Marmora Oxoniensia ex Arundellianis, Seldenianis, aliisque conflata recensuit & perpetuo commentario explicavit Humphridus Prideaux ... ; appositis ad eorum nonnulla Seldeni & Lydiati annotationibus accessit Sertorii Ursati Patavini De notis Romanorum commentarius.

CXXX.

[illustration]

Notat doctissimus Seldenus a 1.1 in ultimo suo de Synedriis Tomo nec de die 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nec de voce alibi, quam in hoc Marmore, unquam legi; at∣que ideo forsan in editione Marmorum Arundellianorum & suorum insigne hoc antiquitatis Monumentum inter alia non publicavit, quod nihil ad illud habuisset annotandum. Sed quamvis nec de die 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nec de voce in aliquo authore legamus, Imagines tamen, quae in figura supra excusâ vi∣dentur, satis indicant hanc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in illa expressam, eam fuisse Tau∣rorum venationem ab equitibus habitam, quae à Thessalis b 1.2 primo instituta, tandem imperante C. Julio Caesare in Circo Romano, & deinde per alias e∣tiam civitates in spectaculum dabatur. Festa quibus hae venationes editae erant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicebantur; venationem, quae in secunda earum habebatur, hic in figura habes expressam. In ea quinque equites vides, quo∣rum primus & tertius Tauros in Marmore, quod fugâ longe praeverterunt, non expressos incitato cursu persequuntur; secundus & ultimus cursu lassatos & anhelantes cornibus tenent; quartus lassatum intortâ cervice prostravit, & incumbit prostrato. Hinc discas hanc Taurorum venationem apud antiquos sic institutam fuisse. Primo Tauri emissi erant, deinde equites conscensis equis

cursu celerrimo eos diu persequebantur, donec tandem lassatos assecuti eo∣rum cornua apprehendebant, eaque tenentes juxta aliquandiu ulterius lassan∣tes equitabant, donec tandem cum exhausto lassitudine spiritu viribus inferi∣ores reddidissent, intortâ cervice ab equis defilientes humi prosternebant, & prostratis incumbentes jugulabant, illudque in hoc certandi genere victoria, summaque eorum, qui assequebantur, gloria aestimabatur. Venatio igitur haec, ut modo monui, eadem est, quam è Thessalia Caesar Dictator Romam transtulit, ibique in Circo inter alios, quos exhibuit, ludos in spectaculum de∣dit. De ea sic dicit c 1.3 Plinius, Thessalorum gentis inventum equo juxta quadrupe∣dante cornu intorta cervice Tauros necare. Primus id spectaculum dedit Romae Caesar Dictator. Illius etiam alii autores meminere. d 1.4 Suetonius in Claudio, Prae∣terea Claudi us exhibuit Thessalos equites, qui feros Tauros per spatia circi agunt, insili untque defessos, & ad terram cornibus detrahunt. Et Dio in Nerone, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, i. e. quo∣dam spectaculo viri Tauros ab equis juxta cursitando assectantes sibi prosternebant. Hic igitur Tauros venandi Ludus apud Thessalos maxime in usu erat, iisque diu proprius fuit. Ab ipsis Centauris, qui inter antiquissimos gentis Thessalicae progenitores numerantur, videtur originem habuisse; cum enim illi e 1.5 in urbe

Pelitronio prope Peneum fluvium habitantes primi inter Thessalos equitandi studio se dedissent, eoque ceteros excellere semper gestiissent, illud ex inven∣to cujusdam regis sui his artibus promovebant. Tauros efferatos è quodam loco in latam planitiem, quae ad fluvium Penaeum erat, emittebant, & post e∣os equites stimulis armatos, qui eos cursu affectantes ad locum, unde emissi e∣rant, revocarent. Illi igitur tum in assectandis his Tauris, tum in eorum icti∣bus evitandis, variis artibus utentes se exercebant, donec per varias ambages agentes, lassatos tandem stimulis, quibus armati erant, pungentes, ad locum, unde emissi fuere, iterum reducebant, atque inde 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & quod equis insidebant dum Tauros sic stimulis agebant, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicebantur. Postea vero cum hi non tantum agere Tauros, sed e∣tiam in cursu prosternere aggressi sint, vice stimulorum retia & vincula acce∣perunt, quibus eos in cursu implicantes subvertebant, uti f 1.6 magnus Salma∣sius observavit, ex Epigrammate Philippi prius inedito, in quo ille hanc Tau∣rorum venationem Thessalis familiarem ita describit,

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Postea vero sine omnibus armis hoc certamen iniere: & sic in Marmore, qui Tauros venantur, vides descriptos. Et sic Heliodorus in Aethiopica Historia hanc venationem describit, usque enim ad illius tempora (i. e. regnum g 1.7 Theo∣dosiii Magni, illi enim coaevus fuit) haec venatio apud Thessalos retinebatur. Atque ideo cum vellet Thessali sui Theagenis ante destinatam mactationem virtutem & fortitudinem indicare, illum hoc patrio more Rege populoque Ae∣thiopico spectantibus, Taurum efferatum venantem introducit, ibique hanc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quam optime, utpote illi familiariter notam, cum Triccae in Thessalia Episcopus fuisset, ita in Persona Theagenis describit, h 1.8 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. i. e.

