De vita et rebus gestis nobilissimi illustrissimique principis, Guilielmi ducis Novo-Castrensis, commentarii ab excellentissima principe, Margareta, ipsius uxore sanctissima conscripti ; et ex Anglico in Latinum conversi.

D. GUILIELMO DUCI NOVO-CASTRENSI.

Mi Domine Nobilissime,

DUo mihi praecipue fuerunt in Votis, ex quo tempore Conjugio Tuo me beasti: Primum, ut Fidem me∣am & Amorem Clementiae Tuae probarem: qua in re Tuam Hu∣manitatem appello: Deinde, ut, Divina adspirante Gratia, Res gestas Tuas & Conatus egregios, in procurando Regis & Patriae Tuae bono, fideli & dilucida Narratione posteris traderem; imo & AE∣ternitati consecrarem. Hunc in finem, palam pro∣fiteor me usam esse optimis verissimisque Observatis

Secretarii Tui, antiquae Fidei & Virtutis viri, Io∣annis Rollestoni, Tuisque ipsius dictatis. His ad∣juta, Historiam Vitae Tuae composui. Quam qui∣dem, cum omnem dedi operam ut illustris fieret, obscuravit aliquatenus Clementiae Tuae mandatum. Nempe ut ea, quae ad Hominis cujusvis aut Fami∣liae dedecus pertinent, quanquam tua summa cum laude conjuncta essent, tacita praeterirem. Volun∣tati Tuae morem gessi, & studui satisfacere Cle∣mentiae Tuae: coque libentius, quod sciam hanc Animi Tui Generositatem, tam in celandis Inimi∣corum Vitiis, quam in Amicorum Virtutibus prae∣dicandis, omni Honore dignissimam. Enimvero, mi Domine, aut multum fallor, aut Nemo homi∣num Teipso plures unquam Amicos, plures Ini∣micos habuit. Alteris fortunam, alteris meliorem mentem precor. Neque illud mirandum, Te Vi∣rum in excelso loco positum Invidia peti, cum Haec Foemina non sit immunis. Scripta scilicet Mea vex∣ant petulantes & improbae Linguae: Genuina esse, & mihi propria, negant. Quasi Ego alieni Ingenii Gloriam in me transferrem. Bene meminit Clemen∣tia Tua, Libros a Me primum in lucem editos sub∣iisse hanc plurimorum Censuram, non esse Illos a Me, sed a nescio quo alio Autore conscriptos, meo∣que

Nomine impressos. Hinc nata est illa tua Nobilis Epistola, uni praefixa Volumini, qua per Hon. tuum testaris, Scripta omnia, meo Nomine insignita, vere esse Mea. Ego vero non dissimulavi, Me omnia, quae didici, ex Te, Te, inquam, ipso didicisse. Tu Dominus, atque idem unicus Doctor meus. Tu mihi, quaecunque sagaci Ingenio & ex∣perientia longa assecutus es, candide impertiisti. Ea eram aetate, cum primum Clementia Tua me Uxorem duxit, ut mihi Rerum natura parum in notuerit. Sed Deo visum est, a Natalibus mihi Ingenium indere Poeticum & Philosophicum. Nam ante annum duodecimum Libellos id genus aliquot confeci: quibus accurata Methodus (fateor) & li∣ma defuit; ideoque nee lucem ferre potuerunt. Quum autem Cogitara ista, mihi scripta atque edita supra captum meum esse dictitarent Lectores; Ii & in iisdem scriptis eruditionem desiderabant, & simul aiebant me ornasse meipsam plumis Academicis. En absurda malevolorum judicia! Non diffiteor, Do∣mine mi, meam in Artibus ac Scientiis imperitiam: unde minus apte Animi mei sententiam in Scriptis meis prioribus declaravi. At vero post exoptatissi∣mum in solum natale Reditum, inter amoeni ruris otia, Animum ad Philosophorum Libros adjunxi,

ut illos Terminos & Voces Artis in Scholis usur∣patas (quas ante parum intellexeram, & ex con∣jectura, contextus ope, descripseram) plenius edis∣cerem. Itaque Lectoribus meis incredibile videba∣tur, foeminam, in re Scholastica, tantum profecisse. * Quid multa? Hanc iniquorum Judicum morosi∣tatem non moror: Nec adeo Mihi displicent mea Scripta, ut in Ignem conjiciam. Nimirum, non sum nescia, optime cogitata, dicta, scripta, facta etiam ipsa pulcherrima apud hoc saeculum vilescere. Scrip∣ta autem, Meum praeferentia Nomen, mea esse, nec al••us cujusquam Autoris, Testis est Excellentia Tua, testes sunt Domestici mei. Qui ad manum mihi adstant plane sciunt, Me, nemine adjuvante, ex intimis Animi recessibus protulisse, quae chartis il∣levi, & statim perferenda dedi ad Librarios, ut ni∣tidius exscriberentur, atque ita mandarentur Typis. Inter Exscriptores istos, agnosco nonnullos Ortho∣graphiae ignaros: inde multa irrepserunt errata in impressos Codices. Neque enim vacavit Mihi, istis Temporibus, nec potui, medicinam erratis adhi∣bere: quae Lector aequus ac eruditus (uti spero) facile condonabit & corriget; Rerum potius, quam Verborum curiosus. Fui equidem, a teneris an∣nis, Bonarum Literarum, ac Otii Liberalis amans:

& ex quo me Consortis Tuae honore dignata est Clementia Tua, Publico ferme abstinui. Peregre quidem Vixi, ante & post Conjugium; & non∣nunquam coetibus adsum Tuo jussu; paucis ta∣men familiariter nota. Proinde caveant Censores mei, ne de Hac Foemina quidquam temere pro∣nuntient. Me vero non multum movent aliorum censurae. Nolo vulgi encomia. Oculi aegri splen∣dorem non patiuntur. Virtutis Invidia comes. Haec apud Me saepius revolvo: Tibi (Vir max∣ime) satis cognita. Cujus egregie Gesta, aeque ac Mea qualiacunque Scripta, Lividorum vitio haud dubie deterentur. Tua Gesta fuerunt in Campo; Mea Scripta in Musaeo: Tua, ante ora Militum Tuorum; Mea, in conspectu Ancillarum. Sed finio. Deus ille Opt. Max. qui per tot Rerum discrimina Clementiam Tuam, & Me e∣tiam, Salvam praestitit, Nos porro servabit inco∣lumes; Famamque nostram illibatam (pro summa sua Misericordia) serae Posteritati propagabit.

Ita Vovet, Clementiae Vestrae Vxor Conjunctissima,

MARGARETA N. C: