Vindiciae epistolarum S. Ignatii autore Joanne Pearson ... ; accesserunt Isaaci Vossii Epistolae duae adversus David Blondellum.

CAP. VII. Quarta Assertio proponitur, Probari certò non posse ipsos Valentini errores Ignatio fuisse penitus incognitos. Fieri potuisse ut Ignatius cognosceret probatur ex aetate Valentini cum illâ S. Polycarpi comparatâ Valentinum post Anicetum vixisse negatur. Lo∣cus Tertulliani excutitur. Blondelli argumento respondetur. Antiquitas Valentinianae haereseos ex Veterum monumentis eruitur. De aetate Basilidis cum Dallaeo disputatur. Eum haeresin suam docuisse ante Hadriani imperium ostenditur. Testimoniis à Dallaeo adductis fusè respondetur.

SI quis tamen nec his acquiescat, & Valentinum ipsum ab autore Epistolae petitum velit, nè sic qui∣dem res secundùm sententiam Adversariorum erit confecta: adhuc enim restat quarta Assertio, sci∣licet, Probari certò non posse, ipsius Valentini er∣rores Ignatio Martyri fuisse penitus incognitor. Haeresis Valentini à Veteribus satìs exposita est; vita ejus & historia magìs incerta. Ex iis profectò Veterum monumentis quae supersunt certò colligi non potest, tam se∣rò Valentinum vixisse, aut in eam haeresin prolapsum esse, ut ejus do∣ctrina S. Ignatio innotescere nullo modo potuerit. Quòd si Valentini ipsius delirium a S. Martyre ante mortem nullo modo cognosci potuisse probari non possit, perit argumentum à violatione temporis ductum, cujus vim in eo tantùm collocant quòd putent se firmiter demonstrare posse Valentinum diu post S. Martyris mortem suae haereseos funda∣menta jecisse.

Ego autem Ignatium Valentini sententiam cognoscere potuisse sic colligo. Si Polycarpi doctrina & Ignatio, & S. Joanni, & aliis etiam Apostolis cognita fuerit, Valentini etiam doctrina saltem ab gnatio cognosci potuit. At Polycarpi doctrina & Ignatio, & S. Joanni, & aliis Apostolis qui ante Joannem mortui sunt, cognita fuit: à S. Joanne enim & aliis Apostolis Episcopus ordinatus est, ut disertè tradit Irenae∣us Polycarpi discipulus, lib. 3. c. 3, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Irenaei interpres, Et Polycarpus autem non so∣lùm ab Apostolis edoctus, & conversatus cum multis ex iis qui Dominum nostrum viderunt, sed etiam ab Apostolis in Asiâ in eâ quae 〈◊〉〈◊〉 Smyrnis Ecclesiâ constitutus Episcopus, quem & nos vidimus in primâ nostrâ aetate: multùm enim perseveravit, & valde senex gloriosissimè & nobi∣lissimè martyrium faciens exivit de hac vitâ. Erat itaque Polycarpus à S. Joanne & aliis Apostolis Episcopus ordinatus: quibus certè illius doctrina cognita tunc temporis 〈◊〉〈◊〉, aliter eum Episcopum nunquam ordinâssent. Jam verò si demus Polycarpum A. D. LXXXII Episco∣pum factum fuisse, ut Blondellus ipse docet; XXV annis cognita fuit Polycarpi doctrina, antequam ad Martyrium festinaret Ignatius. Ab Ignatio itaque cognosci potuisse doctrinam Valentini nemo negabit, si modò Valentinus vivente adhuc Polycarpo mortuus sit. At ante Po∣lycarpum mortuum esle Valentinum extra omnem controversiam po∣no. Ita enim de illo Irenaeus, lib. 3. c. 4, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ve∣tus interpres, Valentinus enim venit Romam sub Hygino, increvit verò sub Pio, & prorogavit tempus usque ad Anicetum. Illud autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod hîc Interpres vertit, prorogavit tempus, in verbis au∣tem nuper allatis de Polycarpo, perseveravit, omnino indicat quam∣diu vixerit. Ad tempora igitur Aniceti pervenit Valentinus, neque diutius vixit: sed sub Aniceto Romam venit Polycarpus, eodem Ire∣naeo teste, & aliquot post quam Româ reversus esset annos in Asiâ per∣egit, priusquam martyrium passus est. Cùm igitur per XXV annos an∣tequam scriberet Ignatius omnibus cognita sit doctrina Polycarpi, si temporum rationem in genere tantùm spectemus, potuit & doctrina Valentini, qui ante Polycarpum mortuus est, Ignatio tunc cùm scribe∣ret esse perspecta. Et si quis id quod contrarium est asserat, & in eo Ar∣gumenti fundamentum ponat; huic 〈◊〉〈◊〉 incumbit illa proferre quae Valentini aetatem adeò Ignatii aevo inferiorem fuisse demonstrent, ut

quid haereticus ille doceret sanctissimus Martyr ad vitae exitum jam fe∣stinans scire nullo modo potuerit.

Quare Vir doctissimus ut suae hypothesi inserviat, vitam Valentini post Anicetum & Soterem usque ad Eleutherii Episcopatum prorogat, sine ullâ omnino verisimilitudine. Irenaeus enim sub Eleutherio terti∣um librum scripsit, in quo de Valentini aetate & recentiori origine Haeresiarcharum agit. Si Valentinus sub eodem Episcopo vixisset sub quo ille scripsit, id non monuisset diligentissimus Scriptor? aut dicere potuisset ad Anicetum tantùm perdurâsse, si post Anicetum & Soterem sub Eleutherio vixisset? Fieri haec certè non possunt. Sed Dallaeus Tertulliani testimonio fretus hoc docuit. Ego verò Tertullianum, qui omnia penè ad hanc rem pertinentia ab Irenaeo mutuatus est, id voluisse haud credo; aut si id voluerit, planè deceptum fuisse scio. Ita enim ille de Praescr. Haeret. c. 30, Ubi tunc Marcion, Ponticus nauclerus, Stoicae studiosus? Ubi Valentinus, Platonicae sectator? Nam constat illos neque adeò olim fuisse, Antonini fere principatu, & in Catholicae primò doctrinam credidisse apud Ecclesiam Romanensem, sub Episcopatu Eleutherii benedicti, donec ob inquietam semper eorum curiositatem, quam fratres quoque vitabant, semel & iterum ejecti, Marcion quidem cum ducentis sestertiis quae Ecclesiae intulerat, novissimè in perpetuum disci∣dium relegati venena doctrinarum suarum disseminaverunt. Si ita Ter∣tullianum intelligamus ut tum Valentinus, tum Marcion simul Romae sub eodem Episcopo, & quidem Eleutherio, in Catholicae doctri∣nam crediderint, & saepius ejecti fuerint, illud certè eum dicere volu∣mus quod ferri omnino non potest. Quod ad Valentinum attinet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ubi etiam putabatur partem aliquam pie∣tatis & verae fidei habuisse, ut tradit Epiphanius; sed quòd semel at∣que iterum ex Ecclesiâ Romanâ ejectus fuerit, veterum nemo docuit. Quae hîc de iteratâ ejectione & perpetuo discidio à Tertulliano com∣memorātur, non Valentino, sed Cerdoni ab Irenaeo tribuuntur, lib. 3. c. 4. Postquam enim de Valentino brevissimè egisset verbis jam citatis, de Cerdone haec adjunxit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vetus Inter∣pres, Cerdon autem qui ante Marcionem, & hic sub Hygino, qui fuit ecta∣vus Episcopus, saepe in Ecclesiam veniens, & 〈◊〉〈◊〉 faciens sic con∣summavit, modò quidem latenter docens, modò verò exomologesin faciens, modò verò ab aliquibus traductus in his quae docebat malè & abstentus est à religiosorum hominum conventu. Haec Irenaei verba Tertullianus manifestè respexit, quibus ea quae de illo, quem Marcioni adjunxit,

scribit, disertè Cerdoni, non Valentino tribuuntur. Res igitur ipsa Valentino haud competit, multo minùs tempus illud quo haec ab eo fa∣cta volunt, Episcopatus scilicet Eleutherii. Quisquámne in Annali∣bus Ecclesiasticis adeò hospes est, ut credat haec de Valentino vera esse? An ille sub Eleutherio semel iterumque ejectus est, qui ab Ire∣naeo aetatem ejus solicitè tradente, usque ad Anicetum permansisse di∣citur, eóque ipso satìs novitatis convinci putatur? An ille in Catholi∣cae doctrinam Romae credidit sub Episcopatu Eleutherii? an ille tum demum in perpetuum discidium relegatus venenum doctrinae suae dissemi∣navit, contra cujus libros haereticos, & tot ejus discipulorum Com∣mentarios sub eodem Episcopo scripsit Irenaeus? qui etiam di∣disertè distinguit Valentinum ab iis qui aetate suâ haeresin eam docue∣runt ipso statim libri primi initio? An Valentinus ipse sectae pater sub Eleutherio in Catholicae doctrinam credidit, cùm contra Valentinianos scripserit Justinus Martyr, ipso fatente Tertulliano Capite 5^o? Scrìpsit autem ille ante Eleutherium, ante Soterem, imò ante Anicetum, ut nunc Aniceti tempora à Chronologis ex Eusebio disponuntur. Vera igitur haec esse non possunt neque de Valentino, neque de Cerdone, nè qui∣dem de Marcione, quem tanquam manifestae haereseos convictum, & primogenitum Satanae sub Aniceto aut antè fugiebat S. Polycarpus, cujus discipulum Apellem jam valde senem Rhodon Tatiani discipulus Irenaeo synchronus allocutus est, aliorúm{que} discipulorum discipulos de∣scripsit. Apage igitur illa ex Tertulliani loco somnia. Sub initio pontifica∣tûs Aniceti mortuus est Valentinus: & ex hac parte firmum est argu∣mentum nostrum; de initio vitae aut haereseos tantùm quaeri potest.

Blondellus, qui in temporum supputatione ultra modum, & ubi opus non est, accuratus esse solet, hac ratiocinatione contentus est, Valenti∣nus non ante annum à martyrio Ignatii vel XL vel XXXVI haereticus ag∣nitus est. Ergo ante eum annum refutari à quoquam non potuit. Sed un∣de illi innotuit Valentinum non ante annum à martyrio Ignatii XL vel XXXVI Haereticum agnitum fuisse? Quia scilicet Valentinus ante an∣num CXLIV Haereticus agnitus non est. Ita enim Eusebius ad eum an∣num in Chronico, Valentinus haereticus agnoscitur, & permanet usque ad Anicetum. Ita quidem Eusebius, sed non idem dicit quod Blondel∣lus, ante hunc annum eum haereticum agnitum non fuisse. Imò verò idem Eusebius Blondellum clarè refellit. Nam in Graecis ad annum An∣tonini Pii tertium habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Sub Hygino Ro∣mae Episcopo Valentinus propriae haereseos conditor Romae agnitus est. Agnitus est igitur Valentinus tanquam Haeresiarcha sub Hygino anno CXLI secundùm Eusebium. Eo scilicet anno Romae agnitus est secun∣dùm

calculum Eusebianum; alibi antè, imò ante annum CXlIV it a ag∣nitus est ut etiam refutatus sit, quod fieri non potuisse asserit Blondel∣lus. Eusebius in Chronico, ad annum CXlII, Justinus philosophus li∣brum pro nostrâ religione conscriptum Antonino reddidit. In eo ipso libro Justinus haec scribit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Est autem nobis liber contrahaere∣ses & sect as omnes compositus. Eum autem librum scriptum suisse sub fine imperii Adriani vix dubitandum est, praesertim si Cedreno creda∣mus qui de eo Imperatore scribens ait, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Sub hoc Justinus philosophus contra 〈◊〉〈◊〉 haereses viriliter se gessit. In eo igitur libro scripsit contra Va∣lentinianos Justinus, ut testatur Tertullianus; ergo ante annum CXlIV non tantùm refutari potuit, sed & ipse refutatus est & discipuli ejus. Ergo ante eum annum Haereticus agnitus est, & diu quidem antè. Nam Justinus Martyr in Dialogo cum Tryphone Judaeo, sub initio Antonini Pii scripto, discipulorum Valentini tanquam haereticorum meminit, quos vocat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & quibuscum Catholicos communionem nullam habuisse testatur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et sunt eorum quidam qui vocantur Marcionitae, quidam verò Valentiniani, Basilidiani, Saturniliani, à principe sententiae quisque nomen obtinens. Diu itaque antè agnitus est Valentinus tanquam blasphemae haereseos princeps, & ab Ecclesiâ eje∣ctus. Nonautem nunc quaeritur quando Valentinus tanquam Haeresi∣archa Romae agnitus, sed quando primùm in haeresin lapsus est, quando prima sententiae suae rudimenta protulit.

Originem Valentini obscuram suisse observat Epiphanius, quod non minimum vetustatis indicium est. In Aegypto primum haeresin suam efformâsse, eámque veneno suo infecisse tradit: quo tempore 〈◊〉〈◊〉 fa∣ctum est narrare non potuit. Eodem tendit historia quam narrat Ter∣tullianus: Speraverat Episcopatum Valentinus, quia & ingenio poterat & 〈◊〉〈◊〉; sed alium ex martyrii praerogativâ loci potitum indignatus, de Ecclesiâ authenticae regulae abrupit, adexpugnandam conversus veri∣tatem. Hoe enim in Aegypto factum par est credere; quando autem factum est nec ille narrat. Admodum autem antiquum fuisse Valenti∣num primò Valentiniani ipsi asserebant, dein Veterum 〈◊〉〈◊〉 rectè observata persuadent. Clemens Alexandrinus Stromat. lib. 7, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Similiter autem Valentinum quoque 〈◊〉〈◊〉 audivisse Theodadem: erat autemhic Pauli discipulus. 〈◊〉〈◊〉 haec vera sint, de an∣quitate

Valentini dubitari amplius non potest. Suspicor quidem eos qui haec tradiderunt fuisse Valentinianos: qui licet in eâ re vix falli potuerint, fallere tamen certè potuerunt. Cùm tamen à nobis refelli non possint, videamus an quod illi tradidere, cum iis cohaereat quae à Catholicis prodita sunt. Irenaeus Praefatione lib. 4. Ii, inquit, qui ante nos fuerunt, & quidem multo nobis meliores, non tamen satis potue∣runt contradicere his qui sunt à Valentino, quia ignorabant regulam ipsorum. Loquitur de iis qui ante 〈◊〉〈◊〉 suam vixerunt, eósque ait non satis potuisse Valentinianos confutare, licet viri essent praestantissi∣mi. Irenaeus autem non longè à temporibus Apostolorum fuit, ut loquitur Augustinus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Basilius; prope igitur Apostolica tempora fuere Valentiniani, & cum Apostolicis viris conver∣satus est ipse Valentinus. Idem multo adhuc firmius & certiùs colli∣gi potest ex aetate Marcionis, si haec satis firma non videantur. Marcionem quidem Irer aeus tradit sub Aniceto invaluisse, qui sub An∣tonino Pio Ecclesiae Romanae praefuit; unde eum Antoninianum Mar∣cionem appellat Tertullianus lib. 5, & lib. 1. De quo 〈◊〉〈◊〉 constat, Antoninianus haereticus est, sub Pio impius. Sed quo primùm tempore in haeresin lapsus est, quoniam apud Irenaeum non invenerat, inqui∣rere neglexit. Quoto quidem anno Antonini majoris de Ponto suo exha∣laverit aura canicularis, non curavi investigare. Quae cùm tam clarè fateatur Tertullianus, miror Baronium asserentem ex ejus verbis cer∣tum annum initii Marcionis haeresis consignari posse. Verba quidem apud eum haec sequuntur. A Tiberio autem usque ad Antoninum 〈◊〉〈◊〉 fere CXX & dimidium anni cum dimidio mensis. Tantumdem tem∣poris ponunt inter Christum & Marcionem. Sed cùm a Christi exitu Tertullianum numerare velit, id apertè falsum esse ex praecedentibus cognoscitur: cùm annum certum denotari docet, septimum scilicet An∣tonini, contra mentem ipsius Tertullianum explicat, qui ad prima An∣tonini tempora tantummodo calculum deducit, nec ullius anni ejus im∣perii rationem habet. Nam & qui ante Tertullianum scripsere Christi∣ani plures etiam quàm CXV annos à XV Tiberii ad initium Antonini numerabant. Videamus igitur an nos aliquid certiùs de origine illius Haeretici ex antiquissimis Veterum monumentis eruere possimus: nam qui posterioribus fidunt nihil 〈◊〉〈◊〉 certi invenire potuerunt. Ori∣genes contra Celsum lib. 5. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Meminit autem elsus Marcionistarum Mar∣cionis sectatorum. Antequam igitur scriberet Celsus Marcionitae hae∣retici erant omnibus non tantùm Christianis, sed etiam Gentilibus probè noti. Aetas autem Celsi istius ita ab Origene describitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Duos autem fuisse Celsos Epicure∣os accepimus: priorem quidem sub Nerone, hunc autem sub Adria∣no, & postea. Celsus igitur qui Marcionitarum meminit sub Adriano vixit; scripsisse quidem sub Adriano non constat, quia post Adriani imperium permansit. Non enim illa probo quae scripsit Baronius, Si Origeni credimus qui tradit Celsum Epicureum sub Hadriano scripsisse adversùs Christianos Commentarios suos, in quibus mentionem facit haeresis Marcionis: necesse est dicere jam ante Antonini tempora esse Marcionis haereses promulgatas. Non enim dixit Origenes Celsum sub Hadriano scripsisse, sed vixisse tantúm. Verùm non diu post Adria∣num sub imperio Antonini Pii scripsisse eum verba Origenis omnino innuere videntur: erant autem tunc Marcionis discipuli satis celebres. Certè Marcionitarum meminit Justinus Martyr Dialogo cum Trypho∣ne Judaeo, scripto, ut diximus, statim sub initio Antonini Pii; si Sca∣ligerum audiamus, sub fine Adriani. Ita enim ille ad Eusebii Chro∣nicon. Belli 〈◊〉〈◊〉 tempore scripsit Tryphona Dialogum, hoc est, sub Hadriano, ut ipse ostendit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Trypho, inquit, vocor: sum autem ex circumcisione Hebraeus ex nupero bello profugus, at{que} in Graeciâ & Corinthi plurimùm degere so∣litus. Erant igitur 〈◊〉〈◊〉 temporibus celebres haeretici Marcionis discipuli. De Marcione ipso idem in Apologiâ primâ, quae in Editionibus malè pro secundâ habetur, ut viri docti annotârunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Marcïonem autem quendam Ponticum, qui etiam adhuc existit docens discipulos suos. Quo loco indicat Marcionem diu haeresin suam sparsisse antequam illa scripserit Justinus. Ea autem scripsit anno quarto Antonini Pii, ut tradit Eusebius in Chronico; neque posteriùs eam scripsisse videtur, nam bellum Charchochebae, sub Adriano finitum, appellat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in eadem Apologiâ. Quare cum Justinus sub initio fere imperii Antonini majoris, meminerit Marcionis disci∣pulorum, à communione Ecclesiae ejectorum, & Marcionem jam diu haeretica sua dogmata promulgâsse enunciaverit; quisquámne induci possit ut credat Marcionem paucis post initium Hadriani annis haereti∣cum non fuisse? Non equidem puto vera esse quae de Marcione scri∣psit Philastrius, Qui devictus atque fugatus à Beato Joanne Evangel∣sta & à presbyteris de civitate Ephefi, Romae hanc haeresin semina∣vit: existimo tamen ea esse illius haereseos antiquitatis aliquod argu∣mentum. Et ex his quae dicta sunt obiter observo verisimillimum esse patrem Marcionis ante martyrium Ignatii in Ponto Episcopum fuisse, & quidem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut loquitur Epipha∣nius:

