V. cl. Johannis Pearsonii, S. T. P. Cestriensis nuper Episcopi, Opera posthuma chronologica, &c. viz., De serie et successione primorum Romæ episcoporum dissertationes duæ : quibus præfiguntur Annales Paulini et Lectiones in Acta Apostolorum : singula prælo tradidit edenda curavit & dissertationis novis additionibus auxit H. Dodwellus ... : cujus etiam accessit De eadem successione usque ad annales cl. Cestriensis Cyprianicos dissertation singularis.

DISSERTATIO SINGULARIS, DE PONTIFICUM ROMANORUM Primaevâ Successione.

CAP. 1. De hujus Dissertationis Consilio.

§. 1. In novâ hac Pontificum Romanorum Chro∣nologiâ investigandâ consilium Cestriensis. §. 2. Consilium nostrum.

NOVAM hanc inventamque à Magno Cestri∣ensi [§ 1] Chronologiam Pontificum Romanorum confirmavimus hactenus, emendavimus, lo∣cupletavimus, quà dedit per lacunas occasio∣nes ipse Cestriensis. Majora jam aggredimur, ut rem omnem ab initio ordiamur, & cum certo aliquo 〈◊〉〈◊〉, nectamus. Sic enim meliùs de causâ summâ

judicabimus si Principia ipsa penitiùs excussa fuerint ex∣plorata; si ordine suo Sequelam quamque, quo sequitur, à Principiis, ob oculos ponamus. Id quo minùs faceret ipse Cestriensis, à causae quam agebat limitatione factum existimo. Nec enim id agebat ex professo ut Chronologiam Ecclesiasticam excoleret, sed ut Meditationes suas potiùs Ignatianas. Objecerant Ignatio Blondellus & Salmasius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illam cujus meminit Epistola ad Magnesios, nondum fuisse, vero Ignatio superstite, excogitatum, sed à recen∣tioribus, & post ejus tandem exitum ortis, Haereticis Valentinianis. Huic Objectioni sic occurrit in Vindiciis ornatissimus Praesul, simul ut docuerit, nec primos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illam excogitasse Valentinianos, sed ab antiquioribus potiùs Haereticis Simonianis acceptam ad suum characterem ac∣commodâsse, quod antea monuerant Viri Maximi, Vsserius & Hammondus: & verò aliam fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illam Valentini∣anorum ab eâ quam perstrinxit Ignatius. Sic locus nullus reliquus fuisset Disceptationibus, de Valentini tempore, Chronologicis. Nec tamen hanc Defensionis partem pror∣sus negligendam censuit Vir Eruditissimus. Duo ergo hîc reponenda existimavit: Imprimis recentius fuisse, quàm vulgò creditur, Ignatii Martyrium, & proinde propiùs attigisse tempora Valentini; nec Anno CVII. sed potiùs CXV. esse passum. Nec enim citiùs in Orientem venire potuisse Trajanum, è Nummis collegit atque Inscriptionibus, quibus Belli Dacici finem, aut Parthici initium, consigna∣tum repererat. Accedit Cestriensi Johannes Malela Scriptor ineditus, qui eo ipso anno CXV. quo contigerit terrae∣motus Antiochenus, Decembris XIII. feriâ primâ, Anno Anti∣ocheno (qui ab Indictione caepit Antiochenâ) CLXIV. pas∣sum vult Ignatium. Sic enim habent verba Malelae, Lib. XI. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 leg. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et nonnullis interpositis: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Verba ipsa dedi quia nondum ex∣tat Autor Conveniunt, praeter feriam, reliqua satis accuraté. Pedonis enim, qui in eo perierit, Consulatu fuisse illum terrae∣motum è Dione discimus. Quàm vera haec sit sententia imprae∣sentiarum non decernimus, sed quid censerit Cestriensis, & quid Nos è Viri Maximi colloquio Adversariis{que} didicerimus, hoc Orbi literario judicandum proponimus. Succurrebat & alia hujus difficultatis expediendae ratio, si Valentinus pro∣bari posset, quàm vulgò creditur, antiquior, propiusque adeò admoveri temporibus Ignatianis. Fecit hoc noster in Vindiciis aliquatenùs, sed verò ex professo in his, quas damus, Dis∣sertationibus. Est enim illo praecipuè nomine utilis Ro∣manorum Pontisicum omnis illa Successio, quòd cùm Romam Primaevi illi petere solerent Haeretici, inde faciliùs com∣pendiosiusque pestes suas per orbem Romanum universum disseminaturi; inde factum sit ut per Pontifices, sub quibus Romam venerint, Haerecticorum ortus Ecclesiastici consig∣nârint. Hygini autem & Pii atque Aniceti Pontificatus, horum, qui quidem Romam venerint, Haereticorum ortus atque incrementa attigere. Horum itaque Pontificatus si antiquiores, quàm vulgò haberentur, propioresque tem∣poribus Ignatianis, demonstraret; id unà sequebatur, fore etiam Haereticos, quàm crederentur, antiquiores, ipsumque adeo Ignatium breviori intervallo contigisse. Sic potuerit Ignatius vel ortum in Provinciis Valentinum perstringere, quod credidit Cestriensis; vel latitantem adhuc, nec aper∣tam inimicitiam professum, clam tamen & in angulis in∣sidiantem; vel Praeceptorem fortasse Valentini Theodadim,

qui eorundem illorum Valentini dogmatum Apostolum Autorem venditavit, serior nimirum ipse Valentino, ipsique suppar Ignatio. Nec enim nomen Sectis dabant semper primi dogmatum Inventores, sed clarissimi propagatores, quanquam alioqui recentiores. Marcionis dogmata, ante ipsum Marcionem, professus erat Cerdon, cum tamen in Haereticorum illorum designatione Marcionis quàm Cerdo∣nis nomen longe fuerit celebrius. Accedebat & alia ratio cur à Valentino potiùs quàm Theodadi, nomen acciperent Haeretici Valentiniani. Primus enim secessum manifestum fecit professusque est ipse Valentinus. Communes habuit cum Catholicis coetus Theodadis & cum illo sentientes, nullo proinde adhuc nomine proprio secernendi. Cum ergo Haereticorum illorum temporibus constituendis soli inservi∣rent Hyginus, Pius atque Anicetus; & verò ad causam illam Ignatianam praecipuè hoc in Opere respexerit Cestriensis; inde intelligimus cur non ultra Soterem Aniceti Successorem produxerit illam omnem, quam dedimus, Successionem. Memini itaque cum de Hygini, Pii, atque Aniceti temporibus solis Dissertationem unicam designaret.

Nos Successionem universam ab initio ad Annalium Cy∣prianicorum [§ 2] tempora, ubi certiora suppeditant, pro virili constituemus. Proinde veros tam Pontificalis, quàm Eu∣sebii, numeros ab ipsis utriusque fontibus, quà licet, inda∣gabimus. Sunt enim illi hodie non modò admodum men∣dosi, verumetiam invicem diversissimi. His constitutis, tum & illud investigabimus quot sint in utriusque Hypo∣thesibus diversorum Autorum indicia, & qui demum illi fuerint, vel quo saltem tempore vixerint; quid illi vicissim ex aliis antiquioribus hauserint, & bonae fidei Autoribus, quidve suis debuerint conjecturis. Sic intelligemus quae fide digna, quaeve meritò pro suspectis, habenda sint. Quae enim diversa sunt, ea à propriis conjecturis in diversorum Autorum sententiis in unam Sequelam committendis pro∣fluxisse verisimile est; Quae verò in tantâ discrepantium sentent a rum pugnâ ipsa tamen non pugnant, ea à commu∣nibus

probabile est manâsse monumentis. Veros itaque tam Pontificalis, quam Eusebii, numeros cum Eutychianis tan∣dem comparabimus, & quâ parte quique aliis verisimiliores sunt ita tandem statuemus. Addemusque praeterea & Notas alias Temporum Historicas, siquae fortè occurrerint à Viro Maximo neglectae penitusque praetermissae. Haec omnia difficilia esse fateor, penitusque (quod quidem sciam) ab Eruditis intacta, quò sperem fore & nobis ad veniam faciliores Viros doctos si & ipsi nonnunquam cespitemus atque lapsemus, in eo praesertim loco in quo Eruditi hacte∣nus ad unum omnes tam graviter erraverint. Digna est profectò haec primorum Pontificum Chronologia quae stu∣diosè excolatur, cum aliam fere nullam habeamus rerum Ecclesiasticarum (in his praesertim quae Cyprianum praeces∣serint temporibus) notam Chronologicam quàm Pontificum qui gestorum Ecclesiasticorum pars maxima fuissent; nec verò Sedium reliquarum Successiones nobis conservârit Eusebius, praeterquam Romanae, Alexandrinae, Antiochenae atque Hierosolymitanae; nec porro alias integras, atque intervallis Chronologicis perpetuò conspicuas praeterquam Romanae atque Alexandrinae; nec denique alia fuerit in universo orbe Romano Successio illustrior quàm Romana, propter ipsam Civitatis (quam appellat Irenaeus) potentio∣rem principalitatem, cujusque adeo res gestas oportuerit ubique fuisse notissimas, praesertim in Provinciis Occidenta∣libus. Et tamen Successionem Alexandrinam illustrandi occasionem dabit ipsa haec Successio Romana, ut sic utro∣bique habituri simus tam in Occidente, quàm etiam in Oriente, normam aliquam Chronologiae Ecclesiasticae. Quòd si, ut Nos majorum errata correxerimus, sic alius quis∣piam nostris etiam erratis corrigendis rem Chronologicam Ecclesiae, in his praesertim obscurissimis temporibus, locu∣pletiorem fecerit, Nos verò seriò gratulabimur, modò, id fiat quo decet literatos candore, quâ Christianos aequa∣nimitate. Veritati enim Nos, & Ecclesiae verè Catholicae Paci, non Partium studiis, nostra omnia dicamus.

CAP. II. Nostra, in Eusebii mente indagandâ, subsidia.

§. 1. Habuit Eusebius in hac Pontificum Chrono∣logiâ Autores; §. 2. Nec alios tamen illos in Historiâ quàm quos fuerat secutus in Chro∣nico. §. 3. Lectionum Eusebianarum anti∣quissimarum testes habemus Rufinum, Hiero∣nymum, Prosperum. §. 4. Quo pacto Prosper sit ad usum accommodandus. §. 5. Testem etiam, de Chronici lectionibus, ipsum in Historiâ habe∣mus Eusebium. In sententiâ Eusebii inda∣gandâ Chronico potiùs fidendum quàm Histo∣riae: Sic tamen ut nonnunquam Chronico subsidium viceversâ afferat Historia.

ORdiemur ab Eusebio, cujus nullas fuisse rationes Hi∣storicas [§ 1] noster suspicatus est, quas quidem ab an∣tiquiori aliquo Autore ipse hauserit Eusebius. Nempe ex hodiernis Eusebii Codicibus judicavit noster de Eusebio, quos fateor ita esse corruptos, ita invicem in Chronico & Historiâ dissentaneos, ita inconsultò fortuitoque dispositos; ut ni primùm repurgentur Codices, atque ipse sibi resti∣tuatur Eusebius, certasne fuerit secutus rationes, & quae tandem illae fuerint, aegrè certè possit intelligi. Nec tamen propterea temerè haec, nullisve prorsus Autoribus, ab Eusebio consicta esse arbitror. Animum enim à fingendi libidine alienissimum prodit, quòd Episcoporum Hierosoly∣mitanorum tempora, quae nulla uspiam in Archivis memo∣rata reperit, ea ne quidem commemoranda susceperit:

quin potiùs Lectorem de eo verbis disertissimis monuerit, nuspiam illa se in monumentis reperisse. Idem innuit in Episcoporum Antiochenorum Catalogo, quorum tempora nulla designat in Historiâ, in Chronico unici duntaxat E∣rotis annos designatos legimus, vel eo nomine suspectos fuerintne Eusebii, quòd nullos in Historiâ ipse designârit Eusebius. Idem tamen in Catalogis Episcoporum, tam Romanorum, quàm etiam Alexandrinorum, non annos modò, quibus sedem quisque tenuerit, annotavit; sed & concur∣rentes plerunque, quibus caeperint, annos Imperatorum. Quàm facilè illi fuisset reliquarum sedium Successiones, pro eâdem formâ supplere, si Romanae Successionis Alexan∣drinaeque tempora ipse excogitasset Eusebius? Sic certè solebant Impostores, siqua nova in recentioribus & sui temporis Pontificibus sibi explorata commemoranda cen∣suissent, ea etiam in antiquioribus, ubi nulla suppetebant monumenta, suis tamen supplere commentis. Sic dies Pontificum emortuales, Patrias, Parentes, Ordinationes, Sedisque vacationes adjunxerunt Catalogo Bucheriano re∣centiores Pontificalis Libri Editiones, in suis nimirum quibus vixerit Editor temporibus, compertissimos, quos tamen in Antiquioribus, sine ullis prorsus Historicis sub∣sidiis, ne operis forma mutari videretur, suis quisque com∣mentis censuit interpolandos. Sic & in ipsis hisce, de quibus agimus, Successionibus quae sibi incomperta ipse est ingenuè confessus Eusebius, ea tamen omnia tanquam sibi comper∣tissima supplevere recentiores. Antiochenam enim Successio∣nem atque Hierosolymitanam singulorum etiam Pontificum annis absolutissimam exhibent Syncellus, Nicephorus, & Eutychius, qui tamen alia ne quidem venditant monumenta quae ignoraverit Eusebius. Unde quaeso haec omnia prae∣terquam è recentiorum illis, uti dixi, commentis? Caete∣rùm qui nullos annos, ubi monumenta nulla suppeterent, annotandos duxit Eusebius; idem tamen, ubi suppeterent, annotavit diligentissimè; id unà innuit, siquos annotârit annos, fuisse sibi, unde haurirentur, Autores. Praesertim

cum & Synchronismos Imperatorum, aliarumque Sedium Episcoporum, annotârit.

Habuit itaque Eusebius in hâc universâ Pontificum Chro∣nologiâ [§ 2] Autores. Nec alios tamen illos in Historiâ quàm quos fuerat secutus in Chronico. Id quod alibi Nos obiter monuimus. Aliter fuisset, de eo fuerat Lectorem necessariò* 1.1 moniturus, cur adeo diversas invicem rationes, adeo pugnantes invicem Synchronismos, tradidisset, siquam ipse diversitatem observâsset, siquam ipse deditâ o∣perâ tradidisset. Monuisset Lectorem qui tandem essent novi Codices quos sibi tanquam duces in novo Opere Historico proposuisset omnium tutissimos atque fidelissi∣mos. Monuisset quo tandem modo in illos incidisset, in quibus reperisset Bibliothecis, & ubinam Lector reperire posset mutati consilii rationes. Monuisset cur nuperis illis Testibus fidem potiùs quàm prioribus adhibuisset, & quae demum verisimilitudines illum antea in errorem seduxislent. Sic de gestis Athanasii fecit in secundâ Historiae suae Edi∣tione Socrates. Tantum verò abest ut de his Lectorem monuerit Eusebius, ut plane nullam observârit, de quâ esset reddenda ratio, in utrovis Opere discrepantiam. Unas itaque, & sibi consentaneas, utrobique rationes tradiderat Eusebius. Et quae hodie apparet discrepantia, ea Librariis potiùs, & Eusebii ipsius novis conjecturis, quàm ipsis tri∣buenda videtur Autoribus Eusebii.

Sed verò unde (inquies) utriusque Operis Eusebiani, in [§ 3] tantâ hodiernorum Codicum discrepantiâ, veras Lectiones indagabimus? Nempe imprimis ex antiquissimis utriusque Operis descriptoribus. Adeo enim antiqui sunt utriusque Operis errores, adeo nullum recentioribus Librariis Judi∣cium Criticum quo recepti ab antiquioribus errores possent emendari; ut parum admodum subsidii à MSS. seu Historiae, seu etiam Chronici, Codicibus ex∣pectandum sit. Proximi itaque Excriptores consulendi sunt à quibus quae fuerint lectiones antiquissimae utrobique discamus. In illis est Rufinus qui infra XC. ab Eusebio an∣num

Historiam ejus Latinè convertit. In illis Hieronymus qui infra L. quàm ederetur annum ejusdem Chronicon eâ∣dem quâ Historiam Rufinus, linguâ est interpretatus. Quas tamen Hieronymi lectiones non tam è receptis Chronici Codicibus hauriendas existimo in quibus pervertendis multa poterant recentiorum temporum Librarii; quàm ex aliis potiùs ejusdem Hieronymi Operibus, praecipuè verò è Catalogo. Ut enim Chronici à se conversi numeros secutum constat in aliis ejusdem Operibus Hieronymum; sic nulla ratio est cur suspicemur perversos à Librariis Hie∣ronymi numeros, cum rem Chronologicam obiter duntaxat, non autem ex professo, tractaret. In illis denique Prosper qui conversum ab Hieronymo Chronicon non magno ipse intervallo secutus est.

Prosperum autem non mutilum illum, qui vulgo habetur, [§ 4] intelligo Eusebii continuatorem atque Hieronymi; sed inte∣grum qualem in suâ MSS. Codicum Bibliothecâ primus edidit Philippus Labbaeus. Transfudit ille in Chronicon suum multa ex Eusebio, & in illis has, de quibus agimus, Successiones. Habet etiam Fastos Consulares ad Cycli Pas∣chalis usus accommodatos, vitiosissimos quidem illos, qui tamen vera Chronici intervalla rectissimè designent. Con∣firmant enim illos Cyclorum Paschalium initia & fines LXXXIV. annorum ab eo diligentissimè signata, ut pro∣inde quantumvis illos vitiosè descripserit Prosper, vel inde tamen constet rectè illos haberi pro mente Prosperi quòd vitiosis 〈◊〉〈◊〉 Hypothesibus plerunque respondeant. Iisdem Fastis Imperatorum quoque annos distinxit, vitiosissimè qui∣dem illud, sic tamen ut ostendant quomodo sint anni Prosperi ad Eusebianos componendi. Quae enim gesta certo Imperatoris anno ligavit Eusebius, ea per Coss. desig∣navit Prosper, non quidem suo loco positos, sed à primo memorati Imperatoris apud Prosperum loco numerandos. Quae certè erant necessariò monenda ut usum Chronici Prosperiani intelligamus.

Suppetunt & alia ex ipso Eusebio subsidia ad rectè ca∣piendas [§ 5]

ejusdem rationes. Mutuâ enim operâ & Chronicon ex Historiâ, & vicissim Historia è Chronico corrigenda erit. Major enim erat expectanda, in Autore parum alioqui accurato, diligentia in numeris aptè invicom appositeque, pro Canonis lege, componendis, cum rem Chronologicam tractaret ex professo, quàm cum numeros eosdem Chronici in Historiam transferret, novâ nullâ adhibitâ, uti dixi, curâ, sed ex eodem illo ordine quo fuerant à se antea dispositi. Sic Chronico fuisser potiùs fidendum si quidem utrumque Opus, quale illud scripsit Eusebius, sincerum hodie incor∣ruptumque haberemus. Sed verò antiquissimarum in Chronico Lectionum Testis optimus & fide dignissimus in recentiori Opere Historico idem est Eusebius, & proinde hoc nomine utilissimus. Quid quòd etiam numeri in Hi∣storiâ, non signis, ut in Chronico, numeralibus, sed vocibus integris fuerint, utplurimùm descripti, nec linearum tam scrupulosam exigerent in descriptoribus diligentiam ut suis aptarentur Imperatorum annis quàm exigebant in Chronico. Sed nec adeo frequentes habebat Historia seu Continuatores, seu etiam Interpolatores, qui pro arbitrio omnia quae mutanda viderentur esse mutarent. Ita factum ut in Historiâ ne quidem ipsorum Librariorum adeò essent proclives errores. Ut proinde de antiquissimis Chronici Lectionibus certiùs possit nonnunquam ex Historiâ, quàm ex hodiernis Chronici Codicibus pronunciari. Accedit denique quòd, siquid novum in communium utrobique numerorum saltem dispositione consignârit Eusebius, se∣cundas tamen ejusdem cogitationes 〈◊〉〈◊〉 in Historiâ, ut siquem lapsum admisisset in Chronico, seu Scriptionis ille, seu mentis fuisset, hic fuerit sane corrigendus. Sup∣peditat praeterea in Historiâ & alia quoque verorum nu∣merorum eruendorum adminicula, dum & illud animad∣vertit in quem Imperatoris nonnunquam annum, pro antiquissimâ Chronici dispositione, Romanorum Pontificum initia inciderint, dum & illud animadvertit qui fuerint illis in eodem illo ejusdem Imperatoris anno coaevi in sede

Alexandrinâ. Quanquam saepenumerò aliam in solidis Imperatorum annis supputandis rationem ostendemus se∣cutum in Historiâ quàm fuerat secutus in Chronico. Eâ tamen detectâ, constabit unà quid sit de Pontificum annis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉. Quare restitutis 〈◊〉〈◊〉, pro Eusebii mente, annis; 〈◊〉〈◊〉 etiam Alexandrinae Suc∣cessionis Episcoporum; sic deinde constabit quae tandem intervalla Romanis Pontificibus assignanda sint, ut in illos Imperatorum annos incurrant quibus illos alligavit Euse∣bius, utque in eosdem eorundem Imperatorum annos illi etiam concurrant quos idem statuit coaevos in sede Alex∣andrinâ. Et quidem maxima erit illa quae à sede Alex∣andrinâ accedit confirmatio, cum sit illa Successionum ab Eusebio traditarum consentientissima pariter atque adeo longe etiam certissima. Non est tamen quòd in tot erro∣ribus nullum prorsus etiam in Synchronismis errorem ex∣pectemus. Si tales itaque dederimus numeros qui & in∣tervalla universa accuratè expleant, qui etiam efficiant ut in illos inciderent Imperatorum annos Praesules Romani qui∣bus illos, pro suâ nimirum Chronicorum Canonum dispo∣sitione idem 〈◊〉〈◊〉 Eusebius, & eosdem habuerint in sede Alexandrinâ coaevos quos idem tradit uno eodemque tempore successisse: (Et tamen illud etiam ostendemus non semper dispositionis in Chronico testem esse Historiam nisi quando anni Imperatorum solidi invicem utrobique re∣spondent) Si quidem Synchronismi omnes accuratè con∣veniant, aut nulla sit illorum praeterquam in Codicum Eusebianorum discrepantiâ, pugna; aut pugna ipsa hoc efficiat ut reliqua omnia longè meliùs accuratiusque conveniant, aut Codicum etiam antiquissimoram Auto∣ritate confirmetur: vix erit certè cur dubitemus quin illos redivivus fuerit agniturus Eusebius. Sic tres ha∣bebimus Chronologiae Ecclesiasticae in Chronico Eusebiano normas ad quas poterunt res 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiasticae referri annos 〈◊〉〈◊〉 Imperatorum pro 〈◊〉〈◊〉 mente dis∣positos, & Pontificum Romanorum atque 〈◊〉〈◊〉.

CAP. III. Eusebiana Pontificum Romanorum dis∣positio ad finem Xysti.

§. 1. Quibus tandem conjecturis ductus Eusebius S. Petri initium II. Claudii anno assignaverit. §. 2. Chronici Prosperiani integri à Labbaeo editi intervalla è Cycli Paschalis Judaici Fastis constituenda. Cycli Judaici initium à III. Clau∣dii anno, pro Judaeorum mente, repetendum. Claudii II. erat Sabbaticus. §. 3. Cycli primi intervalla omnia, pro mente Prosperi; 〈◊〉〈◊〉. §. 4. Tenuit Sedem Romanam Linus, pro Principiis Eusebii, ab Anno Neronis XIII. ad II. Titi. §. 5. Vnde factum ut annos Impe∣ratorum aliter in Historiâ, in Chronico aliter numerârit Eusebius. §. 6. 〈◊〉〈◊〉 à II. Titi ad Xi. Domitiani. §. 7. Clemens ab XI. Domitiani ad III. Trajani. §. 8. Eua∣restus à III. Trajani ad annum ejusdem XI. §. 9. Alexander ab an. Trajani XI. ad II. Hadriani. §. 10. Xystus à II. Hadriani ad XII.

A S. Petro Catalogum suum exorsus est Eusebius. [§ 1] Cujus quanquam tempora nulla repererant Veteres Eusebio coaevi à Traditionum originibus paulo remotiores,

conjecturis tamen suis, quantulaecunque tandem fidei illis, id assequi conabantur, ut quot annis sedem tenuerit Ro∣manam, pro virili designarent. Qui primi S. Petro XXV. annos tribuebant, à Christi illos numerabant Ascensione usque ad initium Neronis, à Tiberii nimirum XV. duobus Geminis COSS. insignito, Aerae vulg. XXIX. (quo Chri∣stum ascendisse crediderunt plerique ante Eusebium, & post illum multi Veteres) ad An. LIV. quo decessit Claudius successitque Nero. Cum enim S. Petrum pro ordinario Romae Episcopo haberent, à quo Successionis Romanae ori∣ginem deducerent; proinde intervallum illud omne quod à Christi Ascensione fluxerat ad primum Romae Episcopum, id S. Petro tribuendum existimabant, & locum nullum numero illi reliquum fecerunt quem fimilibus conjecturis ducti Posteri sedi ejusdem Antiochenae assignabant. Hoc è Lactantio discimus Eusebii coaevo, quo neminem vetustio∣rem* 1.2 habemus qui hujus numeri meminerit. Hoc etiam ex Idatio, qui ad eosdem Coss. (quos primos numerant Neronis Fasti Prosperi vitiosissimi) S. Petri Martyrium apposuit. Ad Neronis autem initium propterea numeran∣dum censuerunt, quòd quoto fuerit Neronis anno passus Apostolus, exploratum non haberent. Haec itaque Eusebio antiquiores. Cum verò receptae illius sententiae errorem ipse detexisset. Eusebius, & Festa aliquot Paschalia prae∣terea addenda observâsset quibus superstes fuerit post illum Geminorum Consulatum Dominus; jam non constabat prior illa 〈◊〉〈◊〉 ratio. Et tamen jam Historici Testimonii vicem obtinuerat decessorum illa de annis S. Petri XXV. conjectura, ad eundem plane modum quo etiam similes Veterum de S. Joannis Apostoli morte conjecturas Testimo∣niorum Historicorum locum apud recentiores obtinuisse jam suprà observavimus. Hunc itaque numerum jam vulgò* 1.3 receptum suis etiam accommodandum censuit Eusebius Hypothesibus, & cum ad initium Neronis numerare non posset, proinde ab ejusdem fine retrorsum numeravit. Sic autem retrorsùm ducti numeri à Claudii anno II. incipiunt,

pro calculis Eusebii. Cum enim XIV. annum nec Claudius, nec Nero impleverit; sic annos eorum solidos numeravit Eusebius in Chronico ut Claudio XIV. annos integros assig∣net, Neroni duntaxat XIII. Fateor Neronis annos XIV. in hodiernis legi Chronici Eusebiani exemplaribus. Sed verò annus iste XIV. ad Galbae Othonisque tempora spectat & Vitellii, quorum nulla alioqui tempora recensuit Euse∣bius, in emendatissimis pro illius mente exemplaribus, teste Pontaco. Quos tamen illum minimè praetermisisse constat ex Historiâ, ubi ratio hujus numeri paulo accu∣ratior habetur atque distinctior. XIII. enim in Historiâ annos Neroni concedit; Galbae, Othoni atque Vitellio, an∣num I. menses VI. plane ad rotundum illum XIV. anno∣rum calculum utique referendos. Detractis itaque Nero∣nis annis XIII, Claudii XII, ad II. Claudii pertinget re∣trorsum numeratus S. Petri annus XXV. Commodissimè nimirum illud pro Ratiociniis Eusebii. Justinum enim, Ire∣naeum, aliosque Veteres, secutus est Eusebius, qui Inscrip∣tionem in Insulâ Tiberinâ Semoni Sancto, Claudio Imperante, dicatam de Simone Mago interpretati fuerant. Et ad Claudii initium illa rectè, pro illorum temporum more retulit, quae quoto Claudii anno gesta essent ignoravit. Quanquam hic quotum Claudii annum ex illâ, quam dixi, retrorsum actâ numeratione collegit. Porro Simonem jam Romae ce∣lebrem, secutum credidit Eusebius Apostolum, quam etiam* 1.4 sententiam ante Eusebium receptam esse discimus ex Ar∣nobio. At nullus meminit Apostoli Romam venientis in Simonis causâ Justinus, nullus Irenaeus, nullus fortasse Ve∣terum Arnobio antiquiorum. Ergo si primo Claudii anno Romam venerit Magus, secundo S. Petrum, si quidem fuerit Simonem secutus, eodem appulisse consentaneum erat. Nec aliunde numerum illum quàm ex Eusebio, quem Latinè converterat, hausit Hieronymus. Non est itaque quòd* 1.5 dubitemus annos XXV. S. Petro tribuisse Eusebium, & quidem illos à Claudii II. pro ejus mente inchoandos, in Neronis verò XIII. ut dixi, terminandos.

Confirmat tamen praeterea quae diximus, Excriptor Eu∣sebiani [§ 2] Chronici Latinè versi antiquissimus Prosper Labboe∣anus, si tamen & illum emendemus, ejusque intervalla, utcunque alioqui non vera, pro Autoris tamen Principiis atque sententiâ, constituamus. Sic enim intelligemus, quos ille numeros secutus fuerit, quosque adeo in sui temporis Chronici Eusebiani exemplaribus repererit. Chronici illius norma sunt Fasti Consulares mendosissimi quidem illi atque extra veros locos plerunque dispositi, qui tamen inter∣valla designent in Eusebiano Chronico à Prospero observata, si tamen nec redundent ipsi, nec Consulibus ullis mutilati sint quos quidem scripserit ipse Prosper. Posuit enim Au∣tor ipse normam, unde hoc intelligamus, Cyclos nimirum Annorum LXXXIV. Paschales, quorum initia atque fines diligentissimè designavit. Ipsum enim illum Cyclum in Ecclesiâ Romanâ, obtinuisse, quo scripsit Prosper Saeculo, observavit è Paschasino Bucherius. Fastos quidem ille, pro Cyclorum more jam recepto à Geminorum Consulatu dedu∣cendos censuit, cum tamen Cyclum primum non altiùs quàm à tertiis demum Claudii Coss. inchoârit. Quod fecit ille 〈◊〉〈◊〉 propterea quòd à Judaeorum moribus receptum illum Cyclum pro eorundem calculis supputandum existi∣maret. Certè septenariis duodecim constat universus ille Cyclus. Unde facilè intelligimus ad annorum Sabbatico∣rum circuitus esse accommodatum, & proinde septimum quemque illius Cycli annum fuisse Sabbaticum. Sic ulti∣mus quisque superioris Cycli annus fuerit etiam & ipse Sab∣baticus. Nec certè longe abest annus Claudii II. Aer. vulg. XLII. ab anno Sabbatico I. annus Sabbaticus, qui quidem in certas incidat Chronologiae rationes, ille est de quo legi∣mus Jer. XXXIV. 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, &c. VIII. circiter ejusdem Zedekiae anno, Nabonasari CLIX. Jam enim Judaeos oppugnabat Nabuchodonosorus, v. 17. sic tamen ut nondum ad secundam Urbis Hierosolymitanae obsidionem venisset, quò rediturus praedicitur v. 22. Fidem etiam ante secundam illam obsidionem fefellerant, redegerantque

in servitutem fratres antea dimissos, quâ occasione minatus est secundam illam obsidionem, nondum scilicet caeptam, Propheta, cum tamen è reliquarum Urbium oppugnatione jam constet in secundae obsidionis procinctu fuisse Regem Babylonis. Atqui Urbem ipsam supremâ illâ obsidione IX. Zedekiae anno cinxit Nabuchodonosorus. VIII. illi Zedekiae anno respondet annus Seleucidarum CL. & ipse VII. ac proinde Sabbaticus, DLXXXVI. pro iisdem rationibus Nabonasari. Ab illo rursus VII. est Simonis ultimus Aerae Seleucidarum CLXXVIII. (ab CLXXVII. anni Tisri in∣cipiens, sic tamen ut, maximâ ex parte, in sequentem Epochae Seleucidarum annum incurreret) Nabonasari DCXIV. quem etiam fuisse Sabbaticum testis est Josephus. Idem tradit annum, quo expugnata est ab Herode Urbs Hierosolymitana, Sabbaticum fuisse, U. C. DCCXVIII. Na∣bonasari DCCXII. rectè etiam & illum septeno loco re∣spondentem. Ita fiet ut & secundus Claudii, Christi XLII. U. C. DCCXCV. Nabonasari DCCLXXXIX. fuerit & ipse quoque Sabbaticus. Sic etiam annus Aer. vulg. MCLXXXIX. pro eorundem Judaeorum rationibus sep∣tenus erat atque Sabbaticus, à superioris nimirum anni Juliani mense Septembri caeptus, quo Rex Angliae Ri∣cardus I. fuerat coronatus, teste Matthaeo Parisiensi. Hinc itaque corrigendi Bucherii de hoc Cyclo errores sane fre∣quentissimi. Constat interim quàm rectè Prosper Cyclum hunc Judaicum à III. Claudii anno inchoaret. Quanquam illi per Coss.numeranti alium errorem oboriri necesse erat, ut Fastos habuisset incorruptiores. IV. enim Claudii an∣num maximâ ex parte designabant III. ejusdem Coss. cum primi anni pars longê maxima in supremos Caii Coss. in∣ciderit. Fieri tamen potest ut Romanae Successionis initium Cycli hujus initio designârit. Respondent enim accuratissimé.

Sic itaque Cycli hujus initium habemus. Ad Coss. Ha∣driani [§ 3] undecimos finem primi Cycli, & secundi initium, ponit idem Prosper, ita nimirum intelligendus, ut primum sequentis Cycli annum numerârit illum Hadriani XI.

Sic enim tertium Claudii primi Cycli primum numeravit. Respondet rectè intervallum. Implent enim illud spatium Imperatorum anni, si, pro Prosperi mente, per Coss. nume∣rentur. Sic enim habent:

Claudii restant Coss. praeterea paria	12
Neronis	14
Vespasiani	9
Titi	3
Domitiani	16
Nervae	1
Trajani	19
Hadriani	10
84

Nulli itaque desunt aut redundant, pro mente Prosperi, hucusque Consules. Proinde metus ex hac parte nullus est ne in supputandis per Fastos illos qualescunque Romano∣rum Praesulum temporibus, ab ejusdem mente aberremus. Cum ergo Lini Successionem, & Apostoli Martyrium de∣cimis tertiis Neronis Consulibus assignet; sequitur à II. Claudii anno sic numerâsse Prosperum, ut tertius ejusdem Claudii sit S. Petri primus. Sic enim fiet ut decimus ter∣tius Neronis S. Petri XXV. respondeat. Atque ita in sui temporis Codicibus Eusebianis constat reperisse Prosperum. Quem etiam confirmat alius antiquissimus Eusebiani Chro∣nici excriptor Cassiodorus. Claudii enim secundis Coss. S. Petrum Romam venisse monet, atque inde XXV. ejus annos esse numerandos.

Sequitur Linus cui XI. duntaxat annos tribuit Chronici [§ 4] Eusebiani Editio Scaligerana. Sed intervallum ab An. Dom. LXIX. ad LXXXI. pro numeris Scaligeranis, justum annorum XII. spatium amplectitur. Nec est sane cur du∣bitemus quin ita scripserit Eusebius. Sic enim habebant Codices nonnulli apud Pontacum. Sic Eusebianum Chro∣nicon exscripsit Contractus. Sic etiam Syncellus, Epiphanius, & uterque Nicephorus, tam Historicus Callisti filius quàm

Patriarcha Constantinopolitanus. Sic idem in Historiâ scrip∣serat Eusebius, nullâ prorsus Codicum discrepantiâ. Sic & in sui aevi Codicibus reperit Historiae vetustissimus Inter∣pres Rufinus. Metus erat potiùs, è dispositione Eusebii, ne plures Lino anni cederent quàm ne pauciores. Secundo enim Titi anno Anencleti introitum assignant, consentien∣tibus hoc in loco suffragiis tam Historia quàm Chronicon in plerisque Pontaci MSS. quem etiam Titi annum in sui tem∣poris Codicibus videtur reperisse Rufinus. Erant tamen Pontaco Codices qui primo potiùs assignarent, suffragante etiam Zo∣narâ. Erant etiam alii qui tertio. Nec nuperam hanc esse dif∣cordiam è Prospero colligimus. Lino enim tribuit annos XII. sive XIII. pro vario, ut videtur, Successoris Anencleti situ in coaevis sibi Chronici Eusebiani Codicibus, quem proinde ad XIII. à morte S. Petri Consules transferendum credidit. At qui Lino annos plusquam XII. assignent disertis verbis, neminem habemus. Etiam ex illis qui Successionem Anencleti ad XIII. ab Apostoli Martyrio annum proferrent, erant tamen qui Lino annos duntaxat XII. tribuendos esse censerent. Sic illa certè exemplaria quae XIV. illo Neronis anno, quem Galbae, Othonis & Vitellii fuisse diximus, Linum successisse volunt. Eo id fortasse consilio ut sic constaret numerus annorum XII. accuratissimè, è X. Vespasiani & Titi reliquis duobus conflatus. Unde id nisi Codices in eo numero XII. annorum consentientissimos ipsi quoque reperissent? Favere etiam fortasse videbatur quod dicit Eusebius, Post Apostolorum SS. Petri & Pauli Martyrium tum demum successisse Linum, si in eam sententiam intelligeretur, ut non eodem quo passi illi fuissent anno, ipse successerit. Sed Linum reponebant XIII. Neronis anno Codices tres eorum quibus usus est Pontacus. Reponunt etiam notae bonae Mertonensis, & Oxoniensis alius recentior quos vidi, Edvardi Bernardi Viri doctissimi Amicissimique beneficio. Nec verò ulla erat ratio cur alio quàm quo passi sunt Apostoli anno Lini successionem statueret Eusebius. Praesertim cum Veteres non Linum modò & Anencletum, sed ipsum quoque

Clementem, ab Apostolis ipsis in sede collocatum velint, aliter illi (fateor) sentientes quàm senserit Eusebius. Inde tamen constat nullum fuisse de Lini, post Apostolorum Martyrium Successione Testimonium Historicum quod locum conjectu∣ris faceret de Anno inter illud Martyrium Successionem{que} interponendo. Contradicit etiam ipse Prosper qui Lini successionem eidem anno tribuit cui & Apostoli Martyrium.

Quid ergo hîc dicemus? Oblitumne illius anni Euse∣bium [§ 5] quem, cum Galbae esset, Othonis & Vitellii, Neroni tamen solitus fuerat imputare, à Neronis proinde fine, Vespasiani que initio, XII. illos Lini annos numerâsse? An ab Eusebii Excriptoribus postremo illi, qui Neronis nomen tulerat, anno XIV. Apostoli mortem esse assignatam, quam primo omnes vel ultimo Neronis anno assignare solebant? An errore aliquo inducto anno qui Galbae nomen ferret Othonis que & Vitellii, sic luxata esse spatia, ut qui antea locum XII. occupaverat annus jam XIII. occuparet? Fieri quidem potest ut contigerit horum aliquid, etiam ante Prosperum, proximisque adeo Eusebio Codicibus. Vetat tamen Codicum tantus ille consensus ne aliunde sedis ini∣tium quàm à secundo Claudii anno inchoemus, aut in alium terminemus XXV. S. Petro assignandos annos quàm Ne∣ronis XIII. Vetat ne aliunde Pontificatum Lini arcessamus quàm ab Apostoli Martyrio. Vetat idem ne plures XIII. annis Neroni attribuerit Eusebius, neve novus alius, ab illo qui Neronis XIV. habetur, Galbae, Othonis & Vitellii nomine sit interpolandus. Vetat porro ne Lino plures paucio∣resve quàm XII. annos tribuisse credamus Eusebium. Vetat denique ne in alium illos quàm secundum Titi terminârit. Siqua itaque poterit excogitari ratio quâ haec omnia tanto Codicum Excriptorumque consensu firmata concilientur invicem atque consentiant, vix erit certè cur alienam illam à sententiâ suspicemur Eusebii. Erit autem haec illa, ni fallor. Aliam Eusebius in Historiâ rationem secutus est Imperatorum annos solidos supputandi quàm fuerat secutus in Chronico. Historia Claudio tribuit annos XIII. mens. VIII.

nimirum annos solidos duntaxat XIII; Neroni item XIII. solos; Galbae, Othoni & Vitellio annum unicum, menses VI. E Chronici constitutione didicerat XXV. annos S. Petro assignandos esse, qui quidem si, rejectis mensibus, solidi numerentur, in Galbae annum Othonis que & Viteltii desi∣nant oportet. Oblitus enim est Eusebius ad justum annum consurgere menses illos addititios. Oblitus rursus ita fieri ut post mortem Neronis Linus ipse successerit. Sed & Vespasiani annos atque Titi solidos aliter in Historiâ nu∣merat quàm numerârat in Chronico. Superavit nonum an∣num Imperii Vespasianus, sic tamen ut decimum non penitus absolverit. Superavit biennium Titus, sic item ille ut nec tertium consummârit. Ambos tamen annos integros XII. absolvisse constat. Eusebio itaque per annos numeranti duntaxat solidos, arbitrarium erat ut tertium illum ex utri∣usque Fragmentis conflatum annum, seu Tito ipse, seu Vespasiano, imputaret. Et quidem X. Vespasiani, Titi duos duntaxat, agnoscit in Historiâ; Vespasiani XI. & Titi III. recensuerat in Chronico. Fateor equidem sie utriusque tempora distinguere Chronici Codices plerosque hodiernos ut X. Vespasiano, Tito duo duntaxat assignentur. Sed verò in proximis Eusebio Codicibus aliter distributos existimo. IX. Vespasiano, III. Tito tribuit Prosper, non alio, ut vide∣tur, Autore quàm Eusebio. Suffragatur Prospero Codex optimus Mertonensis. Suffragabantur duo Pontaci quà tertium numerabant Titi annum. Maximè verò suffraga∣tur, quòd II. Titi anno successionem Anencleti assignârint, duobus exceptis, Codices alii universi Chronici Eusebiani quibus usus est Pontacus, atque Editio 〈◊〉〈◊〉, qui tamen nec hiatum ullum agnoscunt, nec plures Anencleto annos quàm XII. attribuant, nec fere aliunde illos quàm è XIII. Neronis arcessunt. Non certè aliunde nostri Oxoni∣enses, nec alii tres quibus usus est Pontacus. Ita facilè errorum occasiones apparebunt. Qui primo Titi anno Anencleti successionem reponebant (quo anno 〈◊〉〈◊〉 Zonaras, reponebant editi Pontaci) X. Vespasiani annos

numerabant, quod erat sane admodum proclive, cum pauci admodum illi deessent dies quin decimum annum absolvisset. Et quidem à Neronis anno numerabant XIII. Jam enim antiquitus diversas in Chronico lectiones pepererat Eusebii ipsius tam diversus in Historiâ calculus, Librariis Chronicon rectè quidem, ut sibi videbantur, ex Historiâ corrigentibus. Totidem Vespasiani annos cum & alii numerarent, & tamen Titi II. Lini exitum collocatum observarent; inde factum ut XIII. loco sejunctum existimarent. Inde nata illa Codicum Eusebianorum diversitas à Prospero memorata, aliorum XII. aliorum XIII. Lino annos tribuentium, non quidem è numeris sed è diverso duntaxat Historiae atque Chronici situ numerantium. Si enim à XIII. Neronis initium Lini repetatur, & Vespasiano X. anni solidi concedantur; sic erit Titi annus II. Lini XIII. cum sit tamen idem XII. duntaxat pro Historiae rationibus à XIV. illo, quem Neroni accenset Historia, anno numerantis. Si tamen, pro Chronici calculis à XIII. Neronis Lini Pontificatum in∣choemus, & Vespasiano annos solidos IX. duntaxat assig∣nemus; fiet ita ut rectè procedat supputatio, incidatque II. Titi annus in Lini annum duntaxat XII. Ita nimirum Eusebii negligentiâ factum est ut ne quidem unum eun∣demque in Chronico locum II. Titi annus occupet. Id cum non observaret Prosper, & tamen Vespasiani annos & Titi, pro Chronici Eusebiani mente, distribueret; proinde ut XIII. annorum numerum expleret, finem 〈◊〉〈◊〉 III. Titi anno reposuit. Omnino ille contra verba & sententiam Eu∣sebii.

Anencleto annos XII. in Historiâ tribuit Eusebius, & in [§ 6] plerisque Chronici, pro Editione Pontaci, Codicibus; suf∣fragantibus praeterea duobus illis, quos dixi, Codicibus Oxoniensibus, suffragante Historiae vetustissimo Interprete Rusino, suffragante ejusdem vetustissimo Excriptore Epi∣phanio, & recentiore Nicephoro Callisto; suffragante etiam Chronici vetustissimo Excriptore Prospero, tam in summâ generali quàm in intervallo Fastorum etiam Consularium.

Sic itaque supplenda erit Editio Scaligerana. Rectè etiam procedit calculus in Canonis quoque dispositione, si quidem à postremo Titi illius repetatur exordium. XII. enim Domitiani Clementis successionem ponunt pari concordiâ tam Historia quàm Chronicon. Sed prior illa discrepantia proximis etiam Eusebio nata temporibus id effecit ut II. Titi alii pro ejusdem ultimo haberent, alii III. ultimum numerarent. Et quidem si à II. Titi initium arcessamus Anacleti, pro eorum sententiâ qui III. Tito annos attribue∣runt, jam XIII. erit 〈◊〉〈◊〉 annus qui Domitiani erat XII. Constat autem discrepantiam illam undecunque ortam in solis tamen Lini temporibus, pro Autorum mente con∣sistere, nec ipsum quoque Prosperum qui tres Tito annos assignârat, plures tamen Anencleti annos numerare. Quare corrigendus est in dispositione Canonis Eusebius, & Anen∣cleti anni in anno potiùs Domitiani XI. terminandi. Jam enim vidimus quàm fuerit proclivis error ut qui Vespasiano annos tribuerat duntaxat IX, idem rursus I. Titi pro Vespasiani X. haberet, utque idem semel admissus error ad recentiora aliquantisper tempora procederet. Quod semel monuisse sufficiat. Videmus interim quàm licenter alios Imperatorum annos atque alios Pontificum successio∣nibus assignet Eusebius. Ut proinde numeros annorum quibus sedem tenuerint Pontifices è Vetustiorum Testimo∣niis hauserit, annos autem Imperatorum quibus numeros Pontificum alligârat, è propriis duntaxat conjecturis Eusebius.

In Clemente rursùs, pro more suo, idem à seipso est [§ 7] diversus Eusebius, sic tamen ut vestigia, ni fallor, utrobi∣que Veritatis appareant. IX. illi annos assignat Historia, tam Graeca quàm Latina Interprete vetustissimo Rusino. Novem etiam Chronici Editio Pontaci, suffragante quoque nostro Codice utroque Oxoniensi, suffragante item Prospero tam in numero ipso quàm in Fastoram quoque Consula∣rium intervallo. Et tamen VIII. duntaxat annos ejus agnoscit Editio Chronici Scaligerana, quibus certè plures Clemens tenere non potuit, si quidem XII. Domitiani anno

sedem adeptus, tertio Trajani anno decesserit. Tertio autem Trajani anno decessisse in Historiâ pariter ac in Chronico tradit Eusebius, plures certè Chronici vetustissimi∣que Codices; tradit Chronici vetustissimus Interpres Hie∣ronymus;* 1.6 tradit Historiae Excriptor Zonaras, ut proinde de Eusebianâ hoc in loco dispositione vix possit certè dubitari. Octonarium autem duntaxat numerum attingent si à XII. quem dixi, Domitiani numerentur, pro Chronici rationibus; ne quidem septenarium superabunt, si pro calculis Eusebii numerentur Historicis. Est enim rursus in annorum Do∣mitiani solidorum supputatione à se diversus Eusebius. Annos enim Domitiani numerat XV. menses V. dies XV. in Chronico, pro quibus tamen annos solidos XVI. nume∣ravit in Canone. Malè quidem ille cum vix uno mense annum XV. superârit. Sic tamen annum Galbae, successo rumque Galbae antea detractum compensavit. Detractis itaque Domitiani annis XII. supersunt IV, quibus si Nervae unicum, Trajani tres addideris, numerum certè octonarium excedere non poterunt, ut agamus, pro Eusebii mente libe∣ralissimé. Idem Domitiani annos solidos XV. duntaxat agnoscit in Historiâ. Ita nimirum VII. duntaxat annis sedem tenuerit Clemens, apparetque in Historiae calculis anni solidi duplicis defectus; alterius quem Claudio, alterius quem Domitiano, uti dixi, detraxerat. Restituantur illi, sic rectè procedent omnia, fietque ut à Domitiani anno XI. Clemens inceperit. Numerum enim Clementis novena∣rium confirmant Eusebii Codices Excriptoresque & numero plures, & fide etiam digniores. Atque ita illum implet proximus Eusebio Prosper ut in Trajani quartis terminet Consulibus. Illum secuti sunt Contractus & Albertus, quos existimat Eusebiano Chronico sua debuisse Pontacus.

Euaresto viceversâ anni VIII. tribuuntur in Historiâ, IX. [§ 8] in Chronico. Sic habet utrobique rectiùs Historia ex Au∣toribus descripta, non è vitiosâ Canonis dispositione. Faver Historiae lectio etiam vetustissima repraesentata à Rusino. Et tamen aliam Chronici suo quoque Saeculo lectionem, non

modò Codices hodierni confirmant, sed etiam Prosper qui IX. annos in initio, & IX. etiam Coss. paria Euaresto con∣cedit, à IV. nimirum Trajani Coss. ad XIII. Confirmant Nicephorus & Syncellus, si quidem ipsi ex Eusebio sua desumserint. Confirmare etiam ipsum Historiae ipsum videtur intervallum. A tertio enim Trajani ad ejusdem XII. non octo duntaxat, sed novem, numerantur anni. Illo autem Trajani anno Pontificatum Euaresti terminabant non nuperi duntaxat Historiae Eusebianae Codices quos viderit Nicephorus, sed & alii illi antiquissimi quos viderit proximus Eusebiano Saeculo Rufinus, sed & Chronici Co∣dex quo usus est Contractus, cum nostro quoque Codice Mertonensi. Nec aliunde natam crediderim hujus erroris occasionem, etiam apud antiquissimos, qui sitûs tamen potiorem habebant, quàm summae generalis, rationem, in quibus ipsum quoque Prosperum constat esse numerandum. Vitiosam tamen illam supputandi rationem, (quocunque tandem patrocinio 〈◊〉〈◊〉) & ab Eusebii mente alienam, existimo. Nec enim laxiores numeros patiuntur numeri sequentes. Nec plures Euaresti annos agnovit quàm octo Contractus. Nec plures agnoscere potuisset ipse Prosper, si quidem infra annum Trajani XII. consistendum censu∣isset. Id cum non fecerit, exinde constat non illo Trajani anno collocatum esse Euaresti exitum in coaevis sibi Chro∣nici Eusebiani Codicibus. Est itaque meritò cur dubitemus itane scripserit Eusebius, itane fuerit (pro Canonis sui dis∣positione) scribendum. Praesertim cum nec annorum summae VIII. respondeat quam in eâdem Historiâ ipse tri∣buit Euaresto; cum & aliorum numerorum mentionem habeamus in Chronico. X. Trajani anno Euaresti tempora concludit Chronici Editio Scaligerana. Habuit praeterea Pontacus Codices qui XIII. ejusdem Trajani successisse vellent Alexandrum, quibus etiam Prosperum astipulari vidimus. Habuit & alios, nec facilè spernendos illos, qui XI. quem etiam numerum in vulgatis antea Editionibus re∣ceptum observavit. Hunc nos potiùs numerum sequimur,

cum & meliùs conveniat annorum summae in Historiâ designatae, & sequentibus ejusdem Eusebii (etiam in Hi∣storiâ) rationibus; & verò longe facilior Eusebii fuerit error in anno Imperatoris quem è Canonis situ descripsit, quàm in summâ universâ quae unico apparebat intuitu, & verbis integris utplurimùm fuerit expressa. Eandem dis∣positionem confirmat Eusebius dum eodem tempore, quo Romae Alexander, Primum Alexandriae successisse testatur. Nempe ille quo tempore successit Alexandriae Primus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Romae successisse tradit Alexandrum. Atqui anno* 1.7 Trajani XI. successisse Alexandriae Primum, infrà luculen∣tiùs constabit, ubi de Alexandrinâ Successione ex profeslo tractabimus.

In Alexandri annis (quod gratulandum est) nulla est vel [§ 9] Codicum discrepantia. X. enim illi annos utrobique as∣signat Eusebius, tam in Historiâ quàm in Chronico. Historiae vetustissimam lectionem firmat Rufinus, ne recentiores no∣minem Zonaram atque Nicephorum Callistum. Chronici vetustissimam lectionem conservavit Prosper tam in summâ universâ, quàm in Fastorum Consularium intervallo, à XIII. Trajani ad quartos Hadriani Coss. Convenit etiam intervallum in annis Imperatorum, pro rationibus Euse∣bianis, accuratissimé. Annos enim Trajano XIX. menses VI. solidos nimirum in Canonis constructione XIX. solos concedit Eusebius. Suffragabitur etiam Historia si quidem, pro Historiae more, menses excludamus. Detractis XII. supersunt VII. Sic III. Hadriani anno successerit Xystus, quo illum successisse tradit Historia & Chronici Editio Scaligerana, quibus accedit Rufinus, accedit Nicephorus, ac∣cedunt MSS. Codices quibus usus est Pontacus omnes, & nostri quoque Codices Oxonienses. Rectè quidem illi quoad intervallum. Nobis tamen à Trajani XI. numeran∣tibus in II. potiùs Hadriani terminandus est Pontificatus Alexandri. Et quidem magis pro mente & principiis Eusebii, ut è dictis partim constat, partim è dicendis ultrà

constabit. Favent etiam Editi quos secutus est in suâ Chro∣nici Editione Pontacus.

In Xysto tandem superioris calculi in annis Alexandri [§ 10] cum Imperatorum annis committendis apparet error. X. enim annis in Pontificatu sedisse Xystum convenit utro∣bique, suffragantibus invicem tam Historiae quàm Chronici Codicibus, suffragantibus item Zonarâ & Nicephoro Hi∣storiae, & plerisque Chronici Excriptoribus. Habet equi. dem Rufinus XII. Sed errore Librarii manifesto, ut ex intervallo ab eo ipso ibidem assignato constat. Prosper IX. duntaxat agnoscit, & quidem à IV. Hadriani Coss. ad Coss. ejusdem XIII. ne temere numerum illum excidisse suspicemur. Accedunt Prospero Nicephorus Patriarcha & Georgius Syncellus. Autorum hic est, non Librariorum, error. Nec aliunde natum existimo quàm è vitioso Canonis situ, & vitiosâ etiam Historiae in superiori numero lectione. Cum enim III. Hadriani pro Alexandri fine accepissent; Cum item magno Codicum consensu Xysti finem in annum ejusdem Hadriani XII. relatum viderent: Jam inde facilè intelligimus quàm fuerit illis proclivis error, ut novem Xysti duntaxat annos ex hoc intervallo colligerent. Vidi∣mus enim in Lini annis & correctum à Prospero Eusebium, & è vitiosâ Historiae dispositione correctum. Sed verò alienus à Canonis situ numerus, quique adeo non posset inde colligi; vel eo nomine potiùs Autorum fidei erit assignan∣dus. Et tamen Hadriani XII. Xysti Pontificatum ter∣minat Historia, terminant Rufinus & Nicephorus, terminat Chronici Editio utraque tam Scaligerana quàm Pontaci, ter∣minabant Pontaci etiam Codices tam impressi quàm manu etiam exarati, quibus & noster accedit Codex alter Oxo∣niensis. Nimirum Canonis situm hoc in loco consuluerat Eusebius. Ita factum ut biennium illud hoc in loco reddi∣derit quod antea exclusum diximus. Legebant sane XIII. Hadriani annum tres Codices eorum quibus usus est Pontacus, suffragante & nostro melioris notae Codice Mer∣tonensi, non tamen illi Prosperum secuti, sed ut Xysti X.

annum absolverent. A tertio enim Hadriani initium ejus arcessunt. Sed ne ultra annum Hadriani XII. Xysti exitum prorogemus, saltem pro rationibus (quas quaeri∣mus)* 1.8 Eusebianis, ipse vetat Eusebius. Annum enim unum ille & menses aliquot à Xysti morte, & Telesphori in Ro∣manâ sede successione intercessisse testatur ante quàm Eu∣menes succederet Alexandriae. Quis est qui non videat secundi à Xysti morte anni partem saltem aliquam per menses illos incertos designari ab Eusebio? Et verò anno Hadriani XIV. successisse Alexandriae Eumenem vult Eusebius. Reti∣nuerat nimirum in Successionis Alexandrinae supputatione superiorem illum biennii errorem. Ita factum ut Successio Eumenis biennio integro in anteriora protruderetur. Ita rursùs ut Primo annos plures, quàm oportuit, 〈◊〉〈◊〉 assig∣nârit. Plures certè Primi quàm X. annos non esse pro Eusebii Principiis, non esse, pro Autorum calculis, quos ipse est secutus Eusebius, agnoscendos, infrà pluribus in Suc∣cessione Alexandrinâ probabimus.

CAP. IV. Fasti Coss. pro secundi tertiique Cycli intervallis, ex Prosperi mente, consti∣tuti.

§. 1. Cycli Annorum LXXXIV. Christiani apud Prosperum initium ab initio Judaici triennio sejunctum. §. 2. Redduntur ejusdem Cycli, initii tamen adeo diversi, rationes. §. 3. Anni Imperatorum in secundo Cyclo, pro mente Prosperi, constituuntur. §. 4. Emendantur etiam, & in tertio Cyclo, ex ejusdem sententiâ, anni Imperatorum.

HUcusque primum absolvimus Prosperi Cyclum, quem [§ 1] ad Hadriani X. pertigisse diximus. Videamus porro num & reliqui ejus Fasti, qui quidem ad nostrum institu∣tum attinent, nec redundantiae nec defectûs vitio laborent, sed rectè accurateque pro Cyclorum lege, respondeant. Sic enim intelligemus, num & Romanorum Alexandrinorum∣que Pontificum intervalla pro Autoris mente disponantur. Duplicem autem habet Prosper ejusdem Cycli seriem alio nimirum atque alio initio repetitam diversoque adeo fine terminandam. Alia Judaeorum erat à III. Claudii anno, Aer. vulg. XLIII. deducta, & Sabbaticis Judaeorum annis accommodata, uti jam superiùs oftendimus. Alia Christi∣anorum Romanorum, quibus nulla erat Sabbaticorum anno∣rum observatio, nec proinde ratio ulla quae posset illos ad mores Judaeorum accuratè observandos obligare. Quare ut

Judaici Cycli initium tertiis alligavit Claudii Coss. sic cum sextis ejusdem Romani initium atque Christiani. Sed verò illud est in hoc loco difficile, itane VI. Calaudii annus pro Christiani Cycli initio habendus sit ut tertium ejusdem an∣num pro Judaici Cycli initio habitum ostendimus? num primum scilicet Cycli sui VI. illum Claudii annum nume∣rârint Christiani, ut tertium ejusdem numerabant primum in Cyclo suo Judaei? An potius pro superioris Cycli ultimo habuerint, unde novi Cycli initium in sequenti anno esset numerandum? Ego Cycli novi primum numeran∣dum existimo, ad eundem plane modum quo & tertius Claudii primus fuerat in Cyclo Judaico. Certissimam hu∣jus rei probationem à supremi Cycli, quo scripsit Prosper, initio petendam arbitror. Hunc enim ille exploratissimum habuisse censendus est. Hujus autem Cycli primum annum illum numeravit qui Coss. habuit Antonium & Syagrium Aer. vulg. CCCLXXXII. Detrahantur ex hoc numero Claudii anni VI. Aer. vulg. XLVI. & reliqui per aequales LXXXIV. annorum Cyclos dividantur. Ita fiet ut numerum reliquum absolvant aequales Cycli, nullis relictis fractioni∣bus. Quare ut primum Cycli V. numeravit annum illum Aer. vulg. CCCLXXXII. sic etiam Claudii VI. Christi XLVI. primum Cycli primi numerâsse necesse est. Conveniunt etiam laterculi hujus Cycli MSS. quos habemus, cum feriis & diebus Paschalibus notis annorum omnino certissimis, V. ut videtur Saeculo consarcinati quo Romanis illum in usu fuisse è Paschasino discimus.

