Plantarum historiæ universalis Oxoniensis. Pars secunda seu herbarum distributio nova, per tabulas congnationis & affinitatis ex libro naturæ observata & detecta / authore Roberto Morison ...

PLANTARUM Historiae Universalis Oxoniensis

PARTIS II.

SECTIO V. De HERBIS Ex numero capsularum & petalorum deno∣minationem sumentibus.

DE TRICAPSULARIBUS LACTESCENTIBUS, Monopetalis, corniculatis, & galeatis. CAPUT I.

CAMPANULA, RAPUNCULUS, CERVICARIA SIVE TRACHELIUM.

RApunculus vulgo dictus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Rapum silvestre Dioscoridi l. 2. c. 135. male censetur: & à Plinio l. 20. c. 3. Rapi silvestris nomine male praeponitur. Aliis Iasione ejusdem l. 22. c. 22. creditur, cujus tamen verba, rectius ad Smilacem laevem referuntur. Erinus Nicandri & Dioscor. l. 4. Erineon Plinii l. 23. c. 7. ex Co∣lumnae sententia. In hanc classem & Campanulae à floris forma nominatae, referendae sunt.

Deductis siliquosis bivalvibus papilionaceis in Sectione secunda, & bicapsularibus tetrape∣talis tam siliquosis quam siliculosis in tertia, & tricapsularibus hexapetalis in quarta; jam pro∣pter connexionem & congruentiam capsularum aggrediemur in quinta hac Sectione Tricapsu∣lares monopetales plantas explicandas, & tricapsulares pentapetalas; bicapsulares etiam mo∣nopetalas &c.

Dicitur Campanula à forma floris adinstar campanae (id est, florem habet integrum in fun∣do campanulae in modum, etiamsi quinquefariam in margine dividatur) & Rapunculus à tu∣berositate radicis instar parvi Rapi; Cervicaria apud Latinos, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 apud Graecos, quia medetur affectibus seu morbis colli; dicitur itidem & Uvularia. Nota generica conveniens huic generi, est, quod quaelibet plantae pars rupta succum effundat lacteum, capsulam semina∣lem habeat tribus loculamentis distinctam, in quorum singulis innumera semina lucida, ruffa, seu subruffa succedunt; estque à forma florum vel campanulata, vel corniculata, vel denique galeata: à forma radicis, utplurimum est radice tuberosa, nonnunquam fibrosa: à foliis, est vel glabra, eaque latifolia vel angustifolia; vel hirsuta, variis formis & finguris contexta: à colore flo∣ris, est caerulea, violacea, purpurea, alba, lutea, seu ochroleucos.

TABULA I. Sectionis quintae.

• ...Campanula glabra
  • 1. Lactescens, Lob. Campanula lactescens foetidior, Clus. Hist. Pyramidalis, Lugd. Lutetiana, Eyst. ☉
  • 2. Persicaefolia, Lob. Clus. Hist. Campanula media, Dod. Rapunculus persicifolius magno flore
    • Caeruleo, C. B. P. ☉
    • Albo, C. B. P. ☉
  • 3. Caerulea foliis serratis, Eyst. Rapunculus Alpinus seu Pyramidalis minor, qui 1. in Prod. Casp. Bauh. ☉
  • ...Dilute caerulea
    • ...Foliis
      • 4. Subrotundis, C. B. P. ☉
      • 5. Longis, nobis. Campanula Alpina glabra flore di∣lutissime caeruleo, J. B. Chabr. ☉
  • 6. Magno flore, nobis. Rapuntium sive Rapunculus nemorosus magno flore, C. B. P. Erinus magno flore, Col. ☉
  • 7. Pyramidalis minor, nobis. Campanula Pyramidalis minor, Prosp. Alpin. de Exot. ☉
  • 8. Pyramidalis altera seu Petromarula Cretica, nobis. Petromarula seu lactuca Petraea Cretica, Pon. Ital. ☉
  • 9. Alpina Tragopogi folio, C. B. P. Trachelium Tragopogi foliis, Clus. Hist. ☉
  • ...Umbellata
    • 10. Angustifolia seu Rapunculus silvestris umbellatus angustifo∣lius, nobis. Rapunculus umbellatus 2. Cam. Hort. ☉
    • 11. Latifolia seu Rapunculus umbellatus latifolius, nobis. Rapunculus umbellatus 1. Cam. Hort. ☉
  • 12. Capitata petraea, nobis. Rapunculus petreus Prosp. Alpin. de Exot. ☉

§. 1. CAMPANULA major glabra, seu Rapunculus major glaber.

Explicatio Tab. primae Sectionis quintae.

1. CAmpanula major lactescens, Lob. Lugd. Campanula Pyramidalis seu Rapunculus hor∣tensis seu latiore folio, C. B. P. Campanula major, Dod. Campanula lactescens foeti∣dior, Clus. Hist. Campanula lactescens Pyramidalis, Ger. Pyramidalis, Lugd. Pyramidalis Lutetiana, Eyst. Campanula haec major folia habet prima seu terrae proxima, glabra, lata, Violae nigrae formae similia, paulo tamen majora, quae vero circa caules, quos validos & prae∣altos promit, oblongiora, utraque saturi viroris: flores secundum caules gignuntur plurimi, campanulati, Rapunculi vulgaris floribus majores ac patentiores, Campanulis ac tintinnabu∣lis fere assimiles, integri in fundo, quinquefariam in margine divisi, caeruleo nitentes colore; staminibus in medio candidis: radix novellis plantis oblonga & digitalis crassitudinis, rupta copiam lactei coloris succi effundens, vetustis vero in multas fibras distributa. Ubi sponte pro∣veniat incertum. Floret Julio & Augusto: medio Autumno semina perficit.

2. Campanula Persicaefolia, Lob. Clus. Hist. Ger. Park. Parad. Campanula media, Dod. Cam∣panula angustifolia caerulea & alba, J. B. Chabr. Rapunculus Persicifolius, C. B. P. Phyteuma Matth. Lugd. Cam. Caes. Haec Campanula procera est, ad cubitos duos ascendit; caule est angu∣loso, rigido, ex atro virore splendente: folia stricta, non multum culmo latiora, palmo longiora, rigida, laeviter denticulata, proxime cauli adnascuntur alternatim; è quorum alis pediculi pro∣deunt unum, duos aut plures flores sustinentes, campanae vel calathi figura ut in Rapuntio vulgari aut superiore, sed multo magis patulos seu hiantes, in quinque acutiores lacinias dehi∣scentes, colore utplurimum caeruleo, rarius albo, apicibus concoloribus: hisce singulis suc∣cedent capitula ternis loculamentis distincta, ternisque foraminibus inferius pertusa; ex qui∣bus exeunt semina plurima, minuta, ruffa, pellucida: radix huic quam Rapuntio vulgari mi∣nor, magisque fibrosa & tortuosa. Provenit in Alsatia inter Sultz & Zenne urbes, item circa montem Salevae, & in colle là Bastie prope Genevam. Nos in silva Regiae Fontainbelleau prope pontem à dextris qua itur Parisiis in praedictam Regiam, offendimus copiose satis provenientem. Floret Junio & Julio.

3. Campanula caerulea foliis serratis, Eyst. Rapunculus Alpinus sive Pyramidalis minor, C. B. P. & Prod. Radix hujus Rapunculi vulgaris forma, tuberosa: ex qua caulis unus oritur, sesquipalmaris, qui foliis pallide virentibus, per ambitum crenatis, acuminatis, unciam latis,

tres longis, alternatim cingitur; in summo flores pauci, caerulei, Campanulae vulgaris forma, pedicellis longiusculis annexi, stilo oblongo ex singulorum medio prodeunte donati, propen∣dent: quibus singulis capitulum oblongum, trifariam pertusum, ut in caeteris suae sortis Cam∣panulis succedit, cui semen minutum, ruffum & pellucidum includitur. In Italia provenit, sed locus excidit Casparo Bauhino.

4. Campanula foliis subrotundis, C. B. P. & Prod. Ex radice tenui, repente, caulis sesqui∣palmaris, levi lanugine pubescens assurgit, quem folia pauca, subrotunda, duas uncias longa lataque, pediculo longo donata, tenuia, subaspera, per ambitum serrata, cingunt: in caule summo flores pauci, dilute caerulei, Campanulae formâ, longo petiolo deorsum pendentes, è quorum medio longus stilus exsurgens extra florem fertur. Hanc Cervicariae minoris rotundi∣foliae nomine D. Sigfridus Helmstadio misit. Haec à Campanula hortensi Rapunculi radice dif∣ferre videtur altitudine, foliorum longitudine, florum magnitudine & numero, quae pro ra∣dicibus multas tenues, transversas, & oblique repentes fibras habet, ita ut ex hortorum are∣olis vix extirpari possit, à quibus radices oblongae, candidae, Rapunculi radicibus similes, de∣mittuntur.

5. Campanula Alpina glabra flore dilutissime caeruleo, J. B. Chabr. Pulchra est haec Cam∣panula, quae nobis à D. Agerio Argentinensi data, flore est dilutissime caerulei coloris; is colle∣gerat in vertice montis Tirolensis: nihil hirsuti aut asperi nobis in hac planta apparuit. Par∣vus ramus est fere pedalis: folia aliquid habent similitudinis cum Hieracio Sabaudico, in cir∣cuitu serrata, minora sunt praecedentis foliis: flores etiam minores in unum latus versi, ex brevi pedicnlo nutantes.

6. Campanula magno flore, nobis. Rapuntium sive Rapunculus nemorosus minor magno flore, C. B. P. Erinus magno flore, Col. In Asprensium colle quodam, castro subjacenti, De∣cembri mense hanc Erini varietatem eruimus adhuc florentem, ut in Icone ad vivum expres∣simus, inquit Columna. Radice est crassa, fibrosa, ex albo parum ruffescente, sapore dulci, ut Rapuntium vulgare lactescente ac perenni, ut conjicere licet ex novella sobole, & radicis rugoso capite: folia cum caule promit primum exigua, rotundiore cacumine, vulgaris Pepli magnitudine, deinde longiora, quae vix unciam aequant, vel superant, semper longiora & an∣gustiora, illaque in extremo acutiora, quae caulis medio haerent: caulis tenuis est, pedalis, stri∣atus, paucis foliis interceptus, in cujus fastigio conspiciuntur flores, ex quinquefoliata basi, angustifolia, ut in aliis, Campanulae aut Trachelii modo, unciali longitudine, & semiunciali fere latitudine, in quinque lacinias margine inciso, obsolete caeruleo-purpurascente, ve∣nulis purpurocaeruleis per longum depictus flos est, lacinias habens colore magis saturo, apicem in medio trifidum, intorto cacumine, quinis etiam staminibus circundatum: capsulae ternis loculamentis distinctae, ut in congeneribus, in quibus semen arenae instar minutum, pellucidum continetur, quod quando perfectum perforamina terna decidit. Tota planta lactescit, dulci sapore edulis, grata magis in cibo quam vulgatum Rapuntium.

7. Campanula Pyramidalis minor, Prosp. Alpin. de Exot. Elegantissima haec planta in valle Sanctae Fidatae prope Bassanum opidum duobus milliaribus, in locis opacis & humidis, quam (quod sciam) non vidi, inquit Prosper Alpinus, ab aliquo descriptam, neque alibi vidi ean∣dem nascentem. A radice tres, vel quatuor, vel plures etiam caules assurgunt bicubitales, & etiam longiores, recti, graciles, rotundi, ex quibus hinc inde ramuli multi ascendunt, inferne longi, superne breves, ita ut servato aequali ordine in iis ramulis, quasi pyramis cum ramulis floribusque appareat, unde nos Campanulam Pyramidalem minorem nominavimus (inquit Prosper Alpinus) ad differentiam Pyramidalis vulgatae herbariorum, quod haec Campanula nostra longe amplior sit. Ex summitatibus vero ramulorum flores propendent numerosi, qui parvis Campanulis sunt similes, colore aut caeruleodilutiore, aut candido, haeque Campanu∣lae sunt cum suis filamentis (tanto artificio à natura libratae, ut artifex peritissimus ita perbelle vix eas faceret) deorsum propendentes, figura florum qui in vulgaribus Campanulis spe∣ctantur, sed paulo majores; colore, ut etiam dictum, aut candido aut caeruleo-dilutiore, sua∣viter olentes. Haec stirps inferne juxta terram admodum est foliosa: folia vero spectantur longa, viridia, inferius latiuscula, & in acutum desinentia, magnitudine & figura quasi ad Ra∣punculos accedentia, vel ad Intybum silvestrem; longe tamen extrinsice undique serrata, superne longe minora, tenuiora, ac magis mucronata cernuntur singulaque ad unuscujusque ramuli in caule exortum: radix praedictae plantae praegrandis, crassa, brevis, nucis Juglandis fere magnitudine, figura tamen longior, in acutum desinens, colore albo fere tranflucido, ad Rapunculi itidem radicem maxime inclinans. Sapor vero insipidus & viscidus observatus

est. Stirps perennis est, & quo annosior, eo radices habet numerosiores & crassiores.

8. Campanula seu Petromarula Cretica, nobis. Rapunculus Creticus seu Pyramidalis altera, C. B. P. Petromarula Cretica seu Rapunculus Creticus, Park. Petromarula seu Lactuca petraea Hon. Belli & Ponae Ital. Haec Rapunculi species peculiaris Cretae insulae, nec alibi sponte nascens adhuc observata. Prima folia quae prodeunt ex semine sato, sunt rotunda, veluti fo∣lia Violae Martiae, & parum in margine dentata, atrovirentia; secundo anno post sationem plu∣res caules profert rotundos, striatos, ad bicubitalem altitudinem in ramulos fissos, quorum singulis innascuntur plurimi flosculi, rubentes, campanulati, quinquefariam in margine pro∣fundius divisi & reflexi: quibus evanidis succedunt thecae tricapsulares continentes semina lucida, subruffa aliorum Rapunculorum more. Hic Rapunculus à flore quinquefariam pro∣fundius in margine diviso adinstar galeatorum, melius ad finem Rapunculorum rejiceretur. Radix est magna, alba, in plures radiculas divisa, ex qua rupta lacteus succus emanat, sicut ex foliis: perennis est planta, diu durans, atque singulis annis ex eadem radice protrudens nova folia: debet tamen à frigore arceri apud nos Septentrionales saltem. Vide finem hujus cap.

9 Campanula Alpina Tragopogi folio, C. B. P. Trachelium montanum, Col. Trachelium Tragopogi folio, Clus. Hist. Radicem habet crassiusculam, albidam, lactescentem, & ex ipsa plurimas fibrillas dimissas producentem: folia sunt longa, angusta, duriuscula, Croci aut Tragopogi formâ & magnitudine. Veris fine caules pedales, subrubentes atque hirsutos, quibus articulatim folia rara singulis geniculis adhaerent; in caulium summitatibus dense pro∣veniunt flores purpurei, nolae formâ, Trachelii vulgaris modo, ex basibus singulis quinque foliolis viridibus constructis: semina itidem minuta pellucida, in thecis tricapsularibus ob∣servantur, qualia sunt reliquorum Rapunculorum semina. Tota planta itidem lactescit, ut caeterae suae sortis. Radix perennis est atque dulcis, esui apta, sicut vulgaris Rapunculi radix.

10. Campanula glabra umbellata angustifolia, seu Rapunculus umbellatus angustifolius, nobis. Rapunculus umbellatus angustifolius, C. B. P. Rapunculus silvestris umbellatus 2. Cam. Hort. Hic folia habet sequentis multo minora & angustiora paucioraque: flores minores, caeruleos, non tam patentes, plures simul in unum capitulum congestos, cum stilo in medio sin∣gulorum, qui in margine quinquefariam aliorum more etiam dividuntur: semina in thecis tricapsularibus, pellucida itidem, producuntur.

11. Campanula umbellata latifolia, seu Rapunculus umbellatus latifolius, nobis. Rapunculus umbellatus latifolius, C. B. P. Rapunculus silvestris umbellatus caeruleus major, Thal. Rapunculus silvestris umbellatus 1. Cam. Hort. Hujus folia sunt latiora, semiunciali latitudine, mucronata, in margine pilosa; caulem erigit dodrantalem, pilis scatentem, in cujus summo fastigio proveniunt plurimi flosculi, in unum caput coacervati, caerulei, integri in fundo nolae in∣star, singuli quinquefariam in margine partiti, quorum singulis deciduis succedunt capsulae tribus loculamentis distinctae, atque in singulis loculamentis plurima continentur semina, sub∣ruffa, pellucida.

12. Campanula glabra capitata petraea, nobis. Rapunculus petraeus, Prosp. Alpin. de Exot. Nascitur haec planta satis elegans prope Bassanum in agro Marosticensi à Brenta flumine vix tertia milliaris parte distante, in colle lapideo Septentrioni exposito, radice Rapunculi albâ rimis saxorum infixa, ut propterea magno labore eruatur, vixque integra: radix, inquam, est oblonga, digiti minoris crassitie, carnosa & alba, Rapunculo vulgari maxime similis, sapore dulci, subacri, unde in acetariis Rapunculi modo, ut audio, est satis accepta gustui: ex radice folia complura fert longissimis pediculis gracilibus inhaerentia, Hederae foliis car∣nosis similia, minora tamen, longiora, magisque in acutum desinentia, tenuiora, colore viridi nigrescentia: è foliorum medio prodeunt tres surculi, graciles, recti, longi, rotundi, dodran∣tales, cum parvis foliolis longis, tenuibus, utrinque alternatis, suis petiolis caulibus adna∣scentibus: in cauliculorum cacumine capitulum parvum, rotundum, aliquando oblongum extuberat, flosculis complurimis caeruleis, in unum congestis, inodoris: quibus singulis suc∣cedunt capsulae exiles, tribus loculamentis divisae, in quorum singulis plurima minuta semina, subruffa, pellucide splendentia, caeterorum suae sortis more. Petraeus dicitur, quod in saxo∣rum rimis nascatur.

TABULA II. Sectionis quintae.

• ...Rapunculus minor glaber
  • 13. Esculentus, C. B. P. Rapunculus, Matth. Dod. ☿
  • 14. Nemorosus angustifolius major majore flore, C. B. P. Rapunculus silvestris major, Eyst. ☿
  • 15. Folio serrato rotundiore flore Convolvuli, nobis. Rapunculus folio serrato rotundiore, J. B. Chabr. ☉
  • 16. Alpinus minor rotundifolius, nobis. Campanula Alpina minor rotundifolia. ☉
• ...Campanula glabra minor
  • 17. Vulgaris foliis imis rotundioribus sinuatis non serratis, nobis. Campanula minor rotundifolia vulgaris, C. B. P. ☉
  • 18. Cymbalariae aut Hederae folio, C. B. P. & Prod. ☉
  • 19. Serpilli folio, C. B. P. & Prod. ☉
  • 20. Ramosior minore flore albicante, nobis. Erinus Nicandri, Col. Phytob. ☿
  • 21. Arvensis, nobis. Campanula arvensis minima, Dod. Speculum Veneris majus, Park. Onobrychis, 1. Dod. Avicularia Sylvii quibusdam floribus purpuroviolaceis, J. B. Chabr. ☿
  • 22. Arvensis erecta, nobis. Speculum Veneris minus, Ger. Park. ☿
  • 23. Pentagonia perfoliata, nobis. ☿
  • 24. Cordifolia longius radicata Catana, nobis. Campanula rotundi∣folia longius radicata, Boccon. ☉

CAMPANULAE seu RAPUNCULI glabri minores. Explicatio Tab. secundae Sectionis quintae.

13. Rapunculus esculentus, C. B. P. Rapunculus, Matth. Cam. Dod. Rapuntium parvum, Ad. Lob. (cui & pes Locustae Avicennae) Ger. Rapunculus hic vulgaris, vernis Acetariis ex∣petitus, radice est tuberosa, minimi digiti crassitudine, Napi aut parvi Rapi similitudine, alba, dulci: folia ex oblongo ad extremum rotunda, per terram sparguntur, nonnihil hirsuta sub exortum: ex horum medio caulis exoritur cubitalis & sesquicubitalis, hirsutus itidem, ca∣nulatus & lactescens, foliis vestitus acutioribus, pediculorum expertibus: flores formam no∣lae imitantur, per oras quinquefariam divisi, caerulei utplurimumi, nonnunquam candidi, quorum singulos excipiunt vascula oblonga, ternis constantia loculamentis, quorum unum∣quodque foramine in superiore parte praeditum cernitur, per quod excidit semen maturum in terram, minutum, subruffum & lucidum. Provenit passim in arvis non cultis, & collibus sil∣vosis pratisque, atque inter segetes: quinetiam in hortis colitur in usum acetariorum quadra∣gesimalium, ut radices grandiores evadant; producitur sponte etiam in vepribus & sepibus, tam calidarum, quam frigidarum regionum. Floret Maio, atque semina perficit aestate.

14. Rapunculus nemorosus angustifolius major majore flore, C. B. P. Rapunculus silvestris major, Eyst. Rapunculus silvestris Nerii foliis 3. Thal. Hic folia exhibet etiam angusta, pro∣funde serrata: flores vero ampliores majoresque, nolae alicujus patentioris in modum, quin∣quefariam etiam in margine partitos: quibus succedunt capsulae trifariam junctae, singulae sin∣gulis foraminibus perforatae, prioris more.

15. Rapunculus folio serrato rotundiore flore Convolvuli, nobis. Rapunculus folio serrato rotundiore, J. B. Chabr. Complures statim à radice attollit hic caules, cubito altiores, non∣nihil angulosos, subhirsutos, simplices; quibus ab imo ad summum adnascuntur alternatim folia nonnihil hirsuta, uncialia & sesquiuncialia, semiunciam circiter lata, pauca unciam attingunt, in acutum mucronem desinentia, per ambitum serrata, obliquis venis à medio nervo per mar∣gines exporrectis: summus scapus flores ex intervallis profert, Rapunculi vulgaris floribus si∣miles quoad fundum integrum, tintinnabuli seu Convolvuli floris instar, sed parum in mar∣gine sinuatos tantum, non profunde divisos; calyculo pinnato exiguo persimili calyci superio∣rum, ex pediculis uncialibus & sesquiuncialibus, tenuibus orto: radix alba, crassiuscula, Ra∣punculi vulgaris crassitudine. Collectam habuit Joh. Bauhinus Campanulae nomine prope Gestin in Stiria. Folia in principio caulium imum versus serrata & rotunda, superius mu∣cronata,

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

serrata pariter, brevissimis & vix conspicuis pilis obsita. Floret aestate, & ad eun∣dem modum quo priores, capsulas seminales & semina profert.

16. Rapunculus Alpinus minor rotundifolius, nobis. Campanula Alpina minor rotundi∣folia, C. B. P. Campanula minor Alpina, Clus. Hist. desc. (vitiosa est figura.) Radix hujus sicut prioris est tuberosa, plurimas emittens fibras: folia sunt rotunda, serrata, aliquatenus mucro∣nata, longissimis pediculis innitentia, media serrata etiam, & magis mucronata, longis itidem pediculis innitentia: hisce notis praecipue à sequenti vulgari rotundifolia Campanula differt. Haec est vera sigura Campanulae Alpinae minoris Clusii à Casparo Bauhino primo exhibita, etiamsi vice hujus Alpinae minoris, Clusius adhibuerit Iconem Campanulae minoris rotundi∣foliae vulgaris & passim obviae. A primo intuitu Iconis hujus facillime distinguitur à sequente vulgari.

17. Campanula vulgaris minor foliis imis rotundioribus sinuatis non serratis, nobis. Campanula minor rotundifolia vulgaris, C. B. P. Campanula silvestris minima, Dod. Campanula minor rotundifolia, Lob. Campanula rotundifolia, Ger. Hujus folia prima & terrae proxima rotunda sunt, paululum sinuata, non profunde serrata, ut prioris minoris Alpinae, Violae nigrae satis similia, attamen duplo triplove minora; quae autem caulibus adhaerent oblonga & angusta sunt, Lini aut Caryophylli foliis angustis perquam similia: flores in summis cymis caulium conspiciuntur parvi, caerulei, campanulati, longis pediculis pendentes, caerulei inquam utplurimum, interdum albi: hisce deciduis subveniunt capsulae parvae aliarum Campanularum more, trifariam cohaerentes, tribusque foraminibus perforatae, ex quibus decidunt semina parva, lucentia: radix longe lateque serpit.

18. Campanula Cymbalariae aut Hederae folio, C. B. P. & Prod. Campanula folio hederaceo species Cantabricae Anguillarae, J. B. Chabr. Tenella admodum est plantula haec, constans coliculis tenuibus, palmaribus & sesquipalmaribus, ramosis, per quos folia tenera, hilari virore perfusa Hederae vel Cymbalariae figurâ, quorum tamen laciniae sunt acuminatae: flosculus pe∣diculo, fili instar tenui, longiusculo insidet, unicus, gracilis, oblongus, quinquefariam per summas oras laciniatus, caeruleus, caeteroquin pallidus.

19. Campanula Serpilli folio, C. B. P. Prod. Tota planta, floribus exceptis, Serpillum refert: nam radice est tenui, obliqua, tenuissimis fibris capillata, & hinc inde repente, cauliculis plurimis rubentibus in terram reflexis, cui novis fibellis adhaerent, inque ramulos plures te∣nuiores dividuntur: quos folia Serpilli vel potius numulariae, quae sunt purpurascentia, formâ sub∣rotundâ, duo semper apposita, quaedam majora, quaedam Serpillo minora, crenata, subtus pal∣lide virentia, pediculis brevissimis, & levissime pubescentibus, ambiunt: cauliculi aliquando in pediculos nudos, flores sustinentes campanulatos, desinunt: aliquando ex cauliculorum late∣ribus pediculi triunciales, in summo nudi, floribus ornati exsurgunt: flores bini vel terni Cam∣panulae formâ, ex caeruleo rubentes, deorsum nutantes, singuli singulis pedicellis donantur. In Baldo monte hanc Campanulam legit Casp. Bauhinus, quin & D. Paschalis Gallus eam in Rhaetia ex rupibus dependentem collegit. Floret aestate, & semina paulo post perficit.

20. Campanula flore minore albicante ramosior, nobis. Erinus Nicandri, Col. Phytob. E∣rinus major Columnae, J. B. Chabr. Erinon plantam hanc appellarunt antiqui, quia lacteum succum habet atque emittit Caprifici modo, quae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graecis dicitur; quapropter Plinius post Caprifici descriptionem ita hanc descripsit; Herba quoque quam Graeci Erinion vocant reddenda in hoc loco propter gentilitatem: & quia Ocimi folia antequam caulem edat, habet, ut in Ocimoide observatur, Ocimoides; & quia aquatica loca diligit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicta fuit: hisce condi∣tionibus pollere videtur haec planta ex verbis Dioscoridis ex ipso allatis à Columna, quem con∣sule. Radice constat tuberosa, parvum Napum aequante ad summum, candida, gustui suavi, ex dulci acerba, acetariis expetita, lactescente in medio▪ vel imo parum extuberante à quâ folia exeunt primo Vere, Ocimi foliis similia, minora vero, medii Ocimi foliis aequalia, per ambitum serrata, superne hirsuta atque viridia, inferne vero laevia atque polita albidioraque: caules postea ab radice emittit plures, secundum loci annique temperiem, pedales vel ma∣jores, angulosos, hirsutos: quos folia absque petiolis alternatim circundant, longa, angustiora∣que, minus serrata, ita ut qui vident plantam sine caule, atque postea caule praeditam, diver∣sam absque dubio censebit, nisi domi cultam observaverit: folia quidem, quae antequam cau∣les ederet habebat terram tangentia, marcida evanescunt, nec in illa amplius inveniuntur: ex foliorum alis ramuli exeunt, in quibus sicut in caulibus flores Maio visuntur petiolis parvis haerentes, cavi, integri in fundo, quinque divisuris in extremo dissecti, colore albicantes & etiam purpurascentes, intus stilum habentes, cujus a pex in tres parvas partes dividitur: quibus

siccatis florum basis extuberat, quae hirsuta est, ex quinque viridibus foliolis composita: se∣men perficit Junio, ac Julio minutum, fuscum, compressum, gustu acerbum, cum per∣fectum & siccatum est, per terna capsulae foramina, quae tunc pervia sunt (ut in omnibus hu∣jus generis contingit) decidit. Tota planta ex radice usque ad florum calyces lacte scatet dulci disrupta. Hae notae supra allatae Erino convenire videntur ex Fabio Columna, qui satis prolixe in Phytobasani sui pag. 131, 103, 104, 105. agit de Erino. Provenit in locis aquo∣sis, fluviorum ripis ac vallibus, ad fontes, & in montium radicibus frequentissima.

21. Campanula arvensis minima, Dod. Speculum Veneris, Ger. Speculum Veneris majus, Park. Onobrychis 1. Dodonaei, Lugd. Onobrychis altera Belgarum, Icon. Lob. Eyst. Avicu∣laria Sylvii quibusdam floribus purpuroviolaceis, J. B. Chabr. Parvula haec planta propter conformitatem cum Rapunculis seu Campanulis cum in floribus tum in capsulis seminalibus tricapsularibus seminibusque exiguis, lucidis, praecipue cum succum effundat lacteum, Cam∣panulis annexuimus. Huic cauliculi sunt tenelli, dodrantales, in tenues ramusculos divisi, plurima parte humi decumbentes: folia circa cauliculos parva, per ambitum laeviter crenata: flores parvi, violacei, aut in puniceo purpurei, pulchri, copiosi, patentibus quinque divisi∣onibus, pentapetali omnino apparentes, integri tamen in fundo Campanulae more, stamine in medio candido, qui interdiu patent & pentapetali apparent, circa vero occa∣sum solis recluduntur, & in quinquangularem formam contrahuntur, quam etiam nondum aper∣ti uti aliae Campanulae referunt: radices plurimis constant fibris tenuissimis, quae singulis annis pereunt post perfectum semen. In agris frumentariis, inter segetes passim in Gallia & Anglia fertili & fecundo solo exit. Junio & Julio floret. Campanularum videtur esse spe∣cies, non tamen Iasiones, inquit Dodonaeus, cum vulnerata lac nullum fundat: sed longe fal∣litur vir doctissimus, lacteum enim succum album quaelibet ejus pars rupta, adhuc novella, fundit.

22. Campanula arvensis minima erecta, nobis. Speculum Veneris minus, Ger. Park. Viola arvensis & pentagona, Tab. A hujus radice tenui, gracili, cauliculi assurgunt recti, pauciores, palmares, & altiores in solo pingui, cavi; ad quorum genicula observantur folia alternatim caulibus adhaerentia, sinuata, crispa: ex alis versus cimam caulis apparent flosculi campa∣nulati quinis petalis quasi acutioribus prioris donati, minores, prodeuntes ex rudimentis triangularibus capsularum; non tam visu elegantes sunt, quam prioris flores: caducis flori∣bus observantur capsulae triangulares, longiores & crassiores capsulis prioris, atque in ha∣rum singulis loculamentis continentur plurima semina minuta, pellucida: in summis capsu∣lis post semen ad maturitatem perductum retinent quina foliola, quae fuere loco calycis flo∣ris. Planta est annua sicut & prior, inter segetes etiam reperitur florens, sed tardius pri∣ore.

23. Campanula pentagonia perfoliata, nobis. Hujus folia profundius serrata, rotunda, geniculatim caulem ambientia, dodrantalem, aliquando in pingui solo altiorem, adeo arcte cauli adhaerent folia, ut ab ipso caule perforari videantur: in summis caulium & secun∣dum ipsum ad genicula, nascuntur flores campanulati, majores & eleganter caerulei, hisce singulis succedunt siliculae seu capsulae triangulares triplici loculamento distinctae, semina subruffa, pellucida, vulgaris Campanulae arvensis seminibus paria, continentes. Planta est annua, sese renovans seminibus singulis annis. Natales ignoramus, sed diu coluimus in hortis. Floret ineunte aestate, & singula perficit versus ejusdem finem.

24. Campanula cordifolia minima Catana longius radicata, nobis. Campanula rotundifolia Catana, Boccon. Radix hujus alte in terram depacta est, in plurimas propagines tomento aut quasi lanugine obductas fissa, ex quibus plurimi protruduntur cauliculi pedales, duri, rigidi; quibus secundum longitudinem adhaerent folia cordata, exigua, paululum sinuata & mucronata, vix dimidium unguis minimi digiti humani excedentia: in summis caulibus conspiciuntur flosculi caerulei, campanulati, aliarum suae sortis aemuli, integri in fundo, quin∣quefariam in margine divisi: quibus singulis succedunt singulae capsulae, ternis parvis locula∣mentis partitae, quorum singula continent semen pellucidum, ruffum. E rimis saxorum erumpentem hanc plantulam prope Catanam invenit Paulus Boccone. Planta est perennis, florens aestate.

Omnes Rapunculi campanulati, vel glabri majores, sive glabri minores, vel hirsuti, succum lacti similem colore praebent ex cauliculis aut foliis abruptis vulneratisve: flores Nolae, Campanulae aut tintinnabuli instar, campanulati apte dicuntur à formâ campanae, qui non∣dum completi seu expansi, quinquangulares sunt, quidam plus quidam minus, quinquefa∣riam in margine divisi, integri autem in fundo, unde ei nomen Campanulae: capsulae semi∣nales, triangulares, & tribus foraminibus, perforatae (excepta Campanula dicta Viola Mariana, quae quinque donatur foraminibus & per consequens est quinquecapsularis) ex quibus ex∣cuti possunt semina ruffa, fulva, aut aurea pellucida.

TABULA. III. Sectionis quintae.

• ...
  Trachelium sive Campanula
  • 25. Minor annua foliis incisis, nobis. Rapunculus minor foliis inci∣sis, C▪ B. P. Erinus minor seu Rapunculi minimum genus, Col. ☿
  • 26. Hirsuta Ocimi folio caulem ambiente flore pendulo, Boccon. ☿
  • 27. Maxima foliis latissimis, C. B. P. Trachelium majus Belgarum sive Giganteum, Ger. ☉
  • 28. Major vulgaris asperior foliis Urticae, C. B. P. Trachelium foliis Urticae, Clus. Pan. ☉
  • 29. Cervicaria major laevior flore albo magno, J. B. Chabr. ☉
  • 30. Hortensis folio & flore oblongo, C. B. P. Viola Mariana, Dod. Clus. Hist. Medium, Matth. ☿
  • 31. Peregrina maxima laciniatis foliis, C. B. P. Medium Dioscoridis Rauwolfii, Cam. Ep. J. B. Chabr. ☿
  • 32. Hortensis Rapunculi radice repente, nobis. Trachelium in ma∣ritimis, Ad. Lob. ☉
  • 33. Foliis Echii floribus villosis, C. B. P. & Prod.
  • 34. Foliis Echii, C. B. P. & Prod. Trachelium thyrsoides Clus. Hist.
  • 35. Montana foliis Anchusae, nobis. Rapunculus montanus seu Tra∣chelium montanum, J. B. Chabr.
  • 36. Lychnidea, J. B. Chabr. Lychnidis species Myconi, Lugd. Lychnis silvestris Campanulae flore, C. B. Phytob.

TABULA IV.

• ...Trachelium sive Campanula
  • 37. Hirsutum Pyramidale Valerandi, J. B. Chabr.
  • 38. Seu Cervicaria Bononiensis parvo flore, J. B. Chabr.
• ...Campanula sive Trachelium
  • 39. Ramosum floribus plerisque singularibus, J. B. Chabr.
  • 40. Minus album, J. B. Chabr.
  • 41. Capitatum hirsutum gramineis foliis, Boccon.
  • 42. Altissimum hirsutum asperius foliis hirsutis floribus parvis, J. B. Chabr.
  • 43. Pratense flore conglomerato, nobis. Trachelium minus, Dod. Gal. Ad. Lob. ☉
  • 44. Petraeum globosum, nobis. Trachelium Petraeum majus, Ponae. ☉
  • 45. Spicatum Echii foliis, nobis. Campanula foliis Anchusae flori∣bus oblongis, C. B. P. Alopecuros Alpinus quibusdam Echium montanum Dalechampii, J. B. Chabr.

§. 2. Tricapsulares lactescentes campanulatae hirsutae.

Explicatio Tab. tertiae Sectionis quintae.

25. Campanula minor annua foliis incisis, nobis. Rapunculus minor foliis incisis, C. B. P. Erinus minor seu Rapunculi minimum genus, Col. Nova haec est plantula atque pulchella, ex Divae Mariae virginis monte advecta: radicem habet parvam admodum, teneram, fibris scatentem, atque Rapunculo sive Erino Nicandri Columnae supra explicato similem sapore,

lactescentemque: folia emittit parva admodum, unguis humani digiti amplitudine, parum hirsuta, sublonga, latioraque in summo, & per extremum serrata raris divisuris, nam quae proximiora sunt radici octo dentes circiter habere videntur; superiora vero minus dentata, atque sloribus haerentia, binos: caulem emittit à radice ex singulis foliolis, alis divisum ita ut exigua haec planta fruticosa videatur, angulosum, hirsutum, tenuem: flosculos edit Aprili mense & Maio inter folia, ex calyce parum hirsuto, lato, in quinque folia desinente, ut in cae∣teris hujus sortis exeuntes, oblongos, cavos, similes Tracheliorum floribus, purpureos, intus pistillum stilumve luteum, in summo triplici divisura intortum, ut in congeneribus, continen∣tes: semen perficit Junio ac Julio, minutum admodum, fuscum. Tota planta succo turget lacteo, dulci, ut Rapuntium vulgare, ita ut sit sapor palato gratus. Nos copiose offendimus in itinere Pictavio Rupellam versus, in declivi colliculo inter saxa nascentem, mense Julio iti∣dem florentem.

26. Campanula hirsuta Ocimi folio caulem ambiente flore pendulo, Boccon. Caule con∣stat pedali, hirsuto, striato, in multos cauliculos divaricato, quos ambiunt folia ampla & illa quoque non leviter hirsuta, Violae Pentagoniae vulgaris aemula, caulem amplectentia, sed majora: flos in summitate cauliculorum pendulus, purpureus, Campanularum formâ, variis foliorum appendicibus, quasi auriculis ad florum basin appositis, cinctus; sequuntur capsulae seminales, tribus foraminibus pertusae; ex quibus decidit semen minutum, subruffum & pel∣lucidum: radice innititur exili, quae singulis annis perit. Messanae in loco dicto lo Ringo nascitur.

27. Campanula maxima foliis latissimis, C. B. P. Trachelium majus Belgarum, Lob. Park. Trachelium majus Belgarum sive Giganteum, Ger. Folia profert tres aut quatuor uncias longa, sesquiunciam in medio lata, aspera seu rugosa, serrata, in medio cava, coloris dilute vi∣ridis: caulem habet binos, ternos aliquando cubitos altum, ad cujus genicula observantur praedicta folia, quae superius evadunt minora, praecipue versus flores, qui in summis ramis spicatim proveniunt, campanulati, integri in fundo, quinquefariam in margine divisi, coloris ex albido tendentis ad violaceum; singulae divisurae in oris florum paululum recurvantur, atque è fundo medio singulorum florum exiens cernitur stilus luteus trifariam partitus, sicut in caeteris floribus hujus generis: radice constat crassa, repente, multis fibris eidem annexis: capsulam seminalem habet satis amplam, tribus foraminibus inferius pertusam, ex quibus se∣mina ruffa decidunt in terram.

28. Campanula major vulgatior asperior foliis Urticae, C. B. P. Trachelium foliis Urticae, Clus. Pan. Vulgare eidem, Hist. Cervicaria major, Dod. Trachelium majus, Lugd. Ger. Cam∣panula major & asperior foliis Urticae, J. B. Chabr. Multum ad Violam Marianam quorun∣dam seu Medium Matthioli accedit haec Campanula major. Radix est alba, Rapunculi in∣star tuberosa, varie in se contexta, sapore itidem ejus non minus grato: caules cubitales, & altiores utplurimum, semper hirsuti: in quibus alternatim nascuntur folia Urticae majoris foliis valde similia, pilosa, acutiora: flores ex foliorum alis caerulei, violacei & albi, nolae aut parvae campanae similes, Violae Marianae floribus multo minores, calyce parvo, nec ut in illo torulis canalato, in foliola quinque, sicut & flos quinquefariam in oris, diviso: stilus triceps, colore purpurascente, albido vel herbaceo, surrectior staminulis stipatur luteolis. In Pannonia & Austria, teste Clusio, nullae montosae sunt silvae, quae Trachelium Urticae foliis flore subcaeruleo non alant: sublimiora juga, ut Sneberg, & alia similia itidem. Est & flore albo, quod in Silesiae pratis & silvis caeduis, saltuosis crescit. Provenit itidem passim in silvis caeduis ad sepes Galliae, Angliaeque.

29. Campanula seu Cervicaria major laevior flore albo magno, J. B. Chabr. Haec multum differt à Campanula Urticae folio, cum vix apparentes habeat pilos, atque serraturae sunt huic minores, nec ita inaequales: flos alioquin magnus, albus. Tota planta priore minor atque tenerior apparet. Hanc plantam Joh. Bauhino dedit D. Agerius nomine Cervicariae major is flore magno albo foliis glabris.

30. Campanula hortensis folio & flore oblongo, C. B. P. Viola Mariana, Dod. Lugd. Clus. Hist. Medium, Matth. Folia habet oblonga, lata, subnigra, aspera, nonnihil hirsuta, vulgaris Buglossi foliis nigriora, minora, minus{que} aspera; caules deinde secundo anno profert rotundos, rectos, ramosos, aliquantulum etiam hirsutos, circa quos folia similia, sed minora: flores in summis virgis exeunt oblongi, ampli, cavi, patuli, per oras incisuris quinque profundis recur∣vis divisi; coloris utplurimum caeruleo-purpurei, subinde candicantis, in quibus singulis stamina duo aut tria, candida: flores, inquam, priusquam dehiscunt, quinquangulares sunt:

post flores capitulum nascitur superiore parte latius, quinque quoque angulos habens, quin∣que vasculis veluti caligulis asperis & hirsutis, deorsum dependentibus vestitum; in quo se∣men exiguum, subruffi, & ejus cujus Castaneae fructus echino exemptus, propemodum coloris: radices subsunt longae, crassae, candidae, non ingrati saporis. Nascitur in silvis & montibus, nec non opacis quibusdam tractibus Italiae, Germaniae. Junio & Julio mensibus floret; se∣men paulo post producit, nec enim simul, sed particulatim floret.

31. Campanula peregrina maxima laciniatis foliis. C. B. P. Medium Dioscoridis Rauwol∣fii, Cam. Ep. J. B. Chabr. Inter fruticeta sepesque in altum assurgit Violae Marianae Dodonaei similis planta, nec ita obvia cuivis apparer differentia, praeterquam in foliis, quae in hac planta divisa magis sunt, Cichorei instar; flores etiam magis panduntur, foliolis divisuris si∣nuatis affectis in orbem dispositis; radicis austeritas major quam capitulorum seminum, quae tamen nondum erant matura, quando Rauwolfius eadem collegerat. Crescit in profunda & tenebrosa valle Libani, teste eodem Rauwolfio.

32. Campanula hortensis Rapunculi radice repente, nobis. Trachelium in maritimis, Ad. Lob. Trachelii genus mollioribus foliis, Clus. Hist. Cervicaria 4. Dod. Cervicaria major sil∣vestris, Eyst. Caules haec Cervicaria breviores facit, folia lata, & Cervicariae vulgaris proxi∣ma, minus tamen aspera, minusque per ambitum crenata: flores deorsum pendent, coloris utplurimum dilutae & quasi ex caeruleo rubentis purpurae; pro radicibus multae tenues trans∣versim & oblique serpentes radiculae fibratae, seu fibrae crassiores, à quibus multae aliae, oblongae, candidae radiculae Rapunculi vulgaris radicibus similes demittuntur; ita facile seipsam pro∣pagat & late serpit haec Trachelii seu Cervicariae species. Secus arvorum margines in Zelan∣dia, & alibi etiam in locis non maritimis reperitur: capsulas, semina ad eundem modum cum prioribus format. Floret eodem cum reliquis tempore.

33. Campanula foliis Echii floribus villosis, C. B. P. & Prod. Ex radice oblongiuscula folia angusta, quatuor aut quinque uncias longa, subaspera, prodeunt: inter quae caulis pal∣maris, rarius pedalis, rotundus, subasper, paucis brevibus & angustis foliis vestitus, exurgit: ex cujus summitate flores unciales, campanulati seu campanae parvae formâ, quini, seni, cae∣rulei, alternatim dispositi, brevibus pediculis dependent, quorum extremitates, quemadmo∣dum & calyces, pili oblongi pappi instar ambiunt. Haec in Baldo & Helvetiorum Alpibus reperitu, in monte Gothardo & Fracto.

34. Campanula foliis Echii, C. B. P. & Prod. Cervicaria major tenuifolia, Thal. Tra∣chelium Thyrsoides, Clus. Hist. Multa habet haec Campanula folia, angusta, hirsuta, Echii foliis fere similia, inter quae exoritur pedalis caulis, firmus, minimi digiti crassitudine, striatus, & multis angustis, oblongis hirsutisque foliis septus, à cujus medio ad summum thyrsus seu potius florum inter folia latentium, pulcherrimo ordine dispositorum, Trachelii aut Rapunculi floribus similium, sed minorum, pallescentisque seu potius ochroleuci coloris, crassa spica na∣scitur: evanescentes flores in capitula transeunt, exile subflavumque semen continentia: ra∣dix crassa est digiti amplitudine, rugoso cortice tecta, candicans & aliquot fibris donata. Tota planta succo lacteo turget. Oritur in Sneberg & aliis vicinis jugis. Observata etiam à Clusio in ascensu Neuberg ad silvulam in editiore tumulo supra Coenobium, & in quodam mon∣tano prato, quà e niveo monte descensus est in Rehenaw Abatis Newbergensis arcem. Floret Junio, & Julio; semina perficit Augusto & Septembri.

35. Campanula montana foliis Anchusae, nobis. Rapunculus montanus seu Trachelium montanum, J. B. Chabr. Folia multa propter terram promit, in quibusdam duabus unciis longiora, in aliis quadruplo longiora, ad Anchusam accedentia, ex angusto principio sensim latescentia, sensim deinceps in acumen desinentia, utrinque hirsuta, nonnihil crenata, costâ medium secante: inter haec caulis simplex, cubitalis, hirsutus, enodis, uno aut altero foliolo exiguo donatus: flores in caulis scapo superiore quinque aut plures, singuli in singulis pediculis oblongis, magni satis, Campanulae Fuchii similes, ex caeruleo albescentes, calyce hispido ba∣sin complectente: radix crassiuscula & longiuscula, esui grata. Provenit in Rhaeticis mon∣tibus, etiam in montibus Stiriae prope Celticam Nardum. Floret aestate, & semen paulo post perficit minutum, subruffum.

36. Campanula Lychnidea, J. B. Chabr. Lychnidis species Myconi, Lugd. Lychnis 14. sive Lychnis silvestris Campanulae flore, C. B. Phytob. Radice constat tuberosâ, inferius fibratâ, palmum longa, nigrescente extra, nervum intus habente, in profundum actâ, sapore dulci cum astrictione: ex eadem ramulos fundit multos, rotundos, villosos, incanos, vix palmum excedentes, in quibus folia angusta, pilosa, incana, per cauliculos incerto ordine disposita

seu distributa, leviter astringentia: in summo caulium vertice flores exeunt campannellae similes, quales in Convolvulo, rotundi in margine, ex candido nonnihil purpurei. Quum nulla in descriptione fit capsularum nec seminum mentio, nec dicitur lactescere, facile indu∣cerer credere non esse ex Campanularum seu Rapunculorum proprie dictorum numero; sed mihi apparet ex lcone florum esse Convolvuli species: examinent posteri plantam ipsam quam ex montibus Divae Mariae à Monteferrato habere possunt. In montibus & locis maxime siccis provenire Myconus ait, nec alibi à se visam, quam in montibus Divae Mariae à Montefer∣rato.

37. Campanula hirsuta Pyramidalis Velerandi, J. B. Chabr. Primo anno (inquit Joh. Bau∣hinus) caulem mihi non produxit haec Campanula, quae sequenti demum anno in tantam crevit altitudinem, ut facile lanceam aequaret caulis hirsutus, medulla farctus; foliis vestitus, inferne & superne hirsutis, acuminatis serratisque, Campanulae Fuchsii accedentibus: flores longa serie campanulas imitati, Rapunculi vulgati floribus haud majores, caerulei, per oras lacmiati quinis divisuris, ex uno cauliculo plures: quibus singulis evanescentibus singulae suc∣cedunt capsulae, tribus loculamentis divisae, atque in singulis praedictis cellulis, singula con∣spiciuntur foramina, quibus effunditur semen siccatum, minutum, pellucidum, aliarum Campanularum & Rapunculorum modo. Provenit in Sclavonia, unde ejus semen habuit Va∣lerandus Doures, atque ipse Campanulam pyramidalem appellabat.

38. Campanula seu Cervicaria Bononiensis parvo flore, J. B. Chabr. Insignis & diligens Botanicus D. Agerius, medicus Argentinensis, hanc pulchram plantam dedit nobis, inquit Jo∣hannes Bauhinus, nomine Cervicariae Bononiensis, utpote quae Bononiae copiose provenit, ea licet non integra, bicubitalis erat: caulis rotundus, fungosus, nonnihil asper: folia cauli sine pediculis haerent, eundem fere amplectentia; in quo differt à Campanula hortensi repente flore minore: sunt etiam iis latiora, latitudinis trium unciarum, longa quatuor, plus minus serrata, interna parte albicantes pilos habentia valde exiguos: summitas quae floribus ornata, pedalis est, & quam pluribus floribus abundat campanulatis, ramulis multis brevibus dua∣rum unciarum adhaerentibus: capsulae & semina ibidem contenta conformia caeteris hujus generis.

39. Trachelium ramosum floribus plerisque singularibus, J. B. Chabr. Est nobis, inquit Joh. Bauhinus, sed nescimus unde, planta sicca ex Tracheliorum campanulatorum minorum ge∣nere, speciosa, cui radix crassiuscula, tuberosa, lactescens, uncias quatuor longa, parum à la∣teribus fibrosa: folia ad radicis caput superius & crassius multa, curtis pediculis insistentia, uncias duas longa, unam lata, modice serrata, & in acutum mucronem desinentia: inter quae oritur caulis hirsutus, pedalis & altior, in ramulos divisus, qui desinunt in folia bina brevia & angusta, exque eorum medio oriuntur campanulati flores, bini, terni, purpurei, satis magni, quinquefariam in margine divisi, integri in fundo campanae instar: quibus evanidis succe∣dunt capsulae seminales & semina caeteris conformia.

40. Trachelium minus album, J. B. Chabr. Observabam (inquit Johan. Bauhinus) anno 1596. Augusto mense in cultissimo horto D. Frederici Meier Trachelium minus floribus albis, parvis, multis simul in spicam compactis, quae provenit in summitate caulis cubitalis hirsuti; foliis longo pediculo, hirsuto itidem, innitentibus, uncias tres longis, duas latis, non in acumen mucronatum desinentibus caeterorum Tracheliorum more, parum asperis.

41. Trachelium capitatum hirsutum gramineis foliis, Boccon. Palmaris & sesquipalmaris est huic cauliculus: folia longa, angusta, graminea, leviter hirsuta, & ad radicem plantae per extremum retusae, circa vero caulem acuminata; in summitate caulis flores apparent multi si∣mul conjuncti ac veluti in capitulum congesti, Trachelii pratensis vulgaris flore glomerato Casp. Bauhini ritu: atque floribus exsiccatis succedunt capsulae tribus loculamentis distin∣ctae, continentes semina numerosa, ruffa, pellucida aut subfusca: semen habuit Paulus Boc∣cone ex Ragusa.

42. Trachelium altissimum hirsutum asperius foliis hirsutis floribus parvis, J. B. Chabr. Radice nititur crassa & subdulci: caulem erigit bicubitalem vel tricubitalem, crassiusculum, hirsutum, foliis ornatum angustioribus, longis, ad Echii folia accedentibus, asperis & multis echinulis praeditis: flores confertim conglomerantur, ut in Trachelio pratensi vulgari, cam∣panulati, sed multo minores. Cum tamen planta multo sit altior, & folia angustiora multo, facile ab eodem distinguitur: capsulas seminales & semina caeteris conformia gerit.

43. Trachelium pratense flore conglomerato, nobis. Trachelium minus, Dod. Gall. Ad. Clus. Hist. Cervicaria 3. sive minor, Dod. Caules habet pedales & aliquando altiores: folia multo minora Trachelii Urticae foliis, candidiora, minusque aspera, minime hirsuta, oblonga,

Salviae foliis similiora: flores campanulati, minores praedicti Trachelii floribus, colore pro∣ximi Violae nigrae, dilutam purpuram referentes, qui non uti aliorum suae sortis deorsum nu∣tant, sed sursum erecti in globum efformantur & plures simul summo caule exeuntes; radices aliorum Tracheliorum radicum aemulae: lacte tota planta scatet, & ex sese effundit si quae∣libet ejus pars rumpatur. A plerisque Cervicaria minor appellatur. Nascitur in pratis & plerisque aliis aridioribus locis senticosis. Floret Junio & Julio mensibus, & sub Augusti exitum, aut Septembris initium semina ad perfectionem perducit.

44. Trachelium petraeum globosum, nobis. Trachelium majus petraeum, Ponae. Campanula Alpina sphaerocephalos, C. B. P. A radice lignosa quasi & rugosa, colore pallide purpurascen∣te, exeunt cauliculi multi, striati, subhirsuti, cubitales, & cum rubore virides: qui inordinate emittunt folia, oblonga, nigricantia, crenata, sua pariter hirsutie communita, prona parte po∣tissimum, ubi etiam albicant & Salviae folia quodammodo referunt▪ magis tamen angusta & mu∣cronata, inter quae versus radicem parvula quaedam foliola prodeunt: in summo caule sunt flores multi, acervatim congesti quemadmodum in superiore, sed magis in globum for∣mati, qui formam repraesentant florum supra dictae Cervicariae pratensis, sed minores sunt, & albi, & in quinque, quandoque septem, mucronatas sissuras divisi; è quorum singulis exeunt stamina multa, sublutea, quorum medium modo proboscidis egreditur, versus cacumen satis crassum, quod maturatum, bifurcatum & aduncum evadit. Decedente Augusto florens conspicitur, at∣que talis per plures dies conservatur: unde Pona huc tenus semen minime observare potuerit. Inter rimas asperiorum lapidum montis Baldi solum circa Coronae templum reperitur.

45. Trachelium spicatum Echii foliis, nobis. Campanula foliis Anchusae floribus oblongis, C. B. P. Alopecuros Alpinus quibusdam Echium montanum Dal^pii. J. B. Chabr. Radicem habet pollicaris magnitudinis, sensim gracilescentem, palmo longiorem, in apophyses ali∣quot abeuntem, teneram, rubentem: caulem sesquipalmarem aut dodrantalem, crassitie re∣spondentem radici, cavum, singularem, hirsutum, crebris foliis vestitum, aliis palmum fere longis, aliis brevioribus, potissimum superioribus, latitudine semiunciali, hispidis, ad Echii folia accedentibus; thyrsum trium unciarum, aut palmarem si majuscula sit planta: gerit flo∣rum inter folia emergentium, ex caeruleo pallescentium, oblongorum & per oras quinquefa∣riam divisorum spicam; erumpentibus è medio florum staminulis aliquot, stilo prae caeteris longiore trifido: capsulae seminales & semina caeteris Campanulis conformia sunt. Crescit in altissimis Sabaudiae montibus.

Enarrata divisione Rapunculorum campanulatorum, iisque vel in glabros majores, & mi∣nores, vel in hirsutos divisis: jam in hoc paragrapho agendum statuimus de Rapunculis cor∣niculatis, qui ob stamina è floribus prominentia, rariores & elegantissimas offerunt Rapun∣culorum varietates, in quorum structurâ eximiâ artis industria conspicitur, quibus parens na∣tura in variandis plantis ejusdem generis oblectatur, ut observare est in hoc capite Rapunculo∣rum: horum flores adeo elegantes & venusti sunt, ut non paucam conspicientibus ipsos, ipso∣rumque numerosas varietates, delectationem & voluptatem adferant necesse sit.

Pars TABULAE V.

• ...Rapunculus corniculatus
  • 46. Spicatus seu Alopecuroides, nobis. Rapunculus Alopecuroides lon∣giore spica, Clus. Hist. ☉
  • 47. Folio oblongo spica orbiculari, C. B. P. Rapunculus Alopecuroides orbiculari pene spica, Clus. Hist. ☉
  • 48. Ramosus Scabiosae capitulo caeruleo, nobis. Rapuntium alterum leptophyllon capitatum, Col. ☿
  • ...Alpinus perennis
    • 49. Petraeus minor, nobis. Trachelium Petraeum minus, Ponae Ital. ☉
    • 50. Parvus, nobis. Rapunculus Alpinus parvus comosus, J. B. Chabr. ☉
  • 51. Pulmonariae Gallorum folio & Trachelii flore, Clus. Cur. post. ☉
  • 52. Valerianoides caeruleus, nobis. Trachelium umbelliferum caeruleum, Ponae Ital. ☉
  • 53. Alpinus angustifolius, nobis. Rapuntium Alpinum angustifolium alterum, Col. ☉

§. 3. RAPVNCVLI CORNICVLATI.

Explicatio partis Tab. quintae Sectionis quintae.

46. Rapunculus corniculatus spicatus seu alopecuroides, nobis. Rapunculus spicatus, C. B. P. Rapuntium majus alopecuroides comoso flore, Ad. Lob. Rapunculus alopecuroides longa spica, Clus. Hist. Rapuntium alopecuron, Dod. Rapunculus spicatus sive comosus caeruleus & albus, itemque folio maculato, J. B. Chabr. Prima haec species Rapunculi corni∣culati à superioribus campanulatis differt, quod huic sunt prima folia per terram strata, lata, seu subrotunda, postea secundum caules longiora: caules dodrantales & pedales, summâ parte veluti spicam parvorum florum plenam proferunt, quorum singuli antequam pandan∣tur, corniculi cujusdam similitudinem referunt; aperti vero in quinque lacinias seu foliola minuta, angusta sinduntur, colore alias & frequentius caerulei, alias dilute violacei, alias cinerei: floribus singulis capitula parva succedunt minora, ternis foraminibus pertusa, multa circa caulis summum fastigium simul arcteque composita: in quibus singulis numerosa semina, minuta, subruffa, & lucentia continentur: radices candidae, tuberosae, aliorum complurium praedictorum Rapunculorum campanulatorum more, & eo nomine Rapunculus vel Rapun∣tium dicitur, quasi dicas parvum Rapum, Napum potius, ob solius radicis, quam magnitu∣dine & sapore cum Rapunculo campanulato habet, similitudinem: alioqui folia sunt Violae Martiae, longis pediculis appensa, nonnunquam maculâ nigrâ notata, quanquam stricta lon∣gaque superius in caule cubitali, inani, anguloso, & lac fundente: in cujus fastigio spica∣tus pulcher flos caeruleus aut purpuroviolaceus ex multis corniculis circa basin in segmenta arcuata fissis compactus, ejusdem itidem flos cinereus, albusve quoque reperitur. Dicitur Alopecuron ab ipsa spica plena minutorum florum quae jam apertis flosculis mollis & veluti lanuginosa, vulpiumque caudis propemmodum similis. Gignitur in locis silvosis & opacis pingui lutosoque solo, in Gallia, Anglia Belgioque. Nos frequenter in sylvis opacis secundo lapide à Blaesensium urbe capitali reperimus; album ibidem & in silvae Regiae Fontainbelleau opacis & umbrosis, quin & in praedictis locis foliis maculatis observavimus: non nisi in mon∣tosis alsiosis pratis & convallibus Mindeni & Narbonae Aquitanicae vicinis pinguibus observavit Lobelius.

47. Rapunculus corniculatus folio oblongo spica orbiculari, C. B. P. Alopecuroides orbi∣culari pene spica, Clus. Hist. Rapuntium corniculatum rarius montanum, Col. Rotundum globosum caput atque purpurascentem caulem conficiunt curti atque nutantes corniculi, su∣pra basin quinque viridantium foliolorum in summo caule sitam, in orbem concinnati (ex quibus nomen subalternum genericum Rapunculis in hoc paragrapho contentis inditum:) ii ex calycibus primum orbiculare initium obsoleto colore ducunt, sicut Orobi crassescentes, deinde in supinum atque curvum satis corniculum desinentes, atque inter ipsos centrum petentes, an∣nuentes & implicati, paulatim vero perficientes cornicula laevia illa atque simplicia, aliud tenuius dimidio & in summo trifidum exerere incipiunt; deinde circa tuberculum imum in∣cipiunt se sinuose & undatim in quinque partes per longum findere, ac posterius in tenues lim∣bos se dividentes atque dilatantes ad formam nostratis coli cui linum aptatur ad nendum, ita ab interno corniculo separantur circa imum, & ventricosam efformant effigiem; inter quos prorumpunt lutea stamina quinque: perficiente se flore corniculorum apices trifidi etiam grandiores effecti torquentur, atque laciniae illae totum ab interno corniculo thyrsi effigie se∣parantur, atque ita erectae permanent, donec tandem seminum utriculi, quibus insident, tur∣gescere incipiant, & inversae recedant deorsum spectantes, tunc enim similes Rapuntii vulgaris calyces quinque apicibus ornati foraminum trium notas ostendere incipiunt, qui postea per∣fecti, non secus ac congeneres perforantur, semenque copiosum fulvum, parum latius Tra∣chelii angustifolii montani semine decidit. Floret Augusto; Aequicolorum altissima frigidaque juga herbida Corvino dicta diligit: radice nititur candida, crassiuscula, recta, perenni Ra∣puntii vulgaris instar, minore tamen, atque per terram brachiata admodum, ut plures ex u∣no radicis cespite plantae perficiantur: folia ima laevia, Rapuntii vulgati aemula, rotundiora ab initio, Violae purpureae vel Campanulae Pyramidalis dictae accedentia, majoris digiti huma∣ni latitudine, per ambitum obtuse dentata: cauli pedali striato circa ipsum imum oblonga haerent folia septem, aliquando plura, alternatim, vulgari Rapuntio similiora, per ambitum densioribus dentibus divisa, & à medio caule ad summum duo aut tria acutiora, an∣gustiora, longis intervallis disposita, ut nudum caulem relinquant. Tota planta dulci lacte

turget, gustu suavi in mandendo tum radix & folia, ut Rapuntium vulgare dictum.

48. Rapunculus ramosus corniculatus Scabiosae capitulo caeruleo, nobis. Rapunculus cor∣niculatus Scabiosae capitulo caeruleo, C. B. P. Rapuntium alterum leptophyllon capitatum, Col. Scabiosa media serrata angustifolia flore Globulariae, Ad. Lob. Scabiosa media, Lob. Icon. Lugd. Scabiosa ovilla, Cam. Scabiosa silvestris minor caerulea, Eyst. Radice est candida, crassa, paucis fibris inferius donata, in superiore parte crassa, corticosa, villosa; deperditis slavescentibus caulibus, perenni regerminante quidem radice admodum fruticat (fallitur egregie egregius Doctor lynceus doctissimus Columna, qui hanc plantam esse perennem asserit, nisi clima Neapolitanum perennem faciat; nam apud Gallos & Anglos statim perit post semina ad maturitatem perducta) ab uno in quibusdam 30. pares caules ex eodem imo radicis capite exortos invenimus, omnesque florum capitulis globosis ornatos, saepius vero 5. 7. aut paulo plures, quorum medius aliquando unica dividitur ala, rarius pluribus; caulium longitudo pedalis & sesquipedalis fere: quibus folia angusta, Lini aemula, latiora ta∣men parum, sinuosis oris convolutisque, ut in pictura foliorum expressimus, atque hirsutie molli hirta, sicut & rubescentes parum caules, quos alternatim ambiunt dense folia praedicta, tertiam in summo nudam partem relinquentia: in quorum summo, omnibus supra basin stel∣latam viridantium foliolorum sex aut septem serratis oris, conferti, caerulei flores in orbem globosum caput formant, unde cognomen. Florum effigies primum oblonga, laevis antequam pandantur, sed expansi in quinque lacinias dividuntur angustas, parvas, breves, mediam ha∣bentes stellulam pusillam, albentem, elatam à floris fundo seu centro, atque stilum capitatum, oblongum: cum dehiscere flores incipiunt capitulum in imo coronant caeruleis stellulis, alias minutas & candidas intra se habentibus, thyrsosque emittentibus, verum decidentibus in imo caeruleis, pusillae internae albae stellulae remanent, calycibus viridibus insidentes, caeruleis è medio capituli ad summum emicantibus: atque demum omnibus defluxis viride stellatum etiam remanet capitulum, utriculis semina concipientibus, superiori non dissimilibus, mino∣ribus vero atque petiolo è basis centro prodeuntibus; itaque pulchram comam plantae eodem tempore conspicies. Capitula quidem alia botryosa nondum florida, alia stellis caeruleis or∣nata, alia caeruleis majoribus, & albis minoribus, alia albis viridantibusque, prout perfecti∣ora maturaque erunt capitula: semen è foraminibus utriculorum, congenerum more, decidit fulvum, minutissimum, splendidum, minimi Erini supra descripti & picti modo. Tota planta lacte dulci scatet, non secus ac reliqui congeneres Rapunculi omnes in hoc capite contenti. Augusto & Septembri florentem in agris novalibus secus vias inter Aureliam & Blaesas co∣piose passim offendimus.

49. Rapunculus corniculatus Alpinus petraeus perennis, nobis. Rapunculus Alpinus cor∣niculatus, C. B. P. Trachelium petraeum minus, Ponae. Radice est tuberosa inaequali, quasi ex plurimis grumis compactâ, albâ, digiti crassitie, aliquando lignosa, pallida & rugosa & palmari: ex qua cauliculus modo unus, modo plures, tenuis, at striatus, unciarum quatuor exurgit: folia quae saturate virentia, tenuia ad radicem, aliquando ex rotunditate oblongata, Bellidis caeruleae formâ, communiter subrotunda, crenata seu potius serrata, Alliariae instar, sed minora, pediculis uncias quatuor vel quinque longis praedita ex radice una cum cauliculis ex∣surgunt, quae vero cauliculis & quidem pediculis brevioribus adhaerent, longiora sunt & an∣gustiora, profundius sed rarius incisa, quorum quina vel sena stellae in modum floribus umbel∣latim dispositis subjiciuntur, qui cauliculi summo insident, & ex floribus 10. etiam pluribus arcte junctis, & ex caeruleo-purpurascentibus constant, qui ex calycibus pediculis latis, bre∣vibus & striatis donatis prodeunt, ex unoquoque calyce flos unus ad exortum tumens, ob∣longus, sensimque angustatus, & in extremitate divisus, formam Cucurbitae vitreae referens, in medio tumidus, in margine seu oris incisurae superficiariae quinque conspiciuntur, aper∣tus ex foliolis seu potius incisuris, seu totidem divisuris compositus, filamenta aliquot exhibet, inter quae stilus longior producitur, in summo bipartitus, aliquando instar Capreoli vitium contortis, Semen non fuit observatum à Joh. Pona. In Baldi montis jugis inter praecipitia propendit, ubi Augusto mense invenit Joh. Pona.

50. Rapunculus corniculatus Alpinus perennis parvus, nobis. Rapunculus Alpinus cor∣niculatus parvus, C. B. P. Rapunculus Alpinus parvus comosus, J. B. Chabr. Radice est squamulis veluti compactili, ex veteribus foliis reciduis, ut in Nardo Celtica videre est, cras∣siuscula sensim attenuata, folia fundente numerosa, unciam unam aut alteram longa, culmum lata, & ad Nardi Celticae folia accedentia, longis nixa pediculis: inter quae cauliculus surgit duum unciarum non sine foliis, quae angustiora sunt: cujus cacumini flores insident Rapun∣culi

comosi praedicti florum aemuli, qui fuere caerulei quantum ex sicca planta colligere licuit Johanni Bauhino, stilo longo, recurvo, prominente extra florem Cucurbitae in modum factum. Picta fuit planta secundum ejus longitudinem. Haec planta videtur habere nonnulla si∣milia cum Rapunculo montis Baldi supra descripto, sed vascula & stilus in Tabula picta diversa apparent, atque flores minores sese offerunt.

51. Rapunculus corniculatus Pulmonariae Gallorum folio & Trachelii flore Pyramidalis vil∣losa saxatilis latifolia, Clus. Cur. post. Trachelium saxatile foliis Pulmonariae Gallorum, C. B. P. Hanc Plantam (inquit Clusius) mihi misit reverendus pater Gregorius de Regio, professione Ca∣pucinus, ipsique nomen dedit Pyramidalis villosae saxatilis latifoliae: ipse non observa∣bam, inquit idem Clusius, sed ejus historiam cum Icone vivis coloribus expressa ad me mittebat Placencia anno Christi 1607. unà cum Siliquastrorum disceptatiuncula & illorum variis Iconi∣bus; quoniam non vulgaris est notitiae, & à nemine descriptam reperio, ejus historiam qua∣lem ab ipso accipiebam, sed Latio donatam (nam Italico sermone scripta erat) in hac mea Appendice locum habere volui cum aliis plerisque plantis raris & cognitione dignis, à nullo adhuc, quod equidem sciam, in publicum prolatis. Boni consulat lector & patris Gregorii & meum de re herbria promovenda propensum studium- Habet haec planta radicem candi∣cantem, perennem, sive plures annos durantem: etenim quasdam crassissimas eruere memini, quae ob vetustatem nodos vel tubera contraxerant supra saxa intra quae natae, instar Rhodiae radicis, vel Campanulae lactescentis foetidioris inveteratae, qualem aliquando in hortis ob∣servari memini: ex hac radice prosiliunt interdum plures cauliculi, teretes, inaequales & contorti, palmaris longitudinis, breviores vel longiores pro loci in quo planta nata, aut ve∣tustatis ipsius ratione; illique molli & candida lanugine tecti, singulis pereuntes annis, novis & recentioribus sequente renascentibus, qui summo fastigio multis elegantibus floribus cae∣ruleis, spicae in modum digestis, sunt ornati, ut in Trachelio minore, quibus succedunt etiam vascula Trachelio minori similia, minutissimo & vix ob exilitatem conspicuo semine plena, longiuscula tamen potius quam rotunda, coloris ex spadiceo fusci: folia hinc inde aequaliter sparsa cauliculos ambiunt, ad Pulmonariae Gallicae (quae Hieracii genus) foliorum similitudi∣nem satis accedentia, cum magnitudine tum crenarum in ambitu formâ, atque ipsa etiam candida lanugine ferme obsita, prona parte praesertim qua terram spectant. Tota planta lactescit, & ad Sonchi odorem proxime accedit: saporeque est dulci, praesertim radix, ut pene Rapunculus vulgaris; eamque ob causam Rapunculus saxatilis montanus Doronici fo∣lio nuncupari possit, vel Rapunculus montanus saxatilis Pulmonariae Gallorum folio & Tra∣chelii flore. Nascitur in saxosis montibus Brixianis, circa specuum oras inter durissima saxa, ut non sine magno labore radices erui possint, licet commodis ad eruendas radices ferreis in∣strumentis saepiuscule tentarat praedictus Gregorius de Regio; nonnullas tandem cum mole∣stia eduxit, quas in hortum transtulit. Illud porro in hac planta notatu dignum, quod nus∣quam observata praeterquam in locis cavernosis, in quibus nullae aliae plantae proveniunt, quod magis mirum saepius animadvertere nequivit praedictus Gregorius de Regio Capucinus qua ratione humorem quo aleretur sugere aut coelestem aerem excipere posset, nulla praesertim juxta apparente terra. Verum enimvero cum nos mortales naturae secreta curiosius rimari non deceat, ut quae nostrum intellectum saepissime superent, soli Deo qui omnia novit haec re∣linquenda sunt.

52. Rapunculus corniculatus Valerianoides caeruleus, nobis. Trachelium umbelliferum cae∣ruleum, Pon. Ital. Trachelium hoc attingit altitudinem circiter duorum pedum, saltem in calidioribus regionibus: radice constat satis tuberosa, emittente plurimas fibras: caule rotun∣do in varios ramulos in superiore parte brachiato, in quibus plurimi flores umbellatim pro∣veniunt, quinis petalis in margine divisi, integri in fundo, cum stilo seu corniculo in medio, florum Valerianae Indicae omnino aemuli, ac Valerianae majoris floribus perquam similes, colo∣ris eleganter caerulei, azureive, sapore est acri, aliquantulum astringente; lactescit quaelibet ejus pars rupta, & capsulas ternis loculamentis divisas habet aliorum Rapunculorum etiam more: folia sunt membranacea, crispa, in ambitu serrata, mucronata: florens diu durat. Floret Julio; semen maturum est Augusto: flores, inquam, numerosos caeruleos seu azureos visu per pulchros umbellatim in singulis supremis ramis gerit cum corniculorum serie aspectu perquam amabiles. Ubi sponte proveniat ignotum, ex horto D. Contareni ad Johannem Pona fuit missa. Nos per plures annos in vase fictili aluimus in horto Blaesensi.

53. Rapunculus corniculatus Alpinus angustissimo folio, nobis. Rapuntium Alpinum angu∣stifolium alterum, Col. Frater Gregorius Regiensis Franciscani ordinis Capucinorum, na∣turalium

rerum perquam studiosus & peritus, inquit Fab. Columna, amicitiae ergo atque suae humanitatis in me signo multas ex Germaniae montibus stirpes exsiccatas misit ad me anno 1610. inter quas rariores & hanc ad Rapuntii genus idem retulit; sed hoc corniculatum etiam habet florem, similem Rapuntio montano corniculato Col. supra descripto, sic enim ex sicca planta excipitur: radice est longa, crassa, perenni, quae multos habet in summo ce∣spites annosos, ex quibus nova germina proferuntur; foliis est longis pollices quatuor, angu∣stissimis: caule tenui, vix supra folia emicante, unico latiusculo intercepto foliolo, in cujus summo flos est globosus similis alterius nostratis corniculati à Columna descripti: ex aliis ger∣minibus caules etiam & flores alios promit, fructu & semine, ut censemus, etiam similibus; non enim (inquit Fab. Columna) ex sicca planta observare potuimus.

Pars TABULAE V. Sectionis quintae.

• ...Rapuntium galeatum
  • ...Virginianum seu Americanum
    • ...Flore
      • 54. Coccineo majore, nobis. Trachelium Americanum seu Cardinalis Planta, Park. Parad. ☉
      • 55. Violaceo majore, nobis. ☉
  • 56. Blaesense seu Soloniense flore violaceo minore, nobis. ☉
  • 57. Creticum seu Petromarula Cretica, Park. Theat. ☉

§. 4. RAPUNCULI GALEATI.

Explicatio partis Tab. quintae Sectionis quintae.

54. Rapuntium galeatum Virginianum seu Americanum coccineo flore majore, nobis. Tra∣chelium Americanum, flos Cardinalis Barberini, Hist. Mexican. Trachelium Americanum rubrum, Baptist. Ferr. Trachelium Americanum seu Cardinalis planta, Park. Parad. Ex ra∣dice perenni vegeta, fibrosa, candida, lateribus repente, cespite facile se propagante, tenera, la∣ctescente, dulci cum pauca caliditate, plures caules sive soboles secundum radicis vetustatem & ubertatem primo Vere folia in terra strata emittunt, vulgari Rapuntio non dissimilia, nisi quia majora & obscurius virentia & in orbem juxta radicis caput expansa, quae deinde in laevi, rotundo, candicante sed anguloso caule, bipedali aliquando haerent, qui crassior & vegetior est Rapunculi vulgaris caule, atque eidem alternatim haerent biuncialia aliquando, aliquan∣do triuncialia, parum incurva, per ambitum dentata, quae disrupta lacteum succum effundunt, verum non ita copiosum ut caeterae suae sortis plantae. Folia decrescere solent à medio caule ad summum usque in quo flores coacervatim in spicam longam, crassam, dodrantalem, & in summo duplici umbella coronatam dehiscunt. Junii initio in meridionalibus, tardius apud Sep∣tentrionales spica producitur, & flores rariore ordine inter foliorum alas dense exeruntur, brevi petiolo haerentes, & ex calyce quinquefoliato Rapuntii modo tubulo longo unciali aut sesqui∣unciali, colore in summo una cum quinis petalis sature coccineo hilari admodum; paulatim dehiscentes circa sinem Junii aut initium Julii in quinque petala coccinea itidem dividuntur galeatarum plantarum quodammodo more, novo quidem ritu in hoc genere ut tria petala de∣pendeant effigie barbularum, & bina alia superiora & angustiora, veluti alae obliquae tubulum medium exiguum, ex illorum centro sive medio emicantem, amplexentur, colore etiam ele∣ganter coccineo, in cujus summo caput caeruleum sive violaceum, aviculae cujusdam rostrum incurvum aemulans, profertur; ab aliis congeneribus floribus hi variant, ut non campanulatos sed potius galeatos flores imitari videantur, parum ad Gladioli flores accedentes, quan∣quam naturâ sint tubulosi & in marginali dissectione differentes. Hujus floris medius tubu∣lus si eximatur in eo melleus liquor non paucus reperitur, qui etiam in Viola Mariana congenere conspicitur: hujus flores in fictilibus summo cum studio coluntur & expetuntur; quia copiosi & hilari coccineo conspicui colore oculis voluptatem & delectationem adferunt, tum quia paula∣tim florentes diutius durant & permanent quidam flores florentes deflorentibus aliis; fructus in calycibus quinquefoliatis extuberatiores observantur perfecti, tribus foraminibus perfo∣rati, ex quibus singulis semina flavicantia minuta, ut in congeneribus effluunt. Julio & Augusto mense perficiuntur semina in calidioribus regionibus, raro in frigidioribus matu∣rantur.

55. Rapunculus galeatus Virginianus flore violaceo maiore, nobis. Hujus folia sunt prioris multo latiora, magisque viridia & paululum serrata: ex quorum alis sursum versus exeunt flores ex calycibus quinquefoliatis, hirsutis, integri in fundo, profundius in margine divisi

purpurocaerulei seu violacei; quibus singulis subveniunt capsulae tribus loculamentis distinctae▪ atque in singulis conspicitur foramen ex quo decidit semen minutum, lucidum, aliorum more. Folia, inquam, majora sunt & obscurius virentia, in orbem itidem sub initium juxta radicis caput expansa, quae est alba multisida. Tota planta lacte scatet, sicut reliquae omnes hujus ge∣neris.

56. Rapunculus galeatus Blaesensis seu Soloniensis flore violaceo minore, nobis. Draba flore caeruleo galeato, C. B. P. Rapuntium urens Soloniense, Catal. Blaesen. in folio. Hic Ra∣punculus galeatus flore violaceo minore radicem habet Asclepiadis, id est multas singulares in unum apicem concurrentes: ex qua caules emittit bipedales, quorum summis fastigiis eorum∣que alis superioribus plurimi flores, galeati, minores, caerulei innascuntur, Rapunt••i Americani coccinei (quod flos Cardinalis dicitur Columnae) & prioris majoris caerulei omnino aemuli: quibus flaccescentibus succedunt capsulae triangulares, aliorum Rapunculorum hujus classis more, continentes semina pellucida, ruffa, atque singulae capsulae singulis foraminibus per∣forantur, ex quorum singulis numerosa, minuta, praedicta semina decidunt matura & siccata, quibus propagatur planta. Tota planta percalida est; praecipue ejus radix masticata linguam urendo pungit: perperam Casp. Bauhino Draba dicitur. Crescit in humidis ericetis & silvis annosis passim in agro Soloniensi, alibique in Gallia versus Pictaviam. Rapuntium gale∣atum sese declarat ex succo lacteo emanante ex qualibet parte adhuc viridi, rupta: adde capsulam seminalem & semina priorum capsulis & seminibus accedentia.

57. Rapunculus galeatus Creticus seu Petromarula Cretica, Park. Theat. Petromarula seu lactuca petraea, Hon. Belli & Ponae Ital. Vide ejus descriptionem paragrapho primo ubi octavum occupat locum, quia ejus flos quinquefariam profunde dividitur, sicut galeati priores tres: debet huc revocari & aptius in hac ultima Tabula disponi cum suis similibus Rapunculis galeatis.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

• 13. Rapunculus esculentus, C. B. P. In caliditate & frigiditate consistit (ait Matthiolus in Ep. Cam.) radix, non longe abest à temperatis, imo nec in aliis qualitatibus. Estur cruda ra∣dix ac pariter cocta in acetariis, quae maxime gustui placet, & appetentiam excitat. Creditur quod radix elixa & cum longo pipere devorata lactis ubertatem in nutricibus faciat. Radix, teste Lobelio, candida, tenera, acetariis vernae quadragesimae longe Rapo aut Raphano delicatior. Lactis copiam augeri quidam nutricibus elixâ radice ex pipere sumptâ exploratum habent. In Italiâ, Galliâ, Germaniâ, hyeme, aut ineunte Vere non solum radices in acetaria assumunt, sed & radices possunt & in Anglia, si serantur in hortis, huic usui inservire.
• 21. Campanula arvensis minima, Dod. Viola arvensis & Viola pentagonia, Tab. Folia hujus ante∣quam planta in cauliculos protrudatur mense Februario inter segetes, ubi eo tempore & Martio colligitur, in acetariis cum aceto & sale manduntur apud Gallos avide, atque Parisiis dicitur queue de l'Euesque.
• 28. Campanula major & asperior foliis Urticae, C. B. P. Gustu astringit, & hinc exsiccandi vim illi esse quisque conjicere queat; astringendi habet facultatem, ideoque decoctum illius unice ad oris exulcerationes, aliaque ejusdem mala, quae astrictione indigent conferre censent: utilis haud dubie etiam ad alia quaevis ulcera, ob insignem quam obtinet in exsiccando facultatem, inquit Fuchsius. Porro radices omnium horum Rapunculorum refrigerantis potentiae sunt, & nonnihil astringentis; possunt autem omnes una cum aliis in acetariis edi. Sunt etiam qui Cervi∣cariae radicum decoctum adversus oris & tonsillarum inflammationes conferre affirmant, Dodonae∣us. Radix alba & tenera acetariis apta jejunio, verno praesertim, Lobelius.
• 30. Violae Marianae radix refrigerantis & nonnihil astringentis est facultatis & potentiae; esui ut aliorum silvestrium Rapunculorum apta est, & non incommodè acetariis additur.
• 46. Rapunculus Alopecuroides spica longa, Clus. Hist. Hujus radix, ut scribit Schwenkfeldius, priusquam caulem protrudat, elixa & mansa cum sale, aceto & oleo macerata, cibi appetentiam parit, stomacho prodest & urinas elicit.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

RApunculus nemorosus angustifolius parvo flore C. B. P. pag. 93. col. 1. pl. XIII. Campanula lutea linifolia, Lob. Ger. Rapunculus nemorosus 3. Tab. & pag. 214. col. 1. pl. IX. Linum silvestre lute∣um foliis subrotundis, C. B. P. Campanula lutea Li∣nifolia, Lob. Lugd. Bis repetitur in Pinace pag. 93. sub Rapunculo, & pag. 214. sub Lino: non po∣test esse & Linum & Rapunculus; ergo male citat Casp. Bauhinus.

22. Campanula arvensis minima, Dod. Viola ar∣vensis & Viola pentagonia, Tab. Asserit Dodonaeus hanc plantam non lactescere, contrarium cernitur cu••libet rumpenti folia; ergo fallitur doctissimus Dodonaeus.

48. Rapunculus Scabiosae capitulo caeruleo, C. B. P. pag. 93. col. 2. pl. V. Rapuntium alterum leptophyl∣lon capitatum, Col. Fabius Columna asserit hanc Rapunculi speciem esse perennem, sed longe fallitur teste experientia.

Rapunculus Blaesensis seu Soloniensis galeato flo∣re violaceo minore, nobis. Male Draba flore caeru∣leo galeato dicitur Casp. Bauhino in Pinace pag. 110. col. 2. pl. VIII. cum sit Rapunculi galeati species, ut monuimus in doctrina hujus capitis supra planta 57. Vide ibid. Et pag. 235. supra cap. de Draba inter Hallucinationes illic.

DE TRICAPSULARIBUS PENTAPETALIS Quarum semen odore pineam resinam imitatur: SUNTQUE Hypericum, Ascyrum, Coris & Androsaemum.

CAPUT II.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quoniam semen odore pineam resinam imi∣tatur, Dioscoridi l. 3. c. 171. & Plinio l. 26. c. 8. Hypericon quod alii Chamaepitin, alii Corion appellant, Perforata vulgo, quod folia soli objecta innumeris for aminibus scatere videatur: hinc & porosa quibusdam dicitur.

Genera: Dioscorides praeter vulgatum Hypericum & alterum sequente capite exhibet, quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicunt esse, Hyperici genus magnitudine distans, cum majus & fru∣ticosius sit: & Androsaemum dici, quod fructus, qui resinosi odoris est, attritu digiti veluti cruenten∣tur: & sequente capite 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉: ab Hyperico & Ascyro differt, &c. Plinio l. c. & l. 26. c. 15. duplex est Hypericum: aliud oleraceo frutice tenui cubitali, rubente, &c. aliud quod Corim appellant folio Tamaricis, &c. Eidem l. 27. c. 5. Ascyrum seu Ascyroides Hy∣perici genus est, cujus comae tritae velut cruentant, qua de causa quidam hanc Androsaemum voca∣vere. Idem c. 4.

Monopetalis tricapsularibus in primo capite hujus quintae Sectionis explicatis, iisdem adjicimus tricapsulares pentapetalas plantas in secundo & tertio capite explicandas pro∣pter conformitatem & connexionem, praecipue in numero capsularum. Etiamsi monopetalae in primo capite explicatae, flores producant integros in fundo, in margine tamen quinquefa∣riam dividuntur, & quandam etiam in floribus observant analogiam; ideoque iisdem has pentapetalas in sec undo & tertio capite contentas adjecimus.

TABULA VI. Sectionis quintae.

• ...Hypericum
  • 1. Vulgare, C. B. P. Matth. Lugd. Eyst. Tab. Hypericum vulgare seu Perforata cau∣le rotundo foliis glabris, J. B. Chabr. ☉
  • 2. Folio breviore, C. B. P. Hypericum Syriacum & Alexandrinum, Lob. J. B. Chab. ☉
  • 3. Supinum minus vel supinum glabrum, C. B. P. Hypericum minimum supinum septentrionale, Lob. ☉
  • 4. Legitimum seu Coris legitima Dioscoridis, Ponae Ital. Coris, Matth. Ad. Lob. ☉
  • 5. Supinum tomentosum
    • Majus vel Hispanicum, C. B. P. Hypericum tomentosum Hispanicum, Clus. Hist. ☉
    • Minus vel Monspeliacum, C. B. P. Forte idem cum priore in steriliore & aridiore loco proveniens. ☉
• ...

• ...Androsaemum
  • 6. Perfoliatum & perforatum, C. B. P. Androsaemum alterum Apulum, Col. ☉
  • 7. Minus glabrum erectum pulchrum, nobis. Hypericum pulchrum seu 4. Trag. ☉
  • 8. Foetidum capitulis longissimis filamentis donatis, C. B. P. Tragium legitimum, Ponae Ital. Androsaemum foetidum seu Tragodes, Eyst. ☉
  • 9. Bifolium glabrum perfoliatum non perforatum, nobis. Androsaemum Campocla∣rense, Col. ☉
  • ...Ascyrum di∣ctum ••aule
    • 10. Quadrangulo glabro, nobis. Ascyrum, Matth. Fuch. Dod. Lugd. Ger. ☉
    • 11. Rotundo hirsuto foliisque hirsutis, nobis. Androsaemum alterum hirsutum, Col. ☉
  • 12. Maximum (frutescens quasi) bacciferum, nobis. ☉
  • 13. Flore & theca quinquecapsulari omnium maximis, nobis. ☉

§. 1. HYPERICUM.

Explicatio Tab. sextae Sectionis quintae.

1. HYpericum vulgare, C. B. P. Park. Hypericon, Dod. Hypericon vulgare sive herba perforata caule rotundo foliis glabris, J. B. Chabr. Ex radice fibrosa, multifariam divisa, buxeo cortice intectâ, virgulae surgunt complures, rigidae, lignosae, rotundae, subruben∣tes, in ramos divisae, cubitum unum vel amplius altae: folia Majoranae, glabra, vel Centaurii minoris Lobelii, nervis perlongum excurrentibus donata, innumeris foraminibus Soli objecta pertusa esse videntur; sapore sicco & astringente, cum aliquo amarore: flores in extremis ra∣mis copiosi, lutei, ex quinque radiatis petalis compositi, staminulis multis cum apicibus con∣coloribus praediti; quibus singulis succedunt capsulae triplices sibiinvicem strictè junctae, in qua∣rum singulis semina multa, parva, ex nigro ruffa, pinguia; singulae separatae & exsiccari incipien∣tes granum Hordei magnitudine aequant, sapore resinoso, amaro & ingrato, teste Lobelio, atque tam flores, quam capsulae semine gravidae, sanguineum succum reddunt. Nascitur pas∣sim secus sepimenta hortorum & margines agrorum silvarumque, ac non raro in locis her∣bosis, subinde etiam humentioribus. Junio, Julio Augustoque mense floret. Apud Dio∣scoridem inter Rutas silvestres (cum ipsius species credatur) hujus descriptio etiam legitur. Foliis modo latioribus, modo angustioribus variat, quod Tragus duabus figuris expressit: caules quoque ejus quod in humentibus provenit, quadrati sunt, alibi vero rotundi: hujus etiam minor species foliis non perforatis est; est & varietas alia caulibus procumbentibus, alia surrectis, quae omnia à ludente sic natura à solo humido vel sicco contingunt.

2. Hypericum folio breviore, C. B. P. Syriacum, Lug. Ger. Syriacum & Alexandrinum, Lob. J. B. Chabr. Folia hujus quadruplo sunt minora, rotundiora foliis nostratis Europei, quae summis cubitalibus virgultis confertim tanquam in verticillis exeunt: flores nostratis floribus similes sed minores.

3. Hypericum minus, Dod. Hypericum minus supinum vel supinum glabrum, C. B. P. Hy∣pericum minimum supinum septentrionale, Lob. Exigua haec Hyperici species fibras pro∣lixas pro radicibus habet, ex lignoso principio pendulas: coliculi sunt per humum fusi, praetenues, palmares & aliquando dodrantales, crebri, modo simplices, modo in ramulos de∣ducti, per quos folia bina ex adverso posita, Serpilli foliis paria, glabra; flosculi penta∣petali, minores multo, sed Hyperici vulgaris ritu sunt constructi ex quinis minimis petalis, lu∣teis, acutis seu mucronatis, cum plurimis staminulis curtis concoloribus, magnitudine pro∣portionaliter foliis respondentes. In ericetis & udis sabulosis arvis passim in Gallia & An∣glia, in pascuis arenosis & sterilioribus requiescentibus agris. Floret ineunte aestate, & se∣mina paulo post in tricapsularibus parvis thecis, aliorum suae sortis more Hypericorum, per∣ficit.

4. Hypericum seu Coris legitima Ericae similis, nobis. Coris legitima Dioscoridis, Ponae Ital. Coris Matthioli, Lob, Ad. Hypericum hoc, Coris dictum, assurgit altitudine ad cubitalem & bicubitalem caulem, in multos ramos brachiatum: cui multa adhaerent folia Ericae instar, alternatim & dense disposita: in summis cimis proveniunt flosculi pentapetali, lutei; ex quo∣rum centro seu medio proveniunt multa stamina concoloria: floribus singulis succeduut ca∣psulae ternae, stricte sibiinvicem junctae, semina singulae in se continentes: radix est lignosa:

caules, inquam, foliis suis, Ericae instar, viridibus vestiuntur tota hyeme. Coris sic discribitur à Matthiolo. Ascendit haec planta ad pedalem & ampliorem altitudinem, à qua sursum ver∣sus protruduntur plurimi ramusculi, lignosi, rubentes, edentes plurima genicula, quibus ro∣tatim proveniunt multa foliola, spissa, pinguia, brevia, simul concurrentia circa genicula ipsa, Spergulae marinae folia aemulantia, atque ramusculorum fastigiis singuli innascuntur flores pentapetali, lutei, majores secundi paulo, at multo majores tertii floribus, ex albido ruben∣tes, cum multis staminulis luteis in medio: totus autem flos cum staminulis aliquando ex Matthiolo lutescit, satis gratum odorem suffundens: semina continentur in capsulis tribus conjunctis, ut in praedictis: radix est lignosa emittens plurimas fibras tenellas: folia retinet viridia per totam hyemem.

5. Hypericum supinum tomentosum majus vel Hispanicum, C. B. P. Hypericum tomento∣sum Hispanicum, Clus. Hist. Est hoc multis ramulis hirsutis humi stratis praeditum: nume∣rosis confertisque foliis illos ambientibus, vulgaris foliis fere similibus, sed plane tomen∣tosis & incanis, (pictor in villis explicandis negligens fuit:) ejus flores secundum ramulos lutei, pallidiores tamen & minores aliquantulum, quam in vulgari: quibus succedunt capi∣tula seu vascula, vulgaris capitulis similia: radix est dura & lignosa; sed & ipsi rami per terram sparsi subinde fibras & radiculas denuo agunt. In convallibus quibusdam non pro∣cul Salmantica crescit, ubi Julio mense florentes plantas, inquit Clusius, inveniebam, adeo late sparsas & diffusas ut ampli petasi orbem aequare possent. Martio insequente in maritimis Valentini regni locis, etiam floribus onustas, conspiciebam. Nos copiose in fluvio Cousson & in aliis stagnantibus paludibus passim intra septa Chambort invenimus. Vulgari Hyperico est imbecillius & minus odorum. Altera est species Hyperici supini, etiam tomento obsita, in Mon∣speliano agro à Lobelio observata, quam palmo non majorem esse asserit, priorem autem supra descriptam esse hanc quod censeat Lobelius injurius est Clusio; nam plantae dissimiles sunt: priorem Clusii eandem asserit, quam in observationibus pro minimo supino septentrionali u∣surpavit.

6. Androsaemon perfoliatum & perforatum, C. B. P. Androsaemum alterum Apulum, Col. E radice fibrosa, rubente, obliqua, plures surculos pedales & majores profert rubicundos, rotundos, limbo alternatim per longum decurrente, in caulis geniculis veluti angulosis, ab imo pluribus alis divisis, atque geniculis caulis foliis binis admodum haerentibus, ex opposito, atque adeo ut à caule perforata videantur, ut in Periclymeno & Andro∣saemo Campoclarensi infra describendo, minora, glabra seu laevia, sed acutiora & inferne al∣bidiora, & imperceptibilibus fere punctis nigris per oras depicta, lucem etiam ex poris trans∣mittentia ut Hypericum vulgare. Differt ab aliis, nam circa caulis summum non decre∣scunt & minora sunt, sed ascendendo semper ampliora, & latiora ad caulis fere usque cacumen, ipsaque cava veluti pelviculae, per ambitum minus dentibus serrata, ut pene fallant oculos: flores insunt cacumini multi coacervati, veluti corymbi, quorum calycum foliola, & florum petala depicta sunt punctis illis nigris, minutissimis, non elatis ut in superioribus: florum botri, antequam pandantur, rotundiores & compressiores sunt aliis, & minores, sed oblongi parumper fiunt dehiscere incipientes▪ colore pallidiores. Aprili & Maio floret: petala florum cava & latiora superioribus sunt, nervisque per longum ductis, ac etiam ut calycum in∣scripta tunc inferne apparent: coma trita, tam antequam floreat, quam fructus habens, san∣guineum suum succum emittit, quo manus inficit, ut aliae congeneres plantae, resinosumque emittit odorem: Junio Julioque fructus perficit. Differt haec à Campoclarensi foliorum te∣nuitate, quae illis minora triplo fere videntur, acutiora, laevia, molliora & lucem transmit∣tentia, atque in summo imis majora: differt etiam nervorum discursu in foliis & floribus. Hujus ortus in campestribus Soli expositis calidiorum regionum, illius vero in umbrosis mon∣tibus, frigidioribus, septentrionalibus. Hujus folia, inquam, sicut & sequentis sunt glabra, acuminata versus mucronem; at vero sunt hujus multo majora versus basin; ubi cauli commit∣tuntur eundem arcte amplectuntur, ita ut à caule perforari videantur: sed praecipue ab Hy∣perico pulchro Tragi differt in hisce, quod primo florem producat majorem, & foliola quin∣que calycem constituentia habeat crenata seu paululum serrata, thecam tricapsularem etiam majorem, rugis undique scatentem: hoc neutiquam in foliolis capsularum basin sustinentibus Hyperici pulchri Tragi, nec in aliis praeterquam in Hyperico, Coris Alexandrina dicto, cernitur.

7. Hypericum minus glabrum erectum pulchrum, nobis. Hypericum minus erectum, C. B. P. Hypericum pulchrum seu 4. Trag. Haec Hyperici species pulcherrima est, caule constat terete,

tenuissimo, cubitali & altiore, nonnunquam rubente: flore luteo, pentapetalo, reliquorum (praeter minimum septentrionale Lobelii) floribus minore: folia sunt glabra, mucronata, versus basin arcte caulem sine pediculis amplectentia, superioris sexti ritu, sed triplo minora, Tithymalo, Esula rotunda dicto, valde colore & consistentia accedentia, surculos seu ramuscu∣los biunciales & triunciales profert in superiore caulis rubentis parte, raro sparsos, non au∣tem in corymbos dispositos; singulis pediculis curtis singuli innascuntur flosculi lutei, quin∣que minimis foliis tanquam basi innitentes, planis, non crenatis, ut in superiore sexto: singu∣lis floribus succedunt capsulae minores itidem, ternis loculamentis distinctae, in quorum sin∣gulis numerosa minuta continentur semina ruffa. Hoc verum Dioscoridis Hypericum Tragus existimat, quia ejus flores & semina resinosum odorem spirant. Provenit in agris humidis silvisque & ericetis in Gallia passim & Anglia. Floret ineunte aestate, atque semina perficit eadem exeunte.

8. Androsaemum foetidum capitulis longissimis filamentis donatis, C. B. P. Tragium legiti∣mum, Ponae, Androsaemum foetidum seu Tragodes, Eyst. Androsaemum foetidum, Park. Cau∣le est tereti, laevi, ramoso in superiore parte: foliis ad genicula adversis, duplo Hyperici vul∣garis majoribus, glabris, neutiquam pertusis, foetidis, sapore ut omnibus videretur aci∣dulo; floribus maximis, Sicilianae proximis, luteis; densa cirrorum luteorum, tenuissimorum, longorumque intortis apicibus segete medium occupante, capitulo tricapsulari, è cujus sum∣mo stamina tria longa emicant: caulem habet tricubitalem & aliquando ampliorem: foliis est sempervirentibus in calidioribus regionibus: capitula longa valde, uvarum Terebinthi aemula, raro sponte decidentia. In Creta capita reddunt resinam liquidam, quae Tragum seu hir∣cum potius quam resinam repraesentat, sicut & folia. Tota planta secus rivulos ac scaturi∣gines aquarum in Creta provenit, nullibi sponte alibi.

9. Androsaemum bifolium glabrum perfoliatum non perforatum, nobis. Androsaemum Cam∣poclarense, Col. Androsaemum, Matth. in Fol. Fuch. Ascyrum seu Hypericum bifolium gla∣brum non perforatum, C. B. P. Hujus plantae radix tenuis est, obliqua, duos vel tres cau∣les rotundos, rectos, laeves, firmos, parum cavos, tenues, cubitales & longiores producens, folia geniculis absque petiolo haerentia habentes, ut fere perfoliata videantur, virentia, lae∣via, inferne albidiora, nec poros translucidos habentia (ut in Hyperico vulgari, Perforata dicto quia lucem per foliorum poros transmittit) in illorum circumferentia inferna parte nigris punctis inscripta, rigentia: in caulis imo sunt rotundiora, minora & densiora, ob pe∣diculorum brevitatem; ad medium usque caulis semper majora & longiora, triunciali lon∣gitudine, & sesquiunciae fere latitudine; è medio vero caulis ad summum usque decrescentia, minora, angustiora ut admodum tenuia sint. Ex illis alae prodeunt multae & veluti cohae∣rentes, divisam umbellam consicientes dum adhuc florescunt, Origani & Centaurii minoris modo: flores quidem Melini, non dissimiles Hyperico, nisi magnitudine, punctis nigris in∣scripti secus oras petalorum florum atque calyculorum, in quibus puncti illi nigri è pilo tenuissimo brevissimoque sustineri videntur, hirsutiei modo, quae etiam in summis foliolis alarum est: deflorescentibus floribus protendente se magis caulis cacumine, alae illae dividun∣tur, atque aliae super alias alternatim superesse videntur, in quibus calyces fructus habent quinquefoliatos, ut in Hyperico, quorum basi seu fundo adnectitur capsula tripartita, in cu∣jus singulis loculamentis seu cellulis latet semen copiosum, nigrum, minutum, ut punctus, qui in orationis fine describi solet, quique à Dioscoride notatur verbo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Hoc non tantum in seminis effigie atque magnitudine observatur, sed in florum, calycum atque folio∣lorum fructus superficie, veluti punctis inscriptum nigris atque parum elatis. Odor plantae, florum & fructuum praesertim, resinosus atque succum nigropurpureum sanguineum flores, fructus & staminum apices, ut in Hyperico, triti emittunt. In valle oritur Campoclarensi, locis um∣brosis; & per Matesium montem septentrionalibus locis. In umbrosis silvis Fontainbelleau saepe à nobis conspiciebatur: Julio mense illic floridum invenimus.

10. Androsaemum Ascyrum dictum caule quadrangulo glabro, nobis. Ascyrum, Matth. Fuch. Dod. Ad. Lob. Lugd. Ger. Ascyrum vulgare, Park. Ascyrum hoc altius assurgit Hyperico; fo∣lia ejus majora, glabra, albidiora; foraminosa haud apparent: flos sicut Hyperici: capsulae itidem seminales formâ similes, exiguis punctulis resperguntur: radix durior: succus san∣guineus ex hujus foliis & floribus manat, si terantur aut digitis confricentur. In umbrosis quibusdam locis & pratis humidis silvisque reperitur: flores & semina Hyperici vulgaris floribus & seminibus conformia ad maturitatem perveniunt.

11. Androsaemum Ascyrum dictum caule rotundo hirsuto, nobis. Androsaemum alterum hir∣sutum,

Col. Hypericum in dumetis nascens 2. Trag. Radice est obliqua rubescente, ex qua caules emittuntur cubitales, rotundi, subhirsuti, folia habentes utrinque hirsuta, mollia, al∣bicantia, lucem è poris ut in Hyperico transmittentia, caulium geniculis brevissimo petiolo haerentia, à caule parum distantia, ut in Hyperico, & magis alis frequentibus diviso; à medio alae iterum dividuntur, qua nota à superiore octavo Campoclarensi, juncta hirsutie, praeter alias differentias distare videtur: folia ut in illo in summo minora, sed non adeo, etsi minima videantur; quae vero caulem ambiunt, breviora magisque retusa: coma hujus ab aliis non differt flore, calyculis aut divisurâ, nisi quod major fit Hyperico vulgari, & minor Androsaemo Campoclarensi Columnae. Eodem tempore floret, Julio nempe, atque trita coma flores & ca∣lyces sanguineum succum, ut congeneres, fundunt; odore resinoso, tactuque viscido seminum calyculi sunt.

12. Androsaemum maximum (quasi frutescens) bacciferum, nobis. Androsaemum maxi∣mum frutescens, C. B. P. Androsaemum, Dod. ut. Lugd. Caes. Androsaemo huic majori cau∣liculi sunt recti, rotundi, striati, duri ac lignosi, praesertim circa radicem, cubitales: folia triplo, quadruplo majora, quam Hyperico vulgari vel etiam Ascyro, quae initio virent, postea sub finem aestatis obscure rubent, è quibus non atriori sanguini sed rubenti ac vermi∣culato vino succus similis attritu exprimitur, ac ut Dioscorides scribit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉: flores lutei, ma∣jores quam superiorum, quibus singulis orbiculatum ac subrotundum succedit capitulum, constituens pelliculam baccae ritu, initio virens, deinde rubens, postremo nigricans, intra hujus pelliculam exteriorem, baccam omnino referentem includitur semen plurimum, ruffum, tribus loculamentis distinctis & separatis contentum, quod partim à cellulis illis ternis, par∣tim à pellicula exteriore nutritur usque ad siccitatem & maturitatem. Hoc huic est familiare praeter caeteras Hyperici & Androsaemi species; cum omnes reliquae semina in tribus cellulis conjunctis, singulis grani hordei magnitudinem aequantibus, contineant sine pellicula exte∣riore. Dura ac lignosa ac restibilis est radix apud Italos, Gallos, Germanos, Siculos, ac etiam Britannos: in silvis ac locis nemorosis nascitur. Junio ac Julio mensibus floret, sub exitum Augusti & initium Septembris semen, in baccarum pelliculis, externis nigris, contentum, led magis particulariter in suis propriis ternis thecis, trifariam baccis etiam sese aperientibus. Autumno fructus nigredinem contrahunt, at{que} tunc quidem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 succus dilute rubens ex ipsis nullo negotio exprimitur, quam ob causam non parum falluntur, qui hujusmodi succum ex foliis exprimi putant: à vero tamen aperte recedunt, qui Clymenum esse existimant, ita ut reprae∣hensione horum error opus non habeat.

13. Androsaemum flore & theca quinquecapsulari omnium maximis, nobis. Ascyrum magno flore, C. B. P. & Prod. Hoc vulgari Androsaemo sub exortum è terra quodammodo accedit dispositione foliorum, quae bina semper situ adverso, pallide virentia, inferne albidiora, binas ternasve uncias longa, unciam lata, cingunt caulem pedalem, rotundum, glabrum, ruffe∣scentem: in caulis summo flores, calyce viridi, quinquefariam diviso, sustentati, pallide lutei, magni, ex quinis petalis incurvis seu arcuatis, uncialibus, compositi, quintuplo Androsaemi majoris florem superantes; è quorum medio staminula infinita flava exurgunt, longa, globatim disposita, apicibus veluti punctis notatis: siliculas pyramidales, ex loculamentis quinis adhuc viridibus, arcte junctis, exsiccatis autem apertis conflatas, triplo capsulis caeterorum Androsae∣morum aut Hypericorum tricapsularibus majores fert: radix longe lateque serpit, qua longe à matre radice sese propagat, adeo ut magnitudine floris ejusque petalis arcuatis, staminum multitudine, capsulis quinquefariam divisis earumque amplitudine, atque reptante radice, quam facillime à caeteris omnibus suae sortis distinguatur. Repertum fuit in monte Olympo à generoso viro Georgio Wheeler in peregrinationibus suis Asiaticis. Floret Junio & Julio, semina perficit Augusto & Septembri mensibus.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Flores & semina Hyperici cocta, potius infusa, pota urinam provocant, atque calculosis prosunt: folia contusa ambustis, vulneribus, atque tetris ulceribus imposita medentur. Folia, flores & se∣mina contusa parum, atque oleo infusa, solique ad aliquot septimanas exposita, facta postea co∣latura atque expressione, si denuo injiciatur in oleum eadem quantitas, & soli exponatur ad aliquod tempus, oleum sanguinei coloris facit, quod praecipuum est remedium vulneribus, quacunque corporis parte infligantur, imo etiamsi corpus penetrent: nervis punctis idem oleum tutissimum prae∣sidium simul & remedium. Oleum Hyperici hoc modo fit. Rec. vini albi lib. duas, olei Oliva∣rum,

lib. quatuor, olei Terebinthi lib. duas, in quibus infunde foliorum, florum & seminis Hyperici contusorum mediocriter, q. s. quae indantur in ampullam aut aliud vas vitreum satis amplum, omnium capax, exponatur soli per octo aut decem dies, deinde coquantur in eodem vase, quod imponitur cacabo, in cujus fundo injicitur stramen, cui vas innitatur, durante ebullitione vase bene claus••, postea facta colatura & expressione renovantur folia, flores & semina Hyperici ad eandem dosin, sine additione vini. Hoc Balsamum verum Peruvianum aequat, atque vulnera & ulcera citius curat Balsamo Peruviano. Aliter, Recipe summitatem Hyperici & olei communis, singulo∣rum lib. duas, Myrrae & Gummi Elemi, ana. unc. duas, Terebintinae unc. quatuor, Al••es unc. unam, Thuris & mastiches, ana. unc. sem. infundantur bulliantque in diplomate S. A. fit Balsa∣mum optimum iisdem conducens morbis, quibus & prius. Semina infusa vino per quadraginta dies curat sciaticam, teste Dioscoride. Si bibatur vinum in quo semina, flores & folia sint infusa, pellit tertianas & quartanas, eodem teste. Tinctura florum Hyperici egregium est medi∣camentum in mania intro sumptum. Galenus 8. Simpl. 149. Hypericum calefacere, siccare, tenui∣que esse essentia, itemque ulcera sanare docet.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 279. & 280. collocat Casp. Bauhinus Hy∣pericum, Androsaemum, Ascyrum & Corim: cum omnes hae plantae, uti dictum, sint pentapetalae trica∣psulares, male hic disponuntur inter Gratiolam, mono∣petalam bicapsularemque plantam, & polygonum flo∣re herbaceo & semine unico triangulari praeditum: debent adjungi pentapetalis tricapsularibus, sibi simi∣libus, ut Violis martiis, silvestribusque male locatis ab eodem Bauhino inter Lappas & Leucoia bivalvia, pag. 199, & 200.

Pag. 280. col. 1. pl. IV. Ascyrum, Lob. Dod. Ger. A∣scyrum vulgare, Park. Ascyrum 11. Matth. & Ascyrum, Matthioli Lugd. Hypericum Ascyrum dictum caule quadrangulo, J. B. (p. 382. ubi figura Ocymoidis non spe∣ciosi adhibetur & pag. 344. apponitur figura Ascyri, est enim transpositio figurarum) ex horum figura est A∣scyrum caule quadrangulo glabro; ergo male omnia haec nomina adhibentur pro synonymis cum Androsae∣mo seu Ascyro hirsuto, C. B. P. vel Ascyro caule rotundo hirsuto, nobis; vel Androsaemo altero hirsuto, Col. Huic postremo synonyma sunt Ascyrum Androsaemum Matth. Fol. ed. Bauh. Fuch. Androsaemum Hyperi∣coides, Ger. Ruta silvestris Hypericoides, Dod. Hy∣pericum Androsaemum dictum, J. B. Chabr. Andro∣saemum, Lob. ergo confundit Casp. Baubinus Ascyrum palustre glabrum caule quadrangulo cum Ascyro cau∣le rotundo hirsuto seu Androsaemo hirsuto, C. B. P. Deinde Ascyrum 11. sive Hypericum bifolium gla∣brum non perforatum & v. Androsaemum alterum foliis Hyperici aliquibus Hypericoides, C. B. P. An∣drosaemum, Lob. sunt una & eadem planta; ideo ma∣le a Casp. Bauhino pro duabus distinctis citantur.

Pag. 280. col. 2. pl. 11. Coris caerulea maritima, C. B. P. Coris Monspeliaca, Ad. Lob. Cam. Tab. Co∣ris quorundam, Clus. Hist. Haec planta est galeata, ergo male disponitur cum Core legitima Er••cae simili, quae est species perfecta Hyperici: amandetux ad fi∣nem galeatarum, & tolletur lapsus Casp. Bauhini.

DE PENTAPETALIS TRICAPSULARIBUS▪

CAPUT III. VIOLA rotundifolia & longifolia.

VIola 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 122. aliis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Viola purpurea, à floris colore: Theophr. 1. hist. 15. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 1. Hist. 21. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; nigram Violam, à florum colore nigricantis pur∣purae, vocat Plin. l. 21. c. 6. Ex Violis, quae sponte apricis & macris locis proveniunt purpureae, latiore folio statim à radice carnoso exeunt, solaeque Graeco nomine à caeteris discernuntur, ap∣pellata Ia, ut ab his ianthina vestis. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graecis vocatum in Geoponicis Nicander credidit, Hermolao referente, quod Nymphae quaedam Ioniae, florem eum Jovi primum munere dederint. Alii 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vo∣lunt dici, quod cum Jupiter puellam Io adamatam in vaccam convertisset, terra florem hunc pa∣bulo ejus produxerit, qui propter ipsam factus, ab ipsa nomen acceperat. Hinc Latinis Viola, quasi Vi∣tula.

Genera plura Plinio, purpureae, luteae, albae: sed de purpureis primum, quarum unum genus apud Dioscoridem & Plinium.

TABULA VII.

• ...Viola
  • ...Rotundifolia
    • ...Martia
      • 1. Purpurea odora flore
        • ...Simplici
          • Violaceo. ☉
          • Carneo. ☉
          • Albo. ☉
        • ...Multiplici
          • Violaceo. ☉
          • Albo. ☉
      • 2. Inodora silvestris, C. B. P. Inodora, Dod. Viola Martia canina, Eyst. ☉
    • 3. Marococi seu Granadillae foliis, nobis. ☉
    • 4. Martia major inodora hirsuta, nobis. ☉
    • 5. Palustris inodora glabra, nobis. ☉
    • 6. Alpina lutea, C. B. P. Viola montana floribus luteis, Lob. ☉
  • ...Longifolia
    • ...Erecta
      • 7. Flore caeruleo & albo, Eyst. Viola elatior, Clus. Hist. ☉
      • 8. An Jovis flos Theophrasti, C. B. P. Viola assurgens tricolor, Dod. Ger. ☿
    • ...Procumbens
      • 9. Tricolor hortensis, C. B. P. Viola tricolor, Dod. ☿
      • 10. Bicolor arvensis, C. B. P. Viola tricolor petraea, Ger. ☿
    • 11. Montana lutea grandiflora, C. B. P. Viola flammea lutea, Lugd. ☉
    • 12. Alpina folio in plures partes dissecto, C. B. P. Viola montana folio mul∣tifido, J. B. Chabr. ☉
  • 13. Palustris pinguicula dicta, nobis. Pinguicula seu Sanicula Eboracensis, Ger. ☉

§. 1. VIOLA ROTUNDIFOLIA.

Explicatio Tab. septimae Sectionis quintae.

1. VIola Martia purpurea flore simplici odoro, C. B. P. Viola purpurea, Fuch. Matth. Lugd. Viola nigra, Dod. Clus. Hist. Viola martia purpurea, J. B. Chabr. Inter prima Veris munera sunt Violae martiae purpureae ex radicibus fibrosis, aliquando in plura capita divisis, folia emittentes ex rotundo nonnihil oblonga, serrata, longis pediculis appensa, inter quae petioli è radice quoque enati, singuli singulos sustinentes flores, ex caeruleo purpurascentes, odoris suavissimi, calcari donatos, è quinque petalis compositos; quibus evanescentibus sub∣veniunt capitula rotunda in tres cellulas carinasve dehiscentia, semine albo, parvo, rotundo seu oblongo plena. Viret hyeme pariter ac aestate, frigoris patientissima. Provenit in locis opacis juxta dumos, muros, agrorum hortorumque margines; pingui solo plurima frequens∣que emicat. Flores utplurimum Martio, in calidioribus regionibus Februario, aliquando etiam Aprili profert. Reperitur copiose in colle dicto lè Costè de Chaille, secundo à capite Blaesensi∣um milliari, flore rubro & albo simplici. Inter myriades sponte nascentes quaedam reperiuntur, quae à luxuriante natura flores plenos emittunt, eosque vel violaceos, vel albos.

2. Viola Martia inodora silvestris, C. B. P. Inodora, Dod. Viola martia canina, Eyst. Ra∣dice est sarmentosa, tenui & longâ, vario reptatu hinc inde penetrante terram, densa & longa fi∣brarum comâ per intervalla praedita: folia circinatae fere rotunditatis, nisi in acutiorem mucro∣nem desinerent, supina parte leviter hirsuta, viridantia, pronâ vero glabra, dilutius virentia & fere luteola, interdum subpurpurea, in ambitu serrata, gustu viscido, pediculis tenuibus qua∣drantalibus: cauliculi pauci, quos ad alas involucra foliosa, acuta, in ambitu hirsuta, com∣plectuntur, flosculos in ramulorum summitate proferunt, Violae martiae odoratae similes, qui∣nis petalis constantes, quorum supremum longius protensum reliquis, calcar deformat, pur∣puram utrinque secante fascia alba, qua ipsa albedine reliquorum quatuor petalorum, saturata purpura tinctorum, ungues colorantur, nulla odoris gratia, in medio stamina lutea, cum stilo virente: caules subinde ad cubitalem nascuntur longitudinem, inqueramos deducti foliis vesti∣untur; flores uti supra dictum gerentes, quos subsequuntur siliquae longae, in tres cellulas

dehiscentes, semine albo oblongo farctae, copioso. Observatur passim ad macrorum & sicco∣rum agrorum & pratorum margines; item in dumetis & silvis, florens eodem tempore, quo purpurea vulgaris odora, sed multo diutius perdurans.

3. Viola Marococi sive Granadillae foliis, nobis. Haec Viola exotica Americana floribus se∣mine & capsula seminali, Violae nostrati Martiae omnino conformis est, similemque violaceo colore praeditum fert florem: folia solummodo habet lata, sinuosa, in ternos lobos hederaceos profunde satis divisa, Granadillae seu Floris passionis triphylli modo, unde ei nomen datum. Hanc plantam habuimus ex horto Eboracensi Londinensi dono hortulani cujusdam nomine Blackburne, qui semen hujus habuit ex Virginia anno 1653.

4. Viola martia major hirsuta inodora, nobis. Haec à radice innumeris fibris scatente folia emittit plurima, latiora seu ampliora, hirsuta, pediculis satis longis, hirsutis itidem, innitentia; non repit Violae martiae more, nec ramulos edit ut Viola canina: inter folia exeunt alii pedi∣culi ex eadem radice orti, singuli singulos sustinentes flores inodoros, ampliores floribus Vi∣olae martiae seu odorae, dilute caeruleos, lineis albis medium petalorum percurrentibus. Flo∣ret Martio & Aprili mensibus. Viola haec flores copiose fert, & ideo à rusticis colliguntur & miscentur floribus Violae martiae, atque venum offeruntur officinis, summo cum detrimento reipublicae. Hoc observatu dignum Apothecariis, ne imposterum decepti decipiant clientes, & medicos praescribentes Syrupum genuinae Violae martiae. Copiose provenit in montosis silvis circa Oxonium.

5. Viola palustris rotundifolia glabra, nobis. Hujus radix alba geniculata, multis fibris ex singulis geniculis exeuntibus horizontaliter, non deorsum tendentibus, praedita (quod multis radicibus diversarum plantarum aquaticarum contingit) ex cujus superiore parte protru∣duntur pediculi tenues, quorum singulis singula innituntur folia, rotunda, glabra; atque ex∣inde etiam exeunt alii pediculi tenues, sustinentes flores saturate violaceos, duplo aut triplo floribus Violae martiae minores, ex quinis parvis petalis conflatos: floribus flaccescentibus sub∣veniunt capsulae longae, tenues, tribus loculamentis distinctae, aliarum Violarum silvestrium more, in quorum singulis continentur plurima semina subfusca. Haec Viola facile à latifoliis omnibus distinguitur, primo à natalibus, quippe in humidis & paludosis musco obductis re∣peritur; secundo, parvitate florum violaceorum; denuo foliis rotundis. Floret Aprili, Maio & Junio; semina perficit mense postquam flores protulerit. Provenit ad margines fluvii Cher∣vill inter Oxonium & Water-eaton. Utraque haec species, quarta scilicet & quinta, detecta fuit à Jocobo Bobert decennio abhinc.