aut certè diu ante illa tempora quibus primulum caput extulisse Episcopatum decernunt Blondellus & Salmasius. Haec autem dé aeta∣te Marcionis ex antiquissimis Veterum monumentis decerpta ad eru∣endum Valentini aevum quamplurimum valent. Veteres enim omnes docent eum fuisse Marcione antiquiorem: quanto autem antiquior fuit, hoc modo, ni fallor, discere aliquatenus poterimus. Nemo est qui non tradit Cerdonem Marcionis magistrum fuisse; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cerdon autem qui ante Marcionem, &, Marcion au∣tem illi succedens, inquit Irenaeus lib. 3. c. 4. qui & lib. 1. docet Cer∣donem sua à Simonianis hausisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Succedens autem ei Marcion Ponticus scholam auxit. Ita Tertullianus; ita reliqui. Et quidem Valentinum primò sub Hygino Romam venisse, dein Cerdonem tra∣dit Irenaeus. Inde autem nihil certi de tempore colligi potest. Nul∣los enim Pontificibus Romanis annos assignat neque eos cum Roma∣nis Imperatoribus comparat Irenaeus. Eusebius quidem in Chronico primum annum Hygini secundo Antonini Pii tribuit, Eutychius au∣tem sexto Adriani. Tribus annis sedisse vult Hyginum Eusebius, an∣nis 〈◊〉〈◊〉 mensibus tribus, diebus sex, Autor vetustissimi Catalogi apud Bucherium. Et vera quidem initia tum Aniceti, tum Pii, tum Hygini Pontificatuum puto esse hactenus incognita. Ex successione igitur Haereticorum de initio Valentini potiùs judicandum: Talis au∣tem à Veteribus eorum successio nobis tradita est Cerdo successit Heracleoni: Ita Epiphanius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Cerdon quidam his & Heracleoni succe∣dit, ex eorum scholâ existens: Heracleon Colarbaso, Colarbasus Pto∣lemaeo, Ptolemaeus Epiphani, Epiphanes Secundo, Secundus Valen∣tino successit. Valentinus igitur è cujus Scholâ reliqui prodierunt, non paucis annis Cerdone superior suit. Si autem Cerdonem statua∣mus si non antè, ipso tamen statim initio Hadriani sua deliria dissemi∣nâsse, quod maximè probabile reddidimus, nemo negabit etiam Va∣lentinum sua spargere potuisse ante undecimum annum Trajani: eá∣que nemo non concedet ab Ignatio ante martyrium potuisse cognosci.

Alio etiam argumento utitur Dallaeus, Saturnilus & Basilides an∣nis pluribus quàm 20 post Ignatii martyrium sua deliria spargere coe∣perunt. Valentinus autem post hos duos erupit. Primo quidem fateor Valentinum post eos duos erupisse, sed non magno intervallo. Secun∣dò etiam agnosco Saturnilum priùs suam haeresin docuisse quàm Ba∣silidem; quod frivolâ suspicione ductus Baronius negavit. Sed inte∣rim apertè nego ullo modo probari posse Basilidem tot annis post

Ignatii mortem sua deliria spargere coepisse. Plures quam viginti annos hoc loco nominat, capite autem X, ad quod nos remittit, Epo∣cham Haereseos Basilidian ae figit, annos XXVII post Ignatii marty∣rium numerat, & verba Eusebii in Chronico ad annum Hadriani XVII, Domini vero CXXXIV, quasi fundum sententiae laudat. Verba Eusebii sunt, Basilides Haeresiarches in Alexandriâ commoratur, à quo Gnostici. Sed quàm perperam haec ad initium haereseos trahuntur; quae potiùs 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 indicant? Eo quidem anno Alexandriae adhuc commorari 〈◊〉〈◊〉, qui post eum annum nusquam comparuit. Ita Eusebium interpretatus est, qui ea verba è Graeco 〈◊〉〈◊〉, Hiero∣nymus. In Catalogo enim, voce Agrippa, haec habet. Mortuus est autem Basilides à quo Gaostici in Alexandriâ temporibus Hadriani. Quis autem non videt eum ad Eusebiana illa respicere? Verba etiam se∣quentia idem evincunt: qua tempestate & Chochebas dux 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Christianos variis suppliciis enecavit. Ad eundem enim Hadri∣aniannum in Chronico Eusebii haec verba prioribus subjunguntur, Chochebas dux 〈◊〉〈◊〉 factionis nolentes sibi Christianos adversum Ro∣manum militem ferre subsidium omnimodis cruciatibus necat. Eum igitur annum quem Dallaeus pro suâ sententiâ arripuit, pro nostrae funda∣mento pono: & Basilidem anno XVII Adriani, post S. Ignatii mar∣tyrium circirer XXVII mortuum esse statuo. Sed Dallaeus nescit hoc quàm verum sit; certè non videtur cohaerere: inquit, cum iis quae Cle∣mens tradidit, scilicet Basilidem pervenisse ad Antonini Pii aevum. Sed nec hoc disertè dicit Clemens in loco illo obscuro, quem mox consi∣derabimus; nec si id dixisset, multum causae Adversariorum accede∣ret: nec enim inde probari posset, ultra quinquennium post eum annum Basilidem 〈◊〉〈◊〉. Indè etiam infero probari nullo modo posse post Ignatii mortem haeresin suam in Aegypto eum sparsisse. Quam senten∣tiam ex Veterum monumentis sic confirmo. Sub imperio Hadriani Agrippa Castor Basilidis luculentam confutationem scripsit, in qua & mentionem fecit XXIV librorum ab eo in Evangelium scriptorum, te∣ste Eusebio Hist. lib. 4. c. 7. neque tantùm adversus Basilidem sed & filium ejus ac discipulum Isidorum scripsit, teste Theodoreto. Qui sub Hadriano tot libros ediderat, filiúmque ac discipulum notum eti∣am scriptorem tunc habuit, eum sub Trajano sua docuisse par est cre∣dere. Ioelis igitur Chronographus de Trajano Imperatore agens, haec habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sub quo & Simeon Cleopae filius, & Ignatius 〈◊〉〈◊〉, & Basilides & Nicolaus, & Ebionaeus haeresiarchae & verita∣tis 〈◊〉〈◊〉 agniti sunt. De eodem Imperatore agens Abulfaraius. Hoc