Convenit etiam, ni fallor, hujus Cycli ratio à nemine [§ 2] hactenus (quod quidem sciam) explicata. In trium enim illorum annorum intervallo quo discrepabat à Cyclo Ju∣daico Cyclus ille Romanus, unus occurrébat Bissextus. Ita factum ut in Cyclo Romano quaternis diebus feriae Roma∣norum Judaeorum ferias anticiparent, ut qui mensis dies pro Cyclo Judaico in quartam feriam incidisset idem inci∣deret in feriam primam pro Cyclo Romano. Caeterùm ut annorum Sabbaticorum nullam prorsùs rationem habebant

Christiani, ita nec Judaei feriarum. Novum itaque illud Cycli Judaici, & à Cycli Judaici initio diversum, initium feriae causâ institutum ad Christianorum potiùs Cyclum eundem Judaicum usurpantium dissidia spectâsse videtur, quàm Judaeorum à quibus Cycli illius communis usus ad Christianos emanavit. Constat autem à primo rerum ex∣ordio Cyclorum suorum rationes, & à Christi Passione, de∣sumpsisse antiquissimos quos habemus Paschalium Episto∣larum Autores, & quidem utrobique ad diem Aequinoctii accommodâsse. Id enim existimabant, ita tandem rectè constitutos esse Cyclos suos, si in eundem Aequinoctii & feriae diem concurrerent novae veterisque Creationis ex∣ordia. Inde factum ut Mundi Chronologiam ab initio usque repeterent, quo nimirum ita constaret recténe illa pro Cyclorum suorum retrò numeratis rationibus responderent. Nec aliâ fortasse, Prosper opus hoc, de quo agimus, Chronologicum auctius, quàm Cycli sui, causâ conscripsit. Erat autem in his omnibus quatuor omnino feriarum discrepantia. Qui à Mundi exordio Cycli sui causam repetendam arbitrati sunt, in duplici omnino classe censendi sunt. Alii à feriâ quartâ Solaris Lunarisque motûs initia deducebant, quo nimirum die legerant creata illa fuisse magna luminaria. Alii à primo potius Creationis die numerandum censebant quo lucem ipsam creatam docuerat Moses, quippe sine quâ nulla esse posset diei noctisque distinctio. Ita nimirum Hippo∣lytum correxit Autor Epistolae Paschalis coaevus Cypriano à Patre Oxoniensi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nuper Editus. A primo enim Creationis die numerârat Hippolytus, à quarto Autor A∣nonymus. Et verò eo magis favebant primo diei Primaevi Christiani, quòd lucem illam primo die creatam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 intelligendam censuissent Hellenistae cui arctior esset cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 affinitas quàm Soli isti visibili. Favebat rursus in contrarium quòd Solaris Lunarisque motuum concur∣rentium

ratio praesertim haberetur in constructione Tabu∣larum Paschalium, qui concursus à communi utriusque initio deducendus erat in IV. omnino Creationis diem referendo. Erat praeterea & illis occasio quatuor seriarum intervallo dissentiendi invicem qui Cyclorum Paschalium normam à Paschate illo, quo passus est Dominus, desumendam ex∣istimarent. Erant enim in Primaevâ Ecclesiâ, de anno quo passus esset Dominus, duae sententiae omnino celeberrimae. Alia eorum qui XV. Tiberii, duorumque Geminorum Con∣sulatu crucifixionem Domini constituerent. Horum nu∣mero noster erat fortasse Prosper qui inde Fastos suos Consulares orditur Paschalis Cycli usibus accommodatos, erat sine dubio Victorius. Nec enim alios nomino quàm illos quorum extant hodieque Fasti in illum ipsum usum concinnati. Alia erat eorum qui Eusebium sequerentur, Christumque adeo anno inde III. Tiberii XVIII. propter tria Paschata à S. Joanne memorata, passum existimarent. Quod certè intervallum, licèt trium esset duntaxat anno∣rum, quatuor tamen erat feriarum. Binas enim ferias ipse ille Annus Tiberii XVIII. Aer. vulg. XXXII. cum Bissextus esset, jam antea quàm Pascha celebraretur, addiderat. Idem & in Aequinoctio statuendo quatuor feriarum discri∣men occurrebat. Qui enim Aequinoctium, pro Anni Ju∣liani à Sosigene constituti formâ, in VIII. Kal. April. seu Mart. XXV. referrent, illis potiùs prior illa Veterum sen∣tentia placuit Eusebio Antiquiorum. Anno enim Tiberii XV. Geminis Coss. Aer. vulg. XXIX. Cycl. Solis X. Lit. Do∣minic. B. Pascha 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Parasceue peractum in illum ipsum incurrit diem Martii XXV. pro Aequinoctii Romani legibus accuratissimé. Qui verò potiùs Alexandrinorum sententiam in Aequinoctio sequerentur, quae hodieque ob∣tinet, in XII. Kal. April. seu Mart. XXI. illud conferen∣tium; His posterior illa sententia potiùs arrisit Eusebii. Anno enim Tiberii XVIII. Aer. vulg. XXXII. Cycl. Sol. XIII. Lit. Dom. F E. in Parasceuen incidit illud Aequinoctium. Nec aliam puto 〈◊〉〈◊〉 fuisse quo vixit Prosper Saeculo ratio∣nem

cur Cyclum eundem à novo tamen initio arcesserent quàm quòd etiam apud ipsos Romanos jam obtinuisset Aequinoctium illud Alexandrinum. Firmare id videtur quòd duplicis hujus de anno Christi crucifixi sententiae memi∣nerit ipse Prosper; & soleat idem, ubi sententias invicem diversas reperisset, ambas tamen in Fastos suos Paschales referre. Sic enim duplicem de Lini Pontificatu sententiam è situ duplici natam in Fastos illum retulisse vidimus. Constat itaque ex his omnibus discrepantium sententiarum Principiis, discrimen hoc ut quatuor fuerit feriarum, sic trium fuisse duntaxat annorum; recteque adeo, & pro mente Prosperi novi hujus Cycli Romani initium in sextis Claudii Coss. esse constitutum.

Age itaque videamus num etiam in secundo Cyclo Fasto∣rum [§ 3] Consularium intervalla respondeant. Incipiemus autem non a novi Cycli Romani initio, sed à superioris fine Judaici. Porro Eusebianam etiam Imperatorum Chronologiam unà repraesentabimus, tam ex Historiâ & Historiae Interprete vetustissimo Rufino, quàm etiam è Chronico. Inde enim constat sua desumpsisse Prosperum, adeoque Prosperi, siqui fuerint errores, ad Eusebium esse exigendos. Post X. itaque, Hadriani, eidem tribuit Hadriano Prosper.

Prosp.	Euseb. Hist.	Rufinus.	Euseb. Chron.
Coss. paria	11	11	11	11
Pio	22	22	22	23
Marco 19. per Coss.	20	19	19	19
Commodo 13. per Coss.	12	13	13	13
Severo	18	18	18	18
Caracallae ante novi Cycli initium	3	3	3	3
86	86	86	87

Anni solidi è Chronico potiùs Eusebii, quàm. ex Historiâ, petendi sunt, quorum etiam constat rationem in intervallis

praecipuè habendam esse. Ita constat calculus accuratissi∣mè, ut nimirum novus ille Cyclus Romanus tertio demum, uti dixi, pose Judaicum anno terminetur. Nec occurrunt in Pontaci Codicibus ullae discrepantiae quae numeros, quos dedimus, suspectos faciant. Quinetiam ad verae Chrono∣logiae rationes propiùs accedunt illae Chronici Eusebiani rationes. Si enim An. Aer. vulg. CXXVII. quo X. terminatur Hadriani, addantur anni LXXXVII, efficient annum Aer∣vulg. CCXIV. qui tertium terminat similiter Caracallae. Deest igitur, hoc in intervallo, Prospero annus unus omnino ex Eusebiano Chronico supplendus. Sed & locum ipsum, quo supplendus est, manifestum facit praedicta illa, quam dedimus, cum Eusebiano Chronico collatio. Pio enim Coss. paria XXII. sola concedit Prosper, cum tamen, pro Euse∣biani Chronici sententiâ, XXIII. essent tribuenda. Nec enim damnum illud resarciunt Coss. XX. Marco perperam assignati. Quos enim Marco Coss. plures, quàm oportuit, adjecit, eosdem Commodo detractos esse constat. E Cycli certe initio & fine satis liquet Eusebiani Chronici intervalla 〈◊〉〈◊〉 numerâsse Prosperum. Si tamen postea Chronicon ex Historiâ corrigendum censuerit, praesertim in Annis Imperatorum, videmus etiam quàm fuerit error ille pro∣clivis. Nec tamen apparet ille, in hodiernâ Prosperiani 〈◊〉〈◊〉 dispositione, si quidem Pii supremos Coss. exami∣nemus. Et tamen illud apparet, vacuum esse in fine Pii locum novis Coss. insititiisque supplendum. Sic enim re∣spondent Episcoporum intervalla qui supremis Pii annis ita successerunt ut ad Marci etiam tempora pervenerint, quasi deessent in Pii fine Coss. XVII. Pii Coss. Celadionis Alexandrini Successionem apponit Prosper, Agrippini rursus in eâdem Alexandrinâ sede Successionem VI. idem Marci Coss. assignat. Celadioni annos XII. utrobique tribuit 〈◊〉〈◊〉 tam in Historiâ quàm etiam in Chronico. Non aliter hoc in loco respondet spatium quàm si Pio XXIII. Coss. attribuantur. Idem rursus Aniceti Successionem Ro∣manam in Coss. Pii contulit XX. mortem in Coss. Marci

VIII. Atqui X. Aniceti annos duntaxat agnoscit hodiernus Prosper. Quòd si illum ex Eusebio emendemus, & Aniceti annos XI. cum Historia Eusebii, & plerisque Chronici Co∣dicibus numeremus; Ita rursus hoc etiam in loco constabit deesse Pio XXIII. illos quos dixi, Coss. Et tamen quinam Prospero Coss. restituendi sint, divinari non possumus. Si Fastos Prosperi vitiosissimos cum Victorii Fastis atque Cas∣siodori componamus ex eodem lutoso fonte deductis, nul∣los reperiemus addititios qui locum illum vacuum possint commodè supplere. Sed ne quidem è veris Fastis ullum suppetit auxilium si ab illis Coss. fiat supputatio quos pro Pii XVII. habet ipse Prosper ad illos usque Coss. quos idem Marci numerat octavos. Addit quidem ille suppo∣sititium Antonini III. & Aurelii III. Postconsulatum, cui veri Fasti refragantur. Nullos omisit aliunde inserendos. Pros∣pero igitur ipsi hunc errorem tribuendum censeo potiùs quàm Librario. Qui certè Prosperi Fastos à paucis annis postea quàm ab ipso Prospero ederentur excripsit Victorius primos Prospero Marci Coss. duos Augustos uno loco citiùs quàm oportuit sitos reperit, ut manifestò constabit si quis veros Fastos cum illis contendat in Editione Bucherianâ. Nullos tamen in spatio universo defuisse inde colligimus quòd primos horum Fastorum Coss. duos Geminos uno rur∣sus loco priùs quàm in veris Fastis numerarentur, idem rursus recensuerit Victorius. Non est tamen operae pre∣tium investigare ubi Coss. Pio detractos alibi Prosper in∣feruerit, cum nullum faciant alibi inserti discrimen in de∣signandis Pontificum intervallis. Supremos verò Marci Coss. Commodo potiùs, pro mente Prosperi, assignandos inde colligimus, quòd quae ad VIII. Commodi Coss. apposuit Prosper, eadem anno Commodi IX. assignata reperiamus in Chronico Eusebiano.

Superest jam ut & tertii Cycli Fastos, pro mente Pros∣peri, [§ 4] constituamus. Utemur autem eâdem, quâ in supe∣riori Cyclo, methodo, ut Prosperum nimirum ad Eusebium exigamus. A tertio itaque illum Caracallae anno sic in∣choat

Prosper ut finem ponat in XIII. Coss. Diocletiani, sitque adeo ob oculos repraesentandus. Post tertios Cara∣callae Coss. addit

Prosp.	Euseb. Hist.	Rufin.	Euseb. 〈◊〉〈◊〉.
Praeterea Coss. paria	3	4	4	4
Macrini	1	1	1	1
Elagabali	4	4	4	4
Alexandri	12	13	13	13
Maximini	3	3	3	3
Gordiani	6	6	6	6
Philippi	6	7	7	7
Decii	2	2	2	1
Galli	2	2	2	2
Gallieni	14	15	15	15
Claudii	2	2	2	2
Aureliani	5	6	6	6
Probi	6	6	6	6
Cari cum filiis	2	3	2	2
Diocletiani	13	13	13	13
81	87	86	85

Videmus hoc in loco deesse Prospero tria Coss. paria ad justam Cycli sui mensuram, & reliquis omnibus redundare annos aliquot in annorum utique solidorum, (quos solos quaerimus) censum neutiquam recipiendos. Quare & illis detrahendi, & Prospero addendi qui Cycli numerum accu∣ratè consumment. Anni Prospero addendi sic habent: Unus Caracallae, alius Alexandri, tertius Gallieni, quartus Aureliani, si quidem annos solidos numeremus, & Taciti atque Floriani tempora Aureliano accenseamus, qui ipsi annum solidum non soli, sed cum Aureliani temporibus accensiti, absolverunt. Detrahendum viceversâ Philippi annum unum infra probabimus. Chronicon Eusebianum si quis velit, pro Eusebii mente, constituere, detrahendi im∣primis Philippi anni duo, & Decio annus unus addendus. Sic numeri utrobique constabunt. Inde etiam liquet quo pacto sit in reliquorum emendatione procedendum. Quae

quidem emendationes ob oculos 〈◊〉〈◊〉 sunt, non modò in Pontificum annis, quod agimus, exaequandis, verum∣etiam si quis velit res gestas, à Prospero ex Eusebio accep∣tas, Eusebiano Chronico accommodare.

CAP. V. Successio Romanae Ecclesiae Eusebiana à Xysto ad finem Fabiani.

§. 1. Tenuit sedem Romanam Telesphorus, pro Principiis Eusebii, à XII. Hadriani ad I. Pii. §. 2. Hyginus à I. Pii ad V. §. 3. Pius Pontifex à V. Pii Imperatoris ad XX. §. 4. Anicetus à XX. Pii ad VIII. Marci. §. 5. Soter à Marci VIII. ad XVI. §. 6. Eleutherus à Marci XVI. ad Commodi XII. §. 7. Victor à XII. Commodi ad IX. Severi. §. 8. 〈◊〉〈◊〉 à IX. Severi ad I. Elagabali. §. 9. Cal∣listus à primo Elagabali ad II. Alexandri. §. 10. Urbanus à II. ad X. ejusdem Alexandri. §. 11. Pontianus à X. Alexandri ad II. Maxi∣mini. §. 12. Anteros mense uno. §. 13. 〈◊〉〈◊〉 à Secundo Maximini ad I. Decii. §. 14. Philippi anni V. duntaxat numerandi sunt, proverâ sententiâ Eusebii. §. 15. Certus hic est hujus Successionis terminus in I. Decii, tam pro verâ Historiâ, quàm pro sententiâ

Eusebii. §. 16. Annos Pontificum, è Testi∣moniis; annos Imperatorum, quibus jungendi essent Pontifices, è conjecturis, didicit Euse∣bius. §. 17. Temporum minutias 〈◊〉〈◊〉, in hâc Pontificum Successione, exploratas habuit Eusebius.

XYstum in Pontificum Catalogo sequitur Telesphorus. [§ 1] Hujus annos XI. utrobique agnoscit Eusebius. Sic illum vertit in Historiâ Rufinus, sic descripsere Nicephorus Callistus & Zonaras. Sic Chronici exemplaria omnia tam MSS. quàm Edita, quibus & nostri quoque accedunt Codices Oxonienses. Sic etiam Chronici vetustissimus Ex∣criptor Prosper in summâ generali quae non ita facilè solet imponere Librariis. In Imperatorum annis quibus hi Telesphori anni attribuendi sunt, non item ita conveniunt, qui proinde rectiùs ex annis Telesphori, quàm ex illis viceversâ anni Telesphori, erunt corrigendi. Nos illis po∣tiùs assentire diximus qui XII. Hadriani inchoarent. Tenuit Hadrianus Imperium pro Eusebii sententiâ, tam in Chronico quàm in Historiâ, annis XXI. Sic annus Te∣lesphori XI. in II. Pii incurrerit. Rectè nimirum pro E∣ditione Chronici Scaligeranâ, rectè pro Editorum lectione & unius MS. Pontaci, quibus suffragatur Albertus. Primo tamen Pii anno Telesphori tempora terminat Historia; Primo Nicephorus & Zonaras; Primo Chronici Eusebiani Codices quamplurimi eorum quibus usus est Pontacus; Primo Contractus, quibus & nostri quoque suffragantun Codices Oxonienses. Nec alium certè numerum patiuntur numeri sequentes. Non itaque Librario, sed Eusebio potiùs ipsi erit illa tribuenda dispositio. Num autem in summa generali, an potiùs in dispositione peccârit Eusebius, de eo infrà opportuniùs erit disserendum. X. interim dun∣taxat ejus annos in Tabulis, pro Eusebii mente, repraesen∣tandos duximus.

Hygino nescio quo errore Scaliger in suo Chronici Euse∣biani [§ 2] Textu VIII. annos assignat. Sed errore satis mani∣festo. Pii enim introitum post III. annum ponit. Id quoque nimis parcé IV. enim annos illi tribuit Historia, ejusdem Lectionem hodiernam confirmante Rufino, confir∣mantibus Zonara atque Nicephoro Callisto; tribuere Chro∣nici Editiones Codicesque quibus usus est Pontacus; tribuit ejusdem Chronici descriptor antiquissimus Prosper; tri∣buunt denique Codices etiam Oxonienses, ut proinde dubi∣tandum non sit quin ita scripserit Eusebius. Sequentes enim numeri auctiori illi numero locum prorsus nullum in ipsius Canonis dispositione relinquunt. Adeo tamen hic Imperatorum annos contraxere Librarii, ut IV. illum Pii anno decessisse velint Codices nonnulli Pontaci, V. reliqui omnes tam Scaligeri quàm Pontaci, Editionesque atque Excriptores, cum nostris quoque Codicibus Oxoni∣ensibus. Ita nimirum in anno Telesphori praetermittendo sibi constat Eusebius.

Par etiam est in Pio Codicum consensus, quod quidem [§ 3] ad ipsius annos attinet; error autem immanior in annis Imperatoris. Anni ejus XV. numerantur in Historiâ, & Historiae Interprete Rufino atque Excriptore Zonarâ. Toti∣dem etiam leguntur in plerisque Chronici Codicibus tam Editis quàm MSS. cum Codice etiam Mertonensi. Unus illi X. annos duntaxat assignat, sed solus ille, & deterioris notae, Codex Oxoniensis. Correxit tamen, ut videtur, ille Pontificis annos ex annis Imperatoris, quod factum non oportuit. Initium à V. Pii Imperatoris anno jam deduxi∣mus. Quod inde etiam, pro Eusebii mente, colligimus,* 1.9 quòd eodem tempore Romae Pium successisse testetur in Historiâ quo & Marcus successerit Alexandriae. Variant quidem in illâ quoque Marci successione Chronici Codices. V. tamen Pii anno illam tribuendam in Alexandrinâ Suc∣cessione ostendemus. Suffragatur etiam (quod maximi faciendum) series ipsa Successionis illius universae, ut infrà constabit. Nondum itaque ab Eusebii Hypothesibus alie∣num

quippiam admisimus. In fine pugnant 〈◊〉〈◊〉 exem∣plaria. XVI. Imperatoris Pii anno Pii Pontificis exitum adscribit Chronici Editio 〈◊〉〈◊〉, adscribunt multi Pontaci Codices cum nostro quoque Mertonensi. Quasi nimirum nullus prorsus inserendus esset Hyginus. Alii XVII. Nonnulli etiam XVIII. Longe tamen 〈◊〉〈◊〉 illi qui XX. volunt, nec numero illi, nec oetate, inferiores, quibus etiam consentit Prosper, consentiunt Contractus atque Nicephorus.

Aniceto annos XI. tribuit Historia, confirmantibus lectio∣nem [§ 4] tam Rufino quàm Nicephoro, suffragantibus etiam ple∣risque Chronici Codicibus, suffragante etiam, ut vidimus, Prospero, si tamen Pio annus ille XXIII. adjiciatur qui pro Cycli, quem secutus est, rationibus erat necessariò addendus. Convenit etiam intervallum Chronici in annis Imperatorum, si quidem à Pii XX. inchoetur supputatio. VII. quidem Marci anno Pontificatum Aniceti terminat Codex unicus Mertonensis. VIII. alii omnes quos habuit Pontacus, qui∣bus accedit Editio Scaligerana, & Codex Oxoniensis alius, & ipse etiam Eusebius in Historiâ. Inde facilè colligitur rectiùs habere plures illos Codices qui XI. annos Aniceto magno con∣sensu largiuntur. Et quidem VIII. Marci anno successionem Soteris ab Eusebio constitutam esse exinde etiam colligimus, quòd Romae eodem tempore illum Aniceto successisse scribat quo Alexandriae Celadioni successerit Agrippinus. Agrippinum autem successisse monet 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 VIII. itaque Marci annum Anicetus egredi non potuit si quidem eodem tempore, quo Agrippinus, Soter etiam successerit. Eundem nimirum Marci numeravit utrobique annum, quanquam vitiosis Historiae in Successione Alex∣andrinâ calculis, ut infrà ostendemus. Numeravit itaque à XX. Pii anno Eusebius annos Aniceti. Ita intelligimus omnes hosce à Telesphori anno praetermisso errores adeo sibi invicem consentaneos, utcunque ejus hypothesibus adversissimos, non utique Librariis, sed Eusebio potiùs ipsi esse tribuendos.

Soteri VII. duntaxat annos concedit Editio Chronici Sca∣ligerana. [§ 5] Sunt qui etiam VIIII. Marian. scilicet & Albert. cum Codice recentiori Oxoniensi. Errore nimirum in Roma∣nis numerorum notis longe facillimo. XIIII. alii, errore, ut videtur, numeri X. pro V. Sed VIII. Codices Pontaci omnes, quibus etiam suffragatur Prosper, & noster melior Mertonensis, & verbis luculentissimis suffragatur Historia. E IX. Marci verè (insito nimirum anno Telesphori) illos inchoandos diximus in XVII. ejusdem proinde desituros. Et quidem hîc quasi è veterno quodam evigilasse videtur Eusebius, restituto hypothesibus 〈◊〉〈◊〉 anno quem antea de∣traxerat. XVII. enim ipse agnoscit in Historiâ, agnoscunt etiam ex Historiae fide Rufinus & Nicephorus; quin & in Chronico 〈◊〉〈◊〉 multi Pontaci Codices cum nostro quo∣que Mertonensi. Favet etiam Prosper, omisso licèt Eleu∣thero, sitamen spatium numeremus ab initio Soteris VIII. Marci Coss. ad initium sub Pertinace Victoris. Sunt & alii tamen qui XVI. reponant, tam Editus ille à Scaligero, quàm & alii apud Pontacum MSS. Et quidem vereor ne pro Eusebii mente hi potiùs audiendi sint. Necdum enim errorem deposuisse è sequentibus constabit Euse∣bium.

In Eleutheri temporibus antiquum obtinent Codic̄es [§ 6] Eusebiani invicem diversissimi. XIII. illi duntaxat annos concedit Historia, & qui Historiam sequuntur Rufinus & Nicephorus. XV. Chronici Codices, ut puto, omnes cum nostro quoque Mertonensi. Posteriorem numerum vero propiorem existimo, si quidem rem spectemus ipsam, aut Princi pia Eusebii; priorem tamen, si ejusdem mentem in Historiâ atque sententiam. Novum enim, hoc in loco, è novâ observatione Historicâ admisit errorem. Nimirum anno Commodi X. Victoris initium ponit Historia, ponunt Historiae Excriptores Zonaras & Nicephorus. An∣num Commodi nescio quo praetermiserit errore Rufinus. Non alium tamen ab Eusebio designatum annum quàm* 1.10 Commodi X. exinde liquet quod eodem tempore dicat

Alexandriae successisse Demetrium. Verba enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad praecedentia verba 〈◊〉〈◊〉 videntur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed IX. Commedi anno successisse Demetrium postulant omnino Successionis Alexandrinae rationes, sus∣fragantibus etiam plerisque Pontaci MSS. Sic convenient verba 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quod praecesserat, sed cum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel id genus verbo aliquo laxioris significationis, quod subintelligitur, ut nimirum id voluerit Eusebius, non qui∣dem eodem anno, sed spatio temporis non admodum re∣moto, successisse Romae Victorem, & Demetrium Alexan∣driae; in animo tamen praecipuè annum habuerit 〈◊〉〈◊〉 Romae successisse oportuerit Victorem, si quidem illi anni XII. tribuendi essent, quod quidem illi tribuendos ex Au∣tore suo accuratiùs consulto didicerat. A IX. enim Severi anno XII. annos si retrorsum numeres, ab illo incipient, quem dixi, Commodi X. Incipient iidem ab anno Commodi IX. pro eorum calculis, qui mensium nullâ habitâ ratione, Commodi annos solidos XII. duntaxat agnoscerent. Fieri satis facilè potuit ut id genus error in anno Imperatoris, novum Eusebio in Pontificis annis pepererit errorem. Ita factum ut XIII. annos Eleuthero tribuerit, cum tamen pro illius calculis XII. duntaxat his terminis circumscripto reverâ conveniant. Annos mutilos apud Eusebium, in 〈◊〉〈◊〉 Pontificum Successione, nullos agnoscimus, cui nullas videmus ex Autorum fide memoratas unquam annorum 〈◊〉〈◊〉 minutias. Rursus itaque à Marci XVI. quò superio∣ribus erroribus constaret, initium supputandi deduxit. Ita 〈◊〉〈◊〉 Eleuthero XIII. duntaxat anni assignabuntur si annum Commodi X. non fuisset egressus; sed XV. si ad annum ejusdem XII. pertigerit. Quanquam autem novos 〈◊〉〈◊〉 nullos in Historiâ ob oculos habuerit Eusebius, quod quidem ad Pontificum annos attineret, habuit 〈◊〉〈◊〉 de rebus gestis. Nempe in Conciliis, ni fallor, de Paschate habitis, non modò Victoris nomen, sed annum etiam Commodi X. notatum invenerat. Inde didicerat hoc anno

non Eleutherum, sed Victorem in sede constitutum esse. Nec tamen de annis quibus sedem tenuerit Eleutherus, novos illi in Historiâ fuisse testes vel illud ostendit, quòd & eosdem numeros Successoribus in Historiâ tribuerit, quos in Chronico tribuerat; & iisdem etiam Imperatorum annis plerunque assignârit. Ad eundem plane modum Per∣secutionem sub Marco quam rectè Marci anno VII. assigna∣verat, in Historiâ ad annum Marci distulit XVII. quòd & Eleutheri mentionem in eâ observavit, nec verò ante annum illius XVII. pro suis hypothesibus successisse potu∣erit Eleutherus. Sed verò annos XV. pro Eusebii Princi∣piis, Eleuthero esse concedendos, & Commodi potiùs XII. quàm X. exinde colligimus, quòd numerum illum 〈◊〉〈◊〉 Codices Chronici hodierni cum pleri{que} nostro quo{que} Mertonensi. XXV. nonnulli Pontaci Codices, in quo tamen veri numeri XV. vestigia comparent. Convenit etiam quòd Victori X. annos duntaxat etiam in Historia tribuat Eusebius, etiam in Chronico legerit ejusdem Interpres ve∣tustissimus Hieronymus; quòd sub Severo illum rexisse* 1.11 Ecclesiam idem tradat Hieronymus, & quidem ad annum Severi IX. teste etiam ipso in Historiâ 〈◊〉〈◊〉, qui retrò numerati ad annum illum, quem dixi, Commodi penulti∣mum pertingent. Nec multùm discrepant in fine Eleutheri Chronici Codices hodierni qui illum tribuunt Commodi XIII. aut 〈◊〉〈◊〉. Pertinacis aut Severi. Eundem prorsus annum tres illae notae designant. In eo tantùm diversum sentiunt quòd annos Eleutheri à Marci XVII. inceperint. Sed non viderunt ita annos Victoris X. constare non posse Severi IX. finiendos, sed nec aliorum omnium Pontificum annos Victore recentiorum. Vidit itaque hoc in loco errorem suum Eusebius Eleutheri Victoris que tempora plusquam oportuit deprimentem, ut tamen emendari possit illud plane non vidit, adeoque negligendum censuit, eamque quam in Chronico dederat supputationem adhuc omnino retinendam. Illud etiam constat praetermissum suprà Te∣lesphori annum XI. sic illum oblitum esse ut nullum prorsus

locum habere possit in ejusdem rationibus. Ita enim conve∣niunt in sequentium Pontificum ad Fabianum usque tem∣poribus tam Historia quàm Chronicon; Ita sese invicem exci∣piunt nectúntque invicem tempora Pontificibus assignata: ut locus plane nullus supervacuus appareat cui inseri possit annus iste praetermissus.

Victori X. duntaxat annos ascribunt 〈◊〉〈◊〉, quotquot [§ 7] habemus, Eusebii Codices, tam in Chronico quàm in Hi∣storiâ. Ascribunt etiam utriusque Operis fere quotquot habemus Excriptores, Historiae Rufinus, Zonaras & Nice∣phorus; Chronici Hieronymus, multique alii, cum nostris quoque Codicibus Oxoniensibus. Eidem annos XII. assig∣nant Syncellus & Nicephorus Patriarcha, quin & antiquior utroque Prosper, propiorque temporibus Eusebianis. Nu∣meraverant nimirum illi, cum Eusebio in Historiâ, à X. Commodi ad IX. Severi. Id verò quantùm aberat ab Eusebii, etiam in Historiâ, calculis modò admonuimus. Sic enim detrahendum erit biennium istud seu Eleuthero, seu Zephyrino, quorum neutrum patiuntur, in Historiâ quoque, traditae rationes. Et quidem apud Prosperum manifestus est error in temporibus Zephyrini apud illum mutilatissimis. Sunt quidem qui ad annum Severi XI. apponant exitum Victoris, in quibus & noster Codex Mertonensis. Hi biennium illud Zephyrino detrahendum existimabant. VIII. ponunt Editi cum Mariano. 〈◊〉〈◊〉 quoque etiam pro VIIII. errore facillimo.

Zephyrino XVIII. annos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 assignat Historia. Con∣veniunt [§ 8] etiam plerique Chronici Codices, cum Excriptori∣bus Contracto Alberto que. Conveniunt & alii etiam ab Eusebio Autores. Malè itaque XVII. duntaxat, Editi, à Marci, ut videtur, XVII. Eleutheri, & à Commodi XIII. Victoris tempora numerantes. Sed verò illam sententiam, ut sit Eusebianis Principiis conformior, calculis tamen ejusdem minùs consentaneam ostendimus. Qui autem XX. reposuerit, unicum reperit solumque Pontacus, qui quidem

biennium illud Victoris supervacuum Eleuthero detractum, adjecit Zephyrino. Pessimè verò omnium hoc in loco Prosper qui XIV. Zephyrini duntaxat annos agnoscit, quod quidem peperere ejusdem in superioribus vitiosissimae ra∣tiones. Confirmat numerum ipsum intervallum, si quidem ab anno Severi IX. initium ejus arcessamus. Supersunt enim Severi anni IX. pro calculis Eusebii. His si adjicias annos Caracallae VII. Macrini unicum; sic desinet in I. E∣lagabali annus Zephyrini XVIII. Ipsum autem illum an∣num Elagabali Zephyrini ultimum recenset Historia. Con∣firmat Historiae lectionem Rusinus. Confirmat & Chronici Excriptor antiquissimus Prosper qui Callisti Successionem primis tribuit Elagabali Coss. Confirmat & recentior ejus∣dem Chronici Excriptor Albertus, suffragante etiam sequen∣tium Pontificum Successione. Nondum igitur à calculis Eusebii aberravimus. Magnum tamen fateor Chronici Codicum fuisse consensum, tam Scaligerani quàm etiam Pontaci, II. potiùs Elagabali anno Zephyrini obitum assig∣nantium, quibus & nostri etiam consentiunt Oxonienses. Redibat nimirum rursus in rationes Excriptorum annus Telesphori ab Eusebio praetermissus. Sed verò de Eusebiani Chronici lectione antiquissimâ testis est Prosper hodiernis Codicibus antiquior. Vix itaque est cur dubitemus quin ita scripserit primitùs Eusebius.

Callisto anni V. utrobique assignantur, tam in Historiâ [§ 9] quàm etiam in Chronico, consentientibus & nostris quoque Chronici Codicibus Oxoniensibus. Hi à I. Elagabali suppu∣tati in II. desinent Alexandri. IV. enim in universum annos solidos Elagabalo assignat Canon. Idem initium Callisti eundemque finem agnoscit etiam Prosper, proinde errore manifesto VI. tamen annis eidem assignatis. Sic etiam Chronicon excripsere Contractus & Albertus. III. tamen Alexandri anno consignant Codices Pontaci plerique obi∣tum Callisti, quibus & nostri accedunt Oxonienses, à II. viz. Elagabali numerantes. IV. etiam ipse Pontacus. Sed refragantibus Successorum intervallis.

Urbano annos VIII. tribuit Historia, IX. Chronicon, & [§ 10] quidem consentientibus utrobique Codicibus. Historiae lectionem firmat Rufinus. Chronici lectionem Exemplaria hodierna omnia tam Scaligerana quàm Pontaci, cum nostris etiam Oxoniensibus. Firmat etiam Prosper, & quidem respondente Fastorum intervallo à II. nimirum Alexandri Coss. ad ejusdem Coss. XI. Adeo vetusti sunt Eusebiano∣rum Codicum errores. Rectiùs enim habet Historia. De∣sinunt nimirum illi à II. Alexandri anno inchoati in ejusdem X. Et quidem ita pro mente Eusebii. Eo enim tempore ait Eusebius successisse Pontianum quo per Caesaream in Graeciam profectus est Origenes; eo (inquam) quo Caesareae Presbyter ordinatus est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (inquit) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Theoctisto nimirum Caesariensi & Alexandro Hierosolymitano Episcopis, Hist. Eccl. VI. 23. quod X. Alexandri contigisse idem agnoscit, ib. c. 26. quod X. etiam Alexandri assignavit Excriptor Chronici Marianus. Quare audiendi non sunt Codices illi Chronici qui vel XI. ejusdem Alexandri, vel XII. eandem illam Ordinationem ascribunt, ne quidem au∣diendus ipse Prosper qui XI. Ne quidem audiendi Euse∣bianae etiam Historiae Codices MSS. quos duos refert Valesius, qui Ordinationem de quâ loquimur, Expeditio∣nemque Origenis XII. Alexandri anno adscribunt, suffragante etiam Historiae Excriptore Nicephoro Callisto. Confirmat praeterea quae diximus, quòd, post illam Ordinationem mortem Demetrii 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 consecutam esse idem tradat Eusebius, celebratis tamen antea, de illâ Ordinatione, duabus in Origenem Synodis. Satis hinc nimirum veri∣similis apparet occasio cur anno Alexandri X. Christi nimirum, pro Eusebiano annorum solidorum calculo, CCXXXII. Successionem Pontiani assignârit Eusebius. Malè nimirum ille. Sic enim factum ut ad III. usque Maximini Thracis annum differretur Martyrium Pontiani. Sed tertii anni partem aliquam ut concedamus Maximino, Romae tamen nullum ejus fuisse Imperium alibi ostendimus,* 1.12

nec ullos adeo Romae Martyres facere potuisse, quin tertii potiùs anni partem maximam è Pupieni & Balbini tempo∣ribus Maximino accensitam esse. Sic rursus factum ut annus unus detraheretur Fabiano cui XIII. duntaxat annos perperam attribuit Eusebius. Malè nimirum ille annum Alexandri X. cum sui calculi X. confudit. Incidit enim X. Alexandri anni pars multò maxima in annum superio∣rem Aer. vulg. CCXXXI. Malè rursùs Demetrii finem in sui calculi X. retulerat qui erat potiùs in superiorem CCXXXI. reverâ conferendus, ut in Successione Alexan∣drinâ infrà probabimus. Malè praetereà Pontiani initium eidem anno tribuit quo Expeditionem illam susceperit Ori∣genes, quo & mortuus fuerit Demetrius. Vivo certè De∣metrio profectus est in Graeciam Origenes. Et cum pro∣fectione illâ conjunctam legerat mentionem Pontiani Ro∣mani & Zebini Antiocheni. Inde rectè collegit Eusebius illis Pontificatum gerentibus iter illud ab Origene fuisse suscep∣tum. Sed nuper illos Pontificatus iniisse, vel eodem sal∣tem anno, recténe collegerit, illud sane non constat. Ut∣cunque tamen cum Eusebio ipsi hos errores imputandos esse constet, proinde non est dubitandum quin numeros saltem Eusebianos, hoc in loco, rectè repraesentaverimus. Fieri quidem potest ut ante X. Alexandri annum Demetrio successerit Heraclas. Recentiorem ejusdem Successionem excludunt tempora Successoribus assignanda. Rectè itaque Chronicon Eusebianum excripsit Contractus qui X. anno successionem illam tribuit Pontiani. XII. tribuunt Codices Pontaciani plerique cum nostris etiam Oxoniensibus. XIII. Codices & numero & Autoritate inferiores. Pessimè verò omnium Zonaras qui distulit ad I. etiam Maxi∣mini.

In Pontiano discrepant rursus invicem Codices Eusebiani. [§ 11] VI. annos tribuit Historia, IX. Codex recentior Oxoniensis. Rectiùs V. alii plerique Chronici Codices, quibus suffra∣gatur Prosper, tam in numero quàm etiam in intervallo sibi consentientissimus, & noster quoque Mertonensis. Sic

in II. desierit Maximini. XIII. enim solidos annos Alex∣andro in universum assignat Canon. Malè Codices Chronici alii qui III. potiùs Maximini anno, aut qui I. Gordiani terminant, quanquam in hunc posteriorem censum veni∣ant, non noster modò Mertonensis, cum Codice Scaligerano, sed & Prosper Chronici ejusdem Excriptor antiquissi∣mus.

Anteroti mensem unicum utrobique concedit Eusebius, [§ 12] qui certè Eusebio per annos solidos numeranti annum mu∣tare non potest. Malè rursùs illum cum III. Maximini conjungunt nonnulli, cum I. Gordiani Prosper & plerique Chronici Codices cum nostris Oxoniensibus.

Fabiano annos XIII. ascribit Chronicon insigni exempla∣rium [§ 13] consensu. Sic enim reperit in sui aevi Codicibus Prosper tam in numero sibi, quàm etiam in intervallo consentaneus. Sic & in suis Scaliger atque Pontacus, qui∣bus & nostri quoque suffragantur Oxonienses. Quot annis tenuerit nullibi meminit Historia. Quo autem anno deces∣serit errant plerique Codices hodierni. I. Galli & Volusiani tribuunt ejus Martyrium non modò Codices Pontaci, sed & Oxonienses, sed & illi antiquissimi unde sua hausit Prosper. Atqui certum est non modò passum esse sub Decio Fabia∣num, verumetiam ita sensisse pariter Eusebium. Tradit ille* 1.13 verbis disertissimis Decium 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 intulisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (inquit) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Satis inde manifestum est (quod est etiam sane verissimum) & sublatum esse à Decio Fabianum, & suffectum, eodem Imperante, in Fabiani locum fuisse Cornelium. Idem etiam Ecclesiae Romanae Successionem sub* 1.14 Gallo talem recenset ut sub illo successerit Cornelio Lucius, Lucio deinde Stephanus. Cornelio autem tres 〈◊〉〈◊〉 annos, spatium nimirum Interpontificii, quod erat post Fabiani mortem sane diutissimum, Cornelio accensens; Lucio etiam VIII. fere menses, fere quadrienni spatium à

Fabiani Martyrio ad Successionem Cornelii. Inde duo col∣ligimus, & primo Decii anno attributum esse ab Eusebio Martyrium Fabiani; & binos eundem tam Decio annos, quàm Gallo, assignâsse.

Atqui non attingent (inquies) Fabiani anni XIII. à II. [§ 4] Maximini caepti ad I. Decii. Restat enim praeterea annus Maximini unus, cui si adjicias Gordiani VI. non I. Decii, sed Philippi VI. numerabitur XIII. Fabiani. VII. autem Philippo annos tribuunt utriusque Operis, quotquot habe∣mus, Codices, etiam antiquissimi. Illum certè numerum reperit in Historiâ Rufinus, illum in Chronico Prosper, ne recentiores nominem utriusque Operis Codices atque Ex∣criptores, hâc saltem in causâ, invicem consentientissimos. Eundem Syncellus, eundem Nicephorus Patriarcha & Eu∣tychius. Id unum est in uno Prospero suspectum quòd Coss. paria sub Philippo VI. duntaxat agnoscat. His tamen omnibus minimè obstantibus omnino sentio errorem hunc non ipsi tamen esse tribuendum Eusebio, sed proximis potiùs antiquissimisque ejus Amanuensibus. Id certè ex Historiâ certissimum est, & legibus in Codice exploratissi∣mum, ut V. annum paulò ille fortasse superârit, adeo tamen exiguo superâsse spatio ut non sint illi plures quàm V. solidi proinde assignandi. Nec verò plures ipsum tri∣buisse Eusebium ex hoc ipso colligimus Argumento. Sic enim incidet XIII. Fabiani in I. Decii accuratissimé. Ini∣tium enim Fabiani rectè nos, & pro Eusebii mente, con∣stituisse, jam suprà satis manifestò, ni fallor, ostendimus. Idem Dionysium Alexandrinum III. Philippi consecratum, annos XVII. tenuisse docet, ad XI. Gallieni, si Chronicon; ad annum ejusdem XII. si potiùs Historiam audiendam existimemus. Quòd si Philippo annos VII. cum receptâ lectione assignemus, jam IX. potiùs Gallieni necesse erit obiisse Dionysium. Viderunt hoc fortasse Librarii qui V. potiùs Philippi initium in Chronico Dionysii apponendum censuerunt. Sic enim factum ut ad XI. Gallieni pervenire potuerit. Sed verò hoc quò minùs esse potuerit ab Eu∣sebio

per annos, uti dixi, duntaxat solidos numerante, re∣clamat Successionis illius à primo usque Aniano universa series, tam ipsa sibi, quàm anno Philippi in Historiâ de∣signato consentientissima. Nescio etiam an viderit Euty∣chius Scriptor alioqui negligentissimus. Dempsit enim ille Gordiano biennium illud quod in Philippo superadditum invenerat. Nec aliter constabunt anni ab Eutychio Fabiano assignati, ne potiùs Librario tribuendum suspicemur. Sed verò quicquid sit sentiendum de Eutychio, Eusebio tamen ipsi non esse imputandum supervacuum illud Philippi biennium è duplici illo Fabiani atque Dionysii calculo, satis invicem alioqui consentaneo, manifestum est. Sunt & aliae tamen praeterea rationes quae suspectum reddant. Jam vidimus in Prospero Cycli sui leges ab insititio illo biennio esse violatas. Unum tamen annum compensavit detractum Gallieno quem illi assignaverat Eusebius. Nu∣merat* 1.15 praeterea Eusebius à Christi Natalibus anno Augusti XLII. ad Persecutionem Diocletiani annos CCCV. Et quidem Persecutionem cum XIX. Diocletiani conjunxit in Historiâ, conjunxit & in Chronici Editione vetustissimâ Mediolanensi, conjunxit Autor Anonymus apud Photium qui SS. Metrophanis atque Alexandri gesta conscripsit, &* 1.16 quidem ex eodem, ut videtur, Eusebio. Conjunxit etiam & alius quem habemus in MS. 〈◊〉〈◊〉. 241. Redun∣dabit autem biennium istud si quidem reliquorum Impera∣torum annos solidos, pro Eusebii mente, supputemus, Philippo utique omnino detrahendum. Annos illos à II. Claudii, Aer. vulg. XLII. repraesentant Tabulae nostrae ad Eusebii mentem concinnatae, in universum 262. Sic itaque habent:

A secundo Claudii ad 19. Diocletiani	262
Adde post Augusti 4 alios ejusdem Augusti annos	15
Tiberii	23
Caii	4
Claudii	1
	305

Rectè itaque, & pro mente Eusebii, biennium istud Philippi addititium è nostrâ supputatione rejecimus.

Sic itaque Successionem Romanorum Pontificum Eusebia∣nam [§ 15] ad fixum aliquem certumque terminum deduximus. Fixum nimirum in Historiâ quòd sit prorsùs exploratissi∣mum I. Decii anno passum esse Fabianum; Fixum etiam in calculis Eusebii, quòd eo ipso anno passum ipse existi∣mârit Eusebius, concurrantque adeo hoc in loco cum veris Historiae rationibus rationes Eusebii. Inde etiam Successi∣onis universae temporibus à nobis assignatis magna accedit confirmatio quòd talia illa voluerit Eusebius quae hunc terminum nec egrederentur, nec ab eodem etiam deficerent. Recentioribus inde temporibus adeo nihil explorati habuit Eusebius, ut ne quidem operae pretium fuerit, quid ipse senserit, indagare. Quod si tamen indagari posset, Nobis consilium esse monuimus hanc Successionem ad Cypriani duntaxat tempora deducere.

Ex hâc ergo Pontificum dispositione constat, non temere [§ 16] haec ab Eusebio esse conficta, cum & illis, magnâ ex parte, consentiat quae ex Eutychio noster hausit Doctissimus Cestri∣ensis. Numeros itaque Pontificum, annorumque quibus sedem tenuerint, hausit Eusebius plerunque ex Autoribus, non item annos Imperatorum quibus exitus eorum introi∣tusque consignavit. Mitto alia impraesentiarum Argu∣menta quae infrà sumus opportuniori loco commemoraturi. Ipsa illa tam immanis Eusebii ipsius à seipso in Historiâ & Chronico discrepantia, major certè quàm quae in rebus certo quodam consilio Testimonioque digestis, esse tamen soleat

à Librariis; Ipse ille tandem anni, quo successerint Pon∣tifices, Eusebii neglectus, vel rarior, in progressu Operis, Observatio, quasi quò progrederetur longiùs eò magis se innexum implicatumque sensisset; Ipsi denique enormiores frequentioresque in Imperatorum annis connectendis, quàm designandis Pontificum, errores: Faciunt (inquam) haec omnia ut non immeritò suspicemur, ut annos quibus sede∣rint Romani Pontifices ex Autorum Testimoniis didicerit Eusebius, omnem tamen illam eorundem in Canone dispo∣sitionem, omnem illam eorum cum Imperatorum annis connexionem, seu ab Eusebii ipsius fuisse conjecturis, seu antiquioris alterius, à quo acceperit Eusebius, Autoris. Sic itaque illos invicem conferendos censui ut potiùs ex Episcoporum annis colligerem quotis Imperatorum annis deces∣serit quis{que} aut successerit Episcopus, quàm ut ex Imperatorum annis viceversâ colligerem quot anni singulis Episcopis essent tribuendi. Non tamen erant propterea inutiles anni Im∣peratorum. Quanquam enim inde non intelligamus sub quibus Imperatoribus illi floruerint Episcopi; ex intervallis tamen Imperatorum discimus quot sint anni singulis Epi∣scopis, pro Eusebii saltem mente, assignandi. [§ 17]

Quod verò ad temporum minutias spectat, nullas explo∣ratas habuisse videtur Eusebius. Imperatorum non modò annos, sed & menses etiam & dies quibus Imperârint, saepe designavit. Sic enim solebant illorum quoque temporum Scriptores Imperatorum tempora designare. Episcoporum menses diesve supernumerarios, quibus sedem tenuerint, nuspiam memorat Eusebius. Ait ille quidem Xystum Romae anno & mensibus aliquot antea defunctum esse quàm suc∣cederet Eumenes Alexandriae. Quot illi menses fuerint, non item indicavit, nedum dies, indicaturus, ut videtur, hâc saltem occasione, si quidem ipse compertum habuisset. Id ergo duntaxat voluit, non integrum fluxisse biennium à morte Xysti ad initium Eumenis. Annos nimirum Impe∣ratorum Romanos, cum solidos numerat in Canone, à communi deducit Romani anni, ut videtur, initio Januario.

Sic non distabat annus ille Hadriani XII. qui incidit in Januarii initium, ab initio XIV. quo caepit Eumenes, plus∣quam uno anno & aliquot mensibus quos tamen accuratè designare non potuit Eusebius. Solidi itaque 〈◊〉〈◊〉 anni illi Pontificum qui numerantur in Canone, nec defectu laborent, an potiùs excessu, ex ipso colligi poterit Eusebio. Sed nec ex illâ ejus eorum cum Imperatorum annis commissione. Nec enim aliâ ratione videtur illos cum Imperatorum annis composuisse quàm è suis duntaxat conjecturis, supponendo utrobique annos solidos, nec excessu defectuve variantes, tam in Pontificum Successionibus quàm etiam Imperatorum: Et sic quidem in annis Imperatorum, ut non illi à decesso∣rum mortibus, sed à perpetuo Romani anni principio Janu∣ario, repetantur. Inde factum ut anni Imperatorum veri anno illi Canonis Eusebiani cui toti affiguntur, dimidiâ duntaxat ex parte respondeant, aliquando ne quidem vel ex parte dimidiâ. Ita redditur incertum, si quidem anni illi Pontificum non solidi fuerint, quos tamen pro solidis numerat Eusebius, num ad annum illum Romanum perti∣gerint, quem illis Canon assignavit; incertum rursùs, si eousque verè pertigissent, num tamen verè illum Impera∣toris annum aliquâ ex parte attigerint quem totum illi Canonis loco assignavit Eusebius. Sic erunt primi ultimique Pontificum anni admodum incerti. Nec quicquam nos hâc in causâ juvabunt anni Imperatorum, nisi quòd veros, uti dixi, numeros indicabunt quos Pontificibus attribuerit Eu∣sebius. Emendabunt etiam atque definient, siqua fortè Lectionis varietas Textûs numeros reddiderit incertos.

CAP. VI. Successio Sedis Alexandrinae.

§. 1. In Successione Alexandrinâ Veterum neminem habemus qui possit cum Eusebio, cui sit potiùs fides adhibenda, contendere. §. 2. Ad explo∣randos Romanorum Pontificum in Canone Eusebiano locos, etiam errores Eusebii, in Pontificum Alexandrinorum dispositione, sunt tamen ipsi non inutiles. §. 3. Distinguendi itaque à numeris Eusebii Historicis numeri ejusdem conjecturales. §. 4. Tempus Aniani. §. 5. Abilii. §. 6. Cerdonis. §. 7. Primi. §. 8. Justi. §. 9. Eumenis. §. 10. Marci. §. 11. Celadionis. §. 12. Agrippini. §. 13. Ju∣liani. §. 14. Demetrii. §. 15. Heraclae. §. 16, 17. Dionysii. Notae Historicae è quibus colligitur vixisse Dionysium ad An. CCLXIV. §. 18. Tres erant in Paulum Samosatenum Synodi, quarum I. initio defunctus est Diony∣sius. §. 19. Tempus Maximi. §. 20. Theonae. §. 21. Petri. §. 22. Annos Episcoporum, ex Autoribus; Imperatorum è Conjecturis, hausit Eusebius.

PRogredimur jam ad Successionem Alexandrinam quam [§ 1] saepe cum Romanâ contulisse vidimus Eusebium. Eâ enim, pro Eusebii mente, constitutâ, unà inde constabit

num & Romanam, pro illius mente, constituerimus, si ni∣mirum concurrant in utrâque sede Pontifices illi, & quidem in eundem circiter Imperatoris annum, quos quidem ipse in suâ Canonis dispositione concurrisse observaverat Eusebius. Jam enim suprà monuimus concursum accuratissimum, ne quidem pro Eusebii mente, hoc in loco expectandum esse. Et quidem meretur haec Successio propterea magis illustrari quòd sit omnium accuratissima, quaeque adeo tutissimè adhiberi posset ut norma reliquarum. Minùs enim pugnant hoc in loco Codices Eusebiani, seu in annis Pon∣tificum, seu etiam Imperatorum. Quin & praecipuam quandam hoc in loco diligentiam ipse etiam meretur Eusebius, quòd non alium habeamus hujus Successionis testem primarium. Non alium certè secutus est Prosper, nec alium Patriarcha Nicephorus atque Syncellus, nec alium denique, ut videtur, Eutychius. Recentiores enim omitto remotiores ab Origine, qui alium neminem illorum tempo∣rum testem, quem sequerentur, habuisse putandi sunt. Inde sequitur aliorum Veterum Testimoniis ita locum esse, non quidem ut aliam quandam hujus Successionis oemulam Chronologiam eliciamus quae possit cum Eusebianâ de side contendere, sed ut si quem numerum dubium fecerit Lectionis hodiernae varietas, de verâ antiquissimâque Eu∣sebianorum Codicum lectione possit ex illis pronunciari. Fuit certè Eusebius ipse Alexandriae; habuit amicos Alex∣andrinos, imprimis Professorem celeberrimum Anatolium, & 〈◊〉〈◊〉 Martyrem coaevum Dionysio; multa didicit de Origenis gestis etiam Alexandrinis è sermone coaevorum Origenis discipulorum; nec aliunde Successionem, de quâ agimus, accepisse credendus est quàm ex illius Ecclesiae, siqua fuerint, Archivis, peritissimorumque hominum fer∣monibus. Ut proinde ne quidem Eutychio, ipsi licèt Alex∣andrino, exploratior tamen suae quoque Patriae Successio esse potuerit quàm fuerit Eusebio. Sinceriora enim, & à recentiorum commentis inter polationibusque puriora Ec∣clesiae illius 〈◊〉〈◊〉 habuit Eusebius quàm tot Saeculis

deinde junior habere potuit Eutychius. Nec tamen aliam venditat diversamque ab Eusebianâ Successionis hujus Chro∣nologiam, nec alia etiam, unde sua hauserit, aut side dig∣niora, monumenta. Siquid itaque diversum ab Eusebio pro∣ferat Eutychius, id calculorum, aut Codicis quo usus est Eutychius Eusebiani, potius erroribus, quàm ipsi tribuen∣dum videtur Eutychio.

Est autem duplex Alexandrinae Successionis usus. Alius [§ 2] ille, quem dixi, ut intelligamus inde quo pacto etiam Romanam Successionem disposuerit Eusebius. Huc etiam inservient errores Eusebii, ubi etiam ab Autorum, quos secutus est, sententiâ discesserit, & à certis verae Chrono∣logiae rationibus; si tamen verè Eusebio tribuendos esse constabit. Nec enim (in primis praesertim Sedis utriusque Synchronismis) commercium aliquod harum Sedium me∣morat Historicum, unde possit colligi verè coaevos fuisse quos ille pro coaevis habuit. Quin potiùs certum est, cum primos Pontifices Romanos aliter quàm oportuit, disposuerit Eusebius, ne quidem coaetaneos esse potuisse Sedis Alexan∣drinae Pontisices illos, si quidem minùs in eorum distribu∣tione peccârit, propiusque ad Historiae veritatem accesserit. Ut ergo coaetanei non erant Alexandrinis Pontificibus Pon∣tifices illi Romani quos tamen 〈◊〉〈◊〉 coaetaneos recensuit Eusebius, si nullum prorsus in Canonis constitutione errorem admisisset 〈◊〉〈◊〉; Sic etiam 〈◊〉〈◊〉 constructioni tri∣buendum est quòd locum illum in Canone obtineànt 〈◊〉〈◊〉 Alexandrini quem illis 〈◊〉〈◊〉 Eusebius. Quoties 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉, quos tribuit 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 supputatione peccat, ut sane 〈◊〉〈◊〉 aliquoties Eusebius; errorem tamen illum sequi necessario oportebat locum Alexandrinis ab 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉 constitutum. Quare ut è Canonis loco 〈◊〉〈◊〉 illi Synchronismi quos finxit Eusebius; sic etiam looum illum quem tenuerint in Canone explorare non possumus, ni etiam errores Eusebii habea∣mus exploratos. Alius usus hujus Successionis Historicus est, ut quibus verè temporibus Pontifices Alexandrini floru∣erint

intelligamus, quibusque adeo limitibus res gestae Ecclesiasticae, quas quidem aliunde constat illis sedem mo∣derantibus contigisse, fuerint proinde concludendae. Et quidem hunc posteriorem usum praecipuè impraesentiarùm promovere decrevimus. Sic tamen ut ne priorem quidem alium prorsus negligendum esse censeamus.

Illum verò non ex Eusebianis in disponendo conjecturis, [§ 3] sed ex Autorum fide, colligendum esse constat. Cum verò alios nullos habeamus Autores quàm quos ipse secutus est Eusebius; nec porro aliunde quàm ex ejusdem Eusebii fide intelligamus quid ipsi quoque senserint: proinde necessariò distinguendum est quid ipse ex Autorum fide, quid item suis ductus scripserit incertis fallacibusque con∣jecturis. Quem enim locum tenuerint Episcopi Alexandrini in verâ Chronologiâ ex Autorum fide discendum est, ex Eusebii autem conjecturis, quantumcunque fallacibus, quem tenuerint in Canone Eusebiano. Itaque videamus ut illos disposuerit Eusebius.

Initium Aniani ex VIII. Neronis arcessit Eusebius, [§ 4] 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sic enim scribit in Historiâ. Primo tamen Neronis Imperii anno Rufinus. Historiae tamen numerum confirmant pleraque Chronici exemplaria, confirmat Chronici Interpres Hiero∣nymus.* 1.17 Non est itaque audiendus Prosper qui VII. tribuit Neronis Coss. suffragante Mariano. Nedum alii illi Codices audiendi qui IX. anno Neronis assignant. Rufini fortasse versionem aliquam secutus est Eutychius, qui primo etiam ipse Neronis anno statuit. Fuisse enim apud Orientales Historiam Rufini facilè è Socrate colligimus. Annos illi XXII. concedunt omnes, ipse in utroque Opere Eusebius, Interpres etiam Historiae Rufinus, Chronici exemplaria om∣nia, Prosper, Nicephorus Patriarcha editus, suffragantibus ejusdem MSS. duobus, Oxoniensi altero, altero Londinensi Collegii Sionensis. Astipulantur etiam Eutychius & Syn∣cellus, ne reliquos nominem minorum gentium innumeros.

Desinunt hi, pro rationibus Eusebii supputati, in annum IV. Domitiani. Illo autem ipso Domitiani anno Abilii Successionem constituit Eusebius ipse in Historiâ, suffra∣gante etiam Interprete Rufino ad saniorem jam reverso mentem. Consentiunt Chronici exemplaria pleraque tam Edita quàm etiam MSS. in quibus Codex alter Oxoniensis. III. Domitiani pauci cum nostro Mertonensi, & Prospero. V. Marianus. Eutychius IX. Vespasiani, pro calculi prioris errore.

Abilii annos XIII. utrobique numerat Eusebius, lectio∣nem [§ 5] confirmante Interprete Rufino, confirmante etiam Eu∣tychio. Malè itaque XII. duntaxat concedunt Syncellus & Nicephorus Patriarcha tam excusus ille quàm in nostris quoque MSS. Desinunt in I. Nervae, pro calculis Eusebii, cui tribuunt ejusdem finem Chronici Codices omnes, cum antiquissimo Chronici Excriptore Prospero. Historia I. Trajani, illam quoque lectionem confirmante Rufino, & Contracto. Nullâ fortasse sententiae discrepantiâ, si quidem annos Trajani à primo ejus sub Nervâ initio numeremus. Sed oblitum esse Nervae in Historiâ Eusebium, ex ipso loco & sequenti Successione constat, vel XV. duntaxat annos Domitiano solidos in Historiâ assignavit. Inde factum ut quem numeravit in Chronico annum Domitiani XVI. eundem Nervae in Historiâ tribuerit, ut Galbae, Othonis & Vitellii annum Neroni attributum esse monuimus.

Cerdonis anni nulli memorantur in Historiâ, XI. in Chro∣nico, [§ 6] & quidem rectè pro sententiâ Eusebii. Malè itaque X. duntaxat agnoscunt Eutychius, Syncellus & Nicephorus Patriarcha cum duobus ejusdem MSS. Confirmant illum, quem dixi, calculum Eusebii ambae tam in Historiâ quàm in Chronico rationes, si tamen invicem accommodentur. Primi Successionem IX. quidem Trajani constituunt Libri Pontaci cum nostris etiam Oxoniensibus. Rectiùs Editi anno Trajani XI. repetito nimirum ab anno Nervae Cer∣donis initio. Suffragatur Historia quae ejusdem Trajani XII. Jam enim à Trajani I. illam numerare diximus. Suffra∣gantur

etiam & numeri sequentes qui ita invicem rectè respondebunt. Malè itaque Prosper qui IX. Trajani Coss. successorem apponit Primum, secutus nimirum vulgarium Codicum errorem longè facillimum, notas numerales IX. pro XI. transponentium. Eutychius Domitiani XV. Unum enim Cerdonis annum ab illo praetermissum esse dixi∣mus.

