De vita et rebus gestis nobilissimi illustrissimique principis, Guilielmi ducis Novo-Castrensis, commentarii ab excellentissima principe, Margareta, ipsius uxore sanctissima conscripti ; et ex Anglico in Latinum conversi.

I. De Potestate Ei commissa.

Postquam serenissimus Rex, Carolus I. Novoca∣strio mandasset potestatem conscribendi Milites ad de∣fensionem Causae regiae, effecit Ille (absit invidia) quod nemo alius subditorum potuit. Quamvis e∣nim multi egregii ac nobiles viri pro Rege copias etiam colligerent; illae tamen Partes five (ut vulgo vocantur) Brigades erant potius quam justi Exer∣citus, si cum Novocastrii copiis conferantur. Ra∣tio erat, quia is per Matrem suam, filiam Cuthberti Baronis Ogle, propinquitate sanguinis cum pluri∣mis antiquarum Familiarum in Northumbria caete∣risque partibus Borealibus conjunctus, apud illos plus valere quam Alienus posset. Nam naturali erga Cognatum suum affectu ducti, facilius seque∣rentur Illum, seque sub Illius quam cujusvis Alteri∣us imperio libentius offerrent morti, in causa Regis;

scientes, quod deserendo Novocastrium, seipsos simul de∣sererent. Hoc modo Ille primum excitavit Equestrem turmam, constantem ex viginti supra centum viris strenuis; deinde Peditum Chiliadem; postea Exer∣citum octo millium Equitum Peditumque, & quos appellant Dragoons, in illius locis: diversis denique temporibus, aliis aliisque locis, ad Regem popu∣lumque tuendum, tot Turmas, tot Chiliades, tot Exercitus coegit, ut, a primo tempore ad ultimum procedendo, exsurgant ad numerum centum milli∣um virorum; eosque proprio Marte, & ferme fine al∣terius cujusquam ope aut auxilio. Quod fuit sane perquam difficile factu uni subdito, ac tali tempore. Cum enim exercitus, ut plurimum, coeant, aut propter pecuniam, aut prae timore, aut pro factio∣ne; vix unquam, ubi stipendia desint, Causa dubia sit & periculosa, officii solius conscientia moveat; dubitandum non est, Novocastrium eximio quodam Regis optimi Amore victum, nulla habita sui com∣modi ratione, Exercitum conscripsisse; ipsumque Exercitum, non stipendii sed Ducis sui amore al∣lectum, militasse.

In exercitu suo Novocastrius suo sibi satellitio Chiliadem selegerat, imo ter mille fortissimos fidissi∣mosque viros (partim e palustribus sub Arcto terris)

mortique occumbere paratos, ad Ducis sui pedes. Hi dicti sunt Albati (White-coats) hac occasione. Institutum fuit Novocastrio, militibus hisce nova sa∣ga (sive gestamina) donare. Cum vero deesset pannus ruber, tantum Albi emit, quantum suffice∣ret; manerent modo ut colorari posset. Illi moram hanc non ferentes, uno ore clamant, ut vestian∣tur Albis, statimque se facturos rubra hostium san∣guine minantur. Novocastrius militari laetatus jactan∣tia, respondit, Fiat. Atque hinc militibus istis na∣tum Albatorum nomen. Hi sunt illi, qui nullo un∣quam certamine terga vertere: aut vincendo semper clari, aut moriendo.

Non possum non meminisse hic quod ante nar∣ratum est, ex horum numero fuisse viros illos acer∣rimos, qui, cum vis magna hostium irrupisset in urbem Eboracensem, ipso ducente Novocastrio, ad volarunt, & ingressos vel repulerunt, vel occide∣runt.

Memorabile est & illud invictae fortitudinis ex∣emplum, cum in illo ultimo ac fatali praelio super Hessom Moor, iidem milites, caetero Exercitu pro∣fligato, immoti stabant, donec numero oppressi, pars maxima locum quem pugnando tenuerant, a∣missa anima, corporibus tegebant.