tempore prodiit Antiochiae quidam 〈◊〉〈◊〉 Soterinus, sive Saturninus. Prodiit etiam Basilides. Neque mirum hos recentiores haec prodidisse, cùm Veteres paria tradiderint. Epiphanius Haeresi XXXI. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Valentinus iste prio∣ribus illis à me antea commemorat is tempore est posterior, Basilide nimi∣rum ac Saturnilo, Ebione, Cerintho ac Merintho eorúmque sociis. Siqui∣dem omnes uno tempore ad humani generis exitium profusi sunt: quan∣quam Cerinthus, ac Merinthus & Ebion paululum antegressi sunt. Non multum temporis igitur intercessit inter Cerinthum haereticum in Asiâ agnitum antequam S. Joannes Evangelium scripserat, & Basili∣dem, teste Epiphanio. Quinetiam ipse Hieronymus Basilidem inter haereticos Apostolicorum temporum numerat, disputans adversùs Lu∣ciferianos. Sed quid de posterioribus adhuc loquor? Apostolis adhuc in saeculo superstitibus, apud 〈◊〉〈◊〉 Christi sanguine recenti phant asma Domini corpus asserebatur. Galat as ad observationem legis traductos A∣postolus iterum parturit. Corinthios resurrectionem carnis non credentes pluribus argumentis ad 〈◊〉〈◊〉 iter trahere conatur. Tunc Simon Magus & Menander discipulus ejus Dei se asseruere virtutes: tunc Basilides summum Deum Abraxas cum trecentis sexaginta quin∣que Aeonibus commentatus est. Si Basilidianis ipsis credamus, habuit Basilides Magistrum Glauciam, fuitque ille Glaucias S. Petri inter∣pres. Clemens Alexandrinus, Stromat. 1. 7. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nec hoc statim repudiandum quòd à Basilidianis dictum sit, quòd ei aetati minimè repugnat quam nostri etiam agnoscunt. Si Glau∣cias erat interpres S. Petri, synchronus fuit Menandro, quem omnes fatentur discipulum fuisse Simonis Magi; certè eum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat Justinus Martyr. Utrumque igitur, quod ad temporis ra∣tionem spectat, audire potuit & Glauciam & Menandrum, nisi praema∣turus illiús Glauciae obitus alicui jam notus sit. Mortuus est Simon sub Nerone; sub Vespasiano igitur floruit Menander, sub Domitiano igitur credibile est eum audivisse Saturnilum & Basilidem, sub Traja∣no suas haereses efformâsse atque prodidisse, scholas etiam seu Ecclesias sub Hadriano condidisse. De quibus Eusebius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quorum ille quidem in Syriâ, hic verò apud Aegyptum impiae haereseos 〈◊〉〈◊〉 con∣didit. Unde probat Clemens Alexandrinus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

conventus hos 〈◊〉〈◊〉 Ca∣tholicâ Ecclesiâ posteriores.

Quamvìs haec a nobis tam perspicuè probata sint, habet tamen Dallae∣us Autores, ut putat, qui Basilidem hunc, Menandri discipulum, Isidori Patrem & Magistrum, sub Hadriano primum erupisse, & haeresin suā do∣cere coepisse tradunt. Ac primò nobis nominat Clementem Alexandrinū, cujus locum mirè, ut opinor, corruptum aut malè intellectum toties advocant. Eum igitur per partes examinabimus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ubi vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 posteriore loco rectè poni non potest: neque enim de Augusto ipso intelligi poterit, post cujus imperii media tempora Christus natus; neque Ti∣berio ea vox convenit ubi uterque simul nominatur. Mendum agno∣scit Sylburgius & pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legit cum interprete 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et qui∣dem satìs Graecè dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, medio Tiberii tempore, sed dubito an ita loqueretur Clemens, qui Xv quidem Ti∣berii baptizatum esse Christum agnovit, & post unum annum passum etiam putavit, sed XXII tantum annos Tiberio assignavit. Cùm igitur levior mutatio sufficere posse videatur, fortè legendum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Augustis illis tempus dimidiantibus, vel, utroque Imperatore dimidium temporis sibi sumente. Ut ipse loquitur, lib. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quintodecimo ergò anno Ti∣berii & quintodecimo Augusti sic implentur triginta anniusque ad tem∣pus quo passus est Christus. Sed optima correctio à meliori Codice expectanda est. Ego tantùm locum eum ut nunc editus est, in mendo cubare observo. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Apostolorum autem ejus doctrina, usque ad Pauli ministerium, sub Nerone consummatur. Haec de antiquitate doctrinae Christianae; de novitate haereseon ita loquitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Infe∣riùs autem, circa tempora 〈◊〉〈◊〉 Imperatoris, suerunt illi qui haere∣ses excogit ârunt. Non negat quenquam Haereticum ante Adriani tem∣pora suisse: hoc enim negari non potuit. Non dicit eos de quibus lo∣quitur sub Hadriano primùm sua deliria docuisse, quod Adversarii as∣serunt, nos negamus. Hoctantùm dicit, eos qui haereses excogitârunt circa tempora Hadriani extitisse. Ita Veteres ipsi Clementem intel∣lexerunt: haec enim Cedrenus ex illis habet. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut enim ait Clemens Stromateon Autor, sub Adriano fuerunt

Saturnilus, Basilides, & Carpocrates. Addit autem Clemens 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & per∣venerunt usque ad 〈◊〉〈◊〉 Antonini senioris, Pii scilicet, qui Hadria∣no successit. E quibus verbis patet ad postrema horum Haereticorum tempora non priora respexisse Clementem: ac si dixisset, Haeresiarchae illi quorum discipuli etiamnum extant, inferiores seu juniores erant iis qui Christianam fidem primo praedicabant; Apostolorum enim do∣ctrina sub Nerone consummata est, 〈◊〉〈◊〉 autem sub Adriano vixerunt, & usque ad Antoninum Pium duraverunt; Apostolis igitur posteri∣ores fuerunt. Ex his tres nominat, Basilidem, Valentinum, & si fortè Marcionem: si fortè, inquam; nam illa verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Marcion enim sub eadē aetate versabatur ut senex cum junioribus ut vulgò exponūtur, sana esse non possunt, ut nec quae sequuntur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, post quem Simon Petrum audiit paululum praedicantem, ut hodie leguntur & exponuntur. Quis enim in historiâ Ecclesiasticâ ferre potest, aut Marcionem senem fuisse, cùm Basilides & Valentinus juvenes essent, aut Simonem qui S. Petrum audivit post Marcionem extitisse? De Marcione aliter sensit Epiphanius, ut osten∣dimus: aliter etiam Veteres loquuti sunt. Justinus Martyr Valentini∣anorum, & Basilidianorum meminit, dictosque eos à nominibus Haere∣siarcharum docet; imò verò, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et sunt apud nos qui à nomine eorum virorum, ex quo doctrina & sententia quaeli∣bet incoepit, denominati sunt, solum Marcionem memorat quasiadhuc in vivis cùm ipse scriberet, & postquam contra omnes haereses scri∣psisset. An eum tantummodo in vivis tunc fuisse monuisset, si eodem tempore Basilides & Valentìnus, non tantùm 〈◊〉〈◊〉, sed etiam juve∣nes & in florenti adhuc aetate fuissent? Observat Irenaeus de aetate Hae∣reticorum agens Valentinum sub Hygino Romam venisse, Marcio∣nem sub Aniceto postea invaluisse; an ille putavit Valentinum junio∣rem fuisse cùm Marcion jam senex esset? Haec igitur saltem ut ab iis exposita sunt à Clemente proficisci non potuerunt. Quare Isaacus Vossius huic loco tanquam minimè sano medelam adhibuit, & pro illis quae dedimus haec legit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quae si rectè capio hoc sonant, Marcion enim sub eadem aetate cum illis tanquam cum se∣nibus junior versatus est; Cum quibus Simon, &c. Ita ille, acutè qui∣dem, ut solet. Henricus autem Valesius nihil mutandum putavit, sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive post quem, idem valere 〈◊〉〈◊〉, quod ante quem, & hoc probare

nititur in Annotationibus ad Eusebium. Quae expositio an ferri possit, judicent eruditi. Ego non dubito quin Blondellus qui Clementem hoc loco Valentinum post Marcionem 〈◊〉〈◊〉 asserit, solâ Latinâ versione deceptus sit; quae tamen ipsa id apertè non dicit quod ille voluit. Ego mentem Clementis ita rectè exprimi posse sentio. Quod ad Marcio∣nem enim attinet, ille quidem sub eodem imperio Adriani vixit, sub quo Basilides & Valentinus, sed eùm senex esset, cùm illis qui his juniores, recentiores, seu posteriores sunt conversatus est haereticis. Vox enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 conjungi non debet, quasi ipso Marcione illi ju∣niores aut posteriores fuerint; sensus omnis vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 refertur ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & in voce 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 finitur; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 arctè conjungitureósque denotat, cum quibus Marcion tanquam discipulus conversatus est, à quibus suae haereseos principia quaedam mutuatus est, qui quidem ipsi Basilidis & Valentini discipuli fuerunt. Ita vocem eam alibi usurpat Clemens ut lib. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ubi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 idem. Ita optimè Clementi cum Veteri∣bus convenit. Nullo modo igitur ex hoc loco colligitur, aut Valenti∣num post Marcionem vixisse, quod voluit Blondellus: aut Basilidem sua nunquam docuisse ante imperium Hadriani, quod hinc elicere cu∣piebat Dallaeus.

Neque verò reliqui qui de Hadriano loquuntur, quicquam aliud sta∣tuunt, quàm, quod nos etiam, Basilidem sub ejus imperio fuisse vel scholam habuisse. Theodoretus de Saturnilo & Basilide, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ambo autem Hadriani Caesaris tempo∣re fuerunt. Eusebius quidem circa Hadriani tempora narrationem de scholis Saturnili & Basilidis instituit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Quorum ille qui∣dem in Syriâ, hic verò apud Aegyptum 〈◊〉〈◊〉 doctrinae 〈◊〉〈◊〉 condi∣dit. Non tum primùm haeresin docuisse ait, sed quod contrarium pror∣sus evincit, à Menandro Simonis successore Haeresin accepisse docet; sub eodem Imperatore aliquos Ecclesiasticos viros adversùs eos scri∣ptis pugnâsse, ac praecipuè Agrippam Castorem contra XXIV volu∣mina Basilidis scripsisse, & Basilidem ipsum, interprete Hieronymo, sub eodem Imperatore obiisse. Fateor Valesium ad eum locum haec notare, Rectè Eusebius Basilidis haeresin principatu Hadriani erupisse dicit. Sed quàm rectèita judicavit, ex ratione quam subjungit patebit, Tunc enim primùm haeretici ex latebris prodire & caput attollere coepe∣runt, cùm Apostolis omnibus jam extinctis, opportunum sibi adesse tempus