Primo annos XII. utroque Opere largitur Eusebius, & [§ 7] quidem consentientissimis utrobique Codicum lectionibus. Sic enim Rufinus, Eutychius, Syncellus, Nicephorus Patriarcha cum duobus ejus, quos dixi, Codicibus MSS. Unus VII. duntaxat concedit Mertonensis, Librarii vitio ut videtur, quinarii ut videtur numeri notam pro denarii notâ repo∣nentis. Sic anno Hadriani IV. Justum successisse oportebit, cui anno illum apponit Prosper, proinde XI. annis Cerdo∣nis, Primi XII. agnitis. Tot enim anni intercedunt à Nervae Imperio ad IV. Hadriani. Eusebius III. utrobique tribuit, & quidem hoc in loco consentientissimis etiam Codicibus atque MSS. ad unum omnibus. Sic 〈◊〉〈◊〉 errorem Chronico interpolandum censuere Librarii, praeter∣missi anni ultimi Domitiani. Nec viderunt sic X. duntaxat Primi annos constare posse si à Trajani XII. numerentur. Nec plures Ego Eusebium in Autore quem secutus est re∣perisse crediderim, refragantibus licèt hodiernis Eusebii exemplaribus. Nec enim aliter fieri potuit ut Alexandrum Romae & Primum Alexandriae pro coaevis haberet Eusebius, & Successores utriusque Justum Alexandriae, Xystum que Romae coaevos itidem numeraret. Nemo est quin videat ita Alexandri annos & Primi concurrere invicem atque re∣spondere oportere, ut uno pariter ejusdemque Imperatoris anno caeperint, & uno etiam & communi ejusdem Impe∣ratoris anno Successores acceperint, & proinde non plures Primo annos concedi posse quàm fuerant 〈◊〉〈◊〉 Alex∣andro. X. autem annos Alexandro illum concessisse jam fuprà manifestum est. Ita fiet ut II. Hadriani anno succes∣ferit uterque tam Xystus Romae quàm Justus Alexandriae.

Et quidem si quis annos Pontificum Alexandrinorum ab initio Aniani Aer. vulg. LXII. ad initium Petri 〈◊〉〈◊〉. CCC. recenseat, biennium redundare sentiet, hoc utique in loco detrahendum. Id quod etiam è sequentium Pontificum numeris constabit adhuc manifestiús. Errat autem im∣maniùs Eutychius qui quo anno caepit Primus eundem de∣siisse, Successoremque Justum accepisse credidit, Trajani XI. Erat tamen erroris occasio quòd non deessent Autores qui Alexandro Romano, pariter ac Primo Alexandrino, XII. annos concederent, ut infrà videbimus. Hos habuit ob oculos fortassis Eusebius. Et cum observâsset, in Canonis dispositione, sic demum respondere numeros suos univer∣sos, sic etiam concurrere initia utriusque & fines, si X. utrique assignarentur; aliunde etiam 〈◊〉〈◊〉 fuisse qui Romano etiam Episcopo XII. annos attribuerent, inde forte XII. annos Alexandrino Episcopo attribuerit, propterillum nempe Synchronismum. Oblitus nimirum in alio dun∣taxat X. annorum numero contigisse illum Canonis Chro∣nici concursum. Oblitus etiam, propter depressum plus∣quam oportuit initium Euaresti, factum ut contractiores potiùs inde numeri sibi viderentur eligendi. Id sane cer∣tum est biennio illi, in verâ, ut dixi, Chronologiâ nullum prorsus esse locum.

Justo annos XI. utrobique tribuit Eusebius, & quidem [§ 8] suffragantibus utriusque Operis Excriptoribus, Rufino, Pros∣pero, & Codicibus omnibus cum nostris etiam Oxonien∣sibus. Et tamen X. duntaxat agnoscunt Eutychius, Syn∣cellus & Nicephorus tam editus quàm in nostris quoque MSS. hic utique miminè audiendi ubi de Eusebianâ lectione constat. Desinent illi anno Hadriani XIII. Eusebius anno cjusdem Hadriani XIV. Successionem assignavit Eumenis, anni unici duntaxat errore. Et tamen biennium postulabat biennium Primi addititium è duobus illis, ut videtur, Claudii atque Domitiani praetermissis annis, pro Historiae calculis, in anteriora protrusum. Ita factum ut quos uno eidemque anno Hadriani attribuerit Chronicon Xystum

Romae, Justumque Alexandriae, illi, ex novis hisce Historiae erroribus, duobus essent annis ab invicem sejungendi. Sed vel inde constat II. Hadriani Xysti initium assignâsse Chro∣nicon. Nec enim aliter fieri potuit ut XIIII. Hadriani suc∣cedens Alexandriae Eumenes, anno uno mensibusque ali∣quot seriùs successerit Alexandriae quàm successerit Romae Telesphorus, quod tamen de suâ in Historiâ dispositione idem ipse affirmat Eusebius. Hoc tamen ut biennium ex∣plerent, XV. potiùs Hadriani Eumenem apponunt non∣nulli, sed pauciores illi, Pontaci MSS. cum nostris etiam Oxoniensibus. XV. etiam ejusdem Hadriani Coss. Pros∣per. Sed errorem satis manifestò produnt numeri se∣quentes.

Eumenis annos XIII, magno rursus utriusque Operis [§ 9] consensu, agnoscit Eusebius, etiam suffragante Syncello. XII. duntaxat Eutychius, X. Nicephorus excusus, VIII. Codex ejusdem Nicephori Patriarchae Londinensis. Sic illi invicem dissident Excriptores cum semel à veritate disces∣serint. XIV. tribuit intervallum Prosperi, à XV. nimirum Hadriani ad VIII. Pii Coss. Errore tamen manifesto. De∣traxit enim Marco annum illum quem Eumeni assignavit. Sic itaque V. Pii decesserit Eumenes. Nec aliter illam Suc∣cessionem repraesentant Codices impressi. VI. quidem ejusdem Imperatoris anno tribuunt Codices quamplurimi Pontaci, VII. alii cum Codice nostro 〈◊〉〈◊〉, suffra∣gante etiam Prospero. Jam enim monuimus VIII. illos Pii Coss. Successori Eumenis Marco potiùs esse annume∣randos. IX. denique Contractus. Tantam nobis confusio∣nem peperere Librarii. Firmant tamen receptam impresso∣rum Codicum lectionem numeri sequentes, ita certè con∣stringunt ne possit ad ulteriora promoveri. Firmat & illud quod Pium Romae Marcumque Alexandriae Pontifices pro coaevis habuerit Eusebius, non aliâ proculdubio de causâ* 1.18 ille quàm quòd in unum eundemque Pii Imperatoris an∣num, pro Chronici sui dispositione concurrissent. Rectè itaque, & pro mente Eusebii, Telesphori annum unum, &

Primi duos è nostris Tabulis exclusimus. Sic enim fiet ut intervalla respondeant.

Nec minor est in Marci etiam annis utriusque Operis [§ 10] Eusebiani consensus. X. enim illi annos tribuit, & quidem etiam consentiente Syncello, consentiente etiam Prospero, si tamen Coss. ejus, eo quo dixi modo, pro ejus mente, re∣stituantur. Celadionis enim Successionem XVII. Impera∣toris Pii Coss. apponit. XV. largitur Eutychius, à X. nimi∣rum Hadriani anno ad Pii IV. XIII. Nicephorus Patri∣archa, suffragantibus ejusdem Codicibus MSS. Sed verò Eusebianae lectionis antiquitatem confirmat Rufinus. Quo Pii Imperatoris anno successerit decesseritve Marcus, nihil in Historiâ tradit Eusebius. Tradit equidem in Chronico, sed, ut fieri solet in locis suspectis, pro exemplarium di∣versitate diversissimé. XII. ejus anno Celadionis successio∣nem statuunt impressi, & plerique Pontaci Codices MSS. cum nostro etiam recentiore Oxoniensi. XIV. alii, & bono numero, Codices in quibus & noster quoque Mertonensis. Sunt etiam qui XVI. XVII. Pii Coss. Prosper. IV. Pii Eu∣tychius. Nemo recté. XV. statuendam suadent quae suprà diximus. Nec adeo procul aberrant qui XIV. reponebant aut XVI.

Celadioni anni XIV. utrobique assignantur, hic etiam [§ 11] Historiae lectionem confirmante Rufino, Chronici item lectionem confirmantibus quotquot habemus Chronici exemplaribus, etiam confirmante Syncello. X. duntaxat Nicephorus Patriarcha tam Editus, quàm in MS. etiam Londinensi. XI. Eutychius. XII. Prosper, à Pii nimirum XVII. ad VI. Marci Coss. Jam enim suprà probatum de∣dimus, pro mente Prosperi, XXIII. Coss. paria esse Pio assignanda. Et quidem rectè ille annum designavit quo saltem obierit Celadion. VI. enim Marci Successorem ac∣cepisse testantur plerique Codices Pontaci cum nostro etiam recentiore Oxoniensi. V. Marci alii cum nostro Mer∣tonensi, non longe illi à veritate recedentes. Longius certè Contractus qui Marci X. Nec enim Eutychius fortasse

nominandus qui Pii XV. Sed verò inquies, VIII. Marci Celadionis obitum constitutum ab Eusebio in Historiâ,* 1.19 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & quidem eodem anno quo etiam decesserit Anicetus, quod Marci VIII. pro rationibus Eusebianis contigisse supra in Romanâ Successione probavimus. Atque obitum Aniceti primo loco memoratum è Chronici situ desumpsit Eusebius. Cela∣dionis obitum quo anno esset statuendus, è vitiosis collegit Historiae ratiociniis. Omissum antea in Successionis Alex∣andrinae supputatione unum Domitiani annum jam antea monuimus. Inde factum ut Successiones in Historiâ me∣moratas, uno, quàm per Chronici seriem oportuit, seriùs anno reposuerit. Accedit jam in Antonini Pii temporibus error alius. Cum enim XXIII. annos solidos illi tribuisset in Chronico, non plures tamen quàm XXII. eidem assigna∣vit in Historiâ. Inde colligimus annum illum Marci VIII. in Historiâ eundem esse reverâ qui VI. recensetur in Canone, recteque adeo, & pro Principiis Eusebii constitutum à nobis obitum Celadionis utcunque videamur à verbis ejus in Historiâ discessisse. Colligimus praeterea non à notis Historicis, sed supputatione, collegisse Eusebium coaevos fuisse quos ille tanquam coaevos uni eidemque alligavit ejusdem Imperatoris anno. Videmus enim qui, pro veris calculis coaevi non erant, cum tamen supputationis vitio in eundem Imperatoris annum viderentur incidere, ab illo tanquam verè coaevi fuissent, eidem anno fuisse assignatos. Et cum annus ille Marci pro Historiae calculis VIII. sit tamen VI. pro accuratioribus Chronici rationibus; colligimus denique duos illos Primi annos, rectè nos, & pro verioribus ipsius Eusebii rationibus, à Tabulis nostris exclusisse.

Par etiam est Eusebii in annis Agrippini utrobique con∣sensus, [§ 12] cujus annos numerat XII. Eidem XIV. tribuit Eu∣tychius & Nicephorus editus, & Codex ejusdem Nicephori Oxoniensis. Errorem inde natum existimo quòd, in annis Imperatorum Chronici rationes cum rationibus Historiae

confuderint. Nempe à VI. Marci quo ejus initium à Chro∣nico constitutum modò ostendimus anni intercedunt XIV. ad I. Commodi quo obitum statuunt falsae Historiae rationes. Convenit tamen in intervallo Eutychius, à XV. Pii ad V. Marci. Annos enim Pio cum Historiâ XXII. duntaxat tribuit Eutychius. Confirmat praeterea lectionem Historiae Rufinus, Chronici Syncellus & Codex Nicephori sincerior Londinensis. Finem Agrippini XVII. Marci apponebant multi Pontaci Codices, XIX. alii cum nostris Oxoniensibus atque Editione Pontaci. I. Commodi statuit Historia, pro recepto jam biennii errore cujus modò meminimus, qui etiam error in nonnullos etiam Chronici Codices irrepsit. Nobis à VI. Marci numerantibus in XVIII. ejusdem finis erit statuendus Agrippini. Suffragante nimirum Mariano, suffragantibus etiam Historiae rationibus, si quidem detrahatur biennium illud quod malè additum proba∣vimus.

Juliano rursùs idem nurnerus utrobique tribuitur, tam in [§ 13] Historiâ quàm in Chronico, X. nimirum annortum. XV. tamen Nicephorus Patriarcha Editus & Codex ejusdem Oxoniensis. Lectioni Eusebianae receptae astipulantur Rufinus, Eutychius, Syncellus. Sic IX. Commodi successerit Demetrius. Ita impressi Chronici Eusebiani Codices. Ita plerique Pontaci MSS. Ita Co. dex alter recentior Oxoniensis. Ita denique Prosper, si tamen rectè intelligatur. Demetrii enim Successionem VIII. ap∣ponit Commodi Coss. Noni illi sunt Commodi Coss. si quidem Marci Coss. vigesimos Commodo accenseas, quod suprà faci∣endum ostendimus. VIII. tamen tribuunt Codices alii Pontaci, cum nostro quoque Mertonensi. Plures X. cum Contracto, cui etiam suffragatur Historia. Eodem enim anno Demetrium ait successisse Alexandriae quo Romae: Victor, post annum Eleutheri (ut in Historiâ voluit Eu∣sebius) XIII. quem X. Commodi fuisse constat è nostris* 1.20 Tabulis ad illius mentem concinnatis. Eodem etiam anno unde anni Demetrii XLIII. inchoati in X. Alexandri an∣num desinent, pro calculis Eusebii, quem etiam Commodi

X. fuisse ex iisdem constat Tabulis. Inde satis manifestò constat Eusebio ipsi, non Librariis, errores hosce tribuen∣dos esse, tam quòd Eleutheri finem praedicto anno Com∣modi X. assignârit, quàm quòd etiam Demetrii Alexan∣drini initium. Sic ille nimirum supinâ admodùm negli∣gentiâ, diversitate calculorum Posteros implicuit. Nec vidit tamen ita utique constare non posse numerum à se Juliano paulo antea assignatum. X. cnim ejus anni à I. Commodi accersiti in alium ejusdem annum desinere non poterunt quàm XI. Atqui annum, pro falsis Historiae cal∣culis XI. eundem esse monuimus qui IX. erat in Chronico, duobus nimirum annis in anteriora protrusis. Ita vel ex hoc Eusebii errore colligimus rectè habere Tabulas nostras, pro Principiis Eusebii. Perit tamen iste Synchronismus è vitiosâ duntaxat supputatione ejusdem natus Eusebii.

Demetrio annos XLIII. utrobique tribuit Eusebius, lectio∣nis [§ 14] veritatem confirmante Rufino, confirmante Prospero, omnibusque utriusque Operis Codicibus, quinetiam Eu∣tychio, Syncello & Nicephori quoque Patriarchae Codice Londinensi. X. tamen duntaxat annos eidem concedit Nicephorus editus à Goare & Codex Nicephori Oxoniensis; XI. editus à Scaligero Nicephorus. Ita Librariorum mendis conspurcatum illum habemus Nicephorum. Hoc autem Pontificatu nulla est in annis Imperatorum Historiae à Chronico discordia. Sic itaque Demetrio successerit He∣raclas anno IX. Alexandri. Et quidem illo ipso anno Suc∣cessionem illam consignant Codices plerique Pontaci, no∣stris etiam suffragantibus Codicibus Oxoniensibus. VII. A∣lexandri Coss. apponit Prosper, 〈◊〉〈◊〉 anno Eutychius prorsus hoc in loco qui audiatur indignus. Erant tamen Pontaci Codices duo qui X. potiùs reponendum censerent. Numerum illum hausit forte ex Historiâ Librarius. X. ait* 1.21 Eusebius annum fuisse Alexandri cùm ab Alexandriâ Caesaream migraret Origenes. Hoc illum è Scripto aliquo Origenis adversùs Demetrium didicisse verisimile est, ut proinde notam inde Historicam habeamus, ad quam haec

Alexandrinorum Pontificum Successio omnino exigenda sit. Ait enim non multò postea, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, defun∣ctum Demetrium, suffectumque esse Heraclam. Origenis illam expeditionem XI. Alexandri nonnulli, alii XII. tri∣buebant Pontaci Codices. Marianus rectè X. Nec est quòd dubitemus ex Historiâ corrigendos esse Chronici Codices, in his praesertim numeris qui non è Canonis dispositione, sed ex Autorum fide, colliguntur. Et verò è nostrarum Tabularum situ constat annum Alexandri, pro Eusebiani Chronici dispositione IX. X. tamen ejusdem Principis anno, pro parte ejus maximâ, reverâ respondere. Ipso enim illo anno Martii VI. X. annum Alexander inchoavit. Ita fieri potuit, ut post illum Martii diem Expeditionem in Graeciam caeperit Origenes. Et cum obiter in Palaestinâ ordinatus esset, inde nata est occasio Demetrio primae ad∣versùs Origenem sententiae quae Ecclesiâ Alexandrinâ &* 1.22 Catechistico munere illum exuebat. Ea satis commodè ferri potuit in Synodo Paschali, & in Epistolâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae erant ut plurimùm Encyclicae, & de rebus agebant ad Ecclesiae disciplinam spectantibus. Ita certè Epistolis Paschalibus Origenis memoriam doctrinamque damnavit recentior Theophilus. Hâc occasione cum Origenis etiam Ordinatores perstringeret Demetrius Theoctistum Caesareensis Alexandrumque Hierosolymitanae Ecclesiae Episcopos; illi autem factum suum, ipsumque adeo Origenem, defende∣rent: inde secunda nata ejusdem Demetrii in Origenem sententia, quâ etiam Presbyterio pulsus est. Et quidem re∣versus ex Hellade per Ephesum atque Antiochiam 〈◊〉〈◊〉 jam 〈◊〉〈◊〉 illas reperit à Demetrio de suo nomine lites Alexandrinas, scripsitque ipse ad Amicos in Aegypto Epi∣stolam illam cujus partem nobis conservavit in suâ, pro Origene, Apologiâ Rufinus. Secundam autem hanc senten∣tiam in secundâ Synodo decretam esse constat, Autumnali nimirum, ut videtur illâ, pro receptâ temporum illorum consuetudine. Ita partem hujus Anni maximam constabit

superâsse Demetrium, nec ad finem anni tamen pertigisse, qui à Synodo Autumnali, non multò postea sit mortuus. Rectè itaque, & pro mente Eusebii, & pro Historiae veri∣tate, Primi duos annos superfluos exclusimus. Rectè etiam alios omnes hujus Successionis annos rotandos numeravimus. Nec longe ab Historiae veritate huc∣usque discessisse verisimile est veras genuinasque Eusebii rationes.

Heraclae annos XVI. tribuit utrobique sibi satis consen∣taneus [§ 15] Eusebius. Receptae etiam Lectioni suffragantur Syncellus, & Codex Nicephori Patriarchae Londinensis. Prosper à VII. Alexandri Coss. ad Coss. Philippi VI. Annos nimirum Alexandri V. duntaxat numerat praeterea vitiosus Prosper, quibus si VI. Gordiani, & VI. alios Philippi ad∣jeceris, XVII. conficient in universum. Rufinus nescio quo denarii omissi errore, VI. tantummodó. Eutychius XIII. Nicephorus editus, & Codex ejusdem Oxoniensis XLIII. Historia Miscella & Contius ex codem Nicephoro XLVI. Qui certè Codices Nicephori, errore aliquo Librarii Deme∣trii annos Heraclae tribuebant. Sed non faciunt ut de re∣ceptâ Lectione dubitandum sit Excriptores isti negligen∣tissimi, ipsi praesertim adeo etiam invicem diversi. Et quidem annos illos Heraclae III. Philippi Imperatoris anno terminat in Historiâ Eusebius, praeter morem in nectendis Imperatorum annis accuratus. Firmat etiam lectionem Rufinus. Fieri potuit ut notâ aliquâ Hïstoricâ, Magni, cujus toties cum laude meminit, Dionysii initium insignitum re∣pererit Eusebius. Praesertim cum idem fuerit, etiam in Historiâ Origenis, quam omnium diligentissmè tractavit Eusebius celebratissimus. Quid si Origenis gestum aliquod memorabile ita consignatum fuerit quòd eodem tempore sit gestum quo Pontificatum susceperit ille Dionysius? Quid si illo ipso tempore ad Philippum Imperatorem & Severam* 1.23 ejusdem conjugem scripserit Origenes? Facit certè cur sus∣picemur ex Historiâ potiùs quàm è calculis is annus ema∣nârit, quòd nec cum vitiosâ biennii supputatione, (quam

secutum diximus in Historiâ) 〈◊〉〈◊〉 cum Chronici numeris conveniat. V. potiùs Philippi tribuehant Codices quam∣plurimi Pontaci tam editi quàm MSS. quibus & noster suffragatur Mertonenfis. VI. alii, in quibus & Prosper. VII. demum alii quibus locum omnem in superioribus ex∣clusimus. Quòd si hoc non è calculis, sed ex Historiâ didicerit Eusebius: Sequetur sic anno Philippi III. Eusebiano tribuendum esse finem Heraclae, ut fuerit etiam anno ejus∣dem Imperatoris verè III. includendus. Arqui initio III. anni Eusebiani III. Philippi annum verum è nostris Tabulis concludendum esse constat. Inde colligimus XVI. Heraclae annum inchoatum esse duntaxat; sic illum nimirum à superioris anni Autumno esse repetendum, ut ab hujus anni Martio mense aut Aprili caeperit Dionyfius. Quae certè Observatio erit in sequentium Pontificum temporibus defi∣niendis omnino utilissima.

Dionysio annos XVII. largiuntur omnes qui quidem nu∣merum memorant, Eusebius, tam in Historiâ quàm in Chro∣nico, [§ 16] Rufinus, Eutychius, Syncellus, Nicephorus Patriarcha tum editus tum in utroque ejusdem MS. Prosper numerum nullum habet, sed contrahit in majores quàm par erat angustias, è vitiosâ duntaxat, ut videtur, Chronici dispo∣sitione. Caeptum enim illius Pontificatum VI. Philippi Coss. IX. terminat Gallieni. Pessimè Eutychius, in hâc omni Alexandrinâ Successione prorsus ille qui memoretur indig∣nus. II. enim Maximini Dionysii tribuit initium, finem verò I. Gallieni. Atqui certum ex Athanasio per aliquot annos 〈◊〉〈◊〉 fuisse cognomines Dionysios, Romae nimirum Pontificem cum nostro Alexandriae; Certum idem est è Scriptis Dionysii nostri Alexandrini tam Eusebio quàm etiam Hieronymo memoratis, quae quidem Dionysio Romano jam Pontifici noster inscripserit: cum tamen I. Gallieni non∣dum sedem adeptus fuerit alius ille Dionysius Romanus. Quinetiam IX. Gallieni anno scripsit noster ad Hermam∣monem fratresque in Aegypto degentes. Sic enim ait, Reli∣giosissimus* 1.24 verò Deique amantissimus Imperator septennalem

circulum emensus nonum Imperii annum degit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. E verbis postremis discimus illam quoque Epistolam fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & paulo ante Festum Paschale anni Gallieni IX. scriptam. Caepit autem sub finem anni CCLIII. cum Patre Gallienus. Sic Pascha anni ejus IX. in annum inciderit CCLXII. qui etiam Eusebio IX. numeratur Gallieni. Sed & aliam habemus temporis Dionysii notam adhuc recentiorem. Scripsit enim non quidem ad Paulum Samosatenum, sed illius tamen occasione Epistolam ad Antiochenos, teste Synodo ipsâ Antiochenâ quae Paulum de∣posuit. Quinetiam ad Synodum invitatus est, cui tamen quo minùs interesse posset senio sese excusavit. Ergo ante obitum Dionysii jam Haeresim suam palam professus fuerat docueratque Paulus. Sed verò Haeresim suam in gratiam* 1.25 Zenobiae, quae Judaea erat, Paulum ait excogitâsse Nicepho∣rus. Id si verum est, non antea illam excogitatam oportuit quàm profligatis Persis atque omni ditione Romanâ pulsis, Syriâ omni, ipsâque adeo potiretur Antiochiâ Zenobiae ma∣ritus* 1.26 Odenatus. Gallieno & Volusiano Coss. anno nimirum Aer. vulg. CCLXI. factus est Augustus in Oriente Macri∣anus. Hujus L. B. in numo Graeco legimus, unde illum II. saltem anni partem aliquam attigisse sequitur. Et tamen Paschate anni Gallieni IX. jam extinctum esse testatur Dio∣nysius non ipsum modò Marcianum, sed & stirpem ejus utramque, tam Macrianum juniorem filium unà ab Aureolo cum Patre caesum, quàm & Quietum filium alterum in Oriente relictum Odenato proditum à Balistâ. Sunt enim* 1.27 verba illa Dionysii, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et alibi, ex eâdem tamen ejusdem ad Hermammonem Epistolâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.* 1.28 Occisus est Valens (qui ipse Pisonem occide∣rat adversùs se missum à Macriano) Jul. 1. Unde discimus anno Aer. vulg. CCLXI. nondum affecto expeditionem ad∣versùs Gallienum à Macriano esse susceptam. Transiit ipse

postea per Orientem Illyricum versùs cum exercitu Macria∣nus, ut proinde initio anni CCLXII. occisum oporteat, si quidem II. annum ipse inchoârit. Porro Macriani Conse∣crationem repraesentant apud Occonem numi. Ea certè ab aliis esse non potuit quàm à filio Quieto & amico Balista, nec à Balista post mortem filii à seipso proditi. Et quidem auditâ Macriani caede Quietum Odenatus aggressus est, sic tamen, ut videtur, repente, ut & illum confecerit, & confecti nuncius Aegyptum, ante Pascha pervenerit. Caeso Quieto sic demum Antiochiâ potitus est Odenatus, sic Pau∣lum Antiochiae Episcopum obnoxium potuit habere Zeno∣bia.

Sunt & alia à Dionysio nostro memorata quae eundem [§ 17] annum dénotent, imprimis Bellum Alexandriae, quod tamen* 1.29 non fuerit utique diutinum, Paschali nimirum tempore or∣tum pariter atque profligatum. Sumpsit nimirum hoc ipso anno, post caedem Macriani, purpuram Aemilianus Alexan∣driae, debellatus tamen captusque hoc Bello à Theodoto. Post Bellum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 idem memorat Diony∣sius. Et quidem Gallieno Faustino que Coss. terroemotus,* 1.30 pestilentiam que fuisse testatur Trebellius Pollio. Hucusque itaque illum pervenisse certum est. Ego illum annum CCLXIV. etiam attigisse mihi persuadeo. Vocatus est ad primam de causâ Samosateni Synodum Dionysius, tempore utique pacato & Synodis adeo colligendis idoneo. Par illa aegrè tandem supremo Odenati anno illo constituta est, pro∣fligatis Persis, acceptoque demum à Gallieno in Imperii participationem Odenato. Pacem illam cum Romanis post decennalia Gallieni factam testis est Trebellius Pollio. De∣cimos nimirum intelligit Gallieni Natales qui quidem* 1.31 annum ejusdem nonum exeuntem proximè exceperint, sub finem anni CCLXIII. Proinde Gallieno & Saturnino Coss. hoc ipso nimirum, de quo agimus, anno totius Orientis Imperium* 1.32 adeptum Odenatum observavit idem Pollio. Volente nimirum Gallieno, à quo etiam Augustus† 1.33 appel∣latus

est. Tradit praeterea Joannes Malela Autor 〈◊〉〈◊〉 anno Antiocheno 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (sic enim habet Codex MS. pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ann. nimirum CCCXIV.) capto jam Valeriano direptam esse à Sapore Antiochiam. Errore nimirum, quod quidem attinet ad tempus capti Valeriani, Scriptoris indiligentissimi crassissimo. Id potiùs, ut opinor, voluit Autor ejus, qui∣cunque fuerit, Antiochenus, tempus nimirum consignare quo Antiochiam tanquam Orientis Metropolim cesserit Odenato Gallienus. In eo tamen erravit quòd anni finem signârit quo caeperit ab Octobri sive Hyperberetoeo Mace∣donico annus Antiochenus CCCXIV. cùm initio anni ces∣serit Gallienus, qui cum anno Antiocheno concurrebat dun∣taxat CCCXIII. Hoc nimirum anno absolutis Odenati Bellis, jam poterant etiam è Regionibus longinquis accersiri ad Synodos rem Catholicam universam spectantes Episcopi, qui tamen ex Oriente praesertim conveniebant, cujus uni∣versi jus legitimum, hoc primùm anno, adeptus erat Gal∣lienus. Poterant etiam è Romanâ ditione vocari quae adhuc Gallienum Dominum agnoscebat, cum jam Odenatum ami∣cum sociumque Imperii agnosceret ipse Gallienus. Aliter foret, suspecta fuisset Dionysii in Regionem alienam migratio dum fuerat Odenatus etiam ipse suspectus.

Hucusque igitur Dionysium vixisse consentaneum est, nec [§ 18] verò quicquam est quod suadeat feriùs illum fuisse super∣stitem. Vetat imprimis, quòd hujus anni mense Martio aut Aprili XVII. annum nostrum oporteat complevisse Dionysium. Nec verò plures ejus annos patiuntur Succes∣sorum, ut videbimus, rationes, quae contrahendae potiùs quàm ampliandae sunt. Vetat praeterea quòd hoc ipso anno caesus ipse fuerit Odenatus. Annum certè ejus IV. duntaxat memorant numi, nec gestum ejus aliquod me∣moriâ dignum legimus, quod non prioribus ejus annis praestiterit à Valeriani Captivitate inchoandis. Proinde partem hujus anni non magnam illum emensum esse veri∣simile est. Illo sublato unà periit concordia ditionis Pal∣myrenae

cum Imperio Romano, ut ne quidem potuerit ad Synodum Antiochenam noster vocari Dionysius. Post mor∣tem enim Odenati misit Gallienus adversùs Persas Hera∣clianum, qui tamen in expeditione victus est à Zenobiâ, spoliatusque militibus. Vetat denique quòd ad primam duntaxat Synodum Antiochenam in causâ Pauli noster fuerit accersitus. Tantùm enim absum à Viri Maximi sententiâ qui unicam agnoscit in causâ Samosateni Synodum, ut tres etiam agnoscendas existimem. Prima illa erat cui interfuit non Firmilianus modò sed Gregorius etiam Thaumaturgus cum fratre Athenodoro, quorum nulla tamen mentio in supremâ illâ quam agnoscit Cl. Pater Cestrienfis. Secunda alia cui adfuit Firmilianus, quem bis Antiochiam venisse testantur tertiae Synodi Antiochenae Patres qui unà ipsi aderant in tertiae Synodi Epistolâ Encyclicâ. Tertiae Synodi quo minùs adfuerit Firmilianus obstabat ejus mors. Tarsi enim in itinere 〈◊〉〈◊〉 est. Tribus defunctus Synodis ad∣erant etiam è Ponto & Cappadociâ & Ciliciâ Episcopi, & universâ adeo quà patebat Orientali Dioecesi, non Syriae duntaxat Antiochenae Provinciales qui bis solebant quo∣tannis, pro illius aevi Disoiplinâ, convenire. Ad primam vocatus duntaxat noster Dionysius, tompus tamen ipsum quo Synodus ipsa convenerit, non videtur attigisse. Sen∣tentiam enim suam duntaxat Scriptis indicavit, nec illis tamen ad Paulum missis, sed ad Orthodoxos Antiochenos, ad Synodum ipsam proculdubio scripturus si quidem Synodi tempus attigisset. Malè itaque anno Gallieni IX. successio∣nem Maximi assignant nonnulli Codices Chronici, suffra∣gante Prospero, & nostro quoque Mertonensi. X. alii cum Codice secundo Oxoniensi. Et illi quoque perperam. Rectiùs alii plerique qui XI. potiùs attribuunt. Qui XII. attribuerit, Codicem nullum, seu editum, seu MS. invenimus. Cum itaque Anno Gallieni XII. Dionysii obitum reponere videtur Historia id ego ita intelligendum arbitror quòd illo praesertim Anno fuerit de Pauli causâ disceptatum. Ait enim Eusebius,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.* 1.34 Interprete Valesio, Omnibus vario tempore diversimodè ac soepenumerò in unum coeuntibus, multae Disputationes & Quoestiones in unoquoque consessu agitatae sunt. Haec ille ita intellexit quasi nimirum haec diversis ejusdem Synodi duntaxat consessibus fuissent disputata, cum Graeca tamen de Synodis diversis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tribus nimirum, quas dixi, illis loquantur manifestissimé. Atque ita omina facilè con∣ciliantur. Primam enim Synodum quò accersitus, non adfuit tamen, Dionysius, hoc ipso anno Gallieni XI. Odenati ultimo, Christi CCLXIV. celebratam existimo. Secundam anno sequenti Gallieni XII. Zenobiae filiorum tu∣telam administrantis I. quò etiam venerit secundâ vice Firmilianus. Nec enim bis eodem anno è partibus adeo longinquis Episcopos convenisse verisimile est. His itaque primis Synodis, praesertim posteriore, cum Samosateno disputatum est. Disputantibus autem illis, necdum sen∣tentiam decretoriam proferentibus, nostrum esse defun∣ctum Dionysium, non quidem quòd ad Disputationes ipsas pervenerit, secundâ nimirum Synodo praesertim agitatas, sed quòd ante sententiam decesserit. Sic quidem Autor Eusebii ut existimo, quae tamen ita ipse intellexerit Eu∣sebius quasi nimirum ipso Disputationis anno Gallieni XII. decessisset Dionysius, nec vidit Scriptor indiligentissimus cum suis hoc pugnare rationibus. Tertia demum Synodus quae Samosatenum deposuit, Domnum que in ejus locum 〈◊〉〈◊〉, XIII. Gallieni anno coacta est, pro rationibus, in Chronico, etiam Eusebianis, Christi nimirum CCLXVI. jam rerum potiente Zenobiâ, quae proinde passa non est ut motum officio suâ causâ Samosatenum Orthodoxi etiam aedibus Ecclesiasticis expellerent. Quae etiam causa infen∣siorem Samosateno fecit Aurelianum, quòd Zenobiam expertus fuerat propitiam.

Maximo annos XVIII. in utroque Opere concedit Eu∣sebius, [§ 19] suffragante etiam Rusino, suffragante Prospero pro hodierni Codicis vitiosis rationibus, suffragantibus 〈◊〉〈◊〉 Eutychio & Syncello, & Nicephori Codice emendatiore Londinensi. Nescio tamen quo errore exciderit denarius numerus Nicephoro edito & Codice Oxoniensi & mendoso alibi Syncello. Ita VI. Probi anno successerit Theonas, & quidem rectè pro Chronici Codicum plurimorum lectione, in quibus & nostri Oxonienses. Suffragatur Prosper & Contractus. Habuit Pontacus Codicem qui IV. Probi anno, habuit & alium qui V. attribuerent, sed nec numero illos, nec Antiquitate cum nostris, nec ipso etiam consensu, con∣ferendos. Convenit porro VI. tam veris Historiae rationi∣bus, quàm etiam Eusebianis. Cum enim VI. ille Probi annus Eusebianus VII. ejusdem Probi, quam attigit, par∣tem, & primi etiam Cari partem complectatur; Maximus tamen XVIII. suum annum priori ejus parte absolvit quae ad Probi VI. referenda erat. Et quidem postremis hisce & coaevis Eusebio Pontificibus cum & accuratiores habeamus Eusebii rationes, poterunt etiam ab eodem anni verè Hi∣storici designari.

Theonae annos XIX. utrobique numerat Eusebius, numerant [§ 20] Rufinus, Nicephorus, tam editus ille quàm etiam in utro{que} MS. numerant praeterea Eutychius atque ipse Syncellus, quanquam 〈◊〉〈◊〉 XVIII. duntaxat largiatur, non minùs ipse à seipso quàm à veritate diversus. Finem ejus ex initio Petri discimus. Petri autem initium XVII. Diocletiani apposuit Chronicon, nullâ, hoc in loco, Codicum discrepantiâ. Sic ille nimirum consignatum repererat pro rationibus verè Historicis. Incipit autem annus Diocletiani Historicus XVII. à Sept. XXVII. illius anni fine qui annus ejusdem solidus XVI. numeratur in Canone. Sic videmus anni XIX. menses aliquos dun∣taxat attigisse Theonam. Et quidem hoc ipso anno termi∣nandum esse Pontificatum Theonae è notis Petri manifestis constabit.

Petri enim finem adeo exploratum habemus in Historiâ, [§ 21] ut sit proinde pro universae hujus Successionis normâ sta∣tuendus. X. ejus annos duntaxat Eutychius, XI. Syncellus & Nicephorus, tam editus ille quàm etiam in Codicibus,* 1.35 quos dixi, MSS. Eusebius XII. quos etiam sic distribuit ut tribus ante Persecutionem exactis, IX. ipse Perfecutionis anno sit passus. Et quidem de tribus illis, quae Persecutio∣nem praecesserint annis ita loquitur, quasi nondum illos Petrus absolvisset. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (inquit) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, &c. Rectè nimirum pro illis, quas modò dedimus, rationibus. A Sept. enim XXVII. anni solidi Diocletiani XVI. quo tamen caepit an∣nus ejusdem Historicus XVII. ad Terminalia Feb. XXIII: quo die caepit Persecutio secundum Lactantium (idem erat mensis Dystri, pro novatâ Syro-Macedonum ratione III. VII. verò Kal. Martii Romani, quos quidem calculos se∣quitur Eusebius) annus numeratur III. duntaxat inchoatus.* 1.36 Passus idem est Nov. XXV. ut ex Excerptis Scaligeri Barbaro Latinis discimus, & quidem anno Persecutionis IX. ut ipse etiam fatetur Eusebius, eodem nimirum anno quo decessit Galerius, ageretque jam Nicomediae in Galerii ditione Maximinus. Hae notae alteri anno non conveni∣unt quàm qui numeratur in Aerâ vulgari CCCXI. Proximus enim November anni CCCXII. in X. Persecutionis annum incurrit ab ejusdem anni Terminalibus inchoatum. Sic annos solidos XI. duntaxat absolverit Petrus, partem anni XII. admodùm modicam attigerit, quae suerit nimirum inter Sept. XXVII. & Nov. XXV. contenta. Ad eundem plane modum quo & in anno Theonae XIX. factum osten∣dimus. Ātque ex hoc fine Successionis Alexandrinae cer∣tissimo illud etiam constat rectè nos supradictum Primi biennium à rationibus Eusebianis exclusisse, utcunque re∣fragantibus hodiernis Eusebii antiquissimisque, quotquot habemus, Exemplaribus.

Credideram equidem aliquando annos Imperatorum qui∣bus [§ 22] Pontifices Alexandrinos conjunxit Eusebius, ex Auto∣ribus illum didicisse; atque ita annos illos redundantes in universâ ab Aniano ad Petrum Successione conciliari posse, quòd cum annos solidos duntaxat numeret Eusebius, minu∣tias annorum nullas ex Autoribus ipse didicisset, ita factum sit ut annos nonnunquam mutilos pro solidis numerârit, redundentque adeo in summâ universâ duo tresve anni, quos ille mutilos pro solidis accepisset. Fecit ut ita cre∣derem quòd sic fere solerent Scriptores Orientales res in Oriente gestas Successionesque certis Imperatorum annis alligare, quas quidem in Romani Imperii usum conscribe∣rent. Nec enim aliam habebant Epocham, quaeque adeo posset per universum, quà patebat, Imperium intelligi. Desiit fere in usu esse Epocha ab Urbe Condita post Impe∣ratores. Seriùs autem innotescebant in Oriente singulorum annorum Consules quàm ut per illos possent res in Oriente Historicae commodè accurateque designari. Sic itaque re∣liquis Palaestinae Principibus annum Tiberii tanquam om∣nium notissimum adjunxit S. Lucas quo caeperit Evange∣lium praedicare Dominus. Sic multis in locis Josephus. Agrippae majoris Principatum Caii annis & Claudii de∣signat; Philippi obitum anno, quo decesserit, Tiberii Herodis 〈◊〉〈◊〉 Regnum annis similiter conclusit qui∣bus fuerit ingressus mortuusque Claudii. Sic & initium Belli Judaici XII. Neronis anno, & captam Urbem Hiero∣solymitanam II. anno Vespasiani, & clausum, in Aegypto quoque, Templum Judaeorum Heliopolitanum IV. etiam ejusdem Vespasiani. Unde intelligimus sic etiam tempora sua 〈◊〉〈◊〉 solitos Aegyptios. Mitto alia, quae ex uno Josepho colligi plura possent quàm quae hîc commemorare vacet, exempla. Sic anno Hadriani Belli sub Barcochebâ Judaici tempus notavit Ariston Pellaeus. Ejusdem Hadriani anno mortem etiam Basilidis Haeretici, seu Agrippa Castor, seu alius quispiam antiquus Autor qui rem gestam proximè attigerit. Sic & Praefecturas Alexandrinas Caii annis Philo.

Haec equidem habemus exempla è paucis illis quae extant veterum Scriptorum Orientalium monumentis, è paucis rur∣sùs rerum gestarum notis Chronologicis. Refragatur tamen quo minùs id credamus hâc, de quâ agimus, causâ fuisse verum, quòd tantam viderimus in annis Imperatorum cum Pontificum Alexandrinorum annis committendis, Historiae Eusebianae atque Chronici discordiam, quae certè tanta non est in annis Pontificum ex Autorum fide depromptis. Refra∣gatur praeterea quòd siquando annos Imperatorum solidos aliter numeret Eusebius in Historiâ quàm numerâsset in Chronico, discrepantia illa in annis Imperatorum similem prorsùs pariat in Pontificum annis consignandis discrepan∣tiam, quae tamen nulla utique futura erat si annos ipsos Imperatorum quibus successerint Episcopi, Eufebius ex Au∣toribus hausisset. Annos itaque Pontificum è Libris habuit Eusebius plerunque in utroque Opere invicem consentien∣tissimos, solidos tamen illos & rotundos, non utique cum minutiis accuratos. Annos etiam Imperatorum quibus suc∣cesserint Pontifices recentissimi proximique suae memoriae, hos etiam è Traditione colligere potuit & Archivis, siqui tamen fuissent in Archivis annotati. Reliquos ad initium Aniani è retrorsum actâ supputatione collegit, non notis Historicis. Nec enim gesta Alexandrinorum Pontificum ante Demetrium ulla legimus, ne quidem in Paschali illâ contro∣versiâ celeberrimâ quae Ecclesiam Catholicam fere univer∣sam exercuit, unde notam aliquam Historicam, quae postea perierit, saltem ipse colligere potuerit Eusebius. Ita duplici errori obnoxia erit omnis illa per annos fere CLXX. retrorsum acta supputatio, seu solidi non fuerint anni Pon∣tificum, seu etiam Imperatorum, qui solidi omnes suppo∣nuntur.

Romanorum Pontificum Alexandrinorum que Chronologia Eusebiana, ad annos Imperatorum tam Eusebianos quàm veros, annosque Christi veros, comparata.

Roman. Pontificum.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Imperatorum pro rationibus veris.	Christi pro Aer. vulg.
S. Petrus annis XXV.	Claudii.	Claudii.
〈◊〉〈◊〉	2	½	42
½	3	⅔	43
⅔	4	¾	44
¾	5	⅘	45
⅘	6	⅚	46
⅚	7	6/7	47
6/7	8	⅞	48
⅞	9	8/9	49
8/9	10	9/10	50
9/10	11	10/11	51
10/11	12	11/12	52
11/12	13	12/13	53
12/13	14	13/14	54	Neron. 〈◊〉〈◊〉
13/14	Neronis.
1	½	55
14/15	2	⅔	56
15/16	3	¾	57
16/17	4	⅘	58
17/18	5	⅚	59
18/19	6	6/7	60
19/20	Pontif. Alexan.	7	⅞	61
20/21	Anian. an. xxii. /1	8	8/9	62
21/22	½	9	9/10	63
22/23	⅔	10	10/11	64
23/24	¾	11	11/12	65
24/25	⅘	12	12/13	66
25/	⅚	13	13/14	67
Linus an. xii. /1

Christi pro Aer. vulg.	Imperatorum pro rationibus veris.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Pontificum Ro∣manor.	Pontificum A∣lexandrinor.
68	Neron. 〈◊〉〈◊〉	Neronis	Lini	½	〈◊〉〈◊〉	6/7
Galb. /1	14
69	Galbae 1/	Vespasiani
Otbon. &	1	⅔	⅞
Vitel. 1/
Vespas. /1
70	½	2	¾	8/9
71	⅔	3	⅘	9/10
72	¾	4	⅚	10/11
73	⅘	5	6/7	11/12
74	⅚	6	⅞	12/13
75	6/7	7	8/9	13/14
76	⅞	8	9/10	14/15
77	8/9	9	10/11	15/16
78	9/10	Titi 1	11/12	16/17
79	10/	2	Anencl.	12/	17/18
Tit. /1	an. XII.	/1
80	½	3	½	18/19
81	⅔	Domitian.	⅔	19/20
Domit. /1	1
82	½	2	¾	20/21
83	⅔	3	⅘	21/22
84	¾	4	⅚	Avil. an. xiii. 22/1
85	⅘	5	6/7	½
86	⅚	6	⅞	⅔
87	6/7	7	8/9	¾
88	⅞	8	9/10	⅘
89	8/9	9	10/11	⅚
90	9/10	10	11/12	6/7
91	10/11	11	Clemens	12/	⅞
an. IX.	/1
92	11/12	12	½	8/9
93	12/13	13	⅔	9/10
94	13/14	14	¾	10/11

Pontificum Romanor.	〈◊〉〈◊〉 Alexandr.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Imperatorum pro rationibus veris.	Christi 〈◊〉〈◊〉 Aer. vulg.
Clementis ⅘	Avilii 11/12	15	14/15	95
⅚	12/13	16	15/16	96
Nervae /1
6/7	〈◊〉〈◊〉/	Nervae.	½	97
Cerdo an. XI. /1	1	Trajani /1
⅞	Trajani	cum	post	98
½	1	Nero.	Nero.
½	/1
8/9	⅔	2	⅔ ½	99
Euarestus an. VIII. 9/1	¾	3	¾ ⅔	100
½	⅘	4	⅘ ¾	101
⅔	⅚	5	⅚ ⅘	102
¾	6/7	6	6/7 ⅚	103
⅘	⅞	7	⅞ 6/7	104
⅚	8/9	8	8/9 ⅞	105
6/7	9/10	9	9/10 8/9	106
⅞	10/11	10	10/11 9/10	107
Alexander an. X. 〈◊〉〈◊〉	l'rimus an. X. 11/1	11	11/12	10/11	108
½	½	12	12/13 11/12	109
⅔	⅔	13	13/14 12/13	110
¾	¾	14	14/15 13/14	111
⅘	⅘	15	15/16 14/15	112
⅚	⅚	16	16/17 15/16	113
6/7	6/7	17	17/18 16/17	114
⅞	⅞	18	18/19 17/18	115
8/9	8/9	19	19/20 18/19	116
9/10	9/10	Hadrian	〈◊〉〈◊〉	19/20	117
1	Hadrian /1
Xystus an. X. 10/	Justus an. XI. 10/	2	½	118
/1	/1	〈◊〉〈◊〉
½	½	3	⅔	119
⅔	⅔	4	¾	120
¾	¾	5	⅘	121

Christi pro Aer. vulg.	Imperatorum pro rationlbus veris.	Imporatorum pro rationibus Eusebii.	Pontificum Romanor.	Pontificum Alexandr.
122	⅚	6	Xysti ⅘	Justi ⅘
123	6/7	7	⅚	⅚
124	⅞	8	6/7	6/7
125	8/9	9	⅞	⅞
126	9/10	10	8/9	8/9
127	10/11	11	9/10	9/10
10
128	11/12	12	Telesphorus an. XI.	10/11
in Tabulis X. /1
129	12/13	13	½	Eumenes an. XIII. 11/1
130	13/14	14	⅔	½
131	14/15	15	¾	⅔
132	15/16	16	⅘	¾
133	16/17	17	⅚	⅘
134	17/18	18	6/7	⅚
135	18/19	19	⅞	6/7
136	19/20	20	8/9	⅞
137	20/21	21	9/10	8/9
21	10
138	Pii	Pii	Hyginus an. IV.	9/10
/1	1	/1
139	½	2	½	10/11
140	⅔	3	⅔	11/12
141	¾	4	¾	12/13
4	13
142	⅘	5	Pius an. XV.	Marcus an. X.
/1	/1
143	⅚	6	½	½
144	6/7	7	⅔	⅔
145	⅞	8	¾	¾
146	8/9	9	⅘	⅘
147	9/10	10	⅚	⅙
148	10/11	11	6/7	6/7

Pontificum Romanor.	Pontificum Alexandr.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Imperatorum pro rationibus veris.	Christi pro Aer. vulg.
Pii ⅞	Marci ⅞	12	11/12	149
8/9	8/9	13	12/13	150
9/10	9/10	14	13/14	151
10
10/11	Celadion an. XIV.	15	14/15	152
/1
11/12	½	16	15/16	153
12/13	⅔	17	16/17	154
13/14	¾	18	17/18	155
14/15	⅘	19	18/19	156
15	⅚	20	19/20	157
Anicetus an. XI. /1
½	6/7	21	20/21	158
⅔	⅞	22	21/22	159
¾	8/9	23	22/23	160
Marci	23
⅘	9/10	1	Marci	161
/1
⅚	10/11	2	½	162
6/7	11/12	3	⅔	163
⅞	12/13	4	¾	164
8/9	13/14	5	⅘	165
14
9/10	Agrippinus an. XII.	6	⅚	166
/1
10/11	½	7	6/7	167
11	⅔	8	⅞	168
Soter an. VIII. /1
½	¾	9	8/9	169
⅔	⅘	10	9/10	170
¾	⅚	11	10/11	171
⅘	6/7	12	11/12	172
⅚	⅞	13	12/13	173
6/7	8/9	14	13/14	174

Christi pro Aer. vulg.	Imperatòrum pro rationibus 〈◊〉〈◊〉.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Pontificum Romanor.	Pontificum Alexandr.
175	14/15	15	Soteris ⅞	Agrippini 9/10
8
176	15/16	16	Eleutherus an. XV.	10/11
/1
177	16/17	17	½	11/12
178	17/18	18	⅔	Julianus an. X. 12/1
179	18/19	19	¾	½
19
180	Commodi	Commodi	⅘	⅔
/1	1
181	½	2	⅚	¾
182	⅔	3	6/7	⅘
183	¾	4	⅞	⅚
184	⅘	5	8/9	6/7
185	⅚	6	9/10	⅞
186	6/7	7	10/11	8/9
187	⅞	8	11/12	9/10
10
188	8/9	9	12/13	Demetrius an. XLIII.
/1
189	9/10	10	13/14	½
190	10/11	11	14/15	⅔
191	11/12	12	15	¾
Victor an. X. /1
192	12/13	13	½	⅘
193	Severi	Severi	⅔	⅚
/1	1
194	½	2	¾	6/7
195	⅔	3	⅘	⅞
196	¾	4	⅚	8/9
197	⅘	5	6/7	9/10
198	⅚	6	⅞	10/11
199	6/7	7	8/9	11/12
200	⅞	8	9/10	12/13

Pontificum Romanor.	Pontificum Alexandr.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Imperatorum pro rationibus veris.	Christi pro Aer. vulg.
Victoris 10
Zephyrinus an. XVIII.	Demetrii 13/14	9	8/9	201
/1
½	14/15	10	9/10	202
⅔	15/16	11	10/11	203
¾	16/17	12	11/12	204
⅘	17/18	13	12/13	205
⅚	18/19	14	13/14	206
6/7	19/20	15	14/15	207
⅞	20/21	16	15/16	208
8/9	21/22	17	16/17	209
9/10	22/23	18	17/18	210
10/11	23/24	Caracallae	〈◊〉〈◊〉	211
1	Caracal. /1
11/12	24/25	2	½	212
12/13	25/26	3	⅔	213
13/14	〈◊〉〈◊〉	4	¾	214
14/15	27/28	5	⅘	215
15/16	28/29	6	⅚	216
16/17	29/30	7	6/7	217
Macrin. /1
17/18	30/31	Macrin.	½	218
1	Elagab. /1
18	31/32	Elagabali	½	219
Callistus an. V. /1	1
½	32/33	2	⅔	220
⅔	33/34	3	¾	221
¾	34/35	4	4	222
Alexandr. /1
⅘	35/36	Alexandri	½	223
1
Urbanus an. VIII. 〈◊〉〈◊〉	36/37	2	⅔	224
½	37/38	3	¾	225
⅔	38/39	4	⅘	226

Christi pro Aer. vulg.	Imperatorum pro rationibus veris.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Pontificum 〈◊〉〈◊〉.	Pontificum Alexandr.
227	〈◊〉〈◊〉/6	5	Urbani ¾	〈◊〉〈◊〉 39/40
228	6/7	6	⅘	40/41
229	⅞	7	⅚	41/42
230	8/9	8	6/7	42/43
231	9/10	9	⅞	Heraclas an. XVI. 43/2
232	10/11	10	Pontianus an. V. 8/〈◊〉〈◊〉	½
233	11/12	11	½	⅔
234	12/13	12	⅔	¾
235	13/	13	〈◊〉〈◊〉/4	⅘
Maxim. /1
236	½	Maximini	⅘	⅚
1
237	⅔	2	Anteros mens. 1. 5/	6/7
Mar. & Balb.	〈◊〉〈◊〉 an. XIII. /1
238	Gordian /1	3	½	⅞
239	½	Gordiani 1	⅔	8/9
240	⅔	2	¾	9/10
241	¾	3	⅘	10/11
242	⅘	4	⅚	11/12
243	⅚	5	6/7	12/13
244	〈◊〉〈◊〉	6	⅞	13/14
Philip. /1
245	½	Philippi 1	8/9	14/〈◊〉〈◊〉
246	⅔	2	9/10	15/16
247	¾	3	10/11	Dionysius an. XVII. 16/2
248	⅘	4	11/12	½
249	⅚	5	12/13	⅔
Decius /1
250	½	Decii 1	13/	¾
〈◊〉〈◊〉
251	Gal. & Vol.	2	4/〈◊〉〈◊〉
/1
252	½	Galli & Vo∣lusiani 1.	⅚

Pontificum Alexandr.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Imperatorum pro rationibus veris.	Christi pro Aer. vulg.
Dionysii 6/7	2	⅔	253
Gallienus /1
⅞	Gallieni	½	254
1
8/9	2	⅔	255
9/10	3	¾	256
10/11	4	⅘	257
11/12	5	⅚	258
12/13	6	6/7	259
Gallien. solus
13/14	7	⅞	260
14/15	8	8/9	261
15/16	9	9/10	262
16/17	10	10/11	263
17/
Maximus an. XVIII.	11	11/12	264
/1
½	12	12/13	265
⅔	13	13/14	266
¾	14	14/15	267
⅘	15	〈◊〉〈◊〉/	268
Claudius /1
⅚	Claudii	½	269
J
6/7	2	⅔	270
Aurelian. /1
⅞	Aurelian. &c	½	271
1
8/9	2	⅔	272
9/10	3	¾	273
10/11	4	⅘	274
11/12	5	〈◊〉〈◊〉	275
〈◊〉〈◊〉 /1

Christi pro Aer. vulg.	〈◊〉〈◊〉 pro rationibus veris.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Pontificum Alexandr.
1/
276	Florianus	6	Maximi 12/13
Probus /1
277	½	Probi 1	13/14
278	⅔	2	14/15
279	¾	3	15/16
280	⅘	4	16/17
281	⅚	5	17/18
6/7	18/
282	Carus, &c.	6	Theonas an. XIX.
/1	/1
Carus cum 〈◊〉〈◊〉
283	½	½
1
2/
284	Dioclet.	2	⅔
/1
285	½	Diocletianus	¾
J
286	⅔	2	⅘
287	¾	3	⅚
288	⅘	4	6/7
289	⅚	5	⅞
290	6/7	6	8/9
291	⅞	7	9/10
292	8/9	8	10/11
293	9/10	9	11/12
294	10/11	10	12/13
295	11/12	11	13/14
296	12/13	12	14/15
297	13/14	13	15/16
298	14/15	14	16/17
299	15/16	15	17/18

Pontificum A∣lexandrinor.	Imperatorum pro rationibus Eusebii.	Imperatorum pro rationibus veris.	Christi pro Aer. vulg.
Theonae	18/19	16	16/17	300
Petrus an. xii.	/1
½	17	17/18	301
⅔	18	18/19	302
¾	19	19/20	303
4/〈◊〉〈◊〉	20	20/21	304
Galerius	〈◊〉〈◊〉
〈◊〉〈◊〉/6	solus	Constantius Chlorus.	305
1	/1
1/
6/7	2	Constanti∣nus M.	306
/1
〈◊〉〈◊〉
⅞	1	½	307
8/9	2	⅔	308
9/10	3	¾	309
10/11	4	⅘	310
11/12	5	⅚	311

CAP. VII. Occidentalium Catalogorum fontes.

§. 1. Primus Catalogus, si verè fuisset aevi Liberi∣ani, recentiorum interpolationes meritò sus∣pecti habendi essent. §. 2. Sed multa in eo suspecta ne fuerint aevi Liberiani. §. 3. Men∣ses & dies in primo etiam Catalogo probabile est fuisse fictitios. §. 4. Primus Catalogus admo∣dum diversus ab eo qui fuit (si tamen ullus fuerit) aevo Liberii. §. 5. Latinorum Catalo∣gorum hodiernorum omnium fons Autor Ano∣nymus, qui scripsit sub Alexandro Severo. §. 6. E Cyclis recentiorum Paschalibus ad usus Chronologicos accommodatis, accesserunt postea Imperatores & Coss. Cyclum Hippolyti, ad∣hibuisse videtur Anonymus sub Alexandro Se∣vero. §. 7. Anonymum secutus est Autor Com∣puti S. Cypriano attributi. §. 8, 9. Africani Chronicon per Fastos Consulares ad sua tem∣pora deductum, novis deinde Fastis Consulari∣bus continuârunt recentiores. Probatur è Frag∣mento Codicis MS. Mertonensis. §. 10. Inde recentiorum Fastos emanâsse verisimile est. Cum Fastis Idatianis maximè conveniunt Cata∣logi Latini.

SIC itaque Eusebianam Romanorum Pontificum Chro∣nologiam [§ 1] exploravimus. Age, jam alterius quoque

Catalogi Latini numeros similiter exploremus. Mira autem erat hoc in loco recentiorum audacia, ne quidem monu∣menta quae habebant 〈◊〉〈◊〉 exscribentium, sed pro suo, ut videtur, arbitrio nunc hoc nunc illo ordine transpo∣nentium, additis subinde novis, quae in antiquissimis Ca∣talogis nulla prorsus extabant, commentis. Tres enim habemus hujus Catalogi omnino fontes unde reliquae ex∣scribentium omnes quasi scaturigines oriuntur, alium alio commentis auctiorem atque locupletiorem. Recentissimus ille est qui vulgò Damaso & Anastasio tribuitur, sub Saeculi Octavi finem, aut Noni, ut videtur, initium, à nescio quo Anonymo Autore concinnatus. Hunc vulgo, Martyrologia, Breviaria, aliique id genus Libri Ecclesiastici fontem ag∣noscunt, ipsi nimirum plerique postea concinnati, quique adeo nobis alio nomine utiles esse non possint quàm ad indicandas recentiorum, quibus vixerint eorum Autores, temporum Lectiones. Prodidit hic Pontificum non modò 〈◊〉〈◊〉 & tempora, sed & Parentes etiam atque Patrias & loca ipsa quibus fuerint sepulti; quin & Ordinationes & Decreta, ipsa quoque è Pseudo-Isidori mercibus utpluri∣mùm desumpta, eorundem nempe temporum imposturis; denique & dies quibus sedes vacaverit. Secundum Cata∣logum primus edidit Heinschenius, Justiniano Imperante scriptum, in quo dies vacationis nullos, Decreta pauciora, legimus, addita nimirum illa à tertii Catalogi Impostore. Primus omnium simplicissimus habetur quem primus Fa∣stis suis inseruit Cuspinianus, seorsim deinde edidit Buche∣rius, scriptum nempe sub Liberio, paulo post Eusebium. Nullos hîc habemus seu Parentes seu Patrias, nec loca sepulturae, nec dies vacationis; sed nec Ordinationes nec Decreta postea pleraque conficta. Unde intelligimus haec omnia, nullo prorsus Historico Testimonio, cum in sui temporis Pontificibus fuissent notissima, etiam in vetustio∣ribus confinxisse recentiores. Hîc sola legimus Pontificum nomina atque tempora cum Imperatoribus & Coss. quibus Pontificatum acceperint aut in Pontificatu ipso Successores.

Et cum nulla extent Veterum monumenta unde Addita∣menta sua haurire possent recentiores illi hujus vetustissimi, qui habetur, Catalogi interpolatores, sed nec memoria quidem extet ulla monumentorum deperditorum eâ Interpolatorum aetate extantium quae non viderint Bu∣cheriani Catalogi collectores; nec verò prorsùs verisi∣mile sit, siqua olim extitissent id genus monumenta, seu ignorari ea potuisse ab antiquissimo Bucheriani Ca∣talogi Autore, seu datâ etiam operâ praeteriri: Proinde fateor mihi, in antiquissimorum, de quibus agimus, Pon∣tificum temporibus ea omnia esse suspecta quaecunque sua addiderint secundi tertiive Catalogi Interpolatores. Si tamen illi potiùs Interpolatores, quàm primi Catalogi Autor Contractor, fuerit appellandus.

