, magìs quàm Polycarpum, aut Justinum, aut Irenaeum, quo∣rum neminem id fecisse fatetur Vir doctissimus. Sed & huic etiam ob∣jectioni aliquatenus occurrit. Quomodo, inquit, vel Polycarpus, vel Justinus, vel Apostolicorum 〈◊〉〈◊〉 contra Theodotum scribere poterant qui diu post eorum mortem exortus est, sub Victore Episcopo Romano, id est circa A. D. 200: quo tempore incredibile est quenquam eorum vi∣xisse qui Apostolos viderant omnes ante A. D. 100 mortuos. Ubi pri∣mò Apostolicos viros habet pro iis tantùm qui Apostolos viderant, quod est à mente Hieronymi prorsus alienum. Cùm enim Justinum & Irenaeum aliósque Apostolicos advocat, eos ipsos sine dubio pro A∣postolicis habuit: at neque Irenaeus, neque Justinus Apostolum ullum vidit. Ita etiam & alii loquuntur, ut Theodoretus Haeret. Fab. lib. 1. c. 2, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈◊〉〈◊〉, cujus suprà meminimus, vir idem quoque Apostolicus: & rur∣sus cap. 5, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Irenaei viri Apostolici, qui Occidentem illustravit, proferam testimonium. At Irenaeus aliquot annis post A. D. 200 mor∣tuus est, ut nec S. Joannem viderit ante A. D. 100 defunctum. Non igitur ideo Theodoretus Irenaeum virum Apostolicum appellavit, quòd Apostolum aliquem in terris viderit, sed quòd esset, ut ipse alibicum Epiphanio loquitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut S. Basilius de Sp. S. c. 29. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut S. Augustinus, non longè à 〈◊〉〈◊〉 Apostolorum. Vocat eum quidem Hieronymus, ut hîc, 〈◊〉〈◊〉 Apostolicum, ita alibi, virum Apostolicorum, temporum, non quòd ipsos Apostolos viderit, sed Apostolorum discipulos. Ita enim loquitur Epistolâ xix, Irenaeus vir Apostolicorum temporum, & Papiae audito∣ris Evangelistae 〈◊〉〈◊〉 discipulus. Ita Hegesippus Photio dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cod. CCXXXII, qui Eusebio perhibetur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & sub Eleutherio scripsisse noscitur. Reverâ antiquis Apostolici dicebantur duplici ra∣tione, tum aetatis respectu tum doctrinae; respectu aetatis etiam ii di∣cebantur Apostolici, qui cum Apostolis vixerunt, licèt ab eorum do∣ctrinâ dissentirent, ut Tertullianus loquitur adv. Hermogenem cap. 1, Nec ipse Apostolicus Hermogenes in regulâ perseveravit; illi autem praecipuè qui doctrinam ab Apostolis receperunt, & in eâ perstiterunt, ut idem de Praescript. Haeret. cap. 32, Vt primus ille Episcopus aliquem ex Apostolis, vel Apostolicis viris, qui tamen cum Apostolis perseveraverit, habuerit autorem & antecessorem: & paulò pòst, Ipsa doctrina eorum cum Apostolic â comparata, ex diversitate &

〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 qut Apostoli alicujus autoris esse, neque Apostolici: quia sicut Apostoli non diversa inter se docuissent, ita & Apostotici non contraria Apostolis docuissent. Respectu doctrinae, illi eriam Apostolici dicebantur, qui Apostolorum fide maximè floruerunt, licet Apostolos ipsos non audiverint, quales erant, forte Papias, Hegesippus certè & Irenaeus: unde apud S. Arhanasium Haeretico simpliciter opponitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quâcunque aetate vixerit, tom. 1. pag. 275: ut eadem fuerit inter viros Apostolicos distinctio quae inter Ecclesias Apostolicas fuit. Aliae enim Ecclesiae Apostolicae dicebantur, quod ab Apostolis ipsis aut Apostolicis viris fundatae sint, aliae quòd cum postea exortae sint cum illis Apostolicis in doctrinâ convenirent. Tertullianus de Praescript. Haeret. cap. 20. Apostoli Ecclesias apud anamquamque civitatem condiderunt, à quibus traducem fidei & semi∣na doctrinae caeterae exinde Ecclesiae mutuatae sunt, & quotidie mutuan∣tur ut Ecclesiae fiant; ac per hoc & ipsae Apostolicae depucantur, ut sobo∣les Apostolicarum Ecclesiarum. Idem cap. 32. Hoc modo Ecclesiae 〈◊〉〈◊〉 census suos deferunt, sicut Smyrnaeorum Ecclesia Polycarpum ab Joanne conlocatum refert, sicut Romanorum Clementem à Petro ordi∣natum itidem: perinde utique & caeterae exhibent quos ab Apostolis in Episcopatum constitutos Apostolici seminis traduces habent. & paulò pòst. Ad hanc itaque formam probabuntur ab illis Ecclesi is quae licèt nallum 〈◊〉〈◊〉 Apostolis vel Apostoliois autorem suum proferant, ut multò posteriores, tamen in eàdem fide conspirantes non 〈◊〉〈◊〉 Apostolicae de∣putantur pro consanguinitate doctrinae. ut igitur Ecclesias Apostolicas, quae post Apostolorum tempora exortae sunt, ita & viros Apostolicos nominabant, qui Apostolos nun quam viderunt: & quod ad Hierony∣mum spectat, mirum non est cum ita locutum esse, si verba Russini in secundâ Invectivâ perpendamus. Situ Origenem, quem alterum post Apostolos dicis, rectè facis imitari, quid concidis eum, qui 〈◊〉〈◊〉 us est, Didymum; quem nihilominus & prophetam nominas, & Apostolicum virum designas? & paulò pòst, quem Apostolicum virum sensuum no∣mine designas. Quam vìs igitur neque Ignatius aut Polycarpus qui A∣postolos viderant, neque Justinus aut Irenaeus qui aliâ ratione dicti sunt Apostolici, id non fecerint: tamen inter alios multos Apostoli∣cos & eloquentes viros poterat aliquis Theodorum expressè refutate, quod ad mentem Hieronymi satìs est, si de Haeretico ipso refutato lo∣quatur: unde quod de Theodoto dicit, nec erit apertissimè falsum, nec de Ignatio sumendum.

Jam verò sibi ipsi Hieronymum tam mirè interpretanti objieit, hoc Ignatio non competere, (ut scilicet contra Theodorum scriberet) annis 〈◊〉〈◊〉 100 antè mortuo quàm Theodoti 〈◊〉〈◊〉 nosci coepisset, sibique haec

objicienti respondet, Hoc Martyri quidem Ignatio non convenire, de nostro Epistolico verum esse, eùmque hoc loco ab Hieronymo intellectum esse. At si Hieronymus hoc loco intellexit Ignatium Epistolicum, cer∣rè intellexit Martyrem: neminem enim alium novit ille Epistolicum quam Apostolicum & Martyrem. Hoc ipso loco non tantùm inter A∣postolicos numerat, sed & dum Veterum seriem recitat, primo loco Ignatium, non tantum ante Irenaeum & Justinum, sed & ante Poly∣carpum ponit. Idem igitur Hieronymo, ut & nobis, & Epistolicus, & Apostolicus, & Martyr Ignatius. Neque haec negare potuit Vir doctis∣simus qui hanc distinctiunculam excogitavit; atque ideo falsum fuisse Hieronymum confitetur; ut enim habeamus falsum Ignatium, necesse est ut falsum habeamus Hieronymum. Nè verus sit Ignatius, falsus est Dallaeo Polycarpus, falsus Origenes, falsus Eusebius, falsus denique & Hieronymus. Sed quare falsum esse confitetur? quòd hunc suum Igna∣tium diu post Apostolos & Apostolicos viros natum Apostolicis hominibus connumeravit. unde tam crassus error doctissimo & in Ecclesiae monu∣mentis versatissimo Patri insedit? ex praecepto de Ignatianis errore ab Eusebii lectione hausto. At neque Eusebium errâsse constat, neque Hie∣ronymus solum Eusebium sequutus est. Legit Polycarpum atque Ire∣naeum, quos Eusebius sequebatur, quòsque ipse Apostolicos appellat; legit Theophilum, cujus sententiam ex Ignatio decerptam autori suo reddidit; legit Origenem, qui non semel Ignatium Epistolicum ut A∣postolicum laudat, imò Opus Origenis ipse interpretatus est, in quo idem disertè Ignatius citatur; legit Athanasium, Basilium, alios qui Eu∣sebii errores sequi non solebant; neminem legit aut novit cui Epistolae Ignatiiessent vel levissimè suspectae. Sifalsus fuerit Hieronymus, error ejustoti orbi communis iniquissimè Eusebio tribuitur; praesertim cùm constet Hieronymum haec adversùs Helvidium scripsisse diu antequam sua de Ignatio in Catalogo ex Eusebio transcripsit.

Sed sive verè, sive falsò hoc loco Hieronymum Epistolas Ignatio ascripsisse velit, an in illis Theodotum ita refutari vidit, ut indè commen∣titium fuisse Ignatium facilè colligere potuisset? Ita quidem sentit Vir doctissimus, sed levissimâ conjecturâ percitus, ratione nullâ ductus. Non enim Theodoti nomen ibi legisse, ubi nos legimus, putat Hiero∣nymum; insertum illud Epistolae ad Trallianos ab Interpolatore diu post aetatem Hieronymi non diffitetur, aut saltem diu post Librum illum adversùs Helvidium, qui sub Damaso scriptus est: nihil in illâ Epistolâ, cui nomen postea Theodoti insertum est, illius Haeretici erro∣res perstringit. Sed & alia, & illa adversùs Theodotum disertissima legerat, quae ex Epistolis ad Ephesios & Magne sianos descripsit Dallae∣us, indè igitur colligere debuit Hieronymus verum Ignatium non fu∣isse,

qui post Theodotum scripserit. Imo verò hoc argumento tam in∣firmo, tam nullo iniquissimè Sanctus Pater falsitatis postulatur, cùm ea quae antè ex Epistolis ad Ephesios & Magnesianos descripsit Dallaeus Capite IX, Artemonis blasphemiam splendidè confutare ipse dixerit. Et reverâ tam contra Artemonem quàm contra Theodotum scripsit Ignatius noster, id est, si personas haereticorum spectes, contra neu∣trum; si haeresin ipsam utrique communem, contra sententiam utriusque, & ideo aliquo vero sensu contra utrumque. Haeresis e∣nim eadem Ignatii aevo extitit ab Ebione profecta, & ab ipsius discipu∣lis, & Nazaraeis, atque Cerintho defensa, à Theodoto & Artemone po∣stea resuscitata. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Hujus autem 〈◊〉〈◊〉 princeps fuit Ebion, ut loquitur Theodoretus. Si igitur Hiero∣nymus in Ignatio nostro non pauca contra Theodoti haeresin disertissi∣ma notâsset, non potuisset nisi ineptissimè indè colligere Autorem E∣pistolarum post Theodotum vixisse; quia ipse optimè novit quaecun∣que contra Theodoti haeresin ex illis Epistolis observare potuit, ea omnia adversùs Ebionem dici potuisse: at scribere aliquis potuit ad∣versùs Ebionem, licèt post Theodotum non vixerit. Ut alibi ligitur Ebionem & Photinum conjungit, tanquam eádem sententiâ Apostolicâ perculsos, ita hîc Ebionem & Theodotum tanquam ab iisdem Patribus resutatos.

Frustra igitur in hoc argumento nec sine summâ injuriâ notat acer∣bissimus Patrum Censor, interdum 〈◊〉〈◊〉 naturali quâdam in∣genii 〈◊〉〈◊〉 abripi, & quaedam non sat ìs accuratè expensa effunde∣re, cùm nihil in hac re appareat quod eum videatur abripere aut quo∣quo modo commovere, nihil ab eo dictum sit quod non sit veritati con∣sentaneum, nihil quod ejusdem sententiae aliis locis patefactae con∣trarium sit. Quòd si haec observatio de vehementiâ ingenii Hierony∣miani admitti aliquando debeat, tunc potiore jure usurpari potest, cùm adversùs Diaconos Ecclesiae Romanae lacessitus scribit, cùm ut eorum dignitatem imminuat tam multa de presbyteratûs autoritate congerit, cùm ut eam stabiliat aequalem penè ipsi. Episcopali potestati statuere censetur: quae interpretatio sententiae Hieronymianae eum maximè inconstantem, & suis scriptis contraria effundentem repraesen∣tat. Si unquam igitur, in hac ipsâ controversiâ de distinctione Sacro∣rum Ordinum, liceret dicere Hieronymum naturali quâdam ingenii vehementiâ abripi, & quaedam non satìs accurate expensa effundere: quae responsio si & satìs congrua & valida reputetur, non erit opus quicquam addere ad convellendum sententiae Blondellianae fundamen∣tum. Cùm autem hanc acerbissimam censuram de abreptione Hiero∣nymi veram esse contendit, quòd hîc scribat, multos Apostolicos viros

adversùs Theodotum Byzantinum scripsisse, cùm temporum ratio vincat nulli Apostolico notum esse potuisse Theodotum, sugit eum omnino ratio. Non enim multos tantùm Apostolicos viros sed & eloquentes dixit Hie∣ronymus, ut lib. 1. adversùs Jovinianum. Ad hos & Clemens succes∣sor Apostoli, cujus Paulus Apostolus meminit, scribit Epistolas, omném{que} penè sermonem suum de virginitatis puritate contexuit; & deinceps mul∣ti Apostolici & Martyres & illustres tam sanctitate quàm eloquentiâ viri, quos ex propriis scriptis nosse perfacile est: neque contra Theodo∣tum solummodo scripsisse ait, sed contra Ebionem (nam de Valenti∣no silent MSS quamplurimi, atque inter eos Cantabrigienses duo) non minùs quàm Theodotum; neque tam eorum personas quàm sen∣tentiam respexisse censendus est, qui in eadem consentiebant; neque denique verum est nulli Apostolico notum esse potuisse Theodotum. Quàm diu enim ante Victorem haeresin suam prodidit Theodotus compertum non est: postquam autem à Victore excommunicatus est viris Apostolicis notus esse potuit; Apostolici enim dicebantur, qui A∣postolicâ doctrinâ imbuti sunt, etiam qui proximâ post Apostolos aeta∣te nati sunt. Certè Irenaeo notus esse potuit imò ignotus ei esse non potuit, qui sub Victore maximè floruit, & post Victorem mortuus est, & tamen à SS. Patribus Vir Apostolicus dictus est, & quidem ab ipso Hieronymo. Ita enim ille, ad Esaiae cap. 64. De quibus diligentissimè Vir Apostolicus scribit Irenaeus, Episcopus Lugdunensis, & mar∣tyr.

Capite XI ad secundum ordinem Haereticorum progreditur, asse∣ritque Ignatium nostrum alios etiam post veri Ignatii mortem exortos haereticos tetigisse, licèt non nominatos. Respondeo primò generatim, scripsisse Ignatium (quod observat verissimè Eusebius) adversùs hae∣reses suo tempore grassantes, & ut ab iis caverent, Ecclesias omnes ad quas Martyrio proximus Epistolas exaravit, opportunè admodum ad∣monuisse atque praemunivisse. Eaedem autem haereses quae illius aetate in Syriâ vel Ecclesiis finitimis exortae sunt, sub aliorum nominibus in iisdem vel aliis terrarum oris saeculis sequentibus repullularunt. Ea igitur quae ab Ignatio contra sui temporis Heterodidascalos scripta sunt, ad sententiam alicujus Haeretici qui diu post Martyris passionem natus sit, refutandam opportunissima esse potuerunt: non quod Au∣tor Epistolarum ipsum Haereticum posteriorem noverit, sed quòd eun∣dem errorem, quem posterior sequutus est, in priori condemnaverit. Quâ unicâ Observatione praemissâ facilè particularia objecta refel∣luntur.

Duo Saturnini dogmata respexisse Ignatium Epistolicum vult, unum de matrimonio, alterum de Jesu putativo, ideoque post ea ab Saturni∣no

publicata vixisse, & Ignatium Martyrem esse non posse. Sed Satur∣nini dogma de matrimonio in genuinis Epistolis non habetur, ex assu∣mentis quae repudiamus depromitur. Alterum de Jesu putativo à Sa∣turnino primò proditum non est. Etiamsi igitur Autor Epistolarum contra hanc haeresin quam tuebatur Saturninus scripser it, non inde ta∣men sequitur eum vel Saturninum novisle, vel contra vel post eum scri∣psisse; quia eadem fuit haeresis Menandrianorum, quorum quamplu∣rimi Saturnino seniores erant. Imò ipse Saturninus à Menandro hausit. Irenaeus lib. 1. c. 22. Saturninus quidem similiter ut Menander, &c. Epiphanius disertè, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Menandriani aurem & Simoniani omnes Christum putativè hominem fuisse, & putativè tantùm passum docebant: à Simone scilicet edocti, qui Judaeis sei∣psum Filium esse dixit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut idem refert Epiphanius. Menander autem multos, teste Justino Martyre, Antiochiae seduxit, quos ignorare Ignatius noster non potuit. Imò ex Antiochiâ fuit ipse Saturninus, teste 〈◊〉〈◊〉, de 〈◊〉〈◊〉 aetate, ubi opus fuerit, latiùs disseremus.

Mox duos ex Epistolâ ad Philippenses locos adducit manifestè ut ait, pulsantes Praxeam, praeter eos quos antea adduxerat: erant autem etiam ii ex eadem Epistolâ, aut illâ ad Tarsenses. Nos au∣tem neutram defendimus, utramque manifestissimè commentitiam pro∣fitemur.

Deni{que} Theodotum Coriarium iterum adducit, ac si Epistolarum Au∣tor eum etiam novisset, quòd etiam in Usserianis illius blasphemia refu∣tata sit. Et quidem blasphemiam, quam Theodotus defendit, Ignatium Usserianum refutâsse concedo; Theodotum novis∣se rursus pernego. Dallaeus ipse dubitanter haec proponit, Si vera sunt, inquit, quae Caius, sive alius apud Eusebium scriptor vetustissimus dicit, Theodotum scilicet primum asseruisse Chri∣stum fuisse nudum hominem; ipse enim optimè novit haec, si strictè sumantur, vera non esse: novit alios quamplurimos diu an∣te Theodotum, non paucos etiam ante Ignatium, candem hae∣resin promulgâsse, quorum Catalogus apud Epiphanium legitur. Sed scriptorem illum antiquissimum vocat; dabimus igitur illi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Tertullianum, Cerinthus Christum hominem tantummodo sine Deitate contendit. Et rursus, Poterit haec opinio Ebioni convenire, qui nudum hominem constituit Jesum. Haec ille libro de Carne Christi. Dabimus Caio antiquiorem Irenaeum, qui lib. 1. cap. 25. de Cerintho haec ha∣bet. Jesum autem subjecis non ex virgine natum, (impossibile enim 〈◊〉〈◊〉 ei visum est:) fuisse autem eum Joseph & Mariae filium, similiter

ut reliqui omnes homines. Idem capite sequenti, Qui autem dicuntur Ebionaei, consentiunt quidem mundum à Deo factum; ea autem quae sunt erga Dominum non similiter (lego, consimiliter) ut Cerinthus & Carpocrates opinantur. Nè autem emendationi nostrae inniti nimium videamur, idem lib. 4. c. 59. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈◊〉〈◊〉 Interpres, Judicabit autem & Ebionitas, Quomodo possunt salvari, nisi Deus est qui salutem eorum super terram operatus est? Et quemadmodum homo 〈◊〉〈◊〉 in Deum, si non Deus in hominem? Non autem Ebion tantùm diu ante Ignatii martyrium vixit, sed & Cerinthus qui S. Joanni notus fuit. Quòd si Interpolator illustrare & amplificare studens ea quae adversùs Ebionitas & Cerinthi discipulos scripta sunt, ad Theodotum eandem haeresin resuscitantem referenda censuit; an igi∣tur putavit Theodotum primo Epistolarum scriptori notum fuisse? illud omnino non sequitur: multa enim ipse inseruit quae ad aetatem primi scriptoris referre nullo modo potuit. Quòd si ita existimasset Planus ille, ad nos nihil: satìs enim est ad tuendam primi scriptoris an∣tiquitatem & ab Impostoris illius jam tandem fictâ opinione vindican∣dam, quòd quae ptimò scripserat directè haeresin feritent Ebionis & 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 que seipso 〈◊〉〈◊〉, aut suâ aetate, post omnium Apostolorum 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 liberiùs disseminantium.

CAP. III. Argumentum à Valentini Sige ductum proponitur. Intro∣ductoriae Dallaei conjecturae. refelluntur. De variâ lectione frustra ambigitur. Interpolatoris prudentia perperam advocatur. Mala fides Petavio immeritò ascribitur. Irenaei silentium Eusebii silentio expun∣gitur.

LEviora haec quidem sunt, & omnibus, opinor, vi∣dentur; sed major nobis Capite XII difficultas oritur ex loco quem ad Valentinum spectare, & fidem temporum violare manifestè volunt; in quo Salmasius & Blondellus ante Dallaeum desuda∣runt. Extat ille quidem in Epistolâ ad Magnesia∣nos, & in Codice Mediceo in hunc modum conci∣pitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Interpres Usserianus, Unus Deus est qui manifestavit seipsum per Jesum Christum 〈◊〉〈◊〉 ipsius, qui est ipsius verbum aeternum, non à si∣lentio progrediens. Interpolatoris autem paraphrasis ita se habet. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Interpres vulgatus, Unus 〈◊〉〈◊〉 Deus omnipotens, qui manifestavit seipsum per Jesum Christum fili∣um suum, quiest verbum ipsius, non prolativum scilicet, sed substanti∣ale; nonlocutio articulatae vocis, sed operatio Deitatis, substantia scili∣cet 〈◊〉〈◊〉.

De his verbis quid judicet dicere voluit Vir doctissimus, antequam Argumentum ipsum explicare ac tueri aggrederetur: sed projudicio suo inanissimam conjecturam protulit. Nemo, inquit, tantam inter Igna∣tianos Codices diversitatem casu accidisse censebit: sine dubio nemo. Quisquamnè tam fungus est ut putet, ab 〈◊〉〈◊〉 alias pro aliis 〈◊〉〈◊〉 aut voces scribentium negligentiâ vel errore simplici, ex tribus va∣cabulis

duas integras lineas & verbis & syllabis & literis maximè di∣versas natas esse? Quisquámne tam fatuus, ut in his praesertim Epi∣stolis, quibus Interpolator, non tantùm sententias aliquot, sed & inte∣gras aliquando paginas inseruit, cùm insignem aliquam diversitatem animadvertit, de Antiquariorum negligentiā aut errore cogitet? Quorsum, quaeso, haec cautio? Nempe si hoc casu non accidit, nemo negabit consultò, & ob aliquam rationem ab Interpolatore mutatum fu∣isse hunc Scriptoris sermonem. Imò verò licèt casu non acciderit, ita tamen 〈◊〉〈◊〉 factum esse, ut ratio aliqua peculiaris Interpolatorem ad ea potissimùm verba mutanda impulerit, non sequitur: ipsa gene∣ralis interpolandi paraphrasticéque omnia penè exponendi ratio ut alibi etiam & hîc sufficit. Ex omnibus interpolationibus nulla casu facta est: sed qui singularum rationem aliquam peculiarem red∣diderit, magnus certè Apollo erit. Mutat Impostor ille pro libitu omnia: nunc phrases obscuriores planè omittit, nunc aliis planio∣ribus exprimit, nunc planissimas aliter refert, nunc Scripturae loca interserit; nunc sui temporis consuetudines infercit, nunc suas senten∣tias, aliquando longiores 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ignatio supponit; ita Ignatiana omnia illustrare & amplificare studens sua fecit. In hac ipsâ Epi∣stolâ ad Magnesianos libidini suae tantopere indulsit, ut vix tres aut quatuor versus invenias, in quibus nihil immutavit: ut mirum non sit, si omnino frustra causae aliquae praesertim subtiles harum im∣mutationum quaerantur. Pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 scribit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm tamen eam vocem alibi retinuerit, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, habet tantùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 scribit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, totum denique locum de duobus nummis ita interpolavit, ut nè duo quidem Ignatii voca∣bula apud eum simul reperiantur. Quaenam autem horum aliorúm∣que ejusdem farinae quamplurimorum ratio reddi potest, nisi quòd meliùs se scribere potuisse putavit Planus ille, quàm scripserat 〈◊〉〈◊〉?

Sed cur haec potissimùm mutanda existimaverit Interpolator, in promptu est Viro doctissimo ratio non obscura. Is 〈◊〉〈◊〉 veritus est nè ista si legerentur, Epistolas non Ignatii, sed alterius 〈◊〉〈◊〉 esse proderent. O praeclarum Interpolatoris ingenium! ô emunctam na∣rem! ô subactum judicium! Quod Origenes, quod Eusebius, quod Dionysius & ipse Planus, quod Athanasius, Hieronymus, Theodoretus, Gelasius videre non potuerunt, ille statim odoratus est, has scilicet

Epistolas Ignatii Martyris esse non posse, à recentiore aliquo Im∣postore fictas esse, suâ ope indigere ut pro verè Ignatianis habe∣antur. Quomodo autem haec deprehendisse putatur? Vidit istam Verbi scilicet à Sige 〈◊〉〈◊〉 Valentinum Ignatio recentiorem olere; cò delindam 〈◊〉〈◊〉, nè personati Ignatii drama proderet. Callidum sanè, & importunè prudentem virum haec arguunt: sed videndum omnino an ea Interpolatori competant. Quid 〈◊〉〈◊〉? an ille cavit nè aliquid in illâ Epistolâ reperiretur quod aetatem Valentini sapere vi∣deretur, qui omnes fere Epistolas ita transmutavit, ut sui temporis more modóque loquerentur, & tria post Valentinum saecula sape∣rent? An ille metuit nè aetatem Ignatii Epistolici proderet, qui ista eum ad Philadelphenos scribentem repraesentat, Presbyteri, Diaco∣ni & reliquus clerus, unà cum populo universo, militibus, magistrati∣bus & Caesare, ipsi Episcopo obediant, quae scripta non fuisse ante∣quam Romani Caesares Christiani facti sunt, viderunt Turrianus & Leibius, Vedelius, Usserius, & Dallaeus? An ille veritus est nè obli∣qua aliqua verba, ad Valentinum fortè ex ejus sententiâ spectantia, Ignatiiomnes Epistolas suspectas redderent; qui Theodoti nomen in Epistolâ ad Trallianos exprimendum putavit, quem tam diu post Va∣lentinum vixisse omnes nôrunt? Recolantur verba quae Dallaeus ipse paulo antè, ad finem penè prioris Capitis, ex suâ sententiâ scripsit. Haec & 〈◊〉〈◊〉 velut in 〈◊〉〈◊〉 dicta ipse Epistolarum In∣terpolator accepisse eo noscitur, quòd locum ad Trallesios hunc, Fu∣gite malas propagines generantes fructum mortiferum, illustrare & amplificare de more studens, eóque hîc addens ipsorum haereticorum no∣mina quos in 〈◊〉〈◊〉 quas interpolabat notatos & refutatos esse puta∣bat, Theodotum inter hos disertè ediderit. Interpolator igitur si haec ad Valentinum spectâsse cogitâsset, non ea delevisset nè Autorem proderent, sed pro more suo, vel ipso judice Dallaeo, Valentini nomen edidisset. Qui enim Haereticorum nomina, quos in Epistolis quas interpolabat notatos fuisse putabat, addere voluerat, quare Theodo∣tum insereret, Valentinum omitteret, cùm Theodotus Valentino multò junior esset, multóque manifestiùs aetatem Scriptoris proderet? Sed nihil ille tale cogitâsse censendus est: neque rationes excogitandae, aut providentia Dei nescio quapropter huc advocanda: pro more suo Interpolator, omnia illustrare & amplificare studens, haec immutavit; planè ut in hac ipsâ Epistolâ paulo antè, pro his verbis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui ante 〈◊〉〈◊〉 apud Patrem erat, & in fine apparuit, haec paraphrasticè substituit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Qui 〈◊〉〈◊〉 saecula 〈◊〉〈◊〉 est à Patre, 〈◊〉〈◊〉 Verbum, unigeni∣tus filius: & in consummatione saeculorum ipse permanet: Regni enim ejus non erit finis, inquit Daniel propheta. Ut igitur in his, ita in illis nulla lectionis diversitas, neque tamen ulla immutationis manifesta causa: sed priora Autoris verba sunt, posteriora Paraphrastae, qui pro more suo breviter à Martyre dicta longiori 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 explicatiùs & orna∣tiùs tradere se potuisse judicavit. Ignatium nos admittimus, In∣terpolatorem, sive Arianus fuerit sive non, omnino repudiamus, paritérque inanissimam esse hanc conjecturam pronunciamus.

Aliis etiam utitur conjecturis ad hoc Argumentum introductoriis, iisque nihilo melioribus. Vult enim Petavium novi aliquid esse in Us∣serianâ Editione secum sensisse, quod Autorem Ignatio recentiorem ar∣guat; idque patere ex ejus effugio quo illa de Sige verba à Val. ntini sensu abducere conatus est. Talésne verò sibi testes adjungit? ex tali argumento secum consentientes, & ex nostris suos facit? Si idem cum Dallaeo reverâ sensit Petavius, ut ille suspicatur, & Sigen Valentinia∣nam animo probavit, verbis negavit: is 〈◊〉〈◊〉, quem sibi adjungit, quem alibi verè & generosè de Ignatianis locutum asserit, quem post∣quam Vossianam & Usserianam Ignatii Editionem vidit, pro suâ singu∣lari doctrinâ próque solenni quadam suâ generositate veram statim & animadvertisse & professum esse dicit, & mendax & subdolus, & minimè generosus aut verax ut fuerit necesse est. Si ulla homini fides est, in hac causâ noster est Petavius; si nulla, illorum est. Sed ego de fide Petavii dubitandum esse minimè censeo. Si ille Medicaei Codicis E∣pistolas non minus fictas putavit quàm vulgares; cur has postea sem∣per repudiavit, illas admisit, earúmque autoritate saepe usus est? cur se in his rejiciendis ingenuum, in illis recipiendis mendacem praestitit? Certè illud quod mirificum effugium appellat Dallaeus, Virum praestan∣tissimum tam faedae tergiversationis non convincit. Nam & ego Peta∣vii sensum de simplici silentio verum esse puto; & tametsi ad Sigen Haereticorum verba Autoris referantur, ut alii volunt, nihil indè no∣vi in Epistolis esse, nihil quod Autorem Ignatio juniorem ar∣guat cum nostris sentio, idque me firmissimè demonstraturum confido.

Nec tamen adhuc ad Argumentum ipsum accedit priusquam illud annotet, quod ipsius argumentum supervacaneum esse & nullius usús ostendit. Observat enim 〈◊〉〈◊〉 Epistolae verba ad Valentini dogma adeò apta atque 〈◊〉〈◊〉 esse, ut etiamsi mens Autoris aliò, dum ea scriberet, respexisset, fieri 〈◊〉〈◊〉 non potuerit quin ea Irenaeus, si nôsset, arriperet, & contra Valentini expositum à se somnium alicu∣bi usurparet. At constat Irenaeum corum nunquam meminisse. Non

〈◊〉〈◊〉 disputavit Salmasius, non Albertinus, qui scriptas fuisse has Epi∣stolas ante Irenaei libros ultro fatebantur, neque eas Irenaeo incognitas fuisse vel somniabant. Satìs illi nôrunt, & nos abundè probavimus nullo modo sentiendum esse Irenaeum haec verba, si optimè novisset, si ad manum, cùm scriberet, habuisset, contra Valentinum usurpare voluisse. Cum igitur Vir doctissimus inde concludit, Ergo undecun∣que haec verba sumpta sint, & quicunque sit eorum de caetero sensus, illa tamen evidens nobis argumentum ministrant ad demonstrandam harum Epistolarum novitatem ac suppositionem, id quod est iniquissimum po∣stulat. Itáne verò, quicunque sit horum verborum sensus, sive Autor respexerit Valentinum sive non, aequè evidens erit argumentum pro novitate Epistolarum, idque sensu Dallaeano? Nostro fortasse sensu aequè evidens esse potest, id est, nullo modo evidens. Nos fortè rectè asserere possumus, sive respexerit Autor Valentini haeresin, sive non, perinde esse: neutrum enim ad convellendam Epistolarum antiquita∣tem, quod scimus, quicquam valet. At ut ille, qui verba haec adver∣sùs Valentinum scripta fuisse contendit, qui ideo ab Ignatio scribi non potuisse asserit quia Valentinus Ignatio junior fuit, qui argumentum ipsum producit ut probet contra immotam temporum fidem Autorem dogma haereticum post mortem Ignatii ortum exposuisse, ut ille, in∣quam, perinde esse scriberet, sive Autor Valentinum respexerit sive non, mihi quidem mirum videtur. Nemo unquam hoc dixisset, qui putaverit se validè probare potuisse, & respexisse Autorem ad Valenti∣num & Ignatium Martyrem prae aetate non potuisse scribere contra Valentinum. Unde ego colligo Virum doctissimum huic argumento sive Salmasiano, sive Blondelliano maximè diffidere, suóque negati∣vo potissimum niti. Haec autem fluctuatio utrumque simul destruit. Nam si Autor Valentinum non respexit, sed aliud planè in animo ha∣buit, & 〈◊〉〈◊〉 aliud quàm simplex silentium voluit, perit argumentum internum, ex ipsâ Epistolâ ductum; & si Autor hoc tantum voluit, certè eum Irenaeus rectè intelligere potuit; quòd si ita intellexit, nunquam verba Ignatii contra ipsius mentem adversùs Valentinum urgere voluisset, adeóque cadit argumentum externum à defectu testi∣monii depromptum. Neque verò magìs probatur Epistolam hanc Ire∣naei aetate non extitisse, ex eo quòd Irenaeus verba haec minimè citavit adversùs Valentinum, quàm nec quarto saeculo eandem in hominum manibus fuisse, quòd ea verba non laudaverint Eusebius, Athanasius, Basilius adversùs Marcellum, ad cujus haeresin refutandam verba illa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 erant opportunissima. Marcellus enim docuit Christum fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, miniméque aeternum ut orientales Episcopi asserebant; aliquando scilicet Verbum non fuisse, & nè 〈◊〉〈◊〉

quidem esse asseruit. Ita sententiam ejus exponit S. Basilius Epistola L11. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Qui unigenitum quidem Verbum dici concedit, secundum usum & in tempore progrediens, rur∣sum autem ad illum à quo exivit 〈◊〉〈◊〉, neque ante exitum esse, ne∣que post reditum subsistere. Imò verò Marcellus ipse ita se exprimit apud Eusebium, quasi fuerit ante omnem rerum productionem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, silentium quoddam, Verbo in Deo existente; cùm autem mundus creandus esset, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tune verbum progrediens fiebat mundi conditor. Ubi obiter moneo verba quae apud Eusebium sequun∣tur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. & ita redduntur, quod priùs 〈◊〉〈◊〉 intellectualiter residens ipse fuit, duplici emendati∣one opus habere, & sic primò legi, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, (ut in lib. 2. de Eccl. Theolog. c. 8. & lib. 3. c. 3. legun∣tur) & in hunc modum verti debere, qui etiam antè intus intellectu∣aliter praeparavit eum. Quid ad haec Marcelli refellenda aptius, quàm Ignatii illud, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; quod tamen veteres illi Euse∣bius, Athanasius, Basilius, quibus Ignatius noster tam probè cogni∣tus est, minimè usurpârunt. Et quidem Eusebius hanc Marcelli sen∣tentiam cum illâ veteri Gnosticorum comparat, nec tamen Ignatiana illa, quae ipse optimè noverat, Marcello objicit. Ita enim loquitur lib. 2. c. 19. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quae autem supponere ausus est Marcellus dicens, olim quidem fuisse Deum, & quietem quandam simul cum Deo describens, (secundum ipsum illum impiorum Haereticorum ducem, qui impia dogmatizans definivit inqui∣ens, Erat Deus & silentium;) post silentium autem & quietem proces∣sisse verbum Dei in principio creationis mundi efficaci operatione. Cùm igitur Eusebius Marcellum perstrinxerit, quòd Verbum post silentium prodiisse dixerit, & simul etiam observaverit haec à 〈◊〉〈◊〉 hausta esse, apud quos primò erant Deus & silentium; cùm idem certissimè etiam noverit haec quae nunc apud Ignatium legimus, nec tamen adver∣sùs Marcelli haeresin usurpârit loco satìs opportuno, quis non videt si∣ne ullo fundamento asseri Ignatiana Irenaei saeculo non extitisse quòd ea ille adversùs Valentini somnia non usurpârit?

Quocirca levi antecedentium conjecturarum velitatione difflatâ ad

Argumentum ipsum à Valentino ductum accedo: utque illud nullam vim ad ele vandam Ignatii autoritatem, imò nè speciem quidem ullam aut verisimilitudinem continere ostendam, quatuor propositionibus rem omnem complectar, quibus & veritatem luculenter exponam, & omni∣bus Adversariorum objectionibus manifestissimè occurram. Assero igitur primò clarissimè patere, Autorem Epistolae ad Magnesios nullam aliam haeresin verbis ex eâ prolatis respexisse, quàm eam quae fuit Ig∣natii aevo cognitissima, Ebionitarum scilicet, & Nazaraeorum. Cùm autem Adversarii adeò asseveranter contendant, haec Epistolae verba ad Valentini commentum respicere, ejúsque peculiare delirium reapse ferire, Assero secundò, verba ipsa ut sunt ab Autore Epistolae prolata ad Valentinum omnino non spectare, nec sine violentâ detorsione ad ejus haeresin exponendam refutandamque applicari posse. Si quis ta∣men adhuc sine ratione Valentini dogma respicere haec verba potuisse velit; nè quicquam contra antiquitatem Epistolae haec iniqua conje∣ctura valere videatur, Assero tertiò, illam ipsam haeresin, quatenus his verbis feriri putatur, Valentino fuisse antiquiorem, & a vetusti∣oribus Gnosticis ipsi Ignatio coaevis certissimè derivatam. Quòd si quis etiam adhuc praefractiùs tueri velit, Autorem Epistolae his verbis Valentinum ipsum respexisse, nec Sigen prioribus haereticis cognitam fuisse post tot Veterum aperta testimonia concedat, nè sic quidem res ex Adversariorum sententiâ confecta erit. Afsero enim quartò, nullo argumento satìs firmo probari posse ipsos Valentini peculiares errores fuisse Ignatio Martyri prorsus incognitos.

CAP. IV. Prima Assertio, verba illa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 haeresin Ebionitarum ferire. Probatur ex antecedentibus & consequentibus. Explicatio tantùm sunt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Oppositio inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 frequentissima. Peta∣vii expositio defenditur. Objectio de frigidâ locutione rejicitur. Similes veterum Patrum explicationes af∣feruntur. Geminus S. Augustini locus vindicatur, & altero Fulgentii firmatur. Locutionem in anem non esse. Vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Petaviano sensui non repugnat. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non malè reddi post silentium.

ILlud autem quod primo loco asserendum putavi, Autorem Epistolae ad Magnesios verbis ex eâ prolatis haeresin Ebionitarum, neque ullam aliam respexisse, luculentissimè probatur. Duae enim conjunctivae particulae, una initio hujusce sententiae, altera principio sequentis inserta, sa∣tìs manifestè ostendunt quò tota sententia re∣ferenda sit, & ad quid Autor Epistolae, cùm ea scriberet, collineârit. Particula 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ostendit hancipsam sententiam prio∣ris rationem continere: & sequentis particula 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ostendit eam ex hâc sequi debere. At & antecedens sententia & sequentes Ebionem disertè feriunt: ergò & haec quae prioris rationem explicat, & posterioribus occasionem praebet. Antecedens haec est, Si enim usque nunc secun∣dum Judaismum vivimus, 〈◊〉〈◊〉 gratiam non recepisse. De Ebio∣naeis Irenaeus lib. 1. c. 26, Circumciduntur & perseverant in his con∣suetudinibus quae sunt secundum legem, & Judaico charactere uti. Idem testantur post Irenaeum omnes: antecedens igitur sententia Ebionem disertè ferit. Quae autem sequuntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Si igitur in veteribus rebus conversati in novitatem spei venerunt, & caetera eodem planè tendunt,

ut à Judaismo nempe recedant qui Christianismum amplectuntur: quae omnia directè adversùs Ebionem & sequaces militant. Haec ipsa sen∣tentia ab argumento incipit, quo uti Veteres adversus Ebionitas si∣milésque haereticos solebant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Divinissimi enim prophetae secundum Christum Jesum vixerunt; & ut demonstret eos gratiâ Christi inspiratos hoc fecisse, eundem De∣um, quem illi colebant, manifestâsse se per Filium suum dicit, qui est 〈◊〉〈◊〉 ejus Verbum, contra eundem Ebionem, qui eum nudum ho∣minem esse asserebat, aeternum negabat. Non tantùm enim illi qui ex viro & foeminâ Christum praedicabant, sed & ii etiam qui eum ex Vir∣gine natum agnoscebant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, praeextitisse eum ut Deum Verbum & Sapientiam minimè confitebantur, ut testatur Eusebius lib. 3. c. 27. Ita omnia convellendae Ebionis haeresi apprimè conveniunt, neque a∣lio possunt spectare, nisi vim verbis manifestam inferamus.

Cùm autem Christum dixerat, Verbum aeternum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id breviter explicat iis verbis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, verbum, inquam, aeternum, non à silentio proveniens, ut verbum seu sermo omnis qui aeternus non est. Haec enim adjectio nihil aliud est quàm exegesis sive explicatio aeternitatis Verbi, eáque planè naturalis & obvia, & si∣ne ullo respectu ad aliam aliquam peculiarem haeresin maximè propria, reddens veram notionem aeterni verbi, & ab alio verbo non aeterno re∣ctè distinguens. Hic est omnium hominum vulgaris de verbo conce∣ptus, ut quod silentium respiciat. Ita apud Virgilium Juno,

Quid me alta silentia cogis Rumpere, & obductum verbis vulgare dolorem?

Ubi Servius, Silentia autem rumpere, loqui propriè dictum. Exsilentio ergò exit, seu prorumpit verbum. Huic autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 rumpere silentium contrarium apud Graecos est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hesychius. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et rursus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unde Ammonio dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ubi sentio potiùs legendum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 eo sensu dicunt Graeci, non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut opinor. Inde 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 antithesis omni∣bus familiaris, ut Nazianzenus Carmine XII ad Episcopos,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

& Orat. 14. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cùm igitur ver∣bum sive sermonem communiter sumptum ita concipere soleamus, ut eum silentium semper praecedat; Author autem Epistolae jam dixisset verbum quod Christus est esse aeteruum; aeternum autem esse non po∣test

quod ab aliquo alio praeceditur; verè & opportunè cùm Christum Verbum appellat, non tale intelligi debere admonet, quale ex silentio proveniat. Silentium autem sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicatur perinde est. Ut Clemens Alexandrinus Admonitione ad Gentes. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hoc erat quod subindicabat Za∣chariae silentium, fructum Christi praecursorem praestolans, ut lux veri∣tatis Verbum 〈◊〉〈◊〉 aenigmatum mysticum solveret 〈◊〉〈◊〉 Evangelium factum. Spectatur igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 communiter tanquam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, praecedentis scilicet silentii solutio. Rectè igitur admonet Ignatius noster Christum cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur, aeter∣num tamen esse, adeóque talem non esse, qualis ex praecedente silentio prorumpit. Haec est assertionis nostrae ratio breviter ex∣plicata.

Quid de iis quae de Haeresi Ebionis diximus sentiant viri docti ne∣scio, nondum enim, ut opinor, haec à quopiam dicta sunt: mihi ta∣men satìs est ea esse ex totâ Ignatianâ perioche certissima; & Dallaeus ipse illa verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, affert tanquam adversùs Artemonem & Theodotum disertissima, qui Ebionis haeresin ample∣ctebantur: de interpretatione simplici eorum verborum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quid senserit Dallaeus probè scio ex iis quae contra Petavium disputavit. Ille enim perspicacissimi ingenii Jesuita hunc utì haud paulo commodiorem & faciliorem sensum sequutus est. Verbum, inquit, sive sermonem Ignatius asserit esse Jesum Christum Dei Filium, non qualis est creatus & humanus sermo, qui in tempore incipit & in tempore 〈◊〉〈◊〉; non enim est aeternus. Hoc unum, nec aliud quicquam voluit Ignatius. Hanc autem Petavii explicationem Dallaeus frigidam & in∣anem argutiam vocat. Ego in eâ nihil frigidum, nihil inane, nè quic∣quam quidem argutum video: omnia potiùs plana, perspicua, apposi∣ta, & communi Graecorum sermoni maximè conformia videntur. Sed primò, inquit, quàm frigidum est Magnesianos monere filium Dei verbum esse ipsius, non tamen ejusmodi ut post silentium prodierit. Jam Criticum agit Dallaeus, sed infeliciter. Quid enim si hoc frigidum sit, ergò Ignatianum esse non potest? An necesse est ut Sanctissimus Martyr meliùs scripserit, quàm clari inter Graecos Oratores, in quo∣rum orationibus multa frigidè dicta notârunt Critici veteres? De Iso∣crate summo viro Dionysius Halicarnassaeus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Imò Isocratis imitatores frigidos esse observat, ex quibus nominat Timaeum, Platonem, & Sosigenem. Longinus Ti∣maeum

pariter & Platonem nominat, quibus etiam Xenophontem ad∣jungit. Non igitur Martyris autoritatem imminuit, si fortè aliquid fri∣gidè dixerit: diu ante eum summi in Graeciâ viri frigidè multa scri∣psisse notati sunt. Sed nondum video quare haec locutio adeò frigida existimetur, Imò verò, inquit, quasi sit quisquam adeò fatuus, ut quem audit esse Jesum Christum Dei Filium eundem putare possit à silentio esse ortum? Astutè haec quidem; omittit enim id quod in hac re est prae∣cipuum, Verbum scilicet, sive Sermonem. Quamvis Dei Filius dicatur, dum tamen verbum idem, sive sermodicitur, facilè talis conceptus in animo audientium formatur, vel objectio potiùs. Verum quidem est, Ignatium, dum vult Christum Verbum aeternum ostendere, rectè eum Filium etiam nominare: hoc enim frigidum non est, sed necessa∣rium. Ita judicavit magnus Athanasius Ignatii sui optimus interpres, lib. de Synodis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ac nè quis audiens Sermonem tantùm existimet talem esse qualis est hominum subsistentiâ carens, sed audiens quòd Filius sit, sciat hunc esse vivum sermonem & substantialem sapien∣tiam, &c. Maximus Taurinensis, Nè verbum ipsum non substantiam veritatis sed prolativum loquentis Dei putares esse sermonem, dicitur Fi∣lius. Et tamen multi fuerunt, neque isti fatui, qui Christum & Filium Dei credebant, & Verbum, nec tamen verbum aeternum, adeóque ex silentio profectum: unde Tertullianus negavit Deum esse Sermonalem à principio, & primò tacitè cogitâsse, & disposuisse secum quae per sermo∣nem mox erat dicturus, & Origenes in Joannem multos suâ aetate exti∣tisse docet, qui tanquam perspicuum illud admittebant, Filium Dei esse verbum nuncupatum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, existimantes prolationem paternam quasi in syllabis jacentem esse Filium Dei, neque ullam ei substantiam aut subsistentiam tribuentes. Si quoties ita Verbi notio traditur & expli∣catur, ut simul à talibus conceptibus liberetur, frigida sit locutio, fri∣gent certè omnia SS. Patrum scripta, frigent omnes Theologorum ex∣positiones. Universi enim sollicitè curant nè cùm Christus Verbum di∣citur, tale verbum mente concipiamus quale ex ore humano provenire soleat, aut quovis modo aeternum non sit. Clemens Alexandrinus Stro∣mat. 5. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Eusebius de Eccles. Theolog. lib. 1. c. 20. notat Joannem dixisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, alibi{que} notat Deum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. S. Cyrillus Hierosolymitanus quasi Ignatii Paraphra∣sten,

ut alibi, ageret, Catech, 4. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Gravissimus scri∣ptor Gregorius Nyssenus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Novatianus lib. de Trinitate. Sermo Fi∣lius natus est qui non in sono percussi aëris, aut tono coactae de visceribus vocis accipitur; sed in substantiâ prolatae à Deo virtutis agnoscitur. S. Hilarius de Trin. l. 7. Unigenitus Deus & Verbum est: sed innasci∣bilis Pater nunquam omnino sine Verbo est. Non quòd prolatio 〈◊〉〈◊〉 natura sit Filii, sedex Deo Deus cum veritate nativitatis subsistens. Vigilius Tapsensis cùm ad ista Psalmi, Verbo Domini coeli formati sunt, asseruisset, Verbum eoloco esse Filium Patris, statim addidit: Ubi ait, Verbo Domini, non sonum vocis inconsubstantivum esse accipias, quam si validus quis emisit de montibus, solet reboare echo.

Hoc discrimen inter Verbum divinum & humanum prosecutus est S. Augustinus, cujus locum ex Sermone de Nativitate Domini addu∣xit Petavius ad hanc rem maximè accommodatum, & cum explica∣tione loci Ignatiani prorsus conspirantem. 〈◊〉〈◊〉 est illa generatio qua in principio erat Verbum, & Verbum erat apud Deum, & Deus erat Verbum? vel quod est hoc Verbum quod dicturus antea non silebat, quo dicto non siluit qui dicebat? quod est Verbum sine tempore, per quod facta sunt tempora? Verbum quod labia nullius aperuit coeptum, clausitve finitum? Cui geminum adjungo B. Fulgen∣tii locum, ad Trasimundum lib. 3. c. 18. Fuit infans Verbum se∣cundùm carnem, & fandi non habuit facultatem: sed idem Verbum nullo unquam potuit 〈◊〉〈◊〉 silentio, quia ipse est Patris sempiterna locutio. Uterque autem aeternitatem Verbi Dei clarè explicat, & à verbo humano, quod ex neutrâ parte aeternum est distinguit, utpote quod à silentio incipiat, & in silentium desinat. Quid ad haec Vir doctissimus? Primò in S. Augustinum, qui solus à Petavio laudatus est, involat, eúmque acerbissimè objurgat, quòd argutias captet, & in iis penè totus sit, nec miratur quòd aliquid hujusmodi luserit. Aequiùs hoc in S. Augustino ferendum, quòd haud mitiùs caeteros Patres tractare soleat. Sed qualis qualis scriptor illi videatur Augustinus, id certè fecit quod ante eum Ignatius Epistolicus: Verbum divinum ab humano distinxit, quòd non perinde à silentio incipiat; nee in eâ notione, ut ab Ignatio exprimitur, quicquam est argutum. Respon. secundò, Id non dicit Augustinus, quod noster. Mirum hoc quidem: planè enim idem dicit. Noster, Verbum quod non prodit à silentio; ille, Quod est hoc Verbum, quod dictur us antea non silebat?

Quid dici potuit similius? De eodem Verbo loquitur, & idem de eodem asserit. At S. Augustinus Verbum 〈◊〉〈◊〉 & seorsum à not ione personae praecisum considerat: Ergò id non dicit quod Ignatius. Mirum hoc effugium & aperte falsum. Loquitur Augustinus non minùs de Verbo personaliter sumpto, quàm Ignatius. Ita enim incipit, Quaenam est illa generatio qua in principio erat Verbum & Verbum erat apud Deum, & Deus erat Verbum? loquitur de aeterna generatione Filii, qui sanè est persona: loquitur de Verbo quod erat in 〈◊〉〈◊〉, quod erat apud Deum, quod erat 〈◊〉〈◊〉, quod sanè est persona: loquitur de Verbo sine tempore, id est, aeterno, per quod facta sunt tempora, quod sine dubio est persona: loquitur omnino de eo Verbo quod S. Joannes in initio Evangelii sui descripsit, quod personam esse nemo Catholicus negat. Et Augustinus igitur & Fulgentius eodem prorsus modo locuti sunt, quo nos Ignatium locutumesse contendimus.

De frigido & arguto diximus; de inani nunc dicendum. Superva∣caneus enim, inquit, est sensus quem Petavius his verbis affingit. Ho∣minis enim verbum esse eo 〈◊〉〈◊〉 negârat, quòd Dei Verbum esse dixerat. At cùm Dei Verbum esse dixerat, non illud satìs negârat, quod postea eum negare asserit Petavius, ejusmodi scilicet sermonem illum Dei esse, 〈◊〉〈◊〉 est creatus & humanus sermo. Aliud enim est Verbum Dei esse & non hominis, aliud verbum illud Dei humano simile omnino esse, quod de Verbo Dei plurimi haeretici asserebant. Dixit Ignati∣us Dei Verbum esse aeternum, quod ut explicaret, & contra Haereti∣cos qui aeternitatem Verbi Dei pernegabant defenderet, monuit Verbum illud Dei non ex silentio ortum esse, ut solent hominum ver∣ba, hoc est, non esse verbo hominis simile, neque ex verbo humano de ejus existentiâ rectè judicari posse. Nihil igitur his verbis dixit quod ante dixerat. At satìs perspicuè id antè 〈◊〉〈◊〉, cum verbum Dei 〈◊〉〈◊〉 dixisset. Certèsi quis his legibus Veterum scripta examinare velit, Battos omnes faciet. Nonne omnes aliquando seipsos explicant, & idem saepe aliis verbis dicunt? Nonne objectionibus, quae oriri possunt aut solent, saepe occurrunt, & ut hoc faciant, eandem sententi∣am verbis aliis proferunt? Plurimi in Vetere & Novo Testamen∣to pleonasmi per synonyma opposita & negantia a viris eruditis ob∣servati sunt: qui tamen non frigidi aut supervacanei putantur sed emphatici.

Sed tandem ipsa Epistolae 〈◊〉〈◊〉 ad Petavianum sensum inepta atque absona est & inusitata. Mira haec objectio à Dallaeo, qui omnes hujus Autoris Epistolas tales elocutiones, ineptas, absonas, & inusitatas continere alibi ait. At si nostrum Valentinianam Sigen signi∣fic 〈◊〉〈◊〉 admiser is, tota oratio & perspicua, & gravis, & necessaria, &

clara etiam & legitisma erit; hoc est, Dallaeo fatente, Ignatianis dissimillima. Ut igitur Autor sui similis sit, ut haec oratio reliquis congruat, ut haec elocutio caeteris non repugnet, eam de Valentini hae∣resi exponere non possumus. Illud potiùs Dallaeum dicere oportuit, Expositio Petavii reddit omnia clara & perspicua, Salmasii omnia turbata atque absona & magìs ad Autoris hujus morem geniumque accom∣modata: & vel ob eam rationem Salmasiana expositio Petavianae praeferenda est. Nec haec ludens dico, sed seriò & ex animo: non du∣bito enim quin mox ostensurus sim expositionem illam quae Valenti∣nianam Sigen huc advocat esse planè absonam: & orationem eam, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, eo sensu acceptam, nec esse claram, nec legitimam, nec Gnosticis, nec nostris familiarem.

Jam verò ut ex ipsis verbis sensum quem vult exsculpat, observat cùm Gnosticos ad suorum Aeonum emissiones, tum nostros ad Filii & Sp. S. emanationes significandas uti voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Fortasse. Sed hinc nullo modo sequitur aut aliter eam vocem usurpari non posse, aut hoc loco in eum modum accipi debere. Vox quâ maximè usi sunt in hac re Valentiniani alia planè erat, nempe 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, unde 〈◊〉〈◊〉 à SS. Patribus exagitantur. Ita Irenaeus sententiam Valentinianorum accuratè referens lib. 1. cap. 1. tradit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Nun scilicet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. & rursus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nempe Nun, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & mox, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Eâ voce semper de Aeonibus utitur. Eandem & Origenes de Valentinianis agens usurpat tomo 3 in Joannem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Atque haec est Aeonum genealogia 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut loquitur Irenaeus. Neque aliter Valentinianusille, cujus ipsissima verba transcribit Irenaeus, loquitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Valentinianus quidem alter, cujus verba recitat Epiphanius, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 semper usurpat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nunquam. Licèt igi∣tur Irenaeus ipse de productione rerum materialium agens voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 utatur, & Marci sententiam referens tetradem ex tetrade, decadem ex ogdoade, & Aeones ex tetrade, & Ptolemaei discre∣pantem opinionem depingens, Nun & Alethiam tanquam imagines affectuum Patris Thelematis & Ennoeae ita prodiisse dicat, & ea vox eti∣am in Clementis Alexandrini Anatolicis reperiatur; tamen cùm Va∣lentiniani

ipsi aliter locuti sint, cùm Irenaeus accuratè referens Valenti∣nianorum errores dum singulorum Aeonum generationes enumerat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈◊〉〈◊〉 constanter usurpat, cùm SS. Patres tam saepe 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Valentinianis objiciant; si Author Epistolae Valentinianos directè fe∣rire & eorum more loqui voluisset, non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed poti∣ùs 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dixisset.

Quòd autem nostros ad emanationem Filii à Patre significandam usos esse voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 observet, ad rem omnino non facit: imò quod ex Ignatio nostro adducit, multò minùs, cùm dicat Christum Jesum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unum idémque, inquit, utroque loco verbum est, quod interpres Usserianus vetustissimus in priori exire, in posteriori progredi reddidit. Hactenus veré. Ergò noster Filium exire tam à Silentio negat, quàm à Patre ait. Quaenam amabò haec est consequen∣tia? An qui dicit Filium à Patre exire, non autem dicit progredi, & Verbum non à Silentio progredi, non autem non exire, is Filium exire tam à Silentio negat quàm a Patre ait? Nullo modo. Argumentum ita∣que ab interpretatione ductum prorsus est frustraneum, imò planè nul∣lum. Sed potuit interpres tam exire in posteriore loco reddere, quàm priore. Potuit quidem, sed & tam progredi potuit in 〈◊〉〈◊〉 loco reddere, quàm posteriore, si contra animi sui sensum redderer. Verùm fidissi∣mus interpres latae significationis vocem ita reddidit quemadmodum loco quem interpretatus est optimè quadrare sentiebat. Dicit igitur Filium exire à Patre, negat à Silentio progredi; neque secundum Ca∣tholicos, emanationem aeternam intellexit, neque de Probole Valen∣tinianâ vel somniavit. Aliquando Graeci 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ita usurpant, ut vim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ex appositis habere sentiatur. Cùm igitur Christus dixisset, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Jo. 8. 42, idem significare voluisse pu∣tandus est Ignatius, cùm scribit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod in∣terpres vertit, ab uno Patre exeuntem. Certè ut emanationem à Pa∣tre iis verbis denotet Ignatius, nulla ratio cogit. Novimus quid The∣odorus Beza ad illum Joannis locum scripserit, Loquitur Christus meo quidem judicio de adventu in carnem, non de aeternâ 〈◊〉〈◊〉, cui im∣propriè quoque tribueretur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et ratio manifesta eruitur ex verbis proximè sequentibus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Si autem Apostolus eo loco de aeternâ Filii generatione loeu∣tus non est, multò minùs Ignatius, qui ita de adventu ejus loquitur, ut etiam de reditu, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ab uno Patre 〈◊〉〈◊〉, & in unum existentem & revertentem: ut illud exprimat Jo. 16. 28. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, exivi à Patre & 〈◊〉〈◊〉 in mundum; iterum relinquo mundum, & vado ad Patrem. Neque

igitur cùm Filium à Patre exire dixit Autor Epistolae de aeternâ gene∣ratione cogitavit; neque cùm Verbum à Silentio prodire negavit, de emissione Valentini somniavit. Certè ex unicâ voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nihil tale expiscari licet: quae cùm latissimae significationis sit, ex aliis verbis quibus adjungitur ejus propria vis eruenda est: nec ullo modo con∣tendere possumus eodem planè sensu eam accipi debere, cùm ad Deum Patrem de Filio, & cùm ad silentium de Verbo refertur. Praesertim cùm sciamus illud ipsum vocabulum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à Graecis attribui sole∣re verbo etiam prolativo, quod substantialis seu personalis gene∣rationis capax non est, ut legimus apud Joannem Philoponum de Mundi creatione lib. 6. c. 4. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et Marcellus apud Eusebi∣um Christum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Merae hae sunt logomachiae; quare tandem fortiùs argumentum stringere videtur. Signant enim, inquit, haec verba id ex quo quid ex∣ivit ejus quod ex eo exivit vel locum, vel causam, vel principium (ut Scholae loquuntur) constitutivum fuisse. Subtilis haec quidem, sed mi∣ra disputatio. Non quaero quodnam illud sit principium constitutivum quod causa non sit, ut hîc tertii membri locum occupet. Certè Scholae ita non loquuntur. Illud quaero, an vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 usurpari non pos∣sit nisi de aliquo, quod ex loco vel causâ exit? 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit Nemesius. At 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 neque locus est, neque causa, neque principium consti∣tutivum. In generatione ipsâ de qua loqui nostrum volunt, ex princi∣pio privativo potiùs aliquid fieri dicitur, quàm ex constitutivo. Ita Aristoteles Physic. lib. 1. c. 7. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et cap. 8. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ex privativo igitur principio satìs pro∣priè aliquid fieri aut prodire dicitur: & de rerum ortu ita saepe lo∣quimur. Quis enim non dicit lucem ex tenebris oriri vel prodire? Ne{que} si Petavius eam phrasin ita explicandam putavit, Verbum non esse ejus modi ut ex silentio, vel post silentium prodierit, adeò exagitandus fuit: quasi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tam latè differrent, cùm Eusebi∣us in hac ipsâ re haec duo idem valere clarissimè ostendat. Accusat enim Marcellum quòd docuerit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & ob eam sententiam Gnosticae haeresi eum addictum pronunciat. Notant Grammatici ex aliquando pro post usurpari, ut apud Virgilium, ex illo tempore pro post illud tempus, & apud Ciceronem, ex eo die & ex con∣sulatu, & ex hoc tempore. Quod & Graecis familiare est. Ut ad illa Homeri 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. E.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

Notat Scholiastes Vetus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et Eustathius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sic ad illa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. N. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Schol. V. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et Eustathius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita alibi, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 interpretatur idem Scho∣liastes. Neque tamen Autor Epistolae dixit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod secundum loquendi modum Graecis familiarem Latinè post silentium reddi potest. Ut apud Homerum legimus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ubi Scholiastes Vetus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et Eustathius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Indè Hesychius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 interpre∣tatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nihil igitur tritius est apud Graecos, quàm ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, apud Latinos, quàm ut ab & ex pro post accipi∣antur. Et qui è silentio vel post silentium prodire verbum negat, mihi omnium hominum sermonem negare videtur.

Nos igitur & Autoris mentem, & Veteris Interpretis Versionem defendendam omnino putamus; quam planam, simplicem, propriam, & perspicuam, non frigidam, aut argutam, aut inanem esse sentimus: eámque solam ad Autoris mentem rectè exprimendam, & ad Ebioni∣tarum errorem, quem tunc temporis in animo cùm scriberet Autor habuit, castigandum, & ad Magnesios nè istam haeresin reciperent praemuniendos plurimum valere contendimus. Manet itaque incon∣cussa hactenus Assertio prima, Autorem Epistolae ad Magnesios nul∣lam aliam haeresin verbis ex eâ prolatis quàm veterem illam Ebioni∣tarum tot modis in eadem Epistolâ descriptam respexisse: quae cùm aetate Ignatii Martyris nimiùm viguerit, quod adversùs eam scriptum est fidem temporum pulsare non potest.

CAP. V. Assertio secunda, Verba illa ad Valentinum omnino non spectare. Valentiniani nunquam dixerunt Sigen pe∣perisse Logum. In Scholâ Valentini solus Nus ex Bytho & Sige, ideo Monogenes appellatus. Logus autem, quòd à Bytho & Sige non esset, in deminorationem natus, & Aeon coecus fuit. Genealogia Aeonum à Blondello perperam repraesentata. Fragmentum Va∣lentiniani apud Epiphanium explicatur. Locus (y∣rilli Hierosolymitani discutitur. Dallaei distinctio de mediatâ & immediatâ eductione exploditur. Verba Ignatii cum placitis Valentini malè componuntur. Argumentis Dallaei omnibus particulatim responde∣tur. Genuina Ignatianorum explicatio redditur. Ad∣versariorum expositio detorta ostenditur.

STabilitâ primâ Assertione sequitur Assertio 〈◊〉〈◊〉, scilicet, Verba ipsa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut sunt ab Autore Epistolae ad Magnesios 〈◊〉〈◊〉, ad Valentinum omnino non spectare, nec sine violentâ detorsione ad ejus haeresin exponen∣dam & oppugnandam applicari posse. Si enim Va∣lentini delirium de emissione Logi Autor Epistolae ferire voluisset, & tribus tantùm verbis id facere cogitâsset, iisque negativè positis, & obiter adductis dum contra alios & maximè oppositos Haereticos disputaret, contra quos eadem verba non minùs quàm adversus Valentinum facerent, fieri omnino non potuit, nisi illud ipsum disertè negaret, quod Valentinus clarè ac toti∣dem verbis asseruerat. Sententia enim negativa nihil aliud ferire po∣test

nisi oppositam affirmationem; ut si quis neget id quod ille nun∣quam affirmavit, ejus negatio Valentinum directè non feriat. Haec adeò certa sunt, ut hîc ipsum Dallaeum habeamus confitentem. Ego verò, inquit, respondeo, planè necesse esse, ut is ad quem scriptor respexe∣rit, quisquis ille de caetero sit, 〈◊〉〈◊〉 certè docuerit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quid neget Ignatius perspicuum est ex eo quod affirmat; affirmat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 esse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, contra Ebionitas, negat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Si Valentini delirium in animo habuit notare & refellere, oportet cer∣tè à Valentino dictum & assertum esse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hoc autem unquam disertè docuisse Valentinum nego. Si fragmenta omnia Valentinianorum excutias, si expositiones omnes eorum sententiae evolvas, si objecta à SS. Patribus Valentini haeresin ex professo & fusè exponentibus singula percurras, nunquam hoc vel ab ipsis Hae∣reticis scriptum, vel apud illos Patres expositum aut objectum re∣peries.