Eo erant amore mancipati Duci suo, qui dura∣vit etiam cum, amissis omnibus, ab Illo nihil am∣plius expectare poterant; ut ex hac apparebit nar∣ratiuncula.

Generosus quidem ex Anglia invisebat Novoca∣strium Antuerpiae commorantem, eique summas age∣bat gratias, aiens se debere ipsi quod e mari salvus evasisset. Ille mirari, nec quid sibi vellet intelligere. Pergebat hospes, & a piratis illis, quos idiomate Gal∣lico Pickarons vocant, inquit deprehensus, Nosti aiunt (per id examen subodorantes) Marchionem Novocastriensem? Imo, inquam, & ad manus ipsius Herois deosculandas Antuerpiam abire, si per vos liceat, percupio. Abi igitur, aiunt illi, cum recu∣lis tuis, salvus & indemnis, & nostris verbis humil∣lime saluta Ducem dilectissimum. Dic nos esse Rel∣liquias Albatorum, qui vitam trahimus, quam ad Ipsius dictum, si quid nos velit, parati sumus pro∣fundere.

Vos vero valete, viri fortissimi fidissimique: Nul∣la dies unquam memori vos eximet aevo. Redeundum est ad Potestatem Novocastrio meo commissam in Bellis illis plusquam civilibus. Sicut erat summus Armorum Dux in Exercitu suo constitutus, quem ex suis & Amicorum opibus instruxerat, ad causam

regiam propugnandam: ita nunquam a privato Re∣giae Majestatis Concilio in ordinem redactus est (ni∣si quod copiae ejus aliquae detentae fuerint a Rege, ad quem missae erant, cum armis & machinis ante dictis) donec maximus Principum, Rupertus, a Rege venerat ad liberandam Urbem Eboracensem, hosti∣bus obsessam. Insuper habebat licentiam cudendi nummos, Typos imprimendi, Equites Auratos creandi, &c. Quibus Nemo unquam subditorum ante se gavisus est, Rege ipso intra Regnum exi∣stente. Quinetiam imperium in tot Comitatus, quorum mentio facta est libro primo: nec non po∣testatem praeficiendi & loco movendi quoscunque vellet Duces ac Rectores. Quorum praecipuos in seruimus Catalogo insequenti.

In Northumbria.

A Novocastrio praepositi erant Novocastro ad Tinam flumen D. Iohannes Marley, Eques Auratus: Tinmuthae Castro & Sheilds, D. Thom. Riddal, ejusdem Ordinis.

In Episcopatu Dunelmensi.

Praesidio Hartlepool, Henricus Lambton, Protribu∣nus.

Castello Raby vocato Guilielmus Savil, Miles & Baronettus.

In Comitatu Eboracensi.

Urbi Eboracensi, D. Thom. Glenham, Eques pariter & Baronettus: & post ejus discessum, Dom. Iob. Bellasis, Baro.

Pontis-fracti Castello, D. Mynn, Chiliarchus: & post eum D. Ioh. Redman, Equestris Ordinis vir.

Castello Sheffield, D. Beaumont, Major Chiliadis.

Praesidio Wortly-hall vocato, Franciscus Wortly, vir vere generosus, & Equestri dignitate ornatus.

Castello Tickhill vocato, D. Mountney Major.

Doncastro, D. Franciscus Fane, Balnei Eques & de∣inceps Urbis Lincolniensis Gubernator.

Castello Sandal vocato, D. Bonivant, Centurio.

Castello Skipton vocato, D. Ioh. Mallary Baro∣nettus.

Castello de Bolton, D. Scroop, Armiger.

Castello de Hemsley, D. Iordanus Crosland, Miles.

Castello Scarborough, Hugo Cholmley, Eques Aura∣tus.