Quare si sincerum haberemus Catalogum illum primum, [§ 2] & qualis potuit è Liberiani aevi monumentis hauriri, non aliunde meliùs Ecclesiae Romanae Traditiones de suorum Pontificum successione disceremus. Nunc in eo multa allter concepta legimus quàm fuerint pro illorum tempo∣rum monumentis concipienda, multa invicem pugnantia, & de manifeslâ ordinis perturbatione suspecta, partim illa oscitantissimis Librariis, partim etiam imperito Autori fortasse tribuenda, dum suas Veterum Testimoniis con∣jecturas immisceret, & quidem illas futilissimas. Longe certè illum à Liberianis Latinorum Pontificum Fastis discessisse facilè colligimus è coaevis aliis illorum tempo∣rum Testimoniis. Faciunt id manifestum Augustinus & Optatus. Optatus (inquam) Latinâ Eusebiani Chronici versione senior, ne aliunde illum sua quàm è Latinorum Catalogis deprompsisse suspicemur. Cletum illi alium neminem agnoscunt ab Anacleto, quod tamen facit hic Anonymus Bucherianus. In quo etiam suffragatores habent duos quoque alios Catalogos editos à Mabillonio, quorum alius ad Vigilium usque pertingit, sub Justiniano, ut videtur, proinde conscriptus, respondetque fere Cata∣logo* 1.37 secundo Heinscheniano sub eodem Justiniano similiter

confecto; alius vetus ille quidem, sed illo tamen aliquanto recentior. Hi proinde è sincerioribus emanâsse videntur Latinorum Catalogorum Exemplaribus quàm sit illud Bu∣cherianum. Graecam tamen, fateor, in priore illo Catalogo Mabillonii prodit originem nomen ipsum Pii quem Osum Autor appellavit. Idem enim valet Graecis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quod Latinis Pius. Sed fieri potest ut è Graecis fontibus prodi∣erint primi quoque illi Latinorum Catalogi. Fieri etiam ut Graecè Catalogos conceperint Latini quoque illorum tem∣porum Autores. Graecè enim scripserunt vetustissimi Ro∣manae Ecclesiae Scriptores quos habemus primi Saeculi omnes, Clemens atque Hermas. Graecâ enim linguâ usi videntur Libertini illi Judaei qui maximam Ecclesiae Ro∣manae partem, primis illis praesertim nascentis Ecclesiae temporibus, constituebant. Qui enim Libertini appel∣lantur Act. VI. 9. iidem Hellenistis accenseri videntur, V. I. Et fieri potest ut ad Hadrianum usque, sub quo primos Haereticos ortos diximus, atque eâ occasione primos suc∣cedentium Episcoporum Catalogos confectos, unà lingua quoque Graeca, antea vernacula, descenderit. Nomina certè Romanorum Pontificum ad initium Saeculi tertii, vix alia fere quàm Graeca legimus. Et quidem si ab Hegesippo aut Hippolyto primi Latinorum Catalogi descenderint; cum Graecè illos scripsisse manifestum sit, proinde non est quòd miremur Hellenismi reliquias in primis quoque Latinorum Catalogorum Excriptoribus apparere. Sed nec Cletum illum insititium agnoscit Hieronymas, dum Clementem, pro sententiâ Graecorum IV. numerat à Petro, II. duntaxat, pro sententiâ Latinorum. Linum nimirum atque Anacletum, uni∣cum nimirum illum, non à Cleto alium inserebant medios inter Petrum Clementem que Graeci, postpositos in Cata∣logis Latinorum. Cletum itaque ut primus inseruerit Autor iste Bucherianus, non tamen ille pro fide receptissimorum apud Latinos Catalogorum inseruit, nec fuit ipse apud Latinos illius Saeculi Scriptores receptissimus. Tantum ab∣est ut pro Archivorum Romanorum Testimonio publico re∣ciperetur.

Neque verò hoc unum novavit Autor Catalogi Buche∣riani, [§ 2] quòd supposititium illum Cletum primus inseruerit, omnemque adeo Catalogi universi Chronologiam ita per∣verterit; Sed & illud quoque, quòd praeter annos, menses etiam & dies addiderit. Hos certè illum confinxisse vel illud argumento est, quòd supposititio suo Cleto menses etiam diesque assignaverit, & quidem alios illos à mensi∣bus diebusque Anacleti, quos utique ab antiquioribus Ca∣talogis habere non potuit qui ne Cletum quidem agnosce∣bant alium ab Anacleto. Dies primorum Pontificum, seu Consecrationis, seu emortuales, nullos habuisse compertos vel inde intelligimus, quòd, cum recentiorum dies, quorum memoriam Fasti & Catalogi conservârant, notet ille dili∣gentissimè, idem tamen non faciat in primis antiquissi∣misque Pontificibus. Nullos illorum dies notat, seu quibus mortui fuerint, seu etiam quibus Consecrati. Nec in Catalogo illos memorat, nec in Episcoporum Martyrumve depositionibus, cum tamen ex quo exploratos habebat, de∣inde in Episcopis plerisque memorârit. Mortem Domini notavit, pro Cycli nimirum quem secutus est, Paschalis initio. Mortem etiam S. Petri, pro recepto itidem suâ aetate Apostoli Anniversario, quo tamen die, non Martyrii sub Nerone, sed Translationis sub Valeriano, memoriam, è Martyrum Depositionis mense Junio, celebratam esse constat. Reliquorum dies in Catalogo nullos legimus, seu Consecra∣tionis illos, seu emortuales, ante Pontianum. In Depositione item Episcoporum Lucius memoratur omnium antiquissi∣mus, Callistus autem in Depositione Martyrum. Qui autem dies quibus caeperint Episcopi, obierintve, penitùs nescivit, quo, quaeso, modo ille mensium dierumve minutias scire potuit? Nescitos itaque cum tradiderit tamen, oportet confinxisse. Repererat nimirum in sui aevi Catalogis menses etiam & dies quibus sederint Pontifices, pro exem∣plo Imperatorum quorum tempora ita etiam tradiderant vetustiores, cum tamen dierum nullam conservaverant, memoriam in Kalendariis Christiani, ut conservaverant in

Kalendariis Gentiles Imperatorum. Hoc ille tamen exemplo & reliqua supplere commentis suis ausus est, ad primam usque Successionis illius originem. Nuspiam certè sibi constare decessorum successorumque nexus jampridem ex∣perti sunt hujus Catalogi veneratores addictissimi, etiam ubi satis inter se Codices Excriptoresque consentiunt. Ne∣dum ut cum diebus vacantis sedis consentiant, quos primus excogitavit, ut vidimus, Catalogi recentioris interpolator. Novis enim indies, uti dixi, commentis auctior in Librum illum, quem habemus, Pontificalem Catalogus iste Buche∣rianus excrevit. Sed cum dies adderet mensesque Impostor, memorias plerorumque in Depositione Episcoporum: Marty∣rologioque addito nullas fuisse constat. Visum posteris & illis quoque dies in Kalendariis suis assignare, non quidem emortuales, quos nullos conservaverant monumenta; sed Reliquiarum seu inventarum, seu depositarum, seu transla∣tarum, qui non erant utique ad Successionem illam accom∣modandi.

Quare Catalogum illum Bucherianum, quanquam Lati∣norum [§ 4] hodicrnorum fortè antiquissimum, ut tamen illum qualem reliquit Autor, haberemus; non tamen censeo pro normâ statuendum esse. Chronologiae Pontificiae quae qui∣dem illo Saeculo obtineret apud Latinos. Liberandus est ab Autoris conjecturis ante quàm constare possit quid ipse apud suos repererit Autores, Liberandus etiam à mendis Librarii quas hic foedissimas habemus. Possent hoc in loco utiles esse alii ejusdem Operis Codices MSS. quos cum nactus-esset Labbaeus, miror ille cur in MSS. Codicum* 1.38 Bibliothecâ praetermiserit. Nobis adeo felicibus nondum esse contigit. Unicum habemus Nos editum ab Heinsche∣nio, à Bucheriano Codice diversissimum, quanquam ipse id non observaverit Heinschenius. Possent etiam utrobique utiles esse recentiores alii Catalogi, si & ipsi sinceri essent atque incorrupti, recteque saltem illorum Autorum sen∣tentiam repraesentarent quos ipsi sequerentur. Menses. certè & dies nullos Pontificum memorant Graeci, nec

Eusebius ipse, nec alii illi quos secutus est Eutychius. Proinde ab iisdem fontibus verisimile est manâsse mensium etiam ac dierum Catalogos Mabillonianos, unde sua etiam hausit Autor Bucherianus, Latinis nimirum illis atque Occidentalium. Et tamen Cletum illi ab Anacleto alium neminem, ut vidimus, agnoscunt. Proinde tales illorum Autoribus ob oculos Catalogos fuisse consentaneum est, quales fuerunt Augustino, quales etiam (ante Eusebiani Chronici versionem) Optato. Non ergo à Catalogo Buche∣riano sua immediatè hauserunt, sed à communi potiùs & sinceriori monumento. Quanquam etiam eódem redeat si Bucheriani Catalogi Excriptores, errores tamen Autoris sui ex antiquioribus Bucheriano Autore monumentis judicio ipsi proprio correxerint. Sic enim Latinorum Traditiones, quas quaerimus, antiquissimas repraesentabunt. Nec illi modò, etiam recentiores Catalogi Bucheriani interpolatores alium tamen nonnunquam ordinem exhibent quàm Autor Bucherianus. Id illi Librariorum erratis, propriisne freti conjecturis, an fide etiam antiquiorum secerint, suo loco disquirendum est.

Praecipuam verò huic omni, quo versamur, Argumento [§ 5] lucem foenerabitur si & Bucheriani Catalogi fontem & coaevorum Liberianis temporibus Latinorum altiùs inda∣gemus. Inde enim intelligemus quid illi ex Autorum fide, & quàm firmâ illâ didicerint, quid verò propriis debuerint conjecturis. Fontem Latinorum ego Anonymum illum qui scripsit sub Alexandro Servero, primùm à Canisio, tum & à Labboeo editum. Caput ipsum quo egit de Romanis Epi∣scopis periit in utriusque MSS. ingenti Chronologiae Eccle∣siasticae detrimento. Extat tamen Capitis Lemma Lem∣mati Bucheriano adeo simile, ut vix locum dubitandi relin∣quat quin inde sua mutuatus fuerit Autor iste Bucherianus. Sic enim habet Lemma Anonymi sub Alexandro Severo: Nomina Episcoporum Romae, & quis quot annis praefuit. Sic autem Lemma Autoris Bucheriani: Ex quo tempore per Successionem dispositum, QUIS Episcopus, & QUOT ANNIS

PRAEFUIT, vel 〈◊〉〈◊〉 Imperante. De mensibus ita{que} & diebus, de Imperatoribus & Coss. sub quibus sedem inierint Episcopi Romani, aut Successores acceperint, nihil illum, quicun∣que fuerit, Autorem prodidisse, ex ipso Capitis illius Lem∣mate colligimus, sed recentiorum novis aliis inventis haec esse assignanda. Haec itaque etiam unde accesserint jam porro disquirendum est.

Ego novis recentiorum Cyclis Paschalibus accessiones illas [§ 6] deberi suspicor. Postquam enim esset de Paschate sub Victore disputatum, & in eo convenissent Occidentales Do∣minico duntaxat die Pascha 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fuisse celebrandum; proxima cura erat ne in Dominico illo die ipsi à se invicem dissentirent Occidentales, propter varias quas sequerentur supputandi rationes. Quae certè discrepantia Occidentalium eò magis erat pro illorum temporum sensu receptissimo cavenda quòd aegrè Orientalium Ecclesiarum diversos mores tolerandos censuissent, tam locorum intervallo, quàm com∣mercio magis dissitarum. Inde factum ut peritissimi quique motuum coelestium deligerentur, qui non modò Solarem Lunaremque motum certo quodam annorum circuitu con∣ciliarent, sed etiam feriarum. In antiquissimis equidem Victorique ipsi coaevis Synodis Cycli Canonisve nullam legimus mentionem, ne quidem in illâ Theophili, si quidem verè Synodum illam Theophili conservârit Beda, quam mihi fateor esse suspectam. Canonem constituit paulo postea Clemens Alexandrinus. Quis verò Canon ille fuerit, & quibus tandem in Regionibus obtinuerit, penitùs nescimus, nedum an in Occidentalibus receptus fuerit. Primus eo∣rum quos quidem scimus Latinis Canonem confecisse fuit Hippolytus, Graecus ille quidem, ut videtur, origine, Epi∣scopus tamen sedis Occidentalis Portuensis. Hic vetustis∣simam anni Graeci formam imitatus est, qui singulis anno∣rum octonariis Solis Lunaeque motus aequari invicem arbitrati sunt. Sed ferias invicem respondere XIV. tandem Octonario, seu sedecennitate VII. credidit Hippolytus. Sic

annis constabat in universum CXII. Cyclus Hippolyti. Et quidem Mysticis illorum temporum Ratiociniis mirum in modum gratificabatur Cyclus ex Octonariis compositus. Tam enim apud Judaeos Hellenistas, quàm apud Christia∣nos ex Hellenistis oriundos, numerus Octonarius habitus est omnino sacerrimus, & Oeconomiae Evangelicae accommo∣datissimus. Et quidem Cyclos suos ita retrorsum nume∣rabant Cyclorum conditores ut à primo usque Orbis initio illos arcesserent, atque illud calculi bene positi validum credebant Argumentum, si quidem Orbis initium in Cycli sui initium incurrisset, quo etiam concurrisset locus Solis in Verno Aequinoctio positi cum Plenilunio. Illis enim locis posita duo illa magna Luminaria lucem tenebrasque ex oequo dispertiri credebant, quod quidem in Creatione contigisse videbantur sibi è Graecâ veteri Scripturarum Interpretatione colligere. Illud rursus pro alio habebant 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Argumento si & nova Creatio veteri illi Creationi respondisset, incurrissetque adeo Christi Pascha in Solis Aequinoctium Lunaeque Plenilunium. Sic itaque retrò nu∣meravit Hippolytus ut unà etiam notârit in quem Cycli sui annum incurrissent Paschata omnia in Veteri Instru∣mento memorata, non illud modò Exodi, sed & alia illa Ezechiae, Josiae, Esdrae, sed praecipuè illud quo passus est Dominus, Pascha nimirum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Perperam enim voces illas Tabulae Hippolyteae insertas de nescio quibus Judaeorum Lectionibus intellexit Magnus Scaliger. Nec aliam Hippolyto qui à primo Alexandri anno Canonem 〈◊〉〈◊〉 est, ob oculos Chronologiam fuisse verisimile est quàm recentissimam illam Africani, quae fuerat ad annum supe∣riorem Gratum nimirum & Seleucum Coss. perducta, Aerae scilicet vulgaris annum CCXXI. Nec aliam illi, de quo agimus, Anonymo qui XIII. scripsit ejusdem Alexandri anno, Aer. autem vulg. CCXXXV. & vestigia pressisse vi∣detur Hippolyti.

Anonymum illum, post paucos annos, secutus est [§ 7] Anonymus alius Afer, ut videtur, de Paschate, quem edidit Cl. Pater Oxoniensis in Cyprianicis. Indignum certè qui periret, quicquid sentiat Oudinus. Inde enim intelli∣gimus quo tempore contigerint Festa Paschalia aerate Cy∣priani, & Synodi proinde Paschales quas, pro more illo∣rum temporum, statim à Paschate celebratas esse nos docet ipse Cyprianus, quae certè sunt ad rem Chronologicam Ec∣clesiasticam locupletandam utilissima. Est enim usus ille Veterum Scriptorum longe praecipuus, non quòd facun∣diam doceant, aliunde facilè hauriendam; sed quòd res aetate suâ gestas, quae aliunde disci non poterant. Sequitur ille, quicunque fuerit, Cyclum Hippolyti, paulo tamen, ut sibi videbatur, excultiorem. A primo enim Creationis die calculos suos deduxit Hippolytus; Noster potiùs à IV. quo Solem ipsum Lunamque creatos legerat. Inde factum ut singuli anni Canonis illius singulis Hippolytei Canonis annis non respondeant. Idem etiam Chronologiam ab Orbe Condito ad suum usque, quo scribebat, annum deducit Coss. Ariano & Pappo insignitum, Aer. autem vulg. CCXLIII. & celebres in V. T. Festos Paschales, pro Cycli sui Hypothe∣sibus, ostendit, non aliâ, ut opinor, usus Chronologiâ quàm quâ fuerat usus Hippolytus. Erant & alii apud Latinos Cycli ante Victorium, primus ille Judaeorum, quem an∣norum LXXXIV. fuisse diximus, Alexandrinorum alius à Cyrillo Alexandrino, ut videtur, excogitatus annorum XCV. Sed verò Occidentalium omnium antiquissimus ille est quem dixi annorum CXII. & quo tempore scripsit ille sub Alexandro Severo Anonymus, in Occidente etiam recep∣tissimus. Alius itaque quaerendus non est ad quem ve∣tustissimas illorum temporum Traditiones oporteat ex∣igere.

Cur verò postea Imperatores & Consules adjungerent, ea erat, ni fallor, occasio. Dixi à Paschate quo passus est [§ 8] Christus Cyclorum illorum Ecclesiasticorum nova repetita esse exordia. Annum illum designâsse illis visus est Evan∣gelista

Tiberii XV. quem quidem illi duobus Geminis Coss. in Fastis consignatum repererant. Proinde Posteri inde Cyclos suos deducebant, alii ab anno Tiberii XV. per annos Imperatorum, alii à duorum Geminorum Con∣sulatu per Fastos Consulares, alii utrisque invicem com∣missis & in unum eundemque Canonem aptatis. Sic. enim factum est ut res gestas Canonis Eusebiani, quas fere folas habebant Scriptores Ecclesiastici, reciperent ita con∣stituti Canones. Nec enim illas Pontificum annis, nec etiam Coss. sed annis duntaxat Imperatorum, designaverat Euse∣bius. Inde Coss. Fastos Cyclo suo DXXXII. annorum accommodatos deducit Victorius. Inde etiam Prosper Cyclum suum alium per Fastos deducit similiter Consulares, quos tamen altiùs ille non arcessit quàm à duobus Ge∣minis. Ut proinde intelligamus illam Chronici illius par∣tem non aliunde natam esse quàm è Cyclis Paschalibus. Erant enim apud Latinos, antequam Eusebianum Chroni∣cum verteret Hieronymus, qui Africani Chronicon Latinè verterant, Fastisque Consularibus 〈◊〉〈◊〉, & diversis de∣inde 〈◊〉〈◊〉 ad suam cujusque, quâ vixit, aetatem continuârant. Hoc è praedicto bonae notae Chronici Euse∣biani Codice Mertonensi discimus, ad cujus finem ista sub∣juncta legimus:

Item secundùm Africanum

Qui de Temporibus & Historiis Hebraeorum & Graeco∣rum* 1.39 & Persarum & Macedonam cum Alexandrinorum itemque Romanorum V. libris omnia complexus est, ab Adam usque ad Cataclysmum Nae anni IICCXLII. Item à Cataclysmo usque ad Abraham & transmigrationem in terram Chanaan 〈◊〉〈◊〉 MXV. Habitatio omnis generis Israhel in terra Chanaan & in terrâ Aegypti, anni CCCCXXX. Moyses in heremo anni XL. Hiesus Nave & qui post ipsum Presbyteri an. LV. Judicum & sine principibus & pacis tempore anni CCCCXC. Sacerdotum

& Judicum anni XC. Regum Hebraeorum anni CCCCXC. Captivitatis & destructionis Hierusalem anni LXX. Per∣sarum Regnum anni CCXXX. Macedonum Principatus cum Alexandrinis & Ptolemaeis anni CCC. Et Imperium Romanorum usque ad Salvatorem & Resurrectionem ejus anni LXXIV. In se omnes anni in tempus supra scriptum anni VDCCXXVI. Exinde ad Imperium Alexandri, hoc sic est, Moricaviti qui Antoninus cognominatus est anni CLXXXIV. Et in Gallum V. & in Volusianum anni XXXI.

Fit summa omnis in Cons. SSS. anni VDCCLXLIII. sic secundùm cursum Solis & XII. menses. Secundum autem Lunares menses & computationem Hebraeorum qui facient sic in se menses XII.D.XI. & quadrantem ad electione facta, qui fiunt anni Lunares CLXXXV. M. IIII. Secundum quam computationem efficiuntur anni in se VDCCCCXX. M. X. D. IIII. Item ex Consule Gallieno secundum & Vo∣lusiano usque in Consulatum Limenii & Catulini anni CXVIII. Fit summa omnis anni VDCCCXXXVIII. se∣cundum cursum Solis. Item à Liminio & Catulino usque in Consulatum Mameritini & Nevittae CONSS. anni XIII.

Fit in summa omnis anni VDCCCLI.

Errores ipsos repraesentavimus sane foedissimos imperi∣tissimi [§ 9] Librarii. Nec enim vacat impraesentiarùm alia an∣notare quàm quae faciant ad illam, de quâ agimus, cau∣sam. Illud itaque imprimis constat è Syncello, annum ip∣sum* 1.40 quo Chronicon suum terminavit Africanus, fuisse pri∣mum Olymp. 250. quo fuerit Archon Philenus, 〈◊〉〈◊〉 III. Coss. Grato & Seleuco, à primis nimirum Coss. pro Afri∣cani rationibus, vitiosis tamen illis, DCCXXV. Hae notae annum Christi designant CCXXI. pro Aer. vulg. Hucusque igitur Chronicon suum tam Archontibus quâm Coss. à primis

usque Archontum & Consulum initiis insignitum deduxisse ipse videtur Africanus. Et quidem si pro hâc formâ & reliqua deduxerit, cum annis etiam Imperatorum Coss. alios illum conjunxisse consentaneum est, cum hos ipsos Coss. cum III. Antonini Elagabali anno conjunxerit: Nimirum annum illum intelligit, non quo Monarchiam Alexander adeptus est, sed quo primùm adoptatus est ab Elagabalo, & Caesar factus, & socius in Imperio. Huic Coss. paria XXXI. addidit proximus Africani continuator ad Consulatum Galli II. & Volusiani, annumque Aer. vulg. CCLII. Inde numerat Excerptor ad Consulatum Limenii & 〈◊〉〈◊〉 annos CXVIII. numeris nimirum transpositis pro XCVIII. Sic etiam unitate detractâ (qui quidem error erat in Li∣brario adeo mendoso facillimus) respondebit intervallum∣Coss. enim erant Limenius & Catulinus anno Aer. vulg. CCCXLIX. quousque Chronologiam illam eandem Fa∣stosque deduxit secundus ille Continuator. Tertius inde ad decimos tertios Coss. 〈◊〉〈◊〉 est, scripsitque adeo anno CCCLXII. sub Juliano, ut videtur, Apostata. Hinc itaque Coss. accepit fortasse Scaligeri barbarus Excerptor, qui ut Africani Chronographiam habuit, sic etiam habuisse videtur ejusdem continuatores. Sed vero Imperatorum annos ille per Coss. distinxit. Sic ergo. videmus fuisse Oc∣cidentalibus Fastos Latinos diversis Autorum temporibus continuatos post Anonymum illum quem sub Alexandro Severo scripsisse diximus, quibus Fastos Pontificales ab illo eousque deductos ad sui deinde temporis Coss. recentiorum Catalogorum Pontificalium concinnatores possent etiam ipsi deducere. Nec alios crederem Autori Bucheriano Fastos fuisse, si quidem verè scripsisset sub Liberio. Jam enim vidimus paucis admodum ante illum annis scripsisse se∣cundum. Africani continuatorem.

Et quidem Eastos hosce Africani perpetuâ Successorum [§ 10] serie continuatos recentiorum Fastorum. omnium fontes fuisse crediderim. Latinos illorum temporum Fastos ha∣bemus à Prospero, habemus à Victorio, habemus à Cassio∣doro,

habemus ab Idatio, nec enim Fragmenta illa memo∣randa censeo quae conservavit Barbarus excerptor, nec notae melioris illa Bucheriana. Horum Fastorum duo cum annis etiam conjunguntur Imperatorum, Prosperi nimirum illi atque Cassiodori. In Victorio res gestas nullas legimus unde possit colligi an illos quoque cum annis Imperatorum conjunctos repererit Victorius. Sunt tamen in Idatio paucae quae ex Eusebio fuerint aut Prospero desumptae, unde suspicio est satis verisimilis cum Eusebiano Canone illos, ante Idatium fuisse commissos. Ad Coss. anni LVIII. hanc apponit notam, Petrus & Paulus passi III. Kal. Jul. Quae ille nimirum è Prosperi potiùs quàm è suâ dispositione collegit. Eosdem enim Coss. Neronem III. & Messalam primos numerat Neronis Prosper. Et primo Neronis anno terminare S. Petri Pontificatum debuit Idatius quem à Tiberii XV. inchoârat. Sic Trajan. VI. & Africano Coss. ita observavit Idatius: his Coss. Persecutio Christianorum. Atqui X. Trajani anno, & quidem veris X. anni Coss. illam Persecutionem tribuunt Acta Ignatii, tribuit Eusebius eo∣rundem Actorum, ut videtur, Testimonio. Et quidem X. Trajani Coss. Trajanum VII. & Africanum numerat Prosper, additque eodem anno fuisse Persecutionem. Inde rursus colligimus res gestas Ecclesiasticas seu ex Eusebiano Chronico, seu è Prospero, seu ex aliquo Chronographo accepisse: Idatium, qui Fastos Consulares cum annis Impe∣ratorum ita conjunxisset, ut tamen non ad Coss. sed ad annos potiùs Imperatorum, quibus Coss. fuissent per erro∣rem appositi, res gestae fuerint, pro Autoris mente, re∣ferendae. Porro Coss. cum annis Imperatorum licentissimè nectunt, Prosper, Excerptor barbarus & Cassiodorus, nec res gestas ab Eusebio desumptas cum Coss. sed cum Coss. potius 〈◊〉〈◊〉 committunt. Ita omnia incerta reddiderunt, nec fidem illam merentur, hâc in causâ, Coss. appositi quam mereri censuit Baronius, Heinschenius atque Papebrochius, duplici nimirum nomine fallaces. Imprimis quòd Fastos ipsos Consulares perverterint recentiores Fastorum de∣scriptores,

omissis nimirum, insertisque atque transpositis, pro arbitrio, Consulibus, sic illi nimirum ut recentior nemo eundem Coss. repraesentet ordinem quem in superioribus invenerat. Alium enim habet Prosper, alium Victorius, alium Cassiodorus & Idatius, ne recentiores nominem alios tantò corruptiores quò fuissent à primis horum Fastorum origini∣bus remotiores. Fallunt iterum quòd, ut eodem ordine Coss. invicem ubique respondissent, Imperatorum tamen annis, pro arbitrio, rursùs illos adjunxerint Chronicorum Autores, sic illi videlicet invicem varii ut non eundem Imperatoris ejusdem annum designent, in diversis Chronicis, iidem Coss. Ita factum ut & ordo ipse Consulum incertus sit, & annus etiam Imperatoris incertus à Coss. designandus. Melius tamen cum Pontificum Catalogis conveniunt 〈◊〉〈◊〉 Idatiani quàm Fasti alii, quos habemus, illorum tempo∣rum, hodierni. Meliùs item illi, si pro ordine Chronici Eusebiani, ad annos Imperatorum accommodentur, quàm pro ordine illo quo illos accommodârint vetustiores, quot habemus, Chronographi. Quod eâ fortasse de causâ fa∣ctum est quòd illos praesertim suo Saeculo notissimos cum Chronico Eusebiano contulerit secundi Catalogi primus sub Justiniano concinnator. Nec enim primum illum Bucheria∣num ego antiquissimum, ut vulgò creditur, existimo, sed è secundo illo natum. Quod quidem infrà observanda facient manifestius.

CAP. VIII. Tempora S. Petri, Lini, & Anencleti.

§. 1. Annos S. Petri ut variè supput ârint, & qui∣bus demum conjecturis ducti, Veteres. §. 2. Va∣riorum Autorum numeros in unum imperitè confudit Autor Catalogi Bucheriani, Liberio proinde non coaevus. §. 3. De Lini annis variae Veterum sententiae, quibus tandem ratio∣ciniis collectae. §. 4. Etiam de annis Anen∣cleti. §. 5. Ecclesiam Romanam non funda∣bant, nec Linum adeo illi praeficiebant, ante annum quo passi sunt, Apostoli, Christi nimiruns CLXIV. §. 6. Ex Historiâ Sacrâ colligitur, 〈◊〉〈◊〉 Romanam, ante annum praedictum, nondum fuisse fundatam. §. 7. Vivis Apostolis sedem Romanam non adepti sunt, seu Anen∣cletus, seu etiam Clemens. §. 8. Graecis paulò antiquioribus paucis admodùm imposuit suppo∣sititia Epistola Clementis ad Jacobum Latinè versa à Rufino.

SAncti Petri initium à morte Domini repetebant Latini. [§ 1] Hanc mortem veteres ante Eusebium XV. Tiberii anno duobus Geminis Coss. insignito reponebant. Quae quidem sententia quàm fuerit apud Latinos etiam post Eusebium longe receptissima rectè docuit Heinschenius, & quidem è Prospero, qui utriusque sententiae meminit, tam

hujus quàm Eusebianae, satis constat. Ipso illo anno Cruci∣fixionem Domini constituit Anonymus ille quem dixi, qui floruit sub Alexandro Severo. Numerat enim à Passione Domini ad illum, quo scribebat, annum annos CCVI. Rectè nimirum ille qui XIII. scripsit Alexandri, Aer. autem vulg. CCXXXV. Ita convenit accuratè cum Catalogo quem Catalogi fontem esse dixi. Cum Anonymo con∣venit etiam Hippolytus à quo sua mutuatus est, ni fallor, Anonymus. Annus Aer. vulg. XXIX. idem est Periodi Julianae 4742. Rejectis (per perpetuam Regulam) 6, & reliquis per Cyclos integros divisis annorum 112. reliqui erunt anni 32, quo ipso Cycli anno, versu secundae Sede∣cennitatis ultimo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (sic enim explicandae notae) reposuit Hippolytus. Ab hoc anno Aer. vulg. XXIX. ad Claudii finem & initium Neronis Octob. XIII. anno ejusdem Aerae LIV. anni numerantur, ut dixi, XXV. Primo enim Neronis anno, cum de quoto anno minimè constaret, Apostoli Martyrium assignabant Latinorum ve∣tustissimi. Lactantium hujus rei testem suprà dedimus, & superiori Capite Idatium, cum ad illos ipsos Coss. Apo∣stoli Martyrium eum retulisse observaremus quos primos Prosper Neronis numeraverat. Eusebius crucifixionem Do∣mini ad III. deinde annum, Tiberii XVIII. propter pas∣chata, potiùs differendam censuit. Qui itaque superiorum conjecturam pro Testimonio habebant, & duo inde tanquam inconcussa retinenda censerent; alterum, à Domini morte in∣choandos esse annos quibus sedem tenuerit Apostolus; alte∣rum, Neronis primo esse finiendos: proinde colligebant XXII. duntaxat annos S. Petro esse concedendos. Nec enim plures poterant in Chronico Eusebiano numerari à Crucifixione Do∣mini Eusebianâ. Hos sequitur Eutychius, ut observavit Cestri∣ensis,* 1.41 nullus tamen secutus est fortasse Scriptor Occiden∣talis, cùm priori sententiae illi mordicùs adhaererent. Rectè quidem illi quoad calculos verè & Historicè sup∣putandos. Cum verò Coss. numerarent, annosque adeo solidos, sic primum Neronis annum illum numerabant qui

primis Neronis Coss. fuerat insignitus. Ita factum ut S. Petri annos anno LV. terminarent, quo fasces acceperunt primi Neronis Coss. aliter fore metuentes ut ante Neronis initium passurus videretur. Inde factum ut ab Aer. vulg. XXX. Coss. Vinicio & Longino S. Petri initium repetendum crederet primus Catalogi Pontificalis Autor. Ita exierit anni LV. Coss. Neronis primis, Nerone & Vetere. Rectè quidem, pro sententiâ eorum, quos secutus hoc in loco est Catalogi Autor, Autorum. Proximos enim Coss. anni LVI. Saturninum & Scipionem Lini primos numerat, pro more nimirum suo quo proximos à decessoris morte Coss. primos solet numerare Successoris. Hos tamen anni LV. Coss. nullos memorat disertis verbis Autor Catalogi.

Nec his anni LV. Coss. sed aliis anni LXV. Nervae & [§ 2] Vestino finem Apostoli assignat Autor Catalogi Bucheriani. Ecquis est quin videat Eusebianas rationes cum veterum Latinorum rationibus permiscere invicem hunc Autorem? Parum certè discedunt Coss. anni LXV. à calculo Eusebii sedis Romanae initium ab initio Claudii repetentis, XXV. nimirum annorum Apostolo tribuendorum. Hinc itaque constat è diversis Fastis haec sua collegisse Autorem Buche∣rianum, vel secundi potiùs Catalogi, quem ego Buche∣riani fontem existimo, quorum alteri initium, pro veterum Latinorum sententiâ repraesentârint, alii finem pro sententiâ Eusebii. Id si verum, Liberio certê par esse non potuit, cujus tempore nondum extabat apud Latinos versio Chro∣nici Eusebiani. Fuisse enim hos Coss. à primo Catalogi Bucheriani Autore exinde constat, quòd Tiberii Caesaris temporibus, & Caii, & Tiberii Claudii & Neronis Aposto∣lum fuisse testatur. Quod certè verum esse non potuit nisi prioris Hypotheseos initium cum posterioris fine con∣junxisset. Nec enim de vitâ S. Petri haec, sed de Romano ejus, qui credebatur, Episcopatu intelligenda sunt. Sic enim quoties de reliquorum Pontificum, sub quibus floruerint, Imperatoribus agit, nunquam est de vita eorum, sed de Pontificatu, intelligendus. Idem indicat in Proaemio ubi

docet, post ascensum [Domini] Beatissimum Petrum EPI∣SCOPATUM suscepisse; Sic deinde subjungens, EX QVO TEMPORE per successionem dispositum, quis Episcopus, & quot annis praefuit, vel quo Imperante. Acce∣dit etiam quòd nemo alium Episcopatûs quàm vitae finem, Apostolo assignârit. Tam enim illi qui primo Neronis anno Episcopatum ejus terminabant, & vitam quoque eodem anno terminandam credebant, ut modò è Lactantio & Idatio ostendimus, quàm & alii illi qui cum Eusebio vitae pariter & Episcopatûs finem ad suprema potiùs Neronis tempora differendum existimabant. Certè in secundo Ca∣talogo ita esse deditâ Autoris operâ scriptum vel inde col∣ligimus, quod hinc X. alios S. Petri annos Autor elicuerit, praeter sedem Romanam, sedi ejusdem Antiochenae, 〈◊〉〈◊〉.

Atque è permistis harum diversarum 〈◊〉〈◊〉 un∣meris, [§ 3] facile deinde colligimus quibus tandem conjecturis freti Successorum S. Petri tempora constituerint Veteres quarto certè Saeculo non antiquiores. Lino proximo ejus Successori annos duntaxat XI. mens. III. dies XII. assignat Catalogus secundus & Liber Pontificalis, parum alioqui dissentiente Catalogo III. atque Mariano; XII. annos, mens. IV. dies X. Catalogus Bucherianus ex Editione Hein∣schenii, refragante in dierum mensiumve numero Editione ipsâ Bucherianâ, Adone, Bedâ, & secundo Catalogo 〈◊〉〈◊〉, quas quidem mensium dierumque minutias jam suprà negligendas ostendimus. Qui XI. Lini annos nu∣merabant, Fastorum Consularium eorundem ordinem ser∣vabant. Cum 〈◊〉〈◊〉. S. Petri anni XXV. à Coss. duobus Geminis anni XXIX. caepti in anno LIV. terminarentur, inde ad Coss. anni LXV. annorum duntaxat XI. spatium intercedere manifestum est, quo anno S. Petri finem re∣posuit Autor Bucherianus. Atque illum quidem numerum Ego veriorem puto, pro eorum nempe Principiis qui id genus Catalogos Pontificales confecerunt. Sic enim La∣tinorum Catalogorum vetustissimi Clementem ita Lino

proximum numerabant, ut nullum Anacleto inter illos spatium reliquerint. Tales certè Catalogos vidit Optatus atque Augustinus. Iidem Clementem ab Apostolo proximum numerabant, quin & ab Apostolo ipso tradebant illum in throno constitutum. Sic illa nimirum supposititia Cle∣mentis Epistola ad Jacobum à Graecis equidem conficta, Latinis tamen à Rufino communicata. Sic etiam diu ante Rufinum Tertullianus, etiam & ipse Latinus. Ita commu∣nem Lino & Apostolo exitum fuisse necesse erat, ut posset utrique Clemens, nullo mediante, succedere. Quare cum Apostoli Martyrium anni LXV. Coss. attribuerint primi illi omnium, qui jamdiu exciderunt, Latinorum Catalogi; sequebatur & Lini mortem iisdem Coss. fuisse pariter at∣tribuendum. Nec aliter credo habuisse Catalogos Optati atque Augustini, si quidem unà cum Pontificum nominibus & annos eorundem similiter consignârint. Qui verò Lini annos XI. non ab ultimis Claudii, sed à primis potiùs Neronis Coss. anni nimirum LV. pro calculi prioris errore, potiùs numerandos esse censebant; anni LXVI. Coss. ne∣cessariò terminabant. Inde ortam credo alterius sententiae occasionem quae Lino annos solidos XII. concedebat. Re∣petatur enim à Geminis Coss. annoque Aer. vulg. XXIX. Romanae sedis exordium. Demptis S. Petri annis XXV. reliqui erunt anni XII. Lino utique proinde imputandi. Nec alium Ego Hieronymi aut Bedae calculum fuisse puto,* 1.42 cum XXXVII. annos à Christi Passione hic numerat ad mortem S. Petri, ille ad Martyrium S. Pauli. In eo enim consentiebant illius Saeculi Autores uno eodemque anno & die contigisse utriusque Apostoli Passionem. Nec enim constat numerus iste si ab anno vero Crucifixionis, seu etiam ab Eusebiano, repetatur. Ab utrovis initio deductus Neroniani Imperii limites egredietur. Quòd si Catalogi secundi errorem istum, qui videbatur, correxerit Autor Catalogi Bucheriani, ut Testimoniis correxerit antiqui∣oribus, inde tamen suspicio est Catalogo secundo fuisse juniorem. Cùm praesertim 〈◊〉〈◊〉 conster reliquos ejus

numeros ita cum secundi Catalogi numeris convenire, ut errore ipso à se correcto niti videantur. Convenit porro tempus Imperatoris. Sub Nerone enim Linum ponunt Catalogi, unde discimus rectè adhuc Imperatoribus respondere Fastos, quibus usi sunt Catalogorum Au∣tores.

Atqui non Linum modò, sed & Anacletum Clementi [§ 4] anteponendum didicerunt tandem ex Irenaeo recentiores Latinorum Catalogorum Autores. Sic tamen interponen∣dum, pro receptâ illâ quam dixi opinione, ut posset Cle∣mens Apostolo proximus esse Successor. Ita colligebant, qui Lino supererant ad Martyrium S. Petri anni, eos Ana∣cleto esse imputandos. Et cum è Canone Eusebiano, non anno, ut crediderant LXV. sed LXVII. Neronisque XIII. passum didicissent Apostolum, duo exinde restabant anni Anacleto accensendi. Nec enim aliò retulerim hiatum il∣lum inter annum LXV. quo Apostolum, & LXVII. quo Linum tradit obiisse Catalogus. Hiatum illum impleverat in Fastis Anacletus, quorum rationes confuderint Catalo∣gorum Autores invicemque permiscuerint. Praesertim cùm alio loco, pro aliorum Hypothesibus, collocatum reperisset Anacletum. Anacleto duos certè annos tribuunt Nicepho∣rus Patriarcha & Syncellus & Eutychius, non aliâ tamen omnes quàm quâ dixi causâ. Nempe annos Neronis, cujus primo statim initio caesum crediderant Apoftolum qui primo cjusdem anno S. Petri Episcopatum terminandum censuissent, inter Linum atque Anacletum partiti sunt. Qui XI. annos Lino tribuebant, biennium Anacleri Neronis XIII. 〈◊〉〈◊〉. Qui autem XII. illis Pontificatus Lini Neronis erat XIV. finiendus. Sed priorem potiùs senten∣tiam Catalogi Autori placuisse puto. Anni enim LXVIII. Coss. qui Neronis 〈◊〉〈◊〉 XIV. Galbae imputat, non Neroni. Planè ille pro sententiâ Eusebii, qui annos Neronis solidos XIII. duntaxat, uti vidimus, agnoscit. Hîc itaque videmus in Catalogo vestigia numeri Eutychiani. Sunt 〈◊〉〈◊〉 Euse∣biani. Quoties enim de Anacleto loquuntur, seu proprio

illum, seu Cleti potiùs nomine, appellent; non duos dun∣taxat, sed XII. annos attribuunt plerique Latinorum Cata∣logi. Hunc illi numerum ab Eusebio, qui ipse ab anti∣quiori forsan Autore didicerit, qui Anacletum, superstite eriamnum Apostolo, decessisse crederet, ut possit Clemens ab ipso Apostolo in throno collocari. Is nimirum cum è Lini exemplo didicisset, pro superiorum conjecturis, vivo Apostolo sedem possidentis, non ipsum utique per se Apostolum sedem Romanam administrare solitum, sed sus∣fectis in suum locum aliis; nec videret tamen cur postremis potiùs temporibus id fecerit Apostolus, praesens ipse proculdubiò cum pateretur, quàm tot aliis annis prioribus quos etiam ipsos negotiis frequentissimis Expeditionibus∣que transegerit; proinde & illi tempus S. Petri sic inter Linum Anacletumque distribuendum censuerunt, ut quod Lino superesset id attribuerint Anacleto. Sic autem (inquies) è XXV. S. Petri annis detractis Lini XII. supererunt XIII. alii Anacleto assignandi, quos tamen nullus assignavit un∣quam Catalogus. Sed fieri potuit ut unum saltem annum fundandae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ipse (pro eorum sententiâ) Apo∣stolus impenderit ut 〈◊〉〈◊〉 Corinthi, triennium Ephesi, impendit S. Paulus. Vel nasci potuit numerus annorum duntaxat XXIV. inter illos dividendorum ex vitiosâ dun∣taxat annorum solidorum supputatione, quam etiam ipsam satis hactenùs frequentem ostendimus. Claudii certe an∣nos solidos XIII. duntaxat in Historiâ agnoscit Eusebius, quo pacto si numeres, anni restabunt ad Neronis XIII. duntaxat XXIV. Quid quòd etiam Lini annos non ab ipso annorum XXV. Apostolo 〈◊〉〈◊〉 exordio repe∣terent, ne ita 〈◊〉〈◊〉 ejus ante Neronis initium poneretur. Passum enim sub Nerone Linum jam aliorum conjecturis ducti crediderant, qui nimirum Anacleto suo biennium duntaxat assignaverant. Sic itaque ante primum saltem Neronis pati Linus non potuit pro eorum hypothesibus. Inde ad Nen's 〈◊〉〈◊〉. quem soli dum ultimum Neronis numeraverat Eusebius, numeraverant etiam Catalogorum

Fasti ad Eusebiani Chronici methodum accommodati; XII. supererant duntaxat anni qui Anacleto possent impu∣tari. Quem quidem numerum licèt hujus, ante obitum Neronis loci, (pro ratiocinantium conjecturis) proprium, transposito etiam Anacleto, assignabant. Sic colligi potuit is quoque numerus non è Testimoniis, sed è ratiocinantium duntaxat conjecturis.

Atque ita intelligimus quibus tandem ratiociniis freti [§ 5] Veteres collegerint, vivo etiamnum S. Petro successisse Linum & Anencletum, Intelligimus praeterea qui ita sen∣serint malè tamen infirmiterque esse ratiocinatos, nec pro testibus Historicis esse proinde usurpandos. Non ita certè Irenaeus testis hac in causâ fide dignissimus. Ait enim* 1.43 Apostolos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Lino Episcopatûs 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tradidisse. Atqui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illa tum demum contigit cum his Apostolis SS. Petro & Paulo praedicantibus sanctéque versantibus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ipso nimirum teste Lini successore Clemente. Coee∣tum* 1.44 enim Corpusque Politicum indicat vox ipsa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, talem nimirum Sacrorum Officiorum causâ coetum qualem solemus Ecclesiam appellare. Et verò nova illa hominum fidelium quae Apostolis facta est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 aliud esse non potuit quàm quod Irenaeus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellat atque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nec enim Ecclesiam quamcunque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 hominum multitudinem vocamus, sed eam demum quae jus habeat propriorum sibi conventuum distinctorumque à coetibus Judaeorum. Opponitur enim vox Ecclesiae Syna∣gogae, conventusque indicat haec Judaeorum, illa Christia∣norum. Dum igitur Judaeorum conventus frequentarent primaevi Christiani, nec sibi ullos proprios haberent, Syna∣gogae accensendi erant, nec constituebant, quam propriè dicimus, Ecclesiam. Ecclesiam enim ita propriis Christia∣norum coetuum praesidibus circumscribit Ignatius, ut quos∣cunque demum credentium coetus, ni tamen ad Christia∣norum

coetuum praesides aggregarentur, Ecclesiam certè neget appellandos. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (inquit) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.* 1.45 Et rursus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et verò alibi verbis disertissimis, de Episcopis locutus, Presbyteris & Diaconis, statim ista subjungit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 '〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉. Habet etiam in eandem senten∣tiam* 1.46 & alia Cyprianus. Ut ergo nulla erat ante coetuum distinctionem Christianorum Ecolesia, sed nec ulla-postea praeterquam eorum qui legitimis Christianorum coetuum praesidibus adhaererent, Episcopis nimirum legitimis Apo∣stolorum postea Successoribus; Ita nec primis illis Aposto∣lorum temporibus Ecclesiae nomen usurpatum legimus nisi de distinctis à Judaeorum conventibus Christianorum Con∣ventibus, & quidem de illis qui divisi à Judaeis Apostolis adhaererent. Quae enim Hierosolymis Ecclesia dicitur Act. II. 47. ii erant qui in Apostolorum doctrinâ firmiter & Com∣munione permanerent. Sic & alibi pars ea quae Judaeis ad∣haereret à parte illâ distinguitur quae adhaereret Apostolis.* 1.47 Quare verba Clementis ita intelligenda arbitror, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illa sive coetus Christianorum tunc primùm segregârint à Judaeorum Romanorum coetibus Apostoli, Ecclesiae deinde Romanae jure proprio deinceps appellandae fundamenta ponentes. Et quidem hoc eodem anno factum quo ipsi passi fuerint Apostoli. Nempe Apostolis, non uni duntaxat Apostolo, haec 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Christianorum testatur aggregata Clemens. Unde colligimus de alio tempore intelligi non posse quàm de illo quo in urbe simul ambo fuerint Apostoli S. nimirum Petrus pariter ac S. Paulus, loquitur enim de ambobus hoc in loco Clemens. At simul ambo Romae vix esse poterant nisi 〈◊〉〈◊〉 anno quo simul ambo Romae perierint. Et quidem si Clementis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 idem fuerit cum multitudine ingenti Taciti quos memorat incendiariorum

nomine sublatos; fieri sane vix potest quin eodem anno Apostolis aggregati fuerint quo & illud contigerit incen∣dium. Neronis nimirum X. Christi autem LXIV. Et qui∣dem satis consentaneum erat ut occasionem dederit Judaeis tum demum facta Christianorum ab eorum coetibus segre∣gatio Persecutionis in Christianos concitandae. Sic enim legimus in Actis quotiescunque contingerent istiusmodi Christianorum in proprios coetus secessiones, infensiores factos eâ occasione Judaeos novas proinde, cum licuit, Persecutiones concitâsse. Favebat autem Judaeorum con∣siliis, quòd Nero de Romanae Urbis incendio suspectus, factusque eo nomine odiosissimus, invidiae illius declinandae occasiones captaret avidissimé. Praedixerat autem S. Pau∣lus saepissime poenam impiorum per ignem, Mundi scilicet conflagraturi illum, tum in Epistolis ejusdem genuinis, tum in Libro Apocrypho antiquissimo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cujus meminit Lactantius. Idem fecerat & S. Petrus secundâ Epistolâ Cap. III. 10. paulo antea scriptâ. Quae quidem eò trahebant Judaei ut Christianos, & praecipuos inter Christia∣nos Coryphaeos Apostolos de Urbis redderent incendio sus∣pectos, pronis nimirum Neronis auribus haurienda. Nec enim de Religione, sed de Urbis incendio punitos à Nerone Christianos testatur Tacitus, quò suspicionem illam vulgi à se propulsaret & in Christianorum capita ipse converteret. Convenit porro quòd vincula sua illi causae imputare videa∣tur Apostolus, quòd 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 haberetur 2 Tim. II. 9. cum tamen Christiani causam aliam quàm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in patiendo distinguat S. Petrus 1 Ep. IV. 15, 16. Convenit praetereà, quòd ante hyemem maturandum esse Timotheo iter in supre∣mâ illâ quam paulo ante obitum scripsit Epistolâ idem moneat Apostolus 2 Tim. IV. 21. Maris nimirum clausi tempus quod in Octobrem incidere solebat, intelligit. Quod quidem illum admonere oportebat nempe post incendium, Augusto mense, in vincula conjectum. Haec si vera fuerit rerum in Apostolorum Martyrio gestarum Historia; con∣stabit

inde manifestò non magno ante obitum Apostolorum intervallo & fundatam ab Apostolis Ecclesiam Romanam, & praefectum adeo ab iisdem fuisse Linum, pro testimonio illo, quod dixi, Irenaei. Estque illa Historia è rerum ge∣starum circumstantiis, ut ostendi, verisimillima.

Nihil certè occurrit in Sacrâ N. T. Historiâ unde colli∣gere [§ 6] possemus Ecclesiam Romanam ante annum Neronis X. co, quo dixi, sensu fuisse sundatam. Erant quidem antea Romae, fateor, Christiani, sed quos nullos constat sibi proprios habuisse Conventus, nullos proinde propriorum conventuum Praesides, seu Episcopos illos, seu etiam Pres∣byteros, sed nec aliquid in externo cultu proprium quo possent à Judaeis internosci. Lini nomen & Anencleti (sic enim illum appellat Irenaeus quem alii nomine longe alio Anacletum vocant) Graecum facit omnino ut suspice∣mur non illos Civitate duntaxat, sed & stirpe fuisse Graecâ, non Judaicâ. Linum Italum, Anacletum Graecum faciunt secundi Catalogi Fabulatores. Nec sane aliâ origine quàm Romanâ verisimile est fuisse Clementem. Atqui primis Christianitatis initiis ne quidem Proselytos ex aliâ aliquâ gente admittendos esse concederent, non tamen utique credebant solicitandos, nisi si qui forte sese libentes ad Proselytismum obtulissent. Sic illi nimirum ad annum usque XLV. quo primam illam SS. Pauli & Barnabae ad gentes convertendas Expeditionem contigisse arbitror. Et quidem aliquot deinde annis ita obtinuit, apud ipsos etiam Apostolos, praeconcepta illa de Judaeorum prae Gentilibus po∣tiori saltem dignitate atque sanctimoniâ opinio, ut praefecturi sane vix fuerint Ecclesiis stirpe Ethnicâ oriundos; nedum Ecclesiis quae Judaeis origine maximâ saltem ex parte con∣starent, qualis illa fuit Libertinorum Romanorum; nedum denique ut id facturus fuerit S. Petrus Judaeorum nimirum ipse, atque Circumcisionis, Apostolus. Sic porro Claudius Judaeos impulsore (inquit Suetonius) Chresto assiduè tumul∣tuantes urbe expulit, ut uno eodemque Edicto Christianos incluserit. Pulsum enim eâ occasione cum Priscillâ Aqui∣lam

ex Actorum Historiâ discimus. Non aliâ utique, ut videtur, causâ quàm quòd communes adhuc cum Judaeis conventus celebrârint Christiani, ut proinde fuerit in Judae∣orum Synagogis Christi de causâ tumultuatum. Contigit hoc anno Claudii IX. Christi XLIX. Scripsit praeterea ad Romanos S. Paulus anno Claudii ultimo, Christi LIV. nullâ tamen Ecclesiae adhuc fundatae significatione. Erant qui∣dem rursus Romae Christiani & tanto quidem numero illi ut fides eorum per universum, qui patebat, orbem esset Romanum longe celeberrima. Nullum tamen salutat Epi∣scopum, ne quidem Presbyteros ullos aut Diaconos aut quemvis alium coetuum Ecclesiasticorum Officiarium. Sed nec Ecclesiae nomine dignatur uspiam illos, ad quos scribit, Christianos, sed tantùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cum tamen aliarum Vrbium Christianos Ecclesias idem soleat appellare, cum & Episcopos salutet & Diaconos Philippensium quibus ni∣mirum Episcopos fuisse noverat & Diaconos, cum & sin∣gulis Ecclesiarum Praesidibus Epistolas inscribat, Tito nimi∣rum ac Timotheo, quae quidem suissent singulis instructae Praesidibus, pro eodem scilicet exemplo quo & in Apo∣calypsi Spiritus Epistolas non ipsis quidem Ecclesiis, sed Ecclesiarum Angelis inscribit. Et quidem ad coetuum com∣munitatem suadendam faciunt omnia quae in ipsâ Epistolâ disputat Apostolus. Probat nimirum adversùs Judaeos non esse pro impuris habendos incircumcisos. Quorsum illa nisi de incircumcisorum ad Synagogas admissione fuisset disputatum? Idem viceversâ probat adversùs Gentiles, nondum Judaeos omnes penitùs à Deo fuisse reprobatos, se 〈◊〉〈◊〉, & praetereà 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu reliquias, superesse salvandos. Id quoque minùs opportunè si Judaei etiam Romani fuissent, pro illius sententiâ, à Christo rejecti. Sup∣ponit equidem, ut alibi ostendimus, Judaeos, maximâ ex* 1.48 parte, jam hactenùs à Deo fuisse reprobatos. Supponit item ab eorum quos reprobatos fuisse constitisset, com∣munione discedendum. Id quod ipse jam in quamplurimis

Asiae Ecclesiis fecisset, saciendumque docuisset. Et qui∣dem propriis illum Principiis concessionibusque videntur oppugnasse Gentiles Romani. Sed cum reliquias salvandas docet, id eo nimirum docuit consilio ut unà innueret à salvandorum communione Judaeorum non esse secedendum. Et cum Judaeos Romanos in illis 〈◊〉〈◊〉 reliquiis cen∣sendos innuit, id rursus indicat, ne quidem ab eorum Synagogis fuisse temperandum. Jam enim loco memorato probavimus, etiam cum inciperent illae discessiones, non primo statim impetu universales, sed, pro Judaeorum cujusque Civitatis pervicaciâ, partiarias duntaxat fuisse atque locales. Ita factum ut cum Romam Apostolus S. Paulus anno LVII. à Palaestinis Judaeis provocans veluti captivus appelleret, amicè tamen à Judaeis Romanis ac∣ceptus fuerit Act. XX VIII. 21. Et cum illos de Gentilium vocatione monuisset v. 28. novitate quidem ipsâ illius dogmatis perculsos videmus, & ad novas invicem discep∣tationes, eâ occasione, conversos, quae tamen ipsa novitas nulla utique fuisset, si alios Gentiles Christiani à Judaeo∣rum conventibus conventus celebrâssent. Sed verò nullam novam Judaeorum simultatem ortam, ad finem Captivitatis istius biennalis innuit ipse S. Lucas. Quare liberatus illis vinculis Apostolus anno LIX. exeunte placido illo Neronis quinquennio nullam adhuc fecit Christianorum discessionem à communibus 〈◊〉〈◊〉 Synagogis. Sed nec facere ullam potuit usque ad illum, quo passum diximus, annum Martyrii. V. enim anno reversum testatur Fragmentum Autoris Anonymi apud Patricium Junium in suis ad Clementem Notis, & quidem testibus fide omni dignissi∣mis, Justino atque Irenaeo. Si enim ab illo anno, quo pri∣mis vinculis solutus est, LIX. V. annos numeres, in annum LXIV. desinent accuratissimé. Illo itaque anno nova facta est Christianorum Gentilium à Judaeorum conventibus se∣cessio, illo nova eorundem ad Apostolos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive aggregatio. Inde novum jam constituebant per se ipsi corpus, & novos adeo habebant propriosque sibi conventus,

sub propriis proinde Rectoribus. Jam tandem necessarii erant Rectores Christianorum Romanorum Ordinarii, ne∣cessarii Presbyteri & Diaconi, & proinde necessarius qui Presbyterio praesideret Episcopus. Hoc certè tempore fun∣datam esse, quae propriè vocari posset, Ecclesiam à Clemente, in quâ primâ Ecclesiae Romanae fundatione praefectum Li∣num ex Irenaeo didicimus.

Tantum certè abest ut, quod crediderunt his conjecturis freti recentiores, hoc dixerit unquam testatusve fuerit [§ 7] Irenaeus, ut contrarium prodat suadeatque validissimé. Monet imprimis Irenaeus de hoc Lino intelligendum esse S. Paulum in Epistolâ ad Timotheum. Secundam nimirum intelligit* 1.49 Epistolam paulo ante Martyrium exaratam. Inde igitur intel∣ligimus jam adhuc in vivis fuisse Linum cujus nomine Timotheum salutaret Apostolus. Facessat igitur biennium istud quod S. Petro demptum Anencleto recentiores, ut vidimus, assignârunt. Facessat (inquam) alius quispiam à superstitibus Apostolis post Lini mortem suffectus, cujus mentionem adeo disertam legimus in Postremis Apostoli salutationibus. Addit deinde Irenaeus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ecquis est quin videat haec verba 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non ad vocem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sed ad illas potiùs, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, esse referenda? Ut nimirum ad tertiae Successionis tempus pertinuerit Cle∣mens ex quo ipsi praefuissent Apostoli. Sic nimirum rectè intelligimus quò spectârint sequentia Irenaei verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Interprete Valesio, qui quidem beatissimos Apostolos viderat, & cum iisdem fami∣liariter versatus fuerat, & praedicationem Apostolorum ad∣huc

auribus suis insonantem Traditionemque prae. oculis habebat. Nec verò ipse 〈◊〉〈◊〉, sed & alii plurimi etiam tum supererant ab Apostolis instituti. Verba illa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 praeteriti sunt omnino temporis, non utique illius qui, quo tempore Episcopus factus est, Apostolos viderit aut cum illis fuerit familiariter versatus, nedum illius qui ab illis ipsam Consecrationem acceperit. Cum verò addit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, qui ab ipsis Apostolis fuissent instituti, verbis quibus potuit expressissimis distantiam illam indicavit quae tertiae esset Successionis ab Apostolis. Ut enim multos Apostolorum Discipulos asserit etiamnum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fuisse superstites; Sic multos utique non omnes, multos nimirum innuens prae temporis ipsâ diuturnitate sublatos. Adeò nimirum ille longe abest ut de Clemente asserat quod de Lino asseruerat, Apostolos ipsos illi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed quid opus est ut haec à mente 〈◊〉〈◊〉 aliena probemus, cum ne quidem ullum primarium supputationis Autorem habeant Adversarii qui ipsis superstitibus Apostolis crediderit ullos factos Aposto∣lorum 〈◊〉〈◊〉? Qui primo Neronis anno Apostolos sub∣latos credebant, Linum deinde rectè &, pro Successionis 〈◊〉〈◊〉 bona defunctorum lege, sub Nerone ponebant. Qui verò-ad Neronis annum ultimum Martyrium Apostolo∣rum differebant, rectè etiam & illi, & pro Successionis lege, Lini Pontificatum à Neronis ultimo inchoabant. Nec aliunde nata est aliter sentientibus erroris occasio quàm quòd prioris sententiae initium cum Posterioris fine compo∣nerent. Cum ergo Constitutionum Apostolicarum Autor à vivo etiamnum S. Petro suffectum in defuncti Lini locum credidit Clementem, aetatem prodidit Impostor notis mani∣festissimis. Supposititiâ enim Clementis ad Jacobum Epistolǎ juniorem esse verisimile est è quâ proximum ab Apostolo Successorem in 〈◊〉〈◊〉 Sede didicerat fuisse Clementem. Tum & tanto intervailo à Chronici Eusebiani 〈◊〉〈◊〉 vixisse, ut possent invicem confundi rationes Romanorum Pontifi∣cum Occidentales atque 〈◊〉〈◊〉.

Et quidem commentitia illa Clementis Epistola ad Jaco∣bum [§ 8] non diu apud Graecos extitisse videtur, cum Latinè illam verteret Rufinus. Graecos enim, etiam Rufino juniores, paucissimos reperies quibus imposuerit, vix alios fortasse quàm Epiphanium & quem dixi Constitutionum Apostolica∣rum Impostorem. Eusebium alii fere sequuntur omnes, quartum que ab Apostolo numerant Clementem. Sic certè vulgò receptissimam Graecorum sui temporis sententiam re∣praesentat Hieronymus. Sic etiam Ignatianae ad Trallianos Epistolae Interpolator dum ita Stephanum vult ministrâsse Jacobo, ut ministrârit Linus Paulo, ut Petro etiam mini∣strârint Anencletus atque Clemens. Idem tamen, si fortè idem, ad Mariam Cassobelitin ita scribit Pseud-Ignatius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sed pro Lino Cletum reponit vetus Inter∣pres, sincerioribus usus, ut videtur, Codicibus Graecis. Eusebianam enim Chronologiam secutos oportuit qui Cle∣mentem ad Martyrii Ignatiani tempora cum Chronico Alexandrino deprimebant. Eusebio autem non Linus, sed Anencletus proximus Clementis est decessor. Latinis au∣tem sui Saeculi plerisque secundum à Petro Clementem numerari solitum testatur Hieronymus, sic nimirum à Petro secundum ut quartus numerari solebat à Graecis, ut proinde Petrum ipsum primum numerârit oportuerit. Quae quidem ita intelligenda sunt non quasi Linum quispiam aut excluserit à Successione, aut Clementi postposuerit (agnoscunt enim & Clementi anteponunt coaevi Hieronymo Scriptores Latini Optatus atque Augustinus) sed quòd à S. Petri morte secun∣dum proximumque S. Petro Latini Clementem numerârint. Sic enim eundem Clementem à S. Petro quartum numeravit Eusebius, & post illum Graeci.

CAP. IX. Successio reliqua ad Fabianum pro Lati∣norum Catalogis.

§. 1. Coaevi videntur Catalogus Bucherianus & secundus Heinschenii. §. 2. Cletus, pro Fa∣storum Consularium rationibus, Clementi postponendus. §. 3. In tempore Clementis Eu∣sebii etiam errorem secuti sunt Fasti Catalogorum Consulares. §. 4. Clementis personam annos∣que habet Cletus quem tamen Clementi post∣ponunt Catalogi. §. 5. Anacleti finis idem quem Clementi attributum reperisse videtur primus Catalogi Autor. §. 6. Initium Euaresti suum cum fine ejusdem Eusebiano conjunxit Autor Catalogi Bucheriani. §. 7. Tempus A∣lexandri. §. 8. Xysti. §. 9. Telesphori. §. 10. A fine Telesphori ad initium Zephyrini Catalogi Pontificales vitiosissimi. §. 11. Tem∣pus Hygini. Autor Catalogi Bucheriani sequi∣tur errores Catalogi secundi, Proinde secundo Catalogo recentior. §. 12. Horum errorum occasiones. §. 13. Tempus Aniceti. §. 14. Pii. §. 15. Soteris. §. 16. Eleutheri. §. 17. Vi∣ctoris. §. 18. Zephyrini. §. 19. Pontificum eorundem ab Hygino ad Zephyrinum dispo∣sitio

alia pro Catalogorum numeris, non Coss. & quidem illa sine hiatibus. §. 20. Tempus Callisti. §. 21. Urbani. §. 22. Pontiani. §. 23. Anteri. §. 24. Fabiani. §. 25. Cata∣logorum Latinorum rationes omnes unâ operâ restitutae.

SEquitur in secundo Catalogo Clemens, uti etiam in [§ 1] priori illo, qui vulgò creditur, Bucheriano. Et tamen paulò postea ordinem immutatum esse satis constat, prae∣positumque genuino Clementi Cletum supposititium. Anno enim DXXX. secundum Catalogum collegit Autor incer∣tus sub Justiniano, ad finem Felicis IV. Illum redegerunt in Epitomen locupletaveruntque ad sua usque tempora, finem nempe Vigilii, annum nimirum circiter DLVI. Au∣tores Membranarum Papebrochii & Catalogi primi Mabil∣loniani, qui primi Cletum praeposuerunt, quos alii deinde omnes imitati sunt hujus Catalogi seu Excriptores, seu etiam Continuatores. Sic enim & secundus Mabillonii Catalogus ad finem circiter Johannis VI. annumque DCCV. scriptus. Sic & tertius iste Schelstratii ad finem Paschalis, annumque circiter DCCCXXIV. ne recentiores nominem Anastasium, receptique Libri 〈◊〉〈◊〉 sectatores. Hinc itaque colligimus, ut è secundo illo Catalogo Saeculi Justinianei Bucherianum illum collectum concedamus, ad recentiora tamen tempora vix potuisse referri, cum muta∣tiones paulò recentiores in Bucheriano Catalogo prorsus nullae compareant. Colligimus praeterea duos hosce anti∣quissimos Catalogos praecipuè invicem esse conferendos, mutuâque operâ emendandos, recentiores autem quà de∣ditâ Collectorum operâ nonnunquam variant, ad horum fidem esse exigendos.

Docent ipsi certè Coss. è Fastorum Consularium, unde [§ 2] desumptus esset Cletus, ordine mutatum esse ejusdem lo∣cum. Coss. enim assignant recentiores illi eosdem initio Cleti quos fini Clementis assignatos repererant. Et tamen agnosco, hoc etiam in loco, Veritatis nonnulla vestigia. Fastos enim Coss. unde illi manarint Catalogi, ad Chronici Eusebiani numeros appositos legerant illorum Catalogo∣rum concinnatores. Ita factum ut utrarumque rationum numeri invicem permiscerentur, tam Occidentalium quas in Fastis Cyclorum Consularibus ab Alexandri Severi usque temporibus conservatas esse diximus; quàm etiam & Ori∣entalium quae numerorum fuerant Eusebianorum situ di∣stincta. Sic enim Prosperum habemus hodieque qui nu∣meros Eusebianos Paschalium Fastorum appositione distin∣xerit, aliorum tamen, atque alio ordine sitorum, ab illis quos conservavit Idatius. Atqui Anacletum Graeci Clementi. praeposuerunt, quem etiam eundem Cletum non Graecus modò Epiphanius, sed Prosper etiam Scriptor Occidentalis, appellat. Hinc itaque confirmatur hiatum illum biennalem à fine S. Petri in primis Catalogis Coss. anni LXV. Nervâ & Vestino consignato, ad finem Lini Consules{que} anni LXVII. Capitonem & Rufum Nos rectè hactenus ad Anencletum retulisse. Quod etiam facilè ex utro{que} Catalogo Mabilloniano discimus. Sic enim illi referunt hoc in loco Cletum ut alium deinde post Clementem neminem agnoscant seu Cletum seu etiam Anacle∣tum. Nec aliter noster Catalogus Oxoniensis. Habent praeterea post Clementem Cletum porro nullum Membranae Pape∣brochii priori Catalogo Mabilloniano coaevae, sed duntaxat Anacletum. Sed nec tertius Catalogus Schelstratii. Accessit tandem à recentioribus post Clementem secundus iste Cletus. Priorem itaque, qui Graecis fuerat Anencletus, Clementi antepositum repererant Catalogorum Latinorum Autores antiquissimi. Qui tamen cum plerunque Lini Coss. ad annum usque LXVII. producerent; Ita factum ut locum nullum Anacleto ante Clementem reliquerint, eodem nimi∣rum quo decessit S. Petrus, pro corum Principiis, anno

successurum, quem quidem annum ultra Coss. Capitonem & Rufum ne quidem ipse produxisset Eusebius. Et quidem ex erroneo illo, quem dixi, numerandi calculo errorem illum profluxisse verisimile est.

Progredior itaque ad Clementem. Hujus primos Coss. [§ 3] anni LXVIII. Trachalum & Italicum recensent Catalogi duo priores, postremos anni LXXVI. Vespasianum VII. & Titum. Sic enim veriorem Catalogi primi lectionem reprae∣sentat Codex Heinschenii quàm alius ille quo usus est Bucherius ab Heinscheniano saepenumero diversissimus. VI. enim Vespasiani duntaxat Consulatum cum Tito con∣junxit Codex Bucherianus. Sic anno superiori LXXV. de∣cesserit Clemens. Sed verior illa est, ut dixi, lectio Codicis Heinscheniani, astipulante praesertim secundo Catalogo & in Fastis Idatio, suffragantibus etiam, ut videbimus, Successo∣ris Coss. Hinc itaque corrigendus non modò Codex Buche∣rianus, sed & recentiorum quoque Catalogorum collectores. Sic tamen intelligendi sunt primi illi Catalogi, non ut Trachalo demum & Italico Coss. Clementem successisse cre∣diderint, sed quòd superioris anni Coss. Capitone & Rufo, ut S. Petri mortem disposuissent, pro rationibus nimirum Eusebianis, sic & Clementis etiam Successionem. IX. enim annos Clementi tribuunt ambo illi Catalogi, qui ab anni LXVII. Coss. inchoati sic demum desinent in Coss. anni LXXVI. rectè pro Fastis Idatianis. Estque hoc, quod 〈◊〉〈◊〉 monuisse sufficiat, in his Catalogis fere perpetuum, quòd Successorum tempora ad Fastos Consulares distincta, non primo, quo verè caeperint, repetantur, anno, fed à primis eorundem, qui in Julianum annum proximum inci∣dunt, Consulibus. Quod quidem ex annorum per Coss. distinguendorum serie contigisse verisimile est. Lineam enim plerunque unicam admittebant unius anni Coss. Ita factum ut in alios Coss. incurrerit mors decessoris, in alios mentio Successoris. Primi itaque cujusque Pontificis Coss. non annos eorundem inchoatos, sed absolutos indicant, annos nimirum illos in quos primi cujus anni finis inciderit.

Addunt praeterea Catalogi; Fuit temporibus Galbae & Vespasiani. Rectè itaque, pro rationibus Eusebianis, dispo∣sitos fuisse Coss. inde colligimus in Fastis illis quibus usi sunt primi horum Catalogorum Autores. Aliter fieri non potuit ut qui Capitone & Rufo successisset, non fuerit ta∣men Neronis, sed Galbae duntaxat Vespasianique, tempo∣ribus imputandus. Certò enim constat ad sequentis anni Coss. Trachalum & Italicum pertigisse Neronem. Jam ta∣men vidimus XIII. annos Neronis solidos numeratos ab Eusebio. Sic itaque anni XIIII. Coss. & Christi LXVIII. pro Chronici Eusebiani situ, non utique Neroni sed Galbae accensuisse Fastos Catalogorum. Et quidem longè rectiùs an∣nis Imperatorum Eusebianis respondebant Fasti illi Catalogo∣rum quàm responderint Fasti alii Prosperi, seu etiam Cassiodori, qui ambo Coss. quos dixi non Galbae imputant, sed Neroni.

Sequitur rursus in primorum Catalogorum dispositione, [§ 4] post Clementem, supposititius iste, uti dixi, Cletus, à Consulatu Vespasiani VIII. Domitiani VI. Sic enim legit Catalogus secun∣dus, & primi etiam Codex Heinschenianus. Consulatus iste Domitiani suffectus erat, V. rectè tamen VI. si etiam Consulatus ejusdem Ordinarius anni LXXIII. numeretur, ut Domitianum postea numerâsse certum est. Malè itaque V. Domitiani Con∣sulatum cum VIII. Vespasiani conjungit primi Catalogi Editio Bucheriana. Nec quidem rectè hoc in loco V. Domitiani Consu∣latum cum Vespasiani VII. conjunxere recentiores. Anni enim LXXVII. Coss. intelligunt Catalogi, pro more nimirum illo quo proximos à decessorum morte Coss. successorum primos numerare diximus. Finem ejusdem Coss. Domitiano IX. & Rufo anno nimirum Aer. vulg. LXXXIII. ponunt Catalogi omnes qui quidem Coss. adjectos habent. VI. ejus nimirum annos solos agnoscit Catalogi primi Editio utra∣que tam Heinscheniana quàm Bucheriana. Oblitus nimi∣rum erat hujus Catalogi Autor non à primis hujus Pon∣tificis Coss. sed à superioris ultimis, annos ejusdem esse numerandos. Rectiùs itaque membrana Papebrochii VII. etiam suffragante Chronico Virdunensi. Nec longe 〈◊〉〈◊〉

Catalogus secundus. Mabillonii qui VIII. annos Cleto tribuit errore facillimo. Sed mirabitur fortasse Lector unde sup∣posititii Pontificis annos eruerint Catalogorum Autores. Ego è Personâ ductos existimo quam gesserit variam idem ille Cletus. Nunc enim illum Clementis loco habent, 〈◊〉〈◊〉 etiam Anacleti. Hoc autem loco Clementis vicem potiùs sustinuisse crediderim. Qui enim Linum ab Apostoli po∣tiùs obitu successisse debuisse compererant, finem proinde XI. ab Apostoli Martyrio anno erant assignaturi, pro an∣tiquissimis nimirum secundi Catalogi rationibus. Apostoli finem Coss. anni LXV. Catalogos tribuisse vidimus. Sic Lini obitus anni LXXVI. Coss. erat proinde tribuendus. Clementem autem Lino proximum numerabant primi Ca∣talogi. Qui ergo ab hoc anno caepit LXXVI. quo oportuit, pro hac calculorum ratione caepisse Clementem, eum proinde pro Clemente habitum fuisse consentaneum erat. Inde & illud consequi par erat, Clementis nimirum annos eidem fuisse imputandos. Sed IX. (inquies) Clementis an∣nos, pro primorum Catalogorum sententiâ numeravimus. Rectè nimirum illud si Lini finem eidem anno assignemus cui etiam Apostoli Martyrium primos Catalogos assignâsse vidimus. Quòd si Apostoli Martyrium cum Eusebio anno potiùs LXVII. tribuamus, & biennium medium proximo Lini Successori Clementi detrahamus, supererunt deinde anni duntaxat VII. Clementi concedendi. Sic itaque cor∣rigendus in Cleti hujus annis secundus est Catalogus, & alii deinde recentiores, Mariano etiam suffragante, Cata∣logi. XII. illi Cleto largiuntur annos eundem nimirum cum Anacle to Fastis prioribus illum, ut videbatur, existiman∣tibus. Nec tamen intervallum à primis Cleti ad ultimos ejusdem Coss. septennio auctius agnoscunt, suo se nimirum gladio jugulantes. Firmat praeterea quae dixi, quòd Cleti tempus ita circumscribat Catalogus Bucherianus, Fuit tem∣poribus Vespasiani & Titi & INITIO Domitiani. Dissi∣mulandum tamen non est vocem initio praetermitti in secundo Catalogo, qui tamen Coss-retinuit rem eandem designantes 〈◊〉〈◊〉 vidimus.

Anacleti primos Coss. Domitianum X. & Sabinum, anni. [§ 5] nimirum LXXXIV ultimos Domitianum XVII. & Clemen∣tem repraesentant Catalogi. Huic annos ambo tribuunt. XII. temporibus Domitiani, idque suffragiis consentientissi∣mis. Ut proinde initio Domitiani finis Cleti necessariò fuerit assignandus, recteque habeat secundi Catalogi, quam modò dedimus, emendatio. Numerum illum eundem an∣norum XII. confirmant membrana Papebrochii atque Ado. Respondetque intervallum à fine Cleti an. LXXXIII. ad an XCV. Sed IX. annos ejusdem duntaxat agnoscunt Beda atque Anastasius, XIIII. Catalogus tertius Sehelstratii, sed facili, ut existimo, errore pro VIIII. Marianus X. ne id quidem errore admodum difficili. Plane hoc in loco Clementinorum temporum vestigia agnosco. Et quidem finem Clementis Pontificis in hunc annum aptissimè. contu∣lerint quo caesus est Flavius Clemens Consul quem pro Cle∣mente Pontifice acceperint qui nostrum Martyrem fecerunt,* 1.50 ut alibi ostendimus. Et quidem certum est, ut dixi, Cle∣menti Anacletum fuisse anteponendum. Qui hoc in loco obitum Clementis ponebant, Successionem in Fastis ita con∣stituisse arbitror: ut nimirum eodem anno Linus quo A∣postolus obierit, Aer. Christi LXVII. Cletus inde annis VII. ad annum LXXIV. tenuerit; Huic Anacletus annis XII. ad annum LXXXVI. inde Clemens annis IX. ad illum quem diximus XCV. Quo verò ratiocinio hunc quoque nume∣rum collegerint, destituti nimirum disertis Veterum 〈◊〉〈◊〉,* 1.51 jam suprà observavimus.

〈◊〉〈◊〉 primos Coss. Valentem & Verum, anni nimirum [§ 6] XCVI. exhibet Catalogus primus. Veri loco Veterem re∣ponit Catalogus secundus & Pseudo-Isidorus. Omnino rectiús. Postremos ambo, Gallum legunt & 〈◊〉〈◊〉, anni nimirum CVIII. Ita floruerit temporibus novissimis Domi∣tiani & Nervae & Trajani, teste utroque Catalogo, nisi quòd vocem novissimis secundus praetermiserit. Interval∣lum à fine Anacleti XIII. constat annis, totidemque tribuit 〈◊〉〈◊〉 Catalogus primus. XII. tribuit Breviarium; à

primis nimirum Euaresti ad postremos ejusdem Coss. Malè itaque IX. legit Catalogus secundus qui tamen in Coss. cum primo consenserat. Suffragantur Catalogo secundo Ca∣talogi sequentes, Beda etiam atque Ado. Nec longè dis∣crepat Marianus qui X. annos Euaresto concedit. Et qui∣dem utilis hic etiam est numerus, quem verè in Autoribus repererit Catalogi Autor, ut in Alexandro infra opportu∣niùs oftendimus. Quod verò ad alium illum XIII. anno∣rum numerum attinet, verè quidem ita Autorem Catalogi scripsisse constat, non quòd verè numerum illum in uno ali∣quo Autore Euaresto attributum reperisset, sed quòd illum è variis variorum Autorum sententiis ad Fastos Consulares an∣notatis, ipse pessimis ratiociniis imperitè collegerit. Nempe initium Euaresti suum an. XCV. cum fine ejusdem Euse∣biano conjunxit an. CVIII. Inde numerum Euaresto non illum tribuit quem tribuerant utriusvis Hypotheseos Au∣tores, sed quem inter hosce diversarum Hypotheseon limites situm invenerat. Ita rursus intelligimus post Euse∣biani Chronici versionem Latinis Fastis accommodatam primi quoque hujus Catalogi Autorem, qui vulgò creditur coaevus Liberio, vixisse pariter atque scripsisse.

Alexandri primi Coss. sunt Palma & Tullus anni viz. [§ 7] CIX. in Catalogo primo, desiderantur enim in aliis. Postremi Aelianus & Vetus anni nimirum CXVI. Sic annos VIII. rectè numerat Catalogi primi Editio Heinsche∣niana, si quidem mentem illius spectemus qui Catalogum confecerit. Et quidem omnes tribuit temporibus Trajani. Inde factum ut Trajanum & Aelianum pro primis Alexandri Coss. acceperit Pseudo-Isidorus. Ad eundem plane modum quo in successore Alexandri Xysto Hadrianum & Verum primos illius fuisse Coss. idem credidit Impostor. Atqui VII. ejus annos duntaxat agnoscit ejusdem Catalogi Editio Bucheriana, & secundus Mabillonii Catalogus, à primis nimirum Alexandri ad ultimos ejusdem Coss. Decem annos tribuunt Catalogus secundus, tertius aliique deinde recen∣tiores horum Excriptores. Decem antiquissima membrana

Papebrochii cum Beda etiam, Adone atque Mariano. Pro numero nimirum Eusebiano. Alium tamen, ut existimo, Autorem ab Eusebio secutus est hoc in loco Autor Cata∣logi. IX. certè Euaresti annos, XII. Alexandri exhibent, & quidem consentaneis admodum suffragiis, Nicephorus & Syncellus. Et quidem suprà vidimus IX. annos Euaresto tribuisse hodiernum secundi Catalogi exemplar cum aliis quo∣que recentioribus ejusdem Excriptoribus, non pro consarci∣natoris mente, sed quòd numerum illum ex ipsis fontibus acceperint, è quibus sua perversissimis ratiociniis depra∣vaverat consarcinator. Sic etiam ex iisdem, ut videtur, fontibus annos Alexandro XII. attribuit primus Mabillonii Catalogus. Respondetque spatium accuratissimè, si qui∣dem ab initio Euaresti inchoentur numeri ad finem Alex∣andri. Ab anno enim XCV. novem anni Euaresti desinent in annum CIV. Inde rursus si Alexandri annos duodecim incipias, iisdem desinent Conss. quibus Alexandri Ponti∣ficatum concludunt Catalogi, anni nimirum CXVI. Nec aliter constituendos existimo pro genuinis Catalogorum Hypothesibus. Nec aliunde factum verisimile est quòd, cum Primum Alexandrinum, & Romanum Alexandrum iisdem pariter initiis atque finibus, pro Chronici nimirum dispositione, circumscribi comperisset Eusebius, proinde annos Primo XII. largitus fuerit, quàm quòd totidem Alexandro concessissent Autores à quibus sua fuerat mutu∣atus. Utque annos Primi non plures tamen quàm X. pati∣untur ejus Canones, sic etiam annos Alexandri ab eo in denarium numerum redactos fuisse verisimile est.

Xysti, sive Sixti, Coss. primos Nigrum & Apronianum [§ 8] habet Catalogus primus anni nimirum CXVII. in recen∣tioribus tamen Catalogis omissos. Postremos Verum III. & Ambibulum anni CXXVI. plane ut Idatius. nisi quòd Ambigulum illum appellet Idatius quem primus ille Cata∣logus Ambibulum. Ambo malè pro Ambiguo Bibulo. Peccant quidem recentiores Catalogi in scribendis postre∣morum illorum Coss. nominibus, sic tamen ut alios nullos

designent quàm illius, quem dixi, anni Coss. Annos X. ei largiuntur Catalogi ferè omnes cum vetustissimâ membranâ Papebrochii. IX. duntaxat Syncellus & Nicephorus, pro Fastorum Consularium fortasse methodo, à primis ejusdem Coss. Monstrosissimè secundus recentiorque Catalogus Ma∣billonii annos XXV. solus tamen & errore manifesto. Fuit (inquiunt Catalogi) temporibus Hadriani. Hinc nimi∣rum intelligimus cur eodem anno, quo passus fuerat Alex∣ander,* 1.52 Trajanum etiam defunctum tradiderint Acta Alex∣andri. Haec Acta ego tanti non facio, ut Historicam ali∣quam Veritatem inde confirmari posse sperem. Et verò certum est anno illo cui Martyrium Alexandri tribuunt Catalogi, Christi nimirum CXVI. nondum è vivis sub∣latum esse Trajanum. Id tamen fateor ex Actis etiam com∣mentitiis rectè colligi posse, quo nempe situ dispositos Coss. invenerint Actorum commentitiorum Impostores. Praesertim cum Trajani nullam habeamus temporibus Xysti in Catalogis mentionem. Nempe annum Trajani solidum ultimum in annum CXVI. contulit, pro nostris Tabulis, Eusebius. Sic ille nimirum ut CXVII. primum numeret annum, nempe solidum, Hadriani. Accedebant & illi qui annos Hadriano XXII. tribuebant. Hos enim ab* 1.53 anno CXVI. supputationis initium duxisse alibi oftendimus.

Telesphori Coss. tam primos quàm ultimos omittunt [§ 9] Catalogi alii omnes, excepto primo. Hic autem primos recenset Titianum & Gallicanum, anni nimirum CXXVII. ultimos Caesarem & Balbinum, anni CXXXVII. Addit etiam fuisse temporibus Hadriani, & quidem annis XI. Sic habet primi Catalogi Editio Heinscheniana, rectè proculdubio, pro Catalogorum hypothesibus. Pessimè Editio Bucheriana, cum eosdem utrobique assignâsset Coss. temporibus tamen imputat Antonini Macrini. Filium certè Macrini Diadumeni∣anum Antoninum intelligere non potuit. Antoninum potiùs (Pium scilicet) & Marcum voluit, ut è secundo colligimus Catalogo, & è Decretalium Impostore, qui solenni rursus errore pro Coss. accepit ipsos Imperatores. Sed nullam

prorsus partem Imperii Pii, nedum Marci, ingrediuntur prae∣dicti Coss. Nullam attingunt anni Telesphoro ascripti pro Ca∣talogorum hypothesibus. Conveniunt enim in numero an∣norum XI. Catalogus primus, secundus, Liber Pontificalis, antiqua Papebrochii membrana, Catalogus uter{que} Mabillonii, Beda quoque, & Ado, Anastasius atque Marianus, ne re∣centiores alios sine numero recenseam. Error itaque ma∣nifestus est Catalogi tertii qui solus annos XXI. & sine ullo prorsus alio teste suffragante concedit. Sed ne illi quidem ad Marci tempora pervenient. X. numerant Ni∣cephorus & Syncellus, quod etiam suprà fecisse vidimus Tabulas Chronici, pro Autoris mente dispositas. Sed ne pro genuino Catalogi numero agnoscatur, vetat tantus ille Catalogorum Exemplariumque consensus, suffragante etiam summâ generali ipsius Eusebii, suffragantibus Eusebianis Codicibus Excriptoribusque, ipsoque etiam Eutychio. Erat tamen Nicephoro & Syncello erroris occasio, pro horum Catalogorum consuetudine facillima, non à primo anno quo caeperit Telesphorus, sed à primo ejusdem anno solido numerantibus. Quòd verò eundem numerum annorum iisdem caeptum, iisdemque terminatum, pro eorundem, ut videtur, Fastorum ordine, Coss. aliis tamen aliisque impu∣tent Imperatoribus, & quidem illis imputent Catalogi quorum ne partem quidem ullam is numerus attigerit, illum viceversâ Imperatorem omittant prorsus cui totus fuerat imputandus: Plane, inquam, haec omnia ostendunt quàm temerè hoc in loco omnia, nulloque seu judicio, seu consilio, novârint Catalogorum Autores. Frustrà itaque obtenduntur diversorum temporum nescio qui Vicariatus aut Chorepiscopatus aut id genus alia quaecunque ingeniosa magis, quàm solida, effugia conciliandis invicem Scripto∣rum indiligentissimorum in eorundem temporum designa∣tione manifestis erroribus.

Porro à Telesphori fine ad initium Zephyrini Catalogos [§ 10] omnes hodiernos habemus vitiosissimos. Transponuntur hic pro libito Pontifices. Minus est quòd miremur Pio

antepositum Anicetum. Sic enim anteponunt Catalogus secundus, & primi etiam Editio 〈◊〉〈◊〉. In Buche∣riano Codice quis ordo suerit nescimus, quippe in quo penitus desideratur Anicetus. Minus, inquam, est quod hoc miremur quòd etiam illos ita transpositos in sui quo∣que aevi Codicibus invenerint Optatus atque Augustinus. Hîc tamen etiam variant Catalogi. Pium enim suo, ante Anicetum loco, reponunt Catalogus tertius Schelstratii & uterque Mabillonii. Cur Anicetum superiori quàm oportuit ordine veteres illi recensuerint, causa esse poterat quòd sub Aniceto Romam Polycarpum venisse legerant. Sunt & aliae in loco hoc transpositiones. Pium temporibus 〈◊〉〈◊〉 Pii assignant Catalogus primus & secundus; Telesphorum Antonini & Marci temporibus assignatum modò vidimus è primi Catalogi Editione Bucherianâ & Catalogo secundo: Hyginum sub vero ponit Catalogi primi Editio Bucheriana. Sic Pium ante Telesphorum & Hyginum Pontificatu fun∣ctum oportuit, quem tamen ordinem Catalogorum hodi∣ernorum nullus agnoscit. Porro Hygini initium Gallicano & Vetere Coss. finem Praesente & Rufino designat Cata∣logi primi Editio Bucheriana, nulli tamen Coss. leguntur in Editione Heinschenianâ. Desunt vicissim in Bucherianâ. Editione Coss. Aniceti, cujus initium finemque iisdem Coss. designat Editio Heinscheniana quibus Bucheriana de∣signaverat Hyginum. Sic & Soteris initium Vero & Eren∣niano Coss. finem Paterno & Bradua Coss. ponit Editio Bucheriana, Heinscheniana contrà iisdem utrobique Coss. initium Eleutheri finemque distinguit. Sic denique 〈◊〉〈◊〉 atque Zephyrini Coss. permutant invicem Catalogi primi, qui habetur antiquissimus, Editiones illae variae Bucherii & Heinschenii. E quibus omnibus illud, ut opi∣nor, abunde liquer, Catalogi primi Excriptores Exemplaria sua ad Fastos potiùs Catalogi illius Originales exegisse quàm ad Codices à se fideliter excribendos. Redeat autem nostra, unde deflexit, oratio.

Hygini primos Coss. longe veriores repraesentat Cata∣logus [§ 11] secundus quàm primi Catalogi Editio Bucheriana. Sunt enim illi Magnus & Camerinus, anni CXXXVIII. proximi nimirum à fine Telesphori. Hos etiam reperit in sui aevi Codicibus Pseudo Isidorus. Nec alios fortasse ullos Coss. ultimos. Duas enim quas sub Hygini nomine confinxit Epistolas non aliis tamen signavit quàm prioribus illis, quos dixi, Coss. IV. autem illi annos tribuunt Catalogus secun∣dus Heinschenii, tertius Schelstratii, Pontificalis Liber, Catalogus prior antiquiorque Mabillonii, Membrana Pape∣brochii, Anastasius, Beda. Ado, ne Eutychium addam & Graecos, Eusebium, Nicephorum atque Syncellum. Corrigen∣dus itaque secundus Mabillonii qui VI. tribuit, notis nume∣ralibus forte transpositis. Nec enim recentiores moror ad hos fontes utique exigendos. Sic fuerint Hygini Coss. ultimi, M. Peducaeus Syloga Priscinus, & T. Hoenius Severus, anni nimirum CXLI. Nec alios intelligere potuit secundi Catalogi Autor, si quidem constare vellet, nec plures Hygino annos quàm quatuor attribuere, dum tamen Orfitum & Priscum eorum loco reponit, Prisci, ut videtur, & Pris∣cini nominum similitudine hallucinatus. Accessit praeterea quòd agnomen Priscini in anni CXLI. Coss. rarò occurrat. Non certè in Fastis Prosperi, nec Victorii, nec Cassiodori, nec Idatii, sed ne quidem in Chronico Alexandrino. Ita factum ut si alios Fastos consuluerit Librarius quàm illos è quibus Catalogum primus confecit Autor, proximus Priscus in alio illo anno CXLIX. compareret. Fefellit certè Cata∣logi primi Autorem error hic Catalogi secundi. Quanquam enim alios legamus in primi Catalogi Editione Bucherianâ Coss. (qui quidem Coss. in Heinschenianâ defiderantur) quàm legamus in Catalogo secundo: non tamen illos primi Catalogi Coss. sed Catalogi secundi indicare voluit Autor ipse Catalogi primi. Finem enim Telesphori proximè ex∣cipiunt primi Hygini Coss. non quidem in Catalogo primo sed secundo memorati. 〈◊〉〈◊〉 numerus annorum Hygino in Catalogo primo attributus, falsus ille quidem, designat

tamen spatium à morte Telesphori ad supremos Hygini Coss. non pro primi Catalogi, sed secundi, rationibus. XII. annos Hygino tribuit Catalogi primi Editio utraque, qui quidem accuratè ab anno ultimo Telesphori, Aer. nimi∣rum Christianae CXXXVII. ad ultimos Hygini pro secundi Catalogi hypothesibus Coss. Aer. nimirum Christianae CXLIX. annum attingunt. Inde discimus primum illum Catalogum qui habetur omnium antiquissimus, reverâ esse secundo recentiorem, cujus etiam sequitur atque imitatur errores. Addit praeterea de Hygino Catalogi primi Editio Bucheriana: Fuit temporibus Veri. Alio nimirum Prisco Coss. deceptus est, qui Collegam habuit Apollinarem, anno Aer. vulg. CLXIX. temporibus Veri, seu Veri nomine Marcum, seu Lucium potiùs fratrem intelligere velimus. Fieri tamen potest ut L. Aelium Verum Hadriani Caesarem intellexerit eodem illo anno Coss. quo, pro Catalogi rationibus, decesserit Telesphorus, & successerit Hygi∣nus.

Sed verò numerum Hygini verum indicat Priscinus [§ 12] Coss. quarto inde loco respondens, pro secundi Catalogi rationibus. Longe enim erat facilius ut 〈◊〉〈◊〉 Priscini nomen non occurreret, & Priscus XII. loco sequeretur, pro numero quaternario duodenarius reponeretur, major nempe pro minore, quàm ut viceversâ pro duodenario quaternarius. Indicant praeterea intervalla ad Zephyrinum, veris, ut videbimus, numeris satis aptè respondentia, & tot aliae indicant ex hoc uno errore ortae Pontificum se∣quentium confusiones. Cum enim sequentes Catalogo∣rum descriptores qui ad Fastos omnia pro arbitrio exige∣bant, numerum illum annorum XII. animadverterent propiùs accedere ad numerum Telesphori quàm Hygini: inde factum arbitror, ut, cum Hygino annos Telesphori assignatos comperissent, pro eodem & illi etiam exemplo, Hygini annos Hygini decessori imputarent. Ita certè de facto contigisse manifestum est Sequebatur enim pro secundi Catalogi ordine Anicetus, & pro primi Catalogi

Editione Heinschenianâ, in Bucherianâ enim ejusdem Cata∣logi Editione nullus omnino comparet Anicetus. Et qui∣dem sequi oportebat pro inveterato Occidentalium Cata∣logorum Optato etiam atque Augustino coaevorum errore, quem tamen alii correxerunt recentiores, tertius nimirum Catalogus Schelstratii & uterque Mabillonii. 〈◊〉〈◊〉 certè, & quidem proximè, Anicetum, vel ex ipso Coss. ordine satis constat. Primos enim Aniceti Coss. Galli∣canum & Veterem repraesentant Liber Pontificalis, Cata∣logus secundus, & primi etiam, qui habetur, Editio Hein∣scheniana, nimirum anni CL. proximos Orphito & Prisco Hygini ultimis, pro superiori illo, quem dixi, Catalogo∣rum errore. Postremos Aniceto Coss. Praesentem & Rufi∣num iidem tribuunt Catalogi, anni viz. CLIII. A fine anni CXLIX. ad CLIII. Ecquis est qui non Hygini quadrien∣nium agnoscat? Agnovit certè Catalogi primi Autor Bucherianus qui hos eosdem Coss. primos ultimosque assignat Hygino quos illi Aniceto assignaverant, non illos utique aliâ causâ assignaturus, cum jam in XII. annis Hygino tamen assignandis fuisset astipulatus. Hinc itaque factum ut cum verum Hyginum confudissent cum Teles∣phoro, duplicem proinde commenti fuerint Hyginum, & duplicem adeo annorum Hygini censum. Commentitii Hygini tempus numerârunt ut vidimus, ab An. CXXXVII. ad An. CXLIX. veros Hygini annos inde inchoantes, à fine. scilicet illius qui putabatur Hyginus, quos tamen Aniceto imputabant. Inde factum puto ut & à Vero Hygini fine anno CXLI. aliud commenti fuerint Hygini quadriennium, Aniceto tamen similiter attribuendum, quod quidem anno desierit CXLV. A sequentibus 〈◊〉〈◊〉 Coss. Claro & 〈◊〉〈◊〉 anni CXLVI. initium Pii repetit Cata∣logi primi Editio utraque, pro more scilicet quo proximos à decessoris morte Coss. primos Successoris solet numerare Catalogus. Sic contigit ut & annos XV. Pio attribuerit Catalogi primi Editio Heinscheniana ab anni nimirum CXLVI. Coss. ad Coss. anni CLXI. oblitus nimirum non à

primis Successoris, sed ab ultimis decessoris Coss. numerari solitum; & tamen eidem Pio an. XX. tribuat ejusdem Cata∣logi Editio Bucheriana, cum Pii initium atque finem iisdem consignet Coss. quibus consignaverat Codex Heinscheni∣anus. Ratio discriminis haec est, quòd Anicetum nullum agnoverit Autor Codicis Bucheriani. Inde factum ut Pii annos numeret à vero Hygini fine, pro horum rationibus, CXLI. ad An. CLXI. Idem tamen cum primos Coss. pro alterius supputationis methodo recensuerit; inde discimus quàm licenter numeros, pro suo cujusque captu, Librarii mutaverint, ut proinde non sit à receptis eorum numeris, sed ex eorum potiùs hypothesibus, de primariis, quos ipsi ab Autoribus acceperint, numeris pronunciandum. Sic itaque errores primi Catalogi errorumque fontes ad annum CLXI. deteximus.

Remotis autem qui quidem pro eorum hypothesibus [§ 13] removeri possunt numeris erroneis, jam seriem integram Successionis ad praedictam Epocham, pro illis saltem, quibus usi sunt primorum Catalogorum Autores, Prin∣cipiis disponemus. Hygino itaque annos IV. & quidem anno CXLI. finiendos assignâsse satis constat. Successit proximus, pro hujus Catalogi rationibus Anicetus. Huic autem ita Hygini annos illi attribuerunt Autores, ut quos verè repererint Autores illi in suis item Autoribus annos Aniceto proprios, è primis hisce Catalogis omnino disci non possit. Sic itaque desinent anni Aniceti qua∣tuor anno CXLV. Sic certê respondent numeri sequentes ut veros Anacleti annos inseri minimè patiantur. Et tamen Anacleti annos XI. agnoscit Catalogus secundus, agnoscit uterque Mabillonii cum Libro Pontificali, Bedâ, Adone, Anastasio, Mariano, & Graecis quoque suffragan∣tibus Nicephoro & Syncello. Qui quidem numerus quo minùs convenit cum Coss. eò minùs illum è Fastorum in∣tervallis errorum plerorumque fontibus, sed potiùs è disertis Veterum testimoniis descendisse verisimile est. Quae verò illa Testimonia fuerint, an Chronici Eusebiani,

an propria Latinorum alia, illud sane non constat. Re∣motis tamen conjecturis, 〈◊〉〈◊〉 etiam ab Aniceto personâ Hygini, nihil est quòd suspicemur alias fuisse de Hygini tempore Graecorum Latinorumque Traditiones. VIII. ejus annos duntaxat agnoscit membrana Papebrochii, non qui∣dem ex Historico Testimonio, sed è proprio Autoris ratiocinio. Detractis enim è falso Hygini numero duo∣denario vero ejusdem quaternario, supererant anni VIII. Aniceto imputandi. Quòd verò X. annos tertius numerat Catalogus, error est facillimus frequentissimusque id genus Autoribus à primis Pontificum Coss. uti dixi, nume∣rantibus.

Pio XV. duntaxat annos tribuere voluerunt Autores [§ 14] Catalogorum, à Claro & Severo Coss. anni CXLVI. ad duos Augustos Coss. anni CLXI. Priores Coss. reperit in sui temporis Catalogis Pseudo-Isidorus. Et tamen per errorem annos ei XV. tribuerunt, obliti nimirum non à primis Pii sed ab ultimis decessoris numerandum esse Coss. Hunc certè numerum agnoscit Catalogus primus Heinschenianus; agnoscit ejusdem Catalogi Editio Buche∣riana in Coss. intervallo, licet summam generalem aliam repraesenter; agnoscit Catalogorum imitator Marianus. Ne dicam jam Scriptores Orientales qui uno omnes ore & suffragio agnoscant, Eusebium, Nicephorum Patriarcham, Eutychium, Syncellum. Hic ergo numerus Historicus est, reliqui hallucinantium duntaxat conjecturis assignandi. Qui annos XVIII, XIX, aut XX concedunt, sub uno Pii nomine Anicetum, sub Hygini tamen personâ, comple∣ctuntur. Inde fortasse factum quòd Anicetum primò omi∣serint, tandem deinde, pro Orientalium methodo, Pio postposuerint. XI. largiuntur membrana Papebrochii & Breviarium, numerum scilicet Aniceti, cujus personam apud illos Pius gerere hoc in loco visus est, Hygino nempe: proximus.

Sequuntur jam Pontificum tempora minùs impedita. [§ 16] Soteris Coss. primos Rusticum & Aquilinum secundus ex∣hibet Catalogus & Liber Pontificalis, anni nimirum CLXII. postremos Cethegum & Clarum, anni CLXX. Sic & Pseudo-Isidorus. Intervallum à fine Pii annorum IX. Rectè quidem illud, & pro mente Catalogorum. Totidem enim Soteri annos assignat Catalogi primi Editio utraque, Catalogus secundus, tertius, & primus Mabillonii. Quin & membrana Papebrochii vetusta, Beda, Ado, Nicephorus Patriarcha atque Syncellus. XIIII. tribuit secundus Ma∣billonii, sed errore notarum numeralium facillimo, pro VIIII. Non est itaque quòd dubitemus quin, pro veterum Scriptorum Occidentalium traditionibus, hic numerus illi fuerit assignandus. Addit Catalogus secundus, Fuit tem∣poribus Severi, cum tamen Severi Imperio non conve∣niant praedicti Coss. Sed facilis est emendatio. Pro Se∣veri reponendum Veri, quo nomine Marcus solet appel∣lari saepissimé. Tribuit porro Soteri Consulatus Eleutheri Catalogi primi Editio Bucheriana, corrigenda tamen ex ejusdem Catalogi Editione Heinschenianâ, ex quâ discimus finem illum Soteris Bucheriani Eleuthero ipsi tribuen∣dum esse, in quâ alioqui integer desideratur Eleu∣therus.

Eleutheri ergo Coss. primi memorantur Verus & Eren∣nianus [§ 17] anni CLXXI. postremi autem Paternus & Bradua anni CLXXXV. Ita Catalogi primi Editio utraque, si quidem Soteris Bucheriani postrema ad Eleutherum retu∣leris. Desunt tamen in secundo Catalogo & Libro Ponti∣ficali Coss. priores. Et quidem olim defuisse quando im∣posturas suas commentus est Pseudo-Isidorus vel illud argumento est, quòd postremos duntaxat Coss. habuerit quibus Epistolam signaret tribuendam Eleuthero. Occa∣sionem cur exciderint primi Coss. ex illis secundi Catalogi verbis repetendam existimo: Fuit temporibus Antonini & Commodi usque Paterno & Bradua. Antoninum nimirum & Commodum pro primis Coss. habebant recentiores. Inde

factum ut primos Coss. excluderent quos in primo Cata∣logo statim ab Antonini Commodique mentione etiam hodie legimus. Hoc autem in loco de numero Historico nihil est quòd dubitemus. XV. 〈◊〉〈◊〉 annos Eleuthero tribuunt Catalogus secundus & tertius & Liber Ponti∣ficalis, & prior antiquiorque Mabillonii. Quin & mem∣brana Papebrochii, & Beda quoque atque Marianus, suf∣fragantibus etiam Orientalis Ecclesiae Scriptoribus, Eusebio, Nicephoro Patriarcha & Eutychio. Syncelli enim & secundi Catalogi Mabilloniani error V. duntaxat annos Eleuthero tribuentium manifestior est quàm ut ullam mo∣veat vel levissimam de Lectione variâ suspicionem. Rectè denique Antonini & Commodi temporibus, pro horum Coss. spatio, assignatur Eleutherus.

Victoris Coss. primi recensentur Commodus V. & Gla∣brio, [§ 17] anni CLXXXVI. ultimi Lateranus & Rufinus, anni CXCVII. Ita Catalogus secundus, & Liber Pontificalis, etiam in coaevis Pseudo-Isidoro Codicibus. Inde factum ut priorem Victoris Epistolam Commodo & Grabione Coss. signârit, secundam Laterano & Rufino. Desunt autem Victoris Coss. in utrâque Catalogi primi Editione. Suf∣ficiuntur autem eorum loco, in Editione Bucherianâ, Coss. Zephyrini, qui ipse desideratur, ad eundem plane modum quo etiam finem Eleutheri omissi cum Victore conjunctum suprà observavimus. Quare Editionem Bucherianam hoc in loco rectè rursus ex Heinschenianâ, aliquâ saltem ex parte, suppleveris. Constat nimirum hoc omne intervallum an∣nis omnino XII. pro Nicephori numeris & Syncelli, quin & Prosperi etiam & Graecorum nonnullorum, ut suprà ad Eusebianos numeros observavimus. Nec aliam Ego Cata∣logi utriusque Mabilloniani sententiam existimo. Conce∣dunt illi Victori annos XV. errore nimirum facillimo pro XII. & in MSS. frequentissimo. Et tamen IX. Victoris annos solos agnoscit primi Catalogi utraque Editio. X. Catalogus secundus & tertius, iisdem tamen, uti di∣ctum est, agnitis Coss. qui annorum XII. ambitum

complectuntur. X. Liber Pontificalis, membrana Pape∣brochii, & Beda etiam atque Marianus. Sic nos relin∣quunt in incerto quem potiùs numerum tradiderint Latini. Temporibus illum Commodi & Pertinacis & Severi tribuit Catalogus secundus, quod satis aptè con∣veniet quemcunque tandem illi numerum assignave∣ris.

Zephyrini primi sunt Coss. Saturninus & Gallicanus anni [§ 18] CXCVIII. ultimi Praesens & Strigatus, seu Extricatus potius, anni CCXVII. Sic primi Catalogi Editio Hein∣scheniana, & Bucheriana etiam si posteriorem partem Victoris Zephyrino rectiùs tribuendam avulseris. Sic etiam Catalogus secundus, & Liber Pontificalis, & in primis etiam Coss. Pseudo-Isidorus. Spatium est XX. annorum si quidem à Victoris Coss. ultimis numerus, pro horum Catalogorum more, inchoetur. Et tamen neminem habemus qui numerum illum tribuat Zephy∣rino, nisi forte in Fastos unius in hoc loco anni Coss. mutilatos inciderint Catalogorum Autores. Potius cre∣diderim oblitum moris sui Autorem Zephyrini annos à primis Zephyrini exorsum esse Coss. Sic sedem annis tenuerit XIX. quem numerum agnoscunt Graeci Nice∣phorus Patriarcha & Syncellus quos cum Catalogi nostri numeris consentaneos saepe sumus experti. Latinorum agnoscit nemo, ni unum exceperis fortasse Marianum, & loco IX. XIX. potius reponendum censeas. Alios om∣nino numeros legunt plerique horum Catalogorum Ex∣criptores. XVI. membrana Papebrochii, XVIII. Cata∣logus uterque Mabillonii. Quin & ipsi horum Coss. Autores alios tamen tribuunt numeros quàm qui conve∣niant cum Fastorum Consularium intervallo. Zephyrini numerum omisit Catalogi primi Editio Bucheriana. Hein∣scheniana annos numerat XVII. Sed VIII. duntaxat (XVIII. tamen loco, ut videtur) Catalogus tertius, Liber Pontificalis & Beda cum Adone. Quocunque autem modo numerum caeperis, verum erit quod tradit Catalogus

secundus: Fuit temporibus Severi, & Antonini, nimirum Caracallae.

Sic equidem se res habere debuit, & hiatus illi omnino [§ 19] agnoscendi si quidem ad Coss. numeros illos exigamus. Nec id fortasse mirum videbitur in Scriptorum genere alioqui indiligentissimo. Quòd si malis hiatus illos sup∣plere, & numerorum potiùs à Catalogis memoratorum quàm Coss. habere rationem, sic illi fortasse ab Hygini morte erunt constituendi. Successerit imprimis Hygino anno CXLI. defuncto, (pro Catalogorum serie) Anicetus annis XI. Sic Aniceto anno CLII. mortuo successerit Pius. Et quidem Aniceti annos XI. agnoscunt ipsi Cata∣logi & Catalogorum genuini plerique descriptores, quan∣quam Coss. non respondeant. Pii solius annos XV. duntaxat agnoscit Catalogi primi Editio Heinscheni∣ana & Marianus, Scriptoresque Orientales omnes. Sic sedem tenuerit ad annum CLXVII. Soteris annos IX. numerant plerique Latini. Ita successorem acceperit Eleutherum anno CLXXVI. In Eleutheri annis ferè nul∣lus est dissensus, seu Occidentalium seu etiam Orientalium. XV. enim ejus annos plerique recensent, anno proinde XCI. utique finiendos. Victoris annos IX. & quidem solos, agnoscit Catalogi primi Editio utraque tam Buche∣riana quàm Heinscheniana. Cui anno proinde CC. suc∣cesserit Zephyrinus. Zephyrini numeros nullos habet Ca∣talogus primus, sed XVII. tribuit secundus Catalogorum reliquorum sine dubio antiquissimus. Sic nullus erit hiatus, sed rectè omnia accurateque respondebunt, eo∣demque obierit anno Zephyrinus quo erat pro Fastorum lege obiturus, anno nimirum CCXVII. Et cum duplices hoc in spatio rationes secutos constet Catalogorum Au∣tores, aliam per Coss. per numeros aliam & à Coss. ratione diversissimam: non aliam fuisse crediderim illis nume∣rorum rationem. Ex utraque illud certè discimus, quàm variae fuerint, hoc in loco, etiam primi Catalogi aetate, quámque incertis ratiocinantium conjecturis fultae, Lati∣norum

Traditiones. Nec aliunde fortasse factum quòd primum hunc Catalogum adeo, hoc in loco, mancum habeamus. Jam satis visum est quantâ illum licentiâ descripserint recentiores, & dum illum, ut sibi videbatur, emendarent, quàm longe aliam in formam mutârint quàm quâ fuerit à primo ejus Autore conceptus. Cum ergo numeros à Coss. intervallis diversissimos, pro diversis nimi∣rum Autorum hypothesibus, invenirent, illam sibi emen∣dationis methodum ineundam credebant, ut nunc numeros omitterent, nunc Coss. ut veritati nempe consentaneum judicabant. Certè ubi invicem accuratè constant, nullam videmus istiusmodi hujus Catalogi mutilationem. Sed verò ad Callistum jam progrediamur.

Hujus primi Coss. sunt Antoninus & Adventus, anni [§ 20] CCXVIII. ultimi, Antoninus III. & Alexander, anni nimirum CCXXII. Sic enim utraque Catalogi primi Editio invicem consentientissima, unde recentiores Catalogi corrigendi sunt. Nec minùs illa in tempore consentit. V. enim annos utrobi{que} tribuit, pro Fastorum Consularium ratione accuratissimé. Convenit porro in Imperatoribus quibus Callisti Pontificatum assignat. Fuit (inquit) temporibus Macrini & Heliogabali. Caepit nimirum ab eodem illo anno quo 〈◊〉〈◊〉 est Cara∣calla, successitque Macrinus. Desiit illo quo desiit Elaga∣balus, suffectusque est in ejus locum Alexander Severus. Hujus autem depositionem conservavit nobis depositio Mar∣tyrum à Bucherio edita Octobr. XIV. Suffragatur Catalogus secundus, vetus etiam membrana Papebrochii, & reliqui deinde recentiorum Catalogi atque Martyrologia. Ita fa∣ctum ut etiam de annorum minutiis recentiorum Ponti∣ficum, propiùs deinde possumus ad veritatem accedere atque pronunciare.

Urbani primos Coss. tradit Catalogus primus Maximum [§ 21] & Aelianum anni CCXXIII. ultimos Agricolam & Cle∣mentinum anni CCXXX. nullâ utriusvis Editionis dis∣cordiâ. Desunt tamen utrique Coss. in Catalogis recen∣tioribus, & quidem usque à Saeculo Pseudo-Isidori. Inde

factum ut Epistolam Urbani Antonini & Alexandri Con∣sulatu, Callisti nimirum ultimo, signârit. Hinc itaque recentiores illi Catalogi supplendi sunt. Et quidem spa∣tium annorum VIII. Urbano tribuunt ambae primi Cata∣logi Editiones, tribuit Catalogus secundus & membrana Papebrochii. VII. duntaxat Nicephorus & Syncellus, errore utique facillimo si quidem à Fastis Consularibus de∣sumptum numerum supponamus, & primum Urbani an∣num à primis ejusdem Coss. inchoemus. Numero certè octonario etiam astipulatur Eusebius. VIIII. concedunt Catalogi Mabilloniani, id etiam errore facillimo si illis, quas descripsi, notis numerum Autores ipsi designârint. Annos ejusdem plus aequo contractiores faciunt qui IV. duntaxat tresve annos Urbano concedunt, quod tamen faciunt recentiores Catalogorum 〈◊〉〈◊〉. IV. tri∣buunt Catalogus tertius & Liber Pontificalis. Tres tamen solos agnoseit Beda. Hanc contractionem eâ occasione ortam esse crediderim, non quòd Autores ulli fuerint qui numeros illos ab origine tradiderint; sed quòd numeros aequo auctiores Urbani decessoribus, suis nimirum ducti conjecturis, assignârint. Convenit porro cum praedicto, quem dedimus, numero satis aptè quòd temporibus Alexandri Vrbanum tribuat Catalogus primus, & quidem in utrâque Editione satis concorditer, quanquam verba illa in secundo Catalogo omissa sint.

Pontiani primi Coss. sunt Pompeianus & Pelignianus [§ 22] Anni CCXXXI. ultimi Severus & Quintianus Anni CCXXXV. Sic enim Catalogi primi Editio utraque. Sic & secundus Catalogus & Liber Pontificalis. Et qui∣dem ultimis Coss. Severo & Quintiano Epistolas Pontiano tribuendas signavit Pseudo-Isidorus. Rectè itaque, & pro hujus calculi legibus, V. ejus annos numerat Catalogus primus tam Bucherianus quàm Heinschenianus, atque inde Marianus. Totidem certè agnoscunt Eusebius & Euty∣chius. Quòd tres duntaxat assignent Nicephorus & Syn∣cellus, inde fortasse contigit quòd tertio ejus anno Pon∣tificum

Successionem terminârit Hippolytus. VII. tribuit Catalogus Mabillonii primus, VIII. Catalogus secundus, IX. Catalogus tertius, Liber Pontificalis, & secundus Mabillonii, cum Bedâ etiam & Adone, nullo tamen Testi∣monio freti, ut videtur, Historico; sed quòd per aliquem ordinis errorem Pon̄tiano annos Urbani attribuerent. Prae∣dicto certè numero convenit quod addit Catalogus primus Editionis utriusque, Fuit temporibus Alexandri, agnoscente etiam Catalogo secundo, nec vidente tamen quàm id cum suo, quem dederat, numero pugnaret. Porro hujus Pontiani memoriam diebus diversissimis assignant Ecclesiae Archiva diversissima. Idibus Augusti celebratam, & qui∣dem Romae in Callisti (Basilicâ nimirum) oftendit Autor Bucherianus Depositionis Martyrum qui verè scripsit sub Liberio, eodem nimirum die quo & Hippolytum cele∣brârunt in Basilicâ Tiburtinâ. Non mortis memoriam, sed exilii, diem qui communis erat cum Hippolyto, hunc intelligo. Discinctum ait noster Catalogus IV. Kal. Octobr. quasi nimirum miles noster fuisset Pontianus. Sic enim Autor imperitissimus discinctos aliquoties Martyres, nimi∣rum milites militari nempe cingulo exutos. Meliùs defunctum legit Catalogus secundus, sed die rursus ad∣modum diverso III. 〈◊〉〈◊〉. Novembr. i. e. Octobr. XXX. Sed Novemb. XIX. defunctum tradit Liber Ponti∣ficalis; XX. ejusdem Novemb. mactatum Ado, astipulantibus Autoribus Adone antiquioribus, veteri 〈◊〉〈◊〉 Ro∣mano atque Bedâ, & juniore Mariano; XXI. alii; XXIII. Catalogus secundus depositum, die nimirum à Depositionis Bucherianae die longe alio. Inde constat quàm diversas Ecclesiarum etiam diversarum commemorationes in unum congesserint Martyrologi. Quòd etiam in Romano veteri Martyrologio, seu potiùs Kalendario, factum, testis est in suâ ad Eulogium Epistolâ Gregorius. Sunt tamen horum dierum plerique de mendâ potiùs fortasse suspecti.

Anteri mortem Maximino & Africano Coss. apponit [§ 23] utraque primi Catalogi Editio, anni nimirum CCXXXVI. Suffragatur secundus Catalogus cum Libro Pontificali. Et quidem ita suo quoque Saeculo consignatam reperit Pseudo-Isidorus. In eo tamen oblitus est Impostor quòd XII. Kal. April. Epistolam Anteri datam finxerit, cum tamen III. Nonas Januarias dormitionem Anteri locârit Catalogus primus nullâ utriusvis Editionis diversâ le∣ctione, & membrana Papebrochii, quin & Martyrologia vetera, Romanum, Bedae & Adonis. Sepulturam IV. Non. Januar. assignat Catalogus secundus, è primo potiùs, ut videtur, emendandus. Minutias hoc in loco non excu∣timus quas accuratè executus est in Cyprianicis Annalibus Cl. noster Cestriensis. Dies alii XI. alii XII. numerant quos pro mensibus acceperunt alii.

Fabiani primi sunt Coss. iidem qui suprà Maximinus & [§ 24] Africanus anni CCXXXVI. ultimi Decius II. & Gratus, anni CCL. Ita Catalogi primus & secundus, & deinceps alii. Intervallum annorum XIV. quos illi tribuunt iidem Catalogi. Sic fuerit temporibus Maximini & Gordiani & Philippi, quorum temporibus assignatur in Catalogo primo.

Sic equidem hujus Hypotheseos seriem constituendam [§ 25] arbitror pro Coss. intervallis, quae & 〈◊〉〈◊〉 supposititii in∣sertione, & immistis aliarum 〈◊〉〈◊〉, rationibus, praesertim Eusebianis, à primaevâ constitutione mutata est. Et quidem sic mutata ut his ipsis erroribus Coss. fuerint accommodati. Quòd si sinceram illam cupias, qualis fuerat aetate Optati atque Augustini, nedum Liberii, & Cleto illo insititio, & cujuscunque generis hiatibus purga∣tam, quaeque possit intervalla omnia replere: sic illam ecce repraesentamus.

An. Dom.

S. Petrus ab anno 29. ad	54	An. 25
Linus ad	66	12
Anencletus ad	78	12
Clemens ad	87	9
Euarestus ad	96	9
Alexander ad	108	12
Xystus ad	118	10
Telesphorus ad	129	11
Hyginus ad	133	4
Anicetus ad	144	11
Pius ad	159	15
Soter ad	168	9
Eleutherus ad	183	15
Victor ad	195	12
Zephyrinus ad	214	19
Callistus ad	222	8
Urbanus ad	230	8
Pontianus ad	235	5
Anterus ad	236	mens. 1
Fabianus ad	250	14

Numeros, hâc in serie, nullos habemus quorum non ap∣paruerint, etiam in corruptissimis hodiernorum Catalo∣gorum exemplaribus, satis luculenta vestigia. Et cum principiis quibus usi sunt in Ratiociniis suis Catalogorum conditores, adeo accuratè respondeant; cum spatia Histo∣rica ad Fabiani finem in Historiâ certissimum ita expleant ut nullos prorsus relinquant Interpontificiorum hiatus, quos nullos memorant, in hoc saltem spatio, Catalogi; cum adeo manifestò pugnent invicem, ubi ab his numeris discedunt, Occidentales Catalogi, ut se plane prodant, erroremque convincant: vix est sane quin hos numeros fateamur ex Autorum Testimoniis haustos, reliquos autem omnes ab incertis fuisse ratiocinantium conjecturis, indig∣nosque adeo quibus, in hâc, de quâ agimus, Pontificum

Romanorum successione, credamus. Et quidem in postremis ab initio Zephyrini Pontisicibus longe omnium proximè ad veritatem accedunt hae Catalogorum rationes, in prio∣ribus ex Eutychio, ut videbimus, emendandae, non quidem pro numeris, sed pro situ saltem atque dispositione.

CAP. X. Romanorum Pontificum rationes Euty∣chianae.

§. 1. Eutychianae Imperatorum rationes, cum Pon∣tisicum intervallis accuratè respondeant, sunt tamen ipsae vitiosissimae. §. 2. Eutychius nec Eusebio, nec Pontificum Catalogis, in Successionis initio, consentaneus. §. 3. Deficiunt etiam rationes Eutychianae Pontificum. §. 4. Rationes Eutychianae eaedem cum Euse∣bianis. Quid sit in Eutychii Chronologiâ cer∣tum, utque ea emendanda sit.

NEC verò adeo sibi constant rationes etiam Euty∣chianae quin & illae. quoque mereantur expendi. [§ 1] Aliter fiet ut & ibi conjecturas Autoris cum ejusdem Testi∣moniis confundamus Historicis, Illud certè proprium est Eutychii beneficium quòd, ut alii numeros nonnunquam rectiùs, quam ille, tradiderint; ad situm tamen Pontifi∣cum priorum nemo propiùs accesserit. Pendet autem situs ille ab annis Imperatorum, & quidem illis non verè & Historicè, sed pro Eutychianâ methodo dispositis.

Id certè manifestum est ad Eutychianos Imperatorum annos accommodatos esse annos Pontificum Eutychianos. Id rur∣sus manifestum est Imperatorum annos non minutè, sed solidos ab Eutychio esse supputatos. Id denique mani∣festum est, in annorum solidorum supputatione ita hallu∣cinatum esse Eutychium, ut annis nonnunquam integris deficiant à veris Imperatorum annis anni eorundem Euty∣chiani, & quò longiùs in supputatione progreditur, eò illum errare longius. Si ergo annos Imperatorum à veris & fide dignis Autorum Testimoniis didicerit, Pontificum numeros falsos esse necesse erit, qui annis Imperatorum veris non respondent. Sin contrà numeros Pontificum è genuinis hauserit monumentis, Imperatorum annos nothos esse oportet, qui numeros Pontificum non absolvant. Neutro certè in loco peccâsse Librarios exinde constat, quòd falsi utrobique numeri plerunque respondeant; pug∣nent autem dissentiantque plerunque si veros numeros eorum vice reposueris. Sed rectiùs haec è tabellis con∣stabunt, quibus anni Imperatorum Eutychiani cum veris eorundem annis quibus obierint, ob oculos repraesen∣tentur. Incipiemus autem à Tiberio à cujus Principatu S. Petri Pontificatum 〈◊〉〈◊〉 Eutychius.