Nam primò non reperitur talis Genealogia in iis Fragmentis Valen∣tinianorum quae etiamnum extant, & in quibus quis Aeon à Sige emis∣sus sit, & ex quo Aeone emissus sit Logus disertè docetur. Unum ex his apud Irenaeum, alterum apud Epiphanium extat: in priore Logus est ex Arche, id est Nu, seu Monogene, & Aletheia; in posteriore, aut ex iisdem, mediantibus Anthropo & Ecclesiâ, aut ex Anthropo & Ecclesiâ: in neutro ex Bytho & Sige emissus esse dicitur. Secundò, sententia Valentinianorum prolixè exponitur ab Irenaeo lib. 1. cap. 1, & Valentini ipsius praecipuè cap. 5, sed nullibi Irenaeus meminit Lo∣gi à 〈◊〉〈◊〉 prolati; non post eum Tertullianus, non Epiphanius, aut Philastrius, Augustinus, Theodoretus, non eorum quisquam qui de industriâ Valentini delirium exposuerunt. Praeterea hoc dictum nun∣quam à Valentinianis vel indè patet, quia dici in Scholâ Valentini non potuit. Ex ejus enim doctrinâ Aeon à Sige emissus intra primam qua∣drigam, quam primordialem tetractyn & authenticā nominabant con∣tinebatur, à qua Logus exclusus est. Aeon autem ille ex Bytho & Sige prognatus, virtute suae generationis communicavit cum Patre supre∣mo: illi Bythus cognitus fuit, reliquis non item. Ita Irenaeus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et propatorem quidem eorum cognitum soli dicunt ei qui ex eo natus est 〈◊〉〈◊〉, hoc est, No: reliquis verò omnibus invisibilem & incom∣prehensibilem esse. Nus igitur Monogenes, sive unigenitus dictus est, quòd ille solus ex Bytho & Sige natus est. Unde Tertullianus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vo∣cat illum Valentini Monogenem ex patre Bytho & matre Sige: & quam∣vìs

excipiat contra nomen Monogenis, illud tamen facit non respectu Logi aut alterius post Logum Aeonis, sed Aletheiae tantùm, quae ex iisdem parentibus orta est. Ita & ipse, inquit, pater dicitur & initi∣umomnium, & propriè Monogenes. Atqui non propriè, quia non solus agnoscitur; nam cum illo processit & foemina verit as. Monogenes, quia prior genitus, quanto congruentiùs Protogenes vocaretur? Respectu Aletheiae scilicet, quae post eum sed ex iisdem Bytho & Sige processit: ratione autem ad reliquos Aeones habitâ propriè Monogenes dicebatur, quòd solus ille, reliquorum autem nemo, ex Bytho & Sige natus esset. Quinetiam hoc illi Monogeni adeò proprium & peculiare fuit, ut illi prae omnibus aliis Aeonibus exinde maxima privilegia accesserint. By∣thus illi soli, quòd ab ipso natus esset, notus fuit. Logus, utpote qui ab ipso non emissus est, ut nec à Sige, Propatora non cognovit, ideò quia ab ipso natus non est: quapropter caecus Aeon dictus est, qualis à Si∣ge emitti Bythi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non potuit. Irenaeus lib. 2. c. 48. Similiter autem rursus & de Logo tertiam prolationem ei à Patre donans, unde & ignorat magnitudinem ejus. Tertullianus cap. 9, Sed & hoc exce∣ptio personarum est, quòd solus ille Nus ex omnibus immensi patris frui∣tur notione, gaudens & exultans, illis utique moerentibus. Qui à Bytho & Sige emissus est ipsi Bytho similis & aequalis fuit: Logus au∣tem minimè, qui fuit in deminorationem emissus. Tertullianus cap. 7, Suscipit illa statim & praegnans efficitur & parit utique silentio Sige; & quem parit, Nus est, simillimum patri & parem per omnia. Irenaeus lib. 2. c. 24, Eum qui est à Nu Propatoris (ita lego) ipsorum emissus Sermo in deminorationem emissum dicunt. Nun enim perfectum à perfecto Bytho progeneratum jam non potuisse eam quae ex eo est emissionem facere perfectam, sed obcoecatam circa agnitionem & magnitudinem Patris, & Salvatorem symbolum mysterii hujus ostendisse in eo qui à nativi ate caecus fuit. Haec igitur sunt in Valentini Scholâ certissima dogmata. Nun, quia à Bytho & Sige emissus est, Bythum ipsum plenissimè cog∣novisse, illique aequalem & parem esse: Bythum autem & Sigen alios Aeonas progenerare noluisse, ideóque Nun Monogenem di∣ctum fuisse. Ut autem alii Aeones emitterentur, Nun etiam Archen & Patrem factum. Logum autem, qui ab eo progeneratus est, in de∣minorationem generari, eò quòd ex Bytho & Sige emissus non esset, ideóque Bythum prorsus ignorare, & Aeonem caecum dici. Patet ita{que} in Scholâ Valentini Logum à Bytho vel Sige emissum dici non po∣tuisse.

Blondellus, ut haec evitaret, miram nobis Aeonum genealogiam per∣texit, & Valentinianorum sententiam hoc modo effictam exprimit,

Supremum illi Aeonem somniantes 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dictum, qui ex 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 complexu geminam prolem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 suscepisset: rursus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 matri 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 genuisse fingebant. Haec igitur eorum Genealogia, ex Blondelli sententiâ,

Bythus — Sige.

Nus Veritas

Nus — Sige

Sermo, Vita.

Aliam fatetur exposuisse Patres; hanc autem accepisse se ait ex Fragmento libri Valentinianorum, quod ab Epiphanio Panario suo in∣sertum est. Haec ille in Praefatione ad Apologiam. In notis autem ad Epistolam Isaaci Vossii asserit librum eum esse ipsius Valentini, & secundum eum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à Nu & Sige immediatè processisse. Sed pri∣mò liber ille Valentino ipsi sine ullo fundamento ascribitur. Nam Epiphanius contra Valentinianos disputans & Fragmentum hujus li∣bri recitans, eum vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. non ejus sed eorum librum, alicujus scilicet Valentiniani, non ipsius Valentini; & ad finem Frag∣mentiaddit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & haec quidem ex parte librorum eorum inserta huc usque mihi dicta sunto. Imò falsissimò ipsi Valentino assignari certum est. Ejus enim propria sententia ab Irenaeo refertur, quae ab hujus libri delirio multùm discrepat; & Valentini discipulos tum à Magi∣stro tum à seipsis saepe dissensisse omnes nôrunt. Secundò, Aeonum genealogia quam Blondellus repraesentat in eo Fragmento minimè continetur, sed planè alia, nempe

Bythus — Sige

Pater

Pater — Sige

Veritas

Pater — Veritas

Homo, Ecclesia.

Sermo, Vita.

Blondellus quidem verba quaedam ex eo Fragmento ad suam genea∣logiam firmandam recitat, sed admodum dolosè: ea enim omittit quae ad rem maximè faciunt: nostra autem ex ipsis Fragmenti verbis sic di∣lucidè colligitur. Valentinianus ille primò Bythum & Sigen describens, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & haec illi commixta parit Patrem veritat is. Prima igitur emissio est quâ Pater veritatis ex Bytho & Sige generatur, quem & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocabant. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Postea autem Sige naturalem unitatem lucis proferens cum Homine (erat autem illis velle congressus) parit etiam Veritatem. Secunda igitur emissio est quâ Veritas ex Patre, seu Homine, & Sige generatur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (lego 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Postea Veritas maternam proferens lasciviam effeminavit Patrem suum ad seipsam, & congressi sunt invi∣cem incorruptâ mixtione, & immortali coitu, & parit tetradem spiritu∣alem prioris tetradis repraesentativam. Tertia igitur emissio est, qua secunda tetras, (Homo & Ecclesia, Sermo & Vita) ex Patre & Ve∣ritate generata est. Haec est genealogia Aeonum primae ogdoadis in Fragmento, libri Valentinianorum apud Epiphanium descripta: ex quo novam planè & hactenus inauditam Blondellus fecit, quam nec in eo Fragmento nec alibi reperias. Hanc autem ipse commentus est, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 suum ex Sige immediatè produceret; quod omnibus Valenti∣nianorum genealogiis repugnat. Et sententiam suam firmare videtur ex verbis quae sequuntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed si haec verba aliquid probarent, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à Sige non immedi∣atè productam docerent; sunt enim tantummodo priorum explicatio: in prioribus autem secunda tetras non immediatè a Sige, sed à Veri∣tate producitur: haec igitur ad sententiam Blondelli nihil omnino fa∣ciunt. Sed ut in illo Fragmento multa corrupta sunt, ita hic etiam lo∣cus mihi sanus non videtur: nam vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 immediatè praecedentem spectat, quae secundùm hunc Valentinianum ex Patre & Sige prognata est, & tunc aliquid ante se∣quentem vocem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 deest; vel pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 omnino legendum est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut haec praecedentibus conveniant. Frustra etiam huc ad∣vocat Blondellus corrupta illa verba Cyrilli in Catechesi 6. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Locus ille adhuc in mendo cu∣bat, nec ab Interprete intellectus est. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ita Graeca verba edita & distincta sunt: quae Joannes Grodecius sic interpreta∣tus est, Quòd Bythos, idest, profundum genuerit Sigen, id est, Silen∣tium, & de Sige procreârit Logon, qui Jupiter sit Gentilibus, & de∣terior ac inferior eo qui cum sorore sit mixtus. Sige enim Bythi filia di∣cebatur. Mira hic tradit interpres de Logo Valentiniano quisit Jupiter Gentilibus. Legit enimvero in MS. suo vocem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sed corruptè exaratam, quare & à prioribus & à sequentibus in Graecis distinxit, in Latinis autem utrique sententiae conjunxit, cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 componit, ac si scriptum esset 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (quemadmodum in MS. Oxoniensi legitur) cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 conjungit, ac 〈◊〉〈◊〉 eodem casu legeretur, atque ita omnia confundit. Si 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quidem legamus, sensus verborum hic perspi∣cuus est. Bythus genuit Sigen, & è Sige generavit Logum. Jove Gentilium hic pejor est, qui cum sorore mixtus est. Filia enim Bythi dicebatur Siope. Sed illa vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quae hunc locum adeò turbavit om∣nino necessaria non est, sive priora, sive posteriora verba respicias. Posterioribus non competit, quod Grodecius voluit. Cyrillus enim non Logon sed Bythum Jovi comparat. Prioribus neque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 com∣petit, neque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 necessarium est; nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 liberos procreare, quicunque tandem illi sint, satis ad hujus loci sensum exprimendum valet. Docet enim Cyrillus Jovem sorori mixtum fuisse, Bythum ex Filiâ suâ procreâsse liberos; quod turpius est. Quamvis mihi etiam∣num maximè arrideat, quod olim mihi ipsi in mentem venit, legendum scilicet esse non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ad modum, vel similitudinem Jovis, eâ ratione quâ Jupiter procreavit liberos, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 adverbialiter sumatur neque ad Aeonem Valentinianum omnino spectet. Certè si 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 admittamus, Cyrillum dogmata Valentini mirificè confundere dicendum est; neque excusatio Blondelli quic∣quam valet, quasi Bythum sen Propatorem cum Nu seu Patre Valen∣tinianos confudisse statuat. Nam si supponas hîc Patrem, seu Nun, pro Bytho & Propatore sumi debere, omnia adhuc erunt à Scholá Valen∣tini prorsus aliena. Bythus hîc dicitur genuisse Sigen, at Sigen à Nu generatum fuisse nemo unquam Valentinianorum somniavit. By∣thus dicitur ex Sige genuisse Logon. Valentiniani licet Nun velint Logon genuisse, nunquam tamen eum Logon ex Sige emissum ad∣mittebant. Bythus hic ex Sige tanquam ex filiâ suâ generat liberos: at si Valentinianus quispiam dicat Nun seu Patrem ex Sige Aeonem aliquem procreâsse, id factum non ex filiâ sed ex matre docebant. Loco igitur Cyrilli infelicissimè usus est Blondellus; & satis adhuc manifestum est à Valentino nunquam dictum fuisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Expositâ sententiâ, rationibúsque nostris adversùs Blondelli astu∣tias defensis, videamus quid Dallaeum moverit ut aliter sentiret. Ipsa haec verba in Valentinum ferri, ejusque delitium ferire non est, inquit̄, ut opinor, obscurius. Primùm quàm timidè, ut opinor, &, non obscurius! Imò verò certissimè obscurius, & ut opinor absurdius; quod ex Viri doctissimi probatione patebit luculentiūs. Ex Irenaeo quidem fabulo∣sam Valentini divinitatem exponit, eadémque Tertullianum, Epipha∣nium & alios tradere asserit. Haec nunc non excutio; sed num Ire∣naeus, vel alius quisquam in enarrandâ Valentini divinitate tradit Sigen peperisse Logon, aut Logon non dicit ab aliâ quàm Sige fuisse emissum? Hoc non dicit, quod omnino dicere debuit, si aliquid quod ad suam sen∣tentiam confirmandam valeret, afferre vellet. Sed ejus loco hoc tan∣tùm dixit, Quorum nemo est qui non à Sige eductum à Valentino Lo∣gon, vel immediatè ut à matre filium, vel certè mediatè ut ab aviâ nepo∣tem commemoret. Imò verò haec in hac re distinctio de mediatâ & im∣mediatâ eductione est vel ab ipso vel à Blondello excogitata; neque talis eductio ab ullo istorum Patrum est exposita: nemo 〈◊〉〈◊〉 vel mediatè vel immediatè Logon vel ex Sige vel ex alio Aeone eductum fuisse dixit. Haec distinguendi subtilitas & Valentini & Patrum aevo longè inferior esse cognoscitur; nec ibi adhiberi debuit ubi de nudâ eorum sententiâ quaeritur. Praeterea quorsum haec distinctio in duo membra, ut sit Logus vel filius Siges, vel nepos. An quisquam eorum quos commemorat Logon Siges filium nominat, aut ex Sige immedia∣tè educit, ut Dallaeus eum rectè Siges filium vocare possit? Dixit qui∣dem Irenaeus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Unigeniti filium, Siges filium non dixit. Ipse Irenaeum adducit ut ostendat ex Sige prodiisse Nun, Nun autem & suam Alethiam emisisse Logon, & eadem Tertullianum & Epi∣phanium docuisse asserit. Si autem haec vera sint, tum eorum nemo Lo∣gon à Sige immediatè ut à matre filiumeductum commemorat. Et tamen cùm ista tam infeliciter dixisset; ac si res jam confecta esset, inquit, Haec nobis 〈◊〉〈◊〉 satis est, ut quivis intelligat de hac Valentini Mataeolo∣giâ cogit âsse Epistolae ad Magnesianos Scriptorem. Cogitavit scilicet ille antiquus Scriptor priùs de mediatâ & immediatâ eductione Aeo∣num, vidit secundùm Valentini sententiam à Viris eadem scribentibus Logon è Sige vel ut matre, vel ut aviâ eductum, ideoque simpliciter ne∣gat Verbum ex silentio prodiisse. Haec rationis Dallaeanae summa, quàm absona, quàm detorta quis non videt?

Hactenus 〈◊〉〈◊〉 sententiam exposuit, nunc Autoris verba cum ejus placitis componit, ut eum de Valentino, cùm scriberet, cogitâsse probet. Primò hoc exinde colligit, quòd ait Deum esse unum. Mira haec probatio. Nonne causam satis justam habuit Autor Epistolarum

ut Deum unum diceret, qui saepe Christum Deum esse dixit? Nonne omnes Catholici ante Valentinum Deum esse unum saepe affirmarunt? Si quisquis dixit unum esse Deum de Valentino cogitavit, nemo ante Valentinum Catholicè scripsit. Sed nondum etiam liquet Valentinum Dei unitatem negâsse. Nam cùm Irenaeus ejus & sequacium omnium 〈◊〉〈◊〉 exposuisset, haec habet, lib. 1. c. 19. Omnes enim fere quotquot sunt haereses Deum quidem unum dicunt, sed per sententiam malam im∣mutant. Et rursus lib, 4. c. 58. Judicabit autem & eos qui sunt à Va∣leatino omnes, quia linguâ quidem 〈◊〉〈◊〉 unum Deum Patrem, & ex hoc omnia: ipsum autem qui fecerit omnia defectionis sive labis fru∣ctum esse dicit. Apertè igitur professus est Valentinus unum esse De∣um: & licèt Tertullianus eum tot Deos quot Aeonas fecisse rhetoricè pronunciet; ipse tamen Aeonas Valentini nihil aliud fuisse quàm sensus & motus; & in personales substantias à Ptolemaeo mutatos esse asse∣rit. Praeterea Epistolae Author hoc ipso loco unitatem Dei expressè adversùs Ebionaeos utitur, contra quos ex professo disputans docet Prophetas secundùm Christum vixisse, & ideo persecutionem passos esse dum ejus gratiâ imbutiessent, ut omnes agnoscerent, quòd unus Deus est qui manifestavit seipsum per Jesum Christum filium ipsius. Secundò, addit unum Deum, inquit, seipsum manifestâsse per Jesum. An hoc dicere non potuit nisi de Valentino cogitâsset? Quae nam ratio cogit hîc nos ad illius deliria confugere? Nonne haec satis perspicua sunt & ad Ebionaeos confutandos idonea, si Valentinus nunquam exti∣tisset? Nonne per se satis rectè dicta sunt licèt nullum omnino haereti∣cum perstringerent? Quemadmodum Clemens Alexandrinus Admo∣nitione ad Gentes locutus est de Christo Logo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quibus verbis ipsam Ig∣natii Epistolam in animo habens usus esse videatur. Non puto Virum doctissimum id velle 〈◊〉〈◊〉 aliter haec intelligi non possint, nisi ut Valenti∣num feriant: hoc tantùm, opinor, vult, haec verba omnes ejus nugas disjicere. Sed quis ei vel hoc concedet? An qui dicit Deum unum se per Christum manifestâsse satis omnia Valentini dogmata confutavit? Nonne idem potiùs dicit quod dixit Valentinus, qui ideo emissum Christum docuit, ut innominabilem & incomprehensibilem Patrem, quem unum Deum professus est, declararet? Tertiò, docet Author Jesum Christum esse Dei illius quise manifestavit Filium. Ergóne Va∣lentinum necessario respexit? Nemóne id asserere potuit qui ejus de∣liria non audiverat? At hoc cum Valentini fabulis non consentit. Re∣ctè: atque hinc fortâsse colligere possumus Autorem Epistolae non fuisse Valentinianum: nec aliud quicquam indè sequitur. Quartò, addit Christum Dei filium esse ejus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hinc rectè fortâsse colligatur

Autorem nostrum post S. Joannem Evangelistam scripsisse, post Va∣lentinum neutiquam. Jesum quidem & Christum à Verbo Valentinus divisit. Sed an haec omnia simul dicere, est Valentinum refutare? An eundem Jesum & Christum & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominare est illius impium deliri∣um disjicere? Non puto. Nam & ipsi Valentiniani eundem & Jesum & Christum & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominabant. Hoc disertè tradit Theodoretus lib. 1. c. 7. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Jesum indè produxerunt, quem & Servatorem appellant, & Christum Verbum. Ipse etiam Irenaeus tradit nobis per∣fectum fructum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Jesum, quem & Salvatorem vocari & Christum & Logon patronymicè, & omnia. Quintò, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sermonem aeternum di∣xit. Nempe Catholicè: sequutus est Apostolum, Ecclesiae vocem edi∣dit, & adversùs Ebionem usurpavit. Si Valentinus aeternum esse non credidit, ante eum Ebion 〈◊〉〈◊〉 esse negavit. Quorsum igitur Va∣lentinus huc advocatur, cùm ad manum sit Ebion contra quem Au∣tor Epistolae ex professo disputat? Sextò, de vero Dei 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 subjicit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Rectè, sic enim exegeticè dicit, quod antè dixerat, cùm eum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pronunciâsset. Ita Apostolum explicat, Ebionem refutat, Magnesianos praemunit; acsi diceret, Ver∣bum hoc quod de Christo dicitur aeternum est, non temporale, quale ex silentio oriri solet, nec nisi post silentium prodire; quod adver∣sùs Ebionem ejús{que} sequaces semper urgendum est: non ac si diceret, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 hunc nihil habere cum Valentiniano 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 commune, quem im∣postor à Sige exire fingebat. Neque enim hîc de Valentino agitur, sed de Ebione; importunè igitur ille hoc loco advocatur: neque Im∣postor ille unquam dixit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à Sige emissum esse, sed ex Mono∣gene, Bythi & Siges filio unigenito. Dallaeus ipse sententiam ejus ex Irenaeo delineavit, reliquosque eum sequi ait: nulla ibi Logi è Sige progeneratio: nulla itaque 〈◊〉〈◊〉 ad Valentinum allusio. Et sex Argumenta ex unâ sententiâ mirè conflata nè unius quidem vim habent.

Quare hoc loco satìs jam vexato atque detorto, 〈◊〉〈◊〉 tandem recolit, quae proximâ paulo antè periochâ de Christo Autor Epistolae dixerat; ut eo loco haeresin Valentini refutatam inveniat in quo Ignatius de nullâ haeresi disputat, sed tantùm Magnesianos monet, ut à Schismate caveant, & Christianam veritatem arctè amplexentur, quam particu∣latim explicat, dein argumento ab unitate Dei & Christi ducto ex∣ornat: quod & per se satìs proprium est, & vetustissimis scriptoribus familiare. Ita Cl. Alex. Admonitione ad Gentes repraesentat Chri∣stum Logon innumerabiles populos ad unitatem Ecclesiae in hunc mo∣dum

convocantem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita Paedagog. lib. 1. unitatem Ecclesiae mirificè depingit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. O miraculum mysticum! Unus quidem universorum Pater; unum autem & uni∣versorum Verbum; & Spiritus S. unus ac idem ubique. Una autem 〈◊〉〈◊〉 est mater virgo: mihi autem placet eam vocare Ecclesiam. Et Gentes etiam invitat ad hanc unitatem, tanquam unitati divinae con∣formem & ad illam tandem perducentem. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Festinemus ut in unā dilectionē multi co∣gamur secundum monadicae essentiae unionem. Analogicè unionem persequa∣mur bonam exquirentes unitatem. Quae est autem ex multis unio ex vocum 〈◊〉〈◊〉 & dispersione divinam capiens harmoniam unus 〈◊〉〈◊〉 concentus, unum chori ducem sequens & magistrum Verbum, in ipsâ ac∣quiescens veritate, dicens, Abba Pater. Haec igitur de uno Deo Patre, & uno Christo Logo doctrina, semper habita est per se satìs ad unita∣tem Ecclesiasticam premendam idonea. Non aliter hîc Ignatius, Omnes, inquit, in unum templum concurrite, ut in unum altare, in unum Jesum Christum, ab uno Patre exeuntem, & in unum existentem & reverten∣tem. Hîc Logon Valentini respexisse Autorem vult Dallaeus, cùm tamen de Verbo nihil dicat: conjungere itaque cum reliquis satìs ab hoc loco disjunctis & in alio argumento occupatis coactus est, ut aliquid ex utroque exculpat. Negat exire à Sige, dicit exire à Patre: ergò Valentinum ferit. Quo nihil dici potuit infeliciús. Si e∣nim sic Autor Valentinum respicit, non eum impugnat, sed sequitur; non ejus deliria refutâsse, sed potiùs amplexus esse videatur. Negat enim quod negavit, dicit quod dixit Valentinus. Negat Autor Episto∣lae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 exire à Sige Bythi conjuge? Negat & Valentinus, qui eum coecum Aeona depinxit, qualis ex Sige Bythi conjuge exire non potuit; & cùm in deminorationem emissus esset, eum ex aliis Aeonibus, Mono∣gene & Aletheia necessariò eduxit. 〈◊〉〈◊〉 Author 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 exire à Pa∣tre? Dixit & Valentinus; ex Monogene enim emissum tradit, Mo∣nogenes autem Valentino propriè Pater est. Ita Irenaeus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Tertullianus de Nu, Ita & ipse Pater dicitur, & initium omnium, & propriè Monogenes. Prima tetras ex ipsis Valentinianorum libris desumpta apud Epiphanium haecest,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ubi ex Patre & Veritate generatur Logos. Exivit igitur Logos secundum Valentinianos non à Sige, sed à Patre. Quare si Autor Epistolae illos haereticos in animo habuisset, nunquam negâsset, quod illi non affirmârunt; nunquam dixisset, quod illi dixerunt.

Sed si Valentinum non feriat, cùm exire à Patre scribit, ad eum certè collineat quòd ex uno Patre exire dicat. Minimè verò: non enim do∣cuit Valentinus Logon ex pluribus patribus exiisse. At, inquit, non dixit ab uno patre Nu, sed & à matre Aletheia. Praeclarum enimverò Ar∣gumentum! An eo minùs erat ex uno Patre, quòd esset etiam ex ma∣tre? De posteritate Abrahami Apostolus Heb. 11. 12, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Propter quod & ab uno orti sunt. Non igitur habuerunt ma∣trem qui ab Abrahamo descenderant? aut quia ab uno orti sunt, avum aut aviam habere non potuerunt? Nazianzenus Orat. 1. de Adamo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Erat scilicet Ada∣mus unus ille propator humani generis, quamvìs Eva etiam fuerit mater omnium viventium. Tam malis avibus hoc loco usus Vir doctis∣simus progreditur tamen, & postrema etiam verba [Jesum Christum in unum, Patrem 〈◊〉〈◊〉, existere & reversum esse] non aliò quàm in fictitium 〈◊〉〈◊〉 Christum destinata statuit. At postrema sen∣tentiae verba eundem sine dubio spectant quem ejusdem sententiae priora: eundem Autor intelligit à Patre exeuntem & ad Patrem rever∣tentem. Prioribus vult Dallaeus Valentini Logon feriri, posterioribus ejusdem Christum: cùm in Scholâ Valentini Logos & Christus sint prorsus & planè distincti. Non igitur utrumque, imò neutrum ferit. Utcunque sit ferri non potest, ut nos ad Valentini Logon & Christum rejiciat, & simul haec ab Autore Epistolae juxta S. Joannem scripta pronunciet. Quid enim opus est ut Valentinum respiceret, qui de S. Joannis mente exprimendâ cogitavit? Imò quid hoc ad generationem Logi, quod 〈◊〉〈◊〉 de 〈◊〉〈◊〉 sive adventu in mundum? ut superiùs eum locum exponendum esse docui.

Atque haec quidem omnia sunt quae Vir doctissimus attulit ut osten∣deret Autorem nostrum, dum haec scriberet, Valentinum ejúsque fabu∣las in animo habuisse: quorum nihil est quod assensum cogat vel ipso, opinor, judice; ut ego autem sentio, nihil quod quenquam vel leviter moveat, qui non eodem modo Ignatii Epistolas legerit quo Scripturas olim legebat Valentinus, ut omnia scilicet ad suum sensum trahat, & in proprium characterem convertat. Quod si cui liberet fa∣cere, quàm proclive esset Catholicum quemvis Patrem in Valentinia∣num convertere! Exempligratiâ sumo suavissimos Synesii Hymnos, in quibus haec lego, & quidem de Logo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Verbum, quod magno Cum Patrecano, Mens ineffabilis Gignit te Patris. Vides haec omnia esse ex Valentini scholâ. Habemus Patrem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tres primos Aeonas masculos. Valentinus ipse ita definivit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 itaque idem qui Bythus, ex Bytho Nus, ex Nu Logus. Purus putus itaque Valentinianus erit Synesius. Nam & quae sequuntur ex eadem officinâ esse videntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Primus ex primâ Prognatus radice; Radix autem omnium, Quae condita sunt post inclytum Tuum ortum. Primam enim Tetrada 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellabant, & Logum ex illâ eductum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Apud eundem lego, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Beatus, qui post fata In∣gressus Mentis vias, Bythum vidit divinâ refulgentem luce. Vides ut statuat summam beatitudinem in visione Bythi, eâque patefactâ per Nun. Quod & iterum exprimere in hunc modum videtur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Dum tent at In∣tueri splendorem Indefesso Bytho Fulgentem. Deum certè Patrem vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. An ipsi Valentinia∣ni aliter loquerentur? 〈◊〉〈◊〉 argumento probari posset Lucianum in Philopatri Valentinum perstrinxisse, ubi deridet doctrinam Tri∣nitatis. Ita enim Critias, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Cui respondet Triephon, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quis enim nescit Tetradem & Octonationem, & triginta Aeones Valentinianorum, qui etiam, teste Irenaeo, Tetradem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominabant? Quid quòd Triephon statim respondens dicat haec silen∣tio esse digna, ut saepe etiam in hac re Patres loquuntur? Scilicet si verba à Valentino secundum proprium characterem usurpata quoties apud alios scriptores leguntur eodem sensu apud eos accipiantur, quemcunque volumus aut hostem aut amicum Valentini faciamus. Ut illi Ignatium, ita ego Lucianum hostem, amicum autem Synesium feci. Pari jure utrumque factum est, hoc est, nullo.

Ut autem liquidò appareat has omnes Viri doctissimi explicationes & ad Valentini deliria allusiones non esse omnino vel necessarias vel opportunas, sed potiùs à mente & scopo Autoris prorsus alienas, imò commenta esse quae totam Ignatianae orationis seriem aliò violenter detorquent: locum ipsum integrum proponemus, & explicatione simpli∣cissimâ & ad rem quam volumus maximè accommodatâ ab importunis

glossis vindicabimus. Prior Perioche nihil aliud est quàm vehemens ex∣hortatio ad unitatem Ecclesiasticā, toties ab ipso, toties ab Apostolo in∣culcatā, tot encomiis à SS. Patribus ornatā; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut loquitur Chrysostomus. Sicigitur affatur Magnesios Igna∣tius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in concordiâ Dei studete omnia operari, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nihil sit in vo∣bis quod possit vos partiri. Uniamini Episcopo & praesidentibus. Ut Dominus sine Patre nihil fecit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, unitus existens, ueque per seipsum, neque per Apostolos; sicneque 〈◊〉〈◊〉 sine Episcopo & presbyte∣ris aliquid operamini. Sit, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 una oratio, una depreca∣tio, mens una, una spes. Rationem statim reddit & eam quidem Apo∣stolicam: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, unus Jesus Christus est, quo melius ni∣hil est. Ut S. Paulus Ephesios cohortans ut servent unitatem Spirit ûs in vinculo 〈◊〉〈◊〉, Vocati est is in un ā spe, Unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus, & Pater omnium, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, Theodoretus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita etiam & Ignatius idem argumentum prosequitur. Omnes igitur ut in unum templum convenite, (quibus verbis primitivam Ecclesiae unitatem in Actibus Apostolorum descriptam repraesentare videtur) in unum altare, in unum Jesum 〈◊〉〈◊〉, quem quoniam iterum proponit, latius de∣scribit, ab uno Patre 〈◊〉〈◊〉 & in unum existentem, & revertentem. S. Paulo S. Joannem adjungens, apud quem Christus ipse ait, Exivi à Patre, & veni in hunc mundum; iterum relinquo mundum, & vado ad Patrem. Ab unitate igitur Christi, & Dei Patris cum Apostolo ar∣gumentum ducit Ignatius ad commendandam unitatem Ecclesiasticam. Nam ut optimè observavit S. Chrysostomus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Beatus Panlus, admodum pru∣dens ac spiritualis, cum ad aliquid praestantius hortatur, ab iis quae in 〈◊〉〈◊〉 sunt exhortationem promit. Quare, cùm tota haec perioche nihil aliud sit quam exhortatio ad unitatem, eáque ver bis & sensibus Evan∣gelicis & Apostolicis expressa; cùm ab unitate Christi & Dei Patris in hac ipsâ re argumentum ducere solenne sit: importuna planè est de longè petitâ Haereticorum dogmatum expositione aut refutatione co∣gitatio; & animi Autoris ad suam hypothesin maximè attenti violenta distractio.

Altera vero quae sequitur perioche, & quidem satìs prolixa, tota quanta est ad haeresin evitandam comparata est. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Epistolâ ad Smyrnaeos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 unde Origeni 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vox adeò familiaris, quam malè transtulit

Hieronymus. Quales autem hi Heterodoxi sive haeretici 〈◊〉〈◊〉, con∣tra quorum dogmata Magnesianos praemunit, statim his verbis docet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non quòd Autor, quia post Clementem Alexandrinum scripsit, ut Blondellus voluit, commenta Valentinianorum antiqua five vetusta vocaret; pugnat hoc enim cum omnibus istius aevi scriptis quae haereticorum dogmata semper tan∣quam nova exagitant; sed instituta Judaica cum fabulis commixta, quae tanquam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 saepe ab Apostolo traducuntur. Ita ipse paulò pòst veteres Judaeos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in veteribus rebus conversatos esse dicit; ita Ephiphanius contra Ebio∣nem disputat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quòd non oporteat lavacris uti & consuetudinibus inutilibus. Quis autem unquam Valentinianorum fabulas tantùm diceret inutiles, de qui∣bus Irenaeus, Super 〈◊〉〈◊〉 est blasphema regula ipsorum. Licèt enim Philosophorum doctrinam, ex qua suam aliquatenus derivarunt, ali∣cubi veterem & 〈◊〉〈◊〉 vocet, eorum tamen mataeologiam & tanquam novam, & tanquam blasphemam condemnat. Ideóque Interpolator, sive Paraphrastes, sensum secutus, Autoris mentem his verbis expressit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, neque intendatis fabulis, & genealogiis interminatis, & Judaicis infla∣tionibus, locum S. Pauli respiciens ad Timotheum, cui etiam addidit illa ad Corinthios, vetera enim transierunt, & ecce facta sunt omnia nova. Nullam certè aliam hujus loci expositionem patitur ratio ipsa exhortationis quae immediatè subjungitur, Si enim usque nunc secun∣dum Judaismum vivimus confitemur gratiam non recepisse. Nisi enim priora de Judaismo intelligantur, haec planè erunt ridicula. Quor∣sum, quaeso, haec nisi illis fabulis vetustis & inutilibus ad Judaicum vitae characterem Christianos revocarent Haeretici illi contra quos disputat? At nihil tale docuit Valentini Schola: qui tam abjectè de Demiurgo scripsit, ad Legem Mosaicam discipulos nunquam revoca∣vit. Ebionaei hoc urgebant, qui Christum ipsum Judaicis ritibus obedientem fuisse observabant, & illius exemplo Christianos omnes ad eosdem ritus observandos obligare voluerunt. Hi enim docue∣runt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Legis observatio∣nem sibi omnino necessariam ducebant, quasi per solam in Christum fi∣dem vitámque ex eâ fide traductam salutem consequi non valerent, Euseb. lib. 3. c. 27. Ut ab his igitur caveant Magnesianos monet Ignatius; quippe Ebion in Asiâ suum dogma disseminaverat, tra∣dente Epiphanio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Contra hosigitur Judaizantes & propriè & fusè disputat. Divinissi∣mi enim prophetae, inquit, secundum Christum Jesum vixerunt, propter hoc & persecutionem passi sunt inspirati à gratiâ ipsius. Unde firmis∣simè 〈◊〉〈◊〉, adeò ut nè quidem ab incredulis ipsis haereticis negari possit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quòd Deus quem illi coluerunt unus & idem sit, qui se per Jesum Christum revelavit, cujus illi gratiâ repleti erant: Jesum, inquam, Christum Filium suum, non talem qualem illi docent, (〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, hominem nudum, simplicem, aut vulgarem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, secundum electionem filium Dei vocatum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quem dicunt non à Deo Pa∣tre genitum,) sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui ipsius Dei Verbum est aeternum, secundum illud S. Joannis, In principio erat Verbum, Verbum, inquam, tamen aeternum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 neque enim vulgare aliquod verbum est, quale est hominis scilicet aut cujuslibet creaturae, quod ex silentio prodire solet, adeóque aliquid praecedens agnoscere, sed Verbum Dei Deóque coaeternum. Haec au∣tem directè Ebionaeos feriebant, quorum etiam illi qui caeteris me∣liores esse videbantur, qui Christum ex virgine & Spiritu S. geni∣tum esse non negabant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈◊〉〈◊〉 cùm Christum utpote Deum Verbum & sapienti∣am ante omnia substititisse minimè fateantur, adeóque sanctissimos prophetas illius gratiâ inspiratos fuisse negent, in eandem cum pric∣ribus impietatem delapsi sunt; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, praesertim cùm corporales legis Mosaicae caeremonias perinde ac illi accuratè custodi∣ant, ut docet Eusebius. Quare ab Epiphanio etiam observatum est, quòd S. Joannes, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, refutat Ebionaeos omnibus modis, dicens, quòd in principio erat Ver∣bum, & Verbum erat apud Deum, & Verbum erat Deus. Certè si Joannes illis, etiam Ignatius his verbis Ebionaeos refutat; ne∣que id 〈◊〉〈◊〉 patere potest quàm ex iis quae immediate & eos∣dem apertè feriunt. Si igitur, inquit, illi divinissimi Prophetae in veteribus 〈◊〉〈◊〉 conver sati in novitatem spei venerunt, non sabbati∣zantes 〈◊〉〈◊〉 secundum 〈◊〉〈◊〉 vitam viventes, &c. quomodo nos poterimus vivere sine illo, cujus & Prophetae discipuli existentes spi∣ritu ipsum ut Doctorem expectabant? Cùm igitur haec omnia quae in hac perioche continentur tam directè Ebionem feriant, cùm nè

minima quidem sententiola otiosa sit aut aliò spectans, sed cuncta confertim & conglobatim Haereticum eum petant, & jugulent; nullus omnino deliriis Valentinianis locus esse potest. Unde haud in∣juriâ nobis posita videtur Assertio secunda, Nec verba ipsa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nec alia ulla his duabus periochis contenta, ad Valentinum omnino spectare, adeóque ea sine violentâ verborum detorsione ad illius haeresin exponendam aut refutandam applicari non posse.

CAP. VI. Assertio tertia, Haeresin hanc Valentino fuisse antiquio∣rem, & à Veteribus Gnosticis acceptam. Idem asseritur ablrenaeo, Tertulliano, Epiphanio, & Theodoreto. Osten∣ditur Bythum & Sigen inter Gnosticorum veterum combinationes fuisse, contra Blondellum. Probatur eosdem & Nun & Aletheian ex Bytho & Sige edu∣xisse, ex Nu verò vel Anthropo Logon, contra Dallae∣um. Tria Dallaei argumenta in contrarium adducta refelluntur.

QUamvìs expositâ comprobatáque Assertione se∣cundâ Adversariorum argumento satisfecisse mihi videar: tertiam tamen adjungendam pu∣tavi. Licèt enim mihi persuasissimum sit, Auto∣rem Epistolarum aut Valentinum ipsum, aut haeresin ejus nunquam disertè respexisse, idque putem à me esse satìs apertè demonstratum; ta∣men nè quis in animis eorum, qui Salmasii, Blondelli & Dallaei rationibus hactenus assueti sunt, scrupulus haere∣at, & nè nostros etiam Usserium, Vossium & Hammondum deserere videar, quorum responsiones firmissimas esse credo, eas resumere at{que} confirmare statui: adeò ut, si quis adhuc sit qui existimat Autorem ad haeresin quam amplexus est Valentinus collineâsse, nè hoc quidem quicquam valeat ad violationem temporum ostendendam, vel autorita∣tem Epistolarum ullo modo elevandam. Assero enim tertiò, Hanc ipsam haeresin Valentino fuisse antiquiorem, & à vetustioribus Gnosti∣cis derivatam; eámque prae aetate respicere potuisse S. Ignatium Martyrem, quatenus fuit ab antiquioribus Gnosticis prolata, & ante∣quam in Valentini Characterem fuit transformata: ut necesse non sit ad Valentinum hîc recurrere. Nam & ipse Dallaeus, Si quis, inquit, sit Valentino vetustior, qui hoc ita posuerit, fatebor ad hoc, ut horum quae attulimus Epistolae verborum rectus aliquis & legitimus consti∣tuatur

sensus, nullâ nos necessitate cogi ad Valentini haeresin recur∣rere.

Hanc igitur Assertionem luculentissimis Veterum qui de hac haeresi disseruêrunt testimoniis probatam dabo: nemo enim eorum est qui Valentinum veterem opinionem resuscitâsse non disertè tradat. Irenae∣us lib. 1. c. 5, Qui enim est primus, ab ea quae dicitur Gnostica haerefis, antiquas in suum characterem doctrinas transferens Valentinus, sic diffi∣nivit. Antiquae igitur doctrinae fuerunt quas in characterem suum Va∣lentinus transtulit. Idem lib. 2. c. 18, Haec autem quae diximus de sen∣sûs (id est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) emissione, similiter & adversùs eos qui à Basilide sunt aptata sunt: & adversùs reliquos Gnosticos, à quibus & hi initia emissionum accipientes convicti sunt in primo libro. Generationem igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & emissionum aliarum initia à Basilide & reliquis Gnosticis ac∣cepit Valentinus. Idem eodem Capite, De eâ autem quae est ex his se∣cundâ emissione Hominis & Ecclesiae ipsi patres corum falsò cognominati Gnostici impugnant adversùs invicem, sua propria indicantes, & malos fures semetipsos convincentes. Querebantur igitur Gnostici Valentinia∣nos tanquam fures sua surripuisse, & quidem fures eò pejores quòd malè in proprium characterem ea transtulissent. Post Irenaeum sta∣tim Tertullianus de Valentino, Cujusdam veteris opinionis semennactus Colarbaso viam delineavit. Adquem sensum intelligenda videntur illa quae lib. de Animâ, cap. 18. habet, Relucéntne jam haeretica 〈◊〉〈◊〉 Gnosticorum & Valentinianorum? Epiphanius etiam, cùm quatuor sibi de Valentino dicenda proposuisset, unde venit, quando vixit, quae ejus doctrina, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & à quibus argument a sumpsit, eorum ultimum his verbis expressit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ipse 〈◊〉〈◊〉 Ethnicam poë∣sin animo suo concipiens, & ab iis qui cum ipso & ante ipsum à veritate lapsi sunt, sententiam mutuatus, &c. Quiautem illi Haeretici fuerint à quibus deliria sua Valentinus hausit, idem ostendit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Valentinum. intelligo & illius doctrinam, quae à speciosâ illâ Gnosticorum professione prodiit. Licèt enim Epiphanius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Valentinum appellet, doctrinam tamen suam eum à Gno∣sticis hausisse tradit, ideóque eorum nomen sibi & suis imposuisse saepi∣us observat. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ad haeresin Valentinianorum 〈◊〉〈◊〉, qui Gnosticorum nomen sibi imposuerunt. Et paulò pòst, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & omnes Gnosticos semet appellabant, & Valentinus, inquam, & qui

illum 〈◊〉〈◊〉 Gnostici. Et rursus de eodem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hic enim ad multos sua somnia spargens, Gnosticum seipsum appellans, &c. Post Epiphanium Theodoretus cùm haereses Simonis, Menandri, Saturnili, Basilidis, Carpocratis, Prodici{que} explicatas dedisset, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ex his omnibus haeresibus Valentinus accipiens materiam inter∣minabiles fabulas composuit.

Cùm aliqua ex his testimonia in Appendice Ignatianâ citâsset Usse∣rius noster, Epistolâ ad eum scriptâ ab Hammondo editâ haec reposuit Blondellus, Irenaei nostri, quo 〈◊〉〈◊〉 niteris, locus, quod nunquam negavi, docet Valentinum aliorum exemplo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 suas effinxisse. Blondellum sequitur Dallaeus, Illud ego quidem ex hoc 〈◊〉〈◊〉 loco & aliis Theodoreti & Epiphanii similibus locis legitimè confici & colligi concedo, ipsam rerum sylvam atque materiam ex qua Valentinus 〈◊〉〈◊〉 composuit, jam apud vetustiores partim Gnosticos 〈◊〉〈◊〉, partimetiam poët as aut philosophos Ethnicos fuisse. Habemus igitur hoc ab illis con∣cessum, Valentinum aliorum exemplo syzygias effinxisse, ipsámque re∣rum sylvam atque materiam à vetustioribus Gnosticis hausisse. Potuit itaque Ignatius verus ad eam haeresin alludere quam postea amplexus esse dicitur Valentinus, si sylvam & materiam ejus spectes; ea enim haereseos materia aetate Ignatii à vetustioribus Gnosticis promulgata fuerat. Atque hactenus consentimus. In illâ autem sylvâ, inter Vetu∣stiorum syzygias reperiri potuerunt Aeones illi, quos respexisse volunt Epistolae autorem, Sige scilicet & Logos.

Sed excipit Blondellus, Alios Valentino priores Profundi & Silen∣tii combinationem induxisse non modò tecum, (ita Usserium alloqui∣tur) non affirmat Irenaeus, sed mecum, si quid capio, ex professo negat, cùm proprium Valentini characterem combinationem illam protulisse re∣fert. Dallaeus paulo aliter hanc rem tractat, & in eo argumenti vim collocat, quòd nemo ante Valentinum Verbum è Sige eduxerit. Sed quocunque modo responsiones suas efformant, elabi non possunt. Cùm asserit Blondellus Irenaeum ex professo negare Gnosticos veteres Profun∣di & Silentii combinationem induxisse, cùm proprium Valentini Characterem combinationem illam protulisse refert, id omnino affir∣mat quod ex eo Irenaei loco, quem adducit, exculpi non potest. An qui dicit, Qui enim est primus, ab eâ quae dicitur 〈◊〉〈◊〉 haeresis, antiquas in suum characterem doctrinas transferens Valentinus sic diffinivit, Dua∣litatem quandam innominabilem, cujus quidem aliquid vocari inenarra∣bile, aliud autem Sigen, negat Gnosticos veteres Profundi & Silentii combinationem induxisse? aut illud affirmat unde ea negatio sequa∣tur,

scilicet, proprium Valentini characterem combinationem illam Profundi & Silentii protulisse? Ego nec priorem negationem, nec posteriorem affirmationem in verbis Irenaei reperio; imo nè nomen Profundi, sive Bythi inter Aeonum nomina eò loci invenio, nisi post∣quam triginta Aeones jam enumerati essent; quod nunquam certè fe∣cisset Irenaeus, si nomen Bythi à Valentino primitus inventum & illius characteri peculiare fuisset. Miror equidem talem virum, qualem fuisse Blondellum volunt, tam securè támque supinè adversùs Armachanum disputásse. Asserit Irenaeus Valentinum antiquas Gnosticorum doctrinas in suum characterem transtulisse, non autem eam solam, sed & reli∣quas breviter percurrit, totámque Valentini mataeologiam summa∣tim perstringit. Si igitur eo loci Irenaeus negat veteres Gnosticos pri∣mam combinationem induxisse, idem pariter de omnibus dicendum erit. At si nulla ex illis combinationibus à Veteribus accepta sit, ubi erunt illae antiquae doctrinae quas in suum characterem transtulisse Va∣lentinum tradit Irenaeus? ubi illae syzygiae, quas aliorum exemplo eum effinxisse fatetur Blondellus? ubi illa sylva & materia, ex qua sua ille composuit, docente Dallaeo? aut quid à Gnosticis hausit, si ipsius character combinationes omnes totámque mataeologiam protulit?

Sed relictâ concertatione sententiam nostram confirmabo, osten∣dámque primò, adversùs Blondellum, primam Valentini combinatio∣nem, Bythi scilicet & Siges, fuisse à vetustioribus Gnosticis haustam: secundò, adversùs Dallaeum, Logon etiam fuisse à Nu productum, qui à Sige emissus est, secundum Gnosticos vetustiores. Irenaeus in praefatione libri secundi argumentum libri primi repetens profitetur se Valentinianorum eorúmque qui à Simone sunt Gnosticorum doctri∣nas exposuisse: in hoc autem promittit se eversurum omnem eorum regulam. Quod ut fiat, oportet, inquit, absconditas ipsorum conjuga∣tiones per manifestarum conjugationum indicium & ever sionem Bythum dissolvere. Bythus igitur tam ad veterum Gnosticorum quàm ad Valentinianorum regulam pertinebat. Titulus XXXII Capitis lib. 1. hic est, Quae sint Gnosticorum genera, & quae secundum eos sententiae; certè de Simonianis ibi agere Irenaeum satìs ex priore capite patet. Alii autem, inquit, rursus portentuosa loquuntur: esse quoddam pri∣mum Lumen in virtute Bythi beatum & incorruptibile & intermina∣tum. Hos autem Simonianos Valentino vetustiores fuisse 〈◊〉〈◊〉 indi∣cant verba Capitis sequentis, A talibus matribus, & patribus & 〈◊〉〈◊〉 eos qui à Valentino sunt, sicut ipsae sententiae & 〈◊〉〈◊〉 ostendunt eos, necesse fuit manifestè arguere. Hoc autem & alio Irenaei loco lib. 1. c. 19. clarè 〈◊〉〈◊〉, Cùm sit igitur adversùs omnes haereses detectio 〈◊〉〈◊〉 convictio varia & multifaria, & nobis propositum 〈◊〉〈◊〉 omni∣bus

iis secundum ipsorum characterem contradicere; necessarium arbi∣trati sumus priùs referre fentem & radicem eorum, ut sublimissimum eorum Bythum cognoscens intelligas arborem de qua defluxerunt tales fructus. Fuit igitur in fonte & radice doctrinae Gnosticae Bythus. Fuit autem Sige aut Bytho 〈◊〉〈◊〉, aut fortasse nomen ejus illo By∣thi antiquius; ipsi 〈◊〉〈◊〉 Simoni aderat Ennoea, quae & Sige, & quidem ab initio Sige appellata, ut ostendit Eusebius de Eccl. Theologiâ lib. 2. cap. 9, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Secundum illum impio∣rum haereticorum Principem, qui impia dogmatizans pronunciavit di∣cens, Erat Deus & Sige. Et de primâ syzygiâ Bythi & Siges, tanquam ab omnibus Veteribus Gnosticis, non Valentinianis tantum, agnitâ loquitur Irenaeus lib. 1. c. 5. Nam cùm novam quandam archegonon octonationem ab aliquibus Valentini discipulis excogitatam notâsset, has volunt, inquit, virtutes fuisse ante Bythum & Sigen, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Vetus Interpres pro suâ in Graecis imperitiâ, ut perfectorum perfectiores appareant, & Gnosticorum magìs Gnostici viri. Et statim exclamat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel ut in Latinis legimus, O pepones, sophistae vituperabiles, & non viri. Respondet ad hunc locum ab Hammondo olim adductum Dal∣laeus, & Gnosticos hîc restringit ad Valentinum & similes Axionico discipulos, si regulas Magistri integras nullis auctariis interpolatas custodiebant: quare autem ad hos restringat rationem nullam affert. Fateor equidem Valentinum & similes Axionico discipulos seipsos ap∣pellâsse Gnosticos: sed quare hi soli hoc loco sub nomine generali Perfectorum & Gnosticorum intelligi de beant, aut quomodo rectè possint non video. Valentinus unicus fuit, & hujusmodi discipuli qui eum per omnia sequerentur, nec aliquid inventisejus adderent, Ire∣naei aetate, admodum pauci fuerunt: Tertulliani certè aevo solus ex iis Axionicus remansit. Quàm ignava igitur esset haec exprobratio, quòd paucis quibusdam & particularibus Gnosticis videri vellent per∣fectiores & magìs Gnostici! Praesertim cùm objectio in Secundianos, & Ptolemaicos, & Marcosios ac reliquos omnes quotquot aliquid Valentini doctrinae addidere quadraret: illi enim omnes Magistro suo & talibus discipulis sapientiores & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 videri voluerunt. Quare igitur Irenaeus his qui aliam octonationem excogitârunt illud exprobrat, quare statim in exclamationem illam erumpit, si paucis tantùm quibusdam sapientiores se venditarent? Imò verò haec arche∣gonos octonatio non tantùm à Valentino & Axionico similibus disci∣pulis, sed & à combinationibus reliquorum, qui ex scholâ Valentini prodeuntes ab eo in multis recesserunt, & à doctrinis omnium vetusti∣orum

Gnosticorum discrepabat, & eo genere fictionis universas lon gè superabat. Voluerunt igitur illi qui haec excogitârunt omnibus omnino ante se Gnosticis sapientiores videri: idque cum indigna∣tione quadam & irrisione exprimere voluit Irenaeus. In eandem sen∣tentiam interpretor quae Epiphanius de Ptolemaeo tradit, qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm & Gnosticorum, & Valentinianorum haeresin amplecteretur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, alia praeter ea quae à magistris, sive Gnosticis, sive Valentinianis, acceperat fingens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, duas conju∣ges Deo, quem illi, tum Gnostici tum Valentiniani, Bythum vocabant, attribuebat. Hoc quippe doctrinae Gnosticorum veterum & Valentini∣anorum adjecit Ptolemaeus; quòd cùm 〈◊〉〈◊〉 unam tantum conjugem Bytho suo, Ennoeam scilicet, aut Sigen affinxissent, ille etiam Thele∣ma seu Voluntatem eidem connubio junxit. Neque verò ego dubito quin Basilides Gnosticus ante Valentinum in primâ suâ combinatione Sigen habuerit, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 suam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocaverit. Ille enim docuit, teste Irenaeo lib. 1. c. 23, non oportere omnino ipsorum mysteria effari, sed in abscondito continere per silentium. 〈◊〉〈◊〉 illud per silentium tran∣stulit fidelis sed imperitus Interpres, ac si scriptum fuisset Graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm verisimillimum sit scriptum fuisse ab Irenaeo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, propter Sigen: ut loquitur Tertullianus, sed in∣tercessit mater Sige, illa scilicet, quae & ipsis haereticis suis tacere prae∣scribit. Luculentissimum denique testimonium est quod nobis praebet Gregorius Nazianzenus Oratione XXIII, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cùm Simones & Marciones, & Valentini & Basilidae & Cerdones, 〈◊〉〈◊〉 etiam & Carpocrates, & omnes eorum nugae & praestigiae, po∣steaquam rerum omnium Deum perdiuturno tempore secuissent, bellúm{que} pro Bono adversùs Creatorem gessissent, suomet, ut aequum erat, Pro∣fundo 〈◊〉〈◊〉 ac Silentio traditae fuerunt. Ad quem locum Elias Cre∣tensis haec antiotat, Ac Simoniani quidem octonarium numerum ob Aeones eos quos colebant honore prosequebantur. Nugabantur enim By∣thum cum suâ Sige congressum Mentem & Veritatem genuisse, &c. Et Nicetas ad Orationem XLIIII, Simoniani quidem octonarium pro∣pter octo illos Magistri sui Aeones honori habebant. Etenim ex 〈◊〉〈◊〉 cum Sige congressu Mentem ac Veritatem procreatas esse fabula∣tus est, atque ita primos parentes, ut jam dictum est, Bythum & Sigen

confinxit. Bythum igitur & Sigen inter Aeones suos habuisse veteres illos ante Valentinum Gnosticos dixere quamplurimi, non habuisse ante Blondellum, opinor, nemo dixit. Et quidem non tantùm primas syzygias à Vetustioribus Haereticis accepisse Valentinum, sed & earum etiam nomina continuâsse vel illud suadet, quòd cùm novas illis no∣menclaturas addidisset Epiphanes, Monoteta & Henoteta, Monada & Hen, statim exclamet Irenaeus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, rationem reddens, quo∣niā ipse nomina posuit figmento quae à nemine altero posita sunt. Hoc enim tantâ admiratione dignum non fuisset, si Valentinus paulo ante Epipha∣nem eidem Tetradi nova prorsus nomina & antè inaudita imposuisset.

Secundo, Logon etiam fuisse inter 〈◊〉〈◊〉 veterum Gnosticorum nu∣mina, & per syzygias aliquas à Sige ad eum perventum esse, ut in Scho∣lâ Valentini, pariter probabimus: quod satìs est ad sententiam no∣stram adversùs Dallaei objectiones confirmandam. Neque enim Gno∣stici illi neque Valentinus ipse disertè unquam dixit Logon è Sige emis∣sum esse. Basilides inter Gnosticos fuit Valentino vetustiores, at ille de Logo pariter ac Valentinus sensit. Theodoretus Haeret. Fab. lib. 5. c. 11, cùm Valentini de Verbo sententiam recitâsset, haec addit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Basilides quoque similiter alium Unigenitum, aliud Verbum, & aliam dixit esse Sapientiam. Ideo autem Monogenem & Verbum similiter distinxit, quia Verbum ex Monogene similiter edu∣xit. Ita Irenaeus de Basilide lib. 1. c. 23. ostendit Nun primò ab 〈◊〉〈◊〉 natum Patre, ab hoc autem natum Logon. In Scholâ igitur Gnostico∣rum veterum Logus ex Nu, Nus à Bytho; planè ut in Scholâ Valen∣tini. At Basilides & illi Gnostici inter quos ipse fuit neque Bython ne∣que Nun sine 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 suis Aeonem ullum procreâsse docuerunt. Ba∣silides enim Menandri discipulus fuit, qui syzygiam Patris Incogniti, & Ennoeae tradidit; ejúsque sententiam Basilides non concidit, sed in immensum extendit. Quare cùm Irenaeus adversùs Valentinianorum primum ordinem emissionis, quo emissum aiunt de Bytho & hujus Ennoea Nun & Alethian, lib. 2. c. 16, disputare aggressus esset, capite 18 ita concludit, Haec autem quae dicta sunt de Sensûs (id est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) emissione, similiter & adversùs eos qui à Basilide sunt aptata sunt, & adversùs reliquos Gnosticos, à quibus & hi initia emissionum accipientes convicti sunt in primo libro. Illa autem initia emissionum quae à priori∣bus Gnosticis derivârunt Valentiniani quae fuerint porro quaerendum est. Elias Cretensis primam Valentini octonationem ab iis deductam asserit: de Simonianis enim agens, inquit, Ac generis principes Aeo∣nes, Bythum & Sigen fingebant, ab his autem secundos Mentem & Ve∣ritatem, ab his tertios Sermonem & Vitam, ab his denique quartos Ho∣minem

& Ecclesiam. Eadem tradit & Nicetas; uterque sanè asserit Valentinum primam Ogdoada à Simonianis accepisse, decada autem & duodecada de suo addidisse: quod etiam ex Irenaeo confirmatur. Ille enim cùm emissionem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ordine 〈◊〉〈◊〉, & ad emissionem Hominis & 〈◊〉〈◊〉, qui primae Ogdoadis postremi Aeones fuere, per∣venisset, lib. 2. c. 18 notat Valentinianorum Parentes, vetustiores Gnosticos furti malè facti eos accusâsse. De eâ autem quae est ex his secundâ emissione Hominis & Ecclesiae ipsi patres eorum falsò cognomi∣nati Gnostici impugnant adversùs 〈◊〉〈◊〉 sua propria indicantes, & malos fures semetipsos convincentes: aptabiles esse 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 di∣centes utì verisimile ex Homine Verbum, sed non ex Verbo Hominem emis∣sum, & esse Hominem Verbo anteriorem, & hunc esse quiest super omnia Deus. Gnostici igitur fuerunt 〈◊〉〈◊〉 parentes; ab illis hi primas tres syzygias apertè sumserunt, sive furati sunt; neque haec malè ferebant Gnostici: sed mali furti eos accusabant, quod syzygiam Hominis & Ecclesiae post illam 〈◊〉〈◊〉 & Vitae posuerint; unde post Va∣lentinum multiejus discipuli à Gnosticis admoniti Magistri sui ordinem immutârunt, & Hominem & Ecclesiam ante Verbum & Vitam posue∣runt, atque ita Logon à Sige longiùs semoverunt.

Haec cùm à nobis adeò firmè probata sint, nihil aliud restat, nisi ut argumentis Viri doctissimi, quibus contrarium probare nititur, re∣spondeamus. Primum autem in hanc formam satìs commodam com∣pegit,

〈◊〉〈◊〉 ante Valentinum docuit alium esse Deum praeter Creatorem.

Omnes qui Bythum & Sigen induxerunt docuerunt alium esse Deum praeter Creatorem. Ergo,

Qui Bython & Sigen inducerent ante Valentinum nulli fuerunt. Hujus Syllogismi Minorem admitto: concedo omnes qui hos Aeones praedicabant, Demiurgum sive Creatorem alium praeter summum & aeternum Deumagnovisse, adeóque alium Deum praeter Creatorem docuisse. Majorem autem nego & apertè falsam esse pronuncio. Ante enim Valentinum 〈◊〉〈◊〉 negabant Deum summum creâsse mundum, adeó{que} praeter Creatorem alium Deum esse docuerunt. Ante Valenti∣num Basilides; de quo ita Tertullianus, In 〈◊〉〈◊〉 quidem Angelis & qui hunc fecerunt mundum 〈◊〉〈◊〉 ponit Judaeorum Deum, id est, Deum Legis & Prophetarum, quem Deum 〈◊〉〈◊〉 sed Angelum dicit. Ante Basi∣lidem Saturninus, Angelos fecisse mundum & Judaeorum Deum unum ex Angelis esse dixit. 〈◊〉〈◊〉 igitur duo discipuli Menandri alium docue∣runt Deum praeter Creatorem. Ante Saturnilum Cerinthus non à pri∣mo Deo 〈◊〉〈◊〉 esse mundum docuit, sed à virtute quadam valde separa∣tá & distante ab eá Principalit ate quae est super universa & ignorante

eum qui est super omnia Deum. Haec autem fuit ipsissima opinio Va∣lentinianorum, qui idem de Demiurgo suo prodiderunt. Sed quid sin∣gulos haereticos nomino? Omnes Gnostici idem docuerunt, non mi∣nùs quàm Valentinus. Irenaeus lib. 5. c. 26, Qui ergò blasphemant Demiurgum, vel ipsis verbis & manifestè, quemadmodum qui à Mar∣cione sunt, vel secundum eversionem sententiae, quemadmodum qui à Va∣lentino sunt & omnes qui falsò dicuntur esse Gnostici. Idem lib. 2. c. 56, Et nullum alium omnium esse Deum, sed solam esse Omnipotentis appel∣lationem, & adversùs eos qui sunt à Marcione, & Simone & Menan∣dro, & quicunque alii qui similiter dividant eam quae secundum nos est conditionem à Patre, similiter 〈◊〉〈◊〉 ad eos adaptatum. Idem lib. 4. c. 14, Hic autem est fabricator coeli & terrae, quemadmodum ex ser∣monibus ejus ostenditur, & non is qui à Marcione, vel à Valentino, aut à Basilide, aut à Carpocrate, aut Simone, aut reliquis falso cognomine Gnosticis adin ventus est falsus Pater. Qui locus Irenaei Gnosticos cum Simone conjungens (quos alibi nunc Simonis nunc Menandri discipu∣los vocat) non tantùm id quod volumus probat, sed & ostendit eos qui Gnostic â peste Apostolica tempora maculata fuisse docuerunt, non suis conjecturis sed Veterum authoritate niti. Et utrumque confirmatur ab eodem Irenaeo lib. 3. c. 11, Hanc 〈◊〉〈◊〉 annuncians Joannes Do∣mini discipulus, volens per Evangelii annuntiationem auferre eum qui à Cerintho inseminatus er at hominibus errorem, & multo priùs ab his qui dicuntur Nicolaitae, qui sunt vulsio ejus quae falsò cognominatur Scien∣tia; ut confunderet cos & suaderet cos, quoniam unus Deus qui omnia fecit per Verbum suum, & non quemadmodum illi dicunt, alterum qui∣dem Fabricatorem, alium autem Patrem Domini. Si enim Cerinthus antequam S. Joannes Evangelium scripserit, Fabricatorem, id est, Demiurgum alium à Patre Domini; simulto priùs idem docuerint Ni∣colaitae; si Nicolaitae Gnosticorum vulsio fuerint, (hoc est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut puto; Gloss. V. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, avulsum. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, avulsus; ut saepe loquitur Epiphanius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 utrumque sequitur, & ante Valentinum aliquos docuisse alium esse Deum praeter Creatorem, & Gnosticos Apostolica tempora con∣taminâsse. Quales erant Simon & Cerinthus Nazianzeno 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut osten∣dimus; quales Hymenaeus & Philetus Epiphanio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, alium Deum annunciantes, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & dicentes mundum non à Deo esse factum, sed à Principatibus, ac Potestatibus. Post haec adeò aperta

testimonia quis credet neminem ante Valentinum docuisse alium esse Deum praeter Creatorem? praesertim cùm ad eam propositionem con∣firmandā nihil aliud attulerit Vir doctissimus, nisi illa verba, Si Tertul∣lianum audimus. At Tertulliani verba contra Veterum consensum pre∣menda non sunt; neque dicendum, Valentinum & Marcionem solos & primos haec docuisse ex solius Tertulliani autoritate, qui alibi primum Marcionem haec asseruisse ait, cùm tamen ipse Cerdonem Marcionis Magistrum agnoscat. Habuit, inquit, & Cerdonem quendam informato∣rem scandali hujus. Cùm enim Valentiniani & Marcionitae Tertulliani aevo maximè celebres Haeretici fuerint, quoties de Haeresibus disputat, ad eos fere collineat, & Valentinum ac Marcionem quasi principes ferit: quamvìs & ipse praecoquos & abortivos Marcionitas sub Apostolis agno∣scat, Docetas scilicet; poterat autem & alios cum Veteribus agnoscere Demiurgū à Deo dividentes, qui non minùs erant Marcionitae praecoqui.

Secundum Dallaei argumentum est, Haeretici Valentino vetustiores omnes se ipsi neg abunt Logon Siges vel filium vel nepotem induxisse. For∣tasse. Nos quidem fatemur imò probamus neque Gnosticorum Vete∣rum, ne{que} Valentinianorum quenquam Logon Siges filium induxisse, idque observatu dignum ostendimus ad sententiam Dallaei refellen∣dam. Sed neque de nepotibus Siges aut Gnostici illi aut Valentiniani quicquam philosophati sunt. Cùm autem ad dit, eam lauream Valenti∣ni esse, qui ex omnibus Haerefiarchis illam Aeonum og doadem princeps in∣stituerit, in qua ex Bytho & Sige per Nun & Alethian Logos cum Zoe prodit; id omnino dicit quod nemo ante eum affirmavit, cujúsque contrarium multi asseruerunt. Attulimus eorum testimonia qui disertè docuerunt primam Ogdoada à Veteribus Gnosticis proditam fuisse, decada & duodecada à Valentino additas. Ostendimus ex Irenaeo Nun & Alethian ex Bytho & Sige prodiisse secundùm Veteres Gnosticos; Valentinianos fuisse fures, & quidem ideo malos, non quòd hanc tetra∣da ab illis acceperint, sed quòd secundam tetrada malè tradiderint, quòd ex Logo & Zoe Hominem & Ecclesiam eduxerint. Ad sua confirmanda nihil aliud adducit Vir doctissimus, quàm quòd in omnibus ab Irenaeo re∣citatis haereticorum Valentino vetustiorum Theogoniis non appareat Logi è Sige emissio; ita ad id quod affirmat stabiliendum nihil omnino adducit, ad id quod negat nihil aliud affert quàm Irenaei in contexendis Genealogiis silentium. Et quidem si Irenaeus nullibi id indicâsset, quod nos affirmamus, si Genealogias omnium Haereticorum integrè cum omnibus Aeonibus eorúmque omnibus nominibus repraesentâsset, ali∣quid roboris huic argumento inesset ad fidem aliorum Irenaeo posteri∣orum in hac re elevandam. Cùm autem non tantùm Irenaeus ipse

multa dicat, quae ad eorum sententiam, qui primam Octonationem Va∣lentini à Gnosticis sumptam tradidere, confirmandam spectant, ut ostendimus: cùm integras omnium Genealogias Irenaeus non reprae∣sentaverit, ut jam ostendemus, nullam prorsus huic argumento vim in∣esse quilibet fatebitur. Sienim integrae non fuerint Genealogiae singu∣larium haereticorum ab Irenaeo propositae, si alibi ipse haereticis attri∣buat quae in Genealogiis eorum non inveniuntur, si similiter in iis etiam qui Valentinum sequuti sunt sententiis describendis multa omittantur, quae illis tribuenda esse nemo diffitebitur, si haec omnia necessariò ex ipsâ ratione scribendi quam ille amplexus est sequantur; nullâ cum ra∣tione ea omnia nomina cuipiā deneganda erunt quae in ejus Genealo∣giis apud Irenaeum non apparent. Ut autem ratio scribendi ab Irenaeo observata, à Dallaeo minimè perpensa patefiat; observo Viri doctissi∣mi verba, Primum caput ad Valentinum pertinere ostendit & praefixus ei titulus, & ipsa Operis praefatio. Imò verò & praefatio & titulus & Capitis ipsius tota series ostendit ad ipsius discipulos illud pertinere, quos ab illo in quamplurimis descivisse omnes notârunt. In ipsâ Praefa∣tione apertè profitetur, cùm legisset Commentarios ipsorum, quem admo∣dum ipsi dicunt, Valentini discipulorum, quibusdam autem ipsorum & congressus fuisset, eorum velle se sententiam exponere, praesertim Ptolemaicorum, quod primo capite facit. Neque enim cum Valentino congressus unquam est; neque ejus Commentarios sed Ptolemaei eo capite explicat. Titulus Capitis ita se habet, Narratio omnis argumen∣ti Valentini discipulorum. Caput ipsum ita incipit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, dicunt enim, ad postrema Praefationis verba respiciens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ab illorum suadelâ quae est talis. Primo igitur Capite Irenaeus in animo habuit Valentinianorum Scholam fusè depin∣gere, & summam eorum doctrinae cum omnibus ipsorum Aeonibus & Aeonum nominibus reliquisque quae ad eorum haeresin pertinebant simul & sub uno quasi aspectu ponere: postea verò & Gnosticorum, à quibus sua hauserunt, & Valentini ipsius, & illius discipulorum singu∣lares sententias breviter exponere, quòd opus non esset singula attin∣gere, & quae antea dixerat repetere. Neque igitur omnes eorum ge∣nealogias singulatim enumerat, neque omnia Aeonum nomina recitat. Quare Capite demum quinto de Valentino ipso agit, ut postea de reli∣quis separatim, ut eorum differentias notet, & origines observet; non autem, ut vult Dallaeus, duobus locis omnem Valentini mataeologiam ex∣ponit. His rectè observatis, quis non statim intelligit in singularibus & Gnosticorum, & Valentini, & discipulorum ejus Genealogiis requiri aut expectari non debere omnes eorum Aeonas aut eorum nomina? In∣ter

Aeonas Basilidis Valentino senioris numeratur Ennoea: eam au∣tem Sigen non nominâsse Basilidem quis indè colligat, quòd Irenaeus hoc non affirmat, cùm Ptolemaici Valentini discipuli in ipsorum senten∣tiae descriptione solam Ennoeam etiam habuisse deprehendantur, quos tamen Valentini Sigen respuisse nemo affirmabit? Certè quam Ennoe∣am solam ibi Ptolemaici vocant, eandem etiam Charin appellâsse Pto∣lemaeum certum aliunde est: ipse enim in Fragmento quod etiamnum apud Irenaeum extat, de S. Joanne loquens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Diligenter igitur ostendit primam quaternationem, Patrem dicens & Gratiam, & Monogenem & Veritatem. In ipsâ Genealogiâ Valentini Capite quinto primo loco ponitur Aeon primus sub solo nomine 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quem postea quidem sed obiter, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominat. Basilidis Genealogiam integram non nominat Irenaeus: nam teste Cl. Alexandrino Stromat. lib. 4, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Basilides autem tum Justitiam, tum filiam ejus Pacem quasi sub∣sistentes putat in Ogdoade manere disposit as: quas apud Irenaeum fru∣stra quaeras. Ex imperfectis igitur & decurtatis apud Irenaeum Vete∣rum Gnosticorum Genealogiis negativum Argumentum rectè forma∣ri non potest. Praesertim cùm in illâ Basilidis & Ennoeam, sive Sigen, Logon etiam disertè habeamus descriptos. In syzygiis Simonis fuit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quam discipuli ejus post editum S. Joannis Evangelium verte∣runt in 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & eos secutus est Basilides. Nam quòd Basilidem velit Dallaeus ante mortem Ignatii haeresin suam non divulgâsse, eam senten∣tiam proximo Capite refutabimus.

Tertium illi argumentum ex verbis Irenaei (lib. 1. c. 5.) priùs à Blondello vexatis; & ad illius mentem jam ulteriùs detortis. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Duo hinc ad sententiam su∣am confirmandam 〈◊〉〈◊〉, unum à dispositione vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, alterum ab expositione vocabuli 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, infirmum utrumque & coactum. Priora sententiae verba ita interpretatur, ut Irenaei mens sit Valentinum ex illâ Gnosticorum haeresi primum fuisse qui ex veteribus 〈◊〉〈◊〉 ad suam formam translat is & aptatis quod subjicit dogma tradiderit. Hoc autem ut faciat quasi Irenaei verba haec adducit, Valentinum ex Gnosti∣cá haeresi primum sic definivisse, perperam & dolosé. Tum vero Peta∣vium interpretem satis eruditum, & tunc temporis certè, cùm usseria∣na nondum prodiissent, 〈◊〉〈◊〉 minimè cogitantem sugillat. Petavii in∣terpretatio haec est, Etenim qui à Gnosticorum haresi deprompta 〈◊〉〈◊〉

initia primus peculiaris adsectae formam transtulit Valentinus ita definit. Quid in hac interpretatione Vir doctissimus reprehendit? Frustra, inquit, Petavius verba illa, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum verbo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 conjungens, sic interpretatur, ut velit Va∣lentinum intelligi illas 〈◊〉〈◊〉 ex Gnosticorum haeresi deprompsisse? Quid vero? an aliter Irenaeum interpretari potuit, quàm ut illae do∣ctrinae antiquae quas in suum charecterem, sive peculiaris sectae formam transtulit Valentinus, à scholâ veterum Gnosticorum depromptae sint? An veteres 〈◊〉〈◊〉 doctrinae alibi quàm apud Gnosticos extabant? Dallaeus ipse ipsam rerum sylvam atque materiam ex qua Valentinus sua compo∣suit apud vetustiores 〈◊〉〈◊〉 fuisse concedit. Illa autem rerum sylva atque materia an aliquid aliud 〈◊〉〈◊〉 quam antiquae doctrinae? aut ali∣unde illas transtulit Valentinus quàm ex illâ haeresi in quâ extabant? Nihil hic innovavit Petavius, sed idem omnino voluit quod omnes an∣te eum interpretes, Billius, Cornarius, Vetus, voluerunt, quod Irenae∣us, Tertullianus, Epiphanius, Theodoretus docuerant. Certè cùm Dallaeus, ut ea verba 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 separet atque disjungat, eadem cum voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 conjungit, & primum immediatè post ea verba, ex Gnosticâ haeresi, ponit, ut suae hypothesi inserviat, omnia planè confundit. Nam illa vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ex mente Irenaei non ad haerefin Gnosticam, sed aliò refertur: ad priorem scilicet sententiam, non sequentem. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Videamus nunc & horum, (quorum doctrinam primo Capite dederat explicatam) inconstantem sententiam, cùm sint duo vel tres, quemadmodum de eisdem non eadem dicunt; sed & nominibus & rebus contraria respondent. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Qui enim est primus, (ut satis fideliter reddidit Vetus Interpres) ex paucis illis scilicet duobus vel tribus, quorum sententiam primo capite complexus est, Valentinus nimirum, (nam de Valentinianis & prae∣cipuè, Ptolemaicis eo Capite agere instituerat, quorum sententiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellat) à Gnostic â haeresi antiquas in proprium characterem doctrinas transferens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cor∣rupta vox, inquit Petavius, in qua divinationem experiri non vacat. Pro eâ igitur legit Hammondus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Isaacus Vossius leviori mutatione 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed Billius putat Veterem Interpretem legisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ego potiùs existimo Veterem Interpretem eam quam ipse legit vocem minimè intellexisse, ideóque omisisse, quòd id salvo sensu fieri potuisse putavit. Vetustissimam igitur lectionem sentio fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & fortasse ab ipso Irenaeo profectam; nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 idem signi∣ficare

potest quod aliquid enarrare 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Graeciloquun∣tur. Utcunque sit, Valentinus hîc nominatur ut eorum primus, quo∣rum sententiam Irenaeus tradiderat: asseritur cum antiquas doctrinas ex 〈◊〉〈◊〉 Gnosticâ in suum characterem transtulisse: 〈◊〉〈◊〉 chara∣cter statim breviter explicatur, in quo 〈◊〉〈◊〉 ex Gnosticis hausta repe∣riuntur. Tandem clare perspicitur quàm infirmum sit Dallaei argumen∣tum ex voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 deductum. Si haec, inquit, Valentinus ex Gnosti∣cis primus definivit, certè nullus ante eum Gnosticus sic definiverat. Logon 〈◊〉〈◊〉 ex Sige fructificatum (quod unum est ex illis fic à Valentino 〈◊〉〈◊〉) 〈◊〉〈◊〉 ante cum Gnosticus deliraverat. Nititur enim interpretatione, quae sententiam Irenaei mirè confundit, & ab ejus mente prorsus aliena est: & statuit Logon ex Sige fructificatum esse unum ex illis à Valentino definitis, cùm Valentinus non dicat Logon ex Sige, sed ex primâ tetra∣de fructificatum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, idque non quòd à Sige, sed quòd ab Alethiâ emissus esset, quae in eadem tetrade post Sigen fuit. Non autem haec ita intelligimus, ut nulla alia doctrina in Valentini charactere contineretur praeter antiquas illas à Gnosticis haustas, aut illius haeresis nihil Gnosticae haeresi addiderit. Fabula Tri∣ginta Aeonum illi propria fuit, decada & duodecada, opinor, adjecit. Primam Ogdoada ipse non excogitavit, sed à Veteribus accepit, ordi∣nem tantùm secundae tetradis mutavit; in quo aliqui ipsius discipuli eum secuti non sunt. In illa Ogdoade erant & Sige, & Logus, & utro∣bique ex illâ tetrade in qua fuit Sige eductus est Logus, non autem à Sige, sed ab Alethiâ, quae in eadem tetrade, sed secundâ duade fuit. Nulla alia hîc immutatio apparet; neque ea vis vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 est, ut omnia Aeonum veterum nomina à Valentino mutarentur, & syzy∣giae omnes in meliorem formam redigerentur. Nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 saepe simpliciter transferre, aut adaptare, significat, non semper, mutare, multo minùs in melius, corrigere scilicet, aut emendare. Basilidiani Ma∣thematicorum theoremaeta accipientes in suum characterem doctrinae transtulerunt, ut refert Irenaeus lib. 1. c. 23. non ut ea emendarent, opinor, sed ut iis sententiam suam illustrarent. De discipulis Marci idem haec tradit, lib. 1. c. 17. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quaedam autem eorum quae in Evangelio posita sunt in 〈◊〉〈◊〉 characterem transfigurant: non ut Evan∣gelium emendarent, aut verba ejus mutarent, sed ut suae doctrinae verba Evangelica insererent. Idem de Valentinianis etiam aliis verbis docet. cap. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Et unumquodque eorum quaedicta sunt (in principio Evangelii

S. Joannis) auferentes à veritate, & abutentes nominibus in suam ar∣gumentationem trastulerunt. Enimverò Assertio tertia argumentis no∣stris satis confirmata, & ab objectionibus Blondellianis atque Dallaea∣nis liberata, manet hactenus inconcussa, Hanc ipsam haeresin quam vo∣lunt Autorem Epistolae ad Magnesianos respexisse, Valentino antiqui∣orem fuisse, & à vetustioribus Gnosticis derivatam: saltem quatenus in eorum Gnosticorum syzygiâ primâ fuerit Sige, in inferiori autem syzygiâ Logos; quod tam valet ad ea verba 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ex eorum mente interpretanda, quàm propria Valentini haeresis.

CAP. VII. Quarta Assertio proponitur, Probari certò non posse ipsos Valentini errores Ignatio fuisse penitus incognitos. Fieri potuisse ut Ignatius cognosceret probatur ex aetate Valentini cum illâ S. Polycarpi comparatâ Valentinum post Anicetum vixisse negatur. Lo∣cus Tertulliani excutitur. Blondelli argumento respondetur. Antiquitas Valentinianae haereseos ex Veterum monumentis eruitur. De aetate Basilidis cum Dallaeo disputatur. Eum haeresin suam docuisse ante Hadriani imperium ostenditur. Testimoniis à Dallaeo adductis fusè respondetur.

SI quis tamen nec his acquiescat, & Valentinum ipsum ab autore Epistolae petitum velit, nè sic qui∣dem res secundùm sententiam Adversariorum erit confecta: adhuc enim restat quarta Assertio, sci∣licet, Probari certò non posse, ipsius Valentini er∣rores Ignatio Martyri fuisse penitus incognitor. Haeresis Valentini à Veteribus satìs exposita est; vita ejus & historia magìs incerta. Ex iis profectò Veterum monumentis quae supersunt certò colligi non potest, tam se∣rò Valentinum vixisse, aut in eam haeresin prolapsum esse, ut ejus do∣ctrina S. Ignatio innotescere nullo modo potuerit. Quòd si Valentini ipsius delirium a S. Martyre ante mortem nullo modo cognosci potuisse probari non possit, perit argumentum à violatione temporis ductum, cujus vim in eo tantùm collocant quòd putent se firmiter demonstrare posse Valentinum diu post S. Martyris mortem suae haereseos funda∣menta jecisse.

Ego autem Ignatium Valentini sententiam cognoscere potuisse sic colligo. Si Polycarpi doctrina & Ignatio, & S. Joanni, & aliis etiam Apostolis cognita fuerit, Valentini etiam doctrina saltem ab gnatio cognosci potuit. At Polycarpi doctrina & Ignatio, & S. Joanni, & aliis Apostolis qui ante Joannem mortui sunt, cognita fuit: à S. Joanne enim & aliis Apostolis Episcopus ordinatus est, ut disertè tradit Irenae∣us Polycarpi discipulus, lib. 3. c. 3, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Irenaei interpres, Et Polycarpus autem non so∣lùm ab Apostolis edoctus, & conversatus cum multis ex iis qui Dominum nostrum viderunt, sed etiam ab Apostolis in Asiâ in eâ quae 〈◊〉〈◊〉 Smyrnis Ecclesiâ constitutus Episcopus, quem & nos vidimus in primâ nostrâ aetate: multùm enim perseveravit, & valde senex gloriosissimè & nobi∣lissimè martyrium faciens exivit de hac vitâ. Erat itaque Polycarpus à S. Joanne & aliis Apostolis Episcopus ordinatus: quibus certè illius doctrina cognita tunc temporis 〈◊〉〈◊〉, aliter eum Episcopum nunquam ordinâssent. Jam verò si demus Polycarpum A. D. LXXXII Episco∣pum factum fuisse, ut Blondellus ipse docet; XXV annis cognita fuit Polycarpi doctrina, antequam ad Martyrium festinaret Ignatius. Ab Ignatio itaque cognosci potuisse doctrinam Valentini nemo negabit, si modò Valentinus vivente adhuc Polycarpo mortuus sit. At ante Po∣lycarpum mortuum esle Valentinum extra omnem controversiam po∣no. Ita enim de illo Irenaeus, lib. 3. c. 4, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ve∣tus interpres, Valentinus enim venit Romam sub Hygino, increvit verò sub Pio, & prorogavit tempus usque ad Anicetum. Illud autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod hîc Interpres vertit, prorogavit tempus, in verbis au∣tem nuper allatis de Polycarpo, perseveravit, omnino indicat quam∣diu vixerit. Ad tempora igitur Aniceti pervenit Valentinus, neque diutius vixit: sed sub Aniceto Romam venit Polycarpus, eodem Ire∣naeo teste, & aliquot post quam Româ reversus esset annos in Asiâ per∣egit, priusquam martyrium passus est. Cùm igitur per XXV annos an∣tequam scriberet Ignatius omnibus cognita sit doctrina Polycarpi, si temporum rationem in genere tantùm spectemus, potuit & doctrina Valentini, qui ante Polycarpum mortuus est, Ignatio tunc cùm scribe∣ret esse perspecta. Et si quis id quod contrarium est asserat, & in eo Ar∣gumenti fundamentum ponat; huic 〈◊〉〈◊〉 incumbit illa proferre quae Valentini aetatem adeò Ignatii aevo inferiorem fuisse demonstrent, ut

quid haereticus ille doceret sanctissimus Martyr ad vitae exitum jam fe∣stinans scire nullo modo potuerit.

Quare Vir doctissimus ut suae hypothesi inserviat, vitam Valentini post Anicetum & Soterem usque ad Eleutherii Episcopatum prorogat, sine ullâ omnino verisimilitudine. Irenaeus enim sub Eleutherio terti∣um librum scripsit, in quo de Valentini aetate & recentiori origine Haeresiarcharum agit. Si Valentinus sub eodem Episcopo vixisset sub quo ille scripsit, id non monuisset diligentissimus Scriptor? aut dicere potuisset ad Anicetum tantùm perdurâsse, si post Anicetum & Soterem sub Eleutherio vixisset? Fieri haec certè non possunt. Sed Dallaeus Tertulliani testimonio fretus hoc docuit. Ego verò Tertullianum, qui omnia penè ad hanc rem pertinentia ab Irenaeo mutuatus est, id voluisse haud credo; aut si id voluerit, planè deceptum fuisse scio. Ita enim ille de Praescr. Haeret. c. 30, Ubi tunc Marcion, Ponticus nauclerus, Stoicae studiosus? Ubi Valentinus, Platonicae sectator? Nam constat illos neque adeò olim fuisse, Antonini fere principatu, & in Catholicae primò doctrinam credidisse apud Ecclesiam Romanensem, sub Episcopatu Eleutherii benedicti, donec ob inquietam semper eorum curiositatem, quam fratres quoque vitabant, semel & iterum ejecti, Marcion quidem cum ducentis sestertiis quae Ecclesiae intulerat, novissimè in perpetuum disci∣dium relegati venena doctrinarum suarum disseminaverunt. Si ita Ter∣tullianum intelligamus ut tum Valentinus, tum Marcion simul Romae sub eodem Episcopo, & quidem Eleutherio, in Catholicae doctri∣nam crediderint, & saepius ejecti fuerint, illud certè eum dicere volu∣mus quod ferri omnino non potest. Quod ad Valentinum attinet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ubi etiam putabatur partem aliquam pie∣tatis & verae fidei habuisse, ut tradit Epiphanius; sed quòd semel at∣que iterum ex Ecclesiâ Romanâ ejectus fuerit, veterum nemo docuit. Quae hîc de iteratâ ejectione & perpetuo discidio à Tertulliano com∣memorātur, non Valentino, sed Cerdoni ab Irenaeo tribuuntur, lib. 3. c. 4. Postquam enim de Valentino brevissimè egisset verbis jam citatis, de Cerdone haec adjunxit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Inter∣pres, Cerdon autem qui ante Marcionem, & hic sub Hygino, qui fuit ecta∣vus Episcopus, saepe in Ecclesiam veniens, & 〈◊〉〈◊〉 faciens sic con∣summavit, modò quidem latenter docens, modò verò exomologesin faciens, modò verò ab aliquibus traductus in his quae docebat malè & abstentus est à religiosorum hominum conventu. Haec Irenaei verba Tertullianus manifestè respexit, quibus ea quae de illo, quem Marcioni adjunxit,

scribit, disertè Cerdoni, non Valentino tribuuntur. Res igitur ipsa Valentino haud competit, multo minùs tempus illud quo haec ab eo fa∣cta volunt, Episcopatus scilicet Eleutherii. Quisquámne in Annali∣bus Ecclesiasticis adeò hospes est, ut credat haec de Valentino vera esse? An ille sub Eleutherio semel iterumque ejectus est, qui ab Ire∣naeo aetatem ejus solicitè tradente, usque ad Anicetum permansisse di∣citur, eóque ipso satìs novitatis convinci putatur? An ille in Catholi∣cae doctrinam Romae credidit sub Episcopatu Eleutherii? an ille tum demum in perpetuum discidium relegatus venenum doctrinae suae dissemi∣navit, contra cujus libros haereticos, & tot ejus discipulorum Com∣mentarios sub eodem Episcopo scripsit Irenaeus? qui etiam di∣disertè distinguit Valentinum ab iis qui aetate suâ haeresin eam docue∣runt ipso statim libri primi initio? An Valentinus ipse sectae pater sub Eleutherio in Catholicae doctrinam credidit, cùm contra Valentinianos scripserit Justinus Martyr, ipso fatente Tertulliano Capite 5^o? Scrìpsit autem ille ante Eleutherium, ante Soterem, imò ante Anicetum, ut nunc Aniceti tempora à Chronologis ex Eusebio disponuntur. Vera igitur haec esse non possunt neque de Valentino, neque de Cerdone, nè qui∣dem de Marcione, quem tanquam manifestae haereseos convictum, & primogenitum Satanae sub Aniceto aut antè fugiebat S. Polycarpus, cujus discipulum Apellem jam valde senem Rhodon Tatiani discipulus Irenaeo synchronus allocutus est, aliorúm{que} discipulorum discipulos de∣scripsit. Apage igitur illa ex Tertulliani loco somnia. Sub initio pontifica∣tûs Aniceti mortuus est Valentinus: & ex hac parte firmum est argu∣mentum nostrum; de initio vitae aut haereseos tantùm quaeri potest.

Blondellus, qui in temporum supputatione ultra modum, & ubi opus non est, accuratus esse solet, hac ratiocinatione contentus est, Valenti∣nus non ante annum à martyrio Ignatii vel XL vel XXXVI haereticus ag∣nitus est. Ergo ante eum annum refutari à quoquam non potuit. Sed un∣de illi innotuit Valentinum non ante annum à martyrio Ignatii XL vel XXXVI Haereticum agnitum fuisse? Quia scilicet Valentinus ante an∣num CXLIV Haereticus agnitus non est. Ita enim Eusebius ad eum an∣num in Chronico, Valentinus haereticus agnoscitur, & permanet usque ad Anicetum. Ita quidem Eusebius, sed non idem dicit quod Blondel∣lus, ante hunc annum eum haereticum agnitum non fuisse. Imò verò idem Eusebius Blondellum clarè refellit. Nam in Graecis ad annum An∣tonini Pii tertium habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Sub Hygino Ro∣mae Episcopo Valentinus propriae haereseos conditor Romae agnitus est. Agnitus est igitur Valentinus tanquam Haeresiarcha sub Hygino anno CXLI secundùm Eusebium. Eo scilicet anno Romae agnitus est secun∣dùm

calculum Eusebianum; alibi antè, imò ante annum CXlIV it a ag∣nitus est ut etiam refutatus sit, quod fieri non potuisse asserit Blondel∣lus. Eusebius in Chronico, ad annum CXlII, Justinus philosophus li∣brum pro nostrâ religione conscriptum Antonino reddidit. In eo ipso libro Justinus haec scribit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Est autem nobis liber contrahaere∣ses & sect as omnes compositus. Eum autem librum scriptum suisse sub fine imperii Adriani vix dubitandum est, praesertim si Cedreno creda∣mus qui de eo Imperatore scribens ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Sub hoc Justinus philosophus contra 〈◊〉〈◊〉 haereses viriliter se gessit. In eo igitur libro scripsit contra Va∣lentinianos Justinus, ut testatur Tertullianus; ergo ante annum CXlIV non tantùm refutari potuit, sed & ipse refutatus est & discipuli ejus. Ergo ante eum annum Haereticus agnitus est, & diu quidem antè. Nam Justinus Martyr in Dialogo cum Tryphone Judaeo, sub initio Antonini Pii scripto, discipulorum Valentini tanquam haereticorum meminit, quos vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & quibuscum Catholicos communionem nullam habuisse testatur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et sunt eorum quidam qui vocantur Marcionitae, quidam verò Valentiniani, Basilidiani, Saturniliani, à principe sententiae quisque nomen obtinens. Diu itaque antè agnitus est Valentinus tanquam blasphemae haereseos princeps, & ab Ecclesiâ eje∣ctus. Nonautem nunc quaeritur quando Valentinus tanquam Haeresi∣archa Romae agnitus, sed quando primùm in haeresin lapsus est, quando prima sententiae suae rudimenta protulit.

Originem Valentini obscuram suisse observat Epiphanius, quod non minimum vetustatis indicium est. In Aegypto primum haeresin suam efformâsse, eámque veneno suo infecisse tradit: quo tempore 〈◊〉〈◊〉 fa∣ctum est narrare non potuit. Eodem tendit historia quam narrat Ter∣tullianus: Speraverat Episcopatum Valentinus, quia & ingenio poterat & 〈◊〉〈◊〉; sed alium ex martyrii praerogativâ loci potitum indignatus, de Ecclesiâ authenticae regulae abrupit, adexpugnandam conversus veri∣tatem. Hoe enim in Aegypto factum par est credere; quando autem factum est nec ille narrat. Admodum autem antiquum fuisse Valenti∣num primò Valentiniani ipsi asserebant, dein Veterum 〈◊〉〈◊〉 rectè observata persuadent. Clemens Alexandrinus Stromat. lib. 7, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Similiter autem Valentinum quoque 〈◊〉〈◊〉 audivisse Theodadem: erat autemhic Pauli discipulus. 〈◊〉〈◊〉 haec vera sint, de an∣quitate

Valentini dubitari amplius non potest. Suspicor quidem eos qui haec tradiderunt fuisse Valentinianos: qui licet in eâ re vix falli potuerint, fallere tamen certè potuerunt. Cùm tamen à nobis refelli non possint, videamus an quod illi tradidere, cum iis cohaereat quae à Catholicis prodita sunt. Irenaeus Praefatione lib. 4. Ii, inquit, qui ante nos fuerunt, & quidem multo nobis meliores, non tamen satis potue∣runt contradicere his qui sunt à Valentino, quia ignorabant regulam ipsorum. Loquitur de iis qui ante 〈◊〉〈◊〉 suam vixerunt, eósque ait non satis potuisse Valentinianos confutare, licet viri essent praestantissi∣mi. Irenaeus autem non longè à temporibus Apostolorum fuit, ut loquitur Augustinus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Basilius; prope igitur Apostolica tempora fuere Valentiniani, & cum Apostolicis viris conver∣satus est ipse Valentinus. Idem multo adhuc firmius & certiùs colli∣gi potest ex aetate Marcionis, si haec satis firma non videantur. Marcionem quidem Irer aeus tradit sub Aniceto invaluisse, qui sub An∣tonino Pio Ecclesiae Romanae praefuit; unde eum Antoninianum Mar∣cionem appellat Tertullianus lib. 5, & lib. 1. De quo 〈◊〉〈◊〉 constat, Antoninianus haereticus est, sub Pio impius. Sed quo primùm tempore in haeresin lapsus est, quoniam apud Irenaeum non invenerat, inqui∣rere neglexit. Quoto quidem anno Antonini majoris de Ponto suo exha∣laverit aura canicularis, non curavi investigare. Quae cùm tam clarè fateatur Tertullianus, miror Baronium asserentem ex ejus verbis cer∣tum annum initii Marcionis haeresis consignari posse. Verba quidem apud eum haec sequuntur. A Tiberio autem usque ad Antoninum 〈◊〉〈◊〉 fere CXX & dimidium anni cum dimidio mensis. Tantumdem tem∣poris ponunt inter Christum & Marcionem. Sed cùm a Christi exitu Tertullianum numerare velit, id apertè falsum esse ex praecedentibus cognoscitur: cùm annum certum denotari docet, septimum scilicet An∣tonini, contra mentem ipsius Tertullianum explicat, qui ad prima An∣tonini tempora tantummodo calculum deducit, nec ullius anni ejus im∣perii rationem habet. Nam & qui ante Tertullianum scripsere Christi∣ani plures etiam quàm CXV annos à XV Tiberii ad initium Antonini numerabant. Videamus igitur an nos aliquid certiùs de origine illius Haeretici ex antiquissimis Veterum monumentis eruere possimus: nam qui posterioribus fidunt nihil 〈◊〉〈◊〉 certi invenire potuerunt. Ori∣genes contra Celsum lib. 5. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Meminit autem elsus Marcionistarum Mar∣cionis sectatorum. Antequam igitur scriberet Celsus Marcionitae hae∣retici erant omnibus non tantùm Christianis, sed etiam Gentilibus probè noti. Aetas autem Celsi istius ita ab Origene describitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Duos autem fuisse Celsos Epicure∣os accepimus: priorem quidem sub Nerone, hunc autem sub Adria∣no, & postea. Celsus igitur qui Marcionitarum meminit sub Adriano vixit; scripsisse quidem sub Adriano non constat, quia post Adriani imperium permansit. Non enim illa probo quae scripsit Baronius, Si Origeni credimus qui tradit Celsum Epicureum sub Hadriano scripsisse adversùs Christianos Commentarios suos, in quibus mentionem facit haeresis Marcionis: necesse est dicere jam ante Antonini tempora esse Marcionis haereses promulgatas. Non enim dixit Origenes Celsum sub Hadriano scripsisse, sed vixisse tantúm. Verùm non diu post Adria∣num sub imperio Antonini Pii scripsisse eum verba Origenis omnino innuere videntur: erant autem tunc Marcionis discipuli satis celebres. Certè Marcionitarum meminit Justinus Martyr Dialogo cum Trypho∣ne Judaeo, scripto, ut diximus, statim sub initio Antonini Pii; si Sca∣ligerum audiamus, sub fine Adriani. Ita enim ille ad Eusebii Chro∣nicon. Belli 〈◊〉〈◊〉 tempore scripsit Tryphona Dialogum, hoc est, sub Hadriano, ut ipse ostendit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Trypho, inquit, vocor: sum autem ex circumcisione Hebraeus ex nupero bello profugus, at{que} in Graeciâ & Corinthi plurimùm degere so∣litus. Erant igitur 〈◊〉〈◊〉 temporibus celebres haeretici Marcionis discipuli. De Marcione ipso idem in Apologiâ primâ, quae in Editionibus malè pro secundâ habetur, ut viri docti annotârunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Marcïonem autem quendam Ponticum, qui etiam adhuc existit docens discipulos suos. Quo loco indicat Marcionem diu haeresin suam sparsisse antequam illa scripserit Justinus. Ea autem scripsit anno quarto Antonini Pii, ut tradit Eusebius in Chronico; neque posteriùs eam scripsisse videtur, nam bellum Charchochebae, sub Adriano finitum, appellat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in eadem Apologiâ. Quare cum Justinus sub initio fere imperii Antonini majoris, meminerit Marcionis disci∣pulorum, à communione Ecclesiae ejectorum, & Marcionem jam diu haeretica sua dogmata promulgâsse enunciaverit; quisquámne induci possit ut credat Marcionem paucis post initium Hadriani annis haereti∣cum non fuisse? Non equidem puto vera esse quae de Marcione scri∣psit Philastrius, Qui devictus atque fugatus à Beato Joanne Evangel∣sta & à presbyteris de civitate Ephefi, Romae hanc haeresin semina∣vit: existimo tamen ea esse illius haereseos antiquitatis aliquod argu∣mentum. Et ex his quae dicta sunt obiter observo verisimillimum esse patrem Marcionis ante martyrium Ignatii in Ponto Episcopum fuisse, & quidem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut loquitur Epipha∣nius:

aut certè diu ante illa tempora quibus primulum caput extulisse Episcopatum decernunt Blondellus & Salmasius. Haec autem dé aeta∣te Marcionis ex antiquissimis Veterum monumentis decerpta ad eru∣endum Valentini aevum quamplurimum valent. Veteres enim omnes docent eum fuisse Marcione antiquiorem: quanto autem antiquior fuit, hoc modo, ni fallor, discere aliquatenus poterimus. Nemo est qui non tradit Cerdonem Marcionis magistrum fuisse; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cerdon autem qui ante Marcionem, &, Marcion au∣tem illi succedens, inquit Irenaeus lib. 3. c. 4. qui & lib. 1. docet Cer∣donem sua à Simonianis hausisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Succedens autem ei Marcion Ponticus scholam auxit. Ita Tertullianus; ita reliqui. Et quidem Valentinum primò sub Hygino Romam venisse, dein Cerdonem tra∣dit Irenaeus. Inde autem nihil certi de tempore colligi potest. Nul∣los enim Pontificibus Romanis annos assignat neque eos cum Roma∣nis Imperatoribus comparat Irenaeus. Eusebius quidem in Chronico primum annum Hygini secundo Antonini Pii tribuit, Eutychius au∣tem sexto Adriani. Tribus annis sedisse vult Hyginum Eusebius, an∣nis 〈◊〉〈◊〉 mensibus tribus, diebus sex, Autor vetustissimi Catalogi apud Bucherium. Et vera quidem initia tum Aniceti, tum Pii, tum Hygini Pontificatuum puto esse hactenus incognita. Ex successione igitur Haereticorum de initio Valentini potiùs judicandum: Talis au∣tem à Veteribus eorum successio nobis tradita est Cerdo successit Heracleoni: Ita Epiphanius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cerdon quidam his & Heracleoni succe∣dit, ex eorum scholâ existens: Heracleon Colarbaso, Colarbasus Pto∣lemaeo, Ptolemaeus Epiphani, Epiphanes Secundo, Secundus Valen∣tino successit. Valentinus igitur è cujus Scholâ reliqui prodierunt, non paucis annis Cerdone superior suit. Si autem Cerdonem statua∣mus si non antè, ipso tamen statim initio Hadriani sua deliria dissemi∣nâsse, quod maximè probabile reddidimus, nemo negabit etiam Va∣lentinum sua spargere potuisse ante undecimum annum Trajani: eá∣que nemo non concedet ab Ignatio ante martyrium potuisse cognosci.

Alio etiam argumento utitur Dallaeus, Saturnilus & Basilides an∣nis pluribus quàm 20 post Ignatii martyrium sua deliria spargere coe∣perunt. Valentinus autem post hos duos erupit. Primo quidem fateor Valentinum post eos duos erupisse, sed non magno intervallo. Secun∣dò etiam agnosco Saturnilum priùs suam haeresin docuisse quàm Ba∣silidem; quod frivolâ suspicione ductus Baronius negavit. Sed inte∣rim apertè nego ullo modo probari posse Basilidem tot annis post

Ignatii mortem sua deliria spargere coepisse. Plures quam viginti annos hoc loco nominat, capite autem X, ad quod nos remittit, Epo∣cham Haereseos Basilidian ae figit, annos XXVII post Ignatii marty∣rium numerat, & verba Eusebii in Chronico ad annum Hadriani XVII, Domini vero CXXXIV, quasi fundum sententiae laudat. Verba Eusebii sunt, Basilides Haeresiarches in Alexandriâ commoratur, à quo Gnostici. Sed quàm perperam haec ad initium haereseos trahuntur; quae potiùs 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 indicant? Eo quidem anno Alexandriae adhuc commorari 〈◊〉〈◊〉, qui post eum annum nusquam comparuit. Ita Eusebium interpretatus est, qui ea verba è Graeco 〈◊〉〈◊〉, Hiero∣nymus. In Catalogo enim, voce Agrippa, haec habet. Mortuus est autem Basilides à quo Gaostici in Alexandriâ temporibus Hadriani. Quis autem non videt eum ad Eusebiana illa respicere? Verba etiam se∣quentia idem evincunt: qua tempestate & Chochebas dux 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Christianos variis suppliciis enecavit. Ad eundem enim Hadri∣aniannum in Chronico Eusebii haec verba prioribus subjunguntur, Chochebas dux 〈◊〉〈◊〉 factionis nolentes sibi Christianos adversum Ro∣manum militem ferre subsidium omnimodis cruciatibus necat. Eum igitur annum quem Dallaeus pro suâ sententiâ arripuit, pro nostrae funda∣mento pono: & Basilidem anno XVII Adriani, post S. Ignatii mar∣tyrium circirer XXVII mortuum esse statuo. Sed Dallaeus nescit hoc quàm verum sit; certè non videtur cohaerere: inquit, cum iis quae Cle∣mens tradidit, scilicet Basilidem pervenisse ad Antonini Pii aevum. Sed nec hoc disertè dicit Clemens in loco illo obscuro, quem mox consi∣derabimus; nec si id dixisset, multum causae Adversariorum accede∣ret: nec enim inde probari posset, ultra quinquennium post eum annum Basilidem 〈◊〉〈◊〉. Indè etiam infero probari nullo modo posse post Ignatii mortem haeresin suam in Aegypto eum sparsisse. Quam senten∣tiam ex Veterum monumentis sic confirmo. Sub imperio Hadriani Agrippa Castor Basilidis luculentam confutationem scripsit, in qua & mentionem fecit XXIV librorum ab eo in Evangelium scriptorum, te∣ste Eusebio Hist. lib. 4. c. 7. neque tantùm adversus Basilidem sed & filium ejus ac discipulum Isidorum scripsit, teste Theodoreto. Qui sub Hadriano tot libros ediderat, filiúmque ac discipulum notum eti∣am scriptorem tunc habuit, eum sub Trajano sua docuisse par est cre∣dere. Ioelis igitur Chronographus de Trajano Imperatore agens, haec habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sub quo & Simeon Cleopae filius, & Ignatius 〈◊〉〈◊〉, & Basilides & Nicolaus, & Ebionaeus haeresiarchae & verita∣tis 〈◊〉〈◊〉 agniti sunt. De eodem Imperatore agens Abulfaraius. Hoc

tempore prodiit Antiochiae quidam 〈◊〉〈◊〉 Soterinus, sive Saturninus. Prodiit etiam Basilides. Neque mirum hos recentiores haec prodidisse, cùm Veteres paria tradiderint. Epiphanius Haeresi XXXI. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Valentinus iste prio∣ribus illis à me antea commemorat is tempore est posterior, Basilide nimi∣rum ac Saturnilo, Ebione, Cerintho ac Merintho eorúmque sociis. Siqui∣dem omnes uno tempore ad humani generis exitium profusi sunt: quan∣quam Cerinthus, ac Merinthus & Ebion paululum antegressi sunt. Non multum temporis igitur intercessit inter Cerinthum haereticum in Asiâ agnitum antequam S. Joannes Evangelium scripserat, & Basili∣dem, teste Epiphanio. Quinetiam ipse Hieronymus Basilidem inter haereticos Apostolicorum temporum numerat, disputans adversùs Lu∣ciferianos. Sed quid de posterioribus adhuc loquor? Apostolis adhuc in saeculo superstitibus, apud 〈◊〉〈◊〉 Christi sanguine recenti phant asma Domini corpus asserebatur. Galat as ad observationem legis traductos A∣postolus iterum parturit. Corinthios resurrectionem carnis non credentes pluribus argumentis ad 〈◊〉〈◊〉 iter trahere conatur. Tunc Simon Magus & Menander discipulus ejus Dei se asseruere virtutes: tunc Basilides summum Deum Abraxas cum trecentis sexaginta quin∣que Aeonibus commentatus est. Si Basilidianis ipsis credamus, habuit Basilides Magistrum Glauciam, fuitque ille Glaucias S. Petri inter∣pres. Clemens Alexandrinus, Stromat. 1. 7. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nec hoc statim repudiandum quòd à Basilidianis dictum sit, quòd ei aetati minimè repugnat quam nostri etiam agnoscunt. Si Glau∣cias erat interpres S. Petri, synchronus fuit Menandro, quem omnes fatentur discipulum fuisse Simonis Magi; certè eum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat Justinus Martyr. Utrumque igitur, quod ad temporis ra∣tionem spectat, audire potuit & Glauciam & Menandrum, nisi praema∣turus illiús Glauciae obitus alicui jam notus sit. Mortuus est Simon sub Nerone; sub Vespasiano igitur floruit Menander, sub Domitiano igitur credibile est eum audivisse Saturnilum & Basilidem, sub Traja∣no suas haereses efformâsse atque prodidisse, scholas etiam seu Ecclesias sub Hadriano condidisse. De quibus Eusebius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quorum ille quidem in Syriâ, hic verò apud Aegyptum impiae haereseos 〈◊〉〈◊〉 con∣didit. Unde probat Clemens Alexandrinus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

conventus hos 〈◊〉〈◊〉 Ca∣tholicâ Ecclesiâ posteriores.

Quamvìs haec a nobis tam perspicuè probata sint, habet tamen Dallae∣us Autores, ut putat, qui Basilidem hunc, Menandri discipulum, Isidori Patrem & Magistrum, sub Hadriano primum erupisse, & haeresin suā do∣cere coepisse tradunt. Ac primò nobis nominat Clementem Alexandrinū, cujus locum mirè, ut opinor, corruptum aut malè intellectum toties advocant. Eum igitur per partes examinabimus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ubi vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 posteriore loco rectè poni non potest: neque enim de Augusto ipso intelligi poterit, post cujus imperii media tempora Christus natus; neque Ti∣berio ea vox convenit ubi uterque simul nominatur. Mendum agno∣scit Sylburgius & pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legit cum interprete 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et qui∣dem satìs Graecè dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, medio Tiberii tempore, sed dubito an ita loqueretur Clemens, qui Xv quidem Ti∣berii baptizatum esse Christum agnovit, & post unum annum passum etiam putavit, sed XXII tantum annos Tiberio assignavit. Cùm igitur levior mutatio sufficere posse videatur, fortè legendum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Augustis illis tempus dimidiantibus, vel, utroque Imperatore dimidium temporis sibi sumente. Ut ipse loquitur, lib. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quintodecimo ergò anno Ti∣berii & quintodecimo Augusti sic implentur triginta anniusque ad tem∣pus quo passus est Christus. Sed optima correctio à meliori Codice expectanda est. Ego tantùm locum eum ut nunc editus est, in mendo cubare observo. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Apostolorum autem ejus doctrina, usque ad Pauli ministerium, sub Nerone consummatur. Haec de antiquitate doctrinae Christianae; de novitate haereseon ita loquitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Infe∣riùs autem, circa tempora 〈◊〉〈◊〉 Imperatoris, suerunt illi qui haere∣ses excogit ârunt. Non negat quenquam Haereticum ante Adriani tem∣pora suisse: hoc enim negari non potuit. Non dicit eos de quibus lo∣quitur sub Hadriano primùm sua deliria docuisse, quod Adversarii as∣serunt, nos negamus. Hoctantùm dicit, eos qui haereses excogitârunt circa tempora Hadriani extitisse. Ita Veteres ipsi Clementem intel∣lexerunt: haec enim Cedrenus ex illis habet. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut enim ait Clemens Stromateon Autor, sub Adriano fuerunt

Saturnilus, Basilides, & Carpocrates. Addit autem Clemens 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & per∣venerunt usque ad 〈◊〉〈◊〉 Antonini senioris, Pii scilicet, qui Hadria∣no successit. E quibus verbis patet ad postrema horum Haereticorum tempora non priora respexisse Clementem: ac si dixisset, Haeresiarchae illi quorum discipuli etiamnum extant, inferiores seu juniores erant iis qui Christianam fidem primo praedicabant; Apostolorum enim do∣ctrina sub Nerone consummata est, 〈◊〉〈◊〉 autem sub Adriano vixerunt, & usque ad Antoninum Pium duraverunt; Apostolis igitur posteri∣ores fuerunt. Ex his tres nominat, Basilidem, Valentinum, & si fortè Marcionem: si fortè, inquam; nam illa verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Marcion enim sub eadē aetate versabatur ut senex cum junioribus ut vulgò exponūtur, sana esse non possunt, ut nec quae sequuntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, post quem Simon Petrum audiit paululum praedicantem, ut hodie leguntur & exponuntur. Quis enim in historiâ Ecclesiasticâ ferre potest, aut Marcionem senem fuisse, cùm Basilides & Valentinus juvenes essent, aut Simonem qui S. Petrum audivit post Marcionem extitisse? De Marcione aliter sensit Epiphanius, ut osten∣dimus: aliter etiam Veteres loquuti sunt. Justinus Martyr Valentini∣anorum, & Basilidianorum meminit, dictosque eos à nominibus Haere∣siarcharum docet; imò verò, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et sunt apud nos qui à nomine eorum virorum, ex quo doctrina & sententia quaeli∣bet incoepit, denominati sunt, solum Marcionem memorat quasiadhuc in vivis cùm ipse scriberet, & postquam contra omnes haereses scri∣psisset. An eum tantummodo in vivis tunc fuisse monuisset, si eodem tempore Basilides & Valentìnus, non tantùm 〈◊〉〈◊〉, sed etiam juve∣nes & in florenti adhuc aetate fuissent? Observat Irenaeus de aetate Hae∣reticorum agens Valentinum sub Hygino Romam venisse, Marcio∣nem sub Aniceto postea invaluisse; an ille putavit Valentinum junio∣rem fuisse cùm Marcion jam senex esset? Haec igitur saltem ut ab iis exposita sunt à Clemente proficisci non potuerunt. Quare Isaacus Vossius huic loco tanquam minimè sano medelam adhibuit, & pro illis quae dedimus haec legit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quae si rectè capio hoc sonant, Marcion enim sub eadem aetate cum illis tanquam cum se∣nibus junior versatus est; Cum quibus Simon, &c. Ita ille, acutè qui∣dem, ut solet. Henricus autem Valesius nihil mutandum putavit, sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive post quem, idem valere 〈◊〉〈◊〉, quod ante quem, & hoc probare

nititur in Annotationibus ad Eusebium. Quae expositio an ferri possit, judicent eruditi. Ego non dubito quin Blondellus qui Clementem hoc loco Valentinum post Marcionem 〈◊〉〈◊〉 asserit, solâ Latinâ versione deceptus sit; quae tamen ipsa id apertè non dicit quod ille voluit. Ego mentem Clementis ita rectè exprimi posse sentio. Quod ad Marcio∣nem enim attinet, ille quidem sub eodem imperio Adriani vixit, sub quo Basilides & Valentinus, sed eùm senex esset, cùm illis qui his juniores, recentiores, seu posteriores sunt conversatus est haereticis. Vox enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 conjungi non debet, quasi ipso Marcione illi ju∣niores aut posteriores fuerint; sensus omnis vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 refertur ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & in voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 finitur; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 arctè conjungitureósque denotat, cum quibus Marcion tanquam discipulus conversatus est, à quibus suae haereseos principia quaedam mutuatus est, qui quidem ipsi Basilidis & Valentini discipuli fuerunt. Ita vocem eam alibi usurpat Clemens ut lib. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ubi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 idem. Ita optimè Clementi cum Veteri∣bus convenit. Nullo modo igitur ex hoc loco colligitur, aut Valenti∣num post Marcionem vixisse, quod voluit Blondellus: aut Basilidem sua nunquam docuisse ante imperium Hadriani, quod hinc elicere cu∣piebat Dallaeus.

Neque verò reliqui qui de Hadriano loquuntur, quicquam aliud sta∣tuunt, quàm, quod nos etiam, Basilidem sub ejus imperio fuisse vel scholam habuisse. Theodoretus de Saturnilo & Basilide, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ambo autem Hadriani Caesaris tempo∣re fuerunt. Eusebius quidem circa Hadriani tempora narrationem de scholis Saturnili & Basilidis instituit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Quorum ille qui∣dem in Syriâ, hic verò apud Aegyptum 〈◊〉〈◊〉 doctrinae 〈◊〉〈◊〉 condi∣dit. Non tum primùm haeresin docuisse ait, sed quod contrarium pror∣sus evincit, à Menandro Simonis successore Haeresin accepisse docet; sub eodem Imperatore aliquos Ecclesiasticos viros adversùs eos scri∣ptis pugnâsse, ac praecipuè Agrippam Castorem contra XXIV volu∣mina Basilidis scripsisse, & Basilidem ipsum, interprete Hieronymo, sub eodem Imperatore obiisse. Fateor Valesium ad eum locum haec notare, Rectè Eusebius Basilidis haeresin principatu Hadriani erupisse dicit. Sed quàm rectèita judicavit, ex ratione quam subjungit patebit, Tunc enim primùm haeretici ex latebris prodire & caput attollere coepe∣runt, cùm Apostolis omnibus jam extinctis, opportunum sibi adesse tempus

ad evulganda errorum suorum dogmata existimarent. Licèt multi Haeretici fuerint sub temporibus Apostolicis, ut Veteres saepissime me∣morant, & de iis saepe disputant; tamen sublatis omnibus Apostolis multo 〈◊〉〈◊〉 sua dogmata promulgabant. Sed an omnes Apostoli ante Hadriani Imperium sublati non sunt? An eorum quisquam post S. Jo∣annem superfuit, qui sub initio Trajani mortuus est? An nullam temporis opportunitatem arripere potuerunt sub toto Trajani impe∣rio, quâ sua dogmata viri fervidi & docti & persecutionis aestum mi∣nimè metuentes exponerent? Proculdubio per illud aevum doctrinas à Menandro acceptas perpoliebant, scriptis mandabant, discipulos con∣gregabant, ac demum sub Hadriano, suas 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut 〈◊〉〈◊〉 Cle∣mens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Eusebius, Ecclesias, ut Tertullianus, publicè multis in locis habuêre. Tunc igitur Viri Ecclesiastici quamplurimi iis restiterunt; tunc primùm nonnulli adversùs eorum haeresin palam & latè grassantem, & libros ubique volitantes justa volumina conscripse∣runt. Nihil aliud voluerunt Veteres qui de aetate Hadriani locuti sunt.

Qui vero generaliùs loquuntur de aetate Haereticorum temporibus Apostolorum posteriori multò minùs evincunt Basilidem haeresin suam ante Hadriani tempora minimè docuisse. Firmiliani quidem verba sunt in Epistolâ ad Cyprianum, Sed & Valentini & Basilidis tempus manifestum est, quòd & ipsi post Apostolos, & post longam aetatem adver∣sùs Ecclesiam Dei sceleratis mendaciis suis rebellaverint; ex quibus primùm observo Firmilianum putâsse tum Basilidem tum Valentinum Marcione antiquiorem fuisse, adversùs Blondelli sententiam, ut cuilibet locum integrum inspicienti patebit. Neque quicquam Firmiliani dispu∣tatio contra nostram sententiam de initio haereseos Basilidianae facit. De rebellione ejus contra Ecclesiam agit ille, quam istius aevi haeretici quamdiu potuerunt semper evitabant, ut saepe legimus. De Aposto∣lis loquitur eodem modo quo Clemens Alexandrinus de re eâdem scribens; ut enim ille doctrinam Apostolicam per S. Paulum sub Ne∣rone consummatam esse dicit, ita per Apostolos Petrum & Paulum in∣telligit disputans contra Traditionem Apostolicam à Stephano Ponti∣fice Romano falsò, ut ait, productam. Ita seipsum explicat, dum Ste∣phanus vapulat, quasi infamans Petrum & Paulum, beatos Apostolos quasi hoc ipsi tradiderint. Diu igitur post Petrum & Paulum Basilides ad∣versus Ecclesiam rebellavit ex sententiâ Firmiliani; quod & nos fatemur: neque aliud quippiam ex eâ Epistolâ exculpi potest. Sed Irenaeus Cle∣ment is ad Corinthios Epistolam affirmat vetustiorem esse Haereticis alte∣rum Deum super Demiurgum comminiscentibus, id est, ut liquet, Gno∣sticis. Inde scilicet apparet Basilidem sua dogmata ante Hadriani tem∣pora

minimè propalâsse. Nam ea Epistola non multis ante Ignatii marty∣riū 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est. Ita ille: sed Blondellus ipse datam eam Epistolam in∣ter A. D. 68 & 76 fatetur; pluribus igitur quàm 30 annis ante Ignatii martyrium scripta est. De hac Irenaei verba sunt, cùm sit vetustior his qui nunc falsò docent, & alterum Deum super Demiurgum & factorem horum omnium quae sunt commentiuntur. Dallaeus ea verba, qui nunc falsò docent, planè omisit, ut argumentum aliquam ponderis speciem haberet: quod nunc Epistolae Clementinae antiquitas, & Irenaei ipsius verba nihili omnino esse apertè ostendunt. Sed rursus scribit alibi omnes istos haereticos valde posteriores esse quàm Episcopos quibus A∣postoli tradiderunt Ecclesias, adeóque & Ignatio qui horum Episcopo∣rum unus fuit. Hîc etiam omisit verba quae sequuntur, & hoc in tertio libro cum omni diligentiâ manifestavimus. Nihil igitur hoc loco 〈◊〉〈◊〉, quod non antea dixerat. Atcum omni diligentiâ uteretur, nihil de aetate Basilidis dixit, de qua nunc disputatur. Valentini quidem memi∣nit inter haereticos, Lini, Anacleti, & Clementis inter Episcopos, qui∣bus omnibus & Valentinum & Basilidem valde posteriores agnoseimus. Nondum igitur probârunt Viri doctissimi, neque probaturum quen∣quam puto, Valentinum adeò serò vixisse, aut in haeresin delapsum esse, ut ejus errores necessariò fuerint S. Ignatio ad martyrium festi∣nanti penitus incogniti.

Tandem, uti spero, argumento à Valentini Sige deducto abunde re∣sponsum est. Quatuor enim Assertiones attuli, omnes, ut mihi videtur, certae & exploratae veritatis. Ita tamen comparatae sunt, ut si vel una earum vera sit, ea unica omnem argumenti Adversariorum vim elidat.

CAP. VIII. Ad quatuor ultima pro violatione temporis Argumenta respondetur. Autor Epistolarum de Constantini Chri∣stianismo nihil suspicatus. Leopardi vox antiquitatem Epistolae ad Romanos haud imminuit. Figmenta Dal∣laei de certi cujusdam ordinis militum appellatione. Leopardi vocem ante Constantini aevum in usu fuisse adversus Bochartum ostenditur. Receptio poenitentium novitatem Epistolarum non probat. De Albaspinaei sen∣tentiâ disputatur. Onesimum, quem Ignatius Epheso praefuisse ait, mortuum fuisse sub tempore martyrii Ignatiani perperam asseritur. Variae quorundam de Onesimo sententiae id non evincunt.

HActenus de Haereticis & haeresibus observata: sed Capite decimo-tertio multa alia coacervat, quae praeter temporum fidem ficta esse putat; quo∣rum plurima vel Fictorem vel Interpolatorem fe∣riunt: qualia sunt quae de Anacleto, de Nicolai∣tis, de Caesare, de Ordinibus Ecclesiasticis, de Virginum collegiis, de Quadragesimâ, de S. Joanne scribit. 〈◊〉〈◊〉 tamen esse video, quae Autorem ipsum ferire videantur, de Principibus, de Leopardis, de Poe∣nitentibus, atque de Onesimo.

Primò, scripsit Autor Epistolae ad Smyrnaeos, Et super-coelestia, & gloria Angelorum, & principes visibiles & invisibiles si non credant in sanguinem Christi, & illis judicium erit. Obiter quidem hunc lo∣cum tangit Vir doctissimus, & verba satis mira esse putat; quod ad principes visibiles attinet, vult hunc scriptorem ideo fortasse ea dixisse, quòd ejus 〈◊〉〈◊〉 aliqua jam erat de Constantii vel Constantini ejus filii vel

Christianismo vel ad Christianismum propensione sparsa fama. Quàm obscura haec conjectura, quàm dubia, quam incerta! Vel aliquid au∣divit de Constantii Christianismo, vel Constantini, vel saltem propen∣sione. Constantius non est Augustus factus ante annum CCCIV, & qui∣dem in Galliâ; Constantinus non est Caesar creatus ante annum CCCVI, & quidem in Britanniâ. Graecus itaque hic Scriptor, si ad eorum ali∣quem tanquam Principem respexit, ante 〈◊〉〈◊〉 tempora scribere non po∣tuit. At ipse Dallaeus fortè scriptas has Epistolas ait labente tertio sae∣culo, Blondellus ineunte, Salmasius & Albertinus secundi medio. Nullo illi de Principe Christiano Autorem Epistolarum somniâsse cre∣diderunt; multo minus nos Dallaeo credimus, qui tot testimonia pro his Epistolis ante quartum saeculum protulimus. Sed nihil scriptor no∣ster, quisquisest, de Imperatoribus Christianis propriè dixit; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tantum nominavit, qui sunt quilibet magistratus; monuit nè quem lo∣cus, sive dignitas inflet (nam & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocabant Ecclesiasticos prae∣positos vetustissimi scriptores, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicuntur principes & Magi∣stratus, inquit Tertullianus,) cùm nec Angeli nec homines superiores sine fide in Christum salutem consequi possint. Quae doctrina cui∣vis tempori aequè convenit, sive Principes Christiani sint, sive non: nihil ergò hîc temporum fidem pulsat, & suaviter riderent Sal∣masius, Blondellus, & Albertinus, si haec cuipiam negotium facessere intelligerent.

Secundò, Autor Epistolae ad Romanos 〈◊〉〈◊〉 se dixisset alligatum de∣cem Leopardis, diligenter docet quid hoc sit, Vinctus, inquit, decem Leopardis, quod est militaris ordo. Hoc autem, judice Dallaeo, ab Igna∣tii aevo alienum inter pretamentum est. Sed à cujus, quaeso, aetate alienum est seipsum & verba sua interpretari? nonne quolibet tempore hoc aequè liceat? Dicit sanctissimus Martyr, exemplo S. Pauli, se cum be∣stiis pugnare, eas ob feritatem Leopardos vocat; seipsum dein inter∣pretatur; eos scilicet quos bestias quos Leopardos appellat, milites esse ait, quorum custodiae traditus est. Quidni hîc idem faceret, quod sae∣pe alibi facit? Jubet Trallesios 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, addit ex∣plicationem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. De Docetis loquutus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, subjungit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quidni quispiam tam sub im∣perio Trajani quàm quavis aliâ aetate ita loqueretur? Nempe, veritus est scriptor nè Romani quid essent illi Leopardi à quibus ligatum se 〈◊〉〈◊〉 scribit, non intelligerent: quod Ignatius non esset veritus. Quare au∣tem Ignatius vereri non potuit, si alius quisquam potuerit? Quare non ille cavendum putaret nè sua verba à Romanis haud rectè intel∣ligerentur? Ligatum se decem lepardis dixerat; id autem solebat sae∣pe

fieri cùm bestiarii jamjam morituri essent, uti Saturus in ursum substrictus est, & apro subligatus, ut in S. Perpetuae Passione legimus. Cum igitur scripsisset S. Ignatius se decem Leopardis jam illigatum esse, (pardi autem erant inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui∣bus bestiarii objici solebant, ut apud vetereslegimus) non incommodè monere potuit, eos non esse bestias ipsum statim devoraturas, sed mili∣tes ad urbem Romam ducturos. Verùm aliud eum suspicatum esse novit Dallaeus. Nam Ignatii aevo omnibus, praesertim civibus Romanis, nota erat & familiaris illa militum certi cujusdam ordinis appellatio vulgaris. Itane verò? an Leopardus est militis certi cujusdam ordi∣nis appellatio? an ea omnibus Ignatii aevo nota & familiar is fuit? Pro∣fecto haec observatio aut ex praeclarâ antiquitatis cognitione proficisci∣tur, aut egregium commentum est. Unde, quo autore, haec nos docet? Neminem laudat; nullius testimonium profert. Ego certè eam Leopar∣di significationem nondum invenio. Sub Trajano scripsere Tacitus, Plinius secundus, Florus; sub Trajano & Hadriano vixit Suetonius. Iisdem temporibus Graecè scripscrunt Plutarchus, Arrianus, Aelianus, omnes rerum Romanarum satìs periti, rei militaris maximé. An ex illis quisquam prodidit hanc militum certi cujusdam ordinis appellationem fuisse suo aevo familiarem? non credo. Sed res & rei nomen in usu esse desiit ante ducente simum post Ignatii mortem annum. Jam igitur certus ille militum ordo evanuerat, & cum ipso ordine nomen etiam extinctum fuit? Quis haec nobis tradidit? quis militiae Romanae reformator fuit? quis ordinem extirpavit, nomen obliteravit? Quomodo illud in usu desierit, quod in usu nunquam fuit, nondum video. Sed haec cer∣tissima sunt, neque à quopiam neganda: nam Ignatii simulator Leo∣pardorum quidem nomen ad antiquitatis 〈◊〉〈◊〉 retinuit, sed nè ob obscu∣ritatem lectores turbaret, etiam in erpretandum putavit, ac se ita nimiâ diligentiâ ipse prodidit. Proh stultam simulatoris calliditatem! Proh fatuam astutiam! qui suo indicio quasi sorex hodie periit, quòd acumen Dallaeani ingenii praevidere non potuerit: Imo verò Censoris commen∣tum lepidum, & inanem conjecturam, qui ut Martyrem faceret Impo∣storem post tot saecula tot antiquitatis larvas & figmenta excogitavit!

Illud verò admiratione dignum est, edidisse haec Dallaeum triennio postquam Samuelis Bocharti Hierozoicon prodiit, quod ipse in Epi∣stolâ Dedicatoriâ doctum, Deus bone, & laboriosum opus appellat. Ille enim, ut Impostorem quarto saeculo scripsisse probaret, & quidem ex hoc ipso loco, alio planè atque contrario usus est argumento, Hiero∣zoici parte 1. lib. 3. c. 8: Leopardi vox, inquit, seriùs usurpari coepit, nempe Constantini aevo. Proinde Ignatii ad Romanos Epistola quam circumferunt, eo demum saeculo fuisse 〈◊〉〈◊〉 vel ex hoc argumento

colligas, quòd Leopardorum disertè meminit. Argumenti consequentia manifesta est. Si enim Leopardi vox sub Constantino usurpari cae∣pit, adeóque ante Constantinum usurpata non est: quicunque 〈◊〉〈◊〉 vocem usurpavit, vel sub Constantino vel post eum scripsit. Post Constantinum scribere non potuit Autor Epistolae ad Romanos: ex∣cerpta enim ejus Epistolae, in quibus Leopardi vox habetur, in Eccle∣siasticâ Eusebii Historiâ extant, quae sub Constantino edita est. Vult igitur Bochartus sub Constantino primulum inventam esse vo∣cem Leopardi; Romanos scriptores eam 〈◊〉〈◊〉 usurpâsse; Graecos eam vocem à Romanis postea mutuatos esse: 〈◊〉〈◊〉 Ignatii inter Graecos scriptores & primum & solum eandem 〈◊〉〈◊〉, & Ignatio supposuisse, atque hanc Epistolam emisisse antequam Historiae li∣brum tertium conderet Eusebius. O miras temporis angustias, quibus miser Impostor includitur! O bardum & stupidum Eusebium, qui cùm diu ante Leopardi vocabulum natus esset, fictitiis literarum mercibus tam facilè, tam foedè deceptus est!

Sed videamus quomodo probet Cl. Bochartus eam vocem Constan∣tini aevo coepisse usurpari. Cum enim, inquit, tribus saeculis post Chri∣stum natum in Romanis scriptoribus 〈◊〉〈◊〉 reperiatur, quarto & ex∣inde passim occurrit. Haec ex observatione Gesneri. Verùm an ante tempora Trajani in usu fuerit ea vox ad nos non pertinet; quamvìs mi∣hi dubium non sit quin diu antè usurpata sit, non minùs quàm Came∣lopardalis, aut Leocrocutta, de quibus agit Plinius. Quòd ante quar∣tum saeculum apud scriptores Romanos, quos legerat Bochartus non reperiatur, minimè probat in usu non fuisse: plures enim Scripto∣res 〈◊〉〈◊〉 temporum perierunt quàm supersunt; aliqui fortasse ex∣tant quos ille non legit; aliqui, quos credidit post Constantinum scri∣psisse, fortèante eum scripserunt; aliqui qui sub eo meminerunt vocis Leopardi, significare potuerunt eam vocem ipsorum aetate longè anti∣quiorem fuisse. Non legit, opinor, Bochartus Passionem SS. Perpe∣tuae & Felicitatis primò in lucem ab Holstenio productam. In illâ autem Passione nos legimus, Itaque in commissione spectaculi 〈◊〉〈◊〉 Leopardo expertus, etiam sub pulpito ab urso erat vexatus. Saty∣rus autem nihil magìs quàm ursum abominabatur, sed uno morsu Leo∣pardi confici se jam praesumebat. Et postea idem Saturus militem allo∣quitur, Ecce prodeo illò, & ad unum morsum Leopardi consumor. Et statim in fine spectaculi Leopardo ejecto, de uno morsu tanto profusus est sanguine ut populus revertenti illi secundi baptismatis testimonium re∣calmaverit. Haec autem Passio scripta est annis C ante imperium Con∣stantini. Aelius Spartianus quidem sub Constantino scripsit, sed ita Leopardi vocem memorat, ut longè suis temporibus antiquiorem eam

fuisse agnoscat. Haec enim habet in vitâ Antonini Getae, Familiare illi fuit has 〈◊〉〈◊〉 Grammaticis proponere, ut dicerent, 〈◊〉〈◊〉 ani∣malia 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 emitterent, velut, Agni balant, porcelli grunni∣unt, palumbes minurriunt, ursi saeviunt, leones rugiunt, Leopardi ri∣ctant, elephanti barriunt, ranae coaxant, equi hinniunt, asini rudunt, tau∣ri mugiunt, cásque de veteribus approbare, vel approbarent. Spartianus itaque C ante Constantinum annis Getam à Grammaticis quaesivisse ostendit, an Leopardis conveniret 〈◊〉〈◊〉, & quinam ex Veteribus eam vocem Leopardis tribuissent. Satìs igitur antiqua vox Leopardus. Glos∣sarium vetus, sub Benedicti nomine editum omnino videtur Constanti∣ni imperio haud paulo antiquius, in quo legimus, Leopardus, 〈◊〉〈◊〉. Pompeius Festus, Bigenera dicuntur animalia ex diverso genere nata, 〈◊〉〈◊〉 Leopardus ex 〈◊〉〈◊〉 & panthera. Ipse autem Festus, à Charisio & Macrobio laudatus, si satìs antiquus non sit; certè Verrius Flaccus, cujus librorum Epitomen scripsit, Augusti aetate vixit; & quihaec illi∣us verba fuisse assereret refelli non 〈◊〉〈◊〉. Cautè igitur hunc locum Festi praetermisit diligentissimus Bochartus, ubiejus afferendi occasio∣nem habuit maximè opportunam. Cùm enim attulisset quae Veteres dixerunt de leaenarum cum pardo concubitu, unde novum monstrum editur; huic, inquit, designando conficta videtur Leopardi vox; sed nullo testimo∣nio eam conjecturam firmat, cùm ad manum esset hic Festi locus ad eam rem accommodatissimus. Quinetiam si vox Leopardi conficta pri∣mùm sit illi monstro designando, quod videtur Bocharto, ante Con∣stantini aevum sine dubio conficta est; tunc enim pro quolibet pardo usurpata est, quod ille multis & quidem rectè probat. Trita igitur illa sed Catachrestica vocis usurpatio primaevâ & propriâ posterior sit ne∣cesse est. Si igitur à Romanis conficta ea vox sit, tunc primùm imposita fuisse videtur cùm res ipsa illis nota fuit. Ut Tertullianus de pallio, et si Graecummagìs, sed lingua jam penes Latium est; cum voce vest is intra∣vit. Non dubitandum est igitur quin vox ex primâ rei ipsius cognitio∣ne manaverit. Romani enim vel voces ipsas cum rebus accipiebant, vel rebus acceptis sua nomina indiderunt. 〈◊〉〈◊〉, inquit Varro, suo nomine in Latium venit, ut 〈◊〉〈◊〉 amelopardalis nuper ad∣ducta, quòd erat figur â ut Camelus, maculis ut panthera. Vel igitur qui primùm naturam illius monstri ex leaenâ & pardo geniti Romanis tradiderunt, sub nomine Leopardi illud describebant, ut Alexandrini Camelopardalin; vel ex descriptione Romani nomen illud indide∣runt, ut vesti, quam introduxerunt Graeci, nomen pallii. Res autem ipsa, seu natura illius monstri sub Titi imperio Romanis fuit probè co∣gnita. Plinius enim eam describit Natural. Hist. lib. 8. c. 16. Sive igi∣tur Romani, sive Graeci primò illud nomen excogitârunt, dubium non

quin ante Trajani tempora extiterit, ut eo S. Ignatius in Syriâ ver∣satus, unde Vopisco Leopardi centum Syriaci, etiam de pardis uti po∣tuerit. Neque etiam verum est, quod Bochartus putat, id vocabulum apud Graecum scriptorem nusquam alibi extare. Apud enim S. Athana∣sium in vitâ S. Antonii haec lego, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Erátque idem locus subitò refertus spectris leonum, ursarum, leopardorum, taurorum & serpentium, aspidum & scorpionum & luporum. Satìsigitur vetus est vox Leopardi. Interim si Bocharto credimus, Dallaeo credendum non est: si Dallaeo fidem habeamus, Bocharto renunciabimus; tam malè inter illos in Ignatio expugnando convenit. Nos certè in hac re dum neuter alteri credit, jure optimo neutri credendum putamus.

Tertiò, S. Ignatius in Epistolâ ad Philadelphenses eos ad unitatem Ecclesiasticam tanquam non sibi tantùm sed & aliis utilem atque salu∣tarem hortatur. Quotquot enim Dei, inquit, sunt & Jesu Christi, isti cum Episcopo sunt; & quotquot 〈◊〉〈◊〉 poenitentes veniunt in 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae, & isti Deierunt. Ac rursus post pauca, Ubi divisio est & ira, Deus non habitat. Omnibus igitur poenitentibus 〈◊〉〈◊〉 it Deus, si poeniteant in unitatem Dei & concilium Episcopi. Quid his verius, quid salutarius, quid antiquius? Sed hoc de suscipiendis ad poenitentiam lapsis 〈◊〉〈◊〉 Montanistas & Novatianos apertè pulsat diu post Ignatium exortos. An hoc scribi non potuit ante Novatianos, aut etiam Monta∣nistas? An nemo illud quod verum est enunciare potest antequam ab alio negetur? Haeretici aut Schismatici semper hac ratione convicti sunt, quòd eam veritatem negarent quae antea in Ecclesâ praedicaba∣tur. Haec non minùs Donatistas pulsant quàm Montanistas; ea autem scripta fuisse Adversarii fatentur ante Donatum, quidni & ante Montanum? Ad firmandum argumentum adducit autoritatem Alba∣spinei, qui ob eandem causam Canonem quendam Clementinum negat esse Apostolicum, & ante Cyprianum sanciri potuisse. Sed loquitur Albaspineus de poenitentium, hoc est, ipso interprete, 〈◊〉〈◊〉, si∣cariorum, & idololatrarum receptione, de qua re in veteri Ecclesiâ diu disputatum est. Autor verò Epistolarum de Haereticis & Schismaticis loquitur ad unitatem Ecclesiae & concilium Episcopi redeuntibus, qui∣bus poenitentibus receptio negata nunquam fuit, ut in priori Parte ostensum est. Sed necillud verum est quod Albaspineus observat. Ante aetatem S. Cypriani etiam moechi ad poenitentiam admittebantur. Ita ipse testatur Epistolâ L11, Et quidem apud 〈◊〉〈◊〉 nostros quidam de Episcopis in provinciâ nostr â dandam 〈◊〉〈◊〉 moechis non putaverunt, & in totum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 adulteria clauserunt; non tamen à

Coepiscoporum suorum collegio recesserunt, aut Catholicae Ecclesiae unita∣tem vel duritiae vel censurae suae obstinatione ruperunt, ut quia apud alios adulteris pax dabatur, qui non dabat de Ecclesiâ separaretur. Ab Episcopis igitur Africanis per poenitentiam recepti sunt moechi ante aetatem Cypriani, adeóque ante Novatianos. Idque ab Ecclesiâ factum narrat Cyprianus; nullum igitur tunc temporis in Ecclesiâ Africarâ decretum extitit de adulteris penitus à poenitentiâ removendis. Neque mirum est aliquos tunc temporis etiam Episcopos Moechos penitus ex∣cludendos putasse, cùm sciamus Montanistarum erroribus plurimos in Africâ, qui tamen in Ecclesiâ perstarent, implicitos fuisse. Sub Ze∣phyrino concedunt decretum fuisse ut admitterentur ad poenitentiam moechi; illud autem tanquam novum & inauditum, & priori Ecclesiae sententiae contrarium pronunciant. Perperam omnino. Tertullianus ipse agnoscit sententiam illam Pontificis Romani paulo antequam li∣brum de Pudicitiâ, jam extra Ecclesiam positus, scriberet, evulgatam fuisse. Audio, inquit, etiam edictum esse propositum, & quidem perem∣ptorium, Pontifex scilicet, Maximus, quod est Episcopus Episcoporum, edicit: Ego & moechiae & fornicationis delicta poenitentiâ functis di∣mitto. Sed eandem etiam Ecclesiae Catholicae sententiam fuisse, ante∣quam Zephyrini decretum prodiit, liberè fatetur his verbis, Erit igi∣tur & hic adversùs Psychicos titulus, adversùs meae quoque sententiae retro penes illos societatem, quo magis hoc mihi in notam levitatis obje∣ctent. Psychici, hoc est, Catholici, & cum Catholicis Tertullianus ipse, ante decretum Zephyrini idem docuerunt. Nihil igitur hîc novum aut inauditum in Ecclesiam invectum est, ut putat Albaspineus. Diu ante Zephyrinum Dionysius Corinthiorum Episcopus, Soteri Romano syn∣chronus, omnes per poenitentiam, nè moechis quidem aut quovis alio gravissimo crimine oneratis exceptis, suscipiendos esse docuit. Nam in Epistolâ ad Amastrianos, teste Euseb. lib. 4. c. 23. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Multa quoque de nuptiis & de castitate eis praecipit; & cunctos qui à quovis lapsu sive delicto, sive etiam ab haeretico errore revertuntur, benignè suscipi ju∣bet. En vetus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, seu mandatum Episcopale, de recipiendis la∣psis, moechis, haereticis aliisque per poenitentiam conversis. Ne{que} verò dubito quin hujus generis peccatum fuerit illud Valentis, de quo S. Po∣lycarpus Epistolâ ad Philippenses, Nimis contristatus sum pro Valente, qui presbyter factus est aliquando apud vos, quòd sic ignoret is locum qui datus est ei. Moneo itaque vos ut abstineatis ab omni avaritiâ (〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut rectè Hammondus) & sitis casti & veraces. De hoc autem Valente ita postea loquitur, Valde ergo, fratres, contristor pro illo &

conjuge 〈◊〉〈◊〉: quibus det Deus poenitentiam veram. Sobrii ergo estote & vos inhoc; & non sicut inimicos tales existimetis, sed sicut passibilia membra & 〈◊〉〈◊〉 eos revocate, ut omnium vestrum corpus salvetis. Hoc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, vos ipsos 〈◊〉〈◊〉. Etiam juvenis ille apud Cle∣mentem Alexandrinum, in Homiliâ de Divite sub Origenis nomine e∣ditâ, qui sicarius, imò 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fuerat, restitutus est Ecclesiae per poeni∣tentia ab ipso S. Joanne. Et Apostolus ipse nobis describitur quasi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, dans magnum sincerae poenitentiae exemplum, ut legimus apud Eusebium lib. 3. c. 23. Quod exemplum Clemens fusiùs tractans, & tandem perorans ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nam qui modò suscipit Angelum 〈◊〉〈◊〉, eum tunc non poenitebit cùm de corpore decedet, nec Salvatorem videns advenientem cum gloriâ suâ & exercitu feret ignominiam, neque ignem timebit. Ubi ad Hermae Pastorem apertè alludit, & ostendit ni∣hil in Ecclesiâ tunc temporis definitum fuisse de majorum criminum reis à beneficio poenitentiae Ecclesiasticae penitus excludendis. Certè verba Ignatii, si generaliter acciperentur, satìs aetati Martyris conveni∣rent; si potius de Haereticis intelligantur, cuivis aetati con 〈◊〉〈◊〉.

Quartò, Ignatius Epistolâ ad Ephesios, Plurimum 〈◊〉〈◊〉 multitudi∣nem vestram in nomine Dei suscepi in One simo, qui in 〈◊〉〈◊〉 inenarra∣bili est, vester antem in carne Episcopus. Temporum 〈◊〉〈◊〉 turbat, inquit Vir doctissimus, & loquitur de homine velut vivente qui jampridem 〈◊〉〈◊〉 mortuus. Sed unde constat eum Onesimum fuisse mortuum de quo Au∣tor Epistolae tanquam vivente, & Ephesi Episcopo tunc cùm scriberet, loquitur? De Ignatio nostro Eusebius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unam qui∣dem 〈◊〉〈◊〉 scripsit ad Ecclesiam Ephesiorum, One simi ipsorum Pasto∣ris mentionem faciens. Ille igitur qui antiqua Ecclesiae monumenta tam assiduè rimatus est, qui tot veterum Episcoporum Catalogos tam dili∣genter collegit, de morte Onesimi Ephesiorum Episcopi nè minimum quidem suspicatur. Unde igitur novit Dallaeus Onesimum illum, cujus mentio in hacEpistolâ facta est, cùm Smyrnae esset Ignatius, in vivisnon fuisse? Hoc unico argumento fretus, & Epistolae quam fatetur ante aeta∣tem Eusebii scriptā, & Eusebii ipsius 〈◊〉〈◊〉 eludere se posse sperat. Observat ex Usserio, Graecorum Menaea & Symeonem Metaphrastem non agnoscere Onesimum Martyrem fuisse Ephesi Episcopum, Consti∣tutionum Apostolicarum Scriptorem affirmare eum Beraeae Episcopum fuisse, Dorotheum & Hippolytum asserere Gaium Timothei in Epi∣scopatu successorem fuisse. Nicephorum deni{que} tradere Onesimum sub

Domitiano obiisse. Ex his autoribus planè ridiculum Epistolarum auto∣rem pronuntiat. Quâ ratione nullus video. An quia Menaea & Mata∣phrastes Onesimum quendam Martyrem describunt, non tamen dicunt eum fuisse Ephesi Episcopum, an quia Constitutionum consarcinator re∣fert Onesimum Beraeae Episcopum fuisse, an quia Dorotheus & Hippo∣lytus tradunt Gaium Timotheo Ephesi successisse, an quia Nicephorus docet Onesimum sub Domitiano obiisse, ideo nullus Onesimus Ephe∣so praeesse potuit sub undecimo anno Trajani? An horum quispiam, aut hi omnes aliquid tradunt quod id evincat? Demus Onesimum Marty∣rem Ephesi non fuisse Episcopum, sed Beraeae; demus Gaium successisse Timotheo; concedamus Onesimum istum quem nec illi, nec Nicepho∣rus 〈◊〉〈◊〉 pum Ephesi nominat, sub Domitiano obiisse: an his omnibus concessis, verum esse non potest, Onesimum quendam Gaii successorem Epheso praefuisse cûm Ignatius ad martyrium tractus est? Nonne Ni∣cephorusipse Onesimum quendam nominat, qui post S. Andream, & Stachyn, Episcopus Byzantii fuit, cui successit Polycarpus? Non haec autorem Epistolae ridiculum faciunt: quem omnino non tangunt; sed potiùs Dallaeus Usserium ridiculum reddere conatur, dum modestiā ejus laudat, qui tantâ cum diligentiâ haec testimonia coacervavit, quae ipsius causam jugularent. Sed satìs adhuc à Graecis scriptoribus tuta illa est, qui Onesimum S. Pauli discipulum Ephesi Episcopum fuisse non tradi∣derunt. Ad Latinos igitur confugit Dallaeus, asserit{que} Bedam, Adonem, Notkerum, alió sque affirmare magno omnes consensu istum ab Ignatio E∣pistolico memoratum One simum Pauli discipulum fuisse. Ego verò talem consensum non reperio. Beda nihil habet de Ignatii Onesimo, nihil Martyrologium Romanum; apud Usuardum non extabat ea narratio, sed à Joanne Molano inserta est, alio charactere & praemissâ literâ A, per quae Lector facillime advertat ea Usuardi non esse, sed Adonis, ut Mo∣lanus ipse in Praefatione monuit. Jam verò Ado qui Onesimum S. Pauli Ignatianum facit, non narrat eum sub Domitiano obiisse: Nicephorus nuperus scriptor Onesimum sub Domitiano Martyrem facit, Episcopum Ephesi fuisse non narrat. Cúmque eum solus ille referat eâ tempestate martyrium subiisse, non immeritò illi fidem denegat Baronius, prae∣sertim si de Episcopo Ephesino intelligatur. Nam si ille Episcopus Be∣raeae fuit, non autem Ephesi, ut alii Nicephoro antiquiores voluere, ad nos non pertinet. Quis enim non videt Onesimo S. Pauli, Episcopo Be∣raeae, temporibus Domitiani defuncto, Onesimum alium post Timo∣theum & Gaium Epheso praeesse potuisse sub imperio Trajani? Quoni∣am autem Dallaeus notat Baronium Nicephoro errorem tribuere, non aliâ quàm harum Epistolarum autoritate, quae adhuc in controversiam veniunt; & tamen fatetur, Si Ignatii verè certóque essent (quod mihi

quidem & verum & certum videtur) earum potiùs quàm Nicephori esse sequendam fidem; videamus si non aliunde absurdum esse videatur Onesimum Ephesi Episcopum sub Domitiano martyrium subiisse? Qui Onesimum Ephesi Episcopum fuisse docent, eum vel Gaio vel Timo∣theo successisse volunt: Timotheum certè primum Ephesinae Ecclesiae Episcopum agnoscit Eusebius; idem testantur Acta Concilii Chalcedo∣nensis, & Vetus Martyrium S. Timothei apud Photium Cod. Ccl IV, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Notandum quòd praesens scriptum referat Timotheum primum Ephesi Episcopum fu∣isse. Jam verò Timotheum ipse Nicephorus tradit sub Vespasiano mar∣tyrio coronatum fuisse: idem testatur ejusdem Martyrium in Biblio∣thecâ Photii. Persecutio autem secunda sub Domitiano extremis illius Imperatoris temporibus excitata est. Eusebius ad annum ejus XIV, Se∣cundus post Neronem Domitianus Christianos persequitur. Quem locum respiciens Hieronymus in Catalogo, de S. Joanne, Quarto decimo igi∣tur anno, inquit, secundam post Neronem persecutionem movente Domiti∣ano in Patmon insulam relegatus scripsit Apocalypsin. Sub hac persecu∣tione obdormivisse Timotheum credendum est; brevis autem ea fuit, teste Tertulliano in Apologetico, Tentaverat & Domitianus portio Ne∣ronis de crudelitate; sed qua & homo, facilè caeptum repressit, restitutis 〈◊〉〈◊〉 quos relegaver at; quod & apud Eusebium Hegesippus testatur. Jam quis credet Onesimum, qui si fortè in Ephesinâ Ecclesiâ vel ipsi Ti∣motheo, vel ejus successori Gaio, Episcopus suffectus est, sub eadem persecutione passum fuisse, & non potiùs ad undecimum Trajani an∣num perdurâsse? Nam quòd Dallaeus ex ordine temporum evincere cona∣tur, nihiliest. Non enim C aut Xc annorum eum fuisse, cum morere∣tur, inde conficitur. Putat ille Paulum ad Philemonem scripsisse A. D. 56. Sed S. Paulus Romae, & cùm jam diu in vinculis fuisset, ad Philemonem scripsit, ut ex ipsâ Epistolâ constat, & Hieronymus & Theodoretus demonstrant. At Romam ante A. D. vulgarem LXIV vidisse S. Paulum nemo probabit. Ab anno autem LXV ad annum CVII, quo scripsisse Ignatium dicimus, anni tantùm sunt Xl II. Ponamus igitur Onesimum XXVI annorum fuisse, cùm eum ad fidem Christianam convertit S. Pau∣lus; nondum septuagenarius fuisset, cùm S. 〈◊〉〈◊〉 Smyrnae consisteret. Sive igitur duo fuerint 〈◊〉〈◊〉 aetate S. Ignatii, unus Beraeae, alter E∣phesi Episcopus, sive unus tantùm isque Ephesinus; nihil hactenus di∣ctum est quod ullo modo probet, nullum 〈◊〉〈◊〉 Epheso praefuisse cùm Ignatius ad martyrium traheretur.

Cùm igitur omnia ad examen vocata sint quae temporum fidem pul∣sare videbantur, nihil novi in his Epistolis repertum est; omnia potiùs Ignatiano aevo apprimè consona apparent.

CAP. IX. Aliena à virtutibus S. Ignatii dispunguntur. Nulla in Epistolis ejus haeresis reperitur. Nulla irreverentia erga SS. Literas. Apocrypha saepe à Vetustissimis Scriptoribus citantur. Casauboni duplex responsio affertur, & utraque pluribus stabilitur. Epistola S. Ignatii ad Romanos ab objectionibus Dallaei vin∣dicatur. Fortitudo, constantia, & magnanimitas Martyrum defenduntur; plurimisque Patrum senten∣tiis, & Heroum Christianorum exemplis explicantur: quorum factis consona Ignatii verba ostenduntur.

PRoxima argumentorum congeries ex iis conflata & consarcinata est, quae Personae cui Epistolae tribuuntur vel moribus vel dignitate, vel ingenio, vel pietate 〈◊〉〈◊〉 sunt, aut potius iniquis rerum aestimatoribus videntur. Sed ea plerúmque ad∣ducit, quae vel ab Interpolatore genuinarum, vel à Fictore reliquarum Epistolarúm scripta sunt; quorum mores, dignitatem, ingenium, pietatem nostri non defendunt. In toto Capite XIV, nihil aliud ex Ignatio no∣stro attulit nisi illud recoctum, Sine Episcopo, presbyteris & diaconis Ecclesiam non vocari; quod neque moribus, neque dignitati, nec inge∣nio, nec pietati Martyris repugnat, & cui antea responsum dedimus. Caput XV, quantum quantum est de Festis, de Sabbato, de Jejuniis tractans, ex spuriis totum conflatum est, & Ignatium nostrum non tangit.

Capite XVI multa quasi haeretica producit, sed ex Spuriis etiam; è nostro unum tantùm locum profert, qui ei non satìs sanus videtur; scilicet Christum fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Filium Dei secundum voluntatem & potentiam Dei. Haeccine autem ut inter

haeretica recenseantur, quae à B. Theodoreto pro Catholicâ Ecclesiae sententià contra Haereticos proferuntur? Apud illum quidem legi∣mus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in nostro autem Codice 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut & in Usseriano Interprete voluntatem. Variam hîc lectionem esse & quidem valde an∣tiquam quis non videt? Quid in suo Codice viderit Interpolator, an 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 an 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legerit, scire nos noluit, adeò omnia immuta∣vit. Utcunque sit, si Theodoreti lectionem sequamur, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Autorem Epistolae scripsisse putemus, cadit Objectio Dallaeana quae in voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fundatur; durum enim & vix ferendum, ait, Filium esse à Patre ab 〈◊〉〈◊〉 per voluntatem & potentiam Patris; si legamus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, etiam sic eadem Objectio ruit: non enim no∣strum loqui de aeternâ generatione Filii constat, sed de incarnatione potiùs, ut & antecedentia & consequentia demonstrant; unde Inter∣polator ad divinam naturam haectrahens, verborum ordinem mutare coactus est. Sic autem nos legimus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Usserianus Interpres. Verè existentem de genere David secun∣dum 〈◊〉〈◊〉, filium Dei secundum voluntatem & potentiam Dei geni∣tum verè ex Virgine, omnino quasi respexerit illa verba Angeli apud Evangelistam, Spiritus 〈◊〉〈◊〉 superveniet in te, & virtus Altissimi obumbrabit tibi: ideoque & quod nascetur ex te sanctum vocabitur Filius Dei. Incarnationem autem Christi factam per voluntatem & potentiam Dei nemo negat. Ex dei voluntate Verbum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 inquit Tertullianus de Carne Christi cap. 19. Imò verost quis de aeter∣nâ generatione Filii, quod necesse non est, haec accipere voluerit, quare hoc in Ignatio Martyre non ferendum, quod in aliis ferimus? ut in Justino Martyre, cùm de Deo Verbo loquitur Dial. cum Try∣phone. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quòd ex 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 natus est; qui ad eundem locum postea respiciens ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Clementem Alexandri∣num ferimus, qui Verbum vocavit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. In Ter∣tulliano ista ferimus, Quis Deus in eâ natus? Sermo & Spiritus, qui cum Sermone de Patris voluntate natus est. Ferimus in Synesio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, ut Hesychius, interpretatur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quidni igitur in Ignatio ferendum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, si lectionem Theodoreti reci∣pere nolimus, nec de incarnatione 〈◊〉〈◊〉 loqui sinamus, quorum utrumvis omnem difficultatem tollit.

Capite XVII desiderat Vir doctissimus in Autore Epistolarum eam

reverentiam quae divinis libris debetur; non quòd ullam S. Scriptu∣rae partem irreverenter tractet, sed quòd ex Apocryphis quaedam fu∣retur, eóque pro veris & indubitatis ponat. Irreverentiae exempla duo ex Spuriis, unum ex nostro proponit ex Epistolâ ad Smyrnaeos. Et quando ad eos qui circa Petrum venit, ait ipsis, Apprehendite, pal∣pate me, & videte, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Protulerunt haec verba Ignatii Eusebius, Hieronymus, Theodoretus; nullam tamen in illo erga S. literas irreverentiam notârunt, nihil in iis verbis sanctissimo Martyre indignum suspicati sunt: nos eorum judicium sequimur. Imò locus S. Hieronymi maximè notandus qui Evangelium hoc & S. Ignatium, simul quasi testes laudat. lib. 3. adversùs Pelagia∣nos. In Evangelio juxta Hebraeos, quod Chaldaico quidem Syroque sermone, sed Hebraicis literis scriptum est, quo utuntur usque hodie Na∣zareni, secundum Apostolos, sive ut plerique autumant, juxta Mat∣thaeum, quod & in Caesariensi habetur Bibliotheca, narrat historia, &c. Ignatius, vir Apostolicus & Martyr, scribit audacter. Elegit Domi∣nus Apostolos qui super omnes homines peccatores erant. Quibus testimoniis si non uteris ad autoritatem, utere saltem ad antiquitatem, quid omnes Ecclesiastici viri senserint. Sed illis multo oculatior est Dallaeus. Habuit enim haec verba ex Evangelio Hebraeo, quod Apocryphum est. Fortâsse: sed hocipsum habet Dallaeus à S. Hie∣ronymo, & quòd Ignatius ista ex Evangelio Hebraeo hauserit, & quòd illud Evangelium sit Apocryphum; qui tamen 〈◊〉〈◊〉 utrumque verum putaret simul etiam hanc Epistolam ipsi Ignatio tribuere non verebatur. Sed moderni Scriptores SS. Patribus, si Dallaeo ita videatur, sapientiores sunto: certè Isaacus Casaubonus & nostrae professionis, & summi apud omnes eruditos nominis Criticus, cùm haec omnia optimè novisset, sic tamen Ignatium defendit. Nec mirum est virum Dei Ignatium citare obiter scriptum 〈◊〉〈◊〉, rejiculum & reprobum. Nam quot libros ejusdem farinae lau∣dat Clemens Alexandrinus? Verissimum nempe est 〈◊〉〈◊〉 opus fuisse ut Ecclesiae autoritate rejicerentur multi libri qui primis saeculis autoritatis saltem ancipit is fuerant. Observat ipse Blondel∣lus non tunc repertum esse quenquam qui cavenda omnia Apocrypha, & grandis esse prudentiae meminisset, aurum in luto quaerere: quod postea fecit Hieronymus. Sed & diu ante Clementem Alexandri∣num alii id fecerunt. Narrat enim Eusebius Papiam, uti ejus testi∣monia pro diversis S. Scripturae libris, ut solet, adducit, aliam quo∣que exposuisse historiam de muliere, quae multorum criminum coram Do∣mino accusata est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quam E∣vangelium secundum Hebraeos continet. Excipit Dallaeus Papiam virum

fuisse mediocri ingenio, Eusebii judicio. Si quid autem Eusebii judi∣cium adversùs Papiam valet, quare pro Ignatio nihil valeret? cùm de Papiae scriptis judicat Eusebius, ejus sententiam ample∣ctitur Vir doctissimus; cùm de Epistolis S. Ignatii sententiam fert, errare, labi, decipi eum liberè pronunciat. Quaenam erit autoritas 〈◊〉〈◊〉 ejus in Papiam, qui tam turpiter lapsus, tam deceptus esse di∣citur in Ignatio? Utcunque sit, non ideo mediocris ingenii aut Papi∣am, aut quemvis alium dixit Eusebius, quòd testimoniis librorum Apo∣cryphorum uteretur: quemadmodum nec S. Ignatium minoris fecit, quòd uerba haec quasi à Domino dicta protulerit, cùm ipse unde sum∣pta essent planè ignoraverit. Excipit secundò sciri non posse an eadem historia apud nostros Evangelistas extet. Praeclara verò observatio Eu∣sebii, si dubitari posset, an ea historia quam tetigit Papias in nostris Evangelistis extiterit? Quorsum, quaeso, in Evangelio secundum Hebraeos inveniri diceret, si in nostris apparuisset? praesertim eo lo∣co quo testimonia Papiae pro nostris libris adducit? Quis nescit in more positum esse Eusebio, ubi de Veteribus Scriptoribus agit, quos libros Canonicos citant, quos item Apocryphos, recitare? Ne∣que, opinor, unquam illi in mentem venit, ut ea loca memoraret, quae tum in Canonicis, tum in Apocryphis legerentur. In nostris quidem nunc habetur mulier accusata adulterii; sed illa de qua scripsit Papias erat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 multorum criminum accusata, & quid praeterea de eâ muliere aut à Papia, aut in Evangelio secundum Hebraeos scriptum est prorsus ignoratur. Groti∣us quidem Historiam in S. Joanne repertam in Nazaraeorum Hebraeo fuisse satis ex Hieronymo constare asserit; sed ex quo Hieronymi libro ista hauserit, ego nondum didici. Neque verò quaerendum est quo modo usus est Papias, postquam id sciri non potest; simpliciter observat Eusebius illum hoc Evangelio semel usum esse, ut Hegesip∣pum saepius aliqua protulisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, lib. 4. c, 22. Sed si Papias Ignatio junior sit & ingenii imbecillioris, Cle∣mens Romanus & Ignatio antiquior & magni semper habitus non semel peregrina advocat, quae unde sumpta sunt nos non minùs ne∣scimus, quam Eusebius unde illud Ignatianum manaverit ignoravit. Nam unde, quaeso, illa verba Mosis sumpta sunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (ut MS. non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) Ex Hebraico codice haec alicubi erui posse doctè probat Fellus noster; sed Mosen ea verba usurpâsse in S. Scripturâ non legitur. Unde etiam illa, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Scriptum enim est, Ad∣haerete sanctis, quia qui illis adhaerent sanctificabuntur? Nam quae sequuntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

(〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut habet Codex MS.) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Et rursus in alio loco ait, Cum viro innocente innocens eris, & cum electo electus eris, & cum perverso perverteris, totidem verbis in Psalmo 18 leguntur. Unde verò & illa, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (MS. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Longè à nobis absit Scriptura illa, ubi dicit, Miseri sunt qui animo duplici sunt & inconstanti, qui dicunt, Haec aetate patrum nostrorum audivimus, & ecce consenuimus, & nihil horum nobis accidit. In secundâ Clementis Epistolâ haec ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 referuntur, & ex occasione vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 praecedentis adducuntur, ut in priori ex praecedente mo∣nito, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et si primam Epistolam ex secundâ interpretari liceat, etiam verba sequentia Clementis non erunt, sed ex eodem Autore desumpta. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, O fatui, comparate vos ar∣bori, vitim sumite; primùm quidem defrondescit, germen postea pullu∣lat, folium deinde, tum flos, & post haec uva acerba, demum uva matu∣ra. Nam in Epistolâ secundâ haec illis subduntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita etiam populus meus seditiones & affictiones habuit, postea recipiet ea quae bona sunt. Quae cum tanquam ex Propheta adduxisset, suos statim verbis suis alloquitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Quare, Fratres mei, nè animi duplicis simus. Utcunque se res habeat, non nos primihaec notavimus: Photius ipse aliqua hujusmodi observavit Codice CXXVI; de secundâ enim Epistolâ agens ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et si dicta quaedam peregrina velut è S. Scripturâ subinducit: quibus nè prima quidem epistola penitus vacat Photius itaque observabat non∣nulla peregrina, sive Apocrypha, sub sacrarum literarum nomine in eâ Clementis Epistolâ, quam ipse alibi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellaverat, & publicè lectam agnoverat, contineri. Actemerarium planè & periculosum esse de antiquitate aut veritate Scriptialicujus ex Apocryphorum citatione dubitare, ostendunt illa Hieronymiin Catalogi, Judas, frater Jacobi, par vam quidem, quae de septem Catholicis est, Epistolam reliquit. Et quia de libro Enoch, qui Apocryphus est, in ea assumit testimonium, à plerisque rejicitur. Tamen autoritatem vetustate jam & usu meruit, & inter sanctas Scripturas computatur.

Praecerea iterum observandum est, quod de hac re scripsit Isaacus Ca∣saubonus, Quinetiam fortasse verius non ex Evangelio Hebraico Igna∣tium

illa verba descripsisse, verùm traditionem allegâsse non scriptam, 〈◊〉〈◊〉 postea in liter as fuerit relata, & Hebraico Evangtlio, quod Mat∣thaeo tribuebant inserta. Et hoc quidem multo mihi verisimilius videtur. Nam licet Hieronymus testimonium illud ex eo Evangelio petitum esse dixerit, tamen Eusebius unde illud habuerit nescire se professus est, cùm tamen ipse Evangelium secundum Hebraeos optimè novisset. Et quidem recté. Nam illa verba non in eo tantùm Evangelio reperie∣bantur, sed & in aliis libris, ut in illo, qui Doctrina Petri dicebatur. Origenes 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 lib. 1. Si verò quis velit nobis proferre ex illo li∣bello qui Petri doctrina appellatur, ubi salvator videtur ad discipulos dicere, quòd, Non sit daemonium incorporeum, primò respondendum est ei, quoniam ille liber inter libros Ecclesiasticos non habetur. Multa sanè Christi dicta in ore vetustissimorum Christianorum fuerunt, quae in Evangeliis nostris non reperiuntur, neque in aliis ullis fortasse un∣quam scripta sunt. Quale erat illud 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quod à multis Veterum tanquam Christi mandatum, & quidem à S. Pauli ad∣monitione distinctum, saepe recitatur; ex nullo tamen Apocrypho scripto citatur, nec tamen in nostris codicibus reperitur, nec à Patri∣bus ex parabolis Christi collectum est, cùm etiam Haeretici illud usur∣parent, & quidem ante Catholicos, ut constat ex Apelle apud Epi∣phanium. Apud Barnabam haec leguntur, Nihil enim proderit nobis omne tempus vitae nostrae & fidei si non modo (lege, odio) iniquum & futuras tentationes habeamus. Sicut dicit Filius Dei Resistamus omni iniquitati, & odio habeamus eam. Haec autem à Christo dicta alibi non legimus. Idem haec quasi à Domino dicta profert. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Sic, inquit, qui volunt me videre, & ad∣tingere regnum meum debent compressi & multa passi accipere. Grotius hanc ipsam rationem affert pro Clementis Epistolae antiqui∣tate atque veritate quòd dicta quaedam usurpat non scripta, sed ut memoriâ recenti per manus tradita. Bis quidem Corinthios ad ipsius Christi verba revocat, eá{que} recitat; sed ita ut ex scripto aliquo Codice ea hausisse minimè videatur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Sic enim dixit, scilicet Do∣minus Jesus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. His aliqua non dissimilia habentur apud S. Lucam Capite 6. Sed Clementem Lucae 〈◊〉〈◊〉 ex ejus E∣vangelio haec descripsisse mihi in tanto verborum discrimine verisimi∣le non est: neque dubito quin Clemens cognoverit unamquamque ex illis sententiis a Christo fuisse prolatam: unde statim addit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

(ita MS.) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Hoc praecepto, & mandat is hisce stabiliamus nos ipsos. Et rursus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Recordamini verborum Domi∣ni nostri Jesu, dixit enim, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hîc aliqua Graecè ad marginem ponenda & Latinae inter∣pretationi interserenda censuit Patricius Junius, ut haec magis Lucae loco quadrarent. Cùm veritati magìs mihi consonum videatur ab A∣postolis ipsis, aut eorum discipulis haec accepisse Clementem. Quidni pariter & S. Ignatius, qui cum Apostolis & eorum discipulis versatus est, praesertim eo tempore quo scriptis Evangeliis uti fortè ei jam vin∣cto non licebat, eandem historiam quam narrat S. Lucas aliis verbis explicaret?

Capite XVIII transit à Reverentiâ Divinis libris debitâ ad pietatem & modestiam, quas in Epistolâ ad Romanos violatas esse putat: in illâ inquam, Epistolâ quam tot Viri in veteri Ecclesiâ celeberrimi tot tan∣tisque praeconiis extulerunt; à qua Irenaeus unam insignem senten∣tiam mutuatus est, aliam Origenes; ex qua Eusebius curiosissimus Martyraologorum indagator excerpta bene longa descripsit, ut iis hi∣storiam Ecclesiasticam adornarer, quae S. Hieronymus etiam exscri∣benda, & Catalogo Virorum illustrium inserenda duxit; ex qua S. Chrysostomus tot flosculos collegit, quos ante reliquias Martyris spar∣geret; ex qua eadem transcripsit Gildas Badonicus ut sui temporis sacerdotibus pudorem suffunderet. Haeccine Epistola tantopere de∣cantata à pietate & modestiâ Martyris potest esse aliena? Ut omnibus ejus objectionibus occurram, in quibus triumphare videtur, illud u∣num observo, Ignatium tunc cùm haec scripsisse dicitur, non sui juris fuisse, sed ad bestias jampridem Imperiali sententiâ condemnatum, in manibus carnificum arctissimè custoditum, ad locum destinati certissi∣mique supplicii jamjam deducendum, dignum Deo, & Angelis & ho∣minibus spectaculum factum. Sanctissimum Virum eâ conditione po∣situm, totâ illâ ad Romanos Epistolâ nihil consummatissimo Christi discipulo indignum scripsisse contendo.

Sed adeo praeceps, inquit, fertur, ut Romanos vetet suis vel apud De∣um precibus vel apud homines offici is intercedere, quò eâ poenâ ad quam erat damnatus liberetur. Quid autem, an velis fortissimum Christianū, imò & ducem, jam à Gentilibus captum condemnatúm{que} & in arenā tractum, reliquos Christianos orare, ut cum Deo vel hominibus in∣tercedant, quo minùs supplicio afficiatur? An Virum unum Christianâ

pietate imbutum in tot Veteris Ecclesiae persecutionibus ita se gessisse, aut si id fecerit, ab Ecclesiâ celebratum nosti? Hoc orat-vox Mar∣tyrum, A timore inimici erue animam meam; non ut me non occi∣dat inimicus, sed ut non timeam occidentem inimicum. 〈◊〉〈◊〉 obser∣vat S. Augustinus ad Psalmum LXIII. Non illud voluit, opinor, Vir doctissimus: non eam pietatem aut modestiam postular, sed nè vetaret haec Christianos facere. Verum enimverò quidni ille vetet, quod nemo expetit? aut quare alii id nunquam expetebant, nisi quòd ipsos minimè decere putabant? & quidni alios id petere nolle se signi∣ficarent, quod ipsi sine Religionis suae opprobrio petere non possent? A Romanis petit Ignatius ut sinant eum Martyrio jam parato frui, ut Deum orent quo tanquam grata ei hostia offeratur, ut ipsi aeternam mercedem non invideant nec impediant eum quo minùs immortalita∣tem statim consequatur. Hoc impedire Diaboli opus esse docet, & odii plus habere quàm charitatis Christianae. Haec summa eorum quae à suis petit ad bestias damnatus, vinculis illigatus, ad supplicium raptus me∣ritò gloriosissimus Martyr. Quae omnia adeò à juvenili levitate ani∣móque praecipite abhorrent, ut subactae & bene fundatae constantiae, spiritûs zelo Dei ferventis, animi ad futura gaudia anhelantis, ac ple∣rophoriâ fidei de praemio aeterno certissimi manifestissima indicia ha∣beri & possint & debeant. Si S. Paulus cùm vincula tantùm praevide∣ret, & adhuc apud suos esset, discipulos eum ab itinere deterrentes ob∣jurgavit, dicens, Quid facitis flentes & affligentes cormeum? si ille rationem hujus objurgationis hanc statim reddidit, Ego enim non solum alligari sed & mori in Jerusalem paratus sum propter nomen Domini Jesu: si discipuli huic dicto acquieverunt, dicentes, Domini voluntas fiat, fidentes scilicet passiones ad voluntatem Dei pertinere: non enim dehortationis consilio sed dilectionis retinere tentaverant, ut Apostolum defiderantes non ut martyrium dissuadentes; quidni S. Ignatius ab ipso Imperatore jampridem damnatus, à ferocientium militum manu ad supplicium tractus, omnium Romae Christianorum miserationem cer∣tissimè commoturus, & conspectu sordidato tenerrimos eorum affectus excitaturus, in antecessum eos moneret nè ipsius cor affligerent, nè mortem sibi exoptatissimam propter nomen Domini Jesu quovis modo impedi ent, sed potiùs affectus suos componerent, patienter acquiesce∣rent, diceréntque, Domini volantas fiat? Si Christus ipse ad mortem crucis festinans, Petro dicenti 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, dixit, Vade post me Sa∣tana; quidni etiam Romanos moneret Ignatius, impedire mortem pro Christi nomine susceptam Diaboli potiùs quàm Christiani homi∣nis opus esse? Ea certè mens erat Origenis, viri toties Martyrii can∣ditati, cujus verba in Numeros Homiliâ decimâ haec sunt. Ideo Dia∣bolus

sciens per passionem martyrii remissionem fieri peccatorum, non vult nobis public as Gentilium persecutiones movere. Scit enim quia si ad Reges & Praesides adducamur propter nomen Christi, ad testimonium Judaeis & gentibus, gaudium nobis & exultatio fit, quia merces nostra multa in coelis est. Haec non facit inimicus, vel quia gloriae nostrae in∣videt, vel fortassis quia ille qui omnia praevidet, & praenoscit nos non esse idoneos ad Martyrium tolerandum. Aliam etiam rationem lib. 8 contra Celsum affert, quare Diabolus publicas Gentilium persecu∣tiones Christianis aliquando movere nollet, & sententiam suam in hunc modum depromit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Equidem opinor daemonas, ut qui sentiunt noxiam esse potentiae suae pic∣rum victoriam, succumbentes autem in hoc certamine fidémque abne∣gantes fieri obnoxios, interdum favere & allaborare Christianis in judi∣cio. Eadem S. Augustini mens fuit, qui haec de magno Martyre Africano scripsit. Noverat Cyprianus cùm à Proconsule audiret, Consule tibi, quod caro & sanguis dicebat stolide, hoc Diabolum 〈◊〉〈◊〉 subdole: atque intuebatur in uno corpore duos, istum oculis, illum fide. Nolebat eum iste mori, nolebat ille coronari. Proinde circa istum placidus, circa eum cautus: haic apertè respondebat, & illum apertè vincebat. Nihil igitur Ignatius sanctissimo Martyre indignum, nihil indecorum à Romanis exigit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non acceptatâ li∣beratione.

Sed talium verborum nullum in omni Martyrum Christianorum copiâ exemplum extare meminit Dallaeus. Fortasle. Meliùs enimverò nobis consultum est, quàm ut antiquissimorum Martyrum, quorum sanguini tantum semper debuit Ecclesia Christi, monumenta ex u∣nius hominis memoriâ penderent, aut spiritui subjicerentur. Alio∣rum Martyrum fortè Epistolas, adeóque verba non habemus; Deus det ut indies plura ejus generis nobis innotescant: rem ipsam tamen tenemus, quòd Martyres ipsi fervidè Deum orabant ut Martyrio frue∣rentur, petebant obnixè à fidelibus ut etiam illi à Deo idem impetrare conarentur, si quos viderent contra postulare & cupere ut Martyrium potius evitarent, id constantissimè recusabant, & omnium vota pre∣cesque contemnebant. Celerinus Confessor ad Lucianum Confesso∣rem inter Epistolas S. Cypriani XXI. Pete ut sim dignus & ego co∣ronari cum numero vestro. Et rursus, O te felicem, suscipe tua vota, quae semper desiderasti, vel in terrâ dormiens: optasti pro nomine illius in carcerem mitti, quod nunc tibi contingit, siout scriptum est, Det tibi De∣us

secundum cor tuum. Quòd si dixisset S. Ignatius, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Deus, secundum cor meum, quantas hîc turbas excitasset Dallaeus! Fecit ille Lucianus Confessionem 〈◊〉〈◊〉; quae si nunc extaret, non dubito quin iisdem exceptionibus obnoxia esset; magis enim decet Martyres, ut volunt, confessionem modestam, quam floridam facere. De S. Filicitate legimus eam praegnantem fuisse apprehensam: quid igitur, an orat ut sibi, ut innocenti embrioni parcatur? Minimè; cùm octo menses suum 〈◊〉〈◊〉 haberet, instante spectaculi die in magno erat luctu, nè propter ventrem differretur, quia non licet praegnantes 〈◊〉〈◊〉 repraesentari: cupit priùs mori, quàm per ipsa Gentilium judicia liceret; de passione lae∣tatur, de dilatione queritur. An reliqui fideles luctum hunc tanquam importunum, & ex temeritate aut arrogantiâ profectum condemna∣bant? Minimè: sed & commartyres graviter contristabantur, nè tam bonam sociam quasi comitem solam in viâ ejusdem spei relinquerent. Con∣juncto itaque unito gemitu ad Dominum orationem fuderunt ante tertium diem muneris. Statim post orationem dolores invaserunt. Ecce quales Orationes fundebant tunc temporis Confessores, quales à Deo exau∣ditae 〈◊〉〈◊〉 tales scilicet, quales Ignatius, ut nihil Martyrium impediat, ut nihil festinanti ad praemium morae sit. Ita nobiles illi Confessores a∣pud Eusebium Lib. 5. c. 2. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. pro∣fusis lachrymis obsecrabant fratres, 〈◊〉〈◊〉 continuae ad Deum preces 〈◊〉〈◊〉, quò tandem ipsi 〈◊〉〈◊〉. De S. Cypriano Pontius ejus Diaconus, Conveniebant interim plures egregii & clarissimi ordinis, sed & saeculi nobilitate generosi, qui 〈◊〉〈◊〉 amicitiam secessum subinde suaderent; & nè parumesset nuda suadela, etiam locain 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 offerebant. Non curo quid Adversarii nostri dixissent, si eo tempore adfuissent: quaero quid fecerit S. Cyprianus. Ille verò jam mundum suspens â ad coelum mente 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 suadelis blandientibus annue∣bat. Fecisset fortasse 〈◊〉〈◊〉 etiam, quod à pluribus & fidelibus 〈◊〉〈◊〉; si & Divino imperio juberetur. Nam ut ipse Pontius docet in priore secessu, Domino latebram tunc jubenti paruit. Populus autem fidelis S. Cypriano ad supplicium ducto tantùm aberant ab orando Deum ut illi parceretur, aut quovis modo martyrium impediendo, ut simul cum illo potiùs mori cuperent. Quamvis enim non 〈◊〉〈◊〉 evenire quod optabant 〈◊〉〈◊〉 communia, ut consortio paris gloriae 〈◊〉〈◊〉 plebs tota pate∣retur; quicunque sub Christi spectantis oculis & sub 〈◊〉〈◊〉 Sacerdo∣tis ex animo pati voluit, per idoneum voti sui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quodam∣modo literas ad Deum misit. Notum est & illud S. Polycarpi Marty∣ris ad Proconsulem nunc bestias, nunc flammas illi minitantem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Quid autem moras trahis? affer quod velis,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, baec & plu∣ra alia cùm diceret, fiduciâ & laetitiâ impletus est, ut vetustissima ejus Acta testantur. Plura autem illa quae fortitudine & exultatione plenus pronunciavit, qualia, amabo, fuere, si non Ignatianis similia? si non illi voci consona, quam è coelo audivit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non modestus esto, sed fortis, & viriliter age, 〈◊〉〈◊〉. Notissima est eti∣am illa Romani Caesareensis Diaconi vox Antiochiae audita, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉?

Secunda exceptio ab iis petitur, quae de se spondere dicitur Ignatius: scilicet quòd se bestias ad necem suam accelerandam provocaturum scri∣bat, & hoc etiam sine exemplo. Duo verba sunt quae illi mira videntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, blandiar feris, imò cogam. O diras, inquit, & truculentas voces! 〈◊〉〈◊〉 verò sanctas, & fortes, & omni venerati∣one accipiendas, non aliâ animâ dignas quàm eâ quae vitae suae pertaesa, lucemque, quod 〈◊〉〈◊〉 ait, perosa in mortem praeceps ruit, (instar man∣cipiorum saeculi de sperandorum, utloquitur Blondellus) imò eâ animâ dignissimas, quae praesentis saeculi omnia contemnit, quae dissolvi & cum Christo esse cupit, quae ad praemia martyrio promissa adspirat, quae Christianae religionis propagationem desiderat, quae vim & vigorem Spiritûs intus habitantis exprimere conatur, quae Gentiles & Idolola∣tras omnes pudore suffundere, in admirationem abripere, ad despe∣rationem cogere, aut ad fidem Christianā amplectendam permovere contendit! An exemplum hujus rei quaeritur, cùm tot pene extent quot Acta vel memoriae Martyrum? In Smyrnensis Ecclesiae vetustissi∣mâ Epistolā repraesentatur Germanicus, quasi alter Ignatius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 insignis & nobilis bestiarius. Quid autem judicio anti∣quissimae Ecclesiae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, insigne aut nobile in ejus Martyrio brevi∣ter descripto invenitur? An placida & humilis & 〈◊〉〈◊〉 ejus anima describitur, quam solam admiratur in suo Martyre Dallaeus? Nullo modo: sed illud potiùs, quod ut praeceps, quod ut juvenile, quod ut le∣ve in Ignatio ille condemnat. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, &, ut habet Eusebius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cùm enim Proconsul 〈◊〉〈◊〉 eum vellet, diceretque se aetatis ejus misereri, attraxit sibi bestiam vi eam adigens, & stimulans. Hoc enim fecisse narratur ut martyrium acceleraret. Inde autem factum est ut omnes etiam Ethnici etiam persecutores 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 admirarentur. Ille igitur Germanicus, quem ut insignem & nobilem imprimis Martyrem proposuit antiqua & celebris Eccle∣sia Smyrnensis, cujus ob insigne facinus Ethnici ipsi nobilitatem & ge∣nerositatem Christianae gentis admirati sunt, nihil aliud fecit nisi quod

Ignatius se facturum dixit; imò hoc fecisse ideo videtur quòd Ignati∣us dixerat: eadem enim voce utitur Ecclesia Smyrnensis, unde hanc Epistolam ad Romanos dederat Ignatius, ad exprimendum Germanici factum, quâ Ignatius ad animi sui ardorem indicandum usus fuerat: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit ille, hic 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unde etiam ante monuimus dubium non esse quin hunc ipsum locum Episto∣lae ad Romanos respexerint Smyrnenses cùm ista scriberent. Et ob∣servanda sunt verba Martyrologii Romani. Smyrnae Natalis B. Ger∣manici Martyris qui cum primaevae aetatis venustate floreret, sub Marco Antonino & Lucio Aurelio per gratiam virtutis Dei metum corporeae fra∣gilitatis excludens sponte praeparatam sibi 〈◊〉〈◊〉 damnatus à judice provocavit, cujus dentibus comminutus vero pani Domino Jesu Chri∣sto pro ipso moriens meruit incorporari: ut hinc etiam Ignatio simil∣limus Martyr repraesentetur. Miror itaque Dallaeum scribere potuisse in Smyrnensium Martyrum Actis nihil Epistolici scriptoris sermoni simile reperiri; quasi Germanici insigne factum aut nihil sit, aut non Ignatiano sermoni simile, cùm eodem vocabulo expri∣matur. Neque tantùm bestiis sed & ipsi Judici vim intulerunt Mar∣tyres, ut Romanus ille ex Palaestinâ Diaconus, sed Antiochiae, unde Ignatius tractus est, fortè constitutus, cùm multos milites cecidisse Ec∣clesiae invenisset, non est passus dare Diabolo ut exultaret, sed exultan∣tem Judicem de his qui fuerant superati adgreditur vim faciens, regno verò rapto, & dicit, Non recedes laetus: habet enim Deus milites qui superari non possunt, ut tradit Eusebius de Resurrectione, lib. 2. Atque ita prodiit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, victima spontanea, ut loquitur Autor Orationis secundae Chrysostomo ascriptae. Sed reliqua exempla per∣censeamus, quibus semper in Ecclesiâ illa Martyrum fortitudo de∣cantata est, qua instrumenta necis ad suam passionem accelerandam urgebant. In antiquissimâ Perpetuae passione haec legimus, Perpetua autem ut aliquid doloris gustaret, inter ossa compuncta exululavit, & errantem gladium tirunculi gladiatois ipsain jugulum suum transtulit. Dionysius Alexandriae Episcopus Apolloniam 〈◊〉〈◊〉 magnopere laudat, quòd cùm ipsi verberatis maxillis cuncti dentes excussi, flammaeque admotae essent, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 celeriter in ignem insiliit & conflagravit. Hunc in Marty∣ribus patiendi ardorem optimè describit S. Chrysostomus Oratione in Romanum, Diabolum ita loquentem introducens. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, prunas substravi, hi autem tanquam ad rosas currebant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ignem accendi, illi autem tanquam in fontes aquarum fri∣gidarum seipsos projiciebant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

& tanquam in sacrâ pompâ choreas agentes, & in viridi prato ludentes, ita tormen∣ta quisque arripuit, non tanquam poenas sed velut vernos flores accipi∣entes, & coronati, & propriae alacritatis excessu tormenta mea praeripi∣ebant.

Neque mirum est aliquos bestias jam paratas ad ipsorum necem provocasse, aut crudelitatis instrumenta in procinctu posita ad acce∣lerandum martyrium ultro adhibuisse; cûm certissimè constet id quod multo majus est, quamplurimos mortem pro Christi nomine ap∣petivisse, cùm in hostium potestate non essent seipsos indicasse, ho∣stesque ipsos ad supplicium infligendum provocasse. De Christianis sui temporis Lucianus in Peregrino. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Miseri ho∣mines à 〈◊〉〈◊〉 persuasi, fore se integrè immortales, semperque victuros, mortem contemnunt, multique 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 dedunt. Tiberianus Palae∣stinae Praeses sub imperio Trajani de Galilaeis sive Christianis ita lo∣quitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non cessant ad cae∣dem sese patefacere. Haec de antiquissimis Martyribus Gentiles testan∣tur: Christiani autem haec non tantùm vera esse dicunt, sed tanquam summum religionis Christianae decus praedicant. Justinus Martyr fa∣tetur Christianum se factum esse, quod ei nemo malus videretur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nedum ut quisquam seipsum necandum ultro proderet ac deferret, quod Christi∣ani tunc temporis fecerunt. Clemens quidem Alexandrinus contra Valentinianos disputans reliquosque Gnosticos qui omnem pro verita∣te passionem negabant, Gnosticum suum ita instituit, ut non nisi co∣actus martyrium subeat; fatetur tamen alios martyras aliter anima∣tos fuisse, Gnosticusque ab illo efformatus dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, hac ratione separatus ab aliis qui dicuntur martyres, quòd alii quidem si∣bi ipsis praebentes occasionem, se, nescio 〈◊〉〈◊〉, in ipsa pericula injici∣ant, (bene enim loqui par est.) sed non ab illis tantùm separatur, qui ultro se obtulerunt verùm etiam ab iis, qui vel ob metum paenoe, aut ob spem aeterni proemii passi sunt, quales opinor omnes de quibus le∣gimus, Martyres fuere; certè ita se in judicio explicare solebant. Tertullianus ad Scapulam cap. 1. Nos quidem neo expavescimus nec

pertimescimus ea quae ab ignorantibus patimur: cùm ad hanc sectam utique susceptâ conditione ejus pacti venerimus ut etiam animas nostras auctoritati in has pugnas accedamus, ea quae Deus repromittit con∣sequi optantes, & ea quae diversae vitae comminatur pati timentes. Denique cum omni saevitiâ vestrâ concertamus etiam ultro erumpentes magisque damnati quàm absoluti 〈◊〉〈◊〉. Idem cap. 2. Absit ut indignè feramus ea nos pati quae optamus. Et cap. 4. Vide tantùm nè hoc ipso quòd talia sustinemus, ad hoc solum videamur erumpere, ut hoc ipsum 〈◊〉〈◊〉, nos haeo non timere, sed ultro vocare. Arrius Anto∣ninus in Asiâ cùm persequeretur instanter, omnes illius civitatis Christi∣ani ante tribunalia se manu factâ obtulerunt; cùm ille, paucis duci jussis, reliquis ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Hoc si placuerit & hic fieri, quid facies de tantis millibus homi∣num tot viris & feminis, omnis sexûs, dignitatis, offerentibus se tibi? S. Cyprianus, cùm Martyrium impensè laudasset, sic Praefationem concludit. Amplectenda res est & optanda, & omnibus postulationum nostrarum precibus expetenda, ut qui servi Dei sumus simus & amici. Ac rursus ad finem libri. Quis igitur non omnibus viribus elaborat, ad tantam claritatem pervenire, ut amicus Dei fiat, ut cum Christo sta∣tim gaudeat ut post tormenta & supplicia terrena proemia divina per∣cipiat? De nonâ Persecutione Sulpitius. 〈◊〉〈◊〉 gloriosa in certami∣na ruebatur; 〈◊〉〈◊〉 avidiùs tum Martyria gloriosis mortibus quae∣rebantur, quàm 〈◊〉〈◊〉 Episcopatus pronis ambitionibus appetuntur. Valerianus Cemeliensis Episcopus, Homiliâ de Bono Martyrii. Quis non sapiens contemptâ hujus lucis usurâ, si ita usus venerit, ad Mar∣tyrium ambitiosè festinet, cùm videat ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 pertinere animae 〈◊〉〈◊〉 deputâsse? Quare autem non homo ad tam pretiosum opus devo∣tus occurrat, ac se in impiorum manus audacter objiciat, quem 〈◊〉〈◊〉 is gratia remunerationis expectat? S. Chrysostomus observabat sub impe∣rio Juliani 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, omnem aetatem & utrumque sexum ad mortem pro verâ religione subeundam exilientem. Hanc rationem reddit, cur Julianus Apostata apertam contra Christianos persecutionem moliri noluerit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Novit enim, apertè novit, quòd, si 〈◊〉〈◊〉 auderet ille, omnes pro Christo animas suas prodidissent. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Omnes enim, inquit, ut ad favum apes, ad martyrium con∣volabunt.

Neque verò tantùm fortia locuti sunt antiquae 〈◊〉〈◊〉 Christiani,

sed & fecere & passi sunt. Celebre imprimis fuit nomen Phocae Martyris, qui cùm Lictores fortè hospitio accepisset, qui narrabant missos se ad interficiendum Phocam, promisit die crastino se Pho∣cam illis ostensurum, & loco ad sepulturam priùs praeparato astans eis dixit, Ego ille Phocas. Illi cùm jam haesitarent, animos eis ut ipsum interficerent exhortatione addebat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, dixit, per∣suasit, passus est, ac capite truncatus grata Deo hostia oblatus est; ut loquitur Asterius Amasenus Epiphanio synchronus. Sub Valeri∣ani persecutione Priscus, Malchus, & Alexander, seipsos invicem insimulabant tanquam ignavos & desides, quòd occasione oblatâ adhuc cessassent, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nec martyrii coronam praeripuissent; quare Judicem adorti, ad bestias condemnati 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 divino martyrio coronati sunt, ut narrat Eusebius lib. 7. c. 12. Unde Martyrologium Romanum quinto Cal. Aprilis. Caesareae in Palaestinâ natalis SS. Martyrum Prisci, Malchi, & Alexandri, qui in persecutione Valeriani, cùm in suburbano agello supraedictae urbis habitarent, atque in eâ coelestes martyrii proponerentur coronae; divino fidei calore succensi, ultro Judi∣cem adeuntes, cur tantum in sanguinem piorum desaeviret, objurgant: quos ille continuò pro Christi nomine bestiis tradidit devorandos. Romanus Caesareensis Diaconus, videns multos sacrificantes, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, zelo divini cultûs ipsum incitante propiùs accedit, & con∣tentâ voce inclamans eos objurgavit, Judici, ut antè diximus, vim fecit, & ob audaciam comprehensus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, generoso si quis alius martyrio coro∣natus est. Euseb. l. 9. c. 2. Quinetiam Apphianus fervente perse∣cutione clam omnibus in eadem domo degentibus & militum etiam cohorte, Urbani Praesidis dextrâ apprehensâ sacrificiumomittere coegit, & gravissimis tormentis sese dedens passus est. Id autem Eusebius, illi familiaris, eum fecisse judicavit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 divinâ apprehensâ ad hoc ipsum impellente, tantùm non per hoc facinus clamante; qui & Aedesium idem quod à fratre factum est, facere conatum eodem modo passum nar∣rat. Longum esset omnes recensere quos Eusebius aliique se ultro & de industriâ Martyrio obtulisse commemorant.

Sed Christi Martyres, inquiunt, mortem exspectant, non accer∣sunt. Eant igitur, & omnes qui se passionibus ultro obtulerunt, ex Christi Martyrum numero expungant, & trophaea de Gentibus erecta diruant, & unius modestiae praetextu, omnes heroicas virtutes oblite∣rent.

Aliter antiqui Patres loquuntur, qui cruciatus & tormenta vel ipsi perpessi sunt, vel alios perpeti viderunt. Non illi modestiam Martyrum nobis maximè solent proponere, sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 aliaque hujusmodi tanquam certissima 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 celebrare, quibus haec Epistola referta est. Haec autem praecipuè in Ignatio laudat Chrysostomus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cùm Christus di∣ceret, Pastor bonus ponit animam suam pro ovibus, cum omni fortitu∣dine ipsam pro ovibus tradidit. Monet quidem S. Cyprianus Epistolâ 6. Confessores humiles & modestos & quietos 〈◊〉〈◊〉 debere; sed intelligit modestiam erga superiores in Ecclesiâ: in iis scilicet quae secundum Scripturarum magisterium Ecclesiastica disciplina deposcat. 〈◊〉〈◊〉 nec hîc desunt signa modestiae manifesta, ut ubi ait, nunc incipio disci∣pulus esse, quod perperam & incommodè dictum pronunciat Censor acer∣rimus. An vero qui probè novit Christum ipsum dixisse, Si quis venit ad me & non odit animam suam non potest meus esse discipulus, cum jam novit etiam seipsum plenè persuasum esse ad vitam pro Christo deponendam nec terroribus aut blanditiis ab eâ voluntate dimoveri posse, tum non nisi perperam scribere potuit, Nunc incipio discipulus esse? An non qui ista Christi verba legerat, Qui non bajulat crucem suam & venit post me, non potest meus esse discipulus, satis commodè dicere potuit, Tunc ero discipulus verus Jesu Christi, quando ne∣que corpus meum mundus videbit, hoc est, quando maximè Jesu Christo conformis fuero & agnum sequar. Neque enim indè sequitur neminem Christi discipulum esse, cujus corpus non fuerit vel bestiarum vel flammarum vi absumptum, quia & hac insigni & aliâ ratione dici quis potest Christi discipulus. Ut vetustissi∣mi Viennenses & Lugdunenses Christiani, de Vettio Epagatho, qui tanquam advocatus Christianorum ultro passus est, loquuntur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Fuit enim & est germanus Christi discipulus 〈◊〉〈◊〉 agnum quo∣cunque ierit. Eusebius lib. 5. cap. 1. Christus eos vocat amicos, qui voluntatem Dei faciunt, hoc est qui servi ejus sunt: & tamen S. Cyprianus nos ad Martyrium exhortatur, ut qui servi Dei su∣mus, simus & amici, & omnibus viribus elaborandum esse docet, ut quis eo modo amicus Dei fiat. Quis tamen indè colligat ne∣minem, nisi 〈◊〉〈◊〉 tormenta amicum Dei esse posse? Veteres illi in

Gallicana Ecclesia Martyres nobiles imprimis, cùm ab omnibus fratribus post multa tormenta atque cruciatus nomine Martyrum appellarentur, 〈◊〉〈◊〉 recusabant; imò eos, qui vel sermone vel Epi∣stolis ipsos eo titulo honorabant, objurgabant graviter; asserentes Christum solum esse Martyrem, & eos etiam quos ille dignatus est assumi, & quorum exitum ipse obsignavit. Alii tamen non inde colligebant eos qui fidem Christianam coram Gentilibus cum vitae discrimine professi sunt, & quamplurima tormenta perpessi sunt, etiamsi in tormentis non morerentur, Martyras appellandos non esse, aut Catholicos qui illos Epistolis aut sermone salutabant, minus propriè eos salutasse. Tales enim viros ac tanta pro Christo passos, etiamsi in tormentis non obdormiverint, novimus semper ab Antiquis & meritò Martyras appellatos fuisse.

Jam verò tertia Exceptio planè nihili est: neque quicquam Ignatio indignum continet. Quòd enim optat, ita vorari atque absumi omnes sui corporis particulas, ut earum nihil ad sepulturam superfit, id à pietate consummatissimi Martyris, & quidem ipsius Ignatii minimè abhorret. Asserimus ipsum Ignatium scri∣psisse, Frumentum sum Dei, & per dentes bestiarum molor, ut mundus panis inveniar Christi; fatetur Dallaeus haec Ignatium dixisse; laudat Irenaeus tanquam pulcherrimam Martyris senten∣tiam: nihil igitur in eâ sententiâ viro maximo indignum censeri debet. At quomodo, amabo, tanquam frumentum per dentes bestiarum moleretur ut panis fieret, nisi omnes corporis parti∣culae à bestiis illis vorarentur? Audi verò, inquit, gravem & tanto viro dignam rationem, Ne cùm obdormiero, molestus cui∣quam inveniar. Hanc certè graven & tanto viro dignam ratio∣nem 〈◊〉〈◊〉 antiquissimi Christiani, qui Ignatii tempora, & ipsum etiam Martyrem optimè novisse censentur. Haec enim le∣gimus in vetustissimis ejus Actis. Sio bestiis crudelibus ab impiis apponebatur ut confestim sancti Martyris Ignatii compleretur desi∣derium, secundum quod scriptum est, Desiderium justi acceptabi∣le, ut sit nulli fratrum gravis per collectionem reliquiarum, secun∣dum quod praeoccupans in Epistolâ propriam concupiscit fieri frui∣tionem.

Haec igitur omnia cùm pia, legitima, praeclara, Martyris cogita∣tione, consilio & opere satis digna esse videantur, vereor nè odio∣sum sit asserere hanc Epistolam non aliâ de causâ ad Romanos scriptam esse, quàm ut has viri glorias viderent & stuperent. Cer∣tè si haec legitima & pia sint, nec Impostorem talia exarasse, nec

alio animo ea scripsisse sanctissimum Martyrem par est credere, quàm ut eâdem Romanos pietate imbueret, ad similem terrena∣rum rerum contemptum permoveret, ad expectationem futurae vitae erigeret, ad mortem denique, si Deo ita visum fuerit, pro fide Christianâ cùm summâ alacritate oppetendam animaret. In quibus nihil putidum, nihil odiosum nihil inscite, aut 〈◊〉〈◊〉 scriptum est.

CAP. X. Veracitas S. Ignatii defenditur. Quid sit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 explicatur. Epistolae S. Pauli ad Ephesios natura sin∣gularis describitur. Vera lectio & Autoris, & Inter∣polatoris asseritur. Autor Epistolarum non dicit se Christum in carne vidisse. Graeci codices omnes, & Veterum Excerpta 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 agnoscunt. Ruffi∣nus & Librarii textum corrupisse malè dicuntur. Hieronymi autoritas in vertendis Graecis tanta non est, ut Graecorum omnium Codicum fidem in dubium vocet. Hugonis Grotii explicatio defenditur. Quae habentur in Epistolâ de Stellâ Magis visâ temere scri∣pta non sunt. Eadem plurimi in Ecclesiâ sequuti sunt. Christum edisse & bibisse post resurrectionem non malè asseritur.

CApite XIX ad alia procedit à veracitate & rerum divinarum cognitione aliena; qnae quidem tria sunt, quorum duo ab Interpolatore, unum à nostro profert. Quod è nostro affert hoc est, Scripsisse eum falsò ad Ephesios Paulum Aposto∣lum in omni Epistolâ memoriam eorum facere in Jesu Christo. An haec autem falsò scripta sunt? non credo: quomodo probat Vir doctissimus? nè uno quidem verbulo. Siccine decet Christianum falsitatis anti∣quissimum Scriptorem insimulare, & accusationis nullam omnino rationem reddere? Fecit hoc ante eum Blondellus, Objectionem nudâ quaestione proposuit, An verè de Ephesiis scriptum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; quaerit an verè, subindicat falsò scriptum; in quo falsitas consistit non ostendit. Mentionem fecisse Ephesiorum

S. Paulum extra dubium est, & quidem in Epistolâ: illa tamen Igna∣tiana falsa, ut opinor, 〈◊〉〈◊〉, quòd in omni Epistolâ id non fecerit: putabant enim in omni Epistolâ idem esse quod in omnibus Epistolis. Sed mirum nobis Scriptorem repraesentant; sive is Ignatius, sive quis alius fuerit. Quis enim vel sub Trajano, vel sub Constantino sic scri∣beret? An Fictorem suum talem virum fingere potuerunt, qui S. Pau∣lum in omnibus quas scripsit Epistolis Ephesiorum meminisse putave∣rit, aut talem sententiam Ignatio tribuere ex industriâ voluerit? Sive Latina spectes, in omni Epistolâ, sive Graeca, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aliud omnino sonant, idem nempe quod, in totâ Epistolâ. Certè S. Ignatio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 est tota Epistola, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tota Ecclesia. Ita enim Ephesiosipse alloquitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Si 〈◊〉〈◊〉 unius & alterius oratio tantam vim habet, quanto magis illa Episcopi & omnis Ecclesiae! Ubi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 est tota Ecclesia sub Episcopo suo congregata. Sic Latini, sic Graeci loquuntur. Ita Cicero, Sanguis per venas in omne corpus diffunditur, id est, non in omnia corpora, sed, in totum corpus. Idem, In hoc singulare judicium causa omnis includeretur, id est, non omnes causae, sed, tota causa. Qui etiam totâ mente, & omni 〈◊〉〈◊〉 eadem significatione dixit. Hesy∣chius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Homerum, ut solet, respiciens, apud quem utroque sensu ea vox accipitur: nostro autem, ubi de Hectore agit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, totus aere splendebat, ut de eodem Sophocles. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ubi 〈◊〉〈◊〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Dixit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut ostenderet 〈◊〉〈◊〉 totum 〈◊〉〈◊〉 dolore absorptum. Hinc illa loquendi fomula Graecis 〈◊〉〈◊〉 Suidae observata. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Veteri Interpreti, omnis scriptura, Theodoro Bezae, tota scriptura; ita hîc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in omni, hoc est, in totâ Epistolâ. Ut 〈◊〉〈◊〉 Alexandrinus Stromat. lib. 5. illa S. Pauli 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 interpretatur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Non omnem hominem absolutè; quoniam nullus esset infidelis: sed nec omnem qui 〈◊〉〈◊〉, perfectum in Christo; sed omnem dicit hominem, perinde ac si diceret, totum hominem, 〈◊〉〈◊〉 corpore & animâ sanctificatum.

Vidit haec praestantissimus Isaacus Vossius, eandémque interpre∣tationem Blondello objecit. Cui ille haec reposuit, An verò Igna∣tium quisquam adeò desipuisse crediderit, ut Ephesios ad se totam quam Paulus scripsit Epistolam missam monendos putarit? Imò verò an ille

nos adeò desipere credidit, ut nullum discrimen animadvertere pos∣semus, inter ea quae ipse dicit, totam quam Paulus scripsit Episto∣lam ad Ephesios missam esse, & illa quae scripsit S. Ignatius, S. Paulum in totâ Epistolâ memoriam eorum facere in Jesu Christo? Haec à Mar∣tyre non otiosè aut frigidè, sed verè, 〈◊〉〈◊〉 signanter & vigilanter dicta sunt. Tota enim Epistola ad Ephesios scripta, ipsos Ephesios, eorúm∣que honorem & curam maximè spectat, & summè honorificam eo∣rum memoriam ad posteros transmittit. In aliis Epistolis Apostolus eos ad quos scribit saepe acriter objurgat, aut certè haud omnino vel parcè laudat; vel de rebus ad fidem pertinentibus, aut de quaestioni∣bus decidendis latiùs disputat. Hîc omnibus modis perpetuò se Ephesiis applicat, illósque tanquam egregios Christianos tractat, E∣vangelio salutis firmiter credentes, & spiritu promissionis obsignatos, concives sanctorum & domesticos Dei: pro iis saepe ardenter orat, ipsos hortatur, obtestatur, laudat, omnem aetatem, utrumque sexum se∣dulo instruit, suum erga eos singularem affectum ubique prodit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit S. Chrysostomus, magno cum studio ad Ephesios scribit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 von, Dicitur autem & pro∣fundissimos conceptus iis concredidisse, quod jam fuerint ab ipso institu∣ti, & cum iis Timotheum reliquisset, unde eos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vo∣cat 〈◊〉〈◊〉, quibus scilicet ille totum consilium Dei patefecisset. Ori∣genes Homiliâ 15. magnum observat inter Corinthios & Ephesios discrimen, Vide 〈◊〉〈◊〉 do ad Corintbios Paulus loquitur, Lacte vos po∣tavi non cibo: necdum enim poteratis; sed neque nunc potestis. Et quia lacte adhuc indigebant, ea discunt quae discere parvuli solent, Bo∣num est 〈◊〉〈◊〉 non tangere: propter fornicationem autem, & caetera. Rursumque instituuntur, ne idolatitia comedant. Ista omnis do∣ctrina lac parvulorum est, & 〈◊〉〈◊〉 infantium in Christo. Quando verò Ephesiis scribitur, solidum illis praebet cibum. Non auditur quippe in Epheso fornicatio; non auditur in Epheso idololatria, & esus ido∣latitiorum.

Mira sunt quae hìc de Interpolatore comminiscitur Dallaeus. Ille enim, inquit, quia Ephesiorum factam in omni Epistolâ à Paulo mentio∣nem reperiebat, pro vobis, nos; pro Epistolâ orationes sic substituit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui semper in suis ora∣tionibus memor est nostri. Nam primò, pro vobis nos non substituit Interpolator. Tria habemus Graeca Interpolatoris Exemplaria; in uno quidem, Augustano scilicet, legitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed corruptè; cùm in Nydprucciano & Anglicano legatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Vulgatus interpres le∣git, qui reddidit vestri. Quin & hanc substitutionem vetustioris

Scriptoris autoritas refellit, cùm in Mediceo Codice legatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & in Veteri Interprete vestri. Causa igitur nulla fuit, cur unius Co∣dicis lectionem contra omnium reliquorum consensum amplecteretur Usserius, aut arriperet Dallaeus. Secundò, non constat Interpolato∣tem pro Epistolâ, orationes substituisse; nam potiùs videtur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 reddidisse per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 addidisle ad expli∣cationem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quòd videret S. Paulum in orationibus per totam Epistolam sparsis Ephesios Deo commendâsse in Jesu Christo; vel ad illum versiculum respiceret, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Non cesso gratias agens pro vobis, memoriam vestri faciens in orationibus meis: Laurentia∣num Codicem defendo, confusionem utriusque Codicis ab Hammondo factam non probo.

Capite XX de solo Pauli conjugio agit, & Interpolatorem tantùm ferit. Caput XXI quatuor objectiones continet, quarum una de Salo∣mone & Josia Interpolatorem, reliquae Autorem ipsum petunt. De illo haec habet, Homo audacissimus scribere non dubitavit Christum Dominum à se in carne visum. Chrysostomus negat 〈◊〉〈◊〉 vidisse Christum. Epistolarum ergo Scriptor manifesti mendacii convincitur. Haec Argumenti summa. Qua certitudine dixerit Chrysostomus Christum ab Ignatio Martyre nunquam visum fuisse ego non quaero. Certè si Epistolarum scriptor CC post Ignatium annis, ut vult Dallaeus, dixerit, Christum à se in carne visum, & homo audacissimus & menda∣cissimus fuit; quemadmodum Pseudoabdias non sine summâ auda∣ciâ & aperto mendacio ipsum oculis suis Dominum vidisse narrat Apostolicae Historiae lib. 6. cùm eodem libro non tantùm Hegesip∣pum nominaverit, sed & ejus verba ex translatione Ruffini transcri∣pserit. Autor Politiae SS. Patrum Metrophanis & Alexandri apud Photium Codice CClVI, & homo audacissimus & mendacissimus fuit, si scripserit sevidisse Constantinum inter ephebos merentem in Palaestinâ sub Diocletiano. Verum hoc Scriptor ipse non dixit, sed obscuriorem Photii contractionem ita transtulit Schottus, cujus interpretationem refellunt eadem Acta pleniùs à Cambefisio nuper edita: ex quibus con∣stat non Scriptorem, sed Maximianum tunc vidisse Constantinum. Illud pariter & ego assero, Autorem Epistolarum, quas defendimus, nunquam scripsisse, Christum à se in carne visum. Si haec scripsisset, Salmasius & Blondellus pro suâ in his rebus solertiâ, id praeterire, opi∣nor, noluissent: sed omnino non scripsit. Autoris Epistolae verba haec sunt de Christo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita in Codice Laurentiano legitur: eadem lectio apud Eusebium

invenitur; eandem repraesentat Theodoretus: eandem retinuerunt Graeci Codices Vulgati, tum Nydpruccianus, tum Tylinganus, tum Anglicanus, omnes a manu Interpolatoris hoc loco liberi. Sum∣mus hîc igitur & Codicum, & Excerptorum consensus; quem tamen miris conjecturis labefactare conatur Vir doctissimus, qui ali∣bi exclamare solet, quoties aliqua Veterum Codicum lectio soli∣citatur.

Primo Editionem Graecam vulgatam nihil moratur, quòd foedissi∣mè interpolata sit. At nos haec verba omni interpolatione libera ex eâ producimus; scilicet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quaecunqúe igitur interpolata sint, haec certè sana & inte∣gra supersunt, cum Codice Laurentiano, 〈◊〉〈◊〉, & Theodoreto consentientia. Secundò, in Eusebio hariolatur vel Antiquarios, vel Ruffinum pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 rescripsisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ex Eusebii libris ad Theodoretum, & Scriptorem Florentini Codicis dimanasse. O lepidum commen∣tum! Eusebii Historia centum ferme annis 〈◊〉〈◊〉 Ruffinus eam in Latinum vertit, in manibus omnium fuerat: exemplaria per totam Ecclesiam Orientalem ubique dispersa & magnâ omnium cum admi∣ratione accepta. An igitur Ruffinus in Ecclesiâ Latinâ vocem uni∣cam in suo Codice de industriâ mutare voluit, aut correctionem suam in reliqua omnia Orientis exemplaria recipiendam fore sperare potuit? Non adeò demens fuit Ruffinus; praesertim cùm jam acerrimus ejus hostis Hieronymus tot annis ante hanc versionem Catalogum suum 〈◊〉〈◊〉. Non est itaque justa suspicio Ruffinum Eusebii Historiam verba immutando corrupisse. De librariis autem quod conjicit, verba Ignatii ab Eusebio tradita consulto eos animadversâ rei absurditate, correxisse, ab omni verisimilitudine abhorret. Quis enim eos librari∣os unquam existimabit in commune consuluisse, de scriptis Eusebii judicium 〈◊〉〈◊〉, & de mutatione vocis consensisse? Quis eos Eusebio ipso, Autore sui temporis maximo sapientiores judicabit, quos omni aevo viros fuisse bonarum literarum ignaros, mercede ad exscribendum tantummodo conductos viri omnes docti & in his rebus versati & confitentur & queruntur? Si aliquid in Eusebii Codice tentatum fu∣isset, quis dabit eâ correctione Theodoreto impositum fuisse, qui tot alia loca non ex Eusebio, sed ex ipsis Ignatii Epistolis transcripsit? Quis praestabit 〈◊〉〈◊〉 Laurentiani Codicis, relicto exemplari suo aut Eusebii Historiam, aut Theodoreti disputationes in consilium ad∣hibuisse. Nimis dilutae sunthae conjecturae: & aequissima postulatio est, ut ea pro verbis Epistolarum Autoris habeantur, quae ab omnibus Graecis exemplaribus, & veteribus Excerptis agnoscuntur. Iis autem verbis non dicitur id quod à solo Dallaeo objectum est, S. Ignatium

in carne Christum vidisse. Aliud enim est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aliud 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non scriptum est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod est Graecis vidi, sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod iisdem semper est novi, vel scio. Ita harum Epistolarum Autor alibi distinguit. Ad Ephesios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, per quos vos omnes secundum charitatem vidi. Ad Magnesios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 novi quoniam non inflamini, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, novi quoniam verecundamini. Ad Philadelphicos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, novit enim unde venit, & quò vadit. Haec primò pro certis & indubitatis habeo.

Sed disputat Dallaeus ex Veteri Versione, quae verba Autoris ita re∣praesentat, post resurrectionem in carne eum vidi. Verum non quaeritur quid Interpres fecerit, sed quid Autor Epistolae scripserit, & an ita In∣terpres ille Autoris verba reddere debuerit. Simplicitatem & fidem in eo laudem, in linguâ Graecâ peritiam haud item. Quòd errare potue∣rit in Scriptoris Graeci mente explicandâ negare nemo potest; quòd hoc loco erraverit affirmo. Sed vetustissimo Interpreti planè congruit Hieronymus: fateor: verùm post Hieronymum dissentit Ruffinus; quaeritur quis mentem Autoris potiùs attigerit Hieronymusan Ruffi∣nus, Usserianus an Vulgatus Interpres; id est, ad vim & significatio∣nem vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 omnino redeundum est. Ipse non audet cum iis contendere qui negant verbum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pro vidi accipi posse. Sed 〈◊〉〈◊〉 illi cum iis contendendum est, aut manus dandae. Cum enim vera lectio jam extra dubium posita sit, nihil aliud in controversiâ poni potest, nisi quae sit vocabuli vera & genuina significatio. Sed & Sophronius, in∣quit, id ipsum perspicuè reddidit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quid, quaeso, est id ipsum quod Sophronius perspicuè red∣didit? non illud de quo quaeritur; id enimest, quid Author Epistolae scripserit, Sophronius autem non transtulit Ignatium, sed Ignatii in∣terpretem Hieronymum. Si se Ignatio Scholiasten praebuisset ille quis∣quis est qui Sophronius dicitur, nunquam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 reddidisser. Sed cùm Hieronymi librum interpretatus est, qui vidi scripserat, illud per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 reddidit, per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 rectè reddere non potuit. Utvoce Qua∣dratus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dixit, Hieronymi Latina, invisens Eleu∣sinam, respiciens, non autem illa quae Hieronymus prae oculis habuit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Verùm, 〈◊〉〈◊〉 se res habeat, praecellens Hieronymi eruditio dubi∣tare non sinit, quin sit is verissimus sensus quem ipse exhibet. Absit enim ut virum tantum nescivisse putem quid sit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 discrimen. Hoc certè unicum Argumentum ad hanc rem apposi∣tum; quod tamen Hieronymi in Graecâ linguâ perspicaciae, & in verten∣do curae at{que} diligentiae tanquam fundamento innititur. De posteriori

audiamus ipsum in Praefatione Chronici Eusebiani. Obsecro ut quie∣quid hoc tumultuarii operis est, amicorum non judicum animo relegatis: praesertim cùm & Notario, ut scitis, velocissimè dictaverim. Mallem aliorum judicium quam meum de utraque accipiant eruditi. Quot & quanta peccavit Maximus Vir, nunc per properantiam, nunc per hallu∣cinationem observavit Josephus Scaliger. Et quidni ille discrimen inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non animadverteret, qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 confudit; qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est sententiam pro subsidio habuit; qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, 〈◊〉〈◊〉 regni pro regiâ indole accepit; qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 post Apo∣stolos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, hoc est, ab illo tempore, in hujus aemulationem reddi∣dit; qui dixit, Epimenides Athenas subvertit, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, lustrat; qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, eos qui alienâ à Deo gloriae cupiditate rapti sunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 humanam fragilitatem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 differentia, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, majora loqui, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quinquagenarium, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, frumentarium, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui spreverunt contemnentes interpretatus est: qui ex malè intellectis 〈◊〉〈◊〉 Graecis Apollonium Senatorem fecit, insigne ei volumen attribuit, ipsumque in Catalogum Scriptorum Ecclesiasticorum retulit? Ex malè, inquam, intellectis Eusebii Graecis: conjectura enim Josephi Scaligeri omnino repudianda est, qui Hieronymum, cùm illa scriberet, non Graecum Eusebii exemplar, sed Ruffini Interpretationem manibus habuisse as∣serit. Id enim fieri nullo modo potuit, cum tot annis Catalogum scri∣pserit Hieronymus, antequam Eusebii Historiam verteret Ruffinus. Si in omnibus his locis, aliisque compluribus is sit verissimus sensus quem exhibet Hieronymus, dabimus aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 significare vidi, aut veram lectionem esse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Sed cum ille vel per properantiam, vel per hallu∣cinationem non minùs hunc locum quàm alios innumeros minùs rectè reddere potuerit, vera lectio Epistolae Graecae neque mutanda contra omnium Codicum consensum, neque alienâ interpretatione detor∣quenda est, contra loquendi modum Graecis familiarissimum. Certè Freculphus praecellenti Hieronymi eruditione minimè motus, cùm ex illo plerumque omnia exscribere soleret, ista tamen in haec verba mutavit, t. 2. l. 2. c. 11. Ego verò & post resurrectionem in carne eum fu∣isse scio, & credo quia scio.

Sed sensum ab Hieronymo redditum verissimum esse contendit Vir doctissimus ex fama de Christo ab Ignatio in carne viso, quae unde nisi ex 〈◊〉〈◊〉 Epistolae loco propagata sit dicere vel suspicari difficile est, praesertim apud Graecos Latinorum fere librorum incuriosos. Demus Graecos La∣tinorum librorum incuriosos fuisse, nonne Graecum librum habue∣runt ex quo eum errorem haurire potuerunt. Quicquid vidi apud

Hieronymum, idem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud Sophronium efficere potuit: erat autem Sophronii versio Graecis sequentium saeculorum probè cognita. Suidas eum saepissime transcribit: & ante Suidam Photius eundem cognovisse deprehenditur. Ut igitur Hieronymi Latinis, ita Sophro∣nii Versio Graecis fraudi esse potuit. Sed eam famam ex hoc loco or∣tam esse verisimile non est: hîc enim traditur, ut illivolunt, Ignatium post resurrectionem Christum in carne vidisse: at illa fama nihil tale tradidit, sed Ignatium inter parvulos ad Christum adductos fuisse ipsius Christi manibus exceptum. Haec autem duo sunt planè diversa. Si Ignatius dixisset se vidisse Christum in carne post resurrectionem, an quisquam inde colligeret eundem quasi puerulum, manibus Chri∣sti gestatum fuisse ante ejus mortem? nemo sané. Aliunde igitur ea fama orta est: neque id suspicari difficile, sed in promptu est. Ex nomine enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à posterioribus Graeculis conficta est tradi∣tio illa, cujus nulla alia vestigia apud antiquiores extant. Qui illam fabulam excogitârunt, dicunt ideo Ignatium 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 di∣ctum: sed multo verisimilius est ideo eam fabulam excogitatam fuisse, quia eum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dictum cognoverant, quod nomen ipsâ fa∣bulâ longè antiquius est: de qua re postea erit disserendum latiús.

Haec cum ad fidem Graecorum Codicum tuendam & verum Scri∣ptoris sensum à pravis versionibus vindicandum sufficere possent; ul∣teriùs observandum est prudentissimum harum rerum judicem Hugo∣nem Grotium de hac ipsâ controversiâ ista ad Matthaei cap. XXVIII annotasse. Si quis locum Ignatiicum curâ inspiciat videbit rectam esse lectionem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, neque de Visus sensuibi agi, sed de Fide, quam non suo, sed aliorum testimonio confirmat. Rectissimé. Adhuc tamen Dallaeus loco inspecto videre sibi visus est multo esse appositiorem Hieronymianum quam Grotianum sensum; idque ob duas rationes, quarum prima à par∣ticulâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 petitur, quam ostendere vult Scriptorem verbis sequentibus ejus quod praecedentibus dixerat rationem afferre. Dixerat autem Christum verè mortuum & resuscitatum: cujus rei optimum Argu∣mentum, quòd ipsum in carne resuscitatum viderit. Imò verò nec particula 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 rationem superioris assertionis continet, neque visio illa quam Ignatius poterat obtendere prolegitimo argumento haberi po∣tuit. Particula 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 habet aliam particulam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 adjunctam, quae ostendit, Scriptorem ad aliam sententiam dilabi; sive ad ulteriorem adversari∣orum confutationem progredi. Asseruerat antè Christum verè pas∣sum, & 〈◊〉〈◊〉 scipsum resuscitasse, & post nudam assertionem suam haereticos qui eam non admittebant, daemoniacos vocaverat; addit igitur tam severae objurgationis rationem assertionem aliam, quam plenâ fide seipsum amplecti docet, scilicet Christum post resurrecti∣onem

adhuc in carne existere, ideoque statim plurimis argumentis, ex aliorum testimonio confirmat. Argumentum autem à conspectu Ignatii aut pro levissimo haberi aut pro nullo potiùs debuit. Si enim ille jam LXXX ferme annis post passionem Domini superstes asseruisset se adhuc parvulum vidisse Christum in carne post resurrectionem, quis illud testimonium ad veritatem humanae naturae Christi quic∣quam valere concederet? An eâ aetatulâ satis certò judicare po∣tuit, utrum verè an phantasticè Christus seipsum exhibuerit? Nullum certè Grotiano sensui periculum ex particulâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Secundò, inquit, Si id vellet Scriptor, quod ait Grotius, supervacaneum erit verbum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Fortasse. Fieri enim potest ut in optimo Scriptore aliquando vocabu∣lum redundet. Sed supervacaneum non est, quod fidei certitndinem & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 adjungit. Dixit S. Paulus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Rom. 14. 14. ubi ne{que} 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ne{que} 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 supervacaneum est, sed per u∣trum{que} describitur Apostolus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quin & alibi conjunctim expressit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Philip. 1. 25. Quem imitatus est S. Atha∣nasius Orat. 1. contra Arianos. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Scioenim & certū habeo praemiū iis qui sustinēt retribuendum esse à Salvatore. Ut idem sit apud nostrum. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nihil enim aliud quam firmitatem & certitudinem fidei haec loquuntur. Sed cùm duo diversa verba posue∣rit, ostendit se Christū in carne fuisse aliter nosse quàm eum in eadē nunc esse. Hic certè omnium in hac re 〈◊〉〈◊〉, ut mihi videtur, fons est. Non aliunde hallucinatum fuisse primò Hieronymum, dein Interpretem, ac tandem Dallaeum arbitror. Duo significari Dominicae carnis tempora voluerunt, post resurrectionem in terris, post ascensionem in coelis, quae à mente Scriptoris prorsus aliena sunt. Fictum est illud fuisse, quod ex Vairlenio proferunt. Ignatius tantùm dixit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quod cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 conjungendum est. Illud unicum est quod hîc Ignatius dixit se plenâ fide amplecti, Christum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 adhuc etiam post resur∣rectionem in carne existentem. De ascensione nihil hîc dixit, nihil pro∣bavit. Ridiculum est Scriptorem duo dicere, quorum alterum vidit, alterum credidit; deinde plura testimonia afferre pro eo quod vide∣rat, pro eo quod credidit, nullum. Omnia enim quae sequuntur tan∣tummodo probant Christum dum in terris esset in carne fuisse, neque aliunde hoc novit aut credidit Ignatius nisi ex illis quae sequuntur testi∣moniis. Huc etiam pertinet quod putant 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 praeterititemporis signi∣ficationem habere, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 praesentis. Hoc autem pariter falsum est. Verbum enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 licet formá sit praeteriti temporis, apud Graecos tamen significatione praesens est, & cum verbo praesentis tem∣poris eâdem significatione ponitur, ut apud Homerum

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

Ideoque Latini interpretes verbo praesentis temporis efferunt, ut Matt. 6. 32. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Scit enim Pater vester, 24. 36, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nemo scit. Glossarium Vetus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, scio, noro, nosco, & aliud Glossarium, Scio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Etymologicon, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Rectè igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 conjungitur, & ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 refertur, ut apud Xenophontem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. rectè unicum hîc obje∣ctum fidei agnoscitur, quod sequentibus testimoniis confirmatur. Ne∣que verò ea minùs Ignatium decent, aut ad sensum Scriptoris eruen∣dum magis valent, quòd non iisdem prorsus verbis concipiantur quae nunc in Evangeliis leguntur, Ad eam rem probandam quam Scriptor asseruerat maximè accommodata sunt; at si duplicem assertionem faciamus, neque unam neque alteram probant. Non probant Ignati∣um Christum post resurrectionem vidisse, non ostendunt Christum post ascensionem in carne esse; undecunque igitur sumpta sunt se∣cundum sensum Dallaeanum nihili sunt. De Apocrypho ante latiùs di∣sputatum est, hic igitur concludo. Autorem Epistolae nunquam scri∣psisse Christum à se in carne visum.

Quae habet de stellâ Magis praelucente nullo modo fictitium Igna∣tium probant; neque ipse aliquid objicit, nisi quòd sint temere scri∣pta; & quòd nemo interpretum ea sit secutus. Verba Ignatii sunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Interpres, Astrum in coelo resplenduit super omnia astra, & lumen ipsius ineffabile erat, & stuporem tribuit novit as ipsius. Reliqua verò omnia astra simul cum 〈◊〉〈◊〉 & Lunâ chorus facti sunt illi astro: ipsum autem erat superferens lumen suum super omnia. Turbatio autemerat unde novit as quae dissimilis ipsis. Ex qua solveba∣tur omnis magia. Haec temere dicta vult Dallaeus, utpote à Scripturâ aliena, & ab ipso hujus stellae usu abhorrentia, ad domum scilicet Beth∣lehem indicandam ubi natus erat Christus. Sed quomodo haec à Scri∣ptura, magis aliena sunt, quàm illa quae alii de eâdem stellâ tradide∣runt non video. Neque illum unum usum quisquam adhuc agnovit ad domum Bethleem indicandam. Duae fuerunt illius stellae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, una in Oriente, altera Hierosolymis. Usus primae apparitionis fuit ad Ma∣gos ex suâ terrâ ad quaerendum Regem Judae orum excitandos, secun∣dae

ad domum indicandam. Multa Veteres de priori loquuntur, quam Scriptura tantummodo indicat, pauca Ignatius: neque hic neque illi ex Scripturâ ea quae dicerent sumpserunt, sed quid ipsi de eâ re sentirent liberè pronunciabant. Ubi est qui natus est Rex Ju∣daeorum, inquiunt Magi, vidimus enim stellam ejus in Oriente, & veni∣mus adorare eum. Quomodo apparuerit in Oriente stella illa, quomo∣do Magi inde crediderint Regem Judaeorum natum esse, quomodo. commoti ad eum adorand um venerint, ab omnibus quaesitum est. Suam sententiam prodit Ignatius, stellam illam maximè inter omnes illustrem fuisse, & ex suâ claritudine Magos Hierosolymas addu∣xisse. Neque haec sententia adeò absurda visa est, ut nemo Veterum eam sequeretur, quod miror equidem à Dallaeo dictum. Nihil enim fere in hac sententiâ scriptum est, quod non plurimi postea dixerunt. Omnia fere eadem tanguntur illo uno Clementis Alexandrini loco in Excerptis. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Propterea orta est peregrina & nova stella, dissolvens veterem Astrologiam, novo & non mundano lumine coruscans. Quae verba à quocunque dicta videantur, ad hunc ipsum Ignatii locum respicere quis dubitet, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 spectet? Nam & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quasi Má∣gorum disciplina, à Diabolo inventa Tatiano dicitur. De mirâ ejus luce reliquarum stellarum splendorem superante Leo Magnus Homi∣liâ 1. de Nativitate. In regione Orientis stella novae claritatis apparuit, quae illustrior caeteris pulchriorque sideribus facilè in se intuentium ani∣mos oculosque converteret. Maximus Homiliâ 3. Quis enim dubitat ipsam stellam laetiori luce & fulgentioribus radiis coruscasse, quae coeli terraeque lumen humanis oculis ingerebat? Et necesse erat ut stella haec à caeteris sideribus orbe clariore distaret quae annunciabat Christum cu∣jus nativit as ab universis mortalibus differebat. S. Chrysostomus Ho∣miliâ 6 in Matthaeum, de hac stellâ. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Non enim de nocte apparet, sed meridie splenden∣te sole: quam facultatem non modò stella nulla, sed nè Luna quidem sortitur. Illa enim omnes stellas tantopere superans ortu 〈◊〉〈◊〉 obscuratur & disparet. Haec autem nativi splendor is exuberantiâ etiam solis ra∣dios superabat, illustrior illis apparens, & in tant â luce magis coruscans. Unde illud vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Stellam magnam & inusitatam, adeò ut

amplitudine & aspectus claritate Magos percelleret. Haec autem di∣xit Chrysostomus, postquam omnia se 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 exipsâ Scripturâ dicturum pollicitus esset. Ne{que} mirum est Ignatium nobis stellam reliquis omnibus atque etiam sole ipso splendidiorem repraesen∣tasse, cùm gravis Autor Gregorius Nyssenus in Vitâ Mosis, splendo∣rem rubo solari majorem tribuat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aliâ luce supra lucem 〈◊〉〈◊〉 circa oculos Mosis effulgente. De solutione Magiae Gregorius Nazianzenus Oratione primâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Idcirco stella praeiens, & Magi sese proster∣nentes ac munera offerentes, ut scilicet 〈◊〉〈◊〉 dissolveretur. Chyso∣logus Sermone 105. Sic ubi vidit Magus bumanas periisse curas, suas defecisse artes, &c. Ac paulo post. Ergo fratres, lectione praesenti non est firmatus error magicus, sed solutus. Nempe, ut observat Ori∣genes lib. 1 contra Celsum. Magi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Videntes in coelo prodigi∣um conjectaverunt eum qui cum stellâ praenuntiatus est hominem in vi∣tam advenisse, potentiorem esse omnibus daemoniis & spectris familiari∣bus, decreverunt eum adorare. Tertullianus de Idololatriâ. cap. 9. De Christo scilicet est mathesis hodie; stellam Christi, non Saturni & Mar∣tis & cujusque ex eodem ordine mortuorum, observat & praedicat. At enim scientia ista usque ad Evangelium fuit concessa, ut Christo edito, ne∣mo exinde nativitátem alicujus de coelo interpretetur. Neque igitur te∣mere neque absurdè ea dixit Ignatius quae tot viri in Ecclesiâ clari se∣quutisunt.

Levia haec nimis sunt; & tamen illud quod sequitur, ipso fatente Dallaeo, levius est. Asserit enim, inquit, Christum & edisse & bibisse post resurrectionem. At edisse ex Evangeleo constat; bibisse non constat. Grave crimen, C. Caesar. Quasi verò illud quod ex Evangelio non constat, si ex Actis Apostolorum constet, verum non sit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Post resurrectionem Christus cum discipulis comedit & bibit, inquit Ignatius. Quid autem S. Petrus Act. X 41. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Qui comedimus & bibimus cum eo postquam resurrexit à mortuis. At, inquit, Lucas scribit Apostolos cum Christo postquam re∣surrexisset à mortuis manducavisse & bibisse; ipsum verò cum eis Chri∣stum (quod noster ait) manducavisse & bibisse nusquam dicit. Imò ve∣ro si prius, certè & posterius dixit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est,

Bezâ interprete, comedimus & bibimus una cum eo, non inter nos, sed una cum eo. In Veteri Bezae Codice in Bibliothecâ nostrâ additum est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & conversati sumus. Erant enim illi testes electi, & familiariùs adhibiti, ut Christus à morte excitatus iis fieret conspicuus in humanâ naturâ & per 〈◊〉〈◊〉 aliis: ut hoc fieret, & comederunt & bi∣berunt una cum eo, hoc est, eo comedente & bibente illi simul comede∣bant & bibebant, atque ita post mortem, quemadmodum ante mortem, cum eo familiariter conversati sunt. Si autem ideo dicas eos non bibisse cum Christo, quia Lucas in Evangelio non scribit Christum bibisse, dicas neque eos manducasse cum Christo, quia in Evangelio non scri∣bitur Apostolos manducasse: scribitur enim tantùm Christum coram eis edisse. Si id dicere non possis quia Lucas in Actibus asserit, quod in Evangelio non dixerat, idem de altero etiam dicendum erit. Eodem certè modo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & in eundem finem: Christo autem manducante manducabant, eodem igitur bibente bibe∣bant. Neutrum Lucas in Evangelio, utrumque in Actibus affirmat. Ita non tantùm Ignatius, sed & Patrum doctissimi S. Lucam in Actibus intellexerunt: Hieronymus libro adversus errores Joannis Hieroso∣lymitani haec ex Origene, opinor, adducit de Christo. Comedit post re∣surrectionem suam, & bibit, & vestitus apparuit, tangendum se praebuit, ut dubitantibus Apostolis fidem faceret resurrectionis. B. Theodoretus Dialogo 2. notat S. Petrum hoc clariùs docuisse. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et 〈◊〉〈◊〉 Petrus clariùs dixit, Qui comedimus & bibimus cum eo postquam resurrexit à mor∣tuis. Cùm enim eorum qui in 〈◊〉〈◊〉 sunt 〈◊〉〈◊〉 tâ 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, necessariò Dominus per 〈◊〉〈◊〉 & potum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de 〈◊〉〈◊〉 veri∣tate dubit antibus demonstravit.

CAP. XI. Docetas nonnullos ab Eucharistiâ abstinuisse par est cre∣dere. Simoniani non statim post mortem Simonis eva∣nuerunt. Non apparet Ignatium dixisse, Romanos fi∣deles facilè ipsum à supplicio eripere potuisse. Neque si dixerit, veracitatem ejus in dubium vocat. Potuit sibi S. Ignatius scribendi secundam Epistolam ad Ephesios opportunitatem polliceri. Redemptio à vexatione mi∣litum, & facultas liberae custodiae Confessoribus ab Ecclesiis procurari solita fusè describitur. Modestia Martyris tum erga Trallianos tum erga Polycarpum defenditur.

CApite XXII duo Argumenta persequitur, & utrumque nostrum Ignatium petit. Primum est, quòd tradat Haereticos ab Eúcharistiâ abstinu∣isse. Hoc autem falsum esse putat: nullos quip∣pe aetate Ignatii hoc fecisse. Qua igitur aetate hoc fecerunt? An ducentis post Ignatium annis, cùm Impostor Dallaeanus has Epistolas finxit? Minimè. An ullo alio ante id tempus aevo? Haud∣quaquam. Mentitus est igitur Scriptor; quod de Ignatio credi nullo modo, de Impostore facilè credi potest. Sed quare Fictor id fingeret, quod nullam omnino verisimilitudinem haberet, quod neque aevo Ignatii, nec suo competeret? Certè si nulli unquam ab Eucharistiâ ab∣stinuissent, nè Fictor quidem id dixisset, aut hujus inauditi criminis quenquam accusasset. Nullo modo igitur dubitandum est quin tales Haeretici fuerint. Sed quinam sunt, inquit? Si quaerat, quaerimus & nos, quinam illi Haeretici fuerunt, de quibus loquitur Tertullianus? Plures nec Ecclesias habent, sine matre, sine sede, orbi fide, extorres, sine lare vagantur. Quando, quaeso, illi Eucharistiam celebrabant, quae illis cura viduarum & orphanorum? Sed ulteriùs quaerit, quinam illi qui

ideo abstinerent ab Eucharistiâ, quòd eam negarent Salvatoris esse car∣nem pro nobis passam? Respondeo, Docetae: illi scilicet quos descri∣bit Ignatius, qui veritatem humanae naturae in Christo impugnabant, qui passionem ejus, & resurrectionem pernegabant, à quibus caven∣dum monet Ignatius, & Evangelio adhaerendum, in quo passio nobis ostensa est, & resurrectio perfecta est. Fatetur Dallaeus multos olim fuisse Haereticos qui hanc fidei Christianae partem negarent, idque esse comper∣tissimum. Sed quaerit rursus, Quis de Haereticis illius temporis scri∣pserit, eos ab Eucharistiâ abstinuisse? Respondeo, nemo praeter Igna∣tium de istius temporis Haereticis hoc disertè affirmavit. Ejusdem ta∣men aetatis & anni Scriptor, S. Polycarpus, eosdem Haereticos ferit, fundamentum hujus abstinentiae indicat, & reliqua cum Ignatio per∣stringit. Haec enim ille de Docetis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quisquis enim non confitetur Jesum Christum in carne venisse, Antichristus est; & qui non confitetur martyrium Crucis, ex diabolo est; & qui eloquia Domini ad proprios affectus trahit, dicit que neque resurre∣ctionem neque judicium esse, hic primogenitus est Satanae. Quibus docet eos qui tunc veritatem humanae naturae in Christo negabant, mortem ejus pariter negâsse, resurrectioném{que} & judicium sustulisse. Hos au∣tem docet vanos homines seduxisse; Catholicos monet ut eorum cor∣ruptelas vitantes, orationibus invigilent, & jejuniis adhaereant: post quae notissimum est Eucharistiam eâ aetate celebrari solitam esse: hor∣tatur etiam ut visitent infirmos, viduas, pupillos, pauperés{que} nullo mo∣do negligant, qui omnes ex oblationibus & agapis, ubi Eucharistia cele∣brabatur, sustentari solebant. Quare idem subindicat Polycarpus quod clarè loquutus est Ignatius. Sed si verum esset, vel ab Irenaeo memoratum, vel ab alio aliquo esset. Dedimus alium, & quidem maximè idoneum te∣stem S. Polycarpum. Irenaeus autem curiosissimus Valentinianae haerese∣os explorator fuit, omnium{que} quae ab eâ natae sunt accuratissimus inda∣gator: vetustiorum Haereticorum deliria breviter describit, & disciplinā vix attingit. Antiquiorum distinctae haereses jam tum erāt quasi sopitae, nisi quatenus in Valentinianis erant superstites. Valentinianorum igitur haeresin Irenaeus accuratè describens operoséque refutans saepissime Lectores monet iisdem argumentis vetustiores Haereticos esse refu∣tatos. Mirum igitur non est si Docetae aliqui ab Eucharistiâ absti∣nerent, & tamen illius rei nullam Irenaeus fecerit mentionem.

Id tamen docet Irenaeus quo hoc ipsum quod volumus indicatur; ex Menandri Scholâ prodiisse ait qui asserebant non esse credendum in eum

qui erucifixus est: quorum hoc effatum erat, Si quis confitetur cru∣cifixum, adhuc hic servus est. Quomodo igitur illi qui Christum mor∣tuum non putabant, qui fidem in eum qui crucifixus est repudiabant, ad Eucharistiam convenirent, quae instituta est ad mortis Christi comme∣morationem? 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, supervaca∣neus enim est typus ablatâ veritate, ut loquitur B. Theodoretus. De Simonianis quae habet adversus Bellarminum nihil valent. Intelli∣guntur eo nomine non tantum ii qui Simonem colebant, sed & disci∣puli qui exejus Scholâ prodeuntes ab eo ceperunt initia, & illius sen∣tentiam variè transformabant, & post ejus interitum sub illius no∣mine pestilentissimum dogma tradiderunt. Quamvis & illi qui Simo∣nem colebant diu post ejus mortem perdurabant. De aetate suâ Justi∣nus Martyr Apologiâ 2. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ac Samaritani prope omnes, ex aliis etiam nationibus nonnulli, illum quasi primum Deum confitentes adorant quc que. Et in eadem Apologiâ asserit Daemonas excitasse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui etiam nunc seductos possident, non ut Interpres, quos seducant habent. Unde de seipso ita loquitur in alterâ Apologiâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ego quoque impium & erroneum in gente meá Simonianum dogma despexi. Pariter de sui aevi Simonianis Clemens Alexandrinus, Stromat. lib. 2. 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Simonis autem sectatores stanti quem colunt volunt assimilari moribus. Postea Origenes lib. 6. contra Celsum. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nullibi gentium Simoniani. Ipse tamen ejusdem Operis lib. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nunc autem in toto or∣be opinor vix triginta Simonianos reperiri; ac fortasse nè tot quidem. Sunt enim in Palaestinâ pauci admodum, in reliquo verò orbe nusquam nomen ejus est in eâ opini ne in qua ipse haberi vcluit. Eusebii aetate ex∣tabant qui ejus haeresin profitebantur; qui cùm Christianos se simu∣lassent, Daemonum tamen cultui se privatim mancipabant, ut ipse te∣statur lib. 2. cap. 13. Fuerunt igitur quamplurimi aetate Ignatii Si∣moniani, qui nefanda quaedam mysteria celebrabant, Eucharistiam mi∣nimè, qui Simonem quidem colebant sed sub Christi nomine: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui tamet si impostor 〈◊〉〈◊〉, speciem tamen neminis Christi assumpsit, ut testatur Epiphanius.

Quae cùm ita sint, apparet Simonianos sub Claudio minimè extinctos esse, Trajani & Ignatianae passionis temporibus quamplurimos extitisse, adeóque de illis posse accipi quae à Scriptore Epistolarum de quibus∣dam sui temporis haereticis dicta sunt.

De Marcione quae disserit, qui Christi corpus phantasticum docuìt, & tamen Eucharistiam celebravit, ad aetatem Ignatii non spectant; ne∣que quid Docetae eo ae vo fecerint ostendunt. Illi enim de morte Chri∣sti multa docuerunt, quae Marcion nullo modo sustinuit. Et Tertullia∣nus testatur eo ipso loco qui producitur Marcionem sacramenta pro∣pria habuisse. Ignatius autem de Ecclesiae Sacramento sine dubio intel∣ligendus est, à quo & Marcion abstinuit. Denique cùm argumentum ab Interpolatore petit, (à quo nunquam videtur nisi doctior recedere) qui haec verba omisisse videatur, quòd minùs vera putaret: primò, au∣toritatem B. Theodoreti Interpolatori opponimus, qui haec ipsa verba tanquam pura puta Ignatiana & verissima exscripsit, Haereticis sui temporis objecit, neque veritus est nè illa verba autorem Epistolarum alium quàm Ignatium Episcopum Antiochenum & Martyrem prode∣rent. Secundò, Interpolator ipse, qui pro suâ libidine, quaecunque vo∣luit omittere solitus est, nullo modo ea verba omisisse, quòd vera esse non putaret, putandus est, ut ex his quae eorum loco posita sunt appa∣ret; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quis enim eos Eucharistiae Sacramento usos fuisse putet, qui Christi crucem erubescunt, qui passionem ejus derident, qui resurrectio∣nem ludos faciunt, qui infidelem inimicitiam cum invicem habent. Haec sanè ille posuit, quòd idem his verbis doceri putaret quod ab Ignatio dictum de iis est, qui ab agapis, ab Eucharistiâ, ab oblationi∣bus abstinebant, & ab Ecclesiâ in Diaboli castra transvolabant.

Secundum hujus capitis Argumentum Epistolam ad Romanos spe∣ctat, quâ Scriptum significat in eorum potestate fuisse ipsum supplicio liberare. Fortasse. An igitur indè sequitur Ignatium eam Epistolam non scripsisse? Profectò non capio. Quod si ita est, inquit, sequitur Romanos gravissimè peccasse: eum enim non liberarunt. Imò verò non sequitur. Fieri enim potest ut Romani Christiani illud efficere non po∣tuerint, quod Ignatius putavit eos facere potuisse: gravissimè autem non peccabant, qui illud non fecerunt, quod in ipsorum potestate non videbant. Fieri etiam potest, ut illud potuerint facere, nec tamen faci∣endum putaverint, rationibus ab ipso Ignatio redditis permoti, aut eti∣am ablatâ occasione, & inimicorum furore praeventi, cùm Ignatius sub∣ductus est cum festinatione in Amphitheatrum, ut in ejus Actis legimus. Fieri denique potest, ut illud efficere non potuerint sine vitae plurium Christianorum periculo, aut etiam sine peccato. At non peccat qui

id boni non facit, quo majus aliquod bonum facere possit, aut quod fa∣cere sine peccato non possit. Non quaero, inquit, quae qualisque fuerit illa quae Romanis à nostro tribuitur potestas. At omnino quaerendum, imò statuendum erat qualis haec potestas fuerit, priusquam pro∣nunciaret gravissimè eos peccaturos, si illâ uti in hac causâ nollent; & utrum talis esset, quae illis nullo modo surripi posset.

Sed ille haec toties affirmavit, & tamen falsum est. Quod affirmasse dicitur falsum esse nondum probatum est, neque probari ullo modo potest: an toties id dixerit Scriptor, jam videndum. Nam primò qui dixit Se, si illi voluerint, & si illi non impedirent, moriturum, non sta∣tim dixit, mortem ejus si 〈◊〉〈◊〉 nullam futuram. Diversa haec planè sunt. Novit S. Martyr Gentiles omnes Romanos cupidissimè Im∣peratoris Decretum executuros & ipsius morte delectatos fore. Nisi igitur Romani fideles intercederent, & martyrium ejus aliquo modo impedire conarentur, certissima ei mors ut & exoptatissima pro Chri∣sto fuit. Non tamen inde sequitur dixisse eum, nullam fore mortem, si Christiani voluerint, aut impedire conarentur: hoc enim an efficere possent dubitare etiam ille qui haec dixerat potuit. Novit infideles & potuisse & voluisse eum interficere: certò igitur hoc futurum erat, nisi aliquis impediret. Novit se à Deo ad Martyrium vocatum esse; impe∣dire voluisse nemo hominum praeter Christianos Romae constitutos credendus fuit. Siigitur illi idem quod ille vellent, aut non impedirent, certissima Martyri mors fuit, sive illi reve â impedire potuissent, sive non. Multi enim Christiani Confessores à morte liberare conati sunt, qui id efficere non potuerunt. De Peregrino Lucianus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Postquam vinctus est, Christiani rem suam infelicitatem putantes, omnia movebant illum eripere conati. Mox ubi hoc impossibile fuit, alia 〈◊〉〈◊〉 cura non perfunctorie, sed se∣dulò adhibita est.

Duo igitur loca quae produxit Vir doctissimus, non id efficiunt quod ille voluit: sed tertius illi videbatur asserere, id ipsis facile fuisse. Vo∣bis enim; inquit, facile est id quod vultis facere: facillimum igitur exi∣stimavit Epistolae Scriptor Romanis fidelibus fuisse, Ignatium à sen∣tentiâ Imperatoris & morte liberare. At in illis verbis de morte nihil dictum est: neque ea rectè intelligi sine sequentibus possunt: quae si sana sint, ut apud Metaphrasten extant (in Codice enim Laurentiano ea, quod dolendum est, non habentur) ostendere videntur Autorem Epistolae putasse Romanos fideles potuisse eum à supplicio liberare: & quare id existimare non potuerit Ignatius nullam satis gravem causam

video. Aliquot enim Romae magnae autoritatis viros, & in ipsâ etiam Aulâ nonnullos tunc Christianismum vel apertè professos, vel secretò amplexos fuisse dubitandum non est; qui, cùm ab Urbe Imperator abesset, illud certè non aegre obtinere potuisse putandi sunt, ut si non remitteretur, saltem differretur sententiae ab Imperatore jam ab∣sente latae executio. Sed cùm in verbis ipsis reperiatur aliqua dis∣crepantia, non erit aut mihi molestum, aut cuiquam, uti spero, in∣gratum, si sententiam nostram de lectione jampridem dubiâ interpo∣nam. Verba sic se habent, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita Metaphrastes. Co∣dex Augustanus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & Vetus Interpres non parcit is mihi. Hic particula negativa in Metaphraste, Codice Nydprucciano, & Vul∣gato Interprete deest: in Codice Augustano, & Vetere Interprete agnoscitur. Si igitur judicium de lectione ferre liceat, puto particulam negativam admitti debere, sed non eo quo ponitur loco, verùm ante verbum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut legatur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel, quod idem est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Quod si cui placeat, verborum sensus hic erit, Mihi autem durum & molestum est Deo non potiri. Ita 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in∣terpretor, non ut sit arduum & difficile, sed molestum & grave, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive minimè placens: unde 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, molestè ferre, non bene conco∣quere; quae significatio ipsi etymo maximè congruit. Hesychius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod est aegrè vel gravatè fert: unde eidem Hesychio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 difficulter ferendum. Unde Poeta ve∣tus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Senectus enim, ut ait, onus Aetnâ gravius. Jam si hoc sensu accipiatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, contrario acci∣piendum erit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut apud Hesychium 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut idem sit quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, leve & placidum; ut sit horum verborum sensus, Vobis quidem id quod cupitis efficere pla∣cidum & promptum; mihi autem Deo non potiri durum, grave, & mo∣lestum foret.

Non igitur apparet Autorem Epistolae dixisse Romanos fideles faci∣lè potuisse Ignatium à morte liberare, aut eam nullam, si illi vel∣lent, fore. Neque verisimile est Scriptorem id voluisse, quod eos ad martyrem liberandum invitare, & excitare videatur, cùm hoc omnibus quae in eâ Epistolâ adeò premit & persequitur contrari∣um sit. Aut si eam potestatem Scriptor innuerit, nunquam constabit hanc Christianis Romae constitutis adeò non competiisse, ut S. Igna∣tius eam animo concipere & veram esse suspicari non posset, & ex tali suppositione aut suspicione, nè eâ potestate in ipso liberando, & mar∣tyrio quod summopere ambiebat, & ad quod Dei voluntas adeò apertè vocabat, impediendo uterentur, liberè monere. Quare ut Deo

maximè placere studeant eos hortatur; & à Deo esse ut ipse pro no∣mine Christi jam martyrium subiret iis planum facit. Qui vivit, in∣quit, & loquitur in me intus 〈◊〉〈◊〉 dicit, Vade ad Patrem. Neque du∣bitare se ostendit quin Christus iis etiam hanc Dei voluntatem patefa∣cere voluerit: quos interim certiores facit, haec se non secundum car∣nem, sed mentem Dei scripsisse. Nihil igitur in Epistolâ ad Ro∣manos de eorum potestate dictum est quod à S. Ignatio scribi non potuit.

Capite XXIII Interpolationibus, aut Spuriis perstrictis, unicum Ar∣gumentum adversus Autorem ipsum cuditur: quod ab ea re petitur, quam non à gravitate Martyris abhorrere fatetur, sed à judicio & sapi∣entiâ neque ab illis quidem multum, sed nonnihil. Haec autem judicii & sapientiae defectus ex prudentiâ Interpolatoris detegitur perspicitúr∣que. Ita scilicet Dallaeo Autor Epistolae ineptus, imprudens, sciolus, in quo 〈◊〉〈◊〉 tale reperire potuerunt antiquissimi Patres; Interpolator autem acutus, prudens, &, quod mirum est, etiam fortis, cujus in∣eptias omnes vident. Sed quid tandem illud est, quod adeò à ju∣dicio & sapientiâ S. Martyris abhorret? Illud nempe, quod pol∣liceatur se secundum libellum ad Éphesios missurum. Hoc pruden∣tiae, hoc sapientiae S. Ignatii officit. Nam in assiduâ meditatio∣ne mortis, & inter Leopardorum vexationes hoc polliceri stultum esset.

Priusquam haec censura admittatur, videamus quid promittit, & quomodo. Quod promittit est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, secundus libel∣lus, sive Epistola. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quidem quodvis scriptulum Graecis, ut ex Plutarcho constat, apud quem in Vitâ Cimonis describuntur Chii 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, libellulos sagittis annexos super 〈◊〉〈◊〉 mittentes. Vocat autem hanc Epistolam quam tunc scripsit libellum primum quòd esset caeteris quas scripsit paulo prolixior, (ut Hieronymus Augustino, Epist. 89. Tres simul Episto∣las, imò libellos, per diaconum Cyprianum tuae dignationis accepi: & Epist. 2. Libellum hunc libello ejus copulato, de duabus primis Epistolis) promittit se secundum etiam missurum. Quomodo autem promittit? non absolutè; sed sub conditione non unâ. Primò, si Deus voluerit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 secundo, si intelligat Ephesios ita se habere, ut ad ipsos ea quae meditatus erat par esset scribere. Non haec temeritatem aut insipientiam, sed pietatem & prudentiam sapiunt, si & materiam, & mo∣dum pollicitationis consideres. Sed conditio, inquies, & affectio Mar∣tyris impediunt quo minùs hoc etiam sub illis conditionibus promittat: assidua scilicet meàitatio mortis, & Leopardorum vexationes. Imò ve∣ro nullo 〈◊〉〈◊〉. Erat enim in illo Sancto Martyre cum zelo Dei & curâ

Ecclesiarum conjuncta mortis meditatio; neque aliorum minùs quàm suam salutem spectabat. Eadem itaque causa quae ut primam Epistolam ad Ephesios mitteret, ut secundam insuper promitteret, si opus esset, Sanctum Virum permovebat. Sed inter Leopardorum vexa∣tiones hoc sapienter promittere non potuit. Quidni? an qui unam jam scripserat Epistolam in manibus militum, quos Leopardos vocat, alteram scribere non potuit?

Ut haec objectio plenè & perspicuè solvatur, satis erit observare ve∣axtiones militum, quorum custodiae Confessores tradebantur à Chri∣stianis redimi solitas esse. Et quidem in hunc finem, quò laxiùs custo∣direntur, & liberiore fruerentur carcere, à Fidelibus opes erogaban∣tur, tum ut Confessores ipsos alerent, tum ut custodum iniquitatem largitionibus mitigarent. Antiquissimus locupletissimús{que} harum rerum testis est inter Ethnicos Lucianus in Epistolâ de morte Peregrini. Post quam enim ille in carcerem conjectus est, statim viduae & orphani, ad fores carceris convolabant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Magistratus autem eorum (puta sacris ordinibus initiati qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tum dicebantur) etiam intus cum 〈◊〉〈◊〉 condormiebant, custodibus corruptis: dein caenae variae introducebantur, & sacri 〈◊〉〈◊〉 sermones dicebantur. Ecce vetustissimum Ecclesiae mo∣rem hic habemus ab Ethnico descriptum; ubi in carcere Agapae cele∣brabantur, viduae & orphani alebantur, ritus Christiani à custodibus redempti sunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Aliqui etiam ex quibusdam Asiae civitatibus vene∣runt è communi mittentibus Christianis, qui viro opem ferrent, ipsumque defenderent, & consolarentur. Et hoc etiam docet factum esse ex mo∣re Ecclesiae Christianae. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈◊〉〈◊〉 autem quandam celeritatem ostendunt, si quid tale publicum contingat Illico 〈◊〉〈◊〉 nulli rei parcunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Proinde 〈◊〉〈◊〉 tunc multae 〈◊〉〈◊〉 mittebantur, & non exiguum proventum 〈◊〉〈◊〉 lucrifecit. Insignis admodum hic locus Lu∣ciani est, charitatem, curam studiúmque Christianorum Veterum er∣ga Confessores graphicè depingens, in re notissimâ, quae sub finem imperii Hadriani, in primâ hujus Philosophi peregrinatione contigit. Sed Christianos ipsos de re eadem disserentes audiamus. Tertullianus jam adultior Montanista factus lib. de Jejuniis Catholicorum charita∣tem ipso Luciano accerbiùs & invidiosiùs sugillat. Planè vestrum est

in carceribus popinas exhibere martyribus incertis, nè consuetudinem quaerant, nè taedeat vitae, nè novâ abstinentiae disciplinâ scandalizentur, quam nec ille Pristinus, vester non Christianus martyr, attigerat: quem & facultate custodiae liberae aliquandiu fartum, omnibus balneis quasi baptismate melioribus, & omnibus luxuriae secessibus quasi Ecclesiae se∣cretioribus, & omnibus vitae istius illecebris quasi aeternae dignioribus hoc puto obligatum nè mori vellet. Idem tamen Tertullianus ad Marty∣ras cap. 1. de eadem Ecclesiae consuetudine sedatiùs loquitur. Inter carnis alimenta, benedicti Martyres designati, quae vobis & domina ma∣ter Ecclesia, & singuli fratres de opibus suis propriis in carcerem sub∣ministrant, capite aliquid & à nobis quod faciat ad spiritum quoque edu∣candum. Et cap. 2. Ipsam interim conversationem seculi & carceris comparemus, si non plus in carcere spirit us acquirit, quàm caro amittit: imò & quae justa sunt caro non amittit, per curam Ecclesiae, agapen fra∣trum. Hae Ecclesiae & fidelium opes Diaconis concredebantur, qui Con∣fessores & consilio juvarent, & victu sustentarent, & à custodum ini∣quitate dato pretio redimerent. Tertulliani aevo S. Perpetua in Passi∣one suâ. Ibi tunc Tertius & 〈◊〉〈◊〉 benedicti Diaconi, qui nobis ministrabant, constituerunt praemio ut paucis horis emissi in meliorem lo∣cum carceris refrigeraremus. De vetùstissimâ hac consuetudine S. Cy∣prianus Epistolâ 11. Et credideram quidem presbyteros & diaconos qui illic praesentes sunt 〈◊〉〈◊〉 vos & instruere plenissimè circa Evangelii legem, sicut in praeteritum semper sub Antecessoribus nostris factum est ut diaconi ad carcerem commeantes Martyrum 〈◊〉〈◊〉 consiliis suis & Scripturarum praeceptis gubernarent. Idem Epistolâ 5. Quantum ad sumptus suggerendos sive illis qui glorios â voce Deum confessi in carcere sunt constituti, sive iis qui pauperes & indigentes laborant & tamen in Domino perseverant: peto nihil desit, cùm summa omnis quae redacta est illic sit apud clericos distributa propter ejusmodi casus. S. Dionysius Episcopus Alexandrinus apud Eusebium, lib. 7. c. 11. de Eusebio Dia∣cono. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Eusebius, quem Deus jam inde ab initio roboravit, impulitque ut Confessoribus in custodiâ positis ministeria strenuè exhiberet. Autor Constitutionum A∣postolicarum lib. 5. c. 1. de Confessore. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ne eum negligatis; quin potiùs mittite ei ex labore & sudore vestro ad victum, & ad mercedem militibus solvendam, ut allevietur & curetur; ut quantum in vobis est, beat us frater vester non prematur. Victor Vitensis de 〈◊〉〈◊〉

in Persecutione Africanâ. Sed populus memoratae urbis in Domi∣no semper fidelis, dato munere carcerariis, die ae nocte Christi martyres frequentabat.

Haec cùm fuerit vetustissima Ecclesiae consuetudo, idem etiam in Ig∣natii vinculis factum constat. Nam S. Chrysostomus in Panegyri haec observat. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Civitates enim in itinere concurrentes Athletam anima∣bant, & cum copioso viatico dimittebant, orationibus & comitatu illi concertantes. Semper enim agnoscit eam quam habuit ab 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, idque ferè per Diaconos: ut ad Smyrnaeos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & de Burrho, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad Ephesios de Croco, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Haec autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, fuit illa refrigeratio, de qua Veteres loquuntur. Omnibus igitur modis Diaconi aliique ab Ecclesiis missi Ignatio in itinere ministrabant; adeóque eum à vexati∣onibus militum, quantum in ipsis erat, praemiis redimebant. Hinc au∣tem rectè intelligitur quod de militibus, quos Leopardos vocat, scribit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui & beneficiis affecti pejores fiunt; scilicet quo plus pecuniae à. fidelibus acciperent pro relaxatione vexa∣tionis, eò acriùs ex intervallo S. Martyrem vexabant, quò majorem pecuniae vim extorquerent, & Christianos copiosiùs emungerent. Qua∣re cùm toties Ignatio contingeret refrigeratio, & ab iniquitate militum redemptio, &, ut loquitur Tertullianus, facult as liberae custodiae, facilè potuit illas quas habemus Epistolas exarare, quarum aliquae non multū longiore quàm unius horae spacio scribi potuerunt; ne{que} ex iis ulla tam prolixa est ut plures quàm tres horas postulet. Certè quamvìs longae Epistolae una nox sufficit, inquit Hieronymus ad Chromatium. Cur igitur, qui ad Ephesios hanc Epistolam scripsit, non & aliam, si opus es∣set, scribendi occasionem opportunitatémque pollicerisibi posset, cau∣sam nullam video. Unde tota illa imprudentia & insipientia in alio li∣bello promittendo prorsus evanescit. Haec eo lubentiùs hoc loco com∣memoravi, & fusiùs prosecutus sum, ut simul Blondelli quaestioni re∣sponderem. Quo palpo belluinam Leopardorum rabiem sedare datum est, ut vinctum suum non modo pii unius aut 〈◊〉〈◊〉 solatiis frui, sed eidem vicinas undique Ecclesias, nullo incendii Christianos orbe toto depascentis metu aggregari 〈◊〉〈◊〉? Haec enim eâdem ope∣râ difflantur. Qui enim nostra legerit, & palpum statim vide∣bit, & tot Christianorum concursum factum esse non mirabitur.

Capite XXIV ea congerit quae in Epistolis occurrunt non sat is cum Martyris modestiâ consentanea: quae tamen fatetur esse minùs elata

quàm ea quae superiùs audivimus. Haecautem in quatuor Argumen∣ta dividit; quorum duo Interpolationes aut spuria spectant, duo in nostrum Ignatium diriguntur. Prima modestiae violatio est, quòd 〈◊〉〈◊〉 scientiam sibi vindicat. Quasi verò Christiano viro, & quidem Episcopo, & ab Apostolis edocto nulla supercoelestium scientia competeret. An 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 toties ab Apostolo memorantur, ut de illis nihil scire, nihil scribere possent Christiani? Mira haec mihi videntur; & tamen ob hanc unam sententiam à modesti â hic scri∣ptor duplici nomine discedit. Primò, sibi ea tribuit 〈◊〉〈◊〉 nemini homini mortali concessa sunt. Nego, pernego. Dicit se 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, multa sapere in Deo. An hoc nulli mortalium concessum est? an potius ab omnibus Christianis requisitum non est? Ad sapientiam in Deo & quidem multam omnes vocantur: ille praesertim quem S. Chysosto∣mus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellare non veretur. Dicit se ea scribere posse quae Trallenses non caperent. An hoc nulli mortalium concessum est? Nondum tanta nobis tunc temporis Trallensium scien∣tia fuisle apparet. Cùm ad Smyrnaeos supercoelestium, & visibilium invisibiliúmque mentionem fecisset, statim addit, Qui capit, capiat. Postremò, haec 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 clariùs definit, dum se 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 intelligere posse dicit. Nec ta∣men patet hac hujusmodi esse quae nulli mortales sciant. Nosfortè non rectè intelligimus quid Epistolae scriptor per ista verba voluerit, at cum illa non intellexisse quae his verbis significare voluit, nemo certè mor∣talium novit. Per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dallaeus significari putat, loca in quibus vel singuli Angeli vel Angelorum ordines à Deo in hoc universo positi sunt. Sed de hac interpretatione dubitari non immeritò potest. Quam∣vis enim eam vocem velut elegantem Cicero usurpaverit, apud Grae∣cos tamen, ut opinor, rarò extat; & apud Ciceronem eâ significatione sumitur quae Angelis non competit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in hoc ipso Scriptore pro officio & dignitate sumitur, ut ad Smyrnaeos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Interpres, Qualitate nullus infletur; ut rectè 〈◊〉〈◊〉 monuit Isaacus Vossius; nam Usserius non rectè qualiter ex MS. transcripsit. Interpolator, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ad Po∣lycarpum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈◊〉〈◊〉 losum 〈◊〉〈◊〉, hoc est, 〈◊〉〈◊〉 & dignitatem quam ut Episcopus obtines. Quem locum sine dubio O∣rigenes in animo habuit, cùm in Commentariis ad Matthaeum scripsit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 eo sensu sumpta ad Angelorum ordines rectiùs fortasse applicari potest: varia autem eorum officia dignitatésque Vetustissimi Christia∣ni agnoscebant. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 reddit rursum Dallaeus 〈◊〉〈◊〉 quasdam stationes 〈◊〉〈◊〉 acies, cùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 neque stationem

neque 〈◊〉〈◊〉 significet. De his fusiùs aliquando fortasse age∣mus. Interim fateor de Angelorum naturâ, officiis, dignitatibus ordinibúsque diversis scire se aliqua Scriptorem Epistolae affirmare, quae Trallenses capere non potuisse putavit: & hoc potiùs ad locum S. Pauli ab Usserio indicatum 〈◊〉〈◊〉, quàm ad illum à Dallaeo, ubi non de scientiâ sed de religioso cultu angelorum agitur. Quare hoc sentio S. Ignatio probè convenire, & ab eo non immodestèsed verè di∣ctum esse, & ad ea quae sequuntur rectè accommodari posse. Irenaeus Charismata in Primitivâ Ecclesiâ commemorans meminit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, eorum qui arcana Dei mysteria 〈◊〉〈◊〉. Ut Ignatius ad Polycarpum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Invisibilia autem pet as ut tibi manifestentur, ut nullo deficias, & omni charismate abundes. S. Chrysostomus asserit S. Ignatium arcana quaedam ab Apostolis acce∣pisse. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Cum Apostolis genuinè convèr∣satus aquis spiritualibus rigatus est. Qualem idcirco eum fuisse par est qui cum illis nutritus, & ubique conversatus, & de dicendis & de arca∣nis participavit? Ubi de arcanis autem loquitur, non dubito quin hunc locum, & huic similes in Epistolis respexerit. Praeterea in Excerptis Clementis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ex Orientali doctrinâ, quae sanè S. Ignatio incognita esse non potuit, nonnulla de An∣gelorum variis officiis & dignitatibus referuntur. Neque verò quòd ea dixerit Trallianos strangulatura, adeò haec sublimia esse indi∣cat. Hoc enim ad eos tanquam infantes dictum est qui solido cibo fa∣cilè strangulantur: quod tralatitium est. Ut Tertullianus 〈◊〉〈◊〉 64 de Origenianis loquitur. Ex quo volunt intelligi, nos qui necdum ini∣tiati sumus, debere audire mendacium; nè parvuli atque lactentes so∣lidioris cibi edulio suffocemur, hoc est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et Dallaeus ipse Capite 29 dum haec Ignatii verba recitat, observat in ipsis apertè expressa Paulini sensûs vestigia.

Sed & hoc planè, inquit, intempestivum erat. Imò verò & huic loco & tempori maximè congruit. Quod ut non videret Dallaeus foeda, ut opinor, sententiae praecedentis corruptela, cuitam infeliciter medelam adhibere conatus est Salmasius, in causâ fuit. Ista duo vocabula 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ab illo toties vexata & pejora facta, facillimè in unum ex Interpolatore compinguntur, ut minimâ mutatione 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legatur. Qua voce restitutâ reliqua minimo negotio sa∣nantur. Sic igitur lego. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Significat se in animo habuisse aliquid ad eos pro Episcopo suo Polybio scribere, quem majorem etiam apud Ethnicos reverentiam obtinere quàm apud ipsos indicat; acrius igitur aliquid meditatus erat, ut quoniam jam condemnatus esset, Apostolicâ qua∣dam autoritate uteretur. Sed ex amore erga ipsos, & ex suae conditio∣nis sensu eis parcit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Multa sapio in Deo, quamplurima ab Apostolis ipsis accepi, quae vos latent: possem ex eo∣rum autoritate vobis praecipere, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed meipsum men∣suro. Haec duo paulo fusius persequitur; dein eos hortatur, non suo nomine sed per amorem Christi, ut ab haereticis caveant. Quorum si priora haud vulgarem in mysteriis Christianae religionis scientiam in∣dicant, posteriora certè singularis modestiae specimen exhibent. Ob∣jectio autem illa, quae haec satis invidiosè dicta pronunciat, adeò Scri∣ptorem non ferit ut seipsam jugulet. Cùm profitetur, inquit, ista quo∣rum sibi scientiam arrogat adeò esse excelsa, adeò supra mortalium eti∣am fidelium captum sublimia, ut ea à Trallianis suis capi posse desperet. Cujus rationem affert non admodum officiosam, hanc scilicet, quod isti sint 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, parvuli, pueri, infantes. Non video quomodo magnam si∣bi scientiam arrogat, qui se supra pueros sapere dicit. Non intelligo quomodo quis illa adeò excelsa esse, & supra omnium mortalium ca∣ptum sublimia asserat, quae tantùm ab infantibus capi non posse exi∣stimat. Non capio quare pueri Deo digni dici non possint, aut mentem inculpatam & inseparabilem in patientiâ non habeant.

Sed nec satìs modestus censoribus nuperis Scriptor videtur, dum Po∣lycarpo, tanquam tyroni Magister scribit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Pete prudentiam ampliorem eâ quam habes. O praeclarum immodestiae specimen! Monet eum ut juniorem senior, ut charum amicus, ut libe∣rum vinctus, ut Episcopum Confessor, & hortatur ad incrementa spi∣titualium donorum acquirenda, & à Deo omnis boni fonte petenda. Monitum planè hoc non immodestum, sed pium inprimis & fidele; quodque Veteres qui Loca communia tractarunt sibi diligenter exscri∣bendum putabant. Neque verò levis suspicio haec fuisse signanter di∣cta, & aliquid hîc innui quod valde notatu dignum est. Nam & in In∣scriptione Polycarpo scribit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Episcopo Smyrnaeo∣rum, magis autem visitato à Deo Patre & Jesu Christo. 〈◊〉〈◊〉 au∣tem videtur locum Apocalypseos, quo scribitur ad Angelum Smyr∣naeorum Ecclesiae, Novi opera tua. Quae si observatio recta sit, non dubitandum erit, quin illi septem Angeli Ecclesiarum totidem fuerint propriè dicti Episcopi.

CAP. XII. Argumenta à Dictione petita refelluntur. Vera vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 notio apud Antiquos. Ea vox S. Ignatio dum in vivis esset tributa est. Sermones Ignatii cum Trajano habiti explicantur. Martyres à Paganis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, miseri, seu infelices nominati. Fabula de S. Igna∣tio puero in ulnis Christi accepto hoc titulo longè poste∣rior. Alia traditio illi fabulae coaeva Veteribus incog∣nita. Fabulae ipsius Anastasius & Metaphrastes pri∣mi meminerunt. Ignatii Patriarchae Constantinopoli∣tani aetate Fabulae natae videntur. Noster Ignatius presbyteros 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non appellat.

ATque haec quidem hactenus de rebus ipsis, quae Epistolas, quas defendimus, S. Ignatio Episco∣po & Martyri alienâ manu minimè subditas fu∣isse persuadent. Quae sequuntur orationem, & verba ex quibus oratio contexta est spectant. De oratione in genere disputat, sed nihil aliud asse∣rit, quàm, Epistolas duodecim non esse unius ejusdémque Autoris, quod ei libentissimè con∣cedimus. Cùm autem omnium Epistolarum ingenium & ideam Criticè repraesentat, antiquissimas illas, Eusebio visas, maximè exagitat; ea∣rum stylum miris modis infamat ac deturpat, illius sententiae S. Hiero∣nymi minimè memor, Scio inter Christianos verborum-vitia non solere reprehendi.

Prima dictionis labes quam observat est cognomentum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Igna∣tii nomini semper adjectum. At certè si vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cognomentum sit, stylum vel dictionem minimè laedit; neque quisquam eo rudiùs aut incultiùs scribere dici potest, quòd se vel uno vel pluribus nominibus

prodat. Sed hoc Ignatii nomen Theophorus & apud vetustissimos omnes est inauditum, & planè fabulosum, & ex fabulâ ortum. Ergò Epistolas alte∣rius alicujus diu post Ignatiū fuisse necesse est. Hocigitur Argumentum suo loco dimotum est, & ad ea pertinet quae temporum fidem pulsare videantur. Sed salva res est: & magìs certa hujus cognominis antiquitas quam ut recentis fabulae praetextu rejiciatur, magìs explorata vocabuli notio in Veterum scriptis, quàm ut posteriorum ineptiis eludatur.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vox est antiquis Ecclesiae Scriptoribus maximè familiaris: ut huic ipsi scriptori Ephesii 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicuntur. Ita Cle∣mens Alexandrinus in excerptis asserit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et Stromat. lib. 7, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Idem 〈◊〉〈◊〉 est templum Dei esse, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 esse, vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Pseudo∣dionysius Coelestis Hierarchiae cap. 7, docet nomen Throni inter ordi∣nes Angelicos denotare 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. S. Basilius de Spiritu S. cap. 5, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & Homiliâ in Nativitatem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ac rursus Homiliâ in Psalmum 59, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Gregorius Nazi∣anzenus Epistolâ ad Cledonium 2. de Apollinaristis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Oratione tertiâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Oratione 37, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Palladius in Praefatione Lausiacae Historiae, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quintus S. Cyrilli Anathematismus ab Anastasio versus, Si quis audet dicere Christum hominem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, hominem Deo utentem se asportantem (lege, sive portantem) & non Deum esse ver a citer dixerit, Anathema sit. Et tamen B. Theodo∣retus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Deiferum hominem, sicut à multis Sanctis Patribus dictus est, non rejicimus. Cyrillus autem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Dicimus enim nos non debere ab 〈◊〉〈◊〉 Deiferum hominem nominari Christum, ut nè sicut unus Sanctorum intelligatur. Eulogius apud Photium de S. Cyrillo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Photius Epistolâ primâ de quintâ Synodo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. De sextâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. De septimâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Frequentissimus igitur hujus vocabuli in Veterum scriptis usus reperitur, cujus explicatio in Scholiis Maximi ad locum Dionysii citatum fusiùs traditur: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Observa eum Sanctorum Thronorum ordinem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominare, veluti ferentem intellectuali∣ter residentem Deum. Quare cùm etiam B. Basilius Cappadox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 carnem dixit, considerandum quomodo illud dictum sit. Caro autem ipsius Domini secundum substantiam & secundum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est ipsi Deo 〈◊〉〈◊〉: 〈◊〉〈◊〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, carnem ferre ipse dicitur à Pa∣tribus, & carnem induere. Quae igitur absurditas si etiam caro ejus dicatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈◊〉〈◊〉 ferens Deum Verbum secundum unionem inseparabilem; cùm ipsius caro & dicatur & sit propriè & secundum veritatem. Hi autem per gratiam habentes in 〈◊〉〈◊〉 Deum, 〈◊〉〈◊〉 ratione & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, etiam ipsi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 propterea dicuntur.

Hanc veram Vocabuli notionem cùm Veteres tanto consensu agno∣scant, neque an idem S. Ignatio peculiariter attributum sit quisquam du∣bitet; quaeritur tantùm quae sit antiquitas hujus cognominis, an fabu∣lâ vetustius appareat, & 〈◊〉〈◊〉 vivo impositum fuerit; an potiùs fa∣bulâ posterius & ex illâ natum. Primò igitur hoc mihi concedi postulo, ut ante scriptam Eusebii historiam nomen 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ignatio attri∣butum sit: si enim postea infertum esset, Epistolarum quas defendimus autoritatem minuere non posset, cùm illas easdem esse quas vidit Euse∣bius etiam Adversarii agnoscant. Imò nomen hoc Epistolis coaevum fuisse mihi videtur ex ipsis Epistolis colligi non ineptè posse. Sic enim ad Smyrnaeos Scriptor loquitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quid enim juvat me quis si me laudat, Dominum au∣tem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 non confitens 〈◊〉〈◊〉 carniferum? Qui autem hoc non dicit ipsum perfectè abnegavit existens mortifer. Nomina autem ipso∣rum existentia 〈◊〉〈◊〉 non visum est mihi inscribere. Quis enim non videt Ignatium ad nomen 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Epistolae praefixum alludere, quod agnovit sibine quidem à Docetis negatum fuisse? Illorum autem lau∣des

non acceptabat, dum eum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocarent, negarent autem Christum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & se probarent 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. neque eorum nomi∣na recitare volebat. Et in Epistolâ ad Magnesios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Dignificatus enim nomine Deodecentissimo in quibus circumfero vinculis canto Ecclesias. Ubi viri docti jungunt illud nomen cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & pu∣tant esse vel Christianum, quasi Christianus non fuerit antequam in vincula conjectus est; vel Confessorem aut Martyrem, cùm Confessoris nomen adeò antiquum esse minime videatur; Martyrem autem nunquā se appellat Ignatius. Et omnino illa verba 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 poti∣us sequentibus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 adjungenda videntur. Quod & ex sententiâ ab Imperatore latâ meliùs adhuc intelligitur: sub enim hoc nomine 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & ad ejus expositionem relatione habitâ in vincula conjectus est, uti in Actis legimus, Trajanus sententiavit, Ignatium praecipimus in seipso dicentem circumferre crucifixum vinctum a militi∣bus duci in Magnam Romam. Adeò non sine sarcasmo Imperator Ig∣natium condemnavit. Sed habemus testes Eusebii temporibus longè antiquiores. Vetustissima enim Acta haec disertè de S. Ignatio coram Trajano Imperatore constituto narrant. Trajanus dixit, Quis es tu Cacodaemon, qui nostra praecepta festinas transgredi; & 〈◊〉〈◊〉 persuades ut malè pereant? Ignatius dixit, Nemo Theophorum cacodaemonem vo∣cat. Rursus, Trajanus dixit, Et quis est Theophorus? Ignatius dixit, Qui Christum habet in pectore. Trajanus dixit, Tu igitur in teipso Christum circumfers? Ignatius dixit, Scriptum est enim, inhabitabo in ipsis & inambulabo. Qui locus prophetae à S. Cyrillo ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 explicationem adhibetur. His verbis & vera antiquitas nominis, & vera notio asseritur. Sed Dallaeus Actorum Autorem diu post Ignatii tempora vixisse putat, quod & alia confirmant, inquit, & inter caetera sermones quos cum Trajano à Martyre habitos Acta ista praeter omnem veri ac decori speciem fingunt. Miror equidem eum haec Ignatii Acta nunquam de industriâ refutâsse: praesertim cùm ea tam illustre Episto∣lae ad Romanos testimonium praebeant, quam ille tam fastidiosè reji∣cit. Quaenam illa alia sint nescio, sermones certè neque veri neque de∣cori rationes turbant. Una tantùm vox à Trajano usurpata reliquis omnibus occasionem praebuit; quam nemo dixerit Imperatori minimè convenire, qui eam rectè intellexerit. Mirum fortasse alicui videatur, Trajanum sic Ignatium compellâsse, Quis tu es, Cacodaemon? Sed qui novit quid sit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & quomodo Christianos in judicio compella∣re solebant Ethnici, facilè sentiet & verum hoc & decorum esse. Sic Latinus Interpres in Passione Adronici, Maximus dixit, Quid jam habes facere, male Daemon, cùm Praeses ille nihil aliud dixisse videa∣tur

quàm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Est autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nihil aliud quàm infe∣lix homo. Gloss. Vet. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 calamitosus. Ut Dio Chrysosto∣mus qui vixit sub imperio Trajani Alexandrinos alloquitur Oratione 32, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Quid igitur hoc praeclari est, ô infelices? Eos autem ita compellat, propter illos qui vitam suam praeter rationem projecerunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Aiunt igitur jam quosdam eorum qui perierunt ex tali causâ animosè se gessisse, non deprecantes mortem, sed supplicantes, ut diutius audireliceret. Hos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellat; & Christianos ad Martyria festinantes tales omnino putabant, & miseros ac infelices homines tunc temporis plerumque vocabant. Ut Arrius Antoninus apud Tertullianum in Asiâ Martyres allocutus est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, ô miseri & infelices homines! Homeri Scholiastes, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hesychius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unde idem emendandus statim ab initio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Legendum enim est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (nempe 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nuperi Editores monent hîc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non esse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed omnino voluit Hesychius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud Homerum pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 articulo positum esse; ipse enim suo loco, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Lege igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quemadmodum apud Suidam le∣gimus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ubi etiam legendum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Odyss. K. 431,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

Ad quae Homeri verba, quare haec mala adeò desiderat is? allusisse videtur Arrius Antoninus. Sic Maximus Praeses Probum Confesso∣rem affatus est, Requiesce à vanitate tuâ: an permanes in duritiâ mi∣ser? &, Attende corpus tuum, miser: & Andronicum, Non sentis tormenta, miser? & Tarachum, Miserere jam tui, miser: atque ita saepius. Non aliter Ammianus Marcellinus, Poterántque miserandi 〈◊〉〈◊〉 ad crudele supplicium ducti Christianorum adjumento defendi, ni Georgii odio omnes indiscretè flagrâssent. Cùm igitur Trajanus ad Igna∣tium hac compellatione usus esset, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ille arreptâ hac oc∣casione, Gentium 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut solebant vetustissimi Christiani, exagi∣tat. Putabant enim Ethnici homines 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 malis Geniis seu Daemonibus inservire. Dion Chrysostomus, Oratione 23, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Necesse est eum dicere infelicem, malo Genio conjunctum & servientem? Verum. Nam, ut observat Chalcidius, juxta usurpatam

penes Graecos loquendi consuetudinem tam sancti sunt daemones, quàm pol∣luti & infecti. Ostendit igitur seipsum non malo Genio conjunctum, sed Deo potius, vel ab ipsâ appellatione, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈◊〉〈◊〉 ipsi à Christia∣nis attributa est. His observatis reliqui sermones & personis & rei ipsi satìs consentanei sunt. Fruantur igitur eâ antiquitatis opinione quam iis Usserius Antiquitatum optimus Judex conciliavit. Neque haec vox ullum iis novitatis signum imprimit. Epistolae ipsae ante Eusebii Hi∣storiam ex Adversariorum confessione, ex nostrâ disputatione à Poly∣carpo editae huic antiquitati satìs suffragantur. Neque dubito quin ad titulum respexerit Pseudo-dionysius cùm eum vocavit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Succinunt Epistolis tres nobiles Graeciae Scriptores, Ephraēmius, Jo∣bius, & Gobarus. 〈◊〉〈◊〉 Patriarcha Antiochiae, & Ignatii ex intervallo Successor inter Patres meminit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, teste Photio Codice 227. Jobius Monachus apud eundem Codice 222, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Stephanus Gobarus Cod. 232, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Successit his Maximus proximo saeculo, qui huic rei illustre testimonium praebet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ut illud vocabulum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 saepe ab eo & dictum & scriptum. Istud enim scriptum Epistolas, dictum autem Acta spectat: & illud quidem Epistolarum titulos, hoc sermones cum Tra∣jano habitos confirmat. Eodem septimo saeculo haec Acta secutum 〈◊〉〈◊〉 Bedam constat, ut & octavo Adonem. Nec tamen ulla adhuc ap∣paret istius Fabulae, aut alterius Theophori significationis, vel vola vel vestigium.

Omnium antiquistimi, quos pro suâ Fabulâ adducit Dallaeus, sunt Anastasius Bibliothecarius, & Simeon Metaphrastes; quorum poste∣rior Vitas Sanctorum non nisi post initium decimi saeculi scripsit; prior autem vergente ad finem nono octavam Synodum Latinè edidit. Huic autem inter notulas haec aspersit, Tradunt Graeci, quod parvulus 〈◊〉〈◊〉 Dominus advocatum statuit in medio dicens, Nisi conversi fueritis & ef∣ficiamini sicut hic parvulus, &c. iste Ignatius fuit & 〈◊〉〈◊〉 hunc Dei∣ferum 〈◊〉〈◊〉. Undo nec Apostoli ausi fuerint ei cùm ad 〈◊〉〈◊〉 praesulatum promoveretur ampliùs manus 〈◊〉〈◊〉; nimirum 〈◊〉〈◊〉 ore Dei laudatum & ipsius tactu sanctificatum cognoverint. Sed quinam, amabo, hi Graeci fuere, qui tales fabulas de S. Ignatio tradiderunt? non Veteres certè, non eorum aliquis qui ante Anastasium in Graecâ Ecclesiâ scripsere. S. Chrysostomus Ecclesiae Antiochenae presbyter fabulam utramque apertè refellit, dum 〈◊〉〈◊〉 Christum nunquam vidisse tradit, & Apostolos eum per impositionem manuumad ordinem Episcopatus extulisse narrat. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Virum ego admiror, quòd à Sanctis illis principatum hanc obtinuerit, & beatorum Apostolorum manus sacrum illud caput tetigerint. Post S. Chrysostomum B. Theodoretus, in Sy∣riâ Episcopus, qui tot conciones Antiochiae habuit, Diologo 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Audivisti prorsus Ignatium illum, qui per Petri dextram Pontificâtus gratiam accepit, &c. Post Theodore∣tum Felix Episcopus Romanus ad Zenonem de Petro Mongo, Qui Sanctae Antiochena Ecclesiae indignissimè se ingessit, sanctúmque sedem Pontificatus Ignatii martyris polluit, qui Petri dextrâ Episcopus ordi∣natus est. Neque Graecis neque Latinis ordinatio Ignatii sine manuum impositione aut quarto, aut quinto, Saeculo innotuit. Non dubito igitur quin Graeci illi qui haec tradiderunt, ii fuerint, quibuscum Anastasius Constantinopoli versatus est, cùm octavae Synodo ipse interesset. Lis enim tunc temporis erat de Ignatio Constan∣tinopolitano Patriarcha, & Photio Romanis maximè inviso. Magnum erat hujus Ignatii nomen, & propter loci dignitatem quam amiserat, & propter exilia & aerumnas quas passus erat, unde novus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellatus est. Michael Syncellus in Encomio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Novus hic & magnus Deifer Igna∣tius. Chronologia Nicephoro ascripta in MS^o Londinensi, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ignatius, no∣vus Theophorus primò annos undecim, menses quinque, & ejectus est. Ad hunc restituendum maximè intentus fuit Episcopus Romanus: Anastasius in eare, Constantinopolin missus, plurimum desudavit: & cum Ignatianis versatus, qui Photium dejicere conati sunt, has ab illis fabulas audivit, veteribus Graecis penitus incognitas, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 no∣tioni ab antiquis celebratae prorsus repugnantes. Ab his eandem Fa∣bulam accepit Simeon Metaphrastes, & inter multas posteris transmi∣sit. Haec si vera sit Fabulae historia, ut mihi videtur: tot saeculis no∣mine 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 posterior illa fuit, ut non ex illâ Fabulâ nomen ortum, sed ex nomine malè intellecto à Graeculis, summae factioni & exornan∣do suo Patriarchae deditis efficta Fabula meritò reputetur. Temporum igitur ratio hoc nomine minimè violatur.

Mirè hujus quaestionis statum proponit & in ejus solutione trium∣phat Dallaeus. Quaeritur, inquit, an & quâ de causâ Ignatius vocatus sit Theophorus. Certè nemo unquam adhuc quaesivit an Ignatius noster dictus sit Theophorus, causam sive rationem nominis aliam Antiqui, ali∣am Neoterici reddiderunt: & idcirco quaeri potest, à quibus vera nominis ratio explicata fuerit. Qui hoc eum nomine, inquit, donant

Graeci 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum tono in secunda syllaba efferunt, atque ita à se suis∣que ideo dictum testantur quòd Christus eum adhuc 〈◊〉〈◊〉 manu in ulnas susceptum tulisset. Sed an hi Graeci omnes qui eum hoc nomine donant? Nonne Autor Epistolarum eum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 semper vocat accentu in penultimâ posito? Nonne eodem accentu Maxi∣mus tradit illud vocabulum saepe ab Ignatio & dictum & scri∣ptum? Nonne Ephraêmius, Gobarus, & Jobius ita loquentes à Pho∣tio repraesentantur? Nonne vetustissima Acta Ignatium ipsum sui no∣minis sensum ita explicantem introducunt? Nonne antiquissimi Scri∣ptores Graeci 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 eo sensu viris Sanctis tribui saepe observârunt? Nemo unquam, opinor, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tono in secundâ syllabâ 〈◊〉〈◊〉 scripsit ante decimum saeculum, hocest, nemo ante fabulam natam. Ipse Ana∣stasius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ignatium Deiferum interpretatur: & Igna∣tius Constantinopolitanus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cognominabatur. Primus Metaphrastes accentum transtulit ut fabulam in scenam speciosiùs indu∣ceret, eúmque reliqui sequuti sunt. Idque illi facilè fuit, cùm vocabula communia in propria nomina conversa accentum soleant mutare. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fuit Epitheton quod peculiariter adhaesit nomini Ignatii, non quòd ipsius proprium nomen esset aut fieret, sed quòd illi hoc epitheton populus constanter tribueret. Ut de Antonio tradit S. Atha∣nasius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Omnes it aque illius viciniae quorum is consuetudine utebatur pulchri atque 〈◊〉〈◊〉 amantes eum his praeditum moribus appellabant 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Qui postea Graeculi tanquam proprium nomen acceperunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 scripserunt; quòd propria nomina re∣trahere accentus soleant. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita Etymologus. Sic 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Quae vox quòd ac∣centum non haberet in Marmore Arundelliano tam malè à Seldeno ac∣cepta est. Nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non est Phron∣tistes Atheniensis, sed Athenaeus, quod nomen est Viri, ut ex adjunctis constat. Ita Vetus Collectio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Atheniensis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Athe∣naeus, nomen proprium. Sic 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & eandem significationem haec propria nomina etiam sub ac∣centualieno retinere putantur. Ita fortassis à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut apud Harpocrationem Didymus sensisse videtur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Graeci qui∣dem postquam accentus inventi sunt hoc discrimen in vocibus compo∣sitis observabant; diu antè Homerus seipsum explicare coactus esse videtur, 1λ. 〈◊〉〈◊〉. 5,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ubi Vetus Scholiastes, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ammonius de similibus & differentibus vocabnlis cum curâ Bonaventurae Vulcanii editus, sed ope Manuscriptorum ma∣ximè indigens. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vidit locum muti∣lum esse Vulcanius; quem ex MS. Codice in Bibliothecâ Regis no∣stri sic supplendum esse monemus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut Vetus Collectio, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in agro pascens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in agro pastus. Quemadmodum & ista paulo plenius in eo MS. leguntur, quàm in editionibus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Haec adeò accuratè observabant Graeci, ut cùm Grammaticorum Canon esset, Voces Hyperdissyllabas in 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in penultimâ accentum habentes tonum rejicere, semper hac exceptione uterentur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Etymologus. v. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Haec de no∣minibus hujusmodi adjectivis perpetua Graecorum observatio, ubi paroxytona sunt, significari 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut loquitur Homeri Scholiastes, ubi proparoxytona, denotari 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Ammonius. In propriis nominibus idem haud observatur, quae accentum mutant, significatione non mutatâ. Perperam igitur omnino hanc Theophori significationem & ex eâ fabulam commenti sunt Graeculi posteriores. Sic enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vox Veteribus usitata, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ab Ignatio nostro Ephesii appellantur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Phileas Scriptor: antiquus apud Eusebium lib. 10. c. 8. Epistolâ ad Thmuitas, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Proinde me∣liora charismata consectantes Martyres qui Christum gestabant. Quam significationem proprium nomen 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 accentu mutato, retinuit; unde & nova fabula orta est.

Sed quaerit Dallaeus quare alii à Theophoro dicti non sunt Theo∣phori, ut a Christophoro tot appellati sunt Christophori, cùm nomina Martyrum nostrisuis libenter donent? Fateor equidem veteres Chri∣stianos Martyrum nomina libenter suis donasse. Observat B. Theodo∣retus Sermone 8. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Marty∣rum autem nomina notiora sunt omnibus quàm familiarium. Quin & 〈◊〉〈◊〉 horum nomina imponere student securitatem inde ipsis tutelamque

comparantes. Ratio tamen hujus diversitatis manifesta. Christophorus enim Martyris proprium nomen fuit, Theophorus neutiquam. Illi qui saepe dicebatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, proprium nomen erat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hoc au∣tem ejus nomen plurimi sortitisunt. Non diu post ejus obitum Ignati∣us quidam dictus est, Celerini, qui aetate Cypriani Confessor fuit, avun∣culus, & ipse Martyr. Postea Ignatius Patriarcha Constantinopolita∣nus. Ignatius Diaconus, qui Tarasii & Nicephori Vitas scripsit. Igna∣tius Xanthopulus cum Callisto, qui à Symeone Thessalonicensi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicuntur. Alius Ignatius, cui de∣dicatur Opus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 inter MSS. Barocianos in Bi∣bliothecâ Oxoniensi. Ignatius modernus Patriarcha Antiochenus; & ejusdem nominis, nisi fallor, in Chronico Cassinensi Innacius Episco∣pus Monorbinensis. Ut igitur à Christophoro tot Christophori, ita ab Ignatio tanquam proprio Martyris nomine multi dicti sunt Ignatii. Ut autem ab uno Martyre duo nomina apud Graecos derivarentur postu∣lare iniquissimum est. Ammonium Monachum quendam ab Oreste Praefecto Alexandriae in tormentis trucidatum S. Cyrillus in Ecclesiâ quadam deponens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aliud nomen ei imponens, Thaumasium appellavit, & Martyrem vocari jussit; ut refert Socrates. lib. 7. c. 14. Quod si ille pro vero Martyre postea habitus fuisset, qui eo nomine dignus à nemine reputabatur; non Thaumasii opinor, sed Ammonii nomen liberis suis imposuissent parentes Christiani. Hinc igitur aut Epistolarum scriptorem, aut Ignatianorum Actorum autorem diu post Ignatii tempora vixisse nullo modo conficitur.

Jam ut institutam de 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 disputationem pertexat, observat, eos quos Vetustissimi vel Episcopos vel presbyteros vocant, Hunc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu sacerdotes appellare. Ex spuriis aliquot ex nostris unum locum affert, nempe haec ex Epistolâ ad Philadelphenses verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nego hoc loco 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel Episcopos vel presbyteros significare; negavit ante me Hammondus. Walo Messalinus eadem objectione usus, sed ante visum Codicem Mediceum. Blondellus illo Codice in∣specto ab hac objectione prorsus abstinuit, ut & Salmasius. Miror ita∣que Dallaeum adhuc eidem inhaerere, nihilque afferre pro sententiâ suâ praeter nudam assertionem. Apparet, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 loco 〈◊〉〈◊〉 dici eos qui sunt presbyteri. Imò verò apparet 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 eo loco presbyteros non dici: certissimum enim est Epistolae scriptorem eo loci de Ministris Evangelii minimè loqui. Disputat adversus Ebionitas qui Christianos ad Mosaicas caeremonias revocabant, & ab Evangelio ad Legem pro∣vocabant, dicebantque, Si in Veteribus non invenio, in Evangelio non

credo. Argumento hoc adversus eos utitur, Boni & sacerdotes; meli∣us autem Princeps Sacerdotum cui credita sunt sancta sanctorum. Ita ex Lege disputat. Per Principem autem sacerdotum intelligendum esse Christum innuit, non tantùm haec addens, cui soli credita sunt occulta Dei, sed & illa etiam, qui ipse est janua Patris, per quam ingrediuntur Abraham, Isaac & Jacob, & Prophetae & Apostoli, & Ecclesia. Sum∣ma Argumenti haec est. Non esse redeundum ab Evangelio ad Legem, sed à Lege perveniendum ad Evangelium. Licet enim praeclara fu∣erit sub Lege ministratio Sacerdotum, semper tamen iis major erat Summus Pontifex, qui solus intravit in Sācta Sanctorum: erat autem ille Christi typus, qui verè Summus Pontifex est, per quem & qui ante Le∣gem, & qui sub Lege, & qui sub Evangelio, falutem consequuti sunt. Apparetidcirco Autorem Epistolae sub nomine 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sacerdotes sub Lege intellexisse, &, in hac disputatione, de presbyteris aut ullis mi∣nistris Evangelicis nè cogitasse quidem. Vidit haec omnia, opinor, ve∣ra esse Dallaeus: nam cùm paulo pòst loca adducat ex spuriis quibus probet Episcopum dici 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, haec verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pru∣dens mittit; hac ratione additâ, quòd ea tamet si de Episcopo dici vi∣deantur, alii de Christo Domino non absurdè interpretentur. Imò verò alii de Christo. Domino & Pontifice summo rectissimè interpretantur; neque quisquam de Episcopo Evangelico nisi absurdissimè interpretari potest. Quis enim unquam Episcopum aliquem inter ministros Evan∣gelicos ita efferret, ut eum diceret esse januam Patris, per quam ingre∣diuntur Abraham, & Isaac, & Jacob, & Prophetae, & Apostoli, & Ecclesia? Praesertim cùm Christus ipse dixerit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & illa vox de Christo Apostolicis temporibus maximè usurpata sit; un∣de illa Judaeorum ad Jacobum Justum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Doce nos quod sit ostium Jesu crucifixi; ut 〈◊〉〈◊〉 Hegesippus apud Eusebium lib. 2. c. 23. Quod si 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ibi non sit Episcopus, neque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 erunt presbyteri: illos igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non minùs quàm Pontificem prudentiùs misisset Vir doctissimus; tum quòd res ipsa hoc ab eo postulavit, tum nè Hammondum sugillandi, ubi nulla rationis vel species se offerebat, occasionem arripere videre∣tur,

CAP. XIII. Argumentum palmarium discutitur. Ejus fundamentum in ruinis Prebyteranarum partium poni ostenditur. De distinctis nominibus & officiis trium sacrorum Ordinum quatuor Assertiones statuuntur. Assertio I. Alios quamplurimos secundi saeculi scriptores idem dis∣crimen inter vocabula Episcopatûs & Presbytera∣tûs observasse, quod observat Ignatius noster. Quod probatur testimoniis Actorum Ignatii & Polycarpi, Imperatoris Hadriani, Dionysii Corinthiorum Epis∣copi, Lugdunensium Martyrum (quorum testimoni∣um à Blondelli Chronologicis objectionibus vindica∣tur.) Hegesippi, Polycratis, Serapionis, Anonymi a∣pud Eusebium, & Canonum Apostolicorum. Asser∣tio II. Nullum secundi Saeculi scriptorem simplici presbytero, in secundo ministerii ordine constituto Epi∣scopi nomen tribuisse. Ratio manifesta quare Ignatius discrimen illud castè observaret. Assertio III. Nullum omnino secundi Saeculi scriptorem, cùm gradus enu∣merat, aut cùm de singularibus sui temporis ministris loquitur, nomen presbyteri ei qui Episcopus esset tri∣buisse. Loca Papiae, Irenaei, Clementis Alexandrini, Polycarpi, Pii, & Hermae examinantur. Assertio IV. Eâaetate, qua S. Ignatius scripsisse dicitur, tres sa∣cros Ordines distinctos in Ecclesiâ extitisse. Quod cùm

aliorum, tum etiam eorum omnium, qui communionem nominum in Apostolicis scriptis observabant, testimo∣niis probatur. Dallaei 〈◊〉〈◊〉 oratio sufflaminatur.

PRaemissâ levi armaturâ ad palmarium Argumen∣tum à dictione petitum progreditur: quod lon∣gè maximi momenti esse putat, & idcirco toto Ca∣pite XXVI, prolixo sane, & laborioso latè perse∣quitur. Cùm ita{que} in hac Objectione quasi trium∣phare videatur, accuratiùs nobis perpendenda est: non quòd in eâ vis major quàm in caeteris sit (mihi enim omnium levissima videtur) sed quód cum tantâ pompâ, nec minori astutiâ proferatur. Vis enim Argu∣menti, si qua sit, breviter in hunc modum tota declarari potest. Autor Epistolarum aliter usurpat nomina Presbyteri & Episcopi, quam Apo∣stoli & Apostolici viri, & eorum discipuli: imò eodem modo usurpat quo tertii saeculi & sequentium Christiani. Nam ille caste observat no∣minum discrimen, neque unquam aliter loquitur. At primò, Apostoli haec duo nomina pro promiscuis & confusis habent; eosdem nunc E∣piscopos, nunc Presbyteros appellantes: & sermonem Apostoli∣cum secuti Apostolici omnes, omnésque secundi saeculi scriptores: tertii saeculi tantùm & sequentium Christiani discrimen illud ob∣servabant. Autor igitur Epistolarum tertio vel sequente saeculo scripsit. Non potuit igitur esse Ignatius Martyr, qui ipso penè secundi saeculi initio passus est.

Illud autem imprimis observandum est, si quae vis huic Argumen∣to inesse videatur, eam omnem in suarum partium ruinis ab eo positam esse. Nam dum Autorem Epistolarum secundo saeculo non scripsisse vult, quòd eo toto aliter Christiani omnes loquuti sint, Salmasii & Al∣bertini sententiam convellit, qui eum medio secundi saeculi tempore Epistolas edidisse docuerunt. Dat etiam Hammondo tres sub Aposto∣lorum tempore, qui nomina 〈◊〉〈◊〉 & Presbyteri promiscuè usur∣pâsse dicuntur, tres Ordines seu gradus in Ecclesiâ extitisse; quod Salmasius, Blondellus, aliique adeò ex industriâ negant, & suam ex ipsâ confusione nominum sententiam maximè defendunt. Novit autem Dallaeus, nisi hoc daret, ex imitatione Apostolici sermonis adversus Ig∣natii Epistolas nullum Argumentum formari potuisse. Si enim duo tantùm Ordines aut gradus in ministerio Ecclesiastico Apostolorum tempore extitissent, quomodo illos imitari potuerunt in confusione no∣minum

qui tunc temporis scriberent cùm tres jam tandem essent? Si unus tantùm Ordo vel gradus supra Diaconatum ab Apostolis institu∣tus est, quem nunc Episcopatum nunc Presbyteratum appellabant ipsi qui eum instituebant Apostoli; an illi qui secundo saeculo scripsere, cum jam ille ordo in duos distinctus esse dicitur, cùm rem ipsam Eccle∣sia mutâsse putatur, in confusione nominum, quorum utrique tum suus Ordo responde bat, Apostolos imitari debuerunt? Confusio nominum Apostolica secundum eorum suppositionem in eo consistebat, quòd unico Ordini duo nomina indifferenter & promiscuè in Novo Testa∣mento tribuerentur, adeò ut idem homo ob unum & idem officium, ob unum & eundem Ordinem & dignitatem nunc Episcopus, nunc Presby∣ter vocaretur. An 〈◊〉〈◊〉 rem ipsam ab Apostolis, ut dicitur, institutam communi decreto Ecclesia mutare posset, nonnemo fortasse ambigat: an re mutatâ vocabula aliter usurpare liceret, dubitari non potest. Imò cùm primùm rei mutatio facta est, & nominum etiam mutationem ne∣cessariò factam fuisse vult Salmasius, Omnia licèt advocet arma & artes sophisticae suae Petavius, nunquam efficiet ut post Episcopatum plenè ac planè distinctum à presbyteratu Episcopi vocari sustinuerint pres∣byterorum nomine.

Sed ut Argumento, quale quale est, & solidè & perspicuè respondeatur, Assertionibus quibusdam positis, rem totam explicabimus confirmabi∣músque. Primo enim, sidemus Autorem Epistolarum semper discri∣men illud quod innuit Dallaeus in vocabulis Episcopatûs & Presbyterii observâsse, ne{que} aliter unquam locutum esse; asserimus tamen, Alios quāplurimos secundi Saeculi Scriptores idem discrimen inter vocabula Episcopatûs & Presbyterii observâsse, quod observat Ignatius noster; adeóque falsum esse quod asserit Dallaeus & tanquam Argumenti fun∣damentum 〈◊〉〈◊〉, Omnes secundi Saeculi scriptores promiscuè eas voces usurpâsse. Secunda Assertio sit, Nullum secundi Saeculi scriptorem ad∣eò promiscuè vocabulis Episcopi & Presbyteri usum esse, ut simplici presbytero in secundo ministerii gradu constituto unquam Episcopi ti∣tulum tribueret. Tertia, Nullum omnino secundi Saeculi scriptorem, cùm gradus enumerat, aut cùm de singularibus sui temporis ministris loquitur, nomen Presbyteri ei qui Episcopus esset tribuisse. Quarta Assertio est, Eà aetate, qua S. Ignatius Epistolas scripsisse dicitur, tres facros ordines seu gradus distinctos in Ecclesiâ fuisse. His autem omni∣bus positis & comprobatis nemini mirum videbitur, si Ignatius noster tam frequenter tam castè nomina & officia Episcopi, presbyteri & dia∣coni distinguat. Si enim alii quamplurimi ejusdem Saeculi scriptores idem discrimen observabant, cur non & Ignatius? Si nullus omnino se∣cundi Saeculi scriptor nomen Episcopi 〈◊〉〈◊〉 tribuerit, meritò &

Ignatius solos Episcopos eo nomine compellabat. Si pauci illi qui no∣men Presbyteri Episcopo aliquando dabant, aliter semper locuti sint cùm materia scriptionis Ignatianae congrueret, Epistolarum antiquitas ex eâ re in dubium vocari non potest: ille enim modus loquendi quem secutus est, & tempori, & occasioni, & ipsius proposito maximè conve∣niebat.

Prima igitur Assertio sit, Alios quamplurimos secundi Saeculi scri∣ptores idem discrimen inter vocabula Episcopatûs & Presbyteratûs observâsse, quod observat Ignatius noster; quos nunquam aliter lo∣cutos esse deprehendi potest. Vetustissima S. Ignatii Acta, Cum mul∣to gaudio descendens de navi festinabat S. Polycarpum Episcopum coau∣ditorem videre. Et paulo post, Honorabant enim sanctum per Episcopos, Presbyteros, & Diaconos Asiae civitates & Ecclesiae. Aetate Hadriani distincta fuisse ut officia ita & vocabula Episcopi & Presbyteri osten∣dunt verba Imperatoris in Epistolâ ad Servianum Consulem scriptâ, Illi qui Serapin colunt Christiani sunt: & devoti sunt Serapi qui se Christi Episcopos dicunt. Nemo illic archisynagogus Iudaeorum, nemo Samarites, nemo Christianorum presbyter non mathematicus, non aru∣spex, non aliptes. Unde postea Romani Proconsules & Praesides hos di∣stinctos titulos secundum Ecclesiae consuetudinem in proscriptionibus utebantur. Unde S. Cyprianus docet se fuisse proscriptum, applicito & adjuncto Episcopatûs sui nomine, Epistolâ Lv. Proscriptionis verba re∣citat Epistolâ LXIX, Siquis tenet vel possidet de bonis Caecilii Cypriani Episcopi Christianorum. Unde illa colligit optimus Praesul, Vt etiam qui non credebant Deo Episcopum constituenti, vel diabolo crederent Episcopum proscribenti. Pariter Acta antiquissima S. Polycarpi, sive Smyrnensis Ecclesiae Epistola, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Admirandus Martyr Polycarpus nostrâ aetate Apostolicus & Propheticus doctor, & Catholicae Smyrnensis Ecclesiae Episcopus. Ut igitur Ignatius Polycar∣pum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellat, ita & Smyrnenses; neque unquam eum Presbyterum vocant. Sub Pontificatu Soteris Epi∣scopi Romani Dionysius Corinthiorum Episcopus Publium & Qua∣dratum Atheniensium Episcopos commemoravit; ostendit quomodo Dionysius Areopagita. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, primus Atheniensis Ecclesiae Episcopatum suscepit. Scribens ad Gortynensium Ecclesiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Philippum Episcopum eorum praedicat, & eam quae sub ipso erat Eccle∣siam; ad Amastrianos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Episcopum ipsorum Palmam nominatim appellat: ad Cnossios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

Pinytum Ecclesiae Episcopum monet; cuirescribit Pinytus exhortans ut solidiore cibo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 plebem sibi subjectam alere velit. Epistola denique ab eodem ad Romanos data est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Soteri tunc temporis Episcopo nuncupata, cujus haec verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Quem morem Beatus Episcopus vester Soter nonservavit solùm, verumetiam adauxit, ut refert Eusebius lib. 4. c. 23. Haec tunc Dionysii dictio fu∣it: neque unquam aliter locutus esse deprehenditur. Lugdunenses fratres hoc etiam discrimen castè observant, dum Pothinum Episcopum suum appellant, Irenaeum verò Presbyterum, quem omnes Pothino Episcopatum Lugduni obtinente ibidem presbyterum fuisse agnoscunt. De priori in Epistolâ ad Asiae Phrygiaeque Ecclesias ita loquuntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Beatus autem Pothinus, cui ministratio Episcopatûs concredita est. De posteriori in alterâ ad Eleutherum Romanae Eccle∣siae Episcopum datâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quòd si nobis compertum esset locum cuiquam conferre justitiam, enm tanquam presbyterum Ecclesiae (hunc enim gradum obtinet) tibi impri∣mis commendâssemus. Disertè igitur distinguunt Pothinum Ecclesiae Lugdunensis Episcopum, & Irenaeum tunc temporis ejusdem Ecclesiae presbyterum; Episcopum etiam Eleutherum 〈◊〉〈◊〉 vocant, Irenaeum tantummodo fratrem, & socium, vel collegam, aut consortam. Et quidem Eusebius qui utriusque Epistolae Excerpta in Historiam transcripsit, & utram{que} integram Operide Martyribus inseruit, apertè testatur Irenae∣um cùm ista ad Eleutherum scriberentur, presbyterum fuisse, lib. 5. c. 4. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed iidem martyres Irenaeum qui tunc temporis adhuc presbyter Lug∣dunensis erat paroeciae, supradicto Romae Episcopo commendārunt. Idem testatur Hieronymus in Catalogo, Irenaeus Pothini Episcopi, qui Lugdunensem in Galliâ regebat Ecclesiam, presbyter, à martyribus 〈◊〉〈◊〉 loci ob quasdam Ecclesiae quaestiones legatus Romam missus, hono∣rificas super nomine suo ad Eleutherum Episcopum perfert literas. Postea jam Pothino prope nonagenario ob Christum 〈◊〉〈◊〉 coronato in 〈◊〉〈◊〉 ejus substituitur. Planè Martyres Lugdunenses Irenaeum adhuc pres∣byterum, per quem miserunt Epistolam, Eleuthero commendant, quemadmodum paulo post Alexander Episcopus in vinculis ad Antio∣chenos scribens Clementem presbyterum iis commendabat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Has literas domini fratres, per beatum presbyterum Clementem ad vos misi virum virtute praedi∣tum & probatum. Eusebius lib. 6. c. 11.

Contra haec Eusebii & Hieronymi clarissima testimonia Blondellus statuit Irenaeum sedissejam in Lugdunensi cathedrâ Pothini loco à fratri∣bus constitutum & colobio Episcoporum vestitum, cùm à delegantibus Presbyter vocaretur. Et ut ad suas partes haec traherent tum ille tum Salmasius, multa de hac re commenti sunt, & plurima in Eusebio & Hieronymo observarunt, quae ut aiunt, castigationem mereantur. Pri∣mò, Eusebius Martyras ipsos ad Eleutherum Epistolam 〈◊〉〈◊〉, qua commendant Irenaeum presbyterum, narrat. Eusebius autem ipsam E∣pistolam vidit, eámque etiam Operi de Passionibus Martyrum à se con∣scripto integram inseruit, ideóque à quibus & quando conscripta est ignorare non potuit. Idem testatur & Hieronymus, qui vidit Eusebii de Martyribus Opuscula. Negant hi à Martyribus scriptam esse; Salmasius ab Episeopis, Blondellus à fratribus datam hari∣olatur. Blondellus pro suâ sententiâ Rufinum advoca t Euse∣bii interpretem, non satìs accuratum. Hunc vult Eusebiana Grae∣ca ita reddidisse ut ab Ecclesiis Galliarum non à Martyribus ea Epi∣stola scripta sit. Sed haec aut ex oscitantiâ aut manifestâ fraude profe∣cta sunt. Rufinus refert Ecclefias Galliarum scripsisse, Epistolas Martyrum, qui apud eos consummari fuerant, proferentes, quas illi in vinculis per Asiam & Phrygiam fratribus confistentibus scripserant; & Eleuthero urbis Romae Episcopo de pace eum Ecclesiae commonentes; quique etiam Irenaeum presbyterum tunc adhuc Ecclesiae Ludgdunensis, supradicto urbis Romae Episcopo commendabant: Ubi illud quique non ad Ecclesias, sed ad Martyres, qui apudeos consummati sunt, apertè referendum est; exprimere enim voluit id quod scripserat Eusebius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Secundò Eusebii & Hieronymi sententiam clarè in Historiâ descriptam, & ex ipsis rerum gestarum monumentis de∣ductam, refellere se posse sperat ex iis quae ab Eusebio & Hieronymo alibi scripta sunt, nempe in Chronicis. Ut hoc efficiat, profert ex Scaligero verba Eusebii Graeca ubi ad annum 〈◊〉〈◊〉 Antoni∣ni septimum passiones Polycarpi & Martyrum Gallicanorum si∣mul referuntur. Sed in Latinis Hieronymi, verba sic se habent.

Persecutione ortâ in Asiâ Polycarpus & Pionius fecere martyrium, quorum scriptae quoque passiones feruntur.

QUARTA PERSECUTIO.

Plurimi in Galliā gloriosè ob Christi nomen interfecti; quorum usque in praesentenr diem condita libris certamina perseverant.

Liquet ex his verbis Eusebium celeberrima martyria sub Marco Antonino facta in hunc unum locum conjecisse; neque enim per totum Antonini imperium alterius ullius martyrii meminit. Ubi igitur quartae Persecutionis mentionem facit eodemloco duo insignia Martyria, unum in Asiâ, alterum in Galliâ facta commemorat; non quòd eodem anno, sed sub eadem Persecutione, hoc est, sub ejusdem Antonini imperio utrumque contigerit. Hanc Eusebii mentem fuisse palam est; nam in Historiâ post Chronicum Canonem scriptâ, ubi de rebus ipsis fusiùs agitur, Persecutionem Gallicanam ad decimum septimum ejusdem Antonini annum refert. Blondellus non tantùm unicam hanc Persecu∣tionem, sed eodem anno in Asiâ inceptam in Galliâ finitam esse statu∣it, errore gravi atque manifesto. Monet ipse Eusebius Gallicanos martyria subiisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm jam violentiùs resuscitata & reaccensa esset contra Christianos persecutio, & quidem in quibusdam terrae partibus. Persecutio sub Marco orta per multos annos duravit, nunc in hac nunc in illâ provin∣ciâ grassata, pro furore populi, aut Praesidum crudelitate. Sub Asiae Proconsule Quadrato passus est Polycarpus Episcopus Smyrnae: sub Servilio Proconsule Sagaris Episcopus Laodiceae. Durante hac Perse∣cutione, Antonino Imperatori Melito Asianus Sardiensis Episcopus Apologeticum pro Christianis tradidit, ut Eusebius in Chronico ad annum ejus decimum. Rectè, inquit Valesius ad Euseb. lib. 4. c. 26. idrefertur anno 10 Marci Antonini, anno scilicet post mortem L. Veri. Idem autem ad Prooemium libri quinti notat hoc malè ab Eusebio fa∣ctum; observátque Melitonem Marco Apologiam dedisse sub finem ejus imperii. Certè illa quarta Persecutio in Asiâ duravit usque ad illud tempus quo scripsit Melito, sive ille 10 Marci anno sive sub finem im∣perii ejus Apologiam obtulit, sive, quod ego verum esse puto, medio inter haec intervallo. Mortuo L. Aurelio scripsisse Melitonem liquet, quòd in Apologiâ ejus non meminit, qui cum Marco consors in Impe∣rio fuerat, sed filii Marci mentionem facit. Fieri autem hoc potuit cùm Commodus jam solus Caesar esset, mortuo fratre, qui simul cum eo Caesar factus est, Pudente & Pollione COSS. Dum igitur Commo∣dus Caesaresset ante annum Marci decimum quintum saltem finitum, Melito Apologiam Marco Aurelio obtulit. Quâ Apologiâ cum aliis permotus, ut refert Chronici Alexandrini Author, Marcus Aurelius, de sedanda 〈◊〉〈◊〉 ad Commune Asiae scripsit: id autem fecit xv imperii sui anno, ut ex ipsâ inscriptione patet. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Imperator Caesar M. Antoninus Aug. Armenicus, Pontifex Maximus, Tribuniciae po∣testatis

XV. Consul. III. Miror equidem Valesium dixisse hanc 〈◊〉〈◊〉 à Marco scriptam esse anno primo ejus imperii, cùm ipse esset tertiùm Consul. Licèt enim eo anno tertiùm Consul esset, is tamen XV tribu∣niciae potestatis esse non potuit. At tertiùm Consul dicebatur non tan∣tùm eo anno quo Consulatum gessit, sed omnibus sequentibus, nisi ali∣um Consulatum iniret. Marcus autem postea Consul non suit, ideóque per omnes imperii annos tertiùm Consul dictus est, ut in Inscriptione Gruterianâ,

IMP. CAES. M. AVREL. ANTONINVS AVG. GERM. TR. P. XVII. COS. III.

Quae igitur in Asiâ VII^o Marcianno Persecutio coepta est XV^o ejus∣dem sedata est. In Galliâ tamen statim recruduit, & circa finem an∣ni XVII. passus est Episcopus Lugduni Pothinus, Rufo & Orphito COSS. ut refert Chronicon Alexandrinum.

Tertiò excipit Blondellus Eusebium tradere Persecutionem Galli∣canam efferbuisse, ante victoriam Legione fulminatrici Marco partam, quae XIII imperii ejus anno contigit. Et quidem Eusebius post Per∣secutionis narrationem illam historiam tradit; post autem Persecutio∣nem contigisse non dicit; sed ea potiùs quae contrarium evincunt. Claudit enim Persecutionis Historiam his verbis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Atque talia sunt quae sub Antonino contigerunt, lib. 5. c. 4. Haec enim quae proximè enarraverat ad postrema illius Imperato∣ris tempora referebat. Tum verò narrationem quandam statim inter∣serit de Legione Fulminea, quam velut incertam relinquit; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed de his quisque pro arbitrio suo statuat; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nos verò ad historiae ordinem redeamus. Narrationem igitur illam de Legione fulmineâ extra 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive historiae ordinem, secundùm rerum gestarum con∣sequentiam interseruisse se fatetur. Redit igitur ad finem Persecu∣tionis, ad mortem Pothini, & successionem Irenaei in Episcopatu Lug∣dunensi.

Quartò Persecutionem Gallicanam excitatam esse ait Blondellus non sub Episcopatu Eleutheri, sed Soteris, qui ad Marci decimum an∣num sedit, ut ex Ecclesiae Romanae tabulis observat, quae aliter annos Pontificum quàm Eusebius disponunt. Sed haec discrepantia nullam in hac re difficultatem creat. Sive enim Marci X^o. ut statuit Pseudo∣damasus, sive XVI^o, ut Eusebius, sedem Romanam primò occupa∣vit Eleutherus, XVII^o Marci anno Romae idem Episcopus fuit, cum ei Irenaeus sub presbyteri nomine à Martyribus commendatus est.

Haec igitur objectio ne hilum quidem proficit, nisi priùs probatum sit, VII^o Marci Persecutionem Gallicanam & excitatam & finitam esse, & Pothinum eo tempore martyrio coronatum, & Irenaeum statim suc∣cessisse, quae probari nullo modo posse jam ante ostendimus. Nam Eusebii Chronicon aliter intelligendum, quod Orosius, Paulus Diaco∣nus, Freculphus aliique secuti sunt, certissimis argumentis evicimus. Eáque vera esse vel hinc apertè colligitur. In Chronico Eusebii ad XI Marci annum haec notantur. Pseudoprophetia, quae Cataphrygas nominatur, accepit exordium autore Montano, & Priscilla, Maxi∣milláque insanis vatibus. At ante hujus Haereseos 〈◊〉〈◊〉 in Galliis martyria, saltem haec de quibus agimus, visa non sunt. Ipsi enim Mar∣tyres Gallicani de controversiâ ex Montani haeresi orta sententiam su∣am protulerunt, ut ex vetustissimis eorum monumentis tradit Eusebius Hist. lib. 5. c. 3. Fratres quippe Gallicani hac dissensione ortâ judi∣cium suum protulerunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Prolatis interfectorum apud se Mar∣tyrum variis Epistolis, quas illi, dum in vinoulis adhuc essent, ad fra∣tres in Asiâ & Phrygiâ degentes scripserant. Ex vetustissimis igitur Ecclesiae Gallicanae monumentis tradit Eusebius & Pothinum à Lugdu∣nensibus Episcopum propriè secundum illum ordinem quem in Eccle∣siâ tenebat appellatum esse, & Irenaeum etiam Presbyterum, cùm ad∣huc tantùm presbyter esset, nec in Episcopatu Pothino successisset. Vi∣dit, opinor, Dallaeus haec vera esse, ideoque à Blondelliano argumento prorsus abstinuit. Hoc igitur extra controversiam posito reliqua per∣sequamur.

Hegesippus sub eodem Eleuthero eandem appellationem cum Igna∣tio castè observavit. Plurimos Episcopos se adiisse ait, cùm Romam profisceretur, sub Aniceto, cujus tum Diaconus erat Eleutherus. Ejus verba sunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Corinthiorum Ecclesia in rectâ fide permansit 〈◊〉〈◊〉 ad Primum Corinthi Episcopum. Idem de Hierosolymi∣tanis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Post martyrium Jacobi Justi, rursum ex avunculo ejus Symeon Cleopae filius Episcopus constituitur. Et statim, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Primus Thebuthis, quòd Episcopus factus non sit, Ecclesi∣am occultè vitiare aggressus est. Ita semper Episcopos suo nomine in∣digitat, nunquam presbyteros vocat, Apostolorum temporibus pro∣ximus Hegesippus. Ita Polycrates Ephesinorum Episcopus, in Epistolâ ad Victorem Papam, de Episcopis semper Ignatiano more loqui∣tur:

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Polycarpus quoque qui apud 〈◊〉〈◊〉 Episcopus & Martyr fuit, itémque Thraseas Eumeniae Episcopus & Martyr. Quid Sagarin Episcopum eundémque Martyrem attinet dice∣re? Seipsum etiam Episcopum vocat non minùs quàm Ignatius: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉: Septem erant mihi 〈◊〉〈◊〉 Episcopi, ego autem octavus. Ostendit magnum esse nu∣merum eorum qui sibi aderant cùm ad Victorem scriberet: omnes Episcopos vocat quòd Episcopi essent, nec unquam Presbyteri nomine utitur. Serapion secundi saeculi Scriptor XI^o Commodi Imperatoris anno Antiochiae Episcopus ordinatus, Epistolâ ad Caricum & Ponti∣cum his verbis de Apollinare scripsit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Beatissimi Claudii Apollinaris, Hierapolitanae urbis in A∣siâ Episcopi, literas ad vos misi. In hâc autem Epistolâ legebantur va∣riorum Episcoporum subscriptiones, qui nomina cum titulis simul non verebantur scribere, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aliique complures: neque Episcopo∣rum ullus presbyteri nomine mulctatus deprehenditur.

Praeterea Anonymus apud Eusebium lib. 5. c. 16, in Excerptis tri∣um librorum quos contra Cataphrygas scripsit, perpetuò nominibus Episcopi & Presbyteri distinctè & castè utitur; seipsum presbyterum fuisse indicat, Zoticum Otrenum compresbyterum appellat, Ancyra∣nae Ecclesiae presbyteros 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat, alios autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈◊〉〈◊〉 probatos vel spectabiles & Epis∣capos, Zoticum nempe Comanensem, & Julianum Apameum. Mirè haec ad suam causam a Blondello omissa trahit Dallaeus. Anonymus ille se quidem, inquit, presbyterum & Zoticum 〈◊〉〈◊〉 Otrenum sympresbyterum suum vocat, cùm tamen ex iis quae à se apud Ancyram Galatiae gesta narrat, satìs appareat 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & collegam Zoti∣cum, utrumque in primo Sacerdotum ordine fuisse. Ut quis qui Episcopus esset historiam sui temporis & res ab ipso gestas memorans se presbyte∣rum vocaret, 〈◊〉〈◊〉 etiam Coepiscopum suo titulo, eâ praesertim aeta∣te quâ Episcopi summum in Ecclesiâ principatum sine controversiâ ob∣tinebant, simul spoliaret, mirum mihi vel inspicienti videbatur. Pres∣byterum quidem se vocat Anonymus, Zoticum etiam Otrenum; & Ancyranorum presbyterorum mentionem facit: sed hos omnes Epis∣copos sive primi ordinis Sacerdotes fuisse ex ipsâ gestorum narratio∣ne colligere se posse putavit Vir doctissimus, cum tamen ad proban∣dum aut ipsius Anonymi aut Zotici compresbyteri Episcopatum ex

historiâ nihil afferat. Et quidem pro Anonymi ipsius Episcopatu quid afferri possit non video, si verba apud Eusebium spectes; quòd si 〈◊〉〈◊〉 interpretem consulas, aut, qui eum secutus est, Martyrolo∣gii Romani Autorem Martii X^o, erit Apollinaris Hierapolitanus E∣piscopus. Sed errâsse Rufinum constat; non enim Eusebius affirmat Apollinarem haec scripsisse, sed alium quendam ex eloquentibus viris quos Apollinari adjungit: ut jampridem à viris doctis Halloixio & Valesio & observatum & abundè probatum est. De Zotico quod ait, apertissima fallacia est. Zoticum quidem compresbyterum suum vo∣cat, sibi in disputatione cum Montanistis astantem; Zoticum etiam Episcopum vocat: sed ille quem compresbyterum appellat, Otrenus fuit; ille, quem Episcopum nominat, Comanensis. Otrum in Phrygiâ Salutari, Comena in Armeniâ secundâ fuit. Otrenus ipsi astare dicitur cùm jam XIII post mortem Maximillae anni fluxis∣sent; Comanensis examinavit spiritum Maximillae dum adhuc viveret & insaniret. Duo igitur apud Anonymum Zotici fuerunt, presbyter Otrenus, & Episcopus Comanensis. Vidit haec perspicacissimus H. Vale∣sius & admonuit, distinguendū hîc Zoticū Otrenū à Zotico Comanensi; nā Comanensis ille antiquior fuit. Cur autem illos, qui Ecclesiae Ancyranae presbyteri vocantur, Episcopos faciat, miram rationem affert Dallaeus: nempe quia Anonymum rogârant, ut quae coram ipsis disputaverat li∣teris mandare vellet. Illa 〈◊〉〈◊〉 cura, inquit, propriè ad praepositos pri∣mi ordinis pertinet. Papae! Erat Ancyrae Anonymus: & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (ut paulo antè, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) hoc est, ejus loci, seu 〈◊〉〈◊〉 Ancyranae presbyteri, hoc ab eo postulant. An plures tunc temporis Ancyrae erant Episcopi? Minimè certè. An rogare ali∣quem ut scribat, officium est Episcopi presbyteris minimè competens? Non puto. Siid verum sit, nemo, opinor, Dallaeum rogavit ut Dispu∣tationem hanc liter is mandaret. Petebant presbyteriut contra Monta∣nistas scriberet; idem diu antè injunxerat Episcopus Avircius Mar∣cellus; ab illis rogatus, ab hoc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tres libros conscripsit sive Anonymus, sive Asterius Urbanus: in quibus & seipsum & Zoticum Otrenum, & Ancyranae Ecclesiae presbyteros nominat, Zoticum autem Comanensem & Julianum Apameum Episcoporum titulo coho∣nestat.

Denique quamvìs Canones Apostolici ab Apostolis ipsis scripti non sint, constat tamen ex ipsis quamplurimos secundo saeculo conditos fuisse. Eos autem distinctionem hanc inter Episcopos & presbyteros castè & perpetuò observâsse non est cur probem, cùm Dallaeus hoc nobis libentissimè largiatur. Hi Canones, inquit, in duos diversos ordi∣nes Episcoporum & Presbyterorum perpetuò dividunt, plurimum in∣ter

se & nomine, & jure, & statu, & autoritate differentes, de Pseu∣depigraphis Apost. l. 3. c. 18. Ex his autem omnibus abundè pate∣facta est primae Assertionis veritas, Alios quamplurimos secundi saecu∣li scriptores idem discrimen inter vocabula Episcopatûs & Presbytera∣tûs observâsse quod observat Ignatius noster. Quare quod ad modum loquendi in hac re attinet, potuit ejusdem aetatis cum his omnibus esse Ignatius Epistolicus, quod nos cum Salmasio & Albertino sentimus.

Secunda Assertio est, Nullum secundi saeculi scriptorem adeò pro∣miscuè vocabulis Episcopi & Presbyteri usum esse, ut simplici presby∣tero in secundo ministerii gradu constituto unquam Episcopi nomen tribueret. Hoc adeò apertè verum est, ut illi ipsi qui confusioni nomi∣num tantopere inhaerent, & Apostolos id fecisse maximè contendunt, nè unum quidem locum ex omnibus illius saeculi monumentis adhuc af∣ferre potuerint, quo quispiam qui presbyter tantúm esset nec presby∣teris cum autoritate praeesset, Episcopus diceretur. 〈◊〉〈◊〉 itaque Dallae∣um hoc Ignatio Epistolico objicere, ut eum ex secundo saeculo ejiciat, & ad finem tertii aut quarti initium deprimat; cùm omnes 〈◊〉〈◊〉 saeculi scriptores Episcopi nomen pari cum discrimine & reverentiâ supremo ordini semper tribuant, secundo nunquam. Episcopum Apostoli, inquit, interdum dicunt qui secundi ordinis est; Epistolarum scriptor nunquam: hoc ubique nomen constantissimè pro summi gradûs praeposito usurpans. Quae de Apostolis dicit quantum contra suos faciunt nunc non discutio: quae de Ignatio loquitur, eum non magìs feriunt quàm omnes ejusdem aetatis scriptores ab ipso etiam maximè laudatos; qui quoties Episco∣pum nominant, ubique illud nomen pro summi gradûs praeposito usur∣pant. Unicum igitur crimen Ignatii nostri restat, quod eos qui reverâ Episcopi essent, nunquam presbyteros vocaret, cùm eo nomine illos indigitarent ejusdem aetatis scriptores, ut illi volunt, omnes; ut nos ostendimus, perpauci. Sed & hîc optima ratio reddi potest quare cum iis potiùs loqueretur Ignatius, qui presbyteri nomen non minùs quàm Episcopi distinctè & propriè usurpabant, quàm cum illis qui nomen presbyteri aliquando Episcopo tribuebant; quia rei ipsi quam tractabat convenientior multo fuit horum disti cta, quàm illorum confusa istius vocis usurpatio. Confluebant ad eum in itinere ab Ecclesiis Asiae & Episcopi, & presbyteri, & diaconi complures ordine & munere & no∣mine & dignitate distincti; de suarum Ecclesiarum statu eum certio∣rem faciebant: ad illorum Ecclesias Epistolas exarabat, sub Martyris autoritate, & summi in Syriâ Episcopi, monita iis dabat. Quod ei ma∣ximè necessarium videbatur praecipuè inculcabat, ut ab haereticis & schismaticis caverent, nè illi latiùs adhuc serperent. Remedium huic

malo maximè opportunum indicabat, ut Clero suo omnes adhaererent, & Christianam unitatem colerent; 〈◊〉〈◊〉 Cleri ordines sui 〈◊〉〈◊〉 dignitatem obtinerent. Crebrò igitur ordines sacros distinguit & enu∣merat, & singulorum ordinum nonnullos jam suo officio fungentes no∣minat; haec autem rectè fieri non potuerunt, nisi & ordinum nomina distinctè enuntiaret. Neque enim tres ordines bene distinguere, aut cuique sua officia & dignitates rectè assignare potuit, nisi cuique etiam proprium aliquod nomen affigeret; neque singulares homines tunc temporis certis ordinibus distinctos, & officia diversa in eadem Eccle∣siâ exequentes, commendare potuit, nisi sub certi gradûs nomine atque charactere. Quis enim tres gradus enumerans, presbyteros, & pres∣byteros, & diaconos diceret? quis presbyteros presbyteris subjectos esse debere doceret? quis duos ministros eodem tempore diversa & distincta officia & opere, & statu, & dignitate sortitos indiscriminatim presbyteros appellaret? Episcopi nomen toties in Scripturis memora∣tum tunc non evanuisse constat; nemini simplici presbytero eâ aetate at∣tributum esse ex omnium scriptorum silentio apparet; erat ita{que} primo ordini tunc reservatum & appropriatum; & absurdè locutus esset Ig∣natius, ipse etiam Episcopus, si nomen primo ordini concessum inferio∣ti tribuisset; & cùm presbyteros moneret ut suo quique Episcopo pa∣rerent, ipsos à quibus obedientiam postulabat Episcopos, aut illum, cui obedientiam praestandam 〈◊〉〈◊〉, presbyterum 〈◊〉〈◊〉. Aequè enim absonum videtur, ut quis Episcopos Episcopo, aut presbyteros presbytero subjectos esse debere doceret, & in eo argumentum collocaret, praesertim cùm de Schismate tractaret, in qua re notis∣simum est, Ecclesiae salutem in summi sacerdot is, 〈◊〉〈◊〉 est, Episcopi, dig∣nitate pendere; cui si 〈◊〉〈◊〉 exors quaedam & ab hominibus eminens detur potestas, tot in Ecclesiâ efficientur schismata, quot sacerdotes, hoc est, presbyteri.

Sit igitur tertia Assertio, Nullum omnino secundi saeculi Scripto∣rem, cùm gradus enumerat, aut cùm de singularibus sui temporis mi∣nistris loquitur, nomen presbyteri ei qui Episcopus esset tribuisse. Non∣nullos quidem adducit Daliaeus tum Graecos tum Latinos, à quibus primi gradûs sacerdotes presbyteri dicerentur; sed si singulos excutia∣mus, aut id non dicunt quod ille vult, aut ita nomen presbyteri usur∣pant, cùm gradus non enumerant, aut de suae aetatis Episcopis non loquuntur. Papias, in Fragmentis quae supersunt, nunc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 plurali numero, nunc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 singulari de unico Joanne usurpat. Cùm plurali numero adhibet, non liquet eum vel de hoc vel illo gradu vel ordine speciatim intelligendum esse; po∣tiùs

ea vox generali sensu accipienda est, quo aetate majores seu antiqui∣ores simpliciter significare solet. Cùm enim Papias putaret ex vivâ voce hominum superstitum plus utilitatis capi potuisse, quàm ex libro∣rum lectione; quaerebat ex iis qui erant ipso seniores, quid illi audive∣rant ab iis qui illis etiam ipsis seniores erant: atque ita tandem perve∣niebat ad testimonia Apostolorum vivâ voce tradita. Quaerebat à dis∣cipulis Apostolorum, ipse enim nullius Apostoli discipulus fuit. Presby∣teros omnes Apostolos, omnésque Christi Domini discipulos vocat, de hoc vel illo ordine ministerii Evangelici ab Apostolis instituto non omnino agit. Joannem quendam ab Apostolo distinctum saepe 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocabat; sed fieri potest ut ille secundi ordinis sacerdos fuerit, certè primi fuisse Veterum nemo dixit: nimis autem incerta sunt, quae in Clementis Constitutionibus, de Joanne à Joanne Episcopo facto referuntur. Marcum qui volunt ab eo etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dictum, verba apud Eusebium ita interpretantes, Hoc Senior Marcus dixit Petri in∣terpres, falluntur. Aliud ea verba sonant. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quae satìs commodè à Rufino versa sunt, Etiam hoc (inquit) pres∣byter narrabat, quòd Marcus interpres fuerit Petri, & quaecunque me∣minerat ab eo dicta, conscripserit. Utcunque sit, Papias nunquam gra∣dus Ecclesiasticos enumerat, nunquam officia distinguit; nusquam E∣piscoporum aut, Diaconorū mentionem facit; nunquā de Episcopo ali∣quo singulari aut presbytero, qui cùm ipse scriberet in vivis esset loqui∣tur. Idem etiam de Irenaeo dicendum; presbyteros generaliter vocat Episcopos, sed nunquam, gradus enumerans, singulares viros, qui E∣piscopi fuerant, presbyteros appellat; sed semper antiquos, quales e∣rant 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cùm autem de praesente Episcopo agit sub quo ipse scripsit, propriè & ad modum Ignatii loquitur, lib. 3. c. 3. Fundantes igitur & instituentes beati Apostoli Ecclesiam, Lino Episcopatum administrandae Ecclesiae tradiderunt. Succedit autem ei Anacletus; post eum tertio ab Apostolis Episcopatum sortitur Cle∣mens; & reliquis enumeratis, Cùm autem successisset Aniceto Soter, nunc duodecimo loco Episcopatum ab Apostolis habet Eleutherius. Malè igitur Dallaeus ex nescio qua Apostolici sermonis lege postulat, ut S. Ig∣natius Damam, Onesimum, & Polybium, non minùs quàm Irenaeus Anicetum, Pium, Hyginum, Telesphorum, Presbyteros vocaret, cùm hi Irenaeo antiquiores fuerint, illi Ignatio coaevi, quos necesse ei fuit à presbyteris distinguere. Pejus autem multo Salmasius in Apparatn nec muneris, nec dignitatis inter Episcopum & presbyterum divisionem Victoris is tempore extitisse velinde probari putavit, quia non solum ipsum

sed etiam anteriores Episcopos Romanos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nomine appellatos constat ab Irenaeo & aliis. Neque enim Irenaeus unquam Victorem 〈◊〉〈◊〉 synchronon presbyterum vocavit, neque dum anteriores presby∣teros vocat, Episcopos Victoris tempore Ecclesias gubernantes pres∣byteros appellari solitos ostendit. 〈◊〉〈◊〉 Alexandrinus quid de hac re scripserit videamus. De perfecto suo Christiano, sive Gnostico locutus, addit, Hic est reverâ presbyter Ecclesiae, & verus diaconus divinae voluntatis. At 〈◊〉〈◊〉 non ita diceret, si qua apud nostros dignitas esset presbyteratu superior. Sed quare non eum diceret presbyterum, licet Episcopatus sit presbyteratu superior, quem diaconum dixit, li∣cet diaconatu superior sit 〈◊〉〈◊〉? Profectò ita Clemens eum appellavit, cùm ipse sciret ac doceret apud nostros dignitatem fuisse presbyteratu superiorem: nam statim postquam haec scripserat, ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Secundùm Clementem igi∣tur quemadmodum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu profectus est à diacono ad presbyte∣ratum, ita etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu profectus est à presbyteratu ad Episcopa∣tum: & hostres ordines non tantùm ordinum Angelicorum imita∣menta quaedam esse putat; sed & ab ipsis Apostolis in Ecclesiâ in∣stitutos, & diversis distinctisque praeceptis munitos credidit, ut ex ter∣tio Paedagogi libro ostendimus. Ubi igitur ordines seu gradus enu∣merat, utrobique cum 〈◊〉〈◊〉 nostro Episcopos, presbyteros & diaco∣nos propriè & distinctè agnoscit. Sed in quodam ex ejus Operibus quod apud Eusebium extat Fragmento, quem primo Episcopum dixer at, eun∣dem paulo post presbyterum dicit. Fecit hoc quidem in Homiliâ jam tandem sub Origenis nomine editâ, quod miror & Blondellum & Dal∣laeum latuisse; sed quomodo id fecerit videamus. Hominem illum, quisquis fuit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sub Joanne Apostolo tradit, cùm ipse Apostolus regiones illas peragraret, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Apo∣stolum ipsum ita eum alloquentem introducit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, hoc est, sui temporis Episcopum eo nomine quasi officio apprimè con∣gruente compellantem. Ipse autem Clemens post annos centum, hunc quem & ipse & Apostolus Episcopum appellaverant, semel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, semel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Apostolum ipsum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat. Nihil igitur contra morem Ignatii fecit. Quinetiam Polycarpum secundùm praesen∣tem Ecclesiae statum apud Philippenses scripsisse non dubito. Illis quidem praecipit ut subjecti sint presbyteris & diaconis sicut Deo & Christo. Sed quis dabit Episcopum Philippensium tunc in vivis fuisse? Quis praestabit Philippensesideo à Polycarpo consilium non efflagitas∣se, quòd tunc temporis Episcopo ipsi haud potirentur? Ita enim ipse 〈◊〉〈◊〉 alloquitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Haec autem, fratres, non meo arbitrio, vobis de justitiâ scribo, sed quòd vos adme provocastis. In causâ, ut opinor, Valentis presbyteri quam judicio Polycarpi per∣mittebant. Haec igitur cùm incerta sint, nihil certi ex sermone Polycar∣pi afferri potest. Sed, inquit Dallaeus, Polycarpus se, & eos quorum nomine Philippensibus scribit Episcopos presbyteros dicit, Polycarpus, & qui cum 〈◊〉〈◊〉 sunt presbyteri. Haec quidem Epistolae ejus inscriptio est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed an ille qui nomen su∣um tantùm refert, se presbyterum dicit? An cum nemine 〈◊〉〈◊〉 cum presbytero presbyteriesse potuerunt? Annon cum Episcopo presby∣teri esse solebant? Ex his exculpi nullo modo potest, Polycarpum se∣ipsum presbyterum vocasse: ut neque illud, eos quos vocat presby∣teros quósque sibi adjungit, Episcopos fuisse. Nemo enim dubitat quin in Ecclesiâ Smyrnensi Polycarpo Episcopo adjuncti fuerint pres∣byteri; cùm igitur ad ipsum provocassent Philippenses, quare alios ex Asiâ Episcopos convocaret, & suo presbyterio contentus non esset, equidem non video. Et hi quidem quatuor Graeci sunt secundi saeculi scriptores quos advocat Vir doctissimus; quintum enim Anonymum jam antè expunximus.

Latinorum autem illius memoriae mirum texit Catalogum. Primum Irenaei interpretem refert, quem ita loquutum esse dicit, & ex quo quae fuerunt Irenaeana pleraque se descripsisse fatetur. Quare enim aliter loqueretur Irenaei Interpres quàm locutus est Irenaeus? Aut quid au∣toritas Interpretis huic rei confert, nisi quòd Irenaeum ita scripsisse persuasum habeamus, quod nemo negat? Sive secundi saeculi fuerit interpres ille, sive sequioris alicujus, perinde est: nullam ille vim argu∣mento addit. Qui putant eum ejusdem cum Irenaeo aevi fuisse, ipsum Irenaeum fuisse hariolantur; ita unus tantùm ex Autore, & Interpre∣te testis conficitur. Qui existimant ejusdem cum Tertulliano aetatis esse, nihil aliud afferunt, nisi quòd ante S. Augustinum scripsisse videa∣tur; contra quae multa objici possent, si res ipsa tali defensione indi∣geret. Irenaei Interpreti subjungit Pium Romae Episcopum, cujus E∣pistolam Justo Episcopo Viennensi directam nobis objicit: quam tamen non ab omni imposturae suspicione olim Blondellus judicavit. Ille qui∣dem, quisquis est, de Presbyteris qui ab Apostolis educati fuerunt lo∣quitur, sed jam, cùm 〈◊〉〈◊〉, mortuis; quod ad rem nihil. In ea∣dem autem Epistola de sui temporis Clericis Ignatiano more lo∣quitur, Secundi ordinis Clericos disertè presbyteros appellat, Salutant te Soter & Eleutherius digni presbyteri. Tunc enim ipse Romae Episco∣pus fuit; Soter autem & Eleutherius ibidem propriè dicti, si fortè, presbyteri. Si fortè, inquam; nam post Pii decessum Eleutherum 〈◊〉〈◊〉

diaconum fuisse testatur Hegesippus. Idem in alterâ Epistolâ ejusdem farinae, Verum collegam suum nominat, Justum Viennensem ejus loco constitutum & colobio Episcoporum vestitum agnoscit; ad quem sic scribit, Presbyteri & Diaconi non ut majorem, sed ut 〈◊〉〈◊〉 Christi te observent. Ac rursus, Presbyter Pastor 〈◊〉〈◊〉 condidit. Accuratè igitur distinctionem ordinum 〈◊〉〈◊〉 observavit Pius ille cum de clero sui temporis loqueretur. Nec minùs infeliciter hunc pro communione nominum attulit Dallaeus, quàm pro paritate ordi∣num Blondellus, quem adeò clarè refutavit Hammondus noster. Hi sunt praeclari duo testes secundi 〈◊〉〈◊〉 adversus Ignatium producti; quibus miror eum, cùm 〈◊〉〈◊〉 inopiâ premeretur, non addidisse Victo∣ris Papae testimonium à Blondello & Salmasio productum, quod ejus∣dem planè cum illo Pii farinae est. Ex illo enim colligit Blondellus, Apostolorum successores & convictores Ecclesiarum ad Victoris tempora rectores presbyteros fuisse. Sed vidit, opinor, apertum hoc esse manda∣cium: Nemo enim qui Apostolorum convictor fuerat, Victoris aetate Ecclesiam regebat. Planus ille aliter Pium Papam loquentem reprae∣sentat, Presbyteri illi qui ab Apostolis educati usque ad nos pervene∣runt, cum quibus simul verbum fidei partiti sumus, à Domino vocati in cubilibus aeternis 〈◊〉〈◊〉 tenentur. Sub Pio igitur Episcopatum tenente omnes presbyteri Apostolorum convictores demortui fuerunt, &, ut ille voluit, aeternis 〈◊〉〈◊〉 clausi. Post Pium sedit Anicetus, post Anicetum Soter, post Soterem Eleutherus, post Eleutherum Victor. An igitur presbyteri illi aeternis cubilibus perruptis resurrexerunt, ut ad tempora Victoris & nescio cujus Desiderii Viennensis Episcopi, Ecclesias gubernarent? Ipsius Blondelli verba sunt Apologiae Sectione quintâ. Observaverit igitur Lector, Pio sedente (inter annum 146 & 150) mortalitatem explevisse quot quot Romae superfuerant Aposto∣lorum discipuli. Pio autem tanquam fratrem scriptorem adjungit Grae∣cum Hermam Pastorem. Sed illum Pii fratrem fuisse quis credet? Sup∣posititii Tertulliani, aut Libri Pontificalis autoritas tanta non est, ut ve∣rum illud esse credamus, quod Irenaeus qui sub Pio vixit, quod Tertul∣lianus ipse, quod Hieronymus prorsus ignorasse cognoscuntur. Eo igitur factum non videtur, ut Hermas ministeria 〈◊〉〈◊〉 à Christo data obiter 〈◊〉〈◊〉 commemorans non alios recenseat quàm Apostolos & Episcopos & Doctores & ministros, id est diaconos. An quia Pius Epis∣copos ab Apostolis educatos presbyteros vocabat, ideo Hermas Presby∣teri nomen omisit, presbyterosautem ipsos sub Episcopis complexus est? Quaenam haec ratio est? Sed neque verum est, multo minùs cer∣tum Hermam presbyteros sub Episcopis complexum esse; quos sub 〈◊〉〈◊〉 potiùs complexus est. Ut in Passione S. Perpetuae legimus,

Et exivimus & vidimus ante fores Optatum Episcopum ad dexteram, & Aspasium presbyterum doctorem ad sinistram. Ut Tertullianus, Quidergo si 〈◊〉〈◊〉, si diaconus, si vidua, si virgo, si doctor, si 〈◊〉〈◊〉 Martyr lapsus à regula fuerit. Ubi Doctorem sine dubio pro presby∣tero posuit. S. Cyprianus Epistolâ 24, Quando cum presbyteris do∣ctoribus Lectores diligenter probaremus. Blondellus quidem affir∣mat constare apud Hermam, Doctores ad Episcopos 〈◊〉〈◊〉 referri, cùm Episcopatum 〈◊〉〈◊〉 dicantur: dolosè, ut solet. Verba Hermae sunt Visione 3. Iisunt Apostoli & Episcopi & doctores & ministri, qui ingressi sunt in clementiâ Dei, & Episcopatum gesserunt, & docue∣runt, & ministraverunt sanctè & modestè electis Dei. His autem mi∣nimè docet Doctores Episcopatum gessisse, atque eâ ratione ad Epis∣copos referri debere; sed tribus distinctis gradibus suorum officiorum actus distinctè tribuuntur: nam Episcopi Episcopatum gesserunt, Do∣ctores docuerunt, Ministri ministraverunt; ut similitudine 9 loquitur, Vt quidam Doctores qui castè & sincerè praedicaverunt ac docuerunt. Hi igitur cùm omnes sint secundi saeculi scriptores quos pro confusione nominum adducit Dallaeus, liquet nè unum quidem, cùm gradus enu∣merat, aut cùm de singularibus sui temporis ministris Evangelii loqui∣tur, nomen presbyteri ei qui Episcopus esset tribuisse. Et tum ex hac tum ex priori Assertione patet, quàm falsum sit quod Dallaeus nos docere voluit, Hic erat hujus vocis publicus apud nostros usus, haec Christianorum illius memoriae hominum institutio ac consuetudo, ut pres∣byterum vulgo tam quiesset primarius, quàm qui secundarius, & 〈◊〉〈◊〉 ipsi & ab aliis dictum intelligerent. Non ita Ignatii Acta loquun∣tur, non sermonis Christianorum diligens observator Hadrianus, non Ecclesia Smyrnensis, non Martyres Lugdunenses, non Hegesippus, non Polycrates, non Serapio, non Anonymus qui contra Montanistas scri∣psit, non Autor Martyrii S. Perpetuae, non Canones qui dicuntur A∣postolici, nè Hermas quidem. Nullus illius aevi scriptor unum primari∣um, alium secundarium, presbyterum tradidit; nullus ita ordines enu∣meravit, ut in primo presbyterum, in secundo rursus presbyterum lo∣caret; nullus quempiam tunc cùm ipse scriberet superstitem & primi ordinis officio fungentem presbyterum appellavit.

Jam verò licèt Vir doctissimus ex confusione nominum quam in se∣cundi saeculi scriptoribus observabat non concludat cum Salmasio du∣os tantùm ordines sacros in Ecclesiâ fuisse aevo Ignatiano; licèt prae∣terea Hammondo det, etiam sub Apostolis tres ordines extitisse: ta∣men cùm ipse loca Apostolica aliter explicare videatur, & argumenti multo major vis esset, si Adversarii probare possent reverâ tres ordi∣nes distinctos Ignatii aevo minimè fuisse, quos Epistolarum scriptor tam

〈◊〉〈◊〉 & perpetuò distinguit; ne sententiam Salmasii intactam relin∣quere, aut concessioni Dallaeanae nimis fidere videar, de hac re ulteriùs disserendum esse putavi. Sit igitur quarta Assertio, Eâ aetate qua S. Ignatius Epistolas scripsisse dicitur tres sacros ordines seu gradus di∣stinctos in Ecclesiâ fuisse. Hoc ab Ecclesiâ Anglicanâ semper didici, quae in Ordinalis sui Praefatione ita loquitur, Evidens est omnibus diligen∣ter legentibus S. Scripturam & 〈◊〉〈◊〉 scriptores, ab Apostolorum tem∣pore 〈◊〉〈◊〉 tres Ordines Ministrorum in Ecclesiâ Christi fuisse, Episcopos, presbyteros & diaconos. Ostendimus hujus Partis Capite primo jam tum in Ecclesiis 〈◊〉〈◊〉 Episcopos extitisse, cùm S. Ignatius ad Marty∣rium festinaret. Diximus neminem unquam Scriptorem Christianum & Catholicum dixisse 〈◊〉〈◊〉 ordines quàm tres extitisse secundo saeculo aut ullâ ejus parte, etiam illos omnes, qui Episcopi & presby∣teri nomina in Apostolorum scriptis confusa esse existimabant, aut tunc cùm ipsi Apostoli scriberent, aut saltem ante secundum saeculum tres ordines seu gradus tradidisse; quod hoc loco satìs opportuno demon∣strandum suscepi. Sunt autem hiex Veteribus, ut opinor, omnes, aut certè praecipui, S. Chrysostomus, Hieronymus, Theodoretus, Am∣brosiaster, Pelagius, Sedulius, Primasius, Theophylactus, Oecumeni∣us. Qui omnium primus inter Graecos hanc nominum confusionem nobis tradidit S. Chrysostomus, ubique ostendit etiam tunc temporis Episcopatum fuisse ordinem à presbyteratu distinctum & superiorem. Ad illa verba Philip. 1. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, haec annotat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quid hoc? Unius urbis multi erant Episcopi? Nequa∣quam: sed presbyteros ita appellavit: tunc enim adhuc nominibus com∣municabant, & Episcopus diaconus dicebatur. Agnovit igitur singula∣res Episcopos in singulis urbibus constitutos, qui nunc Episcopi, nunc presbyteri, nunc diaconi dicebantur. Talem Episcopum Timotheum fuisse asseruit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quoniam enim Episcopus erat, & dicit, Manus citò nemini impone. Rursus quae ante dixerat recolligens sententiam suam apertè enunciat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (ita haec quae in editis confusa sunt legenda esse ex prioribus patet) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quod igitur dicebam, & presbyteri antiquitus vocabantur Episcopi, & Epis∣copi presbyteri & diaconi Christi: (unde etiamnum multi Episcopi scribunt Sympresbytero, & syndiacono) postea verò peculiare vnicuique

nomen assignatum est, Episcopus, & Presbyter. Rursus Homiliâ unde∣cimâ in primam ad Timotheum Epistolam, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Disserens de E∣piscopis, eorúmque characteres describens, dicensque quaeeos tenere & à quibus abstinere oportet, presbyterorum ordine omisso, ad diaconos transi∣liit. Quare? quia. inter eos & Episcopos non multum interest. Nam & ipsi docendi munus & praefecturam Ecclesiae acceperunt: & ea quae de Episcopis dixit etiam presbyteris conveniunt; solâ enim ordinandi potestate excellunt, & hac una re videntur presbyteris superiores esse. Unde constat S. Chrysostomum existimâsse tunc cùm ad Timotheum scripsit S. Paulus, praeter diaconos & presbyteros etiam Episcopos in Ecclesiâ fuisse, per Episcopos eo loco solos primi ordinis ministros in∣tellectos, totum presbyterorum ordinem omissum esse, discrimen inter duos ordines satìs manifestum esse, quòd potestas conferendi sacros Ordines Episcopis competeret, presbyteris semper negata esset. Fal∣sissimum igitur est quod Blondellus in Apologiâ ex hoc uno loco pro suo more expiscari voluit, Chrysostomum interjacens aetate suâ inter facerdotes 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ob oculos habuisse, quos tamen ab origine pares no∣verat. Nam alia omnia 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quae suâ aetate agnoscebantur pror∣sus abstulit, sed ab ipsâ origine observavit hoc discrimen, sempérque ita S. Paulum interpretatus est, ut impositio manuum nulli nisi primi ordinis sacerdoti, sive Episcopo propriè dicto tunc competeret. In hac re Episcopos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in hac 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dixit; & satìs amplum hoc discrimen ipse judicavit. Nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, potesta∣tem ordinandi omnium supremam & quae Ecclesiam maximè continet, Homiliâ quintâ ad primam Epist. ad Timotheum pronuntiavit: pares igitur nunquam agno vit. Hoc in explicandâ S. Chrysostomi sententiâ certum est, ut in nonnullis locis ubi presbyteri nomen adhibitum est, pres∣byteros omnes excluserit, & Episcopos solos intelligendos esse docue∣rit, ut 1 Tim. 4. 14. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Non hîc de presbyte∣ris loquitur, sed de Episcopis. Neque enim presbyteri Episcopum ordi∣nabant. Et Tit. 1. 5. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Episcopos bîc intelligit, quemadmodum à nobis alibi dictum est; nempe ad Philipp. 1. 3. Homiliâ quintâ ad Timotheum. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Cùm disseruisset de Episcopis, de diaconis tum viris tum feminis, de viduis, de presbyteris, de aliis omni∣bus, ostendissétque qualium Episcopus dominus est, ubi de judicio dixerat, subjunxit. Idem Jacobum fratrem Domini Hierosolymorum Episco∣pum ab initio ordinatum putavit. Homiliâ X 1 in primam ad Corin∣thios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Postea apparuit Jacobo, ut mihi videtur, fratri suo. Ipse enim illum dicitur ordinasse & primum Hierosolymorum Episcopum fecisse. Idem S. Ignatium nostrum, Antiochenae Ecclesiae Episcopum à S. Petro ordina∣tum agnovit, & ordinationis illius praerogativ ā miris modis praedicavit.

B. Theodoretus confusionem nominum agnoscit, & latè explicat, ad Philipp. 1 1. Sed Episcopos etiam tunc temporis extitisse & presby∣teris superiores fuisse simul asserit. Docet eo loci per Episcopos intelli∣gi presbyteros debere: sed Epaphroditum quitum S. Paulo 〈◊〉〈◊〉, & per quem Epistolam misit, Philippensium Episcopum fuisse ostendit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Beatum Epaphroditum in Epi∣stolâ ipsâ Apostolum eorum appellavit. Apertè ergò docuit Episcopa∣lem dispensationem ei fuisse creditam cùm appellationem haberet 〈◊〉〈◊〉. Et rursus ad cap. 2. vers. 25, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Apostolum ipsorum vocavit, ut cui esset eorum cura concredita. Ut clarum sit sub illo ministrasse eos, qui in prooemio vocabantur Episcopi, nempe presbyteri ordinem complentes. Sententiam ejus pleniùs explica∣tam habemus ad 1 Tim. cap. 3, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Eosdemolim vocabant presbyteros & Episcopos: eos autem qui nunc vocantur Epis∣copi, Apostolos nominabant. Procedente autem tempore Apostolatûs no∣men reliquerunt iis qui verè erant Apostoli; Episcopatûs autem appel∣lationem iis quiolim appellabantur Apostoli imposuerunt. It a Philippen∣sium Apostolus erat Epaphroditus: it a Cretensium Titus, & Asianorum

Timotheus Apostoli. Ita ab Hierosolymis iis qui erant Antiochiae scripse∣runt Apostoli & presbyteri. Unde apparet ex sententiâ B. Theodoreti, tempore Apostolorum tres fuisse gradus in Ecclesiâ, Episcopos, qui tum dicebantur Apostoli, Presbyteros, qui nunc Episcopi nunc presbyteri vocabantur, & diaconos: postea vero, primi ordinis sacerdotes, nomine Apostoli illis qui verè Apostoli fuerunt reservato, propriè & distinctè Episcopos dictos esse, & reliquos secundi ordinis sacerdotes presbyteros. At Apostoli nomen primi ordinis sacerdotibus tribui desiit ante marty∣rium Ignatii. Ergo ex sententiâ Theodoreti sub Ignatio, & officio & nomine distinguebantur Episcopi & presbyteri.

Theophylactus certè non existimavit presbyteros ad Philippenses Episcopos esse dictos sed 〈◊〉〈◊〉; Episcopos autem Apostolicis temporibus eos etiam dictos putavit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod etiam ipsi populum inspectarent, sed suo modulo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut purgarent & illustrarent, seu bapti∣zarent eos quos esset necesse. Nam alia sacra officia etiam tum Episcopis reservavit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Non enim, in∣quit, presbyteri Episcopum ordinabant. Unde in Prooemio ad Titum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Inter omnes qui cum Paulo versati sunt probatis∣simus cùm esset Titus, Episcopus propterea Cretae, magnae illius insu∣lae, electus est, totque Episcoporum cùm judicium tum ordinatio ei deman∣data est. Et quidem de sententiâ Theophylacti, postquam de Chryso∣stomo diximus, dubitandum non est.

Inter Latinos primus fuisse creditur Autor Commentariorum in Epistolas S. Pauli sub nomine S. Ambrosii editorum, quòd se scripsisse sub Damaso Episcopo Romano, hoc est ante A. D. CcclXXXIV, pro∣fiteatur, qui Episcopi & presbyteri nomina tanquam synonyma in Scri∣pturâ tradiderit Hic tamen Episcopos singulares Ecclesiis praefuisse Apostolorum tempore saepius docet. Insignis planè locus, quo illa ad Philippenses, cum Episcopis & diaconibus, explicat. Hoc est, inquit, cum Paulo & Timotheo, qui utique Episcopi erant simul & significavit, & diaconos qui ministrabant ei. Ad plebem enim scribit. Nam si Episcopis scriberet, & diaconibus, ad personas eorum scriberet, & 〈◊〉〈◊〉 ipsius Episcopo scribendumerat, non 〈◊〉〈◊〉 vel tribus, sicut & ad Ti∣tum & Timotheum. Neque minùs illustris locus ille est quo verba ista, Propterea debet mulier potestatem habere supra caput etiam propter an∣gelos, 1 Cor. cap. 11. vers. 10. explanat. Potestatem velamen signifi∣cavit, Angelos Episcopos dicit, sicut docetur in Apocalypsi Joannis. Et quia utique homines sunt, quòd non corriperent plebem, arguuntur; &

quodrectum est in illis 〈◊〉〈◊〉. Mulier ergo idcirco debet velare ca∣put, quia non est imago Dei, sed 〈◊〉〈◊〉 ostendatur subjecta. Et quia praeva∣ricatio per illam inc 〈◊〉〈◊〉 est, hoc signi debet haebere, ut in Ecclesiâ pro∣pter reverentiam Episcopalem non habeat caput liberum, sed velamine tectum; nec habeat potestatem loguendi, 〈◊〉〈◊〉 Episcopus pérsonam habet Christi. Quasi ergo ante judicem sic ante Episcopum, quia vicarius Do∣mini est, propter reatûs 〈◊〉〈◊〉, subjecta debet videri. Et paulo post, Quia ab uno Patre sunt omnia, singulos Episcopos singulis Ecclesiis prae∣esse decrevit. Ac rursus, Numquid omnes Apostoli? Verum est, quia in Ecclesiâ unus est Episcopus. Idem ad 1 Tim. cap. 4, Nunc autem septem Diaconos esse oportet, & aliquantos presbyteros, ut bini sint per Ecclesias, & unus in civitate Episcopus. De Timotheo ita loquitur in Prooemio, Hunc ergo jam creatum Episcopum instruit per Epistolam quomodo deberet Ecclesiam ordinare. Pariter & de Tito, Titum Aposto∣lus consecravit Episcopum, & ideo 〈◊〉〈◊〉 eum ut sit solicitus in Ec∣closiastic â ordinatione. Ex quibus omnibus apparet Veterem hunc Au∣corem, qui ante Chrysostomum & Hieronymum de confusione nomi∣num scripsisse videtur, singulares Episcopos Apostolorum aevo in civi∣tatibus constitutos agnovisse. Pelagius, ut videtur, Autor Commenta∣riorum in Epistolas Pauli Hieronymo ascriptorum, in Epist. ad Timo∣theum cap. 3, Quaeritur cur de presbyter is nullam faciat mentionem, sed eos in Episcoporum nomine comprehenderit, 〈◊〉〈◊〉 secundus, imò penè unus est gradus, Duos igitur gradus quamvìs non magnopere distantes sub uno titulo comprehensos agnovit. Quae transcripsit Primasius, qui ad Philippenses notavit. Episcopos hîc non solùm pontifices sed & presbyte∣ros intelligimus.

Denique Hieronymus qui post Ambrosiastrum Romanorum Dia∣conorum fastum non minùs acriter castigavit, & confusioni nominum adeò inhaesit, ut idem Episcopi & Presbyteri officium & eundem or∣dinem dum SS. Petrus & Paulus viverent credidisse videatur; sine controversiâ tamen saepe docuit, tres gradus, triáque officia & nomine & potestate distincta antequam S. Ignatius ad martyrium duceretur extitisse. Haec enim ejus verba sunt Epistolâ ad Euagrium, Ut sciamus traditiones Apostolicas sumptas de Veteri Testamento, Quod Aaron & filii ejus atque Levitae in templo fuerunt, hoc sibi Episcopi, presbyteri, & diaconi vendicent in Ecclesiâ. Quomodo autem haec traditio Apo∣stolica esse potuit, quomodo ex Veteri Testamento desumpta, si non Apostolorum aevo extiterint Episcopi presbyteris superiores, quemad∣modum Aaron & officio & dignitate filiis superior fuit? Aut qua ra∣tione hanc mentem Hieronymi fuisse quispiam negaverit, qui haec eum disertè scripsisse ad Matthaei cap. 23 noverit, Quod fecerunt & Apo∣stoli

per singulas provincias presbyteros & Episcopos ordinantes. Idem in Commentario ad Titum, 〈◊〉〈◊〉 Diaboli instinctu studia in re∣ligione fierent, & diceretur in populis, Ego sum 〈◊〉〈◊〉, ego Apollo, ego autem Cephae, communi Presbyterorum consilio Ecclesiae gubernaban∣tur: postquam verò unusquisque eos quos baptizaverat suos putavit esse non Christi, in toto orbe decretum est, ut unus de presbyteris electus superponeretur caeteris, ad quem 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae cura 〈◊〉〈◊〉, & schis∣matum semina tollerentur. Et rursus, Quòd autem postea unus electus est, in schismatis remedium factum est: nè unusquisque ad se 〈◊〉〈◊〉 Christi Ecclesiam rumperet. Nam & Alexandriae à Marco Evangeli∣sta usque ad Heraclam & Dionysium Episcopos, presbyteri semper unum ex se electum in excelsiori gradu collocatum Episcopum 〈◊〉〈◊〉. Haec igitur sine omni controversiâ S. Hieronymi sententia fuit, quòd, licèt in scriptis Apostolicis, praecipuè dum viverent Petrus & Paulus, nul∣lum discrimen inter eos qui Episcopi & presbyteri dicebantur ipsi 〈◊〉〈◊〉, seris tamen Apostolorum temporibus, vel paulo ante obitum 〈◊〉〈◊〉 & Pauli, vel certe ante mortem S. Joannis, in toto orbe decre∣tum esset, ut unus superponeretur caeteris, ad quem omnis Ecclesiae cu∣ra pertineret, & qui Episcopus propriè nominaretur. Hoc ex Apostolicâ traditione profectum; hoc propter schismata tempore Apostolorum certè orta introductum docuit; hujus rei Alexandriae ab ipso S. Mar∣co luculentissimum extitisse testimonium perhibuit: quod primum sin∣gular is Episcopat ûs exemplum putavit, & ipsum quidem tum singulare. Nam ex ejus sententiâ Marcus mortuus est octavo Neronis anno, & se∣pultus Alexandriae, succedente sibi Aniano, ut refert in Catalogo. Indè viros omnes singulares qui illis temporibus Ecclesiis praefuerunt sem∣per Episcopos propriè appellat. De Romanis in Catalogo, 〈◊〉〈◊〉 quartus post Petrum 〈◊〉〈◊〉 Episcopus: siquidem secundus Linus fuit & tertius Clet us. Cujus exortem potestatem indicat, ad Esaiae cap. 53, Clemens vir Apostolicus, qui post Petrum Romanam rexit Ecclesiam scri∣bit ad Corinthios. Et lib. 〈◊〉〈◊〉 adversus Jovinlanum, Ad hos & Clemens successor Apostoli Petri, 〈◊〉〈◊〉 Paulus Apostolus meminit, scribit Epistolas. De Hierosolymitanis, ad Galatas cap. 1, Hic 〈◊〉〈◊〉 Jaco∣bus Episcopus Hierosolymorum primus fuit, cognomento Justus; vir tan∣tae sanctitatis & rumor is in populo, ut 〈◊〉〈◊〉 briam vestimenti ejus certatim 〈◊〉〈◊〉 attingere. Qui & ipse postea de templo à Judaeis praecipitatus successorem habuit Simeonem, quem & ipsum tradunt pro Domino cruci∣fixum. De Antiochenis, in Catalogo, Ignatius Anticchenae Ecclesiae tertius post Petrum 〈◊〉〈◊〉 Episcopus. De Asianis, Joannes Apostolus novissimus omnium scripsit Evangelium rogatus ab Asiae Episcopis. Et in

〈◊〉〈◊〉 Catalogo, Polycarpus Joannis Apostoli discipulus, & ab 〈◊〉〈◊〉 Smyrnae Episcopus grdinatus, totius Asiae princeps fuit. Et, Cùm Igna∣tius Smyrnam venisset, ubi Polycarpus auditor Joannis Episcopus fuit. Omnes igitur illi qui confusa Episcopi & Presbyteri nomina in Aposto∣stolicis scriptis tradiderunt, simul etiam docuerunt vel ab origine vel viventibus adhuc Petro & Paulo, vel ante secundi saecu∣li initium, superstite adhuc S. Joanne, tres fuisse ordines sacros seu gradus in Ecclesiâ. Quòd si hoc ab iis positum est, nemo dubitabit idem à reliquis agnitum fuisse, qui toties in S. Scripturâ Episcoporum mentionem fieri viderunt, nec unquam de confusione nominum cogita∣bant. Quare Walo Messalinus qui eorum sententiam secutus est, suos nunquam negâsse ait antiqua etiam tempora discrimen illud inter Epis∣copos & presóyteros agnovisse, qui sciunt remesse antiquissimam ut duo hi ordines in Ecclesiâ fuerint distincti, si excipiantur Apostolica 〈◊〉〈◊〉.

Quare cùm tres ordines sive gradus sacros tunc cùm S. Ignatius E∣pistolas scripsisse dicitur, in Christianis civitatibus, ac praesertim Asiati∣cis, extitisse summo Veterum consensu constet; cùm quamplurimi ejus∣dem saeculi non aliter quàm de tot distinctis & officio & nomine gra∣dibus loquutisint; cùm nemo unquam ejusdem aevi quenquam, qui secundi ordinis esset, Episcopum appellaverit; cùm denique pauci illi qui eos qui Episcopifuerant, post eorum mortem, & quasi antiquiores tantùm presbyteros vocaverint, quoties autem ordines enumerandi, aut de sui temporis ministris Evangelicis loquendi occasio se obtulerat, aliter loquuti sint; ratio nulla apparet cur ille, qui eo modo distinctio∣nem ordinum in Epistolis suis castè & perpetuò servavit, pro vero Ig∣natio Antiocheno illo Episcopo & Martyre non habeatur. Non est hoc, non est, supra suum saeculum, supra fratres suos venerandos se∣ipsum efferre. Neque dubito quin verissimè asserere possim, Ignatium nostrum tum Episcopi de primis, tum presbyteri vocabulum de secundis Ecclesiae cujusque sacerdotibus pro sui saeculi usu & more usurpâsse; non tantùm in sermone, sed in praeceptionibus ac institutionibus Eccle∣siasticis hunc morem atque usum observâsse. Et cùm sint quaedam ho∣minibus latae ac propositae leges, eásque sermone imprimis claro & facili & unicuique 〈◊〉〈◊〉 obvio ac familiari concipi scribique de∣ceat, nulla in iis vocabula dubia & obscura misceri, vel hujus∣modi denique quorum lectores non statim intelligant eum ipsum esse quem Autor voluit sensum, hoc maximè observavit Igna∣tius noster; nam & omnes tunc nôrunt secundi ordinis sacerdo∣tem à nemine Episcopum vocari solere, ab omnibus presbyte∣rum, primi autem ordinis sacerdotem ab omnibus Episcopum ap∣pellari. Cùm igitur Autor Epislolarum iis nominibus ad ordinum

discrimen indicandum uteretur, Lectores statim intellexerunt eum ipsum esse quem ille voluit sensum; neque eos sedulo monere ac docere quo sensu vel Episcopi vel Presbyteri vocabulum intelligi voluerit, necesse fuit. Facessat igitur hîc Dallaeus cum turbis & tumultibus quos exci∣tare conatur. Magnopere commoveri ac conturbari omnes debuisse putat, qui dictantem audierant, Presbyteri subditieste Episcopo. Fate or equidem, si mores Christianorum secundi illius saeculi ad nostrorum normam exigere liceret, quamplurimos etiam tum commoveri vo∣luisse, cùm quempiam dictantem audirent, Presbyteri 〈◊〉〈◊〉 este E∣piscopo. Nihil enim esse quod homines aliquos, quales illi sint non di∣cam, magìs commoveat, imò ad arma & fratrum internecionem ex∣citet & impellat, quàm illud effatum, experientiâ nimis certâ didi∣cimus. Cúmque ista vidimus, non potuimus non illa S. Cypriani in memoriam revocare quae ad presbyteros & diaconos fratres Epist. X. scripsit, Quod enim non 〈◊〉〈◊〉 metuere debemus de 〈◊〉〈◊〉 â Domini, quando aliqui de presbyteris, nec Evangelii nec loci sui memores, sed ne{que} futurum Domini judicium, neque nunc sibi praepositum Episcopum cogi∣tantes, quod nunquam omnino sub antecessoribus factum est, totum sibi vendicent? Scimus autem & eosdem non minùs commoveri cùm audi∣unt illud S. Pauli, Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit, aut illud S. Petri, Subditi estote Regi quasi praecellenti; non quòd ignorent quae potestates sublimiores, aut quis Rex sit, sed quòd quae sit subjectio Christiana, quae obedientia ex Evangelii legibus debita, no∣lint intelligere. Alia secundi saeculi Christianorum mens, alius animus fuit: ad subjectionem & obedientiam praestandam paratissimi fuerunt, quibus ea tribuenda esset non ignorabant. Miram igitur illis oratio∣nem substituit Dallaeus, eósque per prosopopeiam sic submurmuran∣tes repraesentat, Quos verò iste nobis (dicerent) presbyteros, & quem narrat Episcopum? Haecautem ut illi dicerent, qui quotidie cum pres∣byteris, & Episcopo suo in unum conveniebant? qui optimè nôrunt presbyteros suos eo nomine censeritunc solitos, à 〈◊〉〈◊〉 autem Epi∣scopos dici? Haecut dicerent presbyteri, qui locum suum non ignora∣bant, & unum sibi praepositum agnoscebant quem & Episcopum voca∣bant, sibi illud nomen minimè vendicantes? Blondellus ipse fatetur fuisse tunc temporis unum, quem in 〈◊〉〈◊〉 que coetu primatus continge∣bat, cui primae cathedrae 〈◊〉〈◊〉 potestatis jus reservatum est, qui collegii primum membrum & honorarium caput, qui presbyterii 〈◊〉〈◊〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & Cleri totius caput fuit, qui à Domino ipso in Asiati∣cis Ecclesiis Angelus dictus est; an hunc presbyteri qui sub illo tan∣quam sub capite vivebant, recognoscere non potuerunt, cùm eum Episcopum appellatum audirent. Certè Ambrosiaster, cujustestimonio

innititur Blondelli & Salmasii de primo presbytero sententia, nomina Episcopi & Presbyteri divisa & distincta fuisse ante annum Trajani de∣cimum testatur: Beatis verò Apostolis 〈◊〉〈◊〉, illi qui post illos ordinati sunt ut praeessent Ecclesi is, illis primis exaequari non poterant, neque miraculorum testimonium habene, sed in multis aliis inferiores illis esse videbantur: grave existimaverunt Apostolorum sibi vindicare nun∣cupationem. Diviserunt ergò nomina ipsa, & illis, id est, presbyteris presbyterii nomen reliquerunt: alii verò Episcopi sunt nuncupati, hique & ordinationis praediti potestate, ita ut plenissimè iidem cognoscerent. 〈◊〉〈◊〉 & Episcopus presbyter est, & presbyter Episcopus. An unum eundémque hominem hic sibi & subjici & praeesse vult? Qualem orati∣onem primitivorum fratrum aut presbyterorum nomine promit hic eo∣rum Tertullus! Non haec eorum temporum aut hominum sunt, sed Aêrii haeretici, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Haec sunt Aërianae haereseos effata, ante quartum saeculum in Ecclesiâ inaudita. Non aliter nos in hac 〈◊〉〈◊〉 sumus, nonalio horum vo∣cabulorum sensu imbuti, quàm fuerunt secundi saeculi fideles. Eorum aetate unum illum qui in cujusque Ecclesiae clero summus erat, Episco∣pum; caeteros proximi ab hoc gradûs Presbyteros non Episcopos dictos esse novimus, & jam antè monstravimus; satìs igitur bene eorum temporum fideles & presbyteri hoc praeceptum S. Ignatii intelligebant, nec ad cavendam offensionem monitore indigebant. Quoniam verò non tantùm illius aetatis usum, sed & Apostolorum imitationem in con∣fusione nominum urget, 〈◊〉〈◊〉 Epistolarum diversi ab Aposto∣lis sermonis hominem, imò Apostolici 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & emendato∣rem appellat, ideóque eum charissimum atque observantissimum Apo∣stolorum discipulum Ignatium esse negat; operae pretium me facturum putavi, si ostenderem porrò haec nihil ponderis Argumento addere, ne{que} quenquam, qui secundi saeculi & mores & loquendi modum noverit, vel leviter movere posse.

Observandum enim est primò, Nullum secundi, vel etiam tertii saeculi scriptorem in scriptis Apostolicis confusa esse nomina Episcopi & Presbyteri observâsse. Quod si verum sit, fateri necesse est, eos A∣postolicum sermonem imitari non potuisse in eâre quam ipsi non vide∣runt. Verum autem esse ut credam multa persuadent. Atque illud im∣primis observatu dignum, inter Graecos Patres primum S. Chrysosto∣mum, inter Latinos aut Ambrosiastrum aut Hieronymum disertè tra∣didisse, confusa esse nomina Episcopi & Presbyteri in scriptis Apostoli∣cis. Neque enim quenquam nos scimus, neque Viri docti qui à nobis dissentiunt adhuc quenquam nominârunt 〈◊〉〈◊〉 idem ante eos affirmave∣rit.

At hivergente jam ad finem quarto saeculo scripsere; & ante eos scripsit Epiphanius qui contraria omnia docuit. Cùm enim Aērius ex sermone Apostolieo docuisset, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, hoc ex Haeretici ignorantiâ profectum asserit, qui non obser∣vaverat ex antiquis historiis in aliquibus Ecclesiis ab origine fuisse pres∣byteros, nondum constitutis Episcopis, in aliquibus Episcopos, non∣dum additis presbyteris: quâ 〈◊〉〈◊〉 observatione tolli putavit pro∣miscuam illam 〈◊〉〈◊〉 usurpationem. Haec autem contra Haereticum protulit Epiphanius, ut in exponendis Apostolisfoedè deceptum, & an∣tiquorum monumentorum ignarum. Credidit itaque Epiphanius Ve∣teres Christianos aliter Apostolum intellexisse. Nondum igitur illa A∣postolica nominum confusio in Ecclesiâ agnita est, teste Epiphanio. Neque verò illius sententiae ulla vestigia extare puto apud scriptores Ecclesiasticos Epiphanio aliquanto antiquiores. Imò secundi & tertii saeculi scriptores contrarium potiùs statuisse putandi sunt.

Tradit Dallaeus Ephesi, unius urbis, plures non primi sed secundi gradûs praepositos Episcoporum nomine significari, Act. xx. 27, 28. Ve∣terés{que} ita locum interpretatos asserit: nominat Chrysostomum, Theo∣doretum, Hieronymum, alios, sed his neminem vetustiorem nominat. Nihil igitur haec ad secundi aut tertii saeculi sententiam faciunt. At Ire∣naeus non putavit eosdem viros eo loci & Episcopos fuisse dictos & pres∣byteros, & ad unius urbis Ecclesiam pertinuiffe. Sic enim ille lib. 3. cap. 14, In Mileto enim convocatis Episcopis & Presbyteris, qui erant ab Epheso & à reliquis proximis civitatibus. Convocavit S. Paulus & Episcopos & presbyteros, ex sententiâ Irenaei, & ab Epheso & ab aliis Asiae civitatibus; non igitur unius urbis, aut solos secundi ordinis prae∣positos convocavit, aut Episcopos appellavit. Hunc quidem Actorum locum quarto saeculo & sequentibus laudant, & quasi 〈◊〉〈◊〉 suae sen∣tentiae ponunt Chrysostomus, Hieronymus aliique, de unâ urbe prae∣cipuè disputantes. Irenaeus secundi saeculi scriptor, Apostolis Aposto∣licisque multo propior, nihil tale vel somniavit. Illa igitur, quam volunt, Apostolica nominum Episcopi & Presbyteri confusio Irenaeo fuit ignota.

Multum illi fidunt verbis Apostoli ad Titum, quasi eadem omnino praecepta data fuerint Episcopo & Presbytero, adeóque idem illi duo sint. At Clemens Alexandrinus aliter planè sensit, multa eáque distin∣ctè Episcopo & presbytero data praecepta in Scripturá observavit, non minùs quàm Diaconis & Viduis. Sic enim ille Paedagogi lib. 3. c. 12, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Plurima 〈◊〉〈◊〉 quae adelect as personas perti∣nent,

in sanct is libris scripta sunt; haec quidem presbyteris, alia 〈◊〉〈◊〉 Episcopis, alia 〈◊〉〈◊〉, alia viduis. Quatuor diversa electarum personarum genera enumerat: unicuique generi propria praecepta ascribit; Episcopos non minùs à presbyteris, quàm presbyteros à diaconis, aut 〈◊〉〈◊〉 a viduis distinguit. Non igitur novit Clemens illam confusionem nominum in praeceptisab Apostolo datis, quam ob∣servare sibi visus est Hieronymus, qui hanc indè conclusionem elicuit, Idem est ergo presbyter qui & Episcopus. Dicitur particulatim & di∣stinctè ab Apostolo de Episcopis, presbyteris, & diaconis, eos esse oportere viros unius uxoris. Tertullianus quitresordines agnovit uni∣cuique dictum hoc intelligit: De Ecclesiasticis ordinibus agebatur, qua∣les ordinari oporteret. Oportebat igitur omnem communis disciplinae for∣mam suâ fronte proponi; edictum quodammodo futurum universis in praesessione, De Monogamiâ cap. 12. Et rursus cap. 8, Petrum solum 〈◊〉〈◊〉 maritum per socrum; Monogamum praesumo per Ecclesiam, que super illum aedificata omnem gradum ordinis sui de Monogamiâ erat collocatura. Iterúmque cap. 11, Qualis es id matrimonium postulans, quod 〈◊〉〈◊〉 à quibus postulas non licet habere: ab Episcopo monogamo, à presbyteris & diaconis ejusdem sacramenti, à viduis quarum sectam re∣cusâsti? Pariter & Origenes observavit secundas nuptias omnibus ordinibus Ecclesiasticis particulatim esse negatas, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, secundum leges ab Apostolo de rebus Ecclesiasticis lat as; nullum ordinem in Ecclesiâ esse cui ea lex speciatim praescripta non sit; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ex iis enim qui Ecclesiae nomen dederunt, nemi∣nem qui dignitatem aliquam praemultis, quasi in symbolis, fuerit conse∣cutus, Paulus secundas nuptias expertum fuisse vult. Ut hoc particula∣tim de singulis ordinibus verum esse ostendat, pro Episcopis citat 1 Tim. 3. 2, pro diaconis versiculum 12, pro viduis 1 Tim. 5. 9, pro presbyteris denique Tit. 1. 5. At si Episcopi sub presbyteris contine∣rentur, satìs erat laudâsse Epistolam ad Titum, si presbyteri sub Epi∣scopis, contentus esse poterat loco ad Timotheum. Haec igitur ad Ti∣tum S. Pauli verba tam diligenter post reliqua laudans, suum cuique or∣dini distinctè praeceptum ab Apostolo datum fuisse innuit, magistrum suum Clementem sequens, ubi plenè de praeceptis loquitur, in Paedago∣go; & supplens, ubi minùs plenè, in Strom. 3, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & tertii saeculi 〈◊〉〈◊〉 re∣praesentans. S. Pauli ad Titum verba presbyteris assignat, illa ad Ti∣motheum Episcopo reservat, planè ut post eum Gregorius Nazianze∣nus

in oratione de laudibus S. Athanasii, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Partim, in quibus ad Timotheum scribens leges fert, eum qui in Episco∣patu praesideret efformans.

Non igitur apparet quenquam secundi aut tertii saeculi Christianum communionem nominum Episcopi & presbyteri in seriptis Apostolicis observâsse. Nam Justinus Martyr 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tan∣quam singularis & exsortis Ecclesiae rectoris, & diaconorum quidem meminit; nomen autem Episcopi vel presbyteri nullibi in iis quae su∣persunt, scriptis usurpavit. Nimis autem coactum est, quod à Blon∣dello in Apologiâ sine ullo fundamento inde asseritur, Binos tantùm Christiani cleri gradus à Justino agnosci. Non enim ibi ordines Ecclesiae enumerat, non de gubernatione populi agit; celebrationem tantùm Eucharistiae solennem explicat, & quae in illâ administrandâ Episcopi, quae diaconorum partes essent exponit. Quòd autem partes Episcopi aliquando ab ipso peragerentur, aliquando ab illo presbytero deman∣darentur, ideo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 generale vocabulum adhibuit: diaconos autem propriè enunciavit quia eorum partes ab ipsis semper perage∣bantur. Irenaeus locum palmarium aliter omnino intellexit & expo∣suit, reliqua S. Scripturae loca quae pro Adversariorum sententiâ affe∣runtur nè quidem tetigit. Clemens Alexandrinus loca de officiis Epi∣scopi & presbyteri ita secundùm nomina in scripturis distincta intelle∣xit, ut praecepta 〈◊〉〈◊〉 plurima non minùs de Episcopis & presbyteris, quàm de diaconis & viduis diversa pronunciârit. Tertullianus & Ori∣genes distinctionem nominum apud Apostolum adeò accuratè observa∣bant, ut sua omnia ad eam dirigerent. Non igitur apparet ullum intra C & multo plures annos post S. Ignatii martyrium in Apostolorum scriptis hanc nominum communionem observasse. Iniquissimum au∣tem est sermones secundi saeculi ad normam opinionis quarto demum saeculo ortae exigere.

Secundò, Nemo eorum omnium qui communia Episcopi & presbyte∣ri nomina in SS. Scripturis fuisse putabant, in eo sermonis genere A∣postolos sequutus est, aut alium quenquam sequutum esse dixit. Hîc habemus Adversarium nobis planè consentientem. Epistolarum, inquit, Scriptor dno illa nomina planè eodem sensu accipit, quo à tertii saeculi & sequentium Christianis ad haec usque tempora accepta fuisse & scimus & libenter concedimus. At qui communionem horum nominum in libris Apostolicis reperisse se putabant, ante quartum saeculum non extite∣runt: ad morem Ignatii igitur loquuti sunt; & nec ipsi imitabantur Apostolos in hoc loquendi modo; nec quenquam eorum omnium qui ante se scripserunt Apostolos eo sensu acceptos imitatum fuisse obser∣vabant,

aut neglectae 〈◊〉〈◊〉 accusabant. B. Theodoretus, qui ex∣istimavit Apostolos ipsos eos qui fecundi ordinis essent nunc presbyte∣ros nunc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 autem qui primi ordinis essent Apo∣stolos dixisse; nec ipse Apostolos imitatus est; neque quenquam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Apostolicum sermonem sequurum esse arbit ra∣tus est: sed omnes Apostoli nomen 〈◊〉〈◊〉 propriè dictis Apostolis reser∣vasse, Episcopi autem nomen primi ordinis sacerdotibus assignasse per∣hibuit. S. Chrysostomus, Theophylactus & Occumenius cos qui Episcopi erant ab Apostolis non tantùm presbyteros, sed & diaconos dictos fuisse putabant; neminem tamen existimabant hunc sermonem Apostolicum sequutum esse. Quis enim unquam primi ordinis praepo∣situm Diaconum appellavit? Hieronymus ipse neminem post Aposto∣los sermonem Apostolicum imitatum esse existimavit, sed unumquem∣que sui temporis in loquendo morem spectasse; nè Apostolos quidem ipsos aliter loquutos esse putavit. Ita enim in Commentario in Episto∣lam ad Titum loquitur, Quia 〈◊〉〈◊〉 Episcopos eo tempore quos & pres∣byteros appellabant, propterea indifferenter de Episcopis quafi de presby∣teris est locutus. Secuti sunt igitur Apostoli morem loquendi à populo Christiano usurpatum, ex sententiâ Hieronymi; ut Apostolos imitari in hac re nihil aliud sit, quàm secundùm vulgatum in Ecclesiâ morem loquendi scribere. Illi igitur maximè imitati Apostolos sunt qui secun∣dùm suae aetatis sermonem non Apostolicae scripserunt. Qui Hierony∣mianam sententiam nunc exponunt, eámque nobis objiciunt, volunt ex illius mente nullos Apostolorum tempore praeter seu supra presbyte∣ros fuisse constitutos tanquam legitimos & distincti ordinis aut gradûs Episcopos; postea igitur, cùm toto orbe decretum est ut unus de presby∣teris electus superponeretur caeteris, ad quem 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae cura pertine∣ret, postulate non possunt ut scriptores Ecclesiastici, tantâ in re ipsâ mutatione factâ, communionem nominum retinerent. Ipse Salmasius in Apparatu. Ab eo tempore quo ex uno ordine presbyterali & Episcopali duo facti sunt, nomen presbyteri dari desitum est Episcopo. Si distinctio nominum 〈◊〉〈◊〉 munerumque & proinde etiam ordinum inter presbyterum & Episcopum facta est, ut docet Salmasius, non de imitatione sermo∣nis Apostolici, sed de rei mutatione quaerendum est; quâ mutatâ, secundùm illius sententiam, imitatio Apostolorum esse non potuit.

Quinetiam tertiò observandum est. Nondum constare nomina Episcopi & presbyteri in Apostolicis scriptis, ubi de officiis Ecclesiasti∣cis agitur, synonyma esse. Certè Argumenta quae hactenus adducta sunt non id credere nos necessariò cogunt: & potiùs probabile est ta∣lem harum vocum communionem in Apostolorum scriptis minimè esse admittendam. Primò, quia si originem hujus interpretationis quaera∣mus,

primum omnium qui illam ad suam sententiam confirmandam protulit. Aërium haereticum fuisse comperiemus: cujus sententia quamprimum publicata est à S. Epiphanio statim explosa est. Secundò, Illi Catholici qui eandem postea interpretationem, sed in alium finem, amplexi sunt, sive veteres, sive modernos consideres, nunquam in eâ explicandâ consentire potuerunt. Si modi omnes excutiantur qui ad communionem duorum nominum explicandam vel excogitari vel fingi possint, vix unum aut alterum invenies quem nemo amplexus est, nul∣lum sanè in quo tres, vel duo fortasse convenerunt, si illos excipias qui omnia ab aliis ex professo transcripserunt. Quicunque communio∣nem horum duorum nominum mente concipiunt, necesse est ut aut unum ordinem tantùm in Ecclesiis Apostolorum primùm curâ, & au∣toritate fundatis, aut duos extitisse supponant. Et quidem qui hanc communionem nominum tuentur, in diversas de numero ordinum tunc temporis existentium sententias divisi sunt. Omnes agnoscunt post∣quam Novi Foederis libri exarati sunt, aliquo temporis intervallo, duos ordines seu gradus Ecclesiasticos & officio, & dignitate distinctos, sive jure sive injuriâ obtinuisse, quorum superiori Episcopi, inferiori presbyteri nomen adhaesit. Qui unum exiis tantummodo tum cùm sacri libri scriberentur extitisse putant, alterum autem postea adjectum; vel inferiorem ordinem agnoscunt, cui superior postea superimpositus, vel superiorem, cui inferior postmodum suffectus est. Hinc emergunt duo modi communionem nominum explicandi, unus ut nomina Episcopi & presbyteri unius ordinis sacerdotibus promiscuè tribue∣rentur, qui inferioris ordinis sacerdotes, sive presbyteri dicebantur, postquam superior ordo introductus & superimpositus est; quam vo∣lunt esse sententiam S. Hieronymi, me haud repugnante; alter, ut eadem nomina unius ordinis sacerdotibus promiscuè tribuerentur, qui superioris ordinis sacerdotes sive Episcopi appellabantur, postquam inferior ordo introductus, & superiori subjunctus est: quam senten∣tiam tanquam maximè probabilem defendit Hammondus noster, quo nemo accuratiùs haec tractavit. Qui duos ordines & officio & digni∣tate distinctos sub Apostolis suisse, & ab illis institutos non dubitabant, in plures de communione nominum sententias divisi sunt. Quarum prima haec fuit, utrique ordini utrumque nomen commune eâ tempe∣state fuisse, ut ad superiorem ordinem promoti nunc Episcopi nunc presbyteri appellarentur, & pariter in inferiori gradu constituti nunc presbyteri, nunc Episcopi nominarentur; quae fuit sententia Chryso∣stomi, & sequacium. Secunda autem sententia fuit, nomen Episcopi & presbyteri inferioris ordinis sacerdotibus indifferenter, & promi∣scuè attributum esse, neutrum autem primi ordinis, seu Episcopis;

quòd tunc temporis. primi ordinis sacerdotes Apostoli dicerentur: quae fuit opinio B. Theodoreti. Praeter has fingi possunt & aliae duae, superioris ordinis sacerdotes, nunc 〈◊〉〈◊〉, nunc presby∣teros, inferioris autem tantùm presbyteros appellatos esse, quam ut probabilem admittit Hammondus; vel inferioris ordinis sa∣cerdotes nunc presbyteros nunc Episcopos, superioris verò Epi∣scopos tantùm vocatos fuisse quam amplexus est nemo. Cùm tanta sit inter omnes, qui communionem horum nominum in Scri∣pturis se deprehendisse putabant, dissensio, variaeque eorum senten∣tiae, quae tot fere quot homines sunt, conciliari nullo modo possint, ma∣gìs adhuc probabile redditur, talem communionem nominum reverâ in Scripturis non reperiri.

Tertiò, Rationesipsae hujus sententiae, quas afferunt communio∣nis horum nominum assertores, aut falsae, aut incertae sunt, aut id non efficiunt quod ipsi volunt. Philipp. 1. 1. legimus, Paulus & Timotheus servi Jesu Christi omnibus sanctis in Christo Jesu, cum Episcopis & diaconis. Hunc locum de secundariis sacerdotibus non pauci neque contemnendi tum veteris tum recentis memoriae interpre∣tes accipiunt, inquit Dallaeus. Sed rationem hanc tantùm afferunt Veteres, quòd in unâ civitate unus tantùm esset Episcopus. Ita S. Chrysostomus, Hieronymus aliique. At hoc aut verum, aut certum non est. Duas enim in quibusdam Civitatibus temporibus Aposto∣lorum Ecclesias, duos Episcopos fuisse, donec Gentiles cum Judaeis in unum corpus coalescerent, probabilissimum ex ipsis scriptis A∣postolicis facit Hammondus noster. Epiphanius Haeresi LXVIII, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Nunquam enim Alexandria duos Episcopos habuit, ut aliae 〈◊〉〈◊〉. Quae observatio ad Apostolica etiam tempora extendi sine dubio debet; quòd Marcus cum solus ibi praedicaverit, unicum Episcopum successorem reliquit, in aliis autem civitatibus aliquando duo Apo∣stoli Ecclesias congregabant, & loco suo quisque. Episcopum reliquit. Quod ipse Epiphanius de Ecclesiâ Romanâ Haeresi XXVII observat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Romae enim primi fuerunt Petrus & Paulus, iidem Apo∣stoli & Episcopi. Unde dubitat an etiam cum iis alii duo Episcopi essent, qui eorum vices, cùm abessent, supplerent. Hieronymus ipse hanc solutionem praevidit, ideoque in Epistolâ ad Euagrium, cùm Philip. 1. 1. & Act. 20. 28. 〈◊〉〈◊〉, Ac nè quis, inquit, contentiosè in unâ Ecclesiâ plures Episcopos fuisse contendat, audi & aliud te∣stimonium, in quo manifestissimè comprobatur eundem esse Episcopum & presbyterum. Horum duorum locorum expositionem in Commenta∣rio

ad Titum in illâ unicâ Assertione fundaverat, quòd in unâ civita∣te plures Episcopi esse non possent; cùm autem id aut verum aut cer∣tum non esse vel ipse perspiceret, vel ab aliis admonitus esset; alium hîc locum adhibuit quo rem eandem manifestiùs probari putavit. Quinetiam si verum esset, unius civitatis unum tantummodo tunc fuisse Episcopum, non tamen indèstatim sequeretur vocem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad Episcopos propriè dictos non pertinere; non enim eos Philippensis Ecclesiae Episcopos vocat aut civitatis, sed tantùm eos tunc Philippis fuisse innuit: scribere autem ad illos potuit, quos tunc Philippis esse cognoverat, licet aliarum civitatum Episcopi essent. Theodoretus igi∣tur aliam rationem addit, quòd eò loci presbyteri nulli nominentur inter Episcopos & diaconos: cùm igitur presbyteri diaconis proximi sint, necesse est ut Episcopi pro presbyteris accipiantur. Sed nondum probari potuit ullos secundi ordinis sacerdotes seu presbyteros tunc Philippis extitisse; nulla enim eorum extat memoria. Epiphanius au∣tem ex antiquissimis Ecclesiae monumentis docet Apostolos in aliqui∣bus civitatibus Episcopos ordinâsse cum suis diaconis, nullis om∣nino presbyteris ibidem constitutis. Denique certum non est haec vel ad Episcopos, vel ad presbyteros Philippenses scripta esse; nam Apo∣stolus nunquam in Epistolis vel Episcopos, vel presbyteros, vel dia∣conos fidelibus subjunxit, nunquam ad alicujus Ecclesiae presbyteros scripsit, quod à Veteribus annotatum est. Ratio autem quam afferunt, cur hîc ad presbyteros & diaconos scriberet, incertissima est, & invali∣dissima. S. Chrysostomus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Hîc jure quis quaerat, quid demum sit, quòd cùm nunquam ad Clerum alibi scripserit, non ad Romanum, non ad Corinthiacum, non ad Ephesinum, sed communiter ad omnes sanctos, vel fideles, vel dilectos, hâc ad Clerum scribit? Haec difficultas est, quam sic tollere conatur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quòd illi collectas fecerint, & ad ipsum Epaphroditum miserint. At hoc incertum; 〈◊〉〈◊〉 potiùs contrarium certum est: cùm Apostolus saepe agnoscat, in hac re cha∣ritatem omnium ad quos scribit, neque ullam inter fratres, seu Phi∣lippesios, & eorum clerum differentiam, in necessariis ministrandis aut mittendo Epaphrodito observet. Nulla enimverò causa est satìs justa cur hîc Apostolum ad clerum scripsisse necessariò statuamus, cùm hoc ab eo nunquam aliàs factum sit; nam verba illa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non necessariò cum Sanctis qui erant Philippis conjunguntur, sed cum Paulo & 〈◊〉〈◊〉 conjungi possunt. Atque in eum modum

haec verba accipit Ambrosiaster, Scriptor satìs acutus. Qui sunt Phi∣lippis; Quibus 〈◊〉〈◊〉 significat; Cum Episcopis & diaconibus: 〈◊〉〈◊〉 est, cum Paulo & Timotheo, qui 〈◊〉〈◊〉 Episcopi erant, simul & fig∣nificavit & diaconos qui ministrabant ei. Ad 〈◊〉〈◊〉 enim scribit. Nam si Episcopis scriberet, & loci ipsius Episcopo scribendum erat, non duobus 〈◊〉〈◊〉, sicut & ad Titum & Timotheum.

Haec cùm sint Veterum fundamenta quibus communionem nomi∣num Apostolicam superstruunt, quae nullam omnino certitudinem prae se ferunt, & cùm sint expraxi & consuetudine inferioris aetatis de∣ducta, ad prima Ecclesiae tempora non pertingant; quis non videt imitationis Apostolicae in usu horum verborum necessitatem prorsus evanescere? & palmarium Argumentum tandem in nihilum apertè re∣digi, quod etiam illâ communione Apostolicâ concessâ reverâ nullâ 〈◊〉〈◊〉 pollet?

CAP. XIV. Nulla vocabula ostendunt hunc Scriptorem diu post Igna∣tium vixisse. Voces compositae Impostur am non olent. Exempla ex N. Testamento, Clemente Romano, Ci∣cerone. Poeticae non sunt. Si quae rarae sint aut novae optimè Ignatio conveniunt. Numerus vocum ab 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, exemplo Xenophontis, à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 communi omnium usu defenditur. Verborum immodestia refellitur. Conjectu∣ra de Fictore rejicitur. Usurpatio vocum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 defenditur. Phrases aliquae explicantur ac defen∣duntur.

CApite XXVII^o multa alia hune Scriptorem voca∣bula diu post Ignatium vixisse 〈◊〉〈◊〉 posse arbi∣tratur; ego verò asserendum esse non dubito in Scriptoris sermone nihil omnino contineri quod aevo Ignatiano minùs quàm Eusebiano congru∣at. Ducenti anni sunt à S. Ignatio ad scripto∣rem eum quem Vir doctissimus finxit & omnium primus formavit: nulla vox est in Epistolis, quae illo temporis intervallo nata fuisse, nullius vocis sensus qui tunc tem∣poris primùm erupisse dicatur, nulla loquendi formula quae non S. Ig∣natii aetatem ferat. Nomen 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 malè 〈◊〉〈◊〉, quod tamen no∣stri Ignatii non est; Latina non urget Hammondi responsioni acqui∣escens: Et quidem sapienter. Nam & S. Chrysostomus in unâ Epi∣stolâ 〈◊〉〈◊〉, in qua tanquam alter Ignatius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 describit, has ejusmodi voces habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quas apud elegantissimum tersissimúmque scriptorem non quaesivit Meursius. Sed movent eum nomina variè composita, & mirifica, quibus, ut ait, Epistolae ad fastidi∣um scatent. Producit itaque quamplurima, colligitque tanquam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut 〈◊〉〈◊〉 Lucianus. Ut autem Epistolas his scatere ostendat, mul∣ta Interpolatoris aut Fictoris vocabula iis quae ab Autore nostro usurpata sunt 〈◊〉〈◊〉: qualia sunt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

& postea 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Quid quòd 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 inter voces mirificè compositas numeretur, & inter nomina substantiva 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae nihil aliud habent quàm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 praefixum: cùm in Novo Testamento eadem particula vocibus aliunde etiam & priùs compositis saepissime addatur, quales sunt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 aliaeque quamplurimae? Quin & inter haec 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 attulit quasi grande vocabulum, quod ejusdem formae est cum tritissimâ voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, neque magìs grande quàm illud à S. Paulo non semel usurpatum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 His igitur expunctis nume∣rus decrescit: reliqua sanè ut variè composita sint, non sunt tamen adeò mirifica. Quis enim unquam compositiones in Graecâ linguâ mi∣ratus est, quam omnes nôrunt vocibus compositis maximè abundare? Indéque eam praecipuè linguam ob venustatem, elegantiam, & felicissi∣mam verborum copiam praedicarinemo ignorat. Ipse Cicero elegan∣tiarum optimus judex, & in omni loquendi genere facilè primus, cùm ad Atticum scriberet, qui Graecâ doctrinâ maximè delectabatur, ex eâ linguâ has voces selegit, quibus Epistolas suas exornaret, & viro ma∣ximo gratissimas 〈◊〉〈◊〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & ad Quintum Fratrem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Optimus Hammondus adduxerat ex SS. Luca, Paulo, Petro & Jo∣anne voces non minùs variè & mirificè compositas: sed respondet Dallaeus eas esse paucissimas. Certè Blondellus 27 adduxerat, Ham∣mondus 10 tantum, sed addidit &c. quòd plures ejusdem commatis in Novo Testamento cuilibet obviae essent. Quoniam verò de pauci∣tate conqueritur, hae etiam voces ad cumulum accedant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Jac. 3. 8. (quam vocem in Ignatio nostro aegrè fert Blondellus) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, utroque enim modo legitur 1 Tim. 6. 5. cùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graecis satìs notae sint, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non item. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 au∣tem antiquitus scriptum fuisse non tantùm Codex vetustissimus Alex∣andrinus, & Stephanici omnes, & Chrysostomi & Theodoreti Editio∣nes

evincunt, sed etiam expositiones ejus vocis quae nunc apud Hesy∣chium extant, & Suidam. Hesychius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, lege ex literarum serie, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Suidas, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Aliunde autem illi non habuerunt quàm ex hoc loco S. Pauli. Quid quòd Andronicum & Junium vocet 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 suos, cùm ipse tamen, ut observat Chrysostomus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non fuerit? Sihae voces variè compositae illis addantur quas Ham∣mondus, aut nos antè numeravimus, paucae non erunt; imò quàm plurimae essent, si omnes ex scriptis Apostolicis excerperentur. Mirum igitur videri non debet, si viri Apostolici aut iisdem aut similibus com∣positionibus uterentur; praesertim cùm Graecae linguae adeò essent fa∣miliares aut eaedem aut similes compositiones. Unica illa Clementis Ro∣mani Epistola, ut nunc extat, si loca ex Scripturis excerpta seponas, Epistolico Opere Ignatii multo brevior, talibus compositionibus magìs scatet. Quales sunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (quam vocem in Ignatio culpant) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 composita quamplurima, de quibus agendum postea. De multitudine vocum varie compositarum frivola planè est exceptio & Criticis nostris indigna, de qualitate multo magìs.

Objicit enim secundò Dallaeus vocabula haec mirificè composita esse poëtica, quod apertè falsum est. Veterum quidem Grammatico∣rum sententia est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & ad orationis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 voces poeticas aliquando usurpatas facere notârunt Critici vete∣res: sed tales esse Ignatianas nullâ ratione asseritur. Nè una quidem vox à Dallaeo ex Ignatio nostro adducta, apud ullum, opinor, veterem Poetam exstat: imò ex iis pleraeque ita sunt compositae ut à poesi pla∣nè abhorreant. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & similia apud quem poetam reperientur? Poetae enim in compositi∣onibus brevium syllabarum coitum evitant, adeóque breves in longas mutant. Caeterum in Novo Testamento non desunt vocabula poeticae originis. S. Petrus de cane ad 〈◊〉〈◊〉 redeunte loquens cùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ex LXX dicere potuerit, dixit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod ex versiculo aliquo paroe∣miaco hausisse videtur, ut & illud 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Idem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, dixit; quod verbum apud poetas solummodo invenire potuit Photius, Epicharmum scilicet, & Apollodorum Carystium. Quid autem ille de

S. Petro 〈◊〉〈◊〉, velim intelligant illi qui Ignatium nostrum adeò severè tractant. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Beatus 〈◊〉〈◊〉 & coryphaeus Petrus, nullum in Graecorum nominum ele∣ctione studium 〈◊〉〈◊〉, hanc vocem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 inseruit. Non enim echo aut artificium verborum, neque vocabulorum sonitum, sed animarum salutem auditoribus inserere curam habuit.

At si poetica non sint, rara tamen sunt & inusitata. Fortasse. Mul∣ta quidem vocabula ejusmodi sunt ut sub initio Christianismi non po∣tuerint non esse inusitata, quae ex religione Christianâ originem sum∣pserunt, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Talia quāplurima in Novo Testamento extant, quae cum primâ Apostolorum praedicatione nata sunt, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hoc & in sectis philosophorum semper observatum est. 〈◊〉〈◊〉 plurimis novis verbis usus est; nova enim dicebat. Apud Arianum scri∣ptorem satis castigatum voces mirè compositas invenies, quae à Stoicis exipsorum doctrinâ sunt excogitatae, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & similia. Loquitur Ignatius ut Christianus: verba habet suae religioni propria, & à Gentilibus minimè usurpata; quod illi vitio verti non debet. Demodicus apud Platonem quasi agricola loquitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ad quae verba Dionysius Halicarnassaeus Criticè observat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Non existi∣mare oportet grandi voce uti Platonem, sed Demodicus, utpote agricola, verba 〈◊〉〈◊〉 artis emittit. Imò & Novi Foederis scriptores nova etiam obiter vocabula usurpâsse à Veteribus saepe observatum est. Notat Gregorius Nyssenus S. Matthaeum, ubi ait 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, peregrinam & novambanc di∣ctionem excogit âsse. Idem de voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 observat Origenes in libro de Oratione nondum edito, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Primum igitur sciendum, quòd vocabulum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud neminem Graecorum aut sa∣pientium nominatum, neque in vulgi sermone communi usitatum est; sed videtur ab Evangelistis confictum esse. Idem de voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ve∣terum judicium fuit. Et quod objicitur 〈◊〉〈◊〉 nostro, celeberrimis viris scriptoribúsque optimis objectum fuisse legimus. Ita Marcellinus

in Vita Thucydidis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Pertotum in∣ventor est vocum novarum. De Xenophonte Suidas, v. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Galenus lib. 1. in Hippocratem de Articulis, de eodem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Glossematica autem sunt rara, inusitata & peregrina.

Queritur quòd tam multa ab uno vocabulo habeat, ut à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & ab 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm nulla compositio frequentior & tritior sit apud optimos & vulgares Graeciae scriptores. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ignatii, sed & Clementis Romani; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud nostrum, sed & apud Xenophontem legun∣tur; apud quem & haec praeterea legimus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Xenophon tamen cujus opera his vocabulis fcatent à veteribus Criticis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, purus & perspicuus judicatus est: cujus sermonem ipsae Gratiae Quintiliano finxisse videbantur; in quo & 〈◊〉〈◊〉 inaffectatam observat. Composita à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud Graecos penè infinita sunt, & in omnirerum genere maximè usi∣tata. Ignatius quae habet, fere religionem & Christianorum sanctita∣tem spectant; eáque compluria composuisse non immeritò 〈◊〉〈◊〉 debet, quòd in Gentilium sacris eae compositiones frequentissimè usur∣pabantur. In ritibus eorum superstitiosis ubique occurrunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ad eorum similitudinem voces eodem modo compositas ad veram sanctitatem ac planè internam excogitavit & usurpavit Ignatius. Quàm multa sunt quae ex unâ voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in unicâ Epistolâ arcessit Clemens Romanus! 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Plura igitur 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 aut alterum, ab optimis Scripto∣ribus & in Opere laudabili usur pata fuisse ut concederet Dallaeus ne∣cesse fuit: sed sunt illa Epistolicis multò, ut ipse judicat, modestiora. Modesta enimverò sunt illa vocabula quae alii usurpârunt, immodesta quae scriptor Epistolicus. At multa, ut ostendimus, eadem sunt: par proinde in iis modestia. Quae ab aliis ante eum scripta non videntur, certè immodesta non sunt. Nam illam immodestiam vel in compositi∣one vel in significatione consistere dicendum est. In compositione im∣modestus

dici non potest Epistolarum Autor: cùm aut eadem aut pla∣nè similis compositio in aliis 〈◊〉〈◊〉 optimis scriptoribus observetur. Significatio autem vocum, si quae fortè ab ipso putentur excogitatae, immodesta censeri non debet, si res ipsa his nominibus denotata fuerit à sacris scriptoribus tradita. Docet S. Paulus Christum in Sanctis ha∣bitare: eosdem igitur Ignatius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & eodem sensu appellavit. Tradit idem Apostolus corpora sanctorum esse templa Spiritûs Sancti: quare eosdem 〈◊〉〈◊〉 vocavit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ostendit Apostolus impios dum vivunt mortuos esse: eos ille 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominat sensu Christiano, cùm Graecieâ voce libitinarios intellexerint. Monuit S. Paulus Chri∣stianos ut viverent 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, eos qui ita vixerant Ignatius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat. Quaenam, amabo, in his vocabulis, si rem ipsam & significatio∣nem spectes, immodestia? omnino nulla. Apparet tandem ex his vo∣cabulis tantopere deturpatis poetica esse nulla, immodesta nulla, rara quidem & inusitata perpaucissima: eámque accusationem non in Auto∣rem, sed in Christianum recidere, qui cum Ignatii novus, & ut loquitur Tertullianus, 〈◊〉〈◊〉 fuit, nova vocabula peperit.

Cùm de singulis tam malè, videamus an de conjunctis meliùs dispu∣taverit. Quatuor ejus compositionis voces in unâ sententiâ observavit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, esq nauseam excituras puta∣vit, vir emunctae naris, ut videtur, quòd tot ejusdem compositionis voca∣bula simul enuncientur. At duo Apostolus simul posuit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 1 Thes. 5. 23. tria Xenophon, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Justinus Martyr Apologiâ 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et statim, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Gregorius Nazianzenus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Alibi, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Rursus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quatuor simul Simplicius in Epictetum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Clemens Romanus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Epictetus ipse apud Stobaeum quinque, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Hucusque Argumentis nihil promovit Vir doctissimus; videamus quid conjecturis possit. Ratio, inquit, curistatam avidè tamque 〈◊〉〈◊〉 consectatus sit, non est obscura. Nimirum qui magnum virum si∣mulandum finxit (si ei credamus qui Fictorem ipsum finxit) putavit aliquam Ignatianae magnitudinis speciem praebiturum sermonem ex hu∣jusmodi vel priscis, vel raris vel grandibus, vel audacibus verbis

structum. Praeclarum sanè commentum & hariolatore dignum! Quid enim? an Ignatiana magnitudo ex grandi sermone conflata, & forti∣tudo sanctissimi Martyris ex verbis audacibus composita cuipiam vi∣deri potuit? An ideo quisquam eum forti & alacri animo ad ferocissi∣marum bestiarum ora properâsse putaret, quòd Christianos aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominâsset, quòd 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 incredibili audaciâ in Epistolis scripserit? Pleraque haec quidem à Blondello not at a sunt; sed ut putre fermentum ab Ignatio amoliretur; neque enim adeo insanivit, ut ad Ignatianae magnitudinis speciem praebendam haec excogitata esse diceret. Grandia haec non esse vocabula aut audacia suprà evicimus; & frequens plero∣rumque usus apud scriptores castigatissimos idem testatur. Fictorem autem nescio quem ea adhibuisse, 〈◊〉〈◊〉 prisca putaret, & aetate suâ rara omnem stuporem superat. An haec excogitare Fictor vel fungus potuit, ut Ignatius, quem simulare voluit, unus de cascis videretur? Cùm prisca audio, mihi versantur ante oculos Ulysses & Nestor, quo∣rum aet as mille fere CC annis saeculum Ignatianum antecedebat, ut olim ille. An 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut ait Lucianus? An duodecim ta∣bulas loquitur, ut Seneca? Sordes verborum, & hians compositio, & inconditi sensus redolent antiquitatem; sed quam? non aetatem Trajani. Sed neque prisca illa Fictori videri potuerunt. Aliqua ex illis fortasse nova tunc dici potuerunt, utpote post Christianismum orta, prisca pla∣nè nulla. Accusavit haec ipsa priùs ut nova, nunc ut prisca exagitat; neque ex iis quae nova, vel quae prisca videantur ostendit. Fictor sanè ut antiqua & inusitata, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & similia Ignatio supponere non potuit, cùm scriptores post Ignatium, ante Eusebium, ea usurpaverint.

Sed & quaedam verba per se optima & omnibus passim usurpata ipse novè usurpat, & praeter aliorum morem. Ergóne Ignatius esse non po∣tuit? An soli plani & fictores vocabula novè & praeter aliorum mo∣rem usurpant? Planus igitur fuit, non Thucydides, qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non secundum aliorum morem usurpavit. Quot scriptores Graeci sunt, qui aliter voces nonnullas acceperunt quàm ab aliis acceptae sunt? Vix aliquem inter veteres etiam clarissi∣mos Autores nominabis, quem non observârunt Grammatici peculiari aliquo sensu aliqua vocabula usurpâsse. Quaenam autem, aut quot illa sunt passim usurpata, quae noster novè usurpavit? Duo tantùm, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tertium enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Fictoris est. At 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ut est vox tritissi∣ma, ita vario semper significatu apud optimos scriptores sumitur, etiam Christianos, & sacros. Unde Anonymi cujusdam Commentariolus

conflatus est, qui in Bibliothecâ Vindoboniensi, teste Lambecio, MS. extat, cum hoc Titulo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quot modis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in S. Scripturâ accipiatur. Quid, quaeso, significat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud Epiphanium Haeresi XXXI, ubi ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Certè Petavius non vidit, cùm ita vertit, Sed ad Cyprum delatus sidei naufragium, 〈◊〉〈◊〉 corporis fecisset, ibidem passus. Quid paulo post? 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Peta∣vius enim rursus omisit, Ego verò ea duntaxat proposui quae in medium proferri oportere duxi. Quid denique Haeresi LI? 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Sed cùm universos Joannis libros propriè rejiciant. Ita tandem Petavius, an rectè? Sed Ignatius noster, Naturae nomine bis abusus est, sensum ei nescio quem, inquit, abstrusum & à vulgari usu remotum affingens. Locum ex Epi∣stolâ ad Ephesios adducit, in quo nimirum extricando sudant interpre∣tes. Possem pariter ex S. Paulo locum adducere, 1 Cor. 11. 14. de quo non sudant tantùm sed & digladiantur viri doctissimi. Sed non opus est: apercissimâ enim fallaciâ hîc utitur Dallaeus: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae recitat verba nostri quidem sunt, sed in eis extri∣candis non sudant interpretes. Interpolator pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 substituit pro suo arbitrio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 unde Usserius & Junius, cùm veram le∣ctionem non vidissent, argutè nimis de Etymologiâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈◊〉〈◊〉; quae quidem Isaaco Vossio meritò minùs placebant. Quid 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 esset neutra pars dubitabat; uterque Latinus Interpres naturâ justâ reddidit; adeò omnis ex vocabulo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sudor abstersus est. Ad Trallenses eâvoce iterum utitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut loquitur Clemens Alexandrinus. Satìs apertè haec & eleganter dicta sunt; quae tamen archaica esse vult Censor & mi∣rifica, cùm sint planè vulgaria, & usitata. In antiquissimâ Barnabae Epi∣stolâ, Supra modum exhilaror beatis & praeclaris spiritibus vestris quòd sic naturalem gratiam accepistis.: & tamen statim addit, quia verè video in vobis infusum spiritum ab honesto fonte Dei. Gregorius Nazi∣anzenus Oratione 13, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Bonum omne tempore ac ratione confirmatum in naturam transit, ut & 〈◊〉〈◊〉 quae in nobis est charitas. Verbum etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cantare, non vulgari & legitimo sed poëtico sensu posuit pro celebrare. Duplicem quidem hunc sensum agnoscunt Grammatici, ut Ammonius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sed unam signifi∣cationem poeticae, alteram pedestri orationi competere nemo, opi∣nor, adhuc monuit. Et adeò tritus est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pro celebrare apud omnis

generis scriptores usus, ut exempla in re tam notâ proferre pudeat. Ver∣ba inusitata & obscura Dallaeus tam frequenter Ignatio nostro objicit, ut credas illum non aliter scripsisse Epistolas, quam olim Alexarchus Cassandri frater scripsit, cujus Epistola apud Athenaeum lib. 3. extat, quā nè Pythium quidem intellexisse Critici putabant, ut Dallaeus Ignatia∣nas Epistolas prisca Loxiae Apollinis oracula appellat. Illius Epistolae Inscriptio sic apud Athenaeum concipitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Casaubonus observat in MS. pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, putat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 significare imperatorem, regem; conjecturam firmat verbis He∣sychii, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Infelicissimè omnia. Neque enim Alexarchus imperator aut rex fuit; neque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graecè mandatum significat. Illa verba Hesychii, ut alia compluria, ex Veteri Lexico transcripta sunt, quo continebantur Nomina propria Novi Testamenti ad Hebraicas origines satìs ineptè relata. Inter illa apud Hieronymum, quae ex Actis colliguntur, Marcus, mandatum. Talia sunt, apud Hesychium, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, apud Hieronymum, Petrus, agnoscens, & rursum, Petrus, agnoscens, sive dissolvens. Apud quem etiam, Priscilla, agno∣scens, Pyrrhus, dissolvens. Unde post multa rectè 〈◊〉〈◊〉, Haec om∣nia Graeca nomina vel Latina quàm violenter secundum linguam He∣braicam interpretata sint, perspicuum esse puto Lectori. Non igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, neque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad Alexarchum, opinor, pertinet. Sed le∣gendum videtur unâ voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Data est Epistola, ut observat A∣thenaeus ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cassandrensium Magistratus, hos vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, consanguineorum magistratus, seu, praepositos, sunt enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; consanguineos autem appellat Cassan∣drenses, quòd ipse Cassandri regis frater esset, qui Cassandriam con∣didit. Inscriptio igitur haec sonat, Alexarchus consanguineorum magi∣stratibus gaudere, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 enim idem est quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quod vul∣gari linguâ Graecâ ita exprimitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

De nexûs verborum mirific â ratione latè disputat Vir doctissimus, eámque ad illam quam Scriptor assectatur pompam multum facere arbi∣tratur. Videamus autem quaenam illa sint quae adeò pompaticè loqui∣tur Ignatius noster. Evangelium dixit, Christi carnem. Quàm pom∣paticè! 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Non his verbis disertè Evangelium Christi carnem dixit, sed fugiendum monet ad Evangelium, tanquam ad carnem Christi. An Christus se furem dixit, cùm haec locu∣tus est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, venio ad te, eo modo quo fur venire so∣let? An Lunam sanguinem dixit S. Joannes, cùm illa scripsit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Luna facta est tanquam sanguis? An cùm Philippen∣ses Polycarpus jubet subjectos esse presbyteris & diaconis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

presbyterum Deum dixit, aut diaconum Christum? Nullo mo∣do. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 similitudinem aliquam denotat. Ad Evangelium fugit, ac si ad Christum incarnatum fugeret; in illo enim depingitur incarnatio, vita, passio Christi. Fidem quidem carnem Christi, & charitatem sangui∣nem Christi, appellat, non singulariter, non mirabiliter, non prodigiosè; hoc enim nihil aliud est, quàm totam religionis Christianae vim & effi∣caciam in fide & charitate collocare. Hortatur ut Episcopo obediant, quo unio eorum sit carnalis & spiritualis; id est, ut non tantùm cor∣pore in eandem Ecclesiam conveniant, sed etiam 〈◊〉〈◊〉 atque senten∣tiis unitatem colant. Monet Polycarpum 〈◊〉〈◊〉 locum 〈◊〉〈◊〉 defendat, hoc est, autoritatem quam obtinebat in Ecclesiâ tueatur, omni curâ carnali & spirituali; quod mirum nemini videri debet, quilegit ista S. Pauli, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Moneri vult mulieres Christianas, ut maritis contentae sint carne & spiritu, hoc est, ut non carnaliter tantùm, sed ne∣que animo concupiscant alios viros, ut rectè Isaacus Vossius. In eandem sententiam locutus Ignatius noster in Epistolâ ad Ephesios, sed verba truncavit Dallaeus, ut magis obscura viderentur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita locum citat, ut à dolosissimo Blondello lauda∣tum reperit. Sed integra sententia est. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Interpres. In omni castitate & temperantiâ maneatis in Jesu Christo, carnaliter & spiritu∣aliter. Quid autem aliud his verbis dixit, quàm quod S. Paulus, 2 Cor. 7. 1. Mundemus nos ab omni inquinamento carnis & spiritûs, perficien∣tes sanctificationem in timore Dei? Non igitur haec obscura sunt, sed perspicua 〈◊〉〈◊〉, neque locutionis exempla aliunde quaerenda sunt, ubi verba cum S. Paulidictione & sententiâ tam bene conveniunt. Quan∣quam quid est in his Ignatii locutionibus magis mirum aut obscurum quàm in illis verbis Tertulliani, De cultu feminarum 11. cap. 9. Nos 〈◊〉〈◊〉 circumcisio omnium, spiritalis & carnalis: nam & in spiritu & in carne saeculo circumcidimur? Non dico Dallaeum 〈◊〉〈◊〉 & Hierarchiaeodium excaecasse, quò minùs haec videret: hoc dico, prae∣conceptam de Fictore nescio quo inepto sententiam impedivisse, quo minus mentem Autoris exquireret, aut optimum ejus verbis sensum & tali viro dignum inesse animadverteret.

Sed & vincula sua spirituales margaritas dicit; hoc ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pertinet: in iis optat resurgere; hoc audacius & frigidius est. Ad quid igitur pertinent illa S. Polycarpi in ipso initio Epistolae ad Philippenses, de eadem planè re, iisdémque vinculis, ut videtur, & eximitatione S. Ig∣natii, ubi Martyras describit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Innexos 〈◊〉〈◊〉 viros sanctos decorantibus, quae sunt diademata eorum qui à Deo

& Domino nostro electi sunt? Quae imitatus est S. Chrysostomus, de S. Paulo vincto disserens. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Omni auro splendidiores ostendit illis manus, omni regio diademate. Ignatium autem imitatus est Poly∣carpus: nam diademata margaritis maximè ornari solebant. Chysosto∣mus Oratione in S. Meletium, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ut quispiam coronā auream texens, dein margaritas imponens, condensa∣tis lapidibus splendidius diadema esficit. Ad quid pertinentilla Lugdu∣nensis Ecclesiae de Martyribus suis. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Adeò ut vincula in decorum ipsis ornatum addita habuisse viderentur, in∣star sponsae fimbriis 〈◊〉〈◊〉 variegatis ornatae? Ita S. Cyprianus Ep. LXXVII. Dicatis Deo hominibus & fidem suam religiosâ virtute 〈◊〉〈◊〉 ornamenta sunt ista, non vincula: nec Christianorum pedes ad in∣famiam copulant, sed clarificant ad coronam; non temporalem, ut opi∣nor, sed spiritualem & aeternam. Optimè respondit Blondello Isaacus Vossius, spirituales 〈◊〉〈◊〉 margaritas quoniam spiritualem & vi∣tam aeternam promittunt; nam & pretiosae margaritae assimilavit re∣gnum coelorum Christus ipse. Sed falsum putat esse Blondellus, cùm vincula spiritualia dicuntur: eodem certè modo, quo falsum est, carce∣rem 〈◊〉〈◊〉 beatum: & tamen ita loquitur optimus & tersissimus Scriptor S. Cyprianus. Epist. ad Seagrium. O beat um carcerem, quem illustravit vestra praesentia! O beatum carcerem, qui homines 〈◊〉〈◊〉 mittit ad coe∣lum! Nonne carcerem ideo dixit beatum, quia sanctis beatitudinem promittit? De vinculo S. Pauli dixit S. Chrysostomus Homil. ad E∣phes. 4. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Nihil illo vinculo bea∣tius. Et falsum etiam hoc, si Blondelliano more sententias maximo∣rum virorum discutiamus. Dixit S. Paulus. In reliquo reposita est mihi corona justitiae, Chrysostomus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed hac coronâ illustrior ca ena. Nonne hoc falsum videtur? an quicquam potest esse coronâ justitiae illustrius? aut si quicquam esse possit, an catena? Idem Chrysostomus de S. Pauli vinculis, quae suâ aetate extitisse putabat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Vellem videre catenas quas metue∣bant, ad quas contremiscunt daemones, quas angeli venerantur. Sed in his vinculis optat resurgere, proh hominem audacem! proh frigidum sophistam! Imò haec Viri sunt, & passionem pro Christi nomine ma∣ximi aestimantis, & martyrii certissimum praemium firmissimè expe∣ctantis. Quid enim aliud est in vinculis resurgere, quàm coram Deo in die judicii tanquam martyrem pro Christo apparere, & coram

Angelis & hominibus passionis testimonia exhibere? Legimus Baby∣lam S. Ignatii in Episcopatu Antiochensi successorem, ut illud ejus vo∣tum sine dubio assequi posset, in mandatis dedisse ut vincula sua simul cum corpore sepelirentur. Ita Suidas ex aliquo Veteri Scriptore. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Tandem ipse Babylas cervicem ensi proten∣dit, cùm illis qui collecturi erant mandasset, ut vincula & compedes cum ipso sepelirent, Ut, inquit, haec mihi jacenti ornamento sint. Hoc autem verum esse testatur Chrysostomus Antiochenae Ecclesiae presbyter Oratione in Babylam. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cùm Beatus ille jam truci∣dandus esset, mandavit ut cum ferro corpus sepeliretur, Et rursus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ipsa certaminum symbola cum corpore consepeliri jubet. Ac denique, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈◊〉〈◊〉 cum cinere compedes jacent. Ita & Homiliâ 9 ad Ephesios. Quin & idem Chrysostomus Hom. 8. Ignatiano more in haec verba prorumpit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Utinam ego ist is vinculis fruar.

Sed vocat Ephesios lapides templi, relatos in excelsa ait per crucem Christi quasi per machinam quandam, Spiritu S. quasi fune utentes, fi∣de tanquam subvectore. Nova scilicet haec sunt & absurda. Nova for∣tasse haec visa sunt cùm ea scriberet Ignatius, cùm jam religio Christia∣na recens videretur: quomodo nunc nova dicantur, quomodo absurda non video. Sanctos esse templi Dei lapides quis non dixit post S. Pe∣trum, 1 Ep. 2. 5. Et ipsi tanquam lapides vivi superaedificamini domus spi∣ritualis? Neque hoc negat Dallaeus; sed novum & absurdum est ut hi in excelsa referantur per machinam. Certè per machinam in excelsa ferri lapides novum non est, sed locis omnibus temporibusque usita∣tum. Sed tales lapides quales Ephesii erant, hoc est, sanctos, in excelsa ferri fortasse novum & absurdum videtur. Certè Chrysostomo non videbatur, qui ad tales machinas pertinere ipsas catenas sanctorum exi∣stimavit. De catenâ S. Pauli, Hom. 8, ad Ephesios ita scribit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Haec vinctos tan∣quam per machinam 〈◊〉〈◊〉 ad coelos, & tanquam aureus 〈◊〉〈◊〉 dependens sursum trahit ad coelos ipsos. An autem crux talis machina dici non po∣test? Tertullianus ad Nationes lib. 1. c. 18. Si crucem configendi cor∣poris machinam nullus adhuc ex vobis Regulus pepigit. Nonne hoc cui∣vis obvium fuit, qui ea legerat quae Christus dixit. Ego si exaltatus fuero è terrâ, 〈◊〉〈◊〉 est, si crucis machinam ascendero, omnes traham ad

meipsum, Jo. 12. 32. Quomodo autem trahit Deus, nisi funiculis A∣dam, & vinculis charitatis? Sed quinam hi funiculi sunt? Certè De∣us per spiritum homines ad se trahit. Quid hîc igitur absurdi, quid no∣vi? Nonne melius dicitur Deum nos per Spiritum, quàm nos per Spi∣ritum Dei trahere. Et tamen Gregorius Nazianzenus non veritus est dicere, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, In Spiritu am∣bulantes, eoque cognitionem trahentes. Dona gratiae, seu Spiritus S. Spi∣ritus saepe dicuntur: illa autem inter beneficia numerari debent & simul funiculis comparari quibus efficacissimè ad Deum trahimur. De miri∣ficâ salutatione non opus est ut respondeam. Non enim constat posterio∣rem partem sententiae ad salutationem eam pertinere, cùm possit eti∣am ad sequentia referri. Si quis autem eam ad priora potiùs referre ve∣lit, nè sic quidem absurda videbitur salutatio. Non enim in nomine tan∣tùm Christi, sed & in Christo vel in Domino Apostolus salutat; Chri∣stus autem per naturam pérque ea quae in carne egit & passus est opti∣mè explicatur. Quibus addit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nam ut optimè de S. Paulo à Chrysostomo observatum est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Semper conjungit & conglutinat membra per salutationem. Neque mira videri debet in resurrectione facta salutatio, cùm vetusti∣ssimi Christiani his verbis Christus resurrexit se mutuò solerent salu∣tare.

CAP. XV. Imitatio Apostoli Ignatiana 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non est. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vox Graecis familiaris, ita ab Ignatio aliquoties usur∣pata, ut à Chrysostomo laudetur. Censura Arruntii rejicitur. In voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nulla Apostoli imitatio. Quid sit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quid 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 docetur, ut & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Phrases aliquot saepius usurpatae defendun∣tur. Ironia Apostolica ab Ignatio minimè expressa.

CApite XXVIII probare nititur Autorem Epistola∣rum impostorem fuisse ex imitatione S. Pauli, quam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat: quare autem Vir Apo∣stolicus & Martyr imitari S. Paulum, quare qui eum vitâ, & morte secutus est, sermone etiam se∣qui non potuerit, haud video. Fateor equidem Epistolarum Scriptorem S. Pauli Epistolas imita∣tum esse, Apostoli vestigiis pressè inhaesisse, quod in coelis etiam ut sibi contingeret optavit, Epistolâ ad Ephesios. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cujus fiat mihi sub vestigiis invenirï, quando Deo fruar. Quae verba Ignatii no∣stri sine cacozeliâ imitati sunt Smyrnenses in Martyrio S. 〈◊〉〈◊〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cujus fiat ad vestigia ut nos in regno jesu Christi inveniamur. Agnosco Ignatium nostrum sensum S. Pauli animúmque in succum & sanguinem convertisse, eum in numerato etiam in carcere habuisse, sermone & mente ubique expressisse: sed & hoc multo magis Viro Sancto & Mar∣tyri, qualis ipse Apostolus, quàm Fictori cuiquam aut Impostori con∣venire arbitror. De modo imitationis tota lis est, an ita Scriptor Apo∣stolum imitatus sit, ut Ignatius ille esse non possit, sed potiùs se pravae imitationis studio imposturae reum prodiderit. Ego tam bene eum Apostolicas Epistolas imitatum esse contendo, ut meritò Virum eum Apostolicum, cui Apostoli scripta tam intimè & medullitus impressa fuerunt, judicemus; tam malè, tam absurdè, ut indè appareat eum Impostorem fuisse, quod volunt Adversarii, prorsus nego. Assertionis

nostrae veritatem ostendet Commentarius quo omnia S. Ignatii ad suas origines referantur, & cum S. Pauli verbis & sententiis praecipuè confe∣rantur, si unquam illius perficiendi & edendi occasio se obtulerit. Con∣jecturas interim Dallaeanas, ut se offerunt, examinabo, earúmqut imbe∣cillitatem prodam.

Primò, Impostorem olet 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 toties ab eo usurpatum. Semelautem S. Paulus eâ voce utitur, & quidem in Epistolâ ad Philemonem, ubi de Onesimo agitur. Quare cùm Theodorus Beza scitam Perroti collegae sui conjecturam adeò commendaverit, qui Paulum hâc voce alludere ad ipsum Onesimi nomen existimavit: mirum est Ignatium nostrum non tantùm in Epistolâ ad Ephesios, ubi Onesimi eorum Episcopi mentio∣nem facit, sed etiam saepius alibi eâ voce uti. Sed vox illa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 satìs apud Graecos semper trita fuit. Apud Hesychium legitur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sopingius legendum putat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & Epistolam citat S. Pauli ad Timotheum. Sed hoc modo Veteres intelligendi non sunt. Quis enim non videt pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legendum esse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Odyss. β 33. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm explicatio Hesychii, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, apud Veterem Scholiasten eo loco extet? Ad Onesi∣mum certè, aut ad S. Pauli locum non semper respiciendum quoties de eâ voce agitur. Diu antè Euripides in Oreste, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unde Aulus Gellius lib. 14. c. 6. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquam, doctissime virorum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut nunc malè scribitur. Euripides in Hippolyto, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Unde Hesychius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Suidas v. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, citat hunc versiculum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed apud Aristophanem, unde transcripsit, legitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Thesmophoriazusis,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ipsa enim ego, ita fruar liberis meis, Odi virum illum, nisi insanio.

Unde intelligi potest Hesychii locum mutilum esse, ubi habet 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Deest enim vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum explicatione suâ.

Sic Admetus apud Euripidem alloquitur Alcestin,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Satis liberorum: horum fruitionem precor Deos mihi contingere; te enim non amplius fruimur.

Vetus sanè & vulgo trita loquendi formula, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Syne∣sius accuratissimus Veterum Atticorum imitator Epist. 44, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. It a sacrâ philosophiâ, liberisque me is insuper fruar, ut tibi non, 〈◊〉〈◊〉 amicissimus mihi esses, aliquidejusmodi 〈◊〉〈◊〉 consulturus, quod 〈◊〉〈◊〉 meis deprecor. Receptissimâ hâc loquendi formulâ usus est S. Paulus ad Philemonem, eámque quasi Christianitate donavit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ego te fruar in Domino. In qua locutione, aliud multo intelligitur quàm putatur, ut observat Hieronymus. Eâ igitur usus est Ignatius ut satìs familiari, atque insuper à S. Paulo usurpatâ. Sed quare toties usurpavit, cùm S. Paulus semel tantum? Semel utitur idem Apostolus voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Clemens Romanus in unâ Epistolâ quater: semel S. Petrus vocem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in eadem Epistolâ Cle∣mens sexies usurpavit: toties scilicet, quoties Ignatius noster 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod ab eo Dallaeus mirâ licentiâ sexcenties usurpatum dixit.

Neque verò censura Arruntii apud Senecam quicquam dignitati Scriptoris nostri derogat. Imitatus ille Salustium est, & male. Sed pri∣mò, malè ante eum scripserat Salustius ex sententiâ Senecae, ideó{que} non bene fecit Arruntius, qui illa quae à Salustio malè dicta sunt adeò studi∣osè secutus est. Verba sunt Senecae, Vides autem quid sequatur, ubi ali∣cui vitium pro exemplo est. Ita Helladius apud Photium notat Eupho∣rionis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non quidem non imitandas, ut Interpres, sed ex malā affectatione profectas; nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Dionysium primum Siciliae tyrannum imitatus est, qui multa vocabula 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, planè ridicula excogitavit. At optimè S. Paulus voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 utebatur, optimè vulgatum & Graecis familia∣rem sermonem religioni Christianae attemperavit, optimè ostendit quomodo illis qui nobis maximè chari sunt frui oporteat, nempe in Do∣mino, vel ut Ignatius noster, in Deo. Neque igitur hîc S. Paulus pro Sa∣lustio, nec Epistolarum scriptor pro Arruntio haberi debuit. Secun∣dò, si Scriptor malè S. Paulum imitatus fuisset, nullo modo sequitur 〈◊〉〈◊〉 non fuisse virum & pium, & gravem, & omnino talem qualem S. Ignatium fuisse omnes credunt. Sic enim Seneca de suo Arruntio, 〈◊〉〈◊〉 igitur & 〈◊〉〈◊〉 vitia, quae alicui impressit imitatio, non sunt indicia luxuriae, nec animi corrupti. Propria enim esse 〈◊〉〈◊〉 & ex ipso 〈◊〉〈◊〉, ex quibus tu aestimes alicujus affectus. Cavit enim solicitè nè quis malè de virtutibus aut moribus Arruntii judicaret, quem ipse appellat virum ra∣rae frugalitatis, qui verus Autor Historiae de Bello Punico fuit, ex qua se profecisse fatetur Plinius, quem ut optimum Oratorem Piso in 〈◊〉〈◊〉 petiit, quem Tacitus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Gallum, & Marcellum Aserni∣num

nominavit, quem Augustus de successore solicitus non 〈◊〉〈◊〉 Imperio judicavit: qui vir talis inter Romanos, non qualis Impostor Dallaeanus, sed potiùs qualis S. Ignatius apud nostros, habitus est. Tertiò, qui ita vel 〈◊〉〈◊〉, vel Arruntium postea imitatus sit, ne∣minem novimus: Scriptorem autem nostrum tanquam optimum etiam in hâc ipsâ re imitati sunt Viri maximi. Alexander, Episcopus Alex∣andrinus Epistolâ ad Alexandrum Constantinopolitanum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. S. Chrysostomus in Oratione Panegyrica haec Ignatii verba maximè tanquam praeclara laudat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & cùm ipse minimè fuerit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ea imitari conatus est, verbis quae paulo antè protulimus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ut aliud 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 exemplum extundat, multa comminiscitur. Di∣xerat Apostolus Timotheum suum se habere 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, unanimem. Nè hoc quidem verum est. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit S. Paulus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. An autem qui neminem se habere 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dixit, habere se Timotheum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dixisse putandus est? Sed sive habuerit S. Paulus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive non habuerit, quid hoc ad Ignatium Epistolicum? Nempe ille compositionis formâ captus, ad idem exemplum formavit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. An verò ille eam vocem formavit, quae antiquissima fuit? An ad idem exemplum formata vox, quae praepositionem loco nominis habet? An illud Pauli 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 simpliciter amulatus est, cùm vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 alterius planè significationis sit? Ut idem has duas vo∣ces significare ostendat, vult apud S. Paulum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 esse unanimem, & observat Veterem Interpretem Ignatii ita reddere 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Utrumque frustra. Neque enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apudillum, neque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud hunc unanimem significat. Vetus S. Pauli Interpres, tam unanimem, transtulit, quod aliud est, & Beza multo meliùs, pari ani∣mo affectum, qui putat alios cum Timotheo comparari, quod 〈◊〉〈◊〉 sugillat Heinsius. Sive enim Timotheo, sive sibi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 velit S. Pau∣lus, sive utrique (ut accepisse videtur Clemens Alexandrinus, Strom: lib. 4, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Similiter & de Timotheo & seipso scribens, Neminem ha∣beo, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,) virum similiter erga Philippenses affectum, & pari curâ eorum statum prosequentem intelligit, ut sequentia demon∣strant. Rectè optimus Interpres Chrysostomus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & rursus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Licèt igitur S. Paulus Psalmum 55. 14. respexisse putetur, ubi Vetus Interpres, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 reddidit, ho∣mo unanimis, quem Glossarii Autor sequutus, Apostolus tamen qui Hebraea non minùs quàm Graeca novit, eum Graeci vocabuli usum

probavit, qui Hebraeo maximè conformis fuit, sc. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 juxta pro∣portionem meam, secundum comparationem meam, juxta aestimationem mei, cui'notioni opimè respondet hîc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pari animo vel affectu praeditus. Sed si 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pro unanimi sumatur, certè apud Ignatium nostrum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ita sumi non debet. Lòquitur ille tanquam Martyr, & vitam se eorum loco positurum dicit, unde & vincula etiam adjicit. Ad Smyrnaeos, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ad Po∣lycarpum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Priori loco conformem, posteriori refrigerium malè reddidit Interpres Usserianus. Ad Ephesios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, malè iterum Interpres, Unanimis vobiscum ego. Cùm neutro genere ponatur, aliud aliquid a∣pertè sonat, ut idem nempe sit quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita ad Polycarpum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Neutro genere semper usurpat noster, masculino aliquando Interpola∣tor aut Fictor. Quid hac voce intelligatur optimè exprimitur verbis S. Joannis apud Clementem Alexandrinum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Tuam mortem libenter sustinebo, ut Dominus pro nobis mortem sustinuit: Animam meam pro te vicariam dabo. Certè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 idem est ac 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quod est Lycurgo Rhetori 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quale 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 describitur fuisse Al∣cestis uxor Admeti apud Euripidem quae viri loco mortem subiit. Quod duobus modis à Poeta exprimitur.

Nam primò ita Alcestis affatur Admetum,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ego te honore asficiens, & loco meae

Vitae te efficiens luce hac frui

Morior.

Dein Admetus ita Alcestin alloquitur,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

Tu verò dans ea quae habuisti charissima pro meâ

Vitâ, servasti me.

Utroque autem modo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apertè describitur. De Chri∣sto

ipso S. Athanasius lib. de Incarnatione Verbi. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cùm esset super omnes Verbum Dei, jure suum templum & corporale in∣strumentum sistens 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pro omnibus, explevit debitum in morte. Quod aliis verbis post dixit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro omnibus templum suum morti dans; ut & antè, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Idem rursus p. 91, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hic est omnium vita, qui ut ovis pro omnium salute 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 corpus suum in mortem tradidit. Hoc igitur est quod Christus dixit, ani∣mam se pro ovibus positurum: dedit ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ita & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hoc autem ut propriè & signanter de Christo dictum est, ita etiam suo modo de aliis ac praecipuè Martyribus usurparisolebat. Certè Origenes Tomo nono in Joannem sacrificii Christi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 considerans, in∣quit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Caeterae autem & huic cognatae victimae effusiones sanguinis generosorum Martyrum esse mihi videntur. Ubi eos comparat iis, qui inter Gentiles pro communi hominum salute se∣ipsos morti tradiderunt cùm pestilentes morbi patriam suam invasis∣sent. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et haec evenisse admittit non sine causâ Historiis (non Scripturis, ut malè Interpres) credens Cle∣mens fidelis. Locus Clementis quem respexit Origenes, hic est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut autem exempta Gentium in medium proferamus; multi reges & gubernatores, grassante pestiferâ lue oraculo moniti, morti seipsos tradiderunt, ut suo sanguine cives liberarent. Haec obiter adduxi, quod ea nec à Clementis nec ab Origenis editoribus hactenus observata esse viderim. Progreditur au∣tem Origenes. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Si enim haec à Gentibus haud frustra historiis mandata sunt, illa autem rectè de Martyribus dicta sunt, cum Apostoli fuerint mundi purgamenta & ob hanc causam dicti sint 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quid & quantum sentiendum est de Agno Dei, qui ob hanc causam sacrifica∣tus est, ut tolleret peccatum non paucorum, sed totius mundi, pro quo & passus est? Ubi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 eodem modo sumit, quo alii 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut

Hesychius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita Dio∣nysius Alexandrinus Episcopus, de gravi peste. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Multique qui alios 〈◊〉〈◊〉 curaverant, & in pristinam valetudinem restituerant, ipsi in∣terierunt, mortem illorum in seipsos trāsducentes, 〈◊〉〈◊〉 illud vulga∣re quod officiosae duntaxat comitatis hactenus visum fuerat, reipsa tunc adimplentes cùm illorum 〈◊〉〈◊〉 facti ex hac vitâ migrarent. Non quòd Christiani vulgò à Gentilibus hoc nomine vocarentur, ut Valesio placet: illud enim probri esset, cùm hoc benevolentiae seu comitatis verbum esse dicatur; non, quòd vusgò ab Alexandrinis tantùm usur∣patum sit: sed quòd vulgatum & populare proverbium fuerit, ut pa∣tet ex Suida & Michaele Apostolio. Non magis igitur unanimem se di∣xit Ignatius, cùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quàm cùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 se dixit. Aliud omnino Graecis haec vox sonat. Certè unanimes non fuerunt Memno∣nis aves, de quibus Hesychius. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illae scilicet, de quibus Ovidius Metam. lib. 13.

Tum duo diversâ populi de parte feroces Bella gerunt, rostrisque & aduncis unguibus iras Exercent, alásque adversáque pectora lassant; Inferiaeque cadunt cineri cognata sepulto Corpora.

Ita apud Lucianum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 est pecuniam pro ani∣mâ, id est, pro vitâ redimendâ dare. Mos etiam erat apud Romanos, ut aliqui pro salute Imperatoris mortise devoverent. Suetonius de Ca∣ligula. Ut verò in adversam 〈◊〉〈◊〉 incidit, pernoctantibus cunctis circa Palatium, non defuerunt qui depugnaturos se armis pro salute agri, quique capita sua titulo proposito voverunt. Hi à Graecis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicebantur. Dio lib. 59. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. P. Afranius Potitus, plebeius homo qui stul∣tâ 〈◊〉〈◊〉 inductus, non modò volens, sed etiam jurejur ando se obstrin∣xerat, vit â cessurū si 〈◊〉〈◊〉 revale sceret; & Atanius Secundus eques, qui promiser at se gladiatoriis ludis depugnaturum, ambo spe pecuniae à Caio accipiendae, quòd (ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) vitam pro ejus animâ dare voluerint,

coacti sunt promissum persolvere, nè perjurii rei essent. Ita S. Chrysosto∣mus Homiliâ 6^a ad Colossenses, opponens hominem baptismo renova∣tum primùm creato, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Formatur in 〈◊〉〈◊〉, accipit autem pro animâ spiritum. Idem contra Judaeos Oratione 5. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Una anima lucrifacta potest multorum onus peccatorum tollere, & no∣bis in illo die pro expiatione esse. Aliud igitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod ex LXX Interpretibus sumpsit S. Paulus: aliud 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod Apostolus nunquam usurpavit, à Graecis autem vulgò usurpatum est: nulla igi∣tur hîc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nè quidem imitatio. Reliqua quae ex Apostolo in ean∣dem fermè sententiam afferuntur, ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nihil, ad locutionem Ignatianam, confirmandam aliquid valent.

Capite XXIX 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 argumentum persequitur, &, si fieri possit, infeliciús. Dixerat, inquit, S. Paulus se 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, semel scilicet atque iterum. Noster pene omnes Epistolas his & similibus vocibus replevit. At hoc aperte falsum est. Neque enim his neque similibus vocibus Epistolas implevit. His vocibus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nusquam usus est Ignatius; nè se∣mel quidem ita loquitur. Simili voce, si & illa similis sit, semel tantùm 〈◊〉〈◊〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Epistolâ ad Magnesios, eámque vocem non ex S. Paulo, sed vel S. Matthaeo, vel S. Luca haurire potuit. Reliqua omnia quae ex Ignatio citat, ad alia Apostoli verba, aut alia etiam loca pertinent, aut ad Paulinae modestiae imitationem referri omnino non possunt. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 se dixit, ut Apostolus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed multo hîc Dallaeus Interpolatore sagacior, qui nihil animadvertit hinc Ignatio periculi, ideóque pro, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ista reposuit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut verba Ignatiana magìs Paulinis respondere viderentur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, semel à nostro usurpatum, & quidem in Epistolâ ad Ephesios, (nam illa ex Epistolâ ad 〈◊〉〈◊〉 & Philippenses adducta ad Fictorem spectant) Apostoli nullam imitationem continet: sed potiùs discipulos Simonis perstringit, qui dixit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Act. 8. 9. ut ante Theudas 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Act. 5. 35. Illud autem Epistolâ ad Romanos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 aliò spectat, ad gloriam nempe futuram ex martyrio, ut ex verbis adjunctis patet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Eo quidem loco apertè A∣postolum imitatur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed verba ejus tantum usurpat, alio sensu de se accipit, qui suae conditioni convenientissimus fuit. Apostolus de tempore vocationis loquitur, Christum sibi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu postremo loco post omnes Apostolos atque

etiam fratres apparuisse, se enim extra tempus legitimum obortum esse, ideóque nomine Apostoli vix dignum, quòd Ecclesiam persecutus sit. Noster non de vocatione, sed de condemnatione suâ loquitur, qua de populo Antiocheno excisus fuit, & infimus eorum factus, ab Eccle∣siâ extractus, & ad supplicium ductus, neque misericordiam aliam con∣secutus, quàm ut per martyrium Deo frui posset.

De arcanis & de pueris jam antè diximus. Sed quod illud Apostoli, Donate mihi hanc injuriam, nostro objiciat, idque tanquam affectatum, & ad orationis pompam, miror. Gregorius Nazianzenus purissimus scriptor saepius eadem formâ usus est. Oratione 25. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quòd si propterea injuriam facio, quia tyrannide pressus aequo animo fero; donate mihi hanc injuriam. Iterum Oratione 32, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Si haec gravia fuerint, praeteri∣erunt: donate mihi hanc injuriam. At noster nè hac quidem formâ usus est, aut quicquam illi simile dixit. Ironia est apud Apostolum, & quidem manifesta (ut & apud Nazianzenum) qua graviter Corinthios objurgat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit Chrysostomus. Nulla apud Ignatium beneficii commemoratio, nulla injuriae mentio, fortè nè condonationis quidem. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tum ad Trallenses, tum ad Romanos potiùs acquie scite, in meam sententiam con∣cedite, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ad Romanos praesertim, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cosentiatis mihi, nè impedimento sit is quo mi∣nùs vivam. Si 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vertamus ignoscite, nè sic quidem Paulino 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 respondet, aut illius ironiae elegantiam exprimit, aut quic∣quam cum illo ad Corinthios loco commune habet, multo minùs ora∣tionis pompam praefert.

CAP. XVI. Ignatius noster Apostolum in Inscriptionibus Epistolarum imitatur. Quae Apostolicis longiores non sunt. De In∣scriptione Epistolae ad Romanos disputatur: & de illâ ad Philadelphienses. Aliorum exempla nostro non officiunt. Conjectura de malâ imitatione ipsius Igna∣tii ab Impostore institutâ exploditur. Argumentum à repetitionibus ductum planè frivolum esse ostenditur.

CApite XXX^o Inscriptiones Epistolarum exagitat quasi Longiusculas, & in his 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 repre∣hendit. Imitari Ignatium nostrum S. Pauli In∣scriptiones, non minùs quàm reliquas Epistola∣rum particulas fateor; exemplum enim aptius aut praeclarius sibi proponere non potuit: sed perversè aut infeliciter id ab eo factum esse nego. Apostolus, inquit, semel atque iterum id fecerat, Scriptor noster in omnibus pene Epistolis. Hoc primò falsum est, Et qui∣dem ex utraque parte. Inter XIV Epistolas Paulinas eas solas fatetur esse longiusculas quae scriptae sunt ad Romanos & ad Titum. At In∣scriptio Epistolae ad Galatas quinque versiculis constans, eam quae ad Titum est potiùs superat. Neque verò multò brevior prima ad Corin∣thios: certè longior Ignatianâ, vel ad Smyrnaeos, vel ad Polycarpum, vel ad Magnesios, vel ad Trallesios; aequalis illi ad Ephesios, quae fortasse omnium apud nostrum longissima est.

Sed perversè tamen & infeliciter imitatio instituta est; quia Inscri∣ptiones omnes quas nos defendimus, unâ ad Polycarpum exceptâ, & laciniosae & impeditissimae sunt, quaedam etiam planè prodigiosae. Ain verò Inscriptiones, praeter unicam ad Polycarpum laciniosas & impe∣ditissimas esse? Certè Inscriptio ad Smyrnaeos satìs expedita est; ab ini∣tio ad finem aequaliter fluit; nullo modo hiulca aut interrupta est: sin∣gula autem optimè cohaerent. Quocirca non minùs ista, quàm ipsius comes ad Polycarpum, excipienda fuit. Idem dicendum de illâ ad Ephe∣sios,

de illâ etiam ad Trallesios: ne{que} enim contra has vel unâ excepti∣one utitur Vir doctissimus. Tres igitur tantummodo supersunt, qui∣bus quid habet quod objiciat videamus.

Totam illam ad Romanos & Graecè & Latinè transcripsit, & Graeca quidem uno tantum vocabulo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 auctiora. Prolixitatem accusat; de∣fendit S. Paulus, qui Epistolae suae ad eandem Ecclesiam Inscriptionem praefixit aequalis saltem longitudinis. Meliora scripsit Apostolus, non breviora. Coacervata, & spumofa Epitheta damnat; excusat gen∣tis Syrorum in scribendo mos, & familiaris consuetudo, quae haec S. Ig∣natio potiùs congruere ostendit. Asiaticum loquendi genus reprehen∣debant Critici 〈◊〉〈◊〉; sed nihil aliud expectabant ab iis, qui in Asiâ semper vixerunt. Cicero de Claris Oratoribus. Hinc Asiatici Oratores non contemnendi quidem nec celeritate nec copiâ, sed parum pressi & nimis redundantes. Si redundantes & tumidae videantur Inscriptiones Ignatia∣nae, nemo mirabitur qui Autorem ex Asiâ vel Syriâ profectum esse no∣vit. Alius quidem character Epistolis convenientior putari solet, sed fa∣miliaribus. Ubi ad maximas Civitates scribitur, aliquid elatius concedi∣tur. Ita Vetus Scriptor 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sub Demetrii Phalerii nomine. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cùm autem ad Civitates scribimus, & Reges, sint tales Epistolae paulo quodammodo elatiores. Cùm igitur haec Epistola ad Romanos scripta sit, & ab homine Asiatico, non mirum si Inscriptio & re∣dundans & elata sit. Recolenda etiam hîc sunt quae de numero Epitheto∣rum ante diximus: Ne{que} de his sententiam Halloixii mor or, in quo viro judicium non tantùm à nostris, sed & à suis, & à Dallaeo maxime, requi∣ritur. Rejicit ille Epitheta tanquam malè congesta, quae cùm alibi ad∣mittit, rejiciendi satis gravem causam non habuit. Quòd autem 〈◊〉〈◊〉 Inscriptioni illam Metaphrastae praetulerit Halloixius, in eâ re certè non adeò exagitandus erat, si rem ipsam, non ejus rationes, considere∣mus. Inscriptio, quam unicam ille vidit, Interpolatoris manu & mutata & aucta fuit, neque pro sincerâ haberi debuit. Illa autem, quam exhi∣bet Metaphrastes, si pro genuinâ haberetur, à nemine refelli posset. 〈◊〉〈◊〉 hîc Halloixio assensus est Usserius: neque horum sententiam Dallaei argumenta ullo modo labefactant. Primò, inquit, repugnat om∣nium librorum fides, & Graecorum & Latinorum, qui istam, quam reci∣tavimus, Inscriptionem exhibent. At omnes hi Graeci libri duo tan∣tum sunt, Nydpruccianus & Augustanus; uterque autem ab infelici Interpolatoris manu. Nam Codex Medicaeus hîc nos destituit, cui hanc Epistolam defuisse & docet & queritur doctissimus Vossius. Quid quòd nec hi duo Graeci Codices neque vulgatus Interpres La∣tinus eam exhibet quam recitavit Dallaeus? Hic enim eam hoc

loco edidit, quam Isaacus Vossius ex Versione Usserianâ confecit, & post notas in Epistolam ad Romanos edi curavit: non quòd in ullo Codice ita legeretur, sed quòd ita legendam esse ex Veteri Interprete ipse conjiceret. Haec autem Usseriani Interpretis cum Graecis codici∣bus non bene conveniunt. Nonnulla ille aliter in suo Codice legit, ut pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, (ut videtur) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ac denique, ut Dallaeo placet, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 plura in eo non vidit, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & rursus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Alia igitur est Inscriptio quam vidit Halloixius, alia quam ex Latino Interprete confecit Vossi∣us, recitavit Dallaeus. Solus igitur Interpres Usserianus relictus est, qui Inscriptioni à Dallaeo recitatae fidem faciat: quod quidem per me licet. Nihil enim in eâ invenio quòd S. Ignatio tribui non meritò pos∣sit. Ut tamen quod verum esse video dicam; parem fidem Interpres Usserianus in Epistolâ ad Romanos, ei quam in aliis obtinet mereri for∣tasse non videatur. Non enim eam ex simplici Editione genuinarum Epistolarum transtulit, sed ex illâ quae Acta S. Ignatii cum hac Epistolâ continebat; unde Titulus hic in MS^o Caiensi praefixus apparet. Mar∣tyrium Sancti Ignatii Episcopi Antiochiae sive Epistola XII. Ipsa autem Acta interpolata sunt, & eo quidem loco, ubi Epistola haec inseritur; ut à perspicacissimo Armachano observatum est. Atque haec de Codi∣cibus Graecis & Latinis. Secundò, si haec reputemus, nescio quomodo Inscriptioni Metaphrastae omnem locum denegabimus. Ipse professus est se Epistolam hanc ad Romanos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ad verbum, transcripsisse, & scriptis suis inseruisse. An hoc mendacium esse dicemus, praesertim cùm contrarium verum esse nullo modo probare possimus? Demus Symeonem illum multa falsa scripsisse; at eadem ab aliis eum accepisse omnino credendum. Scimus multa quae scripsit, ab historiae fide 〈◊〉〈◊〉, ab aliis antè tradita, & vel ore omnium decantata, vel scriptis etiam mandata fuisse, ut iis nihil ille nisi methodum & ornatum contulerit. Habuit igitur ille Epistolam ad Romanos in Actis Ignatii descriptam, Acta interpolavit, omnia quae de Martyre aut legerat aut audiverat in luculentum ordinem redegit, Epistolam, ut invenerat, totidem verbis transcripsit. Ita tandem res huc redit, ut meritò quaerere possimus an illa Inscriptio, quam in Actis Ignatii invenit interpres Usserianus, an illa, quam in ejusdem Actis reperit Simeon Metaphrastes. Judicent eruditi; mihi interim neutra nostro indigna videtur. Haec igitur erit legitima Inscriptio, si Metaphrastae Codicem sequamur, & ex comparatione cum reliquis, unam aut alteram manifestam interpo∣lationem

tollamus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ignatius, qui & Theophorus, misericordiam consecutae in majestate Patris Altissimi, & Jesu Christi Solius ejus Filii, Ecclesiae dilectae, & illuminatae voluntate volentis omnia quae sunt secundum dilectionem Jesu Christi Dei nostri, quae & praesidet in loco regionis Romanorum, (quam etiam sa∣luto in nomine Jesu Christi, secundùm carnem & spiritum unitam omni mandato ejus, plenam gratiae Dei,) in. Christo Jesu Deo gaudere.

At Epistolae ad Philadelphienses Inscriptio, inquit, etiam quàm haec longior est; quod cuivis vel utramque simul inspicienti primâ facie fal∣sum deprehenditur, nisi Interpolatoris Inscriptio cum genuinâ confe∣ratur. Aliqua ex eâ libat, ut & ex alterâ ad Smyrnaeos (nam illa ad Tar∣senses & Heronem ad nos non pertinent) ut illi videtur, putida, ut mi∣hi, praeclara & Apostolica: judicent eruditi. In 〈◊〉〈◊〉 Inscriptionibus quaedam, inquit, hiulca sunt; unam tantùm ad Magnesios nominat: quae cùm satìs brevis & à pompâ maximè aliena, & ab omnibus vitiis quibus alias onerat libera sit, tanquam hiulca condemnatur. Quod ta∣men mirum est Interpolatorem non perspexisse, quem Fictoris sui errata & praecipuè elocutionis mala semper corrigentem introducit Dallaeus. Neque mirum est; cùm similis enallage in constructione a∣pud optimos scriptores saepe observetur. Cùm post vocem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ecclesia sequatur, quamvis alio casu, dubitare nemo potuit quin ad earn referenda esset. Si dixisset 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 idem dixis∣set, quod fere omnes ante eum dixerant. Nunc cùm intercesserat no∣men Christi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 breviter dixit, quod idem est.

At nemo ex omni Christianismi post Apostolos memoriâ reperitur qui∣hujusmodi Inscriptiones, qualesistius sunt, suis Epistolis 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉. Quid autem si nemo post Apostolos id fecerit? Nonne satis est, quòd Apostolus ipse idem fecerit? Habuit S. Paulum S. Ignatius quem fequeretur, meliorem sequi non potuit. Quod in corpore Epistolarum semper facit, cur non & in Inscriptionibus faceret? Cur Ecclesias 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut ipse profitetur ad Trallesios, non salutaret? Vnica tantum Epistola praeter Apostolicas ad singularem aliquam Eccle∣siam tum, scripta reperitur, Clementis scilicet ad Corinthios. An coges Ignatium Clementem imitari, S. Paulum deserere? An Clementem 〈◊〉〈◊〉, quàm S. Paulum itineris comitem habuisse putandus est? aut si neutrum habuerit in scriptis, nonne hunc potiùs quàm illum. intimum

& in animi recessu habuit? Quid quod Clemens ipse non suo nomi∣ne scripsit ad Corinthios, sed Ecclesia Romana 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad Ecclesiam Corinthiacam, eámque pessimâ Schismatis peste 〈◊〉〈◊〉 An expectaret quisquam ut Ecclesia Romana tot encomiis ab Apo∣stolo nuper ornata, summorum Apostolorum martyrio modò coro∣nata, Corinthios 〈◊〉〈◊〉 objurgatura, Inscriptionem Corinthio∣rum laudibus plenam adhiberet? Alia omnia Ignatio conveniebant. Florentissimas Ecclesias salutat ipse unicus: vinculis innexus, ad be∣stias damnatus, quotidianâ Ecclesiarum ministratione sustentatus, 〈◊〉〈◊〉 multis nominibus devinctus, quid minùs scribere potuit quàm quod exemplo S. Pauli scripsit? Polycarpi, Smyrnensium, Lug∣dunensium, Cypriani etiam & Firmiliani Inscriptiones frustra ad∣ducuntur, quos imitari Ignatius non potuit, utpote quorum Episto∣las seriùs 〈◊〉〈◊〉 nunquam viderit. At illi, inquies, Ignatium imitari potuissent: potuerunt quidem, & sieadem occasio se obtulisset, sub iisdem circumstantiis fortè idem fecissent. At S. Polycarpus, neque solus, ut Ignatius, neque eâ conditione positus, neque adeò Philip∣pensibus obstrictus, sed cum Presbyteris & quasi Ecclesiae suae nomine, ad Philippenses fere eodem modo quo Clemens ad Corinthios scripsit, ideó{que} eum potiùs imitatus est. Smyrnensium etiam & Lugdunensium Epistolae ab Ecclesiis missae sunt, & illa quidem ad Ecclesiam Philomeli∣ensium non adeò praeclaram, sed & praeterea ad omnes Catholicos, haec ad fratres in 〈◊〉〈◊〉 & Phrygiâ ubique constitutos, quibus talia enco∣mia non conveniebant, praesertim in Epistolis quae nihil aliud quàm narrationes quasdam de suis rebus continebant. S. Cypriani & Fir∣miliani Epistolae ad personas singulares plerumque aut de negotio aliquo peculiari, scriptae sunt: & Ignatii ipsius Inscriptio ad unicum Polycarpum satis brevis est atque concisa. 〈◊〉〈◊〉 posterioris aevi Epistolae similes Ignatianis Inscriptiones habere nullo modo debue∣runt. Smyrnaeos ille laudat ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae charismata tunc temporis plurima mani∣festè in 〈◊〉〈◊〉 apparebant, paulatim verò defecerunt. Certè multo verisimilius ut S. Ignatius Vir Apostolicus reverâ S. Pau∣lum in Inscriptionibus imitaretur, quàm ut Impostor, circa finem tertii aut initium quarti saeculi, hominem contra communem totius Ecclesiae consuetudinem ab Apostolorum tempore scribentem fingeret.

Sub titulo hujus Argumenti ab Inscriptionibus petiti, de scriptis & dictis S. Ignatii dissertationem mirè introducit; sed Fictorem suum ostendere, opinor, voluit, non tantùm S. Pauli sed & Ignatii malum imitatorem, sive simiam fuisse. Primò conjecturam promit, quae an vera sit, nè ipse, inquit, perspicere potuit. Si aliqua Ignatius 〈◊〉〈◊〉,

ejus characterem ad vivum exprimere 〈◊〉〈◊〉. Sed 〈◊〉〈◊〉 an 〈◊〉〈◊〉 sit, explorare ac perspicere non possumus. Quasi verò dubitare nunc opor∣teat, an aliqua scripserit Ignatius, de qua re neminem unquam dubi∣tâsse ante hoc infelix saeculum novimus, de cujus scriptis complu∣res omni saeculo locutos esse ab ipsc quo scripsit anno scimus. Sed aliqua fortasse alia voluit, cùm 〈◊〉〈◊〉 non admittat. At quis unquam feret Fictorem cui obstetricatus esse dicitur Eusebius ea Ignatii scripta vidisse, quae Eusebius ipse non vidit, quae nemo ante nemo post eum oculis usurpavit? Quorsum igitur haec scribit? scilicet ut ostendat aliqua Ignatii 〈◊〉〈◊〉 nos, quae turpem Imposto∣ris imitationem produnt: 〈◊〉〈◊〉 dicta ea vult à S. Martyre, nunquam autem scripta. O praeclarum commentum! Legimus apud Orige∣nem, dixisse Ignatium, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. An unquam Ig∣natius alibi ea verba dixit, quàm in Epistolâ? Annon Origenes, quem Epistolas hasce vidisse pro certo evicimus, ex illâ ad Roma∣nos haec transcripsisse putandus est, cùm hanc sententiam alteri scriptae adjungat? Apud eundem Originem iterum legimus, Elegan∣ter in cujusdam Martyris Epistolâ scriptum reperi (Ignatium dico Episcopum Antiochiae post 〈◊〉〈◊〉 secundum) qui in persecutione pu∣gnavit ad bestias; Principem saeculi hujus latuit virginitas Mariae. Nonne haec sententia scripta dicitur, & quidem in Epistolâ, atque etiam Martyris? Nonne martyr ille disertè Ignatius vocatur, etiam Episcopus Antiochiae, nonne idem qui pugnavit ad bestias. Nonne 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sententia, tot Patribus decantata ex Epistolâ Ignatii nostri ab Origene, & ab illo etiam qui S. Basilio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appel∣latur, descripta est, diu antequam à Dallaeo Impostor natus esse fingitur?

Fateor equidem Hieronymum scripsisse, Ignatium verba quae a∣pud Irenaeum extant, 〈◊〉〈◊〉 locutum fuisse, cùm 〈◊〉〈◊〉 audiret leones; sed hoc ab illo dictum sine ullâ autoritate etiam ut fateantur adver∣sarii necesse est. Omnia quae de Ignatio habet in Catalogo ex Euse∣bii Historiâ sumpsit: ex illâ transcripsit Hieronymus sententiam hanc ab Irenaeo laudatam; nihil tale Eusebius, nihil Irenaeus, apud quem Martyr 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm jam damnatus esset ad be∣stias ea verba locutus esse dicitur; de suo verba caetera addidit Hie∣ronymus incautè, ut pleraque alia ex Eusebio in illo Catalogo mi∣nùs rectè transcribuntur. Ignatius enim non Romae, sed Antiochiae damnatus est ad bestias, & post illam condemnationem cùm Smyr∣nae ea verba scripserit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 scripsit. Certissimum est Hieronymum Epistolarum Ignatii meminisse, & illius praecipuè Epistolae quam ad Romanos scripsit, in quâ nunc haec ipsissima le∣guntur

verba, & ante ejus aetatem legebantur. Nam quod de prae∣senti 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 molor argutatur, nullam vim obtinet. Sive enim di∣xit, sive scripsit, non cum jam laniaretur id factum est, sed cùm ad∣huc laniandus esset. Et omnibus in more positum est de re certè futurâ praesenti tempore uti. Nec haec objectio Hieronymum tangit, qui non molor, sed molar transtulit; unde Sophronius ita 〈◊〉〈◊〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & opto ut dentibus bestiarum molar. At illud, Vtinam fruar bestiis mihi paratis, inquit, ex Chrysostomo certi sumus Romae Ignatium ad Romanos praesentes dixisse; cùm Chrysostomus minimè narret eum aut ad Romanos praesentes aut Romae ea verba protulisse. Affirmat Ignatium lu∣bente animo bestias vidisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Vnde hoc apparet? inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ab illis verbis quae cùm moriturus esset locutus est. At erat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ab eo tempore quo ad mortem condemnatus est: neque enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 rem praesentem, aut statim futuram significat. Hoc rursus probat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cùm enim audivisset hoc eum supplicii genus manere, Utinam ego istis bestiis fruar, inquiebat. Audiverat autem S. Ignatius diu antequam Romam perveniret, hoc sibi mortis genus paratum fuisse, ad quod Antiochiae condemnatus fuerat. Et 〈◊〉〈◊〉 ad sententiam ab Imperatore latam respexisse Chrysostomum pa∣ret, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Propterea, Bestiis fruar, di∣cebat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et multo his mansuetiora bestiarum ora putavit esse, quàm linguam Tyranni. Praeterea S. Chrysostomus satìs clarè ostendit hoc dictum se ex Epistolâ Ignatii ad Romanos sumpsisse ex verbis sequentibus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Qui enim sic amant, quicquid ab 〈◊〉〈◊〉 pati∣untur cum voluptate accipiunt. Alludit enim manifestè ad praeclara illa Ignatii verba & ab omnibus decantata, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Amor meus crucifixus est, quae in eadem Epistolâ continentur. Le∣vissima igitur conjectura est, Impostorem, quòd haecab Ignatio dicta non scripta audivisset, ideo suis Epistolis inseruisse, cùm Origenes non tantùm dicti meminerit, sed & Epistolae, Hieronymus Epistolam diser∣tè nominaverit, Chrysostomus apertè innuerit.

Capite XXXI ultimum Argumentum & vi & ordine adducit, Igna∣tium scilicet decere non videtur quod toties eadem repetit. At quidni Ignatium deceat, quod alii in omni genere scriptores se decere putâ∣runt? 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit Lucianus. S. Athanasius de Incar∣natione

Verbi Dei, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ne mireris, si saepius eadem de iisdem dicimus. Xenophon plures sententias habet in Historiâ quas repetit in vitâ Agesilai. Pluri∣ma apud Gregorium Nazianzenum in unâ Oratione habentur, quaein aliâ mox repetuntur. Sed hoc non decet Ignatium aet at is jam provectae; quasi senes repetitionibus minùs dediti sint, quàm juvenes. Non decet hominem apud Apostolos educatum; quasi non deceat 〈◊〉〈◊〉, quod decuit Apostolum. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Eadem vobis scribere, me quidem non piget, vobis 〈◊〉〈◊〉 tutum est, inquit S. Paulus Philipp. 3. 1.

Quid vero, an hoc est eadem repetere, idem vocabulum aliquoties usurpare? Dixit S. Paulus loco jam laudato, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Non tamen hoc est, quod antè dixit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ubique apud hunc occurrunt. Apud hunc autem ubique? Scripsit unus idémque se∣ptem Epistolas, ut arbitror; ut tu existimas, sex tantùm Impostor tu∣us. Lego harum quatuor, vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in earum nullâ occurrit: an igitur ubique? Lego iterum quatuor, nec occurrit vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 neque illa igitur ubique. Cur veritati tam apertè contradicis? Objicit & haec, se minorem esse aliis, indignum esse, non esse aliquid, non ut Apo∣stolum praecipere: quibus suos Smyrnaeos, Magnesianos, Trallianos, Ro∣manos, Ephesios, Tarsenses, Philadelphienses, Antiochenos, & Philip∣penses 〈◊〉〈◊〉. Proh miseros homines, ad quos Ignatius 〈◊〉〈◊〉! Imò verò illi satìs felices; nos potiùs Dallaeus obtundit, qui saepius haec no∣bis inculcat, quàm suis Ignatius; quique optimè novit eundem Scri∣ptorem qui Smyrnaeos allocutus est, Tarsenses, Antiochenos, & Phi∣lippenses non obtudisse, nè allocutum quidem per Epistolam esse. Se minorem esse aliis semel tantùm dixit, nempe ad Magnesios; illos igi∣tur eâ locutione minimè obtudit, nedum reliquos: se non esse aliquem, semel tantùm, scilicet ad Ephesios; non ut Apostolum praecipere, bis tantùm, & quidem ad diversos; saepius se indignum vocavit, quae vox ita posteris placuit, ut omnibus piis Episcopis quasi adhaereret. Adeò rara non sunt quae semel dicit, ut ex his quatuor quae toties inculcari vult, duo semel tantùm dixerit. Si haec Apostolicum virum feriant, quid de S. Paulo dicemus? Vocabulum illi placuit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod qui ante eum usurpaverit, neminem scimus. Hoc autem, quòd propo∣sito suo optimè convenire putaret, non semel usus est, & quidem ad eosdem, 2 Cor. 11. 8. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Rursus c. 12. 13. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & versiculo proximo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Si haec scripsisset Ignatius, quas turbas excitâsset Dallaeus! Nactus est ver∣bum rarum & insolitum, quod ad orationis pompam & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 faceret.

Hoc sibi salsè & bellè visus est dixisse. Non igitur sibi temperare potuit, quin iisdem occineret, eosque confertâ repetitione obtunderet, & ipsâ torpedine potentiùs obstupefaceret. Nec tamen veritus est Gregorius Nazianzenus idem vocabulum post S. Paulum etiam repetitum dare Oratione 28. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Enumerat phrases quasdam aut similitudines, quae in duabus autfortè tribus Epistolis inveniuntur, & haec toties usurpare 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 esse putat. Eâdem igitur loquendi formulâ, aut eâdem metaphorâ in ali∣quâ Epistolâ uti, quâ in aliâ usus fueris, est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Severus nimis Criticus est Dallaeus. Quid sit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non omnes consentiunt: quamcun{que} acceptionem sequaris Ignatium nostrum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nun∣quam efficies. Delectatus videtur S. Paulus metaphorâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ductâ in explicandâ doctrinâ Christianâ; scribens itaque ad Romanos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dixit, dein 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, mox etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 rursus scribens ad 〈◊〉〈◊〉, iterum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ad Ephesios, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quam adeò particulatim persequitur, ut Sarravium pene obtuderit. Sic enim scripsit ad Salmasium de Militiâ multa meditantem, Divinae Militiae semper studere oportet. Quod dum facio quando vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quam explicat Apostolus Epist. ad Ephesios, pluri∣ma occurrunt armaturae genera, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 me non posse indui, cùm ea non satìs intelligam. 〈◊〉〈◊〉 fidei, quia quidesset dixit, facilè ca∣pio. Sed reliqua, nempe 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Item 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 habeant cum virtutibus Christiani militis, paratus sum discere, si tibi li∣beat me docere. At idem ad eosdem Magnesianos, quasi non satìs intel∣lexissent, bis dixit. Neque mirum: cùm ipse Cicero, Epistolâ ad Ma∣rium, cùm semel bellè dixisset, Veni domum, si esset aliqua forma rei∣pub. tanquam in patriâ ut essem: si nulla, tanquam in exilio; non sibi temperaverit quin paulo post diceret, Nunc autem si haec civitas est, ci∣vem esse me; si non, exulem esse. Nunquam repetitiones frequentiores sunt quàm in Epistolis, si non iisdem, certè in diversis. Et quidem ipsi Ciceroni Oratorum maximo olimobjiciebant eadem omnia obtrecta∣tores, quae nunc Ignatio nostro objicit Dallaeus. Ita enim Quintilia∣nus, Ciceronem suorum temporum homines incessere audebant ut tumidio∣rem, & Asiaticum, & redundantem, & in repetitionibus nimium.

Inter omnes eas sententias quas enumerat bis vel ter in Epistolis 〈◊〉〈◊〉

unam observat absurdam & absonam, ab Interpolatore 〈◊〉〈◊〉, qui eam ferre non potuit, ideóque quoties in eam incidit, vel ex∣punxit, vel mutavit. An omnia absurda & absona sunt quae mutavit Interpolator? Infelicissimi igitur mortalium S. Athanasius, S. Theo∣doretus aliique Veteres, qui tot loca ex Ignatio ad sua scripta exornan∣da & 〈◊〉〈◊〉 dogmata confirmanda produxerunt, quorum pleraque, ut absurda scilicet & absona mutavit, obscuravit, aut obliteravit Inter∣polator, prudentior multo atque sagacior. Ille omnia pro libitu 〈◊〉〈◊〉, ut antè ostendimus, maxima minima licenter immutavit: illius quisquilias & errata tanquam oracula Dallaeus exosculatur. Ignatius non ea dixit, quae nemo locutus est, cùm Episcopo aut Diaconis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Presbyterio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 adhibuit: sed S. Paulum imitatus est, qui eo∣dem modo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 usurpavit, Rom. 13. 2. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nam si ille qui magistratui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Dei 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tum ille etiam qui Episcopo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Dei 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, secundum sententiam S. Ignatii, hoc est, Episcopo subjicitur qui mandato Dei constitutus est.

Denique observat Nostrum plurimis de unitate conservandâ, de obedientiâ Evangelicis praestandâ, de Haereticis & Schismaticis fugi∣endis disserere eademque in omnibus fere Epistolis inculcare. Quod quidem verum est. Nam ut rectè S. Athanasius lib. de Incarnatione Verbi. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Melius enim est tautologiae crimen sustinere, quàm a∣liquid 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quae scribi debuerant. Pullulantibus autem haeresibus, & post omnium Apostolorum mortem liberè & apertè erumpentibus, Schismate etiam latè per Ecclesias grassante, quid San∣ctissimus Martyr opportunius Ecclesias moneret, quàm ut ab hac peste potissimùm caverent? Quod autem aptius remedium ad vitandas hae∣reses & extirpanda Schismata adhibere potuit quàm ut Pastoribus, quos ipse novit in rectâ fide stare, unanimiter adhaererent? Ego certè nihil aliud indè colligendum existimo, quàm ista in Ecclesiâ maximè esse sugienda, hoc ad eum finem esse summè necessarium: quod omnes ab initio Christianae religionis professi sunt. Vel si conje∣cturis & quidem justissimis indulgere liceat, ex hac frequenti ad∣monitione de obedientiâ Episcopis, presbyteris, & diaconis simul praestandâ ego optimo jure colligendum reor, non haec scripta fuisse sub initio quarti saeculi, aut tertii fine, sed potiùs sub initio secundi. Nemo enim tam seris Ecclesiae temporibus tot elogiis or∣nâsset Diaconorum officium, quod tunc temporis ubique, exceptâ 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiâ urbis Romanae, adeò eviluerat; nemo presbyteri∣um

tot laudibus cumulâsset, tantâ autoritate armasset, cujus potestas eâ tempestate, etiam Alexandriae, ubi maximè floruerat, tantopere im∣minuta est. Vidit hoc Salmasius, & ob eam rationem scriptum hoc, cujuscunque sit, secundo saeculo asserendum judicavit. Et si quid ego in hac re intelligo, quicunque presbyterali dignitati autoritatique maximè student, non habent suae existimationis firmius aut solidius fundamentum quàm Epistolas S. Ignatii nostri: neque enim in ullo verè antiquo scriptore extra has Epistolas tot ac tanta presbyte∣ratûs praeconia invenient, neque illius ordinis honorem sine Episcopa∣tûs praerogativâ ullibi constitutum reperient.

FINIS.