6. Viola Alpina rotundifolia lutea, C. B. P. Viola montana floribus luteis, Lob. Obser. Viola montana prima, Clus. Hist. Viola martia lutea, Ger. Folia habet hae Violae nigrae seu martiae fere similia, minora tamen, breviora, rotundiora, & è viridi colore pallescentia, calido gustu: cauliculos item angulosos in quibus singulis bini aut terni flores ex alarum sinu prodeunt, Violae vulgaris floribus minores, flavi, inodori, quinque petalis constantes, quorum infimum ma∣jusculum est, & quinque radiolis sive nervis nigris interiore parte distinctum; reliqua, exteri∣ore parte: semen in triangulis capitulis, quae maturitate dehiscentia, exiguum, nigricans, aliarum Violarum, praesertim colore, seminibus simile emittunt: radix alba, crassiuscula, mul∣tas propagines è lateribus procreans, candidisque longis fibris hirsuta est. Abundanter na∣scitur in omnibus Austriae & Stiriae Alpibus, Junio atque Julio florens; in cultis autem hortis Aprili. In Borealibus etiam Angliae montibus invenitur.

§. 2. VIOLA LONGIFOLIA.

7. Viola erecta flore caeruleo & albo, Eyst. Viola arborescens, Matth. Viola elatior, Clus. Hist. Mater Violarum Dal^pii. Lugd. Viola surrectis cauliculis quibusdam arborea dicta, J. B. Chab. Haec est maxima & altissima omnium Violarum; nam est surrectis cauliculis, cubitum aliquando altis, angulosis: folia subrotunda, vulgaris Violae, sub initium saltem, prima versus ter∣ram aemula; superiora longa ad uncias quatuor, alia longiora, alia breviora, angusta, serrata, quae cultu & mangonio majora evadunt, & latiora redduntur; ad caulium genicula alia emer∣gunt foliola minora & laciniata, per ambitum etiam serrata, colore Violae vulgaris martiae: flo∣res quoque quinque petalis constantes, in circuitu dilute violaceis, qui longis insident pedi∣culis, è foliorum sinu ortis, quorum petala duo lateralia interna parte villis obsita, & sub i∣mo pulchellis striis decorata: floribus singulis emarcidis succedunt siliquae longae, non rotun∣dae, in ternas capsulas seu carinas divisae, atque dehiscentes semina plurima effundunt alba,

parva, oblonga: radix tota fibrosa est ac perennis. Tota planta sapore viscido est, & multa communia habet cum Viola tricolore quoad dispositionem foliorum. Planta est perennis, sed cur arboream dixerint quidam, non video, est enim herbacea; altior & erectior justiore ti∣tulo dici potuit. Spontanea occurrit inter vepres in Galliae Angliaeque montium jugis, atque etiam in silvis aliisque quibusdam locis. Floret non modo Vere, sed & tota aestate in Au∣tumnum usque aliquando.

8. Viola erecta an Jovis slos Theophrasti, C. B. P. Viola assurgens tricolor, Dod. Ger. Viola tricolor sive flos Trinitatis, J. B. Chabr. Pulcherrimi flores eorumque varietas effecit, ut in hortos translata, cultu digna judicaretur, quos quinque petalis constantes, delicias suas ad∣versa facie spectatori offerre videas, modo totos purpureos, modo luteos, caeruleos, violaceos, caeruleo & purpureo variegatos, aliterque etiam versicolores; pediculis insistunt longis concavis ex foliorum alis ortis, quae modo inferne subrotunda, superne oblonga, in ambitu serrata & laci∣niata, caulibus exeunt procumbentibus non surrectis, ramosis, ex radice tenui & fibrosa ortis: semen in pericarpiis triangularibus, turgidulis, minutis, copiosum, splendidum. Vere unà cum Viola nigra martia, aut paulo post emicat, aestate dein tota & maxima Autumni parte floret. Exit in pluribus locis aridis; nascitur & in hortis & crebro quidem sua sponte, silvestri speci∣osior & elegantior.

9. Viola tricolor hortensis repens, C. B. P. Procumbens, nobis. Viola tricolor, Dod. Viola flammea, Caes. Viola haec flammea cauliculo assurgit dodrantali, triangulo & striato, foliis per intervalla angustioribus Viola vulgari, magisque serratis, aliis tenuibus intermixtis: è quorum summo cauliculus exit florem sustinens pentapetalum triplici colore distinctum; medio veluti flamma radiat flava, ad puniceum vergens, in ambitu albicat supernis partibus, folium infimum violaceum saturatius est, ideo flos aspectu venustus est, at sine odore. Se∣ritur semine à matronis aliisque curiosis & studiosis elegantium florum; singulis annis moritur, sed facillimo proventu renascitur ex semine deciduo: nam ubi semel sata fuerit, non opus est iterum serere, si permittatur sementescere. Floret per totam aestatem, atque eodem tem∣pore semina perficit subfulva, in capsulis oblongis triangularibus.

10. Viola bicolor arvensis, C. B. P. Silvestris, Icon. Lob. Viola tricolor petraea, Ger. Viola Trinitatis minor petraea, Tab. Est haec humilis admodum planta, folia producens hirsuta, minus in margine serrata: caules debiles per terram strati: flores itidem aliquando trium colorum, albidi, caerulei & lutei; aliquando binorum, albi & caerulei, omnium minimi, ex∣pertes odoris: capsulae seminales seu carinulae minores, minora semina, subrotunda, sub∣ruffaque in se continent. Est planta annua sicut octava & nona praecedentes, atque floret per totam aestatem in arvis segetalibus & neglectis.

11. Viola montana lutea grandiflora, C. B. P. & Cam. Viola flammea lutea, Lugd. Viola flammea major pallido colore mixta, Eyst. Plurimos haec ex una radice profert caules, pedales, angulosos, valde ramosos, quos per intervalla ad singula genicula ambiunt folia Violae tricoloris foliis similia, longiora, crassiora, succi plena, leviter & rarius dentata, apophysi∣bus ad latera oblongis & profunde laciniatis, amariusculi gustus & nonnihil acris: ex summis alis longi oriuntur pediculi triangulares, tenelli, singuli sustinentes florem omnium qui in hoc genere videntur maximum, quinis petalis ut vulgaris Martia constantem, quorum duo superiora extremis oris ex caeruleo purpurascunt, circa umbilicum pallidi sunt coloris, ma∣culis ex caeruleo purpurascentibus respersi, trinisque purpureis radiis ex umbilico emican∣tibus insigniti; inferius petalum latius est, aurei fere coloris, septenis radiis purpureis, ab um∣bilico intercursantibus maculis, ex caeruleo purpurascenti infimo labro notatum; odor suavis∣simus: crassiuscula capitula oblonga, quae in ternas partes seu carinas dehiscentia, semen ostendunt aliis simile, pusillum, rotundum, maturitate fuscum, Violae tricoloris semini proxi∣mum: radix fibrosa & durabilis, quae facile etiam ramis pangi possit. Sponte in Helveticis montibus nasci ferunt. Floret pene tota aestate. Est & alia hujus varietas omnino flava, superioris autem flos varius, purpurascentibus radiis ex umbilico emicantibus, qui magnam gratiam flori adferunt; aliquantulum enim odoratior videtur. Reperitur & flore toto pur∣pureo. Hae varietates colorum ex seminio proveniunt, sicut in aliis multis speciebus acci∣dere solet.

12. Viola Alpina folio in plures partes dissecto, C. B. P. Viola montana folio multifido, J. B. Chabr. Rara haec Violae species à Johanne Bauhino in monte Nombres reperta prope balneum Wurmes simplici fere radice haerebat; folia longiusculis pediculis nitebantur è radice statim ortis, in decem longiuscula & angusta segmenta, singula Linariae folia referentia (ner∣vo

secundum longitudinem decurrente) ad pediculum usque dissecta, gustu glutinoso, re∣liquarum Violarum more: florem, qui tum deciderat, non observavit idem Johannes Bauhi∣nus, superstitibus tantum adhuc siliquis tricapsularibus, in tres carinas hiantibus, quas pedi∣culi breviores quam foliorum sustinebant.

13. Viola palustris Pinguicula vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dodecatheon Plinii, Gesn. Cam. Pinguicula seu Sanicula Eboracensis, Ger. Cucullata, quibusdam Crias Apulei, Ludg. Pinguicula, vel Li∣paris Gesn. Hort. Clus. Pan. & Hist. Venusta & elegans etiam est haec plantula, quaterna, quina, nunc plura, nunc pauciora habens foliola, Gentianellae fere similia, per terram strata, circa radicis caput latiuscula, deinde in mucronem desinentia, satis densa, pinguia, succu∣lentaque, tenella tamen & dilute virentia, potius pallescentia, amaricantis gustus: ex horum meditullio unus aut plures oriuntur cauliculi, nudi, fere palmares teneri atque exiles, qui∣bus insident singulares flores, utplurimum violacei, aliquando carnei vel albidi, cauda sive calcari prominente, quemadmodum in Consolidae vulgaris vulgo dictae sive Cymbalariae flore: iis succedunt rotunda capitula, mucronato apice praedita, minutum, longum, nigricans semen continentia: radices tenues sunt, fibrosae & candicantes. Provenit in omnibus fere pratis uliginosis, in quibus crescit primula Veris flore rubro; quae albo est flore sponte provenit non modo in Sneberg, Durenstain, aliarumque Alpium jugis, in locis à soluta recens nive ad∣huc madentibus, sed etiam permixta illi quae purpureo est flore in omnibus fere praedictis pratis passim locorum. Maio floret, & Junio semen perficit, in Alpibus vero serius. Pinguicula, inquit Gesnerus, facto à nobis nomine, appellatur haec planta, quae florem caeruleum, ut Viola martia, profert inodorum: folia humida, mollia, laevia, absque nervo (ni fallor) ut Lingulaca vel Ophioglossum. Nascitur in palustribus. Haec ille. Insuper haec planta tam quae flore est caeruleo, quam quae albo, plerisque Angliae locis invenitur borealibus, in quibus Primula veris flore rubro permista crescit. Butterwort, id est, Butyri radicem, à pinguedine butyro simili, qua fissuras in vaccarum uberibus sanare solent, appellari audio: à meridionalibus vero An∣glis, apud quos etiam nascitur, White-root vocari, quia oves intersicit, si ob cibi penuriam vescantur.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Violae martiae flores & folia temperiem habent frigidam & humidam. Flores quidem omnibus in∣flammationibus internis, laterum potissimum & Pulmonis utiles sunt: pectoris, asperae arteriae, nec non faucium asperitates & scabrities leniunt: jecinoris, renum & vesicae nimios calores re∣stinguunt: ardentem febrium ardorem mitigant: bilis acrimoniam obtundunt: sitim arcent & sedant. Quod ex Violis fit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sive uti Actuarius nominat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 si ex diluto decoquatur in quo pluries recentes flores fuerint macerati, alvum lenit & bilem per inferna educit trium aut quatuor unciarum pondo sumptum. Fit ex Violis oleum, quod refrigerandi humectandique po∣tentia pollet, temporibus illitum somnum clementer conciliat, quem calida aut sicca temperies remoratur: cum ovi luteo sedis & haemorrhoidum dolores mulcet: additur quoque utilissime ca∣taplasmatis refrigerantibus ac dolorem sopientibus. Fit autem oleum in quo flores Violarum macerantur, aut ex immaturis olivis Graeci 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominant; aut ex amygdalis dulcibus, uti Mesues ait. Sint & Violae ipsae recentes frigidae humentesque oportet, aridae enim jam deperdita humiditate & minus refrigerant & caliditatis nonnihil adeptae videntur. Recentiores aridas Violas medicamentis, quae cor corroborare creduntur, utiliter admisceri sen∣tiunt. Folia Violarum in olere sumpta refrigerant, humectant alvumque leniunt: foris admota calidas omnes inflammationes mitigant cum per se, tum cum polenta imposita. Imponuntur & aestuanti stomacho & oculis, Galeno teste: Dioscorides sedi etiam excidenti imponi scribit. Pro∣desse autem excidenti sedi possunt, non uti astringens aliquod sedem reprimens, sed veluti mol∣liens & malacticon, qualia saepenumero prius admovenda, quam reduci ea praesertim inflam mata queat. Plinius quoque ait Violas crapulam & gravedines capitis levare impositis coronis olfactuve; discutere etiam anginas, ex aqua potas. Id quod purpureum est ex Violis comitialibus mederi maxime pueris in aqua potum: semen scorpionibus adversari dicitur.

Viola tricolor à plerisque Jacea nominatur (est tamen & alia Jacea capitata, papposa, quae ni∣gra nominatur) aliis Herba Trinitatis propter triplicem florum colorem dicitur. Qualitatem habet frigidam quidem, obscuram, sed humidam manifestiorem, lenti glutinosique succi (uti Malvae) particeps: emollientis ea de causa facultatis, verum minus quam illa. Prodest, ut recentiores aiunt, febricitantibus, maxime pueris & infantibus, quorum convulsionibus, co∣mitialis

morbi accessionibus subvenire creditur: commendatur ad Pulmonis pectorisque inflam∣mationes, & ad scabiem corporisque pruritum: ulcera quoque glutinare fertur. Viola inepte collocatur à Casp. Bauhino pag. 199, & 200. inter Lappam & Leucoium siliquosum, cum quibus nullam habet affinitatem nec in floribus, nec in capsulis seminalibus seminibusve.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS▪ Digitalis, Scrophularia, Verbascum, Blattaria, Nicotiana, Hyoscyamus, Linaria & Antirrhinum.

CAPUT IV. DIGITALIS.

DIgitalis, quod flores digitale referant, nomen habet. Sunt qui ad Verbascum, alii ad Alisma∣tis genus alterum Plinii referant. At doctissimus Fabius Columna, Ephemeron Dioscoridis l. 4. c. 85. censet.

Pars TABULAE VIII. Sectionis quintae.

• ...Digitalis
  • 1. Purpurea folio aspero, C. B. P. Digitalis vulgaris, Park. J. B. Chabr. ☉
  • ...Ferruginea
    • 2. Latifolia, nobis. ☉
    • 3. Angustifolia, nobis. Digitalis angustifolia flore ferrugineo, C. B. P. Digitalis gilvo flore alias ferrugineo, Lob. ☉
  • ...Lutea
    • 4. Magno flore, C. B. P. Digitalis lutea amplo flore, Ponae Ital. ☉
    • 5. Minor parvo flore, nobis. Digitalis lutea parva, Lob. Icon. ☉
  • 6. Perfoliata glabra flore violaceo minore, vel Digitalis Virginiana Lysimachiae facie foliis subrubentibus flore violaceo minore, nobis. ☉
  • 7. Minima Gratiola dicta, nobis. Gratiola centauroides, C. B. P. Gratiola, Matth. Dod. ut. Ad. Lob. Lugd. Tab. Ger. Gratiola seu Gratia Dei, J. B. Chabr. Gratiola flore albo & Gratia Dei, Eyst. ☉

Explicatio partis Tab. octavae Sectionis quintae.

1. DIgitalis purpurea folio aspero, C. B. P. Digitalis vulgaris, Park. J. B. Chabr. Digi∣talis purpurea, Dod. Tab. Ger. Digitalis J. B. Chabr. Vulgatissima est haec Digi∣talis, quae purpurei floris est, nunc saturatioris, nunc dilutioris, perraro albidi: cui folia sunt longa, lata, superne viridia, inferne incana, per ambitum crenata, aspera, Verbasci fo∣liis quodammodo similia, minora tamen minusque lanuginosa: caulis rectus, rotundus, bi∣cubitalis aliquando in fertili solo, à medio sursum versus compluribus floribus gravidus, non orbiculatim aut alternatim, sed ab uno caulis latere caulem cingentibus, supra invicem aut ut aiunt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dispositis, deorsum versus dependentibus, forma oblongis, cavis, nigris in fundo, dactylothecis propemodum similibus, calathi aut digitalis sartorii munimenti effi∣giatura, colore foris coccineo, excepta inferiore parte, quae propter nonnullam admistam albedinem carneo est dilute colore, intus vero similiter purpureo, inferiore parte (quae & pilis longis obsita est) versicolore, albis maculis intercursantibus: floris fundo interius & penitius adnascuntur stamina alba aut purpurascentia, contorta, quae apices didymos croceos, gutta∣tos, sustinent: stilus tenuis, purpurascens ex hirsuit oblongique pericarpii mucrone proten∣ditur: cui postea inclusum continetur semen minutum, in binis capsulis adhuc viridibus si∣mul junctis, membrana media intercededente, & duplicem seriem seminum minutorum, subrufforum, distinguente: radix plurimis constat tenuibus fibris. Plerisque Germaniae, Gal∣liae, Angliae locis saxosis, silvosis & neglectis, atque in montium convallibus sponte & co∣piose exit ubi ferreae fodinae sunt. Est & flore albo & dilute carneo, quae inter myriades vulgares purpurei coloris reperitur, à quibus nec foliis, nec floribus, nec capsulis seminalibus, sed solo floris colore differt.

2. Digitalis latifolia flore ferrugineo, nobis. Digitalis maxima ferruginea, Park. Parad. Haec Digitalis folia profert oblonga, sulcata, nervosa, atrovirentia, aversa parte subhirsuta,

foliis Digitalis ferrugineae angustifoliae sequentis latiora, alternatim caulium geniculis adhae∣hentia, qui sunt bipedales, sustinentes in fastigio spicatim plures flores Dactylothecae vulga∣ris ritu, integros in fundo, majores, levi crenarum vestigio per ambitum incisos, foris totos hirsutos, ferruginei coloris, intus eodem colore saturatiore & striis variegatis pictos, labro productiore villoso propendente, medio ritu hiante, latentibus in fundo florum apicibus lu∣teis, inque florum locum succedunt thecae bicapsulares binae, arcte sibiinvicem adhaerentes, bifidae & acute mucronatae, crasliores multo Digitalis angustifoliae flore ferrugineo capsulis; semina itidem paria hinc inde in duplici loculamento, ruffa, sed majora, continentes.

3. Digitalis angustifolia flore ferrugineo, C. B. P. Digitalis gilvo flore aliàs ferrugineo, Lob. Digitalis ferruginea folio angustiore, J. B. Chabr. Caulis hujus binos cubitos altus est, mediocriter crassus, teres, laevis, cujus scapus summus in alas aliquot dividitur: folia Digi∣talis angustifoliae subluteae foliis proxima, longa, angusta, acuminata, atrovirentia superne, nervosa, inferne subhirsuta, alternatim cauli adnascuntur: flores longa serie thyrsoide dispo∣siti, Digitalis purpureae multo breviores rigidioresque, foris toti hirsuti, ferruginei coloris, intus rictu hiante donati, latentibus in fundo & secundum superiorem floris partem apparen∣tibus staminulis cum apicibus luteis: insidet flos calici stellato quinque radiis constanti, veluti basi recurvae: floribus deciduis succedunt thecae bicapsulares, duobus loculamentis mucronatis distinctae, septo medio disterminante duplicem seriem seminum subrufforum, sicut in Digitali priore latifolia flore ferrugineo: hujus folia sunt praecedentis angustiora; flores, capsulae seminales ipsaque semina prioris sunt minora. Atque in hisce consistitpraecipua diffe∣rentia inter majorem & hanc minorem.

4. Digitalis lutea magno flore, C. B. P. Digitalis lutea flore amplo, Ponae Ital. Ex radice hujus tuberosa, longa, multis crassiusculis fibris scatente, exit caulis cubitalis & aliquando altior, rotundus, laevis, circa quem folia disponuntur alternatim, longa, angusta, glabra, dilute viridia: in caulium summis cimis flores apparent lutei, integri in fundo, patuli & hiantes in margine, & quinquefariam divisi Campanulae Persicaefoliae florum ritu, spicatim & ex uno latere pendentes, quemadmodum videre est in Digitali purpurea vulgari; ex fundo florum exeunt stamina cum apicibus pallidis: floribus fatiscentibus succedunt capsulae binae virides adhuc arcte junctae, pyramidales, septo medio disterminante duplicem seriem seminum, sic∣catae sponte aperiuntur, atque semina subruffa, multa, minuta effundunt: foliis latioribus & brevioribus, floribus multo majoribus, capsulis seminalibus seminibusque itidem sequentis majoribus, facile ab ipsa cognoscitur. Floret circa medium Augusti, & versus finem Septem∣bris maturantur semina.