(Inter∣prete Stanislao Warschewiczki Polono) Ibi Theagenes, seu proprio & virili spiritu incitatus, sive etiam divinitus immisso impetu usus, & custodes, qui illi adstiterant dispersos propter tumultum exorsum conspicatus, erexit se subito, cum antea ad aram genibus incumberet, & mactationem singulis mo∣mentis expectaret, lignumque fissum (quorum magnus numerus in ara ja∣cebat) arripit, & ex equis, qui non effugerant, unius dorsum occupat, & apprehensis crinibus ad collum propendentibus, jubâque tanquam freno u∣tens, calcaneoque quasi calcaribus equum urgens, & loco flagri ligno fisso continue concitans, Taurum, qui effugerat, agebat. Ac initio fuga esse Theagenis, ii qui aderant, suspicabantur; & clamore, ne sineret illum ex∣tra septum armatorum evehi, quilibet alterum, cui proxime astiterat, co∣hortabatur. Ceterum procedente conatu, quod non formido esset, neque fuga mactationis, edocebantur. Assecutus enim celerrime Taurum, ali∣quandiu à cauda detentum egit, lassitudine conficiens simul, & ad celerio∣rem cursum bovem incitans: quo se autem concitasset conversum sequeba∣tur, gyrationes & exitus angustos caute declinans. Postquam autem illi no∣tum & familiarem conspectum sui actionemque ipsam reddidit, jam ad la∣tus adequitabat, cute cutem attingens, & anhelitum taurinum ac sudorem equestri miscens, & cursum ita aequali celeritate moderans, ut hi, qui lon∣gius aberant, coaluisse vertices animalium opinarentur, & Theagenem aperte divinis laudibus extollerent, qui peregrinum quoddam ex equo & tauro ju∣gum confecisset. — Theagenes vero cum permisisset equo, quanta celeritate posset uti, & praecurrentem aliquantum, pectus capiti taurino adaequare, hunc quidem liberum ferri sivit desiliens: injicit autem se in collum tauri, & in medium spatium inter cornua facie collocata, ulnis vero tanquam corona circumpositis, ac digitis in taurina fronte in nodum complicatis, ac reliquo corpore juxta dextrum armum bovis demisso, dependens ferebatur, ita ut paululum taurinis saltibus concuteretur. Postquam autem jam fatigatum nimio pondere & languefactos esse illi musculos ex nimia intensione sensit, at{que} id loci in quo sedebat Hydaspes, praetereuntem, obvertit eum in ante∣riorem partem, & illius cruribus suos pedes objicit, ungulis eos continue im∣pingens, & gressum bovis implicans. Ille autem in impetu cursus impeditus, & robore juvenis gravatus evertitur, ac repente in caput devolutus, & ere∣ctis pedibus in scapulas ac deorsum projectus, diu resupinus porrectim jacuit, cornibus terrae infixis, & ita, ut caput movere non posset, radicatis: cruri∣bus autem nequicquam salientibus, & opportune aerem findentibus, & vi∣ctoriam languore confitentibus. Incumbebat vero Theagenes solâ sinistrâ

manu ad deprimendum vaca••s, dextram autem in coelum continue tendens, & in Hydaspem, & reliquam multitudinem exporrecta fronte intuebatur, risu illos ob oblectationem provocans, & mugitu tauri tanquam tubâ celebrita∣tem victoriae denuncians.

Hoc certandi genus in Circo Romae primus, ut supra diximus, exhibuit Caesar Dictator eo tempore, quo post victos Pom∣peianos i 1.9 de Gallis, Alexandrinis, Ponticis, Mauritanis, ceterisque hostibus suis per multos dies triumphos egerat, & ad hoc nummum Julii Caesaris, l 1.10 qui in una parte Caesaris imaginem cum Inscriptione, C. CAESAR DICTATOR, & in reversa taurum concitatum & furentem cum Inscriptione, L. LAVI∣NEIVS REGVLVS habet, respexisse, & L. Lavineium Regulum ei certamini praesidisse putat Jacobus m 1.11 Dalechampius. Post Julium Caesarem idem spe∣ctaculam Claudius, Nero, aliique Imperatores dabant. Et non tantum Ro∣mani, sed aliae etiam gentes à Thessalis hunc tauros venandi ludum accepe∣re, eoque magnopere delectati fuere; dicit enim Artemidorus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. i. e.

Cum Tauris ex instituto Ephesiorum filii in Ionia certant, & in Attica in spectaculis Eleusiniis annis circumvolutis, & in La∣rissâ urbe Thessaliae incolarum nobilissimi, & in aliis orbis partibus haec ad mortem damnatis accidunt.

In Ionia igitur apud Ephesios celebratum erat hoc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 certamen, ab iis ad Smyrnaeos eorum vicinos facile po∣terat transire, à quibus tanta delectatione videtur acceptum fuisse, ut dies quotannis ei edendo in illa urbe destinati fuere, qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicebantur; in illa enim urbe hoc Marmor consecratum fuit, unde commercii beneficio, quod cum Smyrnaeis habemus in Angliam ad magnum Seldenum translatum fuit, à quo Academiae nostrae cum aliis antiquitatis Monumentis, ex summa illius benevolentiâ legatum, hic in Memoriam tam antiquissimi & clarissimi certaminis habemus repositum.

Notes

• a 1.1

  Lib. 3. c. 4.
• b 1.2

  Vide Plin. Nat. Hist. l. 8. c. 45.
• c 1.3

  ib.
• d 1.4

  Cap. 21.
• e 1.5

  Servius in Virgil. Georg. lib. 3. pag. 120. Edit. P. Dan.
• f 1.6

  In ••otis ad Trebellii Pollionis Gallienos.
• g 1.7

  Vide Vossium de Historicis Graecis, lib. 4. c. 18.
• h 1.8

  Lib. 10. non longe à fine.
• i 1.9

  Vide Dionem lib. 43. Plut. in Caesare, Appianum belli Civilis, lIb. 2.
• l 1.10

  Vide Ursinum pag. 119. Golt∣zium pag 177. Tristan. Tom. 1. pag. 31.
• m 1.11

  In notis Plinii lib. 8. cap. 45.