Ponti Stamford, D. Galbreth, Tribunus.

Hallifax, Franciscus Mackworth, Eques Auratus.

Tad-castro, Gamaliel Dudley, Miles.

Eyrmuthae, D. Kaughton, Major.

In Cumbria sive Cumberlandia.

Carleolo, Philippus Musgrave, Eques & Baronettus

Cockermuthae D. Kirby, Chiliarchus.

In Agro Nottinghamiensi.

Newarkae ad Trentam flumen, primum Iohannes Hen∣derson, Eques Auratus; & eo remoto, D. Ri∣chardus Byron, tunc Equitis, hodie vero Baronis titulo dignissime ornatus.

Praesidio Wyrton-house vocato, Rowlandus Hacker, Tribunus.

AEdibus Welbeck D. Van Peire, natione Hollandus & Tribunus.

Praesidio Shelford-House nominato, Philippus Stan∣hop, Chiliarchus.

In Comitatu Lincolniensi.

Urbi Lincolniensi, Franciscus Fane, Balnei Eques; eoque remoto, D. Peregrinus Bartu, Miles.

Gainsborough, D. St. Georgius, Tribunus.

Castro de Bullingbrook, D. Chester, Hypochiliarchus.

Castello Belvoire vocato, D. Gervasius Lucas, Eques Auratus.

In Comitatu Darbiensi:

Castello Bolsover vocato, D. Muschamp Colonel∣lus.

Manerio de Wingfield, Rogerus Molyneux, Tribu∣nus.

Praesidio Staly-house vocato, D. Fretchvile, tum Chiliarchus, nunc Baro:

Praecipui e Copiarum Praefectis in Exercitu Novo∣castriano.

• 1. DUX Generalis sive Imperator, Novocastrius, cujus egregia facinora in hoc opusculo ce∣lebrantur.
• ...

• 2. Hypostrategus sive Pro-praetor Castrensis, pri∣mum Neoporti Comes, & deinde Baro Ethin.
• 3. Tormentorum sive Machinarum Praefectus, D. Carolus Cavendicius Novocastrii filius, & Mans∣feldiae Comes.
• 4. Equitum Praefectus, D. Georgius Goring, Baro.
• 5. Chiliarchus Generalis D. Tho. Glemham, supra memoratus.
• 6. Major Generalis, D. Franciscus Mackworth, Miles.
• 7. Equitum Pro-praefectus, D. Carolus Cavendicius, cui postea successit D. Carolus Lucas, Eques Au∣ratus, fraterque meus.
• 8. Equitum Commissarius Generalis sive Armilustrii Praefectus, D. Windham; & post eum Guiliel∣mus Throckmorton, Eques Auratus; & deinceps Georgius Porter, Armiger.
• 9. Tormentorum Pro-praefectus, D. Guilielmus Da∣venant, Eques Auratus, & Poeta insignis.
• 10. Quaestor, D. Guilielmus Carnaby, Equestri dig∣nitate ornatus.
• 11. Advocatus Generalis Castrensis, D. Liddal, Juris civilis Doctor.
• 12. Castrametator Generalis, qui ordinandis mili∣tum stativis praeerat, Radulphus Errington, Gene∣rosus.
• ...

• 13. Annonarius Generalis, sive Annonae Praefectus, D. Gervosius Nevil; eoque exauctorato, D. Smith, Generosus.
• 14. Emissarius sive speculator Generalis, D. Hud∣son, Artium Magister.
• 15. Impedimentorum Praefectus, Baptista Iohnson.
• 16. Concilii Bellici Praeses, Baro Widdrington; quem Novocastrius Lincolniensi, Rutlandiae & Nottingbamiensi Provinciis praefecit.

Quod Praefectos reliquos ac Ductores attinet, in singulis Centuriis & Ordinibus; cum tantus sit eo∣rum numerus ut meminisse omnes nequeam, eos in rationes meas non placet referre.