Secundùm Eutychium	obitus	obit. verus	discrimen
A. D.	A. D.
Tiberius tenuit annis	22	36	37	anni 1.
Caius annis	4	40	41
Claudius	14	54	54	nullum.
Nero	13	67	68	anni 1.
Galbae, &c. nullus annus solidus Eutychio.
Vespasianus	9	76	79	anni 3.
Titus	3	79	81	anni 2.
Domitianus	15	94	96
Nerva	1	95	98	anni 3.
Trajanus	19	114	117
Hadrianus	20	134	138	anni 4.
Pius	22	156	161	anni 5.
Marcus	19	175	180
Commodus	12	187	192
Severus	17	204	211	anni 7.
Caracalla	6	210	217
Macrinus	1	211	218
Elagabalus	3	214	222	anni 8.
Alexander	13	227	235
Maximinus	3	230	237	anni 7.
Gordianus	4	234	244	anni 10.
Philippus	7	241	249	anni 8.
Decius	2	243	251

S. Petri Martyrium anno à Christi crucifixione XXII. [§ 2] assignat Eutychius. Sic ille, pro Catalogorum hypothe∣sibus, ut rectè observavit Cl. Pater Cestriensis, Autor unde numerum hunc acceperat, Tiberii XVIII. Christi XXXII. crucifixionem attribuerat. Inde XXII. anni in∣choati ad annum LIV. pertingunt, quo excessit Claudius, caepit autem Nero. Sed alium ipsius Eutychii calculum exigunt numeri sequentes. Ut nimirum Tiberii XIX Christi XXXIII. veriùs, cum Chronico Alexandrino, Domini crucifixionem apposuerit, & S. Petro non annos duntaxat XXII. sed XXV. concesserit, anno Aer. vulg. LVIII. Ne∣ronisque IV. finiendos. Sic ille Hypothesin nec Eusebia∣nam, nec Librorum Pontificalium secutus fuerit; sed aliam quandam inter utrasque mediam. Causa esse potuit quod in illos Fastos incidisset, in quibus quarti Neronis Coss. Nero ipse III. & Messala primo Neronis anno fuissent appositi. Ita certè apposuit Prosper, atque ita appositos, cum his ipsis Coss. SS. Petrum & Paulum passos memorat, invenisse suprà observavimus Idatium. Sic ille discrepan∣tiam nullam à Catalogorum initiis reverâ voluisset, sed calculi vitiosi errore in discrepantiam illam praeter mentem sententiamque incidisset. Vel fieri fortasse potuit ut à veris numerorum Historicorum initiis retrorsùm ducta supputatio in aliud, quod dixi, initium incidisset.

Lino annos XII. disertis verbis tribuit Eutychius. Hi à [§ 3] praedicto initio ducti desinent anno Christi LXX. Vespa∣siani III. pro calculis Eutychii. Inde etiam verbis diser∣tissimis Anencleti initium repetit Eutychius. Inde numeros tum Pontificum tum Imperatorum continuâ serie invicem conjunxit.

• Anencleti anni duo finientur anno LXXII. Vespasi∣ani V.
• Clementis IX. anno LXXXI. & II. Domitiani.
• Evaresti VIII. anno LXXXIX. & X. Domitiani.
• Alexandri X. anno XCIX. & IV. Trajani.
• Xysti X. anno CIX. & XIV. Trajani.

• Telesphori XI. anno CXX. & VI. Hadriani.
• Hygini IV. anno CXXIV. & X. Hadriani.
• Pii XV. anno CXXXIX. & V. Pii.
• Aniceti XI. anno CL. & XVI. Pii.
• Soteris VIII. anno CLVIII. & II. Marci.
• Eleutheri XV. anno CLXXIII. & XVII. Marci.
• Victoris X. anno CLXXXIII. & VIII. Commodi.
• Zephyrini XVIII. anno CCI. & XIV. Severi.
• Callisti VI. anno CCVII. & III. Caracallae.
• Urbani IV. anno CCXI. & I. Macrini. Hoc primùm incipit in loco à se dissidere Eutychius qui Urbani finem & Pontiani initium primo, non Macrini impu∣tat, sed Elagabali: Omisso nimirum anno illo Ma∣crini.
• Pontiani V. anno CCXVI. & II. Alexandri, pro ratio∣nibus Eutychii prioribus. Sed III. ejusdem Alexandri, pro posterioribus.
• Anterotis XII. anno CCXXVIII. & I. Maximini, pro rationibus prioribus; III. pro posterioribus.
• Fabiani XIII. anno CCXLI. ultimo Philippi, pro prio∣ribus; I. Galli & Volusiani pro calculis posteriori∣bus.

Ita certò constat rationes Eutychianas omnes esse insanas, [§ 4] tam Imperatorum illas quàm etiam Pontificum. Nec enim ab altioribus illis initiis deductae eousque pertingunt quò pertigisse oportuit pro Historiae veritate. Vidimus in serie Imperatorum, ad I. Decii quo passus est Fabianus, deesse Eutychio annos solidos VIII. Vidimus praeterea in serie Pontificum cum Imperatoribus committendà praeter∣missum esse praeterea annum unum Macrini. Sic deerunt in universo Pontificum spatio anni solidi IX. detrahendi utique pro veris Historiae rationibus. Sic itaque Marty∣rium S. Petri novennio feriùs constituendum erat quàm illud constituerit Eutychius. An. IV. autem Neronis anni additi IX. ad XIII. ejusdem annum pertingent, quo ipso anno Apostoli passio ab ipso collocatur Eusebio. Sic erit suspicio,

emendatis Eutychiani calculi erroribus, pravisque adeo annorum Pontificiorum Imperatoriorumque commissuris, an rationes alias ab Eusebianis ullas tradere voluerit Eutychius: Quin potiùs nullas Pontificum diversas tradere voluisse mihi sane, hâc ipsâ etiam de causâ, suspectissimum est. Nec tamen temerè factum existimo quòd alios tradiderit Imperatorum Pontificumque Synchronismos Eutychius quàm tradiderit Eusebius. Annum quo caeperit Pius insignem fecerat ortus, ut ostendi, Marcionis, quem quidem ortum Imperatoris anno consignatum verisimile est, ut in sequen∣tium quoque Haereticorum ortu factum ostendimus. Ex hujusmodi ergo aliquo Autore annum didicit Eutychius Imperatoris quo successerit Romae Pius, Aniano fortasse aut Panodoro, qui erant, ut Eutychius ipse, Alexandrini. Aliter certè fieri vix potuit ut tam accuratè conveniret cum Ter∣tulliano, & cum aetate Irenaei, ut in nostris ad Irenaeum Dissertationibus ostendimus. Ab illo itaque anno Hadriani quo successit Pius, retrorsùm numeros eorum qui Pium in Pontificatu praecesserant, duxit Eutychius; ab illo etiam Successorum, sed vitiosis Imperatorum plerunque rationibus. Sed verò quod ad annos Pontificum attinet, cum non alii illi fuerint Eutychio quàm Eusebio; non est proinde quod plus tribuamus numeris Eutychianis quàm Eusebianis. Sed si quando videbitur ex Autorum meliorum fide corrigendus Eusebius, non erit prorsus quòd dubitemus quin ex eorun∣dem Autorum fide sit etiam corrigendus Eutychius.

CAP. XI. Romana ad Clementem usque Successio.

§. 1. SS. Petri, Lini, Anencleti, Clementis, anni nullis fulciuntur Testimoniis, sed conjecturis tantummodò, & quidem falsissimis. §. 2. In∣certum est scripseritne ad Corinthos Clemens jam Episcopus. §. 3. Non er at certè Episcopi nomine Epistola illa inscribenda. §. 4. Epi∣scopum tamen fuisse, cum scriberet, testari videntur Hegesippus atque Irenaeus. §. 5. Scri∣psit sub Clemente Episcopo Hermas, ante Excidium forte Hierosolymitanum. §. 6. Con∣veniunt satis aptè notae temporis quaecunque in hoc Opere occurrunt.

SIC itaque è tribus hisce, tamque invicem diversis, [§ 1] rationibus illud saltem intelligimus, in primorum Pontificum temporibus nulla fuisse Testimonia Historica, nedum ulla quae cum Imperatorum temporibus Pontificum tempora conjungerent. Quin & ipsas conjecturas de∣teximus, quibus ducti primorum Pontificum tempora cum Imperatorum annis conjunxerunt, nullo utique modo ne∣cessarias, si qua meliora suppeditâssent & side digna Testimonia. Nec modò deerant idonea Testimonia, sed & conjecturae ipsae, ut variae erant, sic & fundamentis ni∣tebantur admodum incertis, & plerunque falsis. Anni S. Petri nulli apud primos Traditionum fontes, & con∣stituti apud posteros ratiociniis omnino falsissimis. Locum

in Collegio Apostolorum Hierosolymitano nunquam de∣seruit ut uni certae praeficeretur Ecclesiae. Jam enim alibi observavimus post excidium Hierosolymitanum, ad eligen∣dum Episcopum Hierosolymitanum convenisse undequaque è peregrinationibus Apostolos. Inde colligimus locum quem tenuerant in Collegio Apostolorum Hierosolymitano, ne quidem sublato per Martyrium S. Petro, deseruisse reliquos Apostolos. Quod verò reliqui fecerint Apostoli, idem & S. Petrum fecisse consentaneum est. Nec dicunt primi ante Constantinum Veteres sic fuisse Apostolorum Successores Episcopos, quasi certis quibusdam sedibus affixi essent Apostoli; sed quòd doctrinam ab Apostolis acceptam ipsi fidelissimè custodierent Episcopi, potestatémque Ecclesiae regendae Apostolis acceptam retulissent. Tum ut fuisset verum fixos fuisse in Ecclesiis nonnullis Apostolos; de Româ certè dici id non potuit, nedum de S. Petro. Aegrè probabitur ante annum ipsum quo passus est, Romae fuisse S. Petrum. Tum ut Ecclesiae Romanae Episcopus fuisset; at certè non priusquam Roma haberet Episcopum, non certè antequam Christiani Romani in Ecclesiam coa∣luissent quae foret ab Episcopo regenda, quòd hoc eodem postremo anno factum superiùs ostendimus. Ut rectè illum à Christi morte Romanum Episcopum agnovissent; non rectè tamen numerabant annos ejus XXV. à vero mortis anno ad initium Neronis. Christum enim XV. Tiberii anno passum jam apud omnes constat esse falsis∣simum. Et verò ex hoc numero falsissimis vetustiorum conjecturis eruto argumentati sunt plerunque recentiores. Inde nimirum colligebant, cum de prioris sententiae quae ad Neronis initium XXV. annos numerabat, falsitate constaret, proinde ab ejusdem Neronis fine retrorsùm esse numerandum. Deinde permistis utrius{que} sententiae rationibus, & commisso superioris sententiae initio cum posterioris fine, nata inde con∣stat nova ratiociniorum monstra, sublato superiori ratiocinio penitus & ipsa lapsura. Constat praeterea & falsam fuisse illam Pseudo Clementis Epistolam, unde Clementem S. Petro nullo

alio mediante successisse didicerant; & falsos propterea Lini & Anacleti numeros è S. Petri temporibus erutos. Nos enim contrà probavimus eodem anno, quo decesserunt A∣postoli,* 1.54 & formatam esse Ecclesiam Romanam, & praefe∣ctum adeò illi primum Episcopum fuisse Linum. Constat denique & malè Cos. Clementem cum Clemente Episcopo confudisse Veteres, & malè nostrum proinde Martyrem existimâsse, & malè rursus Martyrii tempus in tertium Trajani annum contulisse. Malè itaque Clementis tempus ex intervallo collegerunt ab Anencleti fine post mortem Apostolorum cum Lino positi ad tertium Trajani. Primo∣rum ergo Pontificum ad finem Clementis annos omnes incertos esse necesse est.

Quae tamen ita intelligo, ut quanquam nullis Historicis [§ 2] Testimoniis colligi possit quot anni singulis assignandi sint, intervallum tamen ab initio Lini ad finem Clementis non absurdis ex Historiâ ratiociniis colligendum existimem. Initium Ecclesiae Romanae fundationemque ab eodem, quo decesserant Apostoli, anno, jam suprà arcessendum esse probavi, Aer. nimirum vulg. LXIV. hoc etiam anno Ec∣clesiae ita fundatae praefectum esse Linum. Hinc itaque deducenda est Pontificum Romanorum omnis illa successio: Lini autem & Anencleti gesta nulla legimus in probatae fidei monumentis Historica, unde disci possit, sedemne diu tenuerint, an brevi postea ab Ordinatione tempore decesserint. Habemus equidem de Clemente monumenta, sed & illa, rejectis fabulis, & pauca admodum, & obscura, in re praesertim Chronologicâ. Clementis Epistolam eidem, quo sublati sunt Apostoli, anno jam tribuendam suprà observavimus: Sed an illam scripserit Episcopus, quanquam asserat Vir doctissimus, nihil tamen occurrit in Epistolâ unde possit astrui. Quae certè Ecclesiarum communi no∣mine conceptae sunt Epistolae, nec in titulo praeferunt Episcopi nomen, vix certè ab Episcopo conceptas esse con∣stare potest. Singulari nomine Epistolas insignivit Igna∣tius, singulari Polycarpus, singulari Joannes saltem senior,

singulari Barnabas, ne & S. Paulum nominem & S. Petrum. De primariis enim Apostolis omnes id verissimum agnos∣cunt. Sic etiam & S. Jacobus, & S. Judas, de quibus tamen addubitant nonnulli an fuerint Apostoli, me tamen ego minimê dubitare profiteor: Quin & Silae, & Timothei nomina in suarum Epistolarum Inscriptionibus adjunxit S. Paulus. Adeo ab illius quoque Saeculi non abhorrebat more, ut aliorum ab Apostolis hominum singulorum nomina Epistolarum titulis inscriberentur. Habemus etiam in pri∣maevâ Antiquitate exempla Epistolarum conceptarum, qualis haec est de quâ agimus ad Corinthios, quas aliunde scimus non ab Episcopo, sed à Presbytero fuisse conceptas. Epistolam Lugdunensium & Viennensium Martyrum ab Irenaeo Presbytero conceptam fuspicatus erat doctissimus Valesius; & quidem Irenaei nomine citari illam ab Oecu∣menio monuit me Cl. amicus Colomesius. Sic & Ecclesiae Romanae Epistolam unam à Novatiano, tunc ejusdem Ecclesiae Presbytero scriptam docet S. Cyprianus. Quòd ergo hanc 〈◊〉〈◊〉 nomine Epistolam conceperit Clemens, non est proinde quòd colligamus ejusdem fuisse Episcopum. Potiùs aliunde colligendum erat quòd Epistolam à seipso scriptam, nullo tamen singulari, sed communi nomine duntaxat insignierit, ne quidem adhuc Episcopum fuisse.

Tantum verò abest ut à Clemente jam Episcopo scriptam [§ 3] hoc uno saltem Argumento colligamus, ut ne quidem fuerit, in causâ illâ quam tunc agebant Corinthii Epistola ab Episcopo scribenda, aut ejus nomine insignienda. Jam alibi ostendimus Schisma illud Corinthiorum conflatum esse ab hominibus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, donis nimirum Spiritûs Extra∣ordinariis* 1.55 insignitis, adversùs Ecclesiae Rectores Ordinarios. Inde factum ut non fuerit Ecclesiae Corinthiacae Clero, ne∣dum Episcopo inscribenda, cum ad Schismaticos ferc omnis illa pertineret Epistolae illius Exhortatio. Aptè itaque Ecclesiae communi nomine Epistolam illam inscribebant

Romani, ut & rebelles ipsos complecterentur, nondum certè separationem professos. Suspectos enim fecisset Ro∣manos Rectorum Ordinariorum nimis apertum studium, ut non fuerit proinde Epistola Schismaticorum causâ scripta Rectoribus Ordinariis inscribenda. Sic etiam viceversâ illos omni apud Schismaticos gratiâ privâsset, si soli ad illos scripsissent Ecclesiae Romanae Rectores, ejusdem nimi∣rum loci atque Ordinis cum suis etiam Rectoribus quibus insultabant Schismatici. Rectè autem prudenterque Eccle∣siae totius, non Cleri solius nomine, non Episcopi Romani illam inscribebant Epistolam. Sic enim omnium ordinum non monita modò, verum etiam exempla, Schismaticis Corinthiis proponebant. Complectebatur enim Ecclesiae nomen & Laicos Romanos, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non loco nimi∣rum illos, sed Donis duntaxat Extraordinariis illustres, quales innuit, ut ostendimus, Clemens, Schismaticos illos fuisse Corinthios. Aiunt se in eodem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, eodemque* 1.56 versari agone cum Corinthiis. Quod nimirum haberent & ipsi Laicos suos donis Spiritualibus insignes qui de prae∣fectis sibi Rectoribus Ordinariis, non ita, ut volebant, do∣natis conqueri atque indignari pari jure possent quo indig∣nati fuerant Schismatici Corinthii. Haec illi modestissimè, & sine ullâ jactationis invidiâ, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in suo nimirum exemplo suggerentes, quid oporteret imi∣tari Schismaticos Corinthios. Eâdem nimirum formâ, atque arte oratoriâ, quâ & S. Paulus Apostolus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, I Cor. IV. 6. quae voluit iisdem commendare Co∣rinthiis. Aiunt praetereà Ecclesiam Corinthiacam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 [§ 46] fuisse, suam nimirum novitatem eâ voce innuentes, & eâ ipsâ novitatis causâ faciliùs excusandos si sese minùs mo∣rigeros praebuissent. Cujus Argumenti vis in eo sita est, ni fallor, quòd assuetis licentiae in Extraordinario Regimine Spiritualibus proclivius esset in primâ Ordinariorum Recto∣rum impositione rebellare, quae causa erat Spiritualium

Romanorum quos hoc ipso anno in ordinem redactos jam superius ostendimus. Qui autem aliquandiu jugo assue∣vissent, multisque adeo annis humilitatem, quam com∣mendant, Obedientiamque exercuissent, turpiùs illis & majori cum dedecore futurum esset, si ab initiis adeo gene∣rosis exciderent. Nempe ante annos X. quàm illa scriberet Clemens Rectores Ordinarios Corinthiis impositos observa∣vimus,* 1.57 anno nimirum LIV. Inde intelligimus quàm jure merito 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ecclesia Corinthiaca, si ad Ecclesiam Roma∣nam eo ipso anno fundatam compararetur, esset appellan∣da. Sed verò Argumenta id genus omnia constat quàm essent Laicorum propria, quamque Rectorum Ordinariorum Personis aliena. Quare ut S. Paulus Gentium Apostolus Personam suam Judaizantibus eo nomine minùs acceptam* 1.58 supprimendam censuit: Sic & Ecclesiae Romanae Rectores nomina sua Schismaticis Corinthiis ingratissima Prudentiâ simili supprimenda censuerunt.

Ex hâc igitur Epistolâ colligi non potest, verbis nimirum [§ 4] expressis, habuerintne ullos Ecclesiae Rectores Ordinarios, ne quidem an Presbyteros, nedum an Episcopum. Tan∣tum abest ut colligi possit, suóne, an Lini potiùs aut Anen∣cleti, Episcopatu scripserit illa Clemens. Majoris est mo∣menti quòd hujus Clementis Pontificatu Seditionem illam commotam testari videantur Hegesippus atque Irenaeus,* 1.59 cujus occasione scripta illa est Epistola, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit apud Eusebium Hegesippus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit apud eundem Irenaeus. Hoc si verum, brevi admodum tempore sedem tenuisse oportet consecratum, hoc ipso quo scripsit Clemens anno LXIV. Linum, cum Successore etiam Anen∣cleto. Facitque etiam ut ita suspicemur sensisse Irenaeum, quòd ubi ordine Successionis Romanae tertio loco Clementem subjunxisset, tum demum verba illa scripserit Irenaeus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Seditionem Corinthiacam contigisse. Quasi ni∣mirum post Lini & Anencleti mortem, ipsoque adeo Cle∣mentis

Pontificatu Seditio illa contigisset. Quae quidem ille è sententiâ scripsit fortasse Hegesippi, qui primus Successionis Romanae seriem ad sua usque tempora deduxit. Fieri enim potuit, ut ubi ad Clementem pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à se confectae ordine, pervenisset Hegesippus, verbis illis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, &c. usus suerit; utque verba Hegesippi de Saeculo Cle∣mentis possint, non de officii Episcopalis tempore, intelligi; at sane verba Irenaei 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut possint forte intelligi de Saeculo, officium tamen propriissimè designant. Sic enim solent Graeci res Magistratu aliquo gestas Chronologicè de∣notare. Sic enim Christus passus dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non quòd Saeculo duntaxat Pilati Crucifixus fuerit, sed quòd eo etiam tempore quo Procuratorium gesserit officium in Judaeâ Pilatus. Exempla passim obvia sunt, viris eru∣ditis notiora quàm ut produci mereantur. Et verò cum hujus Pontificatui potiùs quàm aut Lini aut Anencleti Sedi∣tionem Corinthiacam tribuunt Hegesippus atque Irenaeus: Vix certè poterunt aliter intelligi, quàm ut ipso Ponti∣ficatûs tempore Seditio illa fuerit excitata. Sic itaque biennium ambo vix compleverint tam Linus quàm etiam Anencletus; utcunque agamus laxè atque liberaliter. Erat quidem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Corinthiorum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cum scriberet Clemens hanc ad illos, de quâ agimus, Epistolam: Atqui temporibus certè Neronis, & quidem ante annum ejusdem XII. quo caepit Bellum Judaicum, an. nimirum LXVI. Ante nimirum, non modò quàm excinderetur Templum, sed quàm Sacrificiorum ritus ipsi aut Ceremoniae pertur∣barentur. Ante (inquam) quàm vel ipsae Sacerdotum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 essent vel minimâ ex parte violatae: Talem enim Templi Judaici cultum repraesentat, cum scriberet, ipse Clemens. Ante annum illum mori potuit Anencletus: Superare illum certè non potuit, si haec quae dixi vera esse concesseris. Vereor tamen ne haec potiùs è ratiociniis suis collegerit Hegesippus, quem fuerit temerè secutus Irenaeus,

quàm è disertis Seniorum Traditionibus; proclive enim erat tam ex eo quòd Epistolam illam scripserit Clemens, proinde illius temporibus Schisma illud Corinthiorum contigisse, colligere. Facile rursùs ex eo quòd ejus tempore contigerit Schisma, proinde Pontificatui ejusdem esse assignandum.

Aliud habemus quod Clementis meminerit, & quidem [§ 5] jam Pontificis, ut videtur, genuinum Antiquitatis coaevae monumentum. Pastorem scilicet, intelligo Hermetis. Ju∣betur Hermas duo Visionis suae exemplaria describenda curare, aliud Grapte, legendum Viduis Orphanisque à Grapte,* 1.60 nimirum, ut videtur, ipsa Viduâ; aliud Clementi ad ex∣teras Civitates missuro. Suum enim exemplar Ecclesiae Romanae senioribus ipsum legere oportebat Hermam. Ut ergo Grapte vidua legebat viduis, & Hermas ipse Presbyter Pres∣byteris; sic consentaneum erat ut ad exteras Ecclesias mit∣teret Ecclesiae Romanae Praeses Episcopus, id quod munus ipsum mittendi ad exteras Ecclesias videtur omnino sup∣ponere. Rectè enim observavit Cl. Pater 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Oxo∣niensis ad morem Epistolarum Systaticarum & formatarum allusisse Hermam, quas solus mittere solebat Episcopus, & ad solos etiam ejusdem Ordinis Collegas Episcopos. Quare sub Episcopo Clemente scripsisse Hermam mihi fateor videri verisimillimum. De tempore autem quo scripserit illud sane non adeo habemus exploratum. Credideram olim tribulationem illam superventuram, cujus figuram, seu Symbolum Propheticum vidit Vis. IV. de Domitiani Per∣secutione, intelligendam esse. Sed nihil est profectò cur de eâ potiùs intelligi debeat quàm de aliâ quâque quae minis fuerit quàm nocumentis, praesertim in Fideles, terribilior. Quas verò sustinuerint Christiani Persecutiones à fine Acto∣rum Apostolicorum ad Imperium Domitiani, nulla fere habemus Historica monumenta. Inde factum ut Hermae Prophetiae adeo nobis obscurae sint. Potuit fortasse Prae∣dictio illa ad Excidium Hierosolymitanum aptiùs referri. Quò enim aptiùs tribulationem superventuram retuleris

quàm ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, toties in N. T. praedictas, tanquam illa ipsâ generatione futuras? Huc certè retulit Doctissimus Hammondus. Et quidem satis aptè conveniunt illi Judaeorum cladi notae tribulationis ab Hermâ praedictae. Tribulationem enim illam non pro∣priam fuisse Ecclesiae Romanae exinde constat, quòd exterae Ecclesiae essent de eâ à Clemente monendae. Tribulationem illam effugiebant Fideles, quinetiam effugituros verbis di∣sertissimis antea praedictum erat. Sic (inquit) praepara∣veritis* 1.61 vos, poteritis effugere illam, si cor vestrum fuerit purum ac sine maculâ. Et quidem cladem Hierosolymitanam Divino Oraculo moniti ut Pellam concederent, evadebant Christiani. Et quidem colores illos bestiae Symbolicae quae pressuram illam superventuram figurabat, rectiùs ad Bellum, quàm ad Persecutionem, retulerimus. Habebat enim bestia in capite cum coloribus aliis igneum quoque atque sangui∣nolentum. Propterea, inquit, apud Hermam, Virgo Visio∣naria,* 1.62 Quoniam oportet Saeculum hoc per sanguinem & ignem deperire. Perditio equidem per ignem satis aptè conveniet supremae illi impiorum in 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 perditioni; non item illa tam aptè quae futura erat per sanguinem. Cladem potiùs Bellicam, designant colores illi quâ gentem quidem Judaeorum gladio, Urbem Hierosolymitanam incendio, per∣diderunt Romani.

Media certè tempora inter Regimen Ecclesiae Ordinarium [§ 6] Extraordinariumque indicant mixta illa Rectorum Ordina∣riorum Extraordinariorumque, apud Hermam, nomina. Nec enim ille Apostolorum duntaxat, Prophetarum, Pastorum, 〈◊〉〈◊〉; nomina sola recenset, ut fere solent V. T. Scripta Canonica: Nec Episcoporum, Presbyterorum, Diaconorum, ut ferè solent Scriptores Ecclesiaslici, stabilito jam firmatoque Ordinario Ecclesiae Regimine: Sed mista invicem Apostolo∣rum,* 1.63 Episcoporum, Prophetarum, Doctorum, Ministrorumque. Quasi nimirum ita jam constituti fuissent in Ecclesiis Re∣ctores Ordinarii; ut tamen Extraordinarii nondum in

desuetudinem abiissent. Perstringit etiam dubios, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, de fidei nimirum Christianae veritate haesitantes;* 1.64 perstringit & divites qui quidem de Divitiis gloriarentur; quos ambos etiam ante Martyrium S. Petri perstrinxerat Martyr ipse S. Petro antiquior S. Jacobus. Quae certè indicant tempora à S. etiam Jacobi temporibus non admo∣dum remota. Movit praeterea Quaestionem de 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, à Scriptoribus N. T. clade Hierosolymi∣tanâ antiquioribus moveri solitam, cum adhuc Mundi finem, & Christi adeo adventum propinquum Christiani expectarent. Nectamen Responsiones advertit à N. Testa∣menti Scriptoribus datas, de signis Adventûs, aut die uno pro mille annis habendo. Necdum enim collecto N.T. Canone, devenerant illae in publicam Christianorum no∣titiam. Quinetiam plures Apostolos adhuc in vivis fuisse innuit cum scriberet Hermas. Turris Visionariae lapides quadratos & albos de Apostolis interpretatur, & Episcopis* 1.65 & Doctoribus, & Ministris, qui ingressi essent in clementiâ Dei, & Episcopatum gesserint, & docuerint, & ministraverint sanctè & modestè Electis Dei qui dormierant, QVIQVE ADHVC SVNT, &c. Et quidem illos mortuis opponit. Lapides enim de profundo tractos, alios nimirum à qua∣dratis & albis, de illis explicat qui jam dormierant & passi* 1.66 essent causâ nominis Domini. Probavimus equidem ad finem Saeculi primi, nonnullos Apostolorum adhuc fuisse super∣stites. Sic tamen loqui videtur Hermas quasi plures adhuc superstites essent Apostoli quàm defuncti. Et tamen certum est ante Clementis Pontificatum excessisse Jacobum utrumque tam Zebedei filium ab Agrippâ caesum, quàm Cleopae à Judaeis Hierosolymitanis, sed & Romanae Traditionis Au∣tores summos Apostolorum Coryphaeos SS. Petrum & Paulum. Nec sane verisimile est in recenti cladis Hieroso∣lymitanae memoriâ tantam illam luxuriam, & fiduciam in Divitiis, de quibus queritur Hermas, in mores Christia∣norum irrepere potuisse. Quanquam enim illos clades illa,

uti dixi, non attraxerit; dubium tamen non est quin ma∣ximo affecerit dolore, Urbis nimirum Hierosolymitanae, & Templi Sacrificiorumque, & gentis etiam Judaicae, studio∣sissimos, & quidem his ipsis nominibus in fide Christianâ nutantes, & ad defectionem inclinantes, ut è Barnabae Epistolâ colligimus de hoc ipso Argumento, modico ad∣modum à clade illâ intervallo, conscriptâ. Praesertim cum & stirpe Judaicâ oriundi essent primi plerique Ecclesiae Romanae Christiani. Longe itaque verisimilius est excidium illud gentis Judaicae hoc in loco ab Hermâ esse praedictum, quod & impios plerosque sustulerit, piis autem pepercerit, quàm Persecutionem Domitiani quae ut impiis nullis, sic piis admodum paucis nocuerit. Ita etiam ante idem illud excidium jam Pontificatum adeptus fuerit Clemens, & brevi admodum, ut dixi, tempore sedem possederint uterque Clementis decessor, tam nimirum Linus quàm etiam Anen∣cletus. Sic uno alterove anno à Martyrio Apostolorum sedem adeptus Clemens ad initium tenuit Euaresti. Quod quo anno contigerit, accuratiùs in sequentibus indagabi∣mus.

CAP. XII. Successio ab Euaresto ad Hyginum.

§. 1. Ab Euaresto incipiunt anni Pontisicum Veri & Historici. Initium ejus inter An. LXXVI. & Cl. §. 2. collegit Hegesippus Pontisicum Romanorum non sola nomina, verum etiam tempora, & quidem ad annos Imperatorum accommodata. §.3. Vix potuit, per aetatem, Hegesippus Romanorum Pontisicum Succes∣sionem, ultra Euarestum, Orali Seniorum Traditione, deducere. §. 4. Annos duntaxat Imperatorum quibus Successerint Pontifices, annotâsse videntur primi veteres. Inde calcu∣lorum diversitas apud recentiores. §. 5, 6. Duae horum Pontisicum rationes. §. 7. Quarum posteriores potiùs nobis probatae.

IN Euaresto desinunt tempora Pontificum commentitia, [§ 1] incipiuntque ab eodem Historica. Nullam enim habet ille cum aliis in Historiâ certâ memoratis connexionem quae faceret commentis conjecturisque locum. Quo verò anno, & cujus Imperatoris, caeperit, jam vidimus quantùm dis∣crepent invicem Historici Ecclesiastici. Ratio nimirum erat discrepantia eorundem in primorum Pontificum tem∣poribus commentitiis. Quò enim quisque altiùs S. Petri atque Lini tempora arcessebat, eò 〈◊〉〈◊〉 necesse erat Clementis finem, initium autem Euaresti altiùs arcessere.

Quò rursus commentitia tempora ab initio recentiori dedu∣cebant, eo etiam viceversâ necesse erat commentitiorum temporum finem producere longiùs, & Historicorum initia inferiùs deprimere. Inde factum ut, pro commentitiorum temporum duabus illis, quas ostendimus extremis Hypo∣thesibus, duas similiter habeamus extremas Hypotheses quibus concludendum sit initium Euaresti. Qui enim initium S. Petri ab anno XXIX. deducebant ad ultimum Claudii, initium autem Neronis LIV. hi Lini atque Anen∣cleti annos sic XIII. Neronis anno finiebant, ut XI. annos Lino, duos Anencleto assignarent. Sic anno LXVII. coe∣perit Clemens, decesserit LXXVI. & successerit Euarestus. Hoc initium Euaresti omnium antiquissimum est. Qui autem Eusebianâ methodo, à secundo Claudii S. Petri initium sic repetendum censebant, ut finem Clementis in III. Trajani conferrent, annum nimirum Aer. vulg. C. Inde etiam numerabant annos Euaresti. Hoc ejus initium vice∣versâ recentissimum est. Nisi forte quis alius Neronis finem anno verè Neronis ultimo, viz. Aer. vulg. LXVIII. at∣tribuerit, sic enim initium Euaresti anno CI. tribuendum erat. Atque ex his tam diversis remotisque invicem com∣mentitiorum temporum Hypothesibus. ortam illam existimo omnem, quam experimur hodie Chronologiae Ecclesiasticae confusionem. Cum enim medio aliquo anno inter hos extremos Euaresti initium collocâsset vera Chronologia Ecclesiastica; è medio illo loco in anteriora transferebant rationes priores, posteriores autem ad posteriora detru∣debant. Sic itaque qui initium S. Petri nec à priori illo antiquissimo repeterent, nec à posteriori recentissimo, sed è medio aliquo anno conjecturis utique minus consentaneo; hos verisimillimum est à vero Euaresti anno ad sedis initium retrorsum numerâsse. Id cum fecerit Eutychius, proinde ab eo verum Euaresti initium, ni fallor, optimè discendum erit.

Sed verò haec quò meliùs intelligantur, operae pretium [§ 2] erit indagare quâ tandem occasione collecta fuerint prima haec, de quibus agimus, Pontificum Romanorum tempora, quamque 〈◊〉〈◊〉 proinde fidem. In eo Patri Maximo assentior collectas primùm ab Hegesippo has fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 In eo verò non assentior, quod putet nominum duntaxat, non item temporum has Hegesippi fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Certè annum ipsum Pontificis Pii quo caeperit Haeresim docere Marcion, à Tertulliani Autoribus, quicunque demum fuerint, fignatum ostendimus. Et verò per seriem Impe∣ratorum seriem illam Pontificum fuisse dispositam inde col∣ligo, quòd non aliter primam ejus partem in suo adversùs Judaeos Opere distinxerat Tertullianus. Ut enim Aeram illam eandem ad Excidium Templi, primumque, ut numerat ille, Vespafiani per annos Imperatorum deduxit, sic itidem ad ortum Marcionis per Imperatorum Chronologiam de∣duxisse verisimile est: Atque inde natam Tertulliano er∣randi occasionem Pium Imperatorem cum cognomine 〈◊〉〈◊〉 confundendi, quòd nimirum annos Pontificum ad annos Imperatorum redegerat Autor ille, quicunque fuerit, Tertulliano vetustior. Vix certè credo aliunde hausisse haec antiquissimum illum Autorem quàm è 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Hege∣sippi, aut, quod 〈◊〉〈◊〉 redit, è vetustissimis Latinorum Traditionibus, occasione Disquisitionis illius ab Hegesippo susceptae in lucem prolatis. Illud enim praecipuè agebat Hegesippus, ut antiquiorem probaret Ecclesiae Traditionem quàm fuisset illa quàm tantopere venditabant Haeretici. Quod quidem fecit tum Pontificum temporibus sub quibus Romam venerunt Haeresiarchae, tum etiam temporibus Im∣peratorum. Utrâque certè Chronologiâ usi sunt veteres Ecclesiae Scriptores dum Haereticorum novitatem redar∣guunt, priori illâ Irenaeus, posteriori Clemens Alexandrinus. Unde illud, in utramque conjunxisset qui primus hujus Argumenti adversùs Haereticos fundamenta posuit Hege∣sippus? Nec sane aliter tam utilis esse potuit Pontificum

Chronologia, ni Chronologiâ Imperatorum Provinciis Romani Imperii fulta innotuisset. Et sane Haereses secutas, Tatiani sub Aniceto, Montani sub Sotere, & Manichoei sub Eutychiano, non Pontificum tamen, sed Imperatorum, tem∣poribus insigniunt, quasi nimirum omnium maximè no∣toriis. Quòd si Tatiani Haeresim sub Aniceto ortam, Im∣peratoris tamen anno designârint; Quidni & Marcellinae quae Romam venerit sub Aniceto? Quidni & Valentini qui eousque prorogavit? Quidni & Marcionis orti sub initium Pii? & Valentini & Cerdonis, qui Haereses professi sunt, tenente sedem etiamnum Hygino? Sic enim ortum Haeretici indicavit annus, sub quo ortus est, Pontificis, quà etiam annum Imperatoris annus ille Pontificis indicavit.

Atque ita intelligimus cur ad initium Euaresti, nec ultrà, [§ 3] pertigerint primorum Pontificum tempora Historica. Con∣fecit nimirum Romae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illas Hegesippus sub Aniceto, X. nimirum ab Apostolis Pontifice. Proinde Successionem illam nondum scriptis mandatam, sed ex Orali Seniorum Traditione hauriendam, vix potuit ultra VII. ante se Pon∣tificem accuratè deducere, eâ nimirum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quae & annos ipsos designârit, quibus caeperit quisque, Successo∣remve in sede Pontificali acceperit. Certè Polycrates LXV. annos natus cum VII. haberet in suâ sede cognatos deces∣sores* 1.67 Episcopos, ipse nimirum octavus, omnium tamen Traditiones deducere ipse non potuit, sed ex aliorum fideli Testimonio. Sic & Hegesippus. Eum, fateor, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 attribuit Eusebius, quòd nimirum illos convenerit Seniores, qui ipsos viderint audiverintque Apostolos. Sed aetate ad∣modum provectâ fuisse oportuit Apostolorum Discipulos quos quidem ipse convenerit Hegesippus; & aetate ad∣modum juvenili Apostolos audivisse. Certè Romanae Ec∣clesiae fundatores SS. Petrum & Paulum, maturiùs nimirum passos quàm reliqui plerique excesserint Apostoli, aegrè admodum per aetatem audire potuerunt. Jam enim 〈◊〉〈◊〉, cum Romam veniret Marcion post obitum Hygini ante

initium Pii, senes admodùm fuisse, & filium Marcionem appellâsse, docet Epiphanius. Et sane anni plusquam LX, pro nostris etiam rationibus intercesserunt ab initio Eua∣resti ad initium 〈◊〉〈◊〉, de quo spatio minores octogenarii testes esse vix poterant. Aegrè certè de anno quo 〈◊〉〈◊〉 Euarestus testari poterant etiam nonagenarii, utcunque firmam de rebus in 〈◊〉〈◊〉 gestis memoriam illis fuisse supponamus. Nec est profectò quòd miremur nullam fuisse decessorum Euaresti, quod quidem ad eorum tem∣pora attineret, memoriam accuratam; aut caeptam ita ab Hegesippo Successionis Chronologiam, ad Tertullianum deinde, & recentiora deinceps tempora fuisse continuatam.

Hanc porro Chronologiam primorum Pontificum ego [§ 4] ita conceptam existimo, ut annos duntaxat Imperatorum annotârint Veteres quo quisque Pontifex aut obierit aut successerit, annos verò nullos aut numeros Pontificibus 〈◊〉〈◊〉, sed reliquerint illos è Chronologiae Impera∣toriae spatiis facilè colligendos. Ita deinde factum ut mo∣dica illa in rationes eorum à recentioribus memoratas 〈◊〉〈◊〉 discrepantia. Facilè nimirum errare poterant in annis Pontificum seorsim colligendis. Facilè scilicet in annis Imperatorum solidis supputandis, ut saepe vidimus errâsse Eusebium. Facilè primum Successoris alium numerabant à decessoris ultimo, praesertim in Tabulis, quo genere erroris saepiùs hallucinati sunt Latinorum Catalogi. Facilè nume∣ros ex Imperatorum serie collectos, seorsim deinde suppu∣tari solitos, male rursùs annis Imperatorum, aut Fastis Consularibus, aut aliis quibusvis Chronologiae normis, committebant Scriptores alioqui plerunque indiligentissimi. Praesertim cum à verâ Imperatorum Chronologiâ verisque annis, vitiatis deinde Imperatorum rationibus applica∣rentur. Age vero jam veros Hegesippi numeros, annosque, quibus adjuncti fuerint, Imperatorumpro virili exploremus.

Diximus modò medias potiùs rationes, quae nec à [§ 5] Tiberii XV. nec à II. Claudii, S. Petri initium arcessant, videri potiùs ab Historicorum numerorum initio in medio

sitorum, retrorsùm acta supputatione, deductas, eoque nomine Eutychianas nobis omnium videri verisimillimas. Addo jam praeterea primum Historicorum numerorum ini∣tium videri posse omnium sincerissimum. Hunc enim numerum acceperunt plerunque ex Historiâ, reliquos plerunque ex concursu, quos, (si in vitiosos Imperatorum numeros incidissent) oportebat deinde reliquos à veris Imperatorum annis aberrare, & quidem eò graviùs quò longiùs essent ab origine progressi. Exemplum vidimus manifestum in Chronologiâ Imperatorum Eutychianâ. Incipit itaque Euarestus II. anno Domitiani, si Eutychium audiamus, qui quidem incidit quoad maximam ejus partem in anni LXXXIII. & quidem Cleti supposititii finem illius anni Coss. assignant Catalogi Latini. Inde veri∣similis suspicio erat, pro veris rationibus Chronologicis, Pontificis veri finem 〈◊〉〈◊〉 anno reponendum esse. Prae∣sertim cum nec pleni Anencleti, nec Clementis anni Cleto tribuantur, ut in illum annum desinat. Et tamen Cle∣mentis potiùs, hoc in loco, personam illum repraesentâsse jam probavimus, cui proximo loco succedere debuit Eua∣restus.* 1.68 Porro Pii initium anno CXXVII. pro antiquissi∣mis Tertulliani rationibus, jam suprà tribuendum osten∣dimus. Sic ergo Pontificum mediorum tempora distri∣buenda sunt, ut & ab anno LXXXIII. incipiant, & in anno CXXVII. terminentur. Et quidem rectè supplent hoc intervallum Eutychiani numeri, quos 〈◊〉〈◊〉 eosdem cum Eusebianis, pro hoc saltem spatio, fuisse constat. Sic 〈◊〉〈◊〉 supplent ut non eodem quo successerit anno Pius, mortuus fuerit Hyginus, nimirum Juliano. Sed an∣num 〈◊〉〈◊〉 vacationis adeo non postulant, ut ne quidem patiantur 〈◊〉〈◊〉 rationes: X. enim Hadriani utramque imputat tam Hygini mortem, quàm Pii 〈◊〉〈◊〉. Sic decesserit Hyginus post Aug. IX anni CXXVI. & ante Aug. IX. anni CXXVII. sedem possederit 〈◊〉〈◊〉, si quidem accuratè calculum, quod non puto, posuisset Eutychius. Quin satis verae esse possunt 〈◊〉〈◊〉 rationes, si vel 〈◊〉〈◊〉

anni CXXVI. obierit Hyginus, & Pius initio anni CXXVII. successerit.

Sed Euaresto annos IX. Alexandro XII. tribuunt Syn∣cellus [§ 6] & Nicephorus, (tam editus ille quàm MS.) tribuunt etiam rationes Catalogorum Pontificalium, tam illae nimi∣rum quae nullos relinquunt, ut vidimus, hiatus, quàm & aliae quoque illae quae Fastis Consularibus aptantur, si tamen illas dextrè interpretemur, ut ostendimus: Quin & reliquias quasdam & vestigia ejusdem supputationis in annis Alexandri etiam Eusebianis observavimus. Haec siquis negligenda non existimet (minoris enim fidei dis∣crepantias singularium recentiorúmque Autorum, ne qui∣dem memorandas hoc in loco duximus) sic ducti retror∣sum à Pii initio An. CXXVII. numeri ad annum LXXX. ascendent, quo caeperit Euarestus. Estque ille secundus Domitiani, non quidem, fateor, pro verae Historiae ratio∣nibus, sed pro Tabulis vitiosis, uti constat, Eutychii. Sic itaque habebunt duae illae, quas dixi, hucusque rationes:

Eutychius.	Alii.
Clementis 〈◊〉〈◊〉 an.	83	81
Euaresti	91	90
Alexandri	101	102
Xysti	111	112
Telesphori	122	123
Hygini	126	127

Mihi, fateor, posteriores illas magis placere rationes [§ 7] quae Euaresti initium ab anno repetant LXXXI. Placent (inquam) quòd unum illum Pii annum, quo caeperit CXXVII. Historicâ fide probandum existimem in ratio∣nibus Eutychianis. Quòd enim II. Domitiani initium ponat Eutychius Euaresti, non aliunde illum collegisse puto quàm ex retroactâ supputatione. Infirmiora sunt Catalogorum, & recentiora etiam ratiocinia quàm ut quid solidum sup∣peditent quo possit fides Historica stabiliri. Placent prae∣terea

quòd dignioribus fide Testimoniis nitantur numeri illi Euaresti atque Alexandri, quibus ad 〈◊〉〈◊〉 Euaresti initium assurgitur quàm numeri alii, seu Eutychii, seu etiam ipsius Eusebii. Jam enim vidimus indicia quibus appareat illos ipsos numeros Eusebium in suo Autore reperisse, utcunque illos conjecturis suis ratiociniisque perverterit. Placent porro quòd nullum relinquunt ante Pium Inter∣pontificii hiatum. Quanquam enim esse, fateor, ex Epi∣phanio quòd suspicemur, vacâsse Sedem post mortem Hygini aliquandiu antequam succederet Pius; vacationum tamen tempora nulla uspiam, his in locis, memorare solent Autores, cum nec minutias ullas haberent, ut vidimus, exploratas. Solidos potiùs ubique annos nume∣rant, & siqua uspiam Interpontificia intercesserint, Suc∣cessoribus accensent. Sic certè accensuit Eusebius cùm Cornelio triennium attribuit, caeptum nimirum à Martyrio Fabiani, ut proinde vacationem illam fere annuam com∣plectatur quae mortem Fabiani secuta est, ut è 〈◊〉〈◊〉 discimus & Catalogis 〈◊〉〈◊〉. Notas, porro temporum Historicas ad initium Pii nullas habemus praeter ortum Haereticorum, de quo latè Pater Maximus Cestriensis. Firmant tamen hunc quem dedimus situm quae de Here∣ticorum illorum ortu, & de Irenaei aetate, in nostris dis∣putavimus ad Irenaeum Dissertationibus.

CAP. XIII. Tempus Aniceti.

§. 1. De tempore Aniceti errores Cl. Cestriensis. §. 2. Mutatis Pontificibus suos tamen annos largiri solent Latinorum Catalogorum Autores. §. 3. Sub Eleuthero mortuos Valentinum Marcionem que credidit Tertullianus. Malè quidem ille, cum sub Aniceto mortui fuerint Pontifice, Imperatore autem Antonino Pio. Et quidem sub initium Aniceti, nec longe ab initio Pii. Inde ad tempus quo Praescriptio∣nes scripsit Tertullianus, anni circiter LX. §. 4. Eleutherum intelligere non potuit Ter∣tullianus, cujus decessores 〈◊〉〈◊〉 Monta∣nistis infensos. Primus potiùs Montanistarum Ecclesiis Communionem negâsse videtur Eleu∣therus. De Zephyrino potiùs videtur intelli∣gendus esse Tertullianus.

TEnuit porro Pius fedem ab anno CXXVII. ad [§ 1] CXLII. Inde caepit Anicetus, sub quo primùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 collegit Hegesippus. Sic tamen ille, ut fortasse non ediderit ante initium Eleutheri, sub quo Commentarios edidisse vel ipso teste discimus. Proinde non est quòd suspicemur annum Aniceti non ultimum Pontificatûs, sed quo Catalogum ediderit ab eo esse consignatum. Putat tamen Pater Maximus non XI. duntaxat, sed XVIII. annos

integros Aniceto assignandos. Hoc inde colligit, Quòd annos XVIII. proximo Soteris decessori tribuat vetustissi∣mus, ut putat, Catalogus. Cum enim initium ejus An. CXLII. apponant rationes Eutychianae, finem An. CLXI. Coss. assignat Catalogus iste, quem putat antiquissimum. Sed multa hîc Patrem 〈◊〉〈◊〉, nec à nobis sine omni, quo decet, honore nominandum, fefellerunt. Fe∣fellit imprimis, quòd Catalogum istum Bucherianum pro antiquissimo habuerit, quem nos è recentiorum conjecturis imperitissime invicem commissis consarcinatum ostendi∣mus. Fefellit deinde quòd proximum Soteris decessorem Anicetum crediderit. Verum id quidem fateor pro veris Historiae rationibus, non item verum pro vitiatâ methodo Catalogorum Latinorum. Deest in Catalogi primi Edi∣tione Bucherianâ Anicetus, quam quidem Editionem solam viderat eruditissimus Pater. Sed Pio Anicetum anteponit Catalogi ejusdem Editio Heinscheniana, integrior aliquantò & sincerior. 〈◊〉〈◊〉 Catalogus secundus cujus etiam errores nonnullos à primo mutuatos ostendimus. Ante∣ponunt denique Latini vetustissimi Optatus atque Augu∣stinus, & veris Liberii temporibus propiores quàm ulli quos habemus Latinorum Catalogi. Non est itaque quòd dubitemus proximum Soteris, pro Catalogorum serie, decessorem Pium fuisse, non verò Anicetum. Pium certè appellat Editio ipsa Bucheriana verbis disertissimis. Pium indicant, non Anicetum, ut existimat Cl. Cestriensis, ipsi Coss. primi nimirum anni CXLVI. postremi anni CLXI. Intervallum XV. annorum, quem numerum Pio solent Autores, non Aniceto attribuere. Fefellit praeterea Patrem Optimum quòd Autorem Catalogi vetustissimi crediderit annos XVIII. ei assignâsse, quem proximum putavit ipse Aniceti decessorem. Pio enim, quem proximum ponit, verbis disertissimis annos duntaxat XV. tribuit Catalogi primi Editio Heinscheniana, cum mensibus aliquot & die∣bus, non aliam utique Personam quàm suam hoc loco re∣praesentanti. XX. tribuit cum mensibus diebusque Editio

Bucheriana, XVIII. non Catalogus primus, sed secundus, cum mensibus itidem & diebus. Sed 〈◊〉〈◊〉 & hoc Patrem Cestriensem, quòd Aniceti potiùs, quàm suâ personâ, hunc numerum Pio crediderit attributum. Jam suprà ostendi∣mus quàm confundant hoc in loco omnia invicemque permisceant Latinorum Catalogorum imperitissimi fabrica∣tores. Ostendimus praeterea ut cum Hygino confuderint non alium utique quàm Pium proximum Hygini successo∣rem. Ostendimus denique hos ipsos Pii majores, quàm par erat, numeros non aliunde ortos quàm ex Hygini & Pii numeris in unum aliquem tertium numerum conflatis. Fefellit denique ut verus fuisset Anicetus qui Soterem proximè antecesserat, quòd tamen annos Aniceti colligerit Pater Eruditissimus ex initio Aniceti Eutychiano cum fine ejusdem commisso pro Catalogorum Occidentalium ratio∣nibus.

Certè Aniceti annos XI. nec plures, agnoscunt veterum [§ 2] monumenta omnia quotquot habemus incorrupta, & pro Autorum mente sincera. Agnoscit Eusebius, Eutychius, Nicephorus, Syncellus; agnoscunt etiam qui quidem nume∣ros conservârint plerique Latinorum Catalogi; agnoscunt intervalla ipsa, tam in annis Imperatorum, quàm in uni∣versâ serie, sic enim nos ubi mutila sunt, pro Autorum mente supplevimus, ut primi ultimique termini accuratè respondeant. XVIII. annos qui Aniceto tribuerit ne unum quidem Veterum habemus Testimonium. Ne quidem qui Pontifici alicui tribuerit, qui vel Personam sustinuerit Aniceti. Fallit autem quod observavit Pater Maximus,* 1.69 qui ordinem Pontisicum immutabant, annos tamen mutare non solitos Immo solent in hoc Scriptorum genere etiam alieno loco positi annos tamen habere non alienos, sed proprios. Sic positus post Anencletum, Anencleti nimirum loco, Clemens, annos tamen proprios habet, non Anencleti. Sic & Anicetus post Hyginum, Pii nimirum loco, in Cata∣logo II. antiquissimo annos tamen XI. habet, non Pii certè, fed potiùs Aniceti proprios. Et viceversâ, Pio ante So∣terem,

loco nimirum Aniceti, annos tamen XV. non Ani∣ceti, sed Pii, tribuit Catalogi primi Editio Heinscheniana, quem quidem Catalogum credidit Cestriensis omnium an∣tiquissimum. Immo verò hi ipsi numeri auctiores ex Hygini numero conflati, non Anicetum indicant, sed ipsum Pium, qui proximè successit Anacleto.

Sed verò Argumenta ex Historiâ deducta credit Vir [§ 3] Maximus, nec immeritò, omnium firmissima. Ait qui∣dem* 1.70 Tertullianus, adhuo, cum scriberet, in Saeculo super∣fuisse qui Valentini Marcionisque meminissent, etiam pro∣prios discentes & successores eorum. Sic autem loqui solere observavit Pater de iis qui ultra XL, imò L, aut plures, annos ante mortui sunt. Sed verò sub Aniceto periisse tam Valentinum quàm Marcionem colligit S. Pater, & qui∣dem rectè ut existimo, ex Irenaeo. Inde rursus colligit à temporibus Aniceti ad finem Saeculi secundi quo scripsit Tertullianus, spatium XL. fuisse aut L. circiter annorum. Sed incertiora sunt haec omnia quàm ut possit de VIII. duntaxat annorum intervallo, quos solos lucratur Pater Doctissimus, inde quidpiam certi pronunciari. Imprimis haec non de Valentino duntaxat atque Marcione, verum etiam de Apelle & Philomenâ, quos nominaverat Haere∣ticorum ultimos, testatur 〈◊〉〈◊〉. Ut illos quoque supponat mortuos, sic tamen recenti memoriâ mortuos, ut & illorum quoque Discipuli fuerint etiamnum superstites. Successit Apelles Marcioni, reversus nimirum ex Alexan∣driâ quò fuerit, propter stuprum, à Magistro fugatus. Hunc senem convenit Rhodon cum doceret ipse Rhodon, institutus olim à Tatiano qui Justini fuerat etiam ipse Discipulus. Passus est, pro nostris rationibus, S. Justinus anno CXLIX. Ut proinde ad Commodum usque superstes fuerit Apelles cum senem illum refutaret Rhodon. Aegrè itaque ante XX. annum decesserit Apelles quàm scriberet illa Tertullianus. Et tamen de eo etiam scribit, illius. Discipulos adhuc in Saeculo superfuisse. Sed sat demum Haereticorum, quos meminit, antiquissimos convicerit tamen

novitatis hoc in loco Tertullianus, ipsos nempe quos vult Pater, Valentinum atque Marcionem. Prima tamen eo∣rundem tempora ex ultimis colligit, ultima duntaxat è superstitibus etiamnum Discipulis. Atqui ultima eorum tempora non in Aniceti Pontificatum, sed Eleutheri, con∣tulit Tertullianus: Sub Episcopatu (inquit) Eleutheri Be∣nedicti, ob inquietam semper eorum curiositatem semel & iterum ejecti. Inde itaque sequeretur initium Eleutheri altiùs, quàm vult Pater Cestriensis, esse repetendum. Fateor mihi potiùs placere Testimonium Irenaei, ut sub Aniceto potiùs, Valentinus & Marcion, quàm sub Eleu∣thero, decesserint. Praesertim accedente Testimonio Cle∣mentis etiam Alexandrini. Ut enim illos usque ad Ani∣cetum pertigisse testatur Irenaeus, sic ad senioris Antonini Principatum pervenisse Clemens Alexandrinus. Sic Anto∣nini fere Principatu fuisse ait, Antoninianumque Haere∣ticum Marcionem non uno in loco appellat ipse Tertullianus. Sed verò Tertulliani rationes, utcunque vitiosae, sunt ta∣men in subsidium advocandae, si ipsum rectè explicare velimus, si id tantum quaeratur quae verè fuerit illius sententia. Sic erit non Anicetus, sed Eleutherus, à Ter∣tulliani tempore remotiùs in anteriora separandus. Sed nec illud certum quotum Aniceti annum attingerint Valen∣tinus atque Marcion. Primi ejus anni XI. concurrunt pro utriusque calculis tam Cestriensis quàm nostris. Ni itaque illos superârint hi Haeretici, nihil inde elicietur quod aut nostram oppugnet, aut confirmet Patris maximi senten∣tiam, quâ discrepat à nostrâ. Et verò longe verisimilius est primis illis Aniceti annis utrumque decessisse Haere∣ticum. Et quò propiùs ab initio Aniceti contigerint eorum obitus, eò majus erit intervallum (quod augendum credidit Cestriensis) ad tempus illud quo scripsit Tertul∣lianus. Verba certè Veterum id potiùs indicant, non longe ab initio Aniceti fuisse superstites. De Valentino ita Irenaeus: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 de Marcione, invaluit

sub Aniceto. De utroque Clemens Alexandrinus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quae quidem indicant adeo eo∣rum obitus non diu contigisse post initium Aniceti ut ne quidem longe distârent ab initio Antonini Pii, quem tamen ante Anicetum caepisse supponunt nostrae utriusque rati∣ones. Scripsit Tertullianus Apologeticum, anno, ut videtur, quo caesus est Plautianus, nimirum CCIII. Ad Plautianum enim retulerim verba illa, Qui armati Palatium irrumpunt, & ad Amicos Plautiani racemationem, cujus meminit idem in eodem Apologetico Tertullianus. Multos enim Plautiani amicos testatur postea sublatos Dio. Paulò ante Apologe∣ticum scripsit, ut videtur, Praescriptiones, post annum ta∣men, ut videtur, CC. Antea enim nihil, ut existimo, certè constat scripsisse Tertullianum. Caepit Anicetus an. CXLII. Intervallum est annorum circiter LX. Sic rectè potuit Discipulos Valentini Marcionisque memorare Tertullianus qui adhuc in Saeculo superessent; quos tamen multos non fuisse, propter ipsam temporis longinquitatem, phrasis in∣dicat. Atque hinc egregia confirmatur Viri Maximi Chro∣nologia quam & nos sequimur in initio Aniceti. Nullum enim verbis illis locum saciunt vulgus Chronologorum qui initium Aniceti statuunt multò recentius.

Habet praeterea & aliud Pater, & quidem ex eodem [§ 4] Tertulliano, Historicum, ut putat, sententiae suae Argumen∣tum.* 1.71 Sic enim ille de Praxeâ* 1.72: Nam idem tunc Episco∣pum Romanum, agnoscentem jam Prophetias Montani, Priscae, Maximillae; & ex eâ agnitione pacem Ecclesiis Asiae & Phrygiae inferentem, falsa de ipsis Prophetis & Ecclesiis eorum adseverando, & PRAECESSORUM ejus Auto∣ritates defendendo, coegit & literas Pacis revocare jam emissas, & à proposito recipiendorum charismatum concessare. Hunc Episcopum quem coegit Paxeas revacare literas Pacis jam emissas Eleutherum existimat praestantissimus Cestriensis, motum nimirum ad literas Pacis emittendas à literis Mar∣tyrum Lugdunensium atque Viennensium in gratiam Monta∣nisticarum

Ecclesiarum datis ad Eleutherum. Et cum Prae∣cessores memorârit Tertullianus Montanistis adversos, exinde colligit, non sub Sotere, sed decessore Soteris Aniceto, ortum esse Montanum. Ortum Montani anno Pii XIX. assignat Epiphanius, Christi nimirum CLVI. exeunte, aut ineunte CLVII. Proinde anni CLVI. saltem fine necessa∣rium putat ut sedem possederit Anicetus, cum nostrae tamen rationes finem Aniceti tribuant anno CLIII. Sed verò incertiora sunt haec omnia quàm ut in Argumentum converti possint. Episcopus Romanus ille quis fuerit non designat apertè Tertullianus, & quicunque tandem is fuerit, vix tamen esse potuit Eleutherus. Montanum cum suis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 turbas dedisse testatur Eusebius, cum scri∣berent ad Eleutherum Martyres Lugdunenses atque Vien∣nenses. Non itaque secundo ante Eleutherum decessore, & ante annos ad minimum Soteris VIII. ne & alios ad∣dam Aniceti sub quo primùm fuerit grassatus. Scribant illi quidem Martyres Asianis pariter ac Phrygibus, ut Asiae* 1.73 pariter ac Phrygiae Ecclesiis pacem agnitione Paracleti futuram dicit Tertullianus. Sed plane tanquam fratribus, tanquam Communionis ejusdem participibus. Quod satis indicat Eusebius verbis modò recitatis. Id enim vult, ni fallor, tum primùm tanta dissidia concitâsse Montanum ut visus fuerit Eleuthero minimè tolerandus. Et quidem eò inclinâsse constat Eleutherum ut Pacis literas negaret, cùm Pacis conservandae causâ literas ad Eleutherum datas à Martyribus Lugdunensibus Viennensibusque testetur Eusebius. Sunt enim illa ejusdem verba: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.* 1.74 Jam enim antea Montanum scriptis refutaverat Soter, si quidem fides habenda sit Autori Catalogi Hae∣reseon à Sirmondo editi, quem quidem Codices nonnulli Primasio inscribunt. Sic tamen Scriptis decertaverat Soter ut Communionem non negaverit Ecclesiis illis quae Montani

Prophetias suffragiis suis approbabant. Primus hoc fecisse videtur Eleutherus, quem tamen, quo minùs faciat, de∣hortantur illi Martyres Asiani nimirum ipsi atque Phryges, quique adeo ut causam Montani non probabant, Pacem tamen cum 〈◊〉〈◊〉 Asiae Phrygioeque studiosissimè conser∣vandam arbitrati sunt. Id quod videmus postea factum ab iisdem Gallis in controversiis Asianarum Ecclesiarum cum Victore Paschalibus. Rectiùs itaque Zephyrino con∣venient omnia quae scribit de Episcopo Romano Tertul∣lianus quem revocârit Praxeas à Communione Ecclesiarum quae favebant Prophetiis Montani. Propterea hesternum Praxeam appellat Tertullianus, & quidem aliorum Haere∣ticorum respectu hesternum, non ita illum proculdubiò appellaturus qui ortus fuisset sub Eleuthero. Haereticos alios quorum comparatione hesternum Praxeam appellavit, ad Eleutherum credidit, ut suprà vidimus, pertigisse Ter∣tullianus. Sic tamen illos à suorum temporum memoriâ removit ut non multos agnoverit in Saeculo superstites qui illorum meminissent. Eleutheri itaque tempora hesterna non potuit censere Tertullianus. Ne quidem si rectè, atque ut oportuit, Haereticorum priorum ortum assignâsset Aniceto.

Sic itaque Respondimus Historicis praestantissimi Cestri∣ensis Argumentis. Nostra in contrarium Argumenta, itidem Historica, infrà opportuniùs in singulorum Pontificum successione proferemus.

CAP. XIV. Tempora Soteris & Eleutheri.

§. 1. Soter Episcopus sub Pio, coaevus Persecutio∣nibus illis quarum meminit Dionysius Corin∣thius sub Pio. §. 2. Coaevus item ortui Montani qui etiam sub Pio. §. 3. Sub ini∣tium Marci successisse oportuit Eleutherum. §. 4. Objicitur unici Caesaris in Persecutione Lugdunensi mentio, ut proinde VII. Marci convenire non potuerit. §. 5. Resp. qui, hâc in causâ, à nobis dissentiunt, alium tamen annum huic 〈◊〉〈◊〉 magis idoneum assignare non posse. §. 6. Incertum praeterea, illis temporibus, 〈◊〉〈◊〉 in more ut Au∣gusti omnes in Legum titulis apponerentur. §. 7. Eorum nomina in Legum Inscriptionibus memorari solebant, è quorum tamen arbitrio Leges ipsae constitutae non sunt. §. 8. Senioris Augusti jussis refragandi Jus nullum habe∣bant juniores, etiam Augusti. §. 9. Lucius ipse, licèt Augustus, Marco tamen seniori Augusto debuit obsequia. §. 10. Rescripta Imperialia primi Augusti solius arbitrio edita. §. 11. Nullum Augustorum in Legibus con∣dendis Collegium unde fieri possit, ut non possit

senior Augustus Legem sine Collegae suffragio condere. §. 12. Nec poterant ju∣niores Augusti, per Tribunitiam Potesta∣tem, senioris Augusti placitis intercedere. §. 13. Marci hoc Rescriptum non de Jure agebat, sed de Facto Civis appellantis. §. 14. Erant certè Attalus cum sociis Cives Romani, & ad Imperatorem provocaverant. §. 15. His Cognitionibus de causâ civium Appellantium solus Marcus interesse potuit, & solum de Facto interfuisse verisimile est. §. 16. Eleutheri tempus colligitur ex Hege∣sippo: §. 17. & Irenaeo. §. 18. Chronologiam Pontificiam usque ad Eleutherum conservâsse videtur Hegesippus. §. 19. Eandem Chrono∣logiam ab Eleuthero ad Pontianum continuâsse videtur seu Hippolytus, seu 〈◊〉〈◊〉 quispiam coaevus Hippolyto. §. 20. Chronologiam Pon∣tificum Hippolyteam probabile est tradidisse Georgium Syncellum. §. 21. Cur Pontifi∣ciam 〈◊〉〈◊〉 contraxerit Eusebius, qui ipse recentioribus in errore praeiverit.

SUccessit Aniceto Soter, pro rationibus Cl. Cestriensis, [§ 1] An. Aer. vulg. CLXI. pro nostris CLIII. Ita nimirum ille Soterem Antonini Pii temporibus exclusit, nos contrà plures ejusdem annos Pii temporibus assignamus, & qui∣dem assignandos ex Historicis monumentis evincimus. Coaevus erat Soteri, ad quem scripsit, proculdubiò Dio∣nysius Corinthius. Is in illâ ipsâ, quam ad Soterem scripsit,

Epistolâ Soterem ait, jam nimirum Episcopum (cui jure* 1.75 quodam peculiari propria erat Eleemosynarum dispen∣satio) pro Ecclesiae Romanae more, multis Ecclesiis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 misisse, fratribusque per metalla constitutis. Ecquis est qui dubitet ad Persecutionem haec spectare quae fuerit per plerasque Graeciae Civitates universalis, quâ ni∣mirum proscripti fuerint Christiani, bonisque exuti per De∣creta Civitatum? Nec verò aliam Persecutionem fuisse verisimile est, quàm cujus meminerit Melito, cujus nimi∣rum* 1.76 occasione scripserit pro Christianis Pius ad Larrisaeos, ad Thessalonicenses, ad Athenienses, ad universos, quà versa∣batur Dionysius, Graecos. Si quis duas illas Persecutiones invicem contulerit, vix ovum ovo similius invenerit. Civi∣tatum videntur illae fuisse Persecutiones quarum meminit Dionysius, non Edictorum Imperialium. Et ad Civitates scripsit, non ad Praefectos suos, Pius apud Melitonem. Bonis praecipue fortunisque exuebant Christianos Persecu∣tores Dionysiani, fortunis Romanorum eleemosynisque pro∣inde sustentandos. Et 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Civitatum memorat Me∣lito Christianis adversa, Sycophantas 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quin & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ait quidem haec de sui temporis Persecutio∣nibus Melito, quas tamen prioribus illis sub Pio similes supponit, dum & Pii in causâ simili exemplum Marco proponit observandum. Ad bona autem haec fortunasque spectâsse manifestum est. Quòd verò ad Athenienses scripserit Pius, vix est certè ut aliâ de causâ contigisse suspicemur quàm ob gravissimam illam, cujus meminit Dionysius, Atheniensium Persecutionem, in eâ nimirum Epistolâ quam scripsit ad Christianos Athenienses. Sustu∣lit Persecutio illa Publium Atheniensem Episcopum, Eccle∣siamque Atheniensem universam ita prostravit ut à fide Christi illos propemodùm deficere coegerit. Proinde Quadratum Publii Successorem eodem nomine laudat

Dionysius quo & Varronem Romanus laudavit post praelium Cannense Senatus, quòd Christianorum coetus denuò co∣egerit, nec de re Christianâ universâ desperârit. Nec alia metalla Dionysii quibus damnatos Confessores sustentârunt Soteris Eleemosynae, quàm Atheniensium illa omnium celeberrima. Et quòd scripserit denique ad universos Graecos Pius, inde etiam contigisse consentaneum est quòd 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Graeciae nimirum ubi agebat Dionysius, saevierit Persecutio illa cujus idem meminit Dionysius. Ut proinde Melitonis meliorem Interpretem neminem habeamus quàm ipsum illum Dionysium. Inciderunt hae Pii literae in ea tempora quibus Marcus cum Pio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Rectè nimirum post annum CXLVII. quo Faustinam duxit uxorem Marcus, particeps factus Tri∣bunitiae Potestatis, Pii X. Natali, Urbisque DCCCC. in eundem illum annum concurrentibus. Dotem enim* 1.77 cum Faustinâ Imperium Marcus se accepisse confessus est.

Idem etiam aliunde colligimus. Scripsit enim adversus [§ 2] 〈◊〉〈◊〉 Soter, siqua fides Autori Catalogi Haereseoon* 1.78 quem Primasio attribuunt Codices nonnulli MSS. Et verò nulla est ratio cur illi etiam Autori fidem, hâc sal∣tem in causâ, derogemus. Respondit enim Soteri Tertul∣lianus, & quidem in eodem Opere Respondit quo etiam refutavit Apollonium. Quod cum illo tempore extaret, falli proinde Autor ille vix potuit. At Pii Imperatoris XIX. ortum Montani tribuisse jam suprà observavit Cl. Pater Epiphanium, Christianae nimirum Aerae vel CLVI.* 1.79 fine, vel initio CLVII. Et primo ejus initio, etiam sub Grati, quo ortus est, Asiano Proconsulatu, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Montanum ipsum pro Energumeno, & Spiritum ejus pro Daemoniaco habebant, eumque adeo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉* 1.80 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, teste apud Eusebium Apollinari Hierapolitano An∣tistite. Sic enim Daemoniacos excipere solebat Dominus,

sic & Christianorum deinceps Exorcistae. Et quidem hoc primo ejus initio contigisse vel illud Argumento est, quòd solus adhuc insanierit Montanus, nondum nimirum nactus erroris socios Theodotum & Alcibiadem, nedum Pseudo. Prophetissas Prijcam & Maximillam. Satis itaque veri∣simile est à Sotere illa scribi potuisse, atque adeo in ejus tempora Montani ortum incidisse, quae etiam proinde in Pii tempora incidisse oportuerit. Soteris annos IX. ag∣noscunt Catalogorum Pontificalium rationes tam per Fa∣stos illae quàm etiam hiatibus expeditae, agnoscunt Nice∣phorus & Syncellus. Non sunt itaque audiendi hoc in loco, seu Eusebius, seu qui Eusebium in numeris plerunque sequitur Eutychius. Eusebius certè cum à recentiori S. Pe∣tri initio Romanae Successionis initium repeteret, proinde evitare non potuit quin in progressu numeros contra∣ctiores faceret quàm oportuit. Ita desierit Soter pro no∣stris rationibus Aer. vulg. an. CLXII.

Et quidem Eleutheri quoque tempora altiùs repetenda [§ 3] sunt, propiusque ab initio Marci, quàm ferunt rationes Cl. Doctissimique Patris, nedum aliae illae recentiorum plerorumque Chronologorum. Illud certum, cum vigeret Lugdunensium Viennensiumque Persecutio, jam constitutum in Pontificatu fuisse Eleutherum. Scripserunt enim illi è carcere Martyres, commendâruntque Irenaeum. Eam nos Persecutionem Marci anno VII. Christi CLXVII. sta∣tuendam alibi ostendimus. Id quod alibi in Chronico* 1.81 verbis disertissimis ipse docuit Eusebius. Et cum aliud in Historiâ sentire videatur, non tamen aliud reverâ sentit nisi ex consequenti, ut solet error ex errore nasci, etiam invitis errantibus. Cum meminit anni Marci XVII. non Persecutionem, sed initium Eleutheri, cum illo Marci anno conjungit. Id quod è Libri IV. fine, & V. initio invicem connexis constat manifestissimé. Sic enim habent ultima L. IV. verba, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Sequitur deinde initio L. V.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, &c. In quo nihil ille à Chronico diversum sensit, cum & Canones eun∣dem Marci annum XVII. Eleutheri initio assignent. Et quidem hoc verè exigebant rationes, uti vidimus, Euse∣bianae, si cum annis Imperatorum conferantur anni illi Pontificum quos ille conjungendos censuit. Quare primus ille Eusebii error est, quòd malè Eleutheri initium dis∣posuerit. Tum & alius ille, quòd unà Persecutionem, quam quidem tenente Pontificatum Eleuthero contigisse certum est, ad inferiora detrudendam non viderit, quam ipsam tamen ille è veris monumentis in Chronico consti∣tuerat. Huic certè potiùs anno à nobis assignato conve∣niunt temporis adjuncti characteres. Agonalis erat Lugdu∣nensibus annus Marci non XVII. sed VII. ut in Cyprianicis ostendimus. Egit praeterea Irenaeus, anno Marci VII. pro nostris rationibus, annum Aetatis LXX. XVII. LXXX. Prior aetas Expeditionibus adeo longinquis tolerandis longe magis erat idonea. Nec verò gratulantur Eleuthero Martyres novam ejus in sede Pontificali successionem, quod erat tamen, pro calculis Eusebianis, faciendum. Supponunt potiùs aliquantisper Episcopum. Supponunt potiùs specimina edidisse alieni ab Ecclesiis Montanisticis* 1.82 animi. Supponunt aetatem ejus grandaevam forte dum Patris illum nomine salutant. Quae certè affectum potiùs quàm duntaxat inchoatum illius Episcopatum designant. Convenit praeterea quòd 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 agnoscat Eusebius pro* 1.83 Prophetis haberi caepisse Montanistas. Quod certè rectiùs dixisset de eo qui ante annos X. caeperit, quàm qui ante annos XX. eam opinionem hominum adeptus fuerat. Adjuncti sunt Montano socii in furore Theodotus & Alci∣biades. Et quidem horum alterum Theodotum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉* 1.84 appellat Asterius Vrbanus. Nondum adjunctae Prisca & Maximilla, quae ut spatium denotant primo Montani exordio recentius, sic fine ejusdem antiquius, cum & Prisca obierit ante Montanum, & tamen illum fuerit aliquantisper secuta. Non est itaque initium Eleutheri ab anno Pii XIX. spatio nimis longinquo dirimendum.

Maximè verò movit in contrarium Viros aliquot Erudi∣tissimos, [§ 4] quòd de Attali supplicio, civis nempe Romani,* 1.85 scripsisse dicatur Provinciae Praeses ad Caesarem, & à Caesare literas accepisse. Caesarem nimirum unicum utrobique me∣morant Lugdunenses Viennensesque, cum tamen anno, cui hanc Persecutionem assignavimus, CLXVII. duo essent, & quidem pari potestate Augusteâ, Caesares, Marcus & Lu∣cius; cum etiam rediisset ex Oriente Lucius, ne forte, propter moram Lucii in Oriente, solum in hâc causâ Marcum consultum fuisse suspicemur. Est quidem Lucius* 1.86 secundo Imperii anno adversùs Parthos in Orientem pro∣fectus, quo etiam tempore II. Imperator appellatus est. Unde praeterea intelligimus eodem illo secundo anno jam etiam Orientem appulisse Lucium, & caepto bello secun∣dum illum titulum Imperatorium adeptum esse. Rectè id nimirum, cum titulum secundum Imperatorium cum 〈◊〉〈◊〉 Lucii Trib. Pot. etiam conjungant numi. Secundo itaque anno ineunte, post mensem Martium aut Aprilem, expe∣ditionem illam susceperit Lucius, Aerae nimirum vulg. CLXII. Inde post quinquennium reversum tradit Capitolinus, quod* 1.87 etiam de quinquennio inchoato duntaxat, non absoluto, in∣telligendum est. Quadriennii enim spatio absentiam Lucii bis concludit in Lucii vitâ Capitolinus, quibus locis innuit quinti anni partem admodùm modicam duntaxat accessisse. Inierit itaque annus quintus, post Martium similiter aut Aprilem, anni CLXVI. Ejusdem certè anni mens. Oct. 12. filiis Marci Caesaream dignitatem impetravit à Marco Lucius,* 1.88 redux nimirum, ut videtur, ab Expeditione Parthicâ, &

tamen ante Triumphum. Id certè confirmare videtur quod ait Capitolinus, profligato tandem Bello illo utrumque Par∣thicum* 1.89 appellatum. Et quidem cum Marci Trib. Pot. XX. & Lucii Trib. Pot. VI. titulum Imperatorium IV. cum cog∣nomine Parthici conjungunt numi; Inde facilè colligimus his tandem horum Principum Tribunitiis Potestatibus huic Bello finem ultimum esse impositum. Nec enim V. legi∣mus titulum eorundem Imperatorium ante Tribunitiam Potestatem Marci XXII. Lucii autem VIII. Sic tamen Marci Pot. Tr. XX. & Lucii VI. hunc IV. titulum Impe∣ratorium assignant numi, ut plane initio Potestatis Tribu∣nitiae titulum illum Imperatorium nondum assecutos esse constet. Sunt enim numi Marci qui III. duntaxat titu∣lum Imperatorium cum ejusdem Tribunitiâ Potestate XX. connectant, & Lucii quoque numi qui titulum similiter Imperatorium III. cum ejusdem Tribunitiâ Potestate reprae∣sentent VI. Medio itaque saltem anni CLXVI. finem Bello impositum necesse est. Certè ante initium anni CLXVII. quo IV. Coss. processit Lucius. Sunt enim illius numi qui Tr. Pot. ut dixi, VI. & Cos. IV. duntaxat designato, IV. tamen illum titulum Imperatorium attribuant. Idem con∣firmat quòd Pacem repraesentent & Quadrigas Triumphales numi his iisdem Tribunitiis Potestatibus signati. Non Belli modò finem Pax illa satis luculenter indicare videtur; sed actum etiam Triumphum Quadrigae illae triumphales, non alibi tamen illum à Lucio proculdubiò actum quàm in ipsâ Româ. Quare anni seu CLXVI. aut CLXVII. initio Lucium rediisse necesse est. Certe ante mensem Julium aut Augustum quo ludos Lugdunenses agebant Provinciales Galli, quo Christianos illorum ludorum etiam occasione persecuti sunt. Cujus tamen quoniam nulla occurrit, seu in Relatione, seu in Rescripto mentio; proinde colligunt alium potiùs aliquem huic Persecutioni annum esse quaeren∣dum.

Sed aegrè alium aliquem invenient annum Persecutioni [§ 5] idoneum qui hunc refellunt quem nos dedimus è verbis Chronici Eusebiani disertissimis. Modò ostendimus annum Marci XVII. Christi CLXXVII. ne quidem in Historiâ Persecutioni ab Eusebio assignatum, sed initio potiùs Eleu∣theri; & quidem pro rationibus calculi vitiosissimis. Et ne possit assignari obstat quòd non fuerit annus ille Lug∣dunensibus agonalis. Obstat praeterea quòd socium habu∣erit Marcus anno illo, tam in Tribunitiâ Potestate quàm in Augusteâ quoque dignitate Commodum, simili utique, quâ fuerit Lucius, tam in Relatione, quàm etiam in Rescripto, & ipsum quoque, ratione memorandum. Anno itaque CLXXV. Persecutionem, qui verè agonalis fuerat, impu∣tandam censuit Pater Cestriensis. Sed ut nondum fuerit Tribunitiam Potestatem adeptus Commodus (qui illo ipso anno adeptus est) nullo certè Eusebii testimonio nititur illa sententia, nec Chronici illo quo VII. Marci anno assig∣natur Persecutio. nec Historiae alteri, quo putant Adver∣sarii tribui XVII. Adeo, qui à manifesto illo Eusebii testi∣monio discedunt, conjecturas suas illius loco substituunt nullo prorsus testimonio suffultas. Sic itaque & illis quo∣que suum expendendum erit Argumentum, rectene fuerit ab anno aliquo excludenda Persecutio, quòd cum duo fuis∣sent illo anno Augusti, unius tamen fuerit, tam in Relatione, quàm in Rescripto, mentio.

Ego hoc Argumentum non adeo tamen certum existimo [§ 6] ut sit propterea ab Eusebii testimonio tam diserto disce∣dendum, praesertim cum & characteri ludorum Lugdunen∣sium adeò accuratè conveniat. Habemus certè Marci Re∣scriptum, Lucio etiamnum superstite, & in partibus Occi∣dentalibus agente, & quidem Potestate Augusteâ jam titulis aliquot victarum gentium triumphisque ornatâ, in quo tamen Lucii nulla mentio compareat. Extat illud Cod. L. VI. tit. 27. l. 1. Prisco & Apollinare Coss. anno nimirum CLXIX. Feb. 23. cùm Trib. Potestatem IX. nondum atti∣gisset Lucius, quam tamen attigisse constat è Numis In∣scriptionibusque,

aliisque Veterum disertis Testimoniis. Solum tamen Imp. Antoninum A. in illius Legis Inscriptione legimus. Tribui hoc fortasse potest Collectorum oscitantiae qui primos illos, ante Theodosium, Codices collegerint. Sic enim cum Severo Patre semper Antoninum Caracallam in Codicis 〈◊〉〈◊〉 junctum legimus, & quidem cum Augusti elogio; cum tamen nec Potestatem Augusteam, nec Tribu∣nitiam, ante primum Patris quinquennium, fuerit adeptus. Sic Getae A. nomen in nullis uspiam Legum titulis habemus, sed solius Caracallae; etiam cum viveret Geta, & par esset in 〈◊〉〈◊〉 dignitate cum fratre Caracallâ. Severi Patris cum Antonino legem ultimam habemus Gentiano & Basso Coss. anno nimirum CCXI. Aprilis 26. propositam, Cod. VI. 37. 3. Maii 1. datam solius Antonini legimus Cod. II. 4. 1. Setp. 29. aliam acceptam Cod. VII. 59. 1. ne recentiores alias ejusdem anni Leges urgeamus, quae cum ferrentur, non adeo certum est in vivis fuisse Getam. Sed nec Legem ullam Severi legimus trium AAA. nominibus insignitam, cum tamen pluribus ante Patris mortem annis Getam quo∣que Patri atque Fratri in Augusteâ collegam fuisse mani∣festum sit tam è Tertulliano, quàm ex Historiae Augustae Scriptoribus, quàm è Numis etiam Inscriptionibusque. Ex his fortasse aliisque, quae dari poterant, exemplis, colligi potest non esse admodùm Codicis Inscriptionibus fidendum. Esset potiùs suspicio Inscriptiones adeo erroneas ab aliis fuisse potiùs quàm à primis Legum conditoribus. Ut pro∣inde ne id quidem certum sit fueritne illis temporibus in more ut Imperatorum omnium nomina in Legum Inscrip∣tionibus apponerentur. Tantum abest ut certum aliquod habeamus Argumentum unde colligi possit, Inscriptio illa Augustorum omnium, in Legum titulis, fueritne perpetua. Est quidem, fateor, in Pandectis frequens illarum Legum mentio quas tulerit cum 〈◊〉〈◊〉, quem appellant, Patre Caracalla. Id tamen observavi illorum fere Jurisconsulto∣rum fuisse proprium qui ipso Caracallâ Imperante scripserint, aut filio ejus fortassis Alagabalo. Ut proinde intelligi non

possit idne dederint Principis 〈◊〉〈◊〉 auribus, an hauserint potiùs è Legum ipsarum Inscriptionibus. Nulla ibi mentio legum quas ediderit cum Pio Marcus, aut cum Marco Commodus, aut cum Getâ fratre ipse Caracalla, cum formam, in harum quoque Legum Inscriptionibus unam fuisse & ubique sibi consentaneam omnino verisimile sit. Sic itaque nulla prorsus Sequelae est necessitas, ut qui 〈◊〉〈◊〉, quo tempore Leges conderentur, Augusti, ii∣dem fuerint in Legum Inscriptionibus necessariò memo∣randi.

Ut tamen suissent; illud etiam in Romani Imperii disci∣plinâ [§ 7] erat satis frequens ut Imperatorum nomina illis Legi∣bus inscriberent quae tamen non fuerint ab ipsis conceptae, sed nec ex eorum arbitrio constitutae. Nec verò ulla erat ratio cur ad illos fieret Relatio è quorum arbitrio non erant expectanda Rescripta. Responsa Jurisprudentum, quò* 1.90 majorem Juris Antoritatem haberent, ab Augusto ad Ha∣drianum usque è Principis nomine concepta sunt, non tamen Principis, sed Jurisperitorum, consilio constituenda. Sic & in Imperii divisione, communi utriusque Imperatoris nomine, tam Orientalis quàm Occidentalis, Leges inscriptas legimus, cum tamen juniori saltem Imperatori nulla esset potestas in alterius ditionem. Quin & pueros Patribus, in Augusteâ quoque dignitate, collegas datos saepe legimus, non certè arbitros quid foret pro Reipublicae bono con∣stituendum, cum nec propriarum rerum administrationem, sine Tutorum Cur̄atorumque Autoritate, oetati illi Leges Romanae permitterent. Natus est Gratianus Feb. 16. anni CCCLIX. factus Augustus anni CCCLXVII. mensis Au∣gusti 24. IX. viz. aetatis anno. Sic & Valentinianus II. Gratiani frater natus Januarii 18. anni CCCLXVII. Au∣gustus itidem appellatus est Nov. 22. anni CCCLXXV. eodem quo Gratianus aetatis anno IX. Ecquis est qui cre∣dat de Legibus illos oetatulâ illâ fuisse consultos? Et tamen, pro Imperii majestate, temporumque consuetudine, illorum quoque nominibus Leges erant Romanae inscribendae.

Philippi Caesaris nomen occurrit in multis senioris Au∣gusti Philippi Legibus. Frustrà tamen esset siquis inde col∣ligeret necessarium fuisse Philippi pueri suffragium ad Augusti Patris Edicta. Quin & Diocletiani Leges plurimas Caesarum nominibus inscriptas legimus, quos tamen scimus ei adeo fuisse obnoxios, ut fugatum à Narsete Persâ Gale∣rium Caesarem peditem in purpurâ ante currum egerit; ut Fisci administrati rationes à Caesare alio seniori Constantio Chloro postulârit ut Caesaribus provincias & matrimonia pro arbitrio disposuerit; ut filios Caesarum paternae fidei obsides in aulâ suâ semper habuerit. Sic enim Constantinum Magnum Constantii Chlori filium Nicomediae obsidem re∣perit Galerius cum purpuram deponeret Diocletianus, quem tamen repetiit Pater factus deinde senior Augustus, nec ullo proinde obsidis jure Galerio obnoxius. Frustrà autem quis legem Diocletiani in dubium vocaret, siquis ita illam memorâsset Historicus ut Caesarum nullam fecisset mentio∣nem, quorum nimirum opera adeo fuisset in Rescriptis nulla, adeo minimè omnino necessaria.

Sed Augustorum, sed Collegarum in Augusteâ dignitate [§ 8] Fratrum, aliam putant causam Viri Maximi; adeò nimirum parem horum fuisse potestatem ut nihil alius sine alterius suffragio agere potuerit, ut neutrum alteri cedere oportu∣erit, ut proinde ad utrosque fuerint faciendae relationes, & utriusque adeo. arbitrio rescribendum. Hanc si legem pu∣tent Majestatis Imperatoriae, multùm certè hallucinantur Sic fieri non 〈◊〉〈◊〉 ut constaret Imperii concordia. Augu∣steam Majestatem omnem legibus solutam fateor, ut proinde, siquid peccâsset in Leges, etiam junior Augustus, non potu∣erit tamen etiam à seniore coerceri. Habuit etiam Augustus omnis in vexillis imagines tam ab exercitu quàm à Pala∣tinis, provinciarumque Praesidibus adorandas. Habuit & ignes qui sibi praeferrentur sacros, quorum meminit Hero∣dianus, lucernas, ut videtur, illas quas repraesentant Codices Notitiae Imperii ex Editione Panciroli. Habuit & 〈◊〉〈◊〉 Potestatis sanctimoniam, & jus illud fortasse Tribunorum

Senatusconsultis, si videretur, intercedendi. Habuit etiam jus 〈◊〉〈◊〉 quo esset à Provinciae 〈◊〉〈◊〉, quacunque iter faceret honorificè excipiendus, & pro majori potestate agnoscendus. Praecipuè tamen in exercitu jus ejus erat absolutissimum, quà tamen non pugnaret cum jussis senioris Augusti. Et profectò in rebus ad universi Imperii commune bonum attinentibus multae erant, & magnae illae, senioris Augusti Praerogativae. Vix est quin ita fuerit in pueris Augustis quos modò memoravimus. Habemus tamen prae∣tereà aliud, quod propiùs spectat, exemplum. Fratrem Maximianum Herculium adoptavit Diocletianus, pro eo∣dem, ut videtur, Imperii jure quo & Lucium Imperii Augustei socium, Fratris nomine, adscivit Marcus. Et ta∣men in communi illâ Fratrum appellatione, majori Fratri debebatur aliqua, pro Imperii jure, reverentia. Et quidem tanta illa ut, in causis à seniore Augusto constitutis, nefas esset juniorem Augustum refragari. Sic certè decretum de Persecutione emisit Diocletianus Maximiano Herculio Augusto ne consulto quidem. Ita enim de Maximiano illo & Con∣stantio Lactantius: Eorum (inquit) sententia in tantis rebus* 1.91 expectata non erat. Sequitur: Et quidem senex Maximia∣nus libens paruit per Italiam, homo 〈◊〉〈◊〉 adeo clemens. Innuit itaque, etiam invito, fuisse tamen, pro Officii ratione, parendum. Eandem Persecutionem cum revocaret, emisso in contrarium Edicto, Constantinus Magnus, primi, ut ostendimus alibi, Augusti honore ornatus à Senatu;* 1.92 Maximinum quoque Orientis Imperatorem obligabat quod à primo fuisset Augusto constitutum. Inde literae ejusdem Augusti ad Licinium, ipsum etiam Augustum, praecipuam quandam Autoritatem vendicantes, cum Edictum illud Licinius, pro suâ nimirum ditione, revocaret. Et quidem aliud exemplum nullum habemus, à Divis Fratribus ad tempora Diocletiani, Fratrum Augustorum, quod possit imitari Diocletianus. Ne dubitare liceat quin eandem Pote∣statem quam fratri Lucio impertiverit Marcus, impertiverit Augusto Fratri, similiter Adoptivo, Maximiano Herculio

Diocletianus. Idem & in reliquis à Diocletiano proximè succedentibus obtinuisse Principibus, è Lactantio discimus, ut filiorum loco Caesares, Fratrum Augusti haberentur. Eam enim dat rationem cur Licinium Augustum nollet nun∣cupare Galerius: Sed eum Caesarem facere noluit, 〈◊〉〈◊〉* 1.93 FILIUM nominaret, ut postea in Constantii locum nuncu∣paret Augustum atque FRATREM.

Quod verò ad Lucium attinet, de quo impraesentiarùm [§ 9] agimus, non ita illum sibi parem fecit Marcus, quin aliqua adhuc debuerit Lucius obsequia, si minùs officii, at saltem reverentiae. Sic enim Lucium ait Capitolinus Marco esse* 1.94 obsequutum, ut solebat legatus Proconsuli, vel praeses Impe∣ratori. Nec verò aliena à modestiâ suâ Lucii illa obsequia credidisse Marcum è multis colligitur exemplis. Solus enim deinde Marcus pro ambobus ad milites est locutus, quod* 1.95 pro imparitatis argumento habet in locum illum 〈◊〉〈◊〉 Casaubonus. Juris enim Augustei Militum illa erat allocutio. Habuit etiam & hanc, eodem teste Capitolino, reverentiam* 1.96 Marci Verus ut nomina quae sibi delata fuerant cum 〈◊〉〈◊〉 communicaret. Postea verò observat idem minore illum circa fratrem cultu fuisse, quòd multa 〈◊〉〈◊〉 fratre disposuerit. Ecquis est quin inde colligat ad reverentiam illam seniori Augusto debitam illa spectavisse quae memorat officia? nec adeo illa Lucio fuisse à Marco praestanda cui nullam debebat, pro loci jure, reverentiam? Certè siquam unquam parem Potestatem Lucio communicaverit Marcus, fuit illa in Oriente, propriâ nimirum Lucii, cum adversùs Parthos proficisceretur, Provinciâ, atque apud proprias Lucii legio∣nes, omnino absolutissima. Nec tamen ita Lucio Provinciam illam, illas legiones, credidit, quin adhuc sese, etiam in illis partibus, interposuerit, Potestatemque exercuerit absolutam prorsus nec à Lucii suffragio precariam. Praesides certè, Provinciarum etiam, quà Lucius agebat, Orientalium, ut Lucium pro majori Potestate agnoscerent, fascesque adeo submitterent, necdum tamen ab alio, quàm à Marco, missos esse constat. Inde factum quod scribit idem Capitolinus,* 1.97

ut cum Libonem quendam patruelem suum Marcus legatum in Syriam misisset, insolentiùs ille se quàm verecundus Senator efferret, dicens, ad fratrem se scripturum esse siquid forte dubitaret. Insolenter illud factum rectè censet procul∣dubiò Capitolinus, quòd praesentem Lucium ita contempsisset. Inde tamen intelligimus, non modo in Provinciam 〈◊〉〈◊〉 missos fuisse tamen à Marco legatos, sed missos quoque nihil metuisse ne à praesente quoque Lucio officiis exuerentur, invito Marco; nec ullam proinde Lucio concessam fuisse à Marco potestatem quâ posset Marci constitutis adversari; nec ullas adhuc constitutas fuisse relationum formas quae utrumque Imperatorem necessariò includerent, nec proinde utriusque nomine necessariò concipienda fuisse Rescripta. Aliter fuisset, fieri omnino non potuit ut praesentem Lu∣cium contemneret, si illa quoque ad Marcum Relatio Lu∣cium ipsum includere debuerit, & Lucii nomine concipi∣endum fuisset. quod expectabatur à Marco Rescriptum. Plane absolutissimam haec ostendunt, etiam in provinciâ Lucii, Marci potestatem; nec talem illam cui jure possit praesens quoque Lucius adversari. Caeterùm haec ad Pro∣vinciarum regimen spectant duntaxat civile. Est tamen etiam quòd ipsas quoque Lucii legiones Marco nihilominus obnoxias existimemus. Imo omnia quae ad Bellum erant necessaria Romae positus & disposuit Marcus & ordinavit, teste Capitolino Marc. c. 8. Id postea significavit ipse Marcus, in ipso etiam Senatu, dum occultè ostendit omnia bellica* 1.98 consilia sua fuisse quibus superati sunt Parthi. Haec ille solitâ modestiâ, nunquam scilicet libenter proferens quae ad fratris honorem violandum minuendumve spectarent. Et quidem, cum desideret ignavus Antiochiae Lucius, vix est sane quòd dubitemus quin praeceperit ea ducibus Marcus per literas quae ad victoriam contulerint. Frustrà autem ea praece∣pisset Marcus si nulla fuisset ei in exercitus Lucii potestas. Frustrà sibi consilia illa & consiliorum eventa tribuisset, si aut precaria suissent, aut à suffragio Lucii vim suam omnem habuissent. Sic habuit obnoxium Marcus Lucium in propriâ

quoque Lucii ditione. Quantò magis in Galliâ Provinciâ Occidentali, quaeque, (siquam paritatem induxisset Provin∣ciarum Orientalis Occidentalisque partitio) ad ditionem certè spectabat Marci propriam.

Ego certè Potestatem illam Legislativam, Rescriptorum [§ 10] nimirum Imperialium ad Provincialium relationes, sic primi Augusti, his praesertim de quibus agimus temporibus, pro∣priam existimo, ut praeter illum forte Inscriptionis hono∣rem, nihil habuerint praeterea in eâ Juris juniores, etiam Augusti. Marco certè Leges multas, Lucio prorsus nullas tribuit Capitolinus. Et tamen omnes Marci Leges Divis Fratribus inscriptas legimus in Codice. Sic & Pio soli Rescripta omnia in favorem Christianorum edita tribuit Melito, cum tamen idem agnoscat Marcum solitum illis temporibus Pio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Id quod etiam è S. Ju∣stini* 1.99 secundâ constat Apologiâ, ubi Philosophi Caesaris cum Pii Imperatoris temporibus tempora conjungit 〈◊〉〈◊〉 Christianus: & è propriâ Marci quoque confessione quâ cum Faustinâ uxore dotale sese Imperium accepisse professus est; & è numis Inscriptionibusque quae Marci Tribunitias Pote∣states ab anno repetunt CXLVII. & quòd nunquam sine Marco Pium facilè promovisse, testetur Capitolinus. Sed nec ullas legimus Trajani Leges superstite Nervâ apud Plinium in Panegyrico qui tamen multas postea recenset; nec Titi Imperante Patre Vespasiano; nec sub Augusto ullas seu Agrippae, seu Tiberii. Sic tamen de Tiberio, Tito & Trajano scribunt Autores quasi omnis fuisset Imperii Maje∣stas cum illis communicata. Sed novus erat (inquies) in Lucio Imperii Collegâ titulus Augusti, nec ullis proinde superiorum Collegarum exemplis aestimandus. Et pro novo* 1.100 habent Historiae Augustae Scriptores. Ego novum facilè agnosco. Sed non solent in novis Titulis omnia esse jura* 1.101 quae progressu temporis accrescunt. Nec sane Legum è Lucii arbitrio constitutarum ulla uspiam, uti dixi, occurrunt exempla. Sed nec Commodi, superstite Patre, qui tamen

eodem erat cum Patre loco, quo fuerat & ipse Lucius. Primus, ni fallor, Augusti secundi Jura novavit auxitque Caracalla, Princeps arrogantissimus, & Patri, sub initium invito, Collega datus ab exercitu. Leges illius cum Divo Patre multae in Pandectis memorantur à coaevis, uti dixi, Jurisconsultis; Orationes etiam in Senatu quae Senatus∣consultorum loco, pro illius aevi moribus, haberentur. Sed hominis potiùs quàm Augusti junior is jure illum haec fecisse inde suspicio est, quòd Getae fratris nullae istiusmodi me∣morentur, uti dixi, Leges; nullae Orationes; ni illud potiùs fortasse suspicemur, ab aemulo Imperii fratre postea fuisse suppressas. Ego potiùs nullas omnino fuisse suspicor, quòd non modò in Pandectis, sed ne quidem in vita ejus, ullae memorentur. Eadem erat proculdubiò causa puerorum Augustorum. Nulla itaque est ratio cur putemus Lucii mentionem in illius Saeculi Legibus fuisse necessariam.

Jus illud, siquod illis temporibus 〈◊〉〈◊〉, nequa Lex ab [§ 11] Augusto 〈◊〉〈◊〉 condi posset sine consensu junioris Augusti, alterutro capite fuisse oportuit: Seu quòd Corpus quoddam seu Collegium constituerent Augusti; seu quòd Potestatem haberent intercedendi singuli Augusti, seu in sui Corporis collegis, seu in alienis à Collegio. Neutra tamen ratio in hâc, de quâ agimus, causâ locum habet. Erant, fateor, apud Romanos, Corpora illa Politica, quae unos haberent, communesque, pro Societatis jure consessus, in quibus ni adessent 〈◊〉〈◊〉, irrita prorsus & invalida gesta haberentur, nec Corpori omnino tribuenda. Id genus Corpus constitue∣bant Decemviri Legum constituendarum gratiâ constituti. Sic & Triumviri Reipublicae constituendae, pari, ut videtur, potestate quâ & illi fuerint Decemviri. Ita etiam, exuto Lepido, Collegae in Triumviratu illo Lepidi duo soli super∣stites. Ita denique in Coloniis deducendis Duumviri. Satis enim erant, pro nonnullorum Jurisperitorum placitis, etiam duo ad Collegium repraesentandum. Quis autem Augustorum Duumviratum legit unquam, aut Triumviratum? Quis consessus aut suffragia in communi aliquo Decreto statuendo

necessaria? Quis consessuum ministros Actorum publicorum exceptores, aut alium quemvis suffragii ferendi publicum apparatum?

Ergo ad aliam illam se recipient Adversarii Potestatem [§ 12] intercedendi quâ possent juniores Augusti Tribunitiam Pote∣statem adepti senioris Augusti constitutis intercedere? Id quidem certum neminem fuisse Augustum quin fuerit Tri∣bunitiam Potestatem consecutus. Illud etiam certum, in liberâ quoque Republicâ, Tribuni Plebis jus illud inter∣cedendi fuisse longe praecipuum. Sed ad Senatusconsulta praecipuè aut Plebiscita spectabat jus illud intercedendi Tribunis concessum. Et rara admodum erant, siqua for∣tasse ulla, sub Imperatoribus plebeia comitia; rara admo∣dum, quin potiùs nulla, ut existimo, Plebiscita: Senatus∣consulta aliqua quidem, sed non admodum frequentia. Atqui nihil attinebat Potestas illa ad Intercessionem, de quâ loquimur, in causâ Rescriptorum Imperialium. Nec enim ad Plebem, sed ne Senatum quidem, factas illas constat Provincialium relationes; nec adeo consultum de Relationibus Senatum, cum non 〈◊〉〈◊〉, sed Re∣scripta duntaxat, seu Edicta, conderentur. Eodem enim in loco erant Edicta Imperatorum, quo & reliquae Imperii Romani leges honorariae. Edicta enim ediderunt Praetor 〈◊〉〈◊〉 & Proconsules & Aediles, nuspiam tamen Senatu aut Plebe in consilium advocatis. Potestatem enim foren∣sem & juridicam, praeterquam in causis criminalibus, nec Plebs unquam exercuit aut Senatus. Jus dixerant antea Pontifices, sic quidem illi soli ut, ante tempora Appii Claudii, non aliis quàm Pontificibus Jus illud innotesceret. Proinde cum Jura illa Majestatis Imperatoriae Augusti ad∣scitis sibi plerisque liberae 〈◊〉〈◊〉 Magistratibus vendi∣care solerent; Jus illud Respondendi de Jure & ad Rela∣tiones rescribendi, pro summorum 〈◊〉〈◊〉 munere, poterant Augusti sibi vendicare. Sed ut commune 〈◊〉〈◊〉 cum jure intercedendi habuerit Jus illud Pontificium; Civile tamen erat potiùs quàm honorarium, Actionumque

potiùs quàm Legum. Potestas autem illa Edictorum quae 〈◊〉〈◊〉 vicem obtinerent, è Triumvirali illâ Potestate orta est, ni fallor, Reip. constituendae, quae fuerat primùm com∣munis illi cum Lepido atque Antonio, tandem deinde, exutis illis, solius Augusti propria. Illam enim eandem Reip. constituendae potestatem per quinquennia continuabat ac decennia Senatus, unde decennalium quinquennaliumque ortum, in recentioribus etiam Augustis, deducunt Eruditi. Dedit etiam in Provinciis illis quae per Legatos suos ad∣ministrarentur Jus ipsum Imperatoris potestatem rescri∣bendi ad legatos; in illis autem quae Populi Romani cense∣bantur potestas Proconsularis, qualis Pompeio, liberâ adhuc Republicâ, in Bello Piratico concessa est, unde sumpsit potestas illa, etiam in Augustis, ni fallor, exemplum. Spectabant enim ad Proconsules illae Populi Provinciae, quos quidem Proconsules illum qui Proconsulari esset potestate praeditus, pro majori tamen potestate oportuit agnoscere. Hîc verò nullam unquam Potestatem obtinebant Inter∣cessiones illae Tribunitiae. Quid quòd etiam Tribunitiam illam Potestatem haberent non modò juniores Augusti, sed inferiori quoque dignitate Caesares, quos tamen nemo putat senioris Augusti jussis potuisse intercedere. Illam habuit Aelius Caesar sub Hadriano, quem tamen habent Historiae Augustae Scriptores pro primo Caesareae dignitatis inferioris exemplo. Majores enim erant sub eodem quoque Caesarum titulo Titus, & superstite Nervâ Trajanus. Quare locum in supremi Augusti constitutis nullum habuit Inter∣cessio. Nec sane aliter salva fuisset Imperii concordia si par fuisset in Rescriptorum Potestate cum Marco Patre Commodus, aut cum Severo Caracalla, effraenissimae libidinis Principes, & de Parricidio suspecti. Adeo nimirum illi graviter Paterni quoque Imperii fraena ferebant. Nec adeo libenter oemulos Augustos primi constituissent Augusti, siquam Juris paritatem Tituli illa paritas indicâsset, si minùs deinde liberè Imperii habenas licuisset administrare. Fuisset certè administratio difficilior cum non singuli fuas,

ut postea, Provincias, sed Imperium Romanum universum omnes in communi regerent. Non aliorum tamen quàm primorum Augustorum arbitrio conditas fuisse Leges quae plurium Augustorum nominibus inscribuntur, vel inde col∣ligimus, quòd ubi locos, in quibus Leges ederentur, de∣signat Codex, non alios designet illos quàm ubi primus adesset Augustus. Et primis duntaxat Augustis Leges tri∣buunt, ut dixi, Historiae Augustae Autores, nec ullas me∣morant eorum Leges qui primis decessissent Augustis etiamnum superstitibus. Nullas proinde Lucii qui Mar∣cum post se reliquit etiamnum superstitem. Aliae sunt omnino, quàm de quibus agimus, Leges Caracallae quas Divo Patre superstite ab eo tamen solo latas memorant coaevi Caracallae Jurisconsulti. Orationis quidem mentio∣nem* 1.102 habemus, quae quia Senatûs suffragio comprobata est, propterea in Senatusconsultum migrabat, eoque nomine à Jurisconsultis insignitur. Rescripta ejus solius nulla legi∣mus, quale est, de quo agimus, illud Marci.

Sed verò-alio in censu ponendum est hoc etiam Marci, [§ 13] in causâ Attali Rescriptum, quàm alia illa quae leguntur in Codice plurium Augustorum nominibus insignita. Nec enim novam Legem tulit hac in causâ Marcus, sed sententiam* 1.103 duntaxat in causâ Appellationis. Licuit nimirum civibus Romanis, quoties eo supplicio puniendi essent quod Civi∣tatem adimeret, inferretque capitis deminutionem, à Prae∣sidibus ad ipsos provocare Imperatores. Et, pendente Ap∣pellatione, adhuc civem illum habebant Jurisconsulti, dum sententiam Praesidis Rescripto suo confirmâsset Imperator. Porro civitate multari censebantur qui poenam gladii erant* 1.104 subituri, aut aliam quamvis quae vitam adimeret. Hâc itaque factâ Appellatione, de Facto erat potiùs quàm de Jure Quaestio, non illa nimirum, An crimini poena debe∣retur jam notis Legum constitutis assignata? sed illa potiùs, Ecquid esset in hujus civis facto singulare cur esset Legis severitas, in hac saltem, similibusque causis, ab Imperatore mollienda. Ita obiter intelligimus cur, non

obstante hoc Rescripto, Marcum tamen Persecatorum Cata∣logis excludant illorum temporum Christiani, non utique* 1.105 illum exclusuri, si quid novum statuisset in Jure, ut alibi ostendimus. 〈◊〉〈◊〉 itaque potiùs quàm Edictum illud erat Marci Rescriptum. Nempe Imperiàles sententias in cognitionibus prolatas sex Libris collegerat Paulus Juris∣consultus qui flotuit sub Caracallâ quorum satis frequentum habemus in Pandectis mentionem. Illi si extarent, habe∣remus etiam hanc fortasse, de quâ agimus, sententiam Marci. Ut enim non fuerint Leges propriè sic dictae, vim tamen Legum in similibus causis obtinebant etiam illae sententiae per Jurisconsultoruns prudentiam applicandae. Vim enim habebant Ordinariorum quoque Judicum inter∣locutiones, majorem Decreta, ut è Pandectis discimus, quò minùs sit quòd miremur si vim etiam adhuc majorem ob∣tinuerint sententiae similes Imperatorum. Nobis interim sufficit impraesentiarùm aliâ in classe reponendum esse Marci hoc de Facto Rescriptum quàm sint reponenda fre∣quentiora illa de Jure Rescripta quae Augusti utriusque nominibus insignita legimus in 〈◊〉〈◊〉.

Nec sane alia fuisse videtur causa haec, de quâ agimus, [§ 14] Attali. Romanum enim civem fuisse satis manifestò indicant Epistolae Scriptores Lugdunenses atque Viennenses. Sunt enim illa eorundem verba: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Eandemque fuisse causam & reliquorum Attali sociorum poena post acceptum Caesaris Rescriptum consecuta de∣monstrat. Sic enim sequitur: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Provocaverat itaque cum sociis Attalus ad Imperatorem; retulerat de provocatione Praeses Galliarum, expectavitque Imperatoris non legem,

sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sententiam nimirum non de Jure, sed de poenâ civium Romanorum, & quidem de poenâ illâ quae, ut civitatem demeret, non erat tamen aliorum quàm qui Cives antea fuissent. Talis erat profectò 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ille quo 〈◊〉〈◊〉 primùm à lictoribus tandem securi ferieban∣tur. Sic enim 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 capita abscissa constat è sequentibus. Alia certè erat poena illa à poenâ eorum qui Civitatis nullum Jus habebant. Non est itaque quòd du∣bitemus quin ad causam Appellantium pertinuerit illud Marci Rescriptum, nec adeo Edictum fuisse, sed sententiam potiùs in cognitione prolatam.

Non erat autem unius Civis poena tanti, ut de eâ ad [§ 15] utrumque Imperatorem esset facienda Relatio, aut utriusque communi nomine concipiendum Rescriptum. Siquid sane singuli potuerint Augusti constituere; siquid sonior praesertim, & in suâ quoque quâ agebat ditione, Augustus: non est pro∣fectò quod dubitemus id potuisse, etiam solum, in hâc de quâ agimus causâ, Marcum. Et quidem hujusmodi sententiae in cognitione prolatae exemplum habemus, in hoc ipso etiam Im∣peratore, & hocipso etiam anno quo videtur redijsse exOriente* 1.106 Lucius, Pudente & Pollione Coss. an nimjrum CLXVI. Cognitio appellatur Principis, ne è Paulo illam dubitemus acceptam. Et tamen solus ibi loquitur Antoninus Augustus, non alius ille proculdubiò quàm Marcus. Antonini enim nomen ab Augusteo demùm Imperio accepit Marcus, Lucium inde 〈◊〉〈◊〉 appellavit, teste Capitolino, cui suffragantur illorum* 1.107 temporum numi Inscriptionesque. Solus item causam di∣rimit* 1.108 in Secretario, auditis antea Jurisprudentum sententiis. Capitales enim causas hominum honestorum ipse cognovit, teste Capitolino, cap. 24. Quidni itaque, pro eodem etiam exemplo, causam Attali solus ipse cognoverit at{que} diremerit? Sic nulla prorsus fuisset occasio cur Lucii mentio, seu in Relatione, seu etiam in Reseripto fieret. Sed incertum est(inquies) quo anni tempore Cognitio illa contigerit. Adeoque illud etiam incer∣tum est, num post reditum ex Oriente Lucii. Hinc tamen illud

saltem facilè colligimus, nondum in Cognitionum formis receptam esse Augusti utriusque Inscriptionem. Illa enim quando recepta est, perinde erat, ut ostendimus, seu adesset, seu abesset, cujus nomen inscribebatur, Augustus. Frustrà itaque opponunt Lucii, in Oriente, moram. Sed rebus verè gestis nituntur illae, de quibus agimus, Cognitionum formae. Proinde nullam prorsùs in Lege vim habebunt siqua Principem dixisse gesta confinxissent quae non fuerit tamen verè locutus. Frustrà itaque ad utrumque Princi∣pem Relatio facienda erat, ni utrumque rebus gestis adesse oportuerit. Frustrà item illius Principis nomen expectatur in Rescripto qui gestis tamen ipse non interfuisset. Atqui nulla Lucium constringebat obligatio ut cognitioni adesset, nec ulla Marcum quo minùs (Lucio etiam absente) causam Attalisociorumque judicaret, quod exemplo modò prolato didicimus. Quàm itaque facilè poterat abesse à Cognitione illâ Lucius Princeps à labore alienissimus; tam etiam facilè contingere potuit (quod tamen putant Adversarii difficile) ut reversi quoque agentisque in Occidente, ut non in relatione, sic ne quidem in Rescripto, mentio compareret. Quin potiùs Lucium cognitionibus illis rarò interesse soli∣tum testatur apertè Capitolinus. Marcum enim ait in villâ* 1.109 Lucii residentem, cognitionibus continuis operam dedisse, aut convivante fratre, aut convivia comparante. Hoc ipso leco, causam Attali, atque tempore, quidni dicamus à Marco cognitam? Sic nihil utique restabit in contrario Argu∣mento difficile.

Scripsit porro sub Eleuthero Hegesippus. Sic tamen ille [§ 16] de Hadriani temporibus loquitur quasi quae sub finem* 1.110 Hadriani gesta essent, ea essent gesta nuperrimé. Anti∣noum Hadrianus in Divorum numerum retulerat. Prop∣terea ait Hegesippus morem illum consecrandi homines ad sua usque tempora durâsse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (sunt enim illa He∣gesippi* 1.111 verba) & de agone in honorem Antinoi ita, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

A fine itaque Hadriani non magno intervallo abfuit initium Eleutheri, ut proinde à Marci saltem initio non sit nimis removendum.

Scripsit praeterea sub Eleuthero L. III. Irenaeus Operis [§ 17] adversùs Haereses. In quo tamen opere Theodotionis meminit qui Scripturas interpretatus est, ediditque sub Commodo si Epiphanium audiamus: Sic Commodi tempora attigerit Eleutherus. Immo VI. Commodi annum quo pri∣mùm prodiisse Theodotionem tradit Autor Chronici Alex∣andrini. Sed Libros illos recensuisse mihi videtur Irenaeus, & nova quaedam inseruisse 〈◊〉〈◊〉 à primâ eorundem Editione aberant. Cur ita sentiam rationes opportuniùs alibi ad ipsum proferam Irenaeum.

Hucusque Chronologiam Pontificum deduxit, ni fallor, [§ 18] Hegesippus. Scripsit enim sub Eleuthero. Quare ut Soteris finem tradidit; sic certè illius, sub quo scripsit, Eleutheri finem in eo Libro tradere non potuit. Quòd ergo Eleu∣thero annos duntaxat XV. omnes tribuant, fieri potest ut propterea contigerit, non quòd XV. demùm anno decesserit Eleutherus, sed quòd Catalogum illo anno terminârit He∣gesippus. Inde potuit emanare tanta illa, quantam hodie videmus, Chronologiae Pontificiae mutilatio. Dum enim ultimum illum, quo scripsit Hegesippus, annum Eleutheri verè ultimum Eleutheri numerarent recentiores Hegesippi Continuatores; satis inde proclive erat, ut annos quibus, post Catalogum Hegesippi, sedem tenuit Eleutherus, silen∣tio praetermitterent. Sic certè annum Neronis X. Aposto∣lorum Martyriis insignem Neronis ultimum numerabat ve∣tustissimus Tertulliani Chronologus, quòd eo anno suppu∣tationem suam terminârit vetustior aliquis cui fuerat con∣silium ut Chronologiam ad Apostolorum Martyria dedu∣ceret. Nec sane est quòd miremur tantam negligentiam in Scriptorum genere alioqui negligentissimo, nempe Chro∣nologorum veterum. Cum praesertim tot suppetant ali∣unde negligentiae, ut vidimus, specimina in his, de quibus agimus, Autoribus Catalogorum Pontificalium. Certè in

Eleutheri Victorisve temporibus mutilationem aliquam omnino suspicor. Potiùs tamen eò propendeo ut credam in Victoris temporibus illam, quàm Eleutheri, contigisse. Propiùs enim ad initium Eleutheri Libros suos edidisse videtur Hegesippus. Nec est fortasse verisimile Cata∣logum sub Aniceto, tot deinde annis post obitum Aniceti, post obitum etiam Soteris, esse differendum.

Est & aliud Chronologiae Pontificiae spatium à fine E∣leutheri [§ 19] ad Pontianum. Ab Urbani enim fine proximi nimirum Pontiani decessoris, novas quasdam in ipso Pon∣tificali notas, manusque alienae vestigia, ipse deprehendit Heinschenius. Proinde alium Pontificalis ad Pontianum Autorem, & à sequentium Pontificum concinnatore di∣versum quaerendum censuit. Hunc ille ipsum Pontianum, Ego potiùs coaevum Pontiano Hippolytum, eademque Perfecutione Martyrem suisse existimo, nempe Discipulum Irenaei, testemque adeo & ipsum, pro illo saltem inter∣vallo, omni prorsus exceptione majorem. Certè colle∣ctum Hippolyto Romanorum Pontificum fuisse Catalogum ex Anonymo illo facilè suspicamur qui sub finem Alex∣andri Severi scripsisse videtur. Scripsit ille paucis annis post Hippolytum qui ipse primo ejusdem Alexandri anno Cyclum suum inchoavit. Et multa habet quae cum hypo∣thesibus Hippolyti Chronologicis in Canone ejusdem Pas∣chali observatis consentire videantur, quaeque adeo illi Anonymum illum debuisse fas est ut suspicemur. Sic certè ubi Cyclos suos imaginarios in Tabulas Canonesque redigerent; annosque singulos, prout res ferebat, notis etiam Historicis explerent, suum fuisse Pontificibus in id genus Canonibus locum, è Prospero Labbaei colligimus. Sic enim ille Chronologiam Christianam per Cyclos LXXXIV. annorum arcessit, & in illis Cyclis, non Im∣peratorum duntaxat Romanorum, sed & Pontificum, tem∣pora signavit. Quod cum, pro Antiquiorum exemplo illum fecisse verisimile sit; Quidni idem in sui etiam Cycli Canonibus ab Hippolyto observatum dubitemus? Praeser∣tim

in fusiori illo Opere cujus memoriam conservavit Cata∣logus Operum ejus in ejusdem monumento repertus, cui titulus fuerat '〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Id sane obser∣vâsse seu Hippolytum ipsum, seu coaevum aliquem Hippo∣lyto Autorem, (quod eódem redit) ex eodem ejus suprà memorato lemmate colligimus, Nomina Episcoporum Romae, & quis quot annis praefuit. Autor ille, quicunque tandem fuerit, quem secutus fuerat Anonymus, in illam certè, quam dixi, metam, desinentis Urbani, seu Pontiani ineuntis, incidet accuratissimé. Periit tamen Caput ipsum quo hoc lemma ille prosecutus fuerat Anonymus. Intelligimus ta∣men ut innotuerint Eusebio horum Pontificum tempora à Graecis nimirum, quanquam in Occidente, Hegesippo & Hippolyto Scriptoribus consignata.

Sed unde (inquies) habebimus, de hujus intervalli Pon∣tificibus [§ 20] quid senserit Hippolytus? Nimirum è Syncello qui inter alios quos secutus est in universâ Chronographiâ suâ Autores illum ipsum recenset Hippolytum, eo nimi∣rum Traditionis, ut videtur, ordine ut Hippolytum excripserit Anianus Monachus Alexandrinus, Anianum Maximus Con∣fessor,* 1.112 omnes ipse Syncellus. Quos quidem Autores non eo duntaxat consilio recensuit Syncellus quasi ex eorum Scrip∣tis solorum sua collegisset. Debebat enim multa Africano, debebat Eusebio, debebat Panodoro; illos tamen refellit aliquoties, diversamque ab illis sententiam ipse 〈◊〉〈◊〉. Hos autem Autores, Hippolytum, inquam, Anianum, & Maximum, quà ipsi invicem idem sentiebant, nuspiam certè manifestò refellit. Inde colligimus, siquem repererit apud Hippolytum Pontificum Catalogum, illum proculdubiò secuturum fuisse Syncellum, nec proinde alium ab Hippolyto quaerendum esse Syncelliani Catalogi Autorem. Non illum temerè à Syncello, & pro arbitratu fuisse confictum, (etiam quà discrepat ab Eusebio,) vel illud arguit, quòd spatia temporum interposita impleat, & cum Patriarchâ Nice∣phoro fuerit communis. Communem enim fecerat suis Constantinopolitanis Chronologiam quam dedit, celeberri∣mum

illud Confessoris Maximi vel nomen, ut proinde ex iisdem fontibus sua hausisse videantur Nicephorus atque Syncellus. Nec 〈◊〉〈◊〉 alium habemus quem sequi potuerint, in hoc 〈◊〉〈◊〉, Autorem excepto illo, quem diximus, Hippolyto. Longe illum ab Eusebiano esse diversum satis constat. Sed nec eundem cum primo illo Bucheriano, se∣cundove illo alio quem primus edidit Heinschenius, nec cum Pontificali vulgari interpolato, (quod quidem attinet ad eorum 〈◊〉〈◊〉 in Fastis Consularibus) qui quidem ex eâdem profluxerunt omnes origine. Eutychius quam rationem fuerit, in hoc posteriori intervallo, secutus non constat, adeo pugnant invicem numeri Pontificum 〈◊〉〈◊〉 ab illo commissi. Sed ea, quaecunque tandem fuerit, à nostrâ illâ Syncelli verisimile est fuisse diversissi∣mam. Hippolytum autem non recentiorem Thebanum, sed antiquissimum genuinumque Portuensem vidit conservavit∣que, qui sub 〈◊〉〈◊〉 floruit, Anianus.