ad evulganda errorum suorum dogmata existimarent. Licèt multi Haeretici fuerint sub temporibus Apostolicis, ut Veteres saepissime me∣morant, & de iis saepe disputant; tamen sublatis omnibus Apostolis multo 〈◊〉〈◊〉 sua dogmata promulgabant. Sed an omnes Apostoli ante Hadriani Imperium sublati non sunt? An eorum quisquam post S. Jo∣annem superfuit, qui sub initio Trajani mortuus est? An nullam temporis opportunitatem arripere potuerunt sub toto Trajani impe∣rio, quâ sua dogmata viri fervidi & docti & persecutionis aestum mi∣nimè metuentes exponerent? Proculdubio per illud aevum doctrinas à Menandro acceptas perpoliebant, scriptis mandabant, discipulos con∣gregabant, ac demum sub Hadriano, suas 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut 〈◊〉〈◊〉 Cle∣mens, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Eusebius, Ecclesias, ut Tertullianus, publicè multis in locis habuêre. Tunc igitur Viri Ecclesiastici quamplurimi iis restiterunt; tunc primùm nonnulli adversùs eorum haeresin palam & latè grassantem, & libros ubique volitantes justa volumina conscripse∣runt. Nihil aliud voluerunt Veteres qui de aetate Hadriani locuti sunt.

Qui vero generaliùs loquuntur de aetate Haereticorum temporibus Apostolorum posteriori multò minùs evincunt Basilidem haeresin suam ante Hadriani tempora minimè docuisse. Firmiliani quidem verba sunt in Epistolâ ad Cyprianum, Sed & Valentini & Basilidis tempus manifestum est, quòd & ipsi post Apostolos, & post longam aetatem adver∣sùs Ecclesiam Dei sceleratis mendaciis suis rebellaverint; ex quibus primùm observo Firmilianum putâsse tum Basilidem tum Valentinum Marcione antiquiorem fuisse, adversùs Blondelli sententiam, ut cuilibet locum integrum inspicienti patebit. Neque quicquam Firmiliani dispu∣tatio contra nostram sententiam de initio haereseos Basilidianae facit. De rebellione ejus contra Ecclesiam agit ille, quam istius aevi haeretici quamdiu potuerunt semper evitabant, ut saepe legimus. De Aposto∣lis loquitur eodem modo quo Clemens Alexandrinus de re eâdem scribens; ut enim ille doctrinam Apostolicam per S. Paulum sub Ne∣rone consummatam esse dicit, ita per Apostolos Petrum & Paulum in∣telligit disputans contra Traditionem Apostolicam à Stephano Ponti∣fice Romano falsò, ut ait, productam. Ita seipsum explicat, dum Ste∣phanus vapulat, quasi infamans Petrum & Paulum, beatos Apostolos quasi hoc ipsi tradiderint. Diu igitur post Petrum & Paulum Basilides ad∣versus Ecclesiam rebellavit ex sententiâ Firmiliani; quod & nos fatemur: neque aliud quippiam ex eâ Epistolâ exculpi potest. Sed Irenaeus Cle∣ment is ad Corinthios Epistolam affirmat vetustiorem esse Haereticis alte∣rum Deum super Demiurgum comminiscentibus, id est, ut liquet, Gno∣sticis. Inde scilicet apparet Basilidem sua dogmata ante Hadriani tem∣pora

minimè propalâsse. Nam ea Epistola non multis ante Ignatii marty∣riū 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est. Ita ille: sed Blondellus ipse datam eam Epistolam in∣ter A. D. 68 & 76 fatetur; pluribus igitur quàm 30 annis ante Ignatii martyrium scripta est. De hac Irenaei verba sunt, cùm sit vetustior his qui nunc falsò docent, & alterum Deum super Demiurgum & factorem horum omnium quae sunt commentiuntur. Dallaeus ea verba, qui nunc falsò docent, planè omisit, ut argumentum aliquam ponderis speciem haberet: quod nunc Epistolae Clementinae antiquitas, & Irenaei ipsius verba nihili omnino esse apertè ostendunt. Sed rursus scribit alibi omnes istos haereticos valde posteriores esse quàm Episcopos quibus A∣postoli tradiderunt Ecclesias, adeóque & Ignatio qui horum Episcopo∣rum unus fuit. Hîc etiam omisit verba quae sequuntur, & hoc in tertio libro cum omni diligentiâ manifestavimus. Nihil igitur hoc loco 〈◊〉〈◊〉, quod non antea dixerat. Atcum omni diligentiâ uteretur, nihil de aetate Basilidis dixit, de qua nunc disputatur. Valentini quidem memi∣nit inter haereticos, Lini, Anacleti, & Clementis inter Episcopos, qui∣bus omnibus & Valentinum & Basilidem valde posteriores agnoseimus. Nondum igitur probârunt Viri doctissimi, neque probaturum quen∣quam puto, Valentinum adeò serò vixisse, aut in haeresin delapsum esse, ut ejus errores necessariò fuerint S. Ignatio ad martyrium festi∣nanti penitus incogniti.

Tandem, uti spero, argumento à Valentini Sige deducto abunde re∣sponsum est. Quatuor enim Assertiones attuli, omnes, ut mihi videtur, certae & exploratae veritatis. Ita tamen comparatae sunt, ut si vel una earum vera sit, ea unica omnem argumenti Adversariorum vim elidat.