Cur verò numeros corruperit Eusebius causam jam è [§ 21] praedictis manifestam existimo. Numeros nimirum ille primis Pontificibus (quos tamen illi conjecturales fuisse, non Historicos, ostendimus) laxissimos attribuit. Id nimi∣rum illi necessarium fortasse visum est ut Clementis obitum ad tertium usque 〈◊〉〈◊〉 deduceret, quo primam credidit Trajani, post mortem S. Joannis concitatam Persecutionem. Nec enim aliter fieri commodè potuisse ut Martyrio deces∣serit Clemens noster quem ille cum Clemente Consule verè Martyre confuderit. Laxata autem Pontificum primorum, plus quàm oportuit, initia recentiorum Pontificum tempora plus item, quàm oportuit, contrahenda postulabant. Ita factum ut X. annos Telesphoro duntaxat assignârit in Canone, cui tamen annos XI. attributos in Hegesippo repererat. Inde factum ut in postremorum Pontificum temporibus numeri ejus de brevitate suspecti sint. Vidimus autem quàm facile fuerit ut Eusebii etiam errores ad Latinorum etiam Catalogorum primos concinnatores emanârint. Jam cnim ostendimus quàm illi imperitè variarum 〈◊〉〈◊〉

numeros permiscuerint atque confuderint, interque reli∣quos illos, quos dixi meritò de brevitate nimiâ suspectos, Eusebianos. Vidimus porro quàm illi in Hygini, Pii atque Aniceti praesertim temporibus, & secum invicem & cum 〈◊〉〈◊〉 veritate depugnent: ut Pontificis unius tempora alienis temporibus inferciant; ut numeros tradant à Fa∣storum Consularium intervallis dissentientissimos. Vidimus tantâ illis fide dignum visum Eusebium ut ad illius calculos suos calculos exigant etiam alioqui discrepantissimos. Sic enim Clementis obitum tertio tribuit Trajani anno Autor Catalogi secundi Heinscheniani omnium forte antiquissi∣mus, cum tamen aliis quàm illius anni Coss. ipsum deces∣sisse tradidisset. Adeo nimirum pronus erat Autor ille ad errores ex Eusebio hauriendos, adeo proinde suspectus ha∣bendus de ultimorum Pontificum nimiâ contractione. Sic tamen habet vestigia veritatis. Si enim calculos ejus veros sic impleas ut superiùs implendos ostendimus, ut nec locum facias Cleto supposititio, nec hiatus relinquas, sed medium omne spatium à Geminorum primo quo Consulatu Pontificatum inchoavit S. Petri ad Consulatum Decii & Grati quo Pontificatum terminavit Fabiani; vix erit sane cur dubitemus quin ita numeros Hegesippi & Hippolyti conceperint Catalogi vere Liberiani, Optato nimirum atque Augustino coaevi. Ut enim certum est nullum illis fuisse Cletum supposititium, sic etiam nullos in rationibus hiatus fuisse verisimile est. Poterant tamen & illi numeris suis ad Clementis finem, nec Historicis, nec verè, ut videtur, Hippolyteis, primos Hippolyti numeros ad 〈◊〉〈◊〉 de∣trudere; ab initio tamen Zephyrini respondent, ut existimo, accuratissimè veris Historiae rationibus, ut proinde nihil videam quo minùs rectè etiam Imperatorum annis respon∣deant, & Coss. adeo quibus illos alligaverat 〈◊〉〈◊〉. Est etiam & illa ratio cur numeros Syncelli & 〈◊〉〈◊〉 propiores Hippolyteis existimem, quòd nulli conjecturae de initio S. Petri, quae erant plerunque errorum occasiones, videantur aptati.

CAP. XV. Successio reliqua à Victore ad Fabia∣num.

§. 1. Tenuit Victor annis, ut videtur, XVIII. Numeri ejus, etiam apud Veteres, corruptissimi, nec invicem congrui. §. 2. Ante Victoris finem sublatus est Thraseas Martyr, sub finem tamen Commodi passus. §. 3. Conveniunt nostris rationibus tempora Palmae, Bachylli, Irenaei. §. 4. Scripsit Clemens Alexandrinus post mortem Commodi, ante finem Victoris §. 5. Concilia quorum meminit Tertullianus tempora certa designant nulla, nedum tempora Victoris. §. 6. Dispositionis Victoris verae vestigia ex. Autoribus. §. 7. Tenuit Zephy∣rinus post An. CCIV. §. 8. Etiam post initium Caracallae, annumque, ut videtur CCXII. §. 9. Non certè ad finem Caracallae. Catalogus Haereticorum ad finem Lib. de Praescr. seu Tertulliani ipsius est, seu coaevi Tertulliano Autoris. §. 10. Praxeas sub Zephyrino ortus. Sub Zephyrini Successore scripsit Tertulli∣anus. §. 11. Tertullianus ipse mortuus sub Caracallâ. §. 12. Nihil occurrit in Operibus Tertulliani unde colligi possit superstitem

fuisse Caracallae. §. 13. De Callisto, Urbano, Pontiano, &c.

SEquitur jam tempus Victoris omnium nempe diffi∣cillimum. [§ 1] X. illius duntaxat annos agnoscit, uti vidi∣mus, Eusebius, & qui illum sequuntur omnes, quibus etiam accensendus est Eutychius, omissis nimirum annis denarium numerum superantibus quos quidem exclusit recentius illud, uti dixi, Eusebianae supputationis initium. Sed magni sunt, nec facilè spernendi, testes qui numerum agnoscunt denario auctiorem. XII. tribuunt Nicephorus & Syncellus: XII. etiam Latinorum Catalogorum antiquis∣simae sincerissimaeque rationes, quas suprà repraesentavimus, non Cleto modò supposititio, verumetiam lacunis hiati∣busque vacuas, quales nimirum Optato Augustinoque fuisse verisimillimum est. Quin & in ipso quoque Eusebio ap∣parent hujus numeri vestigia. Nec enim aliâ de causâ biennium in Historiâ detraxit Eleuthero, quàm quòd vi∣derit idem illud biennium Victori esse tribuendum. Alium certè neminem habemus testem originarium qui pauciores XV. annis Eleutheri numerârit, non Eutychium, non Nicephorum aut Syncellum, non Catalogorum Latinorum numeros, seu Fastorum Consularium intervalla, nedum emendatas illas quas dixi Catalogorum rationes. Vidit itaque Eusebius, quanquam X. Victoris annos duntaxat admitterent Canonis Chronici spatia, XII. tamen fuisse, pro illorum, quos secutus est, Autorum sententiâ, concedendos. Nec aliunde XII. Victoris annos hausit Prosper quàm ex Eusebianis, quos ob oculos habuerit, Autoribus. Non est itaque, hoc in loco, audiendus Eusebius qui suas duntaxat conjecturas Posteris, è vitiosâ Canonis dispositione natas, obtrusitpro vet ustiorum Autorum Testimoniis. XV. Vi∣ctoris annos tradunt cum tribus etiam mensibus Catalogi ambo Mabillonii, nec ipsi quoque propterea spernendi quòd accuratè invicem consentiant. Numeri veri hîc mihi

videor vestigia deprehendere. Per errorem illi numerum XVIII. (qui verè fuerat Victoris) ita dispertiti sunt, ut XV. annos, III. menses numerârint. Fefellitque eos qui XII. attribuerent, notarum fortè numeralium similitudo. Notae illae erant fortasse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quas illi pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 acceperint, cum essent potiùs pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 accipiendae. Errore certè non absimili easdem notas in Anacleto 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legit Syncellus, cum tamen 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illum viceversâ legere oportuerit. Sed laxior erat ille numerus quàm ut illum admitterent rationes Primorum Pontificum, quas Conjecturales ostendimus. Spatium XII. annorum duntaxat admittebant qui annos S. Petri à XV. Tiberii numerabant, ut ex emendatis constat Cata∣logorum rationibus. X. solos admittebant quae à II. Claudii idem illud initium arcessebant, rationes Eusebianae. Vide∣mus itaque ex dissensu quàm non accuratè Veteres, quos habemus, vetustiorum Testimonia tradiderint. Videmus iterum è numerorum Conjecturalium hypothesibus, esse meritò quòd suspicemur vetustissimorum Autorum nu∣meros genuinos, hoc saltem in loco, etiam esse cor∣ruptos.

Sed verò Nos maximè omnium movent Argumenta [§ 2] Historica, quibus & finem Eleutheri anno Aer. vulg. CLXXVII. asseruimus, & finem Victoris atque adeo initium Zephyrini anno CXCV. asseremus. Sic enim fiet, ut ni aliquot annorum Interpontificium intercesserit, nu∣merus ille, quem diximus, Victori fuerit assignandus. Thraseae Episcopi & Martyris, qui Smyrnae obdormiverit* 1.113 quique adeo jam fuerat Martyrio defunctus, meminit suâ ad Victorem Epistolâ Polycrates. Nec certè diu ante mor∣tem ipsius Victoris quae Disputationem illam, jam ferven∣tem cum scriberet Polycrates, finierit, scripta illa ab A∣sianis videtur Epistola. Thraseam autem illum eundem, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, suo adversùs Montanistas Opere me∣morat* 1.114 Apollonius. Scripsit haec Apollonius XL. circiter à primo Montani ortu anno, superstite etiamnum, ut rectè

observavit Valesius, non ipso modò Montano, sed & Pro∣phetissarum alterâ, Maximillâ. Annus ille XL. aut fine anni CXCVI. aut initio CXCVII. numerandus est. Quare illo quoque tempore recens erat memoria Thraseae, nec pro∣inde diu antea scribere potuit Polycrates. Convenit porro intervallum. Nullos enim meminit primos Montani socios, Theodotum & Alcibiadem, quorum causâ scriptae sunt 〈◊〉〈◊〉 Viennensium{que} literae ad Eleutherum. Sed Alexandrum memorat quem gloriabantur à suâ Sectâ Martyrem fuisse Montanistae, sed Prophetidem alteram, quos nullos perstrinxe∣rat Lugdunensium Viennensiumque Epistola. Et quidem supre∣mis Commodi temporibus ortas illas Persecutiones existimo,* 1.115 quibus & perierit Thraseas Eumeniae Episcopus, & Eumeniae oriundi Caius & Alexander, & è suâ Sectâ illi quos Mar∣tyres venditabant Montanistae. Judaeorum enim, non Roma∣norum, illae erant Persecutiones. Ita enim probant Catho∣lici è Montanistis nullos fuisse Martyres, quòd nemo illorum pro Christi nomine prehensus in crucem actus esset, nec ulla mulier in Judaeorum Synagogis aut flagris caesa, aut lapidibus impetita. Poenae ipsae crucifixionis, flagellationis in Synagogis, lapidationisque Judaeos arguunt Persecutores, & quidem Populi furentis impetus quàm Romanorum Magi∣stratuum Edicta. Ita nimirum Asterius Vrbanus. Contrà, Catholici Alexandrum Montanistam non Martyrio con∣fectum inde probant, quòd non à Judaeis, ut Martyres, sed ab Aemilio Frontino Romano Asiae Proconsule, fuisset* 1.116 judicatus. Ita praedictus Apollonius. Atqui fracta est à Severo nimia illa Judaeorum licentia, quos etiam eodem ille quo & Christianos Edicto Persecutionis inclusit. Rectiùs itaque Commodi temporibus haec quàm Severi tribuenda sunt, quae tamen longè à Commodi fine abesse non potue∣rint.

Conveniunt satis aptè huic tempori quos quidem con∣stat [§ 3] è Paschali Controversiâ Victori fuisse coaevos. Praesi∣debat tunc Ecclesiae Hierosolymitanae Narcissus, qui post Severi Persecutionem anno CCII. concitatam suffecit

etiamnum superstes Alexandrum, sed annos natus CXVI. Sic etiam vivida ejus senectus in ea quae dixi Victoris tempora inciderit. Praeerat tunc Episcopis Ponti Palmes* 1.117 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. More nimirum vetustissimo quo pleris∣que Provinciis illorum temporum nulla certa sedes erat Metropolitana, sed quo quisque fuerat, à Consecratione nimirum, 〈◊〉〈◊〉 Episcopus, eo locum tenebat in Conciliis honoratiorem, primús{que} adeò totius Provinciae haberi solebat, cujus Consecratio fuerat omnium antiquissima. Sic etiam quarto quinto{que} Saeculo mos suit in Provinciis Africanis om∣nibus, exceptâ Proconsulari. Inde eorum Metropolitani nunc Senes appellati, quòd nimirum ipso senectutis nomine ho∣norem illum adipiscerentur, nunc Primates, & primarum sedium Episcopi, quòd Sedium ille primatus fixus non esset, sed Episcoporum primatum consequeretur. Sic itaque Pal∣mas ille fuerit Episcoporum omnium à Consecratione anti∣quissimus. Quod sane satis aptè nostris convenit Hypo∣thesibus. Hunc enim eundem Palmam salutaverat antea per Epistolam, sub finem Pii, Dionysius Corinthius Soteri coaevus. Caepit Soter, pro nostris rationibus, an. CLIII. desiit Victor an. CXCV. Sic spatium intercesserit XL. circiter annorum ab Epistolâ illâ Dionysii Corinthii ad Synodum Ponticam sub Palmâ, quo ita consenuerit Palmas in Episcopatu ut Provinciae Ponticae universae fuerit anti∣quissimus. Bachyllus etiam Dionysio in sede Corinthiacâ successerat quo tempore Victor de Paschate disputavit. Quotus tamen fuerit à Dionysio Bachyllus, & quo tandem spatio temporis Dionysium attigerit, haec fateor minimè nobis esse manifesta. Aetas tamen Irenaei à nobis alibi stabilita facit omnino ne credamus diu post mortem Commodi contigisse litem de Paschate, & coactas eâ occa∣sione Synodos, in reliquis Gallicanam, cui etiam praefuerit Irenaeus, quibus tamen ipsis non diu utique superstes esse potuit ipse Victor.

Ergo ut Commodo diu superesse non potuit Victor, sic [§ 4] certè Commodo fuisse superstitem ex Autore antiquissimo colligimus qui sub Zephyrino scripsit Victoris successore adversùs Haeresim Artemonis.

Obtenderant Artemonistae,* 1.118 priscos omnes, & ipsos Apostolos, ea quae ab ipsis dicerentur, & accepisse & docuisse, ac 〈◊〉〈◊〉 quidem veritatem esse custoditam usque ad Victoris tem∣pora, qui decimus tertius à Petro Romanae Urbis Epi∣scopus fuit: à Zephyrini autem temporibus, qui Victori successit, adulteratam fuisse veritatem.

Dum novatum dicunt sub Zephyrino, id scilicet innuunt ad finem usque Victoris illibatam perstitisse veritatem, ipsumque adeo Victorem & coaevos illi Ecclesiasticos, fuisse, etiam proillorum Haereticorum sententiâ, Orthodoxos, quod tamen (si de Haereticorum Orthodoxia intelligeretur) probat Ano∣nymus ille fuisse falsissimum.

Adducitque in contra∣rium fratrum nonnullorum Ecclesiasticorum Scripta 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae illi adversùs gentes, & contra, sui temporis Haereticos, pro Veritatis defen∣sione scripserant.

Cum dicit Scripta illa Victoris tempore antiquiora, id nimirum intelligit. Victoris fine saltem fuisse vetustiora. Initium enim Victoris non intellexisse vel exinde constat, quòd Irenaeum illis Scriptoribus accenseat Victore antiquioribus, Clementemque Alexandrinum. Ire∣naeum tempora Victoris, ad quem scripsit Synodi Gallicanae nomine, attigisse certum est. Libros tamen adversùs Haereses, quos hoc in loco intellexit Autor, omnes sub Eleuthero absolvisse verisimile est, quanquam id nisi de Libris tribus prioribus probari hodie non possit. Sed non scripsit proculdubiò ante Victoris initium Clemens. Ne quidem illos Libros quos indicavit Autor, adversùs Gentes, aut sui temporis Haereticos. Vix est quòd notam illam de aliis intelligamus Clementis operibus quàm de Protreptico & Stromateis. Primum autem 〈◊〉〈◊〉 post mortem Commodi absolutum ostendit ipse Clemens. Et quidem unâ

& continuâ scrie scripsisse videtur, primò Protrepticum, tum Poedagogum, tandem deinde Stromateas, in usum nimirum Scholae Catecheticae, cui praefuit, Alexandrinae. Quare nec illa quoque, ante mortem Commodi, scripsisse verisimile est. Sed Stromateas praecipuum Clementis opus denotâsse videtur Anonymus (fortasse Caius) unde 〈◊〉〈◊〉 ipsum Stromatea cognominatum legimus à recen∣tioribus. Quòd si Stromateas Clemens post mortem qui∣dem Commodi, & tamen ante mortem scripserit Victoris; nemo 〈◊〉〈◊〉 quin videat inde sequi Victorem Commodo neces∣sariò fuisse superstitem.

Caeterùm malè locum Tertulliani de 〈◊〉〈◊〉, habent [§ 1] Eruditi. pro temporis nota: Aguntur (inquit) praeterea per* 1.119 Graecias illas certis in locis Concilia ex universis Ecclesiis, per quae & altiora quaeque in commune tractantur, & ipsa repraesentatio totius nominis Christiani magnâ veneratione celebratur. Et hoc quàm dignum 〈◊〉〈◊〉 auspicante congregari undique ad Christum? Vide quàm bonum & quàm jucundum habitare fratres in unum. Hoc tu psallere non facilè nôsti, nisi quo tempore cum compluribus coenas. Conventus autem isti stationibus prius & jejunationibus operari, dolere cum dolentibus, & ita donum 〈◊〉〈◊〉 gaudentibus. Perperam hùc referunt Concilia de lite Paschali sub Victore 〈◊〉〈◊〉. Tantùm abest ut hoc verum fuerit, ut illa 〈◊〉〈◊〉 quidem potuerit intelligere Tertullianus. Scripsit enim de Jejunio jam Montanista, & ab Ecelesiae etiam non dogmate modò, sed Communione quoque, alienus. Nec enim ante Pontifi∣catum Zephyrini factam illam Tertulliani discessionem, infra probabimus. Alio prorsus sensu intellexit ille, pro Corpore certis consessibus obnoxio, eorumque ditioni sub∣dito, seu in Consessus fuisset, seu minus, de Facto coactum. Sic Conventuum vocem in Hispaniâ usurpat Plinius. Sic in Judaeâ Josephus, ubi de 〈◊〉〈◊〉 agit Judaeae constitutione à Gabinio factâ, cum Regionem Pompeius in Populi Romani potestatem redegisset. Ità certè vocem illam usurpat Ter∣tullianus etiam Montanista. Sic enim scribit: Sed cedérem* 1.120

tibi, 〈◊〉〈◊〉 Scriptura Pastoris, quae sola moechos amat, Divino Instrumento meruisset incidi, si non ab omni CONCI∣LIO, Ecclesiarum, etiam vestrarum, inter Apocrypha & falsa judicaretur, adultera & ipsa, & inde Patrona sociorum. Concilia illorum temporum habemus nulla quae Decreta ediderint de Libris Canonicis & Apocryphis, quale illud est∣quod Gelasio supposuit Pseudo Isidorus. Nedum ut fuerit de 〈◊〉〈◊〉 illis temporibus ita disputatum, ut quoties in unum convenissent, toties nova de Sacro Canone Decreta essent constituenda. Aliena illa sunt omnia à mente Tertulliani. Id ille potiùs voluit, ne quidem inter Canonis quae Euse∣bius appellat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, locum habuisse Pastorem. Erant enim Libri Canonici in duplici 〈◊〉〈◊〉 discrimine. Alios recepit Ecclesia suffragiis ita consentientibus ut nullae pror∣sus superessent quae refragarentur. Alios recipiebant qui∣dem aliae Ecclesiae, sic tamen illae ut essent interim aliae quae minimè reciperent. Sic enim Epistolam ad Ebraeos soli fortasse repudiabant Romani. De Apocalypsi item & Epistolis plerisque Catholicis sic dissidebant invicem 〈◊〉〈◊〉, ut quas aliae reciperent, aliae minimè audiendas esse censerent. Per Traditiones enim Ecclesiae judicarunt Se∣cundi Saeculi Patres qui primi Canonem sacrum condide∣runt, qui Libri essent in Canone concludendi, seu etiam excludendi. Primo itaque in loco erant quos nullae un∣quam Ecclesiae Traditionesve improbarent; nullo illi quos 〈◊〉〈◊〉 similiter probâssent seu Ecclesiae, seu Traditiones; medio in loco illi quos ita aliae probârint ut fuerint in∣terim ab aliis repudiati. Sic ergo Librum Pastoris 〈◊〉〈◊〉 Canone sacro excludit Tertullianus, ut ne quidem dubi∣tandi ratio fuerit an fuerit excludendus. Ut enim fuerint Viri singulares, imprimis Irenaeus, qui illum N. T. Scriptu∣ris accenserent; nullae tamen erant Ecclesiae, ne unum quidem dicit Ecclesiarum fuisse CONCILIUM quod Librum illum Canonicum agnoverit. Conciliorum nimirum nomine Provincias illas intellexit Ecclesiasticas, quibus fue∣rint

communia Concilia illa semestria illis temporibus cele∣brari solita. Ut proinde ne unica fuerit id genus Eccle∣siastica Provincia cujus 〈◊〉〈◊〉 omnes Pastoris Librum inter Canonicos numeraverint. 〈◊〉〈◊〉 de aliis Ego quàm seme∣stribus illis Conciliis statis temporibus in unum convenire solitis intelligo Concilia illa Tertulliani de quibus agimus. Non certè de majoribus illis aut Extraordinariis, quae cogi solebant quoties necessaria viderentur pro usibus Ecclesiae ex∣traordinariis, qualia illa fuere sub Victore. His enim nomen Christianum repraesentabatur per partes, cum nomen Chri∣stianum universum nulla repraesentarent illorum temporum Concilia, quae erant utique duntaxat Provincialia. Sic itaque nullum designant tempus Concilia illa Tertulliani.

Et quidem hujus initii finisque quae Victori assignavimus, [§ 6] ut nulla habeamus Veterum diserta Testimonia, habemus tamen satis manifesta eorundem vestigia. XVII. Marci in Eleuthero insignem in Autoribus suis reperisse videtur Eusebius. In eo tamen erravit quòd unde finem ejus initiumque adeo Victoris arcessere debuit, initium ille ipsius Eleutheri existimârit arcessendum. Quod quidem nos ex Eusebii ipsius Autoribus ostendimus, dum Persecutionem illam quae in Eleutheri Pontificatum incidit, Marci potiùs VII. tribuendam esse probavimus. Non certè convenit Eleuthero annus Marci XVII. sed potiùs XVI. vel è vitiosâ Canonis, ut è nostris constat Tabulis, Eusebiani dispo∣sitione. Proinde consentaneum est ut in hunc annum potiùs è malè intellectis Vetustiorum Testimoniis, quàm novo aliquo calculi vitio, inciderit. Alium verò Victoris terminum, quo decesserit, annum nimirum CXCV. con∣firmant numeri Syncelli & Nicephori, ducti plerunque, ut videtur, ex Hippolyto; confirmat etiam Catalogorum Pon∣tificalium dispositio lacunis & erroribus libera, qualem suprà repraesentavimus, & qualem Optati atque Augustini temporibus, apud Latinos fuisse, nobis persuademus.

Hinc itaque Zephyrino annos tribuunt XIX. iidem illi [§ 7] Nicephorus & Syncellus, & rationes illae Catalogorum sin∣cerissimae. Quem quidem numerum vel eo nomine reliquis anteferendum existimo, quòd 〈◊〉〈◊〉 omnium auctissimus. Hoc enim in loco de brevitate suspecti habendi sunt, utriusque Hypotheseos numeri. Eusebius dum à recentiori origine S. Petri praesidatum, Romanaeque adeo Successionis ortum, deducit, proinde necesse habuit numeros veros in fine contrahere. Sic & Catalogorum Occidentalium Autores dum Cletum addunt supposititium, cujus proinde tempora erant à veris aliorum Pontificum temporibus detrahenda. Nec enim locum illi fecerant in primorum, ad Euarestum usque numeris commentitiis, cujus nimirum mentio nulla fuerat velut diversi ab Anacleto in primis antiquissimisque Occidentalium 〈◊〉〈◊〉. Et verò vidimus in Latinorum Catalogis per Coss. annorum singulorum detractionem 〈◊〉〈◊〉 facillimam, si nimirum à primis suis, non è deces∣soris ultimis, Coss. instituenda fuisset supputatio. Addi∣tionis autem error erat omnino difficilior. Sic itaque suf∣fectus Victori Zephyrinus anno CXCV. locum fecerit Callisto Successori anno CCXIV. Conveniunt satis accuratè notae, quotquot habemus, Historicae. Natalem confessorem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (inquit) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, * 1.121 memorat Autor ille vetustissimus, cujus modò memine∣ram, sub Zephyrino. Hunc ait Natalem, cum ab Angelo castigatus esset propterea quòd praemio inductus Haereticis faveret, Zephyrino sese ad pedes abjecisse. Confessus ni∣mirum fuerat Natalis ille in Persecutione Severi quae ab anno CCII. caepta, anno CCIV. desiit ut alibi ostendimus. Is si Coecilius 〈◊〉〈◊〉 Natalis ab Octavio Minuciano ad fidem Christi conversus, sic erit Severi Persecutione antiquius illud Colloquium. Nec quicquam pugnat quin is idem fuerit, cùm Proselytorum illa fuerit praecipuè Persecutio. Post illam itaque Persecutionem, annumque adeo CCIV. sedem Roma∣nam possedit Zephyrinus.

Quinetiam Zephyrino sedem eandem moderante, Romam [§ 8] venit Origenes, quod quidem ex Origenis ipsius disertis verbis didicit Eusebius, ne quam suspicemur Eusebii fallacem, hoc in loco, conjecturam. Sic enim habent Eusebii verba: `〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉* 1.122 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, &c. Post mortem Severi iter illud suscepit Origenes, diu tamen, ut videtur, ante mortem Caracallae. Vix est sane quin 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ille 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quem ex Arabiâ reversus Ale∣xandriae* 1.123 expertus est Origenes, de strage illâ intelligendus sit quam in cives Alexandrinos edidit ipse Caracalla, anno ut videtur CCXVII. Caracallae ultimo. Id si verum, jam superiori anno CXVI. Expeditionem in Arabiam adornârat Origenes. Nec enim nisi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 post reditum, Bellum illud Alexandrinum contigisse, indicat Eusebius, aliquanto pòst tempore, Interprete Valesio. Initio enim anni CCXVII. Caracallam Alexandriâ in Parthos movisse necesse est, caesum nimirum VIII. Id. April. medio itinere inter* 1.124 Carras & Edessam. Sed multa alia gessit Origenes inter duo illa itinera Romanum & Arabicum, non modici certè temporis. Reversus nimirum Româ Scholae Catecheticae gnaviter incubuit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, inquit Eusebius, Demetrio nimirum Episcopo etiam tum illum hortante, ac tantùm non supplicante, ut fratrum utilitati impigrè serviret. Sic idem ubi suprà Eusebius H. E. IV. 14. Ita reliquam anni partem, quo Romam profectus fuerit redieritque, consumpsisse verisimile est. Tum quò liberiùs vacaret studiis tam Divinae quàm humanae quoque Philosophiae, Scholae Catecheticae inferiori sub∣sellio praefecit Heraclam, Cap. 15. Quae certè studia ante∣quam inclaresceret Origenes aliquot annis illum occupatum tenuerint necesse est. Sic initio Caracallae contigerit illud Origenis iter Romanum, anno fortè CCXII. quo, caeso Getâ

fratre, Româ, discesserat Caracalla. V^a. certè Scripturae In∣terpretatio Hierichunte in dolio inventa est, eodem, ut vi∣detur, tempore quo Sacrae Scripturae studiis intentus undi∣quaque Codices Interpretationesque investigavit. Nec longe nos ab itineris Romani etiam anno errâsse aliunde colligimus. Ait Africanus se Alexandriam contulisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉* 1.125 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, &c. Nemo est quin videat haec illo tempore contigisse quo celebrior fuerit his nomi∣nibus Heraclas quàm ipse fuerit Origenes. Heraclae enim se exemplo tuetur Origenes, quòd se Philosophiae Graeca∣rumque Disciplinarum studiis addixisset. Scripsit illa A∣fricanus in Chronographia quam Grato & Seleuco Coss. anni nimirum CCXXI. terminavit. Hoc autem tempore Le∣gationem obiit pro patriâ Emmaunte ad Elagabalum Impe∣ratorem, ut proinde post annum CCXX. vix potuerit Alexandriam proficisci. Quando autem Scholae Cate∣cheticae Heraclam praefecit Origenes, fuit quidem ille 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, longe tamen ab eâ in his studiis* 1.126 celebritate quam tantopere celebrat Africanus. Dabat enim operam sub Philosophiae Magistro ipse Heraclas, & quin∣tum* 1.127 duntaxat annum in illo studio absolverat, ipso nimi∣rum teste Origene. Esto itaque proximo quàm Româ re∣versus esset anno Heraclam Scholae Catecheticae praefecerit Origenes. Sic anno CCXIII. quintum studii Philosophici annum absolverit Heraclas, ipse nimirum adhuc sub disci∣plinâ Magistri; CCXX. duodecimum, VII. tamen duntaxat in studii Philosophici Magisterio, tempus nimirum non admodum laxum ad comparandam illam, quam celebrat Africanus, nominis celebritatem. Ex hâc itaque notâ col∣ligere non possumus diu post initium Caracallae supersti∣tem fuisse Zephyrinum.

Finem certè Caracallae non attigisse è Tertulliano colligo, [§ 9] coaevo nimirum Zephyrini. Tradit ille Praxeam, TUNC* 1.128 Episcopum Romanum 〈◊〉〈◊〉 jam Prophetias Montani,

Priscae, Maximillae, ad revocandas literas Pacis jam emissas 〈◊〉〈◊〉. Quibus verbis id nimirum indicat qui tunc fuerat, cum Romae Haeresin suam inferret Praxeas, Roma∣nus Episcopus in Montani causâ, ut voluit Tertullianus, à Praxeâ seductus, non eundem tamen esse qui Ecclesiae Romanae praesideret cum haec scriberet Tertullianus. Sub Zephyrino autem Romam venit Praxeas, non Aniceto, ut putant alii, non Eleuthero. Id ex antiquissimo Catalogi Haereticorum Autore discimus quem fini Operis Tertullia∣nei de Praescriptionibus adjungere solent Codices MSS. Fateor equidem, apud nonnullos Eruditos suspectum esse hunc Catalogum, ne fuerit forte ipsius Tertulliani, proptereà quod in nonnullis MSS. desit. Sed vel Tertulliani ipsius est vel (quod eódem redit) coaevi Tertulliano Autoris. Excripsit certè inde nonnulla verbatim adversùs Luciferia∣nos Hierenymus Lector ipse Tertulliani diligentissimus. Nullae porro hîc leguntur Haereses Tertulliano recentiores, non Novatiani, non Sabellii, non Samosateni, ne obscu∣riores alias tertii Saeculi Haereses recenseam. Stylum prae∣terea Tertulliani repraesentat accuratissimè personamque. Sic enim nectitur cum Praescriptionis Opere hic Catalogus:* 1.129 Sed nunc quidem generaliter actum est à NOBIS adversùs Haereses omnes certis & justis & necessariis PRAE∣SCRIPTIONIBUS repellendas à conlatione Scriptu∣rarum. De reliquo, si Dei gratia annuerit, etiam specialiter quibusdam respondebimus. Sic etiam de coaevis Tertulliano Haereticis loquitur hic Autor quasi nimirum fuissent ipsi etiam coaevi. De ipso Praxeá ita: Hic Deum Patrem* 1.130 omnipotentem Jesum Christum esse DICIT; hunc cruci∣fixum passumque CONTENDIT; mortuum praeterea seipsum sibi sedere ad dexteram suam, cum profanâ & sacri∣legâ curiositate PROPONIT. Dicit, (inquit) contendit, proponit. Praesenti nimirum tempore omnia, quasi scilicet in vivis, cum haec scriberet Autor, esset Praxeas, de quo tamen cum adversùs illum scriberet ex professo jam Monta∣uista Tertullianus, ita loquitur quasi mortuo. Sic nimirum

accuratè conveniunt verba hujus Catalogi etiam tempori quo scripsit de Praescriptione. Post ortum Praxeae ab Ec∣clesiae Communione discessit Tertullianus. * 1.131* 1.132 Nos (inquit) postea agnitio Paracleti atque defensio disjunxit à Psychicis. Montanistis porro † 1.133* 1.134 Haeresin exprobratam agnoscit. Quin & levitatem ‖ 1.135* 1.136 sibi à Catholicis objectam, propter suae quoque sententiae retrò penes illos societatem. Rectè itaque & pro verâ sententiae mutatae Historiâ, Tertullianus Montanistas reliquis Haereticis, hoc saltem in Opere, potuit accensere. Nulla itaque est ratio cur Tertulliano hunc Catalogum abjudicemus. Cur tamen in nonnullis Codicibus deesset, causa esse potuit quòd supprimere ipse vellet postea sen∣tentiam adeo Sectae, quam ipse profiteretur, adversam. Quam tamen eandem ob causam Orthodoxorum diligentia hunc etiam Catalogum, quem scilicet Tertulliano folebant objicere, nobis conservavit.

Quòd si coaevi saltem Autoris fuerit ille Catalogus, nihil [§ 10] erit sane cur dubitemus tempus Praxeae quin illi fuerit exploratissimum. Atqui recentissimum omnium Praxeam* 1.137 recenset Autor illius Catalogi: Post hos (inquit) OMNES etiam Praxeas quidam haeresim introduxit, quam Victorinus corroborare curavit. Quos verò (inquies) intellexit Hae∣reticos quibus juniorem fecit Praxeam? Nempe illis ac∣censuit Blastum, cujus ortum sub Victore ponit Eusebius.* 1.138 Accensuit Theodotum Byzantinum à Victore excommunica∣tum. Accensuit & Theodotum alterum Argentarium qui sub Zephyrino Scholam Haereticam aperuit, ut è praedicti constat Anonymi, vel Caii forte, Testimonio qui sub ipso scripsit Zephyrino. Affecto itaque Zephyrini Pontificatu* 1.139 Praxeam surrexisse necesse est qui post Theodotum illum juniorem surrexit, qui etiam ipse ortus fuerit sub Zephy∣rino. Sub alio tamen, quàm quo ortus fuerat, Pontifice Praxeam refutavit Tertullianus.

Caeterum Severo Principe & Antonino Caracallâ floruisse [§ 11] * 1.140 Tertullianum tradit Hieronymus, pro more nimirum suo intelligendus ut eo demum Principe mortuus quisque

supponatur quo ultimo Imperante quisque floruisse dicitur. Si ergo Caracallâ Imperante mortuus ipse fuerit Tertullia∣nus, Zephyrinum antea mortuum fuisse consentaneum est, cum scripserit sub ejus Successore Tertullianus. Malè itaque Imperio Alagabali mortem Zephyrini tribuit Eusebius, & malè rursùs CCXVII. an. Aer. vulg. Caracallae ultimo Cata∣logorum Occidentalium Autores. Initio enim Aprilis periit Caracalla, ut proinde ante mensem Aprilem mori debuerit Tertullianus, si quidem illo anno ipse decesserit. Sic spa∣tium satis arctum assignabitur, morti Zephyrini, famae deinde de ejus morte Africam perferendae, tum Libro denique in Praxeam scribendo, in quo mentio esset illius facienda tanquam antea demortui. Sed nihil est unde constet vel ultimo Caracallae anno mortuum esse Tertullia∣num, nedum unde constet ultimo anno suo scripsisse contra Praxean, nec denique an cum Praxean confutaret Tertul∣lianus, jam nuper mortuum esse Zephyrinum. Nostris certè rationibus longe meliùs omnia respondebunt, qui spatium satis laxum assignavimus.

Sed verba illa Tertulliani ad Scapulam, Quem & Anto∣ninus [§ 12] * 1.141 optimè noverat neminem sanae mentis existimaturum, putat Scaliger de Antonino Caracallâ vivente scribere Ter∣tullianum potuisse. Cur ita, quaeso, putat Scaliger? An quòd tertiâ personâ usus fuerit Tertullianus? Atqui eâdem personâ de Severo Imperatore usus est certè etiamnum* 1.142 superstite. Nonne (inquit) vanissimas Papias leges quae ante liberos suscipi cogunt, quàm Juliae matrimonium contrabi, post tantae Autoritatis senectutem, heri Severus constantissimus Principum exclusit? An quòd vox illa noverat rem prae∣teritam, quaeque adeo, cum illa scriberet, esse desierit, indicare videatur? Quasi nimirum ita antea nósset ut jam non nôrit amplius. Sed satis illa quoque significatio serva∣bitur si jam in vivis esse desiisset, qui nosci ab Imperatore posset, Proculus Torpacion, quàm si sublatus esset qui illum nôsse posset, Imperator. Fortius illud videri posset Argu∣mentum quòd à tempore quo scripsit Apostolus ad Corinthios

Epistolam priorem annum CLX. numerârit Tertullianus* 1.143 cum scriberet ipse de Monogamiâ jam Montanista adversùs Ecclesiam Catholicam. Sed numeri rotundi nimiùm ur∣gendi non sunt, praesertim in Tertulliano quem alioqui* 1.144 negligentissimum in re Chronologicâ probavimus. Erra∣vimus tamen cum à fine potiùs Apostoli quàm ab initio Neronis incertum illum scriptionis annum à Tertulliano repetitum existimaremus. A Neronis initio an. LIV. Aer. vulg. inchoati in annum desinent CCXIV. cui obitum Nos Zephyrini assignavimus. Sic tamen detrahendi erunt postremi aliquot Neronis anni à Tertulliano perperam omissi. Sic erit incertum an illo quoque anno Librum scripserit, de quo agimus, Tertullianus.

De Callisto notas Historicas nullas habemus nisi quòd [§ 13] diem ejus emortualem conservârit Depositio Martyrum Bu∣cheriana Prid. Id. Octobr. Annos illi tribuimus VIII, cum Nicephoro & Syncello, Autore etiam, ut videtur, Hippolyto, suffragante praeterea vetustissimo emendatissimoque, ut vidimus, Catalogorum Occidentalium calculo. Urbano an∣nos VII. duntaxat tribuunt Nicephorus & Syncellus. Veri∣orem tamen & qui magis accedat ad mentem, ni fallor, Hippolyti, conservârunt Catalogi Latinorum. VIII. enim largitur Catalogus tam primus quàm secundus, & quidem spatio Fastorum Consularium consentientissimo, si, pro more, ab ultimis decessoris Coss. incipiat numeratio. VIII. etiam membranae sexto nimirum Saeculo exaratae Pape∣brochii. Suffragantur etiam & hîc rationes Catalogorum emendatissimae antiquissimaeque. Sic itaque anno CCXXX. desinet Urbanus, incipiet autem Pontianus. Hujus notam Historicam conservavit Eusebius, non anni quidem, sed duntaxat Pontificatûs. Cùm enim dixisset Romae Urbano successisse Pontianum, Antiochiae verò Phileto Zebinum, sic deinde subjungit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,* 1.145 &c. 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quo tempore interpretatus est. Valesius.

Id tamen indicant, illis sedes moderantibus, Romanam Pon∣tiano, Antiochenam Zebino, fuisse hanc Origenis Expedi∣tionem. Id quod ex Origenis Epistolis eâ occasione con∣scriptis didicit Eusebius forte, in quibus Pontiani pariter* 1.146 ac Zebini meminerat Origenes. Decimo autem Alexandri anno iter illud suscepit Origenes, cujus pars maxima in∣cidit in An. CCXXXI. Sic primo Pontiani exeunte, aut secundo fuerit ineunte, profectus. Caeterùm Pontiano III. duntaxat annos concedunt Nicephorus & Eutychius. Forte quòd tertio Pontiani anno Catalogum concluserit Hippo∣lytus. Certè V. tribuunt Eusebius, Eutychius, Catalogus Occidentalium primus, suffragantibus etiam Consulum à decessoris ultimis Coss. intervallis, quin & rationibus Occi∣dentalium suffragantibus omnium emendatissimis. Sic anno CCXXXV. desierit Pontianus. Inde ad finem Fabiani, quae nota est in Historiâ certissima, excussit accuratè Cl. Cestriensis in Cyprianicis.

Chronologia Pontificia Ce∣striensis.

SAnct. Petrus ab A. D. XXXIII. ad LV. [Diss. II. Cap. II. §. 3.]

Linus à LV. ad LXVII. [Diss. II. Cap. II. §. 3. Cap. V. §. 2.]

Anencletus à LXVII. ad LXIX. [Diss. II. Cap. V. §. 5.]

Clemens à LXIX. ad LXXXIII. [Diss. II. Cap. V. §. 7.] Hinc se∣quitur Eutychium.

Euarestus ab LXXXIII. ad XCI. [Diss. II. Cap. VII. §. 1.]

Alexander à XCI. ad CI. [Diss. II. Cap. VII. §. 2.]

Nostra.

NUllum habet locum inter Pontifices. Cap. XI. §. 1.

AbAn. LXIV. sed brevi ad∣modum tempore cum successore Anencleto. Cap. VIII. §. 5. & XI. §. 2.

A LXIV. vel LXV. ad LXXXI. Cap. XI. §. 2.

Ab LXXXI. ad XC. Cap. XII. §. 6.

A XC. ad CII. Cap. XII. §. 6.

Cestriensis.

Xystus ab CI. ad CXI. [Diss. II. Cap. VII. §. 6.]

Telesphorus ab CXI. ad CXXII. [Diss. II. Cap. VII. §. 8.]

Hyginus ab CXXII. ad CXXVI. [Diss. II. Cap. XII. §. 1.]

Interpontificium fere annuum. [Diss. II. Cap. XII. §. 2.]

Pius ab CXXVII. ad CXLII. [Diss. II. Cap. XII. §. 2]

Anicetus ab CXLII. ad CLXI. [Diss. II. Cap. XIII. §. 1. Cap. XXI. §. 1, 2, 3.] Inde discedit ab Eutychio, & sequitur Li∣brum Pontificalem.

Soter à CLXI. ad CLXX. [Diss. II. Cap. XXII. §. 1.]

Hucusque in hoc Opere. Reliqua, ut suppleverit, habemus è Doctissimi Patris Adversariis.

Eleutherus à CLXX. ad CLXXXV.

Victor ab CLXXXV. ad CXCVII.

Zephyrinus ab CXCVII. ad CCXVII.

Callistus à CCXVII. ad CCXXII.

Urbanus à CCXXII. ad CCXXX.

Pontianus à CCXXX. ad CCXXXV.

Anteros à CCXXXV. ad CCXXXVI.

Fabianus à CCXXXVI. ad CCL.

Nostra.

Ab CII. ad CXII. Cap. XII. §. 6.

Ab CXII. ad CXXIII. Cap. XII. §. 6.

Ab CXXIII. ad CXXVII. Cap. XII. §. 6.

Ab CXXVII. ad CXLII. Cap. XIII. §. 1.

Ab CXLII. ad CLIII. Cap. XIII. §. 1, &c.

Ab CLIII. ad CLXII. Cap. XIV. §. 1, 2.

Ab CLXII. ad CLXXVII. Cap. XIV. §. 3, &c.

Ab CLXXVII. ad CXCV. Cap. XV. §. 1, &c.

Ab CXCV. ad CCXIV. Cap. XV. §. 7, &c.

A CCXIV. ad CCXXII. Cap. XV. §. 13. Et sic deinceps ut Cestriensis.

E Codice MS. Bibliothecae Bodleianae in Museo, num. 94.

Pontifices Romani.

PEtrus sedit an. XXV. mens. II. dies II.

Linus sed. an. XI. mens. III. dies XVII.

Cletus sed. an. XII. mens. I. dies XIX.

Clemens sed. an. IX. mens. II. dies X.

Euarestus sed. an. IX. mens. X. dies II.

Alexander sed. an. X. mens. VII. dies II.

Sixtus sed. an. X. mens. III. dies II.

Telesphorus sed. an. XI. mens. III. dies XXI.

Yginus sed. an. IIII. mens. III.

Pius sed. an. XIX. mens. IIII. dies III.

Sother sed. an. IX. mens. VI. dies XXI.

Eleuther sed. an. XV. mens. III. dies II.

Victor sed. an. X. mens. II. dies X.

Calistus sed. an. V. mens. II. dies X.

Urbanus sed. an. IIII. mens. X. dies XII.

Pontianus sed. an. VIIII. mens. X. dies II.

Anterus sed. an. XII. mens. I. dies XII.

Flavianus sed. an. XIIII. mens. I. dies XI.

Cornelius sed. an. III. mens. III. dies III.

Stephanus sed. an. VI. mens. V. dies II.

Sixtus sed. an. I. mens. X. dies XXIII.

〈◊〉〈◊〉 sed. an. VI. mens. II. dies IIII.

Felix sed. an. IV. mens. III. dies XXVI.

Euthicinus sed. an. V. mens. I. dies I.

Gaius sed. an. XI. mens. IIII. dies XII.

Marcellus sed. an. VIIII. mens. IV. dies XVII.

Eusebius sed. an. VI. mens. I. dies III.

Meliciadis sed. an. IIII.

Silvester sed. an. XXIIII. mens. X. dies XI.

Marcus sed. an. II.

Julius sed. an. V. mens. II.

Liberius sed. an. VI. mens. III. dies IIII.

Felix sed. an. I.

Damasus sed. an. XV.

Anastasius sed. an. III..... dies X.

Innocentius sed. an. XV mens. I. dies XXI.

Zosimus sed. an. I. mens. III. dies XV.

Bonifacius sed. an. III. mens. IX. dies VI.

Celestinus sed. an. III. mens. X. dies XVII.

Sixtus sed. an. VI. mens. III. dies XIX.

Leo sed. an. XII. mens. I. dies XIV.

Hilarius sed. an. VI. mens. III. dies XI.

Simplicius sed. an. XVI. mens. I. dies VII.

Filius sed. an. VIII. mens. XI. dies XXVII.

Gelasius sed. an. IIII. mens. VII. dies XIII.

Anastasius sed. an. I. mens. XI. dies XXIIII.

Symachus sed. an. XV. mens. VIII. dies XXV.

Horsminda sed. an. VIII.... dies XVII.

Johannes sed. an. II. mens. VIII. dies XVI.

Felix sed. an. II........ dies XIII.

Bonifacius sed. an. II..... dies XXVI.

Johannes sed. an. II. mens. IIII. dies VI.

Agapitus sed. an.... mens. XI. dies XVIII.

Silvius sed. an. I. mens. V. dies XI.

Vigilius sed. an. XVII. mens. V. dies XXVI.

Pelagius sed. an. IIII. mens. X. dies XVII.

Johannes sed. an. XI...... dies XVIII.

Benedictus sed. an. IIII.... dies XXVIII.

Pelagius sed. an. X. mens. II. dies X.

Gregorius sed. an. XIII. mens. VI. dies X.

Savenianus sed. an. I. mens. V. dies IX.

Bonifacius an. VIII...... dies XXII.

Bonifacius an. VI. mens. VIII. dies XIII.

Deusdedit an. III.... dies XX.

Bonifacius an. V. mens. X.

Honorius an. XII. mens. XI. dies XVII.

Severinus an.... mens. II. dies IIII.

Johannes an. I. mens. VIIII. dies XVIII.

Teodorus an. X. mens....

Nec extat uspiam (quod quidem sciamus) noster hic quem damus è Codice praeclarae Oxoniensis Bibliothecae Catalogus; estque etiam, pro aetate Latinorum plerorum∣que Catalogorum, antiquus. Proinde hanc Editionis occa∣sionem non utique negligendam duximus. Idque sane animadversione dignum est, Cleto, Anacleti cum loco, etiam annos, assignari; unde constat hujus Catalogi Autori unius ejusdemque Pontificis aliud duntaxat fuisse nomen. Alioqui nihil habet in primâ, de quâ egimus, Successione admodum utile. Quòd autem desint aliquoties Pontifices, nostrae transcriptionis errori imputandum non est, sed Autoris, seu etiam fortasse Librarii.

Addimus praeterea de antiquissimo, qui habetur, Cuspi∣niani, Bucherii, atque Heinschenii Catalogo, hâc etiam occasione, sententiam nostram. Jam satis, ut opinor, ostendimus, aevo Liberiano recentiorem illum esse Cata∣logum è recentiorum conjecturis erroribusque in aliam longè formam mutatum quàm Saeculo illo habere potuit quo vixit ipse Liberius. Recentiora certè Liberio tempora in∣dicant verba illa, Fuit temporibus Constantii, &c. Qui enim Fuit, jam non fuisse ampliùs, cum haec scriberentur, in∣nuitur. Nec sequitur, quia nulli memorantur ejus supremi Coss. proinde Autori nondum fuisse exploratos, cum & alia habeamus, in hoc ipso Catalogo, Coss. deficientium exempla satis frequentia. Damasi profectò tempora, proxi∣mi fere Successoris, designat vox illa potiùs quàm Liberii. Et quidem Damasi nomen prae se tulisse, & pro Damaso haberi voluisse, Impostorem, quicunque fuit, illum qui primam hodierni Libri Pontificalis formam concinnavit, 〈◊〉〈◊〉 faciunt supposititiae illae Epistolae tam Hieronymi ad Damasum quàm viceversâ Damasi ad Hieronymum. Illas Epistolas nullis unquam secundo Catalogo antiquioribus codicibus reperiri observavit ante Nos Heinschenius. Pro∣inde consentaneum est Justiniano recentiorem fuisse planum illum qui primus Damasi nomen personamque sibi vendi∣care ausus est. Sic facilè intelligimus cur brevior fuerit

primus ille, qui habetur, Catalogus è secund, tandem effingendus. Facile nimirum vidit Impostor pro Damaso haberi neutiquam potuisse qui juniores Damaso Pontifices commemorâsset. Sic itaque necessariam videbat contra. ctiorem aliam Catalogi formam, quaeque fuerit Damasi aliquo decessore terminanda. Formam autem aliam nullam pror∣sus habemus huic Impostoris consilio accuratiùs responden∣tem, quàm sit illa Bucherii. Terminatur illa proximo fere Damasi decessore, sic tamen illa ut non ampliùs illum fuisse innuat, cum scriberentur illa, superstitem. Habet praeterea multa, ut ostendimus, Eusebiano Chronico Latinè verso recentiora. Habet etiam secundi Catalogi errores, non modò alium ab Anencleto Cletum, sed & seriem Pon∣tificum perversissimam, magisque etiam, quàm Optati Au∣gustinique temporibus fuerit, erroneam. Habet etiam & menses Pontificum atque dies, nullis unquam superiorum Justiniano temporum monumentis prodi unquam solitos, non certè ab Anonymo illo qui scripsit sub Alexandro Severo, non ab Eusebio, sed ne quidem ab Eusebii Ex∣criptoribus Interpretibusve antiquissimis, non Rufino, non Prospero, sed ne quidem à recentiorum temporum Graecis, ne quidem à recentioribus Eusebio Historicis, qui quidem fuerint Justiniano antiquiores, non Socrate, non Sozomeno, non Theodoreto, non Theodoro Lectore, nec Evagrio; ne quidem à Scriptoribus illorum temporum Latinis, non Marcellino Comite, non Victore Tunnunensi, nec Idatio. Annos illi saepe coaevorum Pontificum Romanorum recensent. Qui menses autem, aut dies, adjecisset, neminem, ut opinor, habemus, Justiniano antiquiorem. Et siquis fecit, fecit tamen id rarissimè, & in recentissimae duntaxat memoriae Pontificibus. Inde intelligimus à sexto demum Saeculo caepisse morem illum in Pontificibus Romanis, qui fuerat in Imperatoribus antiquissimus, ut praeter annos solidos menses praeterea diesque monumentis consignarent. Hos itaque non aliunde quàm è secundo demum Catalogo didicit primi qui habetur antiquissimus Impostor. Idem tamen brovi∣andum

censuit tribuendum Damoso Catalogum. Nempe quò simplicior videretur, aetatemque quam ferebat, 〈◊〉〈◊〉 accuratiús, Hac certè brevitate non obstante, Catalogum alium nullum habemus qui possit Damaso assignari cum aliquâ verisimilitudinis vel specie. Nullum prorsus alium additamentis illis, quae in Bucheriano desunt, interpolatum qui vel deficiat in Pontifice Damaso anti∣quiore. Quare dubitandum non est quin primum quoque illum (qui habetur) Catalogum è secundo confinxerit aliquis sexti, ad minimum, Saeculi Impostor, qui etiam idem Epistolas sub Hieronymi Damasique nominibus, fuerit com∣mentus, quanquam nullae prorsus in paucis quos habemus primi, sed sequentium duntaxat Catalogorum, Codicibus MSS. praefixae compareant. Hanc Nos sententiam veram existimamus, & ad illam proinde quae suprà scripsimus omnia esse exigenda.

Notes

• * 1.1

  Addit. ad Diss. I. Cap. X. §. 2.
• * 1.2

  Lactant. de mort. Pers. n. 2.
• * 1.3

  Addit. ad Diss. II. c. V. §. 2.
• * 1.4

  Enseb. H. E. II. 14.
• * 1.5

  Hieronym. Script. Eccl. Petr.
• * 1.6

  Hieronym. Script. Eccl. Clemente.
• * 1.7

  Euseb. H. E. IV. 1.
• * 1.8

  Euseb. H. E IV. 5.
• * 1.9

  Eus. H. E. IV. 11.
• * 1.10

  Euseb. H. E. V. 22.
• * 1.11

  Hicronym. Script. Eccl. Victor.
• * 1.12

  Diss. Cypr.
• * 1.13

  Euseb. H. E. VI. 39.
• * 1.14

  Euseb. H. E. VII. 2.
• * 1.15

  Euseb. H. E. VII. 32. fin.
• * 1.16

  Vid. Vales.
• * 1.17

  〈◊〉〈◊〉. Script. Eccl. Marc.
• * 1.18

  Hist. Eccl. IV. 11.
• * 1.19

  H. E. IV. 19.
• * 1.20

  Euseb. H. E. V. 22.
• * 1.21

  Hist. Eccl. VI. 26.
• * 1.22

  phot. Biblioth. Cod. 118.
• * 1.23

  Hist. Eccl. VI. 36.
• * 1.24

  Apud Euseb. H. E. VII. 22, 23.
• * 1.25

  Vid. Athanas. Ep. ad Solitar. 〈◊〉〈◊〉. l. II. Haeret. Fab.
• * 1.26

  Trebel. Poll. in Gallien. duob. c. 1.
• * 1.27

  Apud Euseb. H. E. VII. 23.
• * 1.28

  Apud Euseb. ib. c. 10.
• * 1.29

  Apud Enseb. H. E. VII. 21.
• * 1.30

  Poll. duob. Gallien. c. 5.
• * 1.31

  In Saturnin. Gallien. fin.
• * 1.32

  Duob, Gal∣lien. c. 10.
• † 1.33

  Ib c. 12.
• * 1.34

  Hist. Eccl. VII. 28.
• * 1.35

  Hist. Eccl. VII. 31.
• * 1.36

  Euseb. H. E. VIII.
• * 1.37

  Analect. Tom. III.
• * 1.38

  Labb. 〈◊〉〈◊〉 MSS.
• * 1.39

  E Cod. MS. Collegii 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.40

  Syncell. p. 〈◊〉〈◊〉
• * 1.41

  Diss. II. Cap. V. §. 11.
• * 1.42

  Hieronym. Script. Eccl. in Paulo.
• * 1.43

  Iren. L. III. c. 3. ex Eusebio Graec.
• * 1.44

  Clem. Ep. I. ad cor. p. 7.
• * 1.45

  Ep. ad Smyrn.
• * 1.46

  Ep. ad Trall.
• * 1.47

  Act, XIV. 4.
• * 1.48

  Resp ad Grot. de Sacerdot. Laic. cap. 3.
• * 1.49

  2 Tim. IV. 21.
• * 1.50

  Addit. ad Cestr. Diss. II. Cap. VI. §. 22.
• * 1.51

  Cap. VIII. §. 4.
• * 1.52

  Vid. Cl. Cestri∣ens. Diss. II. Cap. VII. §. 3, 4, 5.
• * 1.53

  App. ad Diss. Cyprian.
• * 1.54

  Cap. VIII. §. 5, 6.
• * 1.55

  De Sacerd. Laic. adv. Grotium.
• * 1.56

  Ep. 1 ad Cor. §. 7.
• * 1.57

  Resp. ad Grot. Cap. 3. §. 18.
• * 1.58

  Ep. ad Hebr.
• * 1.59

  Hegesip. ap. Eu∣seb. H. E. III. 16. Iren. ap. Euseb. H E. V. 6.
• * 1.60

  Herm. Past. L. I. Vis. II.
• * 1.61

  Ib. Vis. IV. §. 20.
• * 1.62

  Ibid. §. 3.
• * 1.63

  L. I. Vis. III.
• * 1.64

  L.I.Vis. 1.§.1.
• * 1.65

  Vis. III. §. 5.
• * 1.66

  Diss. I. ad 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.67

  Ap. Euseb. H. E. V. 24.
• * 1.68

  Addit. ad Diss. II. Cap. VIII.
• * 1.69

  Di. 〈◊〉〈◊〉. II. Cap. XXI. §. 1.
• * 1.70

  Tertul Praeser. adv. Haer. c. 30.
• * 1.71

  Diss. II. cap. IX.
• * 1.72

  Adv. Prax. cap. 1.
• * 1.73

  Apud Euseb. Hist. Eccl. V. 13.
• * 1.74

  Euseb Hist. Ec. V. 3.
• * 1.75

  Ap. Euseb. H. E. IV. 23.
• * 1.76

  Ap. 〈◊〉〈◊〉. H. E. IV. 26.
• * 1.77

  Capitolin. vit. Marc. c. 19.
• * 1.78

  Praedestinat. Haer. 26. 86.
• * 1.79

  Epiph. Haer. XLVIII. n. 1.
• * 1.80

  Ap. Euseb. H. E. V. 16.
• * 1.81

  Dissert. Cypr. XI.
• * 1.82

  Ib. ap. Eus. H. E. V. 4.
• * 1.83

  Ibid. c. 3.
• * 1.84

  Ap. Euseb. H. E. V. 16.
• * 1.85

  Euseb. H. E. V. 1.
• * 1.86

  Capitelin. Marc. c. 8.
• * 1.87

  〈◊〉〈◊〉. c. 13.
• * 1.88

  〈◊〉〈◊〉. c. 12.
• * 1.89

  Ibid cap. 9.
• * 1.90

  Digest. L. 1. tit. 2. 〈◊〉〈◊〉. 2.
• * 1.91

  〈◊〉〈◊〉. demort. Pers. n. 15.
• * 1.92

  Prolegom. ad Append. Diss. Cyprian.
• * 1.93

  Lact. de mort. Pers. n. 20.
• * 1.94

  Capitol. Ver. c. 4.
• * 1.95

  Capitol. ibid.
• * 1.96

  Ibid. c. 8.
• * 1.97

  Ibid. c. 9.
• * 1.98

  Capitolin. Marc. c. 20.
• * 1.99

  Ap. Euseb. H. E. IV. 26.
• * 1.100

  Spartian. Ael. Ver. c. 5.
• * 1.101

  〈◊〉〈◊〉. Marc. c. 7.
• * 1.102

  Pandect. XXIV. 1. 32.
• * 1.103

  Ulpian. Pan∣dect. XXVIII. 3. 6.
• * 1.104

  Gaius Pandect. XXVIII. 1. 8. Ulpian. ib. 3. 6.
• * 1.105

  Diss. Cypr. XI.
• * 1.106

  Dig. XXVIII. 4. 3.
• * 1.107

  Capitol. Marc. c. 7.
• * 1.108

  Idem in Vero, c. 4.
• * 1.109

  Capitolin. Ver. c. 8.
• * 1.110

  Ap. Euseb. H. E. IV. 11, 12.
• * 1.111

  Ibid. IV. 8.
• * 1.112

  Syncell p. 315.
• * 1.113

  Ap. Euseb. H. E. V 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.114

  〈◊〉〈◊〉. V. 18.
• * 1.115

  Ap. Euseb. H. 〈◊〉〈◊〉. V. 16.
• * 1.116

  Ibid. c. 18.
• * 1.117

  Ap. Euseb. H. E. V. 23.
• * 1.118

  Ap. Euseb. H. E. V. 28.
• * 1.119

  De Jejun. adv. 〈◊〉〈◊〉. c. 13.
• * 1.120

  De 〈◊〉〈◊〉. c. 10.
• * 1.121

  Ap. Euseb. H. 〈◊〉〈◊〉. V. 28.
• * 1.122

  Euseb. H. E. VI. 14.
• * 1.123

  Ibid. VI. 19.
• * 1.124

  Spart. Caracal. cap. 6.
• * 1.125

  Ap. Euseb. H. E. VI. 31.
• * 1.126

  Ibid. c. 15.
• * 1.127

  Ibid. c. 19.
• * 1.128

  Adv. Prax. c. 1.
• * 1.129

  De Piaefer. c. 45.
• * 1.130

  Cap. 53.
• * 1.131

  Adv. Frax.
• * 1.132

  c. 1.
• † 1.133

  De Menogam.
• * 1.134

  c. 2.
• ‖ 1.135

  De Pudioit.
• * 1.136

  c. 1.
• * 1.137

  Praescr. c. 51.
• * 1.138

  Ap. Euseb. H. E. V. 15, 20.
• * 1.139

  Ibid. V. 28.
• * 1.140

  Script. Eccl. in Tertul.
• * 1.141

  Ad Scap. c. 4.
• * 1.142

  Apol. c. 4.
• * 1.143

  De Monog. c. 3.
• * 1.144

  Diss. III. in Iren. §. 13.
• * 1.145

  Euseb. H. E. VI. 23.
• * 1.146

  Euseb. H. E. VI. 26.