5. Digitalis lutea minore flore, nobis. Digitalis lutea parva, Lob. Icon. Haec minor est priore, atque minoris elegantiae; foliis est angustioribus magisque viridibus, aequalem adipi∣scitur altitudinem cum priore: flores etiam spicatim fert luteos, triplo praedictae luteae flori∣bus minores, integros in fundo & quinquefariam in margine profundius divisos: quibus succedunt capsulae & semina ibidem contenta multo minora. Nascitur sponte copiose in silva Fontainbelleau in collibus illic Betula scatentibus.

6. Digitalis perfoliata glabra flore violaceo minore, vel Digitalis Virginiana Lysimachiae facie, foliis subrubentibus flore violaceo minore, nobis. Haec Digitalis Virginianae elegans species caules promit bipedales, subrubentes; quos ambiunt per intervalla ad singula ge∣nicula bina folia, mucronata, Limonii majoris, primo ortu, foliis haud absimilia, ex adverso ad∣nascentia, quae à caule perforantur, Lysimachiae quodammodo aemula, quae adeo arcte caulem cingunt ut Digitalis Virginiana perfoliata merito dici possit: ex alis ad genicula superiora enascuntur pediculi alios procreantes; quibus innascuntur flores calyce & forma Dactylothe∣cae seu Digitalis minoris nisi quod flos integer in fundo tantum, in margine quinquefariam sinue∣tur ut Nicotiana femina, coloris violacei: in fundo autem floris seu tubi quatuor staminula arcuata latent, quorum singulorum extremo, aliarum Digitalium florum more, duo apponun∣tur testiculi rubelli, lentiformes in superiore floris parte: est enim stilus propendens, versus inferiorem partem luteus, lanuginosus: post flores evanidos singulos succedunt thecae bica∣psulares, in mucronem acutum bifurcatum desinentes, continentes in se semina minuta, infi∣nita, caeterarum Digitalium more. Nomen indigitat natales: floret aestate, atque eadem exe∣unte & ineunte Autumno semen perficit suum.

7. Digitalis minima Gratiola dicta, nobis. Gratiola centauroides, C. B. P. Gratiola, Matth. Dod. ut. Ad. Lob. Lugd. Tab. Ger. Gratiola albo flore & Gratia Dei, Eyst. Cauliculos pro∣mit haec plurimos, dodrantales & quadrangulares, frequentiaque circa hos folia, angusta, ob∣longa,

Hyssopi vulgaris similia, sed glabra, cujus & ipsa herba effigiem & formam refert, nisi quod non ut illa erigatur, sed aliquatenus humi procumbat: flores in tenuibus pediculis ob∣longi è foliorum alis exeunt è dilute purpureo albidi, integri in fundo, quinquefariam in margine divisi, aliarum Digitalium florum aemuli; quibus evanidis succedunt capsulae binatim arcte sibiinvicem, adhuc virides, adhaerentes, intercessu membranae mediae, seu sepimenti dirimentis duplicem seriem seminum minutorum, hinc inde contentorum, Digitalium more: radices frequenter geniculatae, Graminis canini modo serpunt, & à nodis fibras multas di∣mittunt. Saporem tota herba insigniter amarum obtinet. Nascitur sponte in palustribus, hu∣midis ac uliginosis pratis Germaniae, Galliae, praesertim in pratis Gentily primo lapide ab urbe Lutetia Parisiorum, secus fluviolum Goblin dictum. Floret Julio & Augusto; raro propter nimiam rependi aviditatem semina ad maturitatem perducit, adde quod tempore foenisecii metitur florescens, sed in hortis semina in capsulis suis seminalibus, Digitalis capsulis con∣formibus, omnino similia collegimus.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Facultatem Digitalis folia, cum amara sint, calidam & siccam obtinent, cum nonnulla expurgandi vi conjunctam; interim nullius sunt usus, nec medicamentis admiscentur: flos solus sola pul∣chritudine & forma placet gratusque est. Sunt tamen qui noxiam & venenosam qualitatem hu∣jus folia habere affirment, idque evidenti experimento cognitum. Nam cum ex hujus & aliarum herbarum foliis cum ovis placentae essent factae, quotquot eas gustassent atque edissent, mox sese male habuisse & ad vomitionem irritari dicuntur. Digitalis purpurea plurimi fit ad omnia vul∣nera sananda, inquit Lobelius in Adversariis. Somerseti Angliae rustica turba hujus decocto febricitantibus purgationes & interdum superpurgationes & vomitiones humidioribus alvo mo∣litur.

7. Digitalis Gratiola dicta, nobis. Gratiola, Dod. ut. Ad. Lob. Tab. Ger. Est enim Gratiola ut ama∣rissima, ita etiam temperie calefactoria & resiccans, eximiam simul expurgandi cum per superiorem, tum per inferiorem ventrem obtinens. Educit non modo lentam pituitam, verum & crassam & flavam bilem. Prodest ad diutinos coxendicis dolores & inveteratas febres, sive tertianas, sive erroneas alias: jecur & lienem expurgat, ab obstructionibus liberat, ventris lumbricos pellit, putredinibus adversatur. Dosis maceratae & infusae aut leviter decoctae est ab uncia 1. ad duas vel plures. Folia imposita consolidant & glutinant recentia vulnera. Passim in robustis cor∣poribus à practicis hujus seculi commendari Gratiolam reperietis, praesertim ad movendas hy∣dropicorum aquas. Est vero calida & sicca temperie, tam violenter purgat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Helle∣boro comparari possit; quidam Tithymalo seu Esulae comparant: sed omnino ab hujusmodi medi∣camentis mochlicis & violentis abstinendum suaderem, quandoquidem benigniora satis & suf∣ficienter nobis suppetunt.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

DIgitalis major lutea vel pallida parvo flore, C. B. P. Digitalis lutea parva, Lob. Icon. pag. 244. col. 2. pl. II. & ibidem pl. IV. Digitalis an∣gustifolia lutea▪ C. B. P. Digitalis lutea parva, Lob. Icon. Bis adhibetur Digitalis lutea parva Lobelii pro Synonyma a Casparo Bauhino; cum planta II. & planta IV. sint una & eadem, non debuit Bau∣hinus multiplicare entia sine necessitate, nam ex nostra sententia II. planta, item III. & IV. indi∣gitant tantum unam & eandem Digitalem minorem flore luteo parvo, quod examinantibus evidenter aparebit.

Pag. 103, & 104. collocat Digitalem inter Auri∣culam ursi seu Saniculam, & Lysimachiam, & Ve∣ronicam, & disjungit a sibi similibus Verbasco, Blattaria &c. ergo nullam sibi proposuit methodum genuinam & veram Casp. Bauhinus.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS

CAPUT V. SCROPHULARIA.

SCrophularia à radice nodosa, & ab effectu, quod ad Scrophulas prodesse credatur, nomen ac∣cepit. Alia tamen radice est nodosa, alia fibrosa, nodis carens.

Scrophularia florem habet parvum, brevem, integrum in fundo, in margine quatuor la∣ciniis constantem, supina parte bifida & sursum reflexa, inferna ut labellum propendente, duabus aliis latera claudentibus, tenui stilo cum staminulis emergente praeditum; atque flo∣ribus singulis sic constructis & calycibus quinquefariam divisis innitentibus, succedunt va∣scula seu capsulae pyramidales, arcte simul junctae dum adhuc sunt virides; exsiccatae, ali∣quantulum mucronatae & divisae, septo membranaceo disterminante duplicem seriem semi∣num, minutorum, fulvorum aut subrufforum. Hisce notis affinitatem & cognationem cum caeteris monopetalis bicapsularibus, à fine ultimo (id est, modo florendi & capsulas semi∣nales, ipsaque semina producendi) desumptam ostendit. Scrophularia, habita ratione du∣rationis, est vel annua, vel perennis; ratione foliorum est, vel foliis Urticae, Lamii, Betonicae, Scorodoniae, Sambuci, Papaveris rhoeadis vel Rutae modo divisis; ratione colorum florum, est vel rubro, vel luteo, vel obsoleto & variegato colore; ratione radicum, est vel radice fibrosa, vel nodosa tuberosave.

Pars TABULAE VIII, & IX.

• ...Scrophularia
  • ...Annua
    • ...Folio
      • 1. Urticae, C. B. P. Scrophularia peregrina, Cam. Scrophularia flore rubro, J. B. Chabr. ☿
      • 2. Lamii flore luteo, nobis. Scrophularia flore luteo, C. B. P. Scro∣phularia magna amplis foliis, C. B. P. Chabr. ☿
  • ...Perennis
    • ...Radice
      • 3. Nodosa foetida, C. B. P. Scrophularia vulgaris & major, J. B. Chabr. ☉
      • 4. Fibrosa Betonicae foliis, nobis. Scrophularia aquatica major, C. B. P. Betonica aquatica, Lob. Ad. Dod. Lugd. Tab. Ger. ☉
    • ...Foliis
      • 5. Scorodoniae, nobis. ☉
      • 6. Sambuci capsulis maximis, nobis. Scorophularia peregrina, Park. ☉
      • 7. Filicis modo laciniatis, C. B. P. Scrophularia Cretica 1. Clus. Hist.
    • ...Divisis
      • 8. Tenuiter, seu Ruta canina major, nobis. Ruta canina, Ad. Lob. ☉
      • 9. Tenuissime, seu Ruta canina minor, nobis. ☉

Explicatio partis Tab. octavae, & novae Sectionis quintae.

1. SCrophularia annua folio Urticae, C. B. P. Scrophularia peregrina, Cam. Scrophularia flore rubro, J. B. Chabr. Scrophularia altera elegans, Park. Haec Scrophularia ex Cre∣ta semine nata aliquot stolones à radice fibrosa profert, cubitales & sesquicubitales, qua∣drangulares, ex atro purpurascentes, quibus folia mucronata partim aequali, partim inaequali situ innascuntur, longiusculo pediculo appensa, Urticae foliis non dissimilia, sed laevia, non mordacia Urticae ritu, satisque mollia, superne saturata viriditate nitentia, inferne nequa∣quam; ex quorum alis breves emergunt ramuli, quadranguli etiam, in similes alios, sed longe mi∣nores divisi, sustinentes parvos calyces, in quinque lacinias sectos, & in hisce flosculos coloris ex

atro purpurei; quatuor laciniis constantes, supernâ bifida & sursum reflexa, infernâ ut la∣bellum propendente, duabus aliis latera claudentibus; atque floribus singulis singula suc∣cedunt vascula seu capsulae duabus cellulis distinctae, superius aliquantulum mucronatae, septo medio duplicem seriem seminum minutorum hinc inde partiente, quae omnia referunt Scro∣phulariam tessera sua essentiali à fine ultimo desumpta. Tota planta odorem magis foetidum spirare videtur.

2. Scrophularia annua folio Lamii flore luteo, nobis. Scrophularia flore luteo, C. B. P. Ger. Scrophularia montana maxima, Col. Scrophularia magna amplis foliis, J. B. Chabr. Lamium Pannonicum 2. sive exoticum, Clus. Hist. Galeopsis altera luteopallida, Park. Fo∣lia primum nascentia rotunda sunt, Lamii foliis quodammodo forma, Urticae pilis villosis similia, nisi ampliora utplurimum essent, mollique lanugine villosa, pingui & lento quodam veluti rore leviter aspera, dum novella sunt, in ambitu serrata, longis pediculis fulta, inter quae altero anno emergit caulis quadrangulus utplurimum, aliquando sexangulus (utriusque enim formae nascuntur) molli lanugine pubescens, per quem ex intervallis aequaliter, sed adverso semper situ, in nodis sparsa sunt folia, modo bina, modo terna, superioribus minora, & brevioribus petiolis inhaerentia: in quorum alis, unnc bini nunc terni, pro foliorum numero exi∣liunt pediculi unciales, tenues, firmi, hirsuti, ternos vel quinos flores sustinentes concavos, integros in fundo, anteriore parte nonnihil hiantes, exiguo labello prominente, & tenui stilo cum staminulis emergente, praeditos, coloris lutei, aliquando è viridi pallescentis: unicuique flori deciduo succedit theca bicapsularis, septo medio separante duplicem seriem seminum minutorum, nigrorum, aliarum Scrophulariarum formâ: radix fibrosa obliqua, multis fibris capillata. Hujus caules hyeme pereunt, sed novo Vere, interdum etiam ante hyemem ex semine renovatur. Floret Maio, semen Julio maturum est, deinde tota planta radicitus perit; nonnunquam tamen in calidioribus regionibus ex eadem radice, post semina ad maturitatem perducta, repullulat.

3. Scrophularia radice nodosa foetida, C. B. P. Scrophularia major, Brunsf. Ad. Lob. Caes. Lugd. Tab. Ger. Scrophularia minor Janson. in Ger. Scrophularia vulgaris & major, J. B. Chab. Scrophularia, Matth. Dod. Haec quae major cognominatur (ad differentiam Scrophulariae minoris, scilicet Chelidonii minoris, cui nomen Scrophulariae minoris à quibusdam imponitur) quadrangularibus ac subinde cubito altioribus assurgit caulibus, colore obscure purpureo ni∣gricantibus, interius vacuis: folia ab uno veluti geniculo semper bina, ex adverso posita, lata, acuminata, per margines crenata, Urticae majoris similia, sed majora, nigriora, haudqua∣quam tactu urentia sive pungentia: flosculi in summo alarum pravuli colore obscure purpurei, formâ exiguas cassidas satis exprimentes; semina in rotundis, sed tamen acuminatis, bifidis capsulis (septo medio membranaceo satis spisso dividente duplicem illam seriem seminum mi∣nutorum) continentes: radix albida, nodosa, tubercula plurima profert, obliqua utpluri∣mum; singulis annis idcirco progerminans. Secus agrorum margines, in scrobibus siccis & silvis non raro provenit, item in aquis juxta Betonicam aquaticam. Floret Julio & Augu∣sto, semen sub finem Augusti aut initium Septembris maturescit in thecis suis bicapsularibus exiguum & multiplex, nigrum. Tota planta foetidi est saporis.

4. Scrophularia radice fibrosa, nobis. Scrophularia aquatica major, C. B. P. Scrophularia maxima radice fibrosa, J. B. Chabr. (Figura transposita, Sideritidis enim apponitur figura lo∣co Scrophulariae) Quadratis caulibus ad cubitos binos, ternos altis, crescit haec Scrophularia, quibus folia Scrophulariae vulgaris colore aemula, figura autem Betonicae adhaerent, quae ser∣rata, atroviridia, foetida, in obtusum mucronem, ut Betonicae vulgaris, desinunt: flores, vascula bicapsularia acuminata, & semina, majoris Scrophulariae floribus capsulis seminalibus & seminibus accedunt: verum radix non ut vulgaris strumosa seu nodosa, sed innumeris fibris contexta; sic foliis Betonicae instar atque radice fibrosa, quam facillime primo intuitu à vul∣gari foliis acuminatis & radice nodosa tuberosave distinguitur; insuper haec in aquis ad alti∣tudinem viri aliquando exsurgit. Provenit ad fossas aquarum, & juxta aquas profluentes e∣micat. Floret mensibus Maio & Junio; Julio & Augusto maturescit semen.

5. Scrophularia Scorodoniae foliis, nobis. Haec ascendit ad altitudinem bipedalem, atque caulis ejus in multos ramulos brachiatur, quadratus, multis geniculis donatus; ad singula genicula bina è regione apponuntur folia mucronata, serrata, scabra, Salviae silvestris instar, atroviridia, adeo Scorodoniae sive Salviae agrestis foliorum aemula, ut antequam flores capsulas pyramidales binis cellulis distinctas, & semina in praedictis cellulis contenta producat, pro Scorodonia haberi possit. Florem fert uncialibus pediculis innitentem, integrum in fundo,

quinquefariam in margine partitum laciniis quatuor ferruginei coloris, infim•• virc∣scentis; ex fundo floris exeuut quatuor stamina subviridia, perbrevia, uno cum stilo ejusque apice ejusdem coloris: hisce deciduis succedunt caplulae pyramidales, mucronatae, adhuc virides arcte sibiinvicem junctae, exsiccatae apertae, inque singulis cellulis semina continentur minuta, subfusca, caeterarum suae sortis more.

6. Scrophularia Sambuci foliis capsulis maximis, nobis. Scrophularia peregrina altera, Park. Caulis hujus ascendit ad altitudinem bipedalem; folia habet alata alternatim posita, uno extremum claudente, dilute virentia, serrata: in summis ramusculis ex alarum sinibus exeunt flores, multo ampliores caeteris suae sortis, sublutei, eleganter striis pallidis picti; qui∣bus succedunt capsulae multo majores caeterarum capsulis, in duo loculamenta partitae septo medio, in quorum utroque multa continentur semina majora & crassiora caeteris suae classis se∣minibus.

7. Scrophularia foliis Filicis modo laciniatis, C. B. P. Scrophularia Cretica 1. Clus. Hist. Scrophularia Cretica latifolia, Park. Huic prodeunt initio folia humi expansa, Scabiosae pri∣mis foliis non valde dissimilia; deinde sesquicubitalis assurgit caulis, quadrangulus, cavus, viridis angulis purpurascentibus, interdum etiam ea parte, quae à sole illustrata est, purpu∣reus, cujus infimam partem ambiunt longe ampliora folia, in multas lacinias divisa, ex ad∣verso nascentia, deinde reliquum caulem alia, quae alata sunt Filicis aut Alectorolophi folio∣rum adinstar, multis laciniis praedita, quae rursus in alias longe minores & in ambitu serratas secantur: à medio caule ad summum ex alarum sinu nascuntur rami, etiam quadranguli, foliis praediti, & illi similiter in alios ramulos divisi, sustinentes flosculos instar utriculorum, cavos, integros in fundo, virescentes, sifariam in margine leviter divisos, Scrophulariae vulgaris flo∣ribus non absimiles, ex flavo virescentes, sex divisionibus seu laciniis constantes, quarum bi∣nae infimae sunt valde exiguae, & inferne aliquantulum reflexae; quae in lateribus sunt paulo altius attolluntur, & suprema parte aliquantulum purpurascunt, sed binae supernae majores sunt reli∣quis, & quodammodo reflexae, purpureique ex atro coloris, paucis & brevibus flavis stami∣nulis ex umbilico prodeuntibus: radix pollicaris pene magnitudinis est, in multas crassas fi∣bras divisa, albicantis coloris: an vero sit perennis nihil affirmare possum, inquit Clusius, quan∣doquidem non per aliquot annos coluerim, sed semine ex Creta accepto nata fuit in horto Johannis Mullier. At mittebatur sub nomine Rutae silvestris. Nos ex satione ejusdem seminis vidimus ascendere ad altitudinem bipedalem, sed ingruente hyeme periit; sic in ambiguo re∣linquimus: donec coluerimus peraliquot annos nihil de duratione proferre possumus.

8. Scrophularia major Ruta canina vulgo dicta, nobis. Ruta canina, Ad. Lob. Lugd. Tab. Ger. Clus. Hist. Scrophularia altera Ruta canina dicta, Park. Radix hujus est crassa, longa, à qua fibrae plurimae dimittuntur in terram; ex eâdem multi sursum versus protruduntur caules cubitales, aliquando sesquicubitales: quorum geniculis adnascuntur folia, Papaveris Rhoeadis foliorum aemula, superne tenuius divisa & densius disposita: in summis caulium ramis prove∣niunt flores multi, florum caeterarum Scrophulariarum forma & figurâ, rictuque donati ex∣terius, integri in fundo, cum staminulis eidem adhaerentibus: hisce singulis deciduis succe∣dunt singula capitula bicapsularia, minora caeteris antedictis, in bina loculamenta divisa, in quorum singulis plurima semina minuta, subnigra continentur. Tota planta foetet, aut saltem ingratum suffundit odorem. Provenit in aridis Italiae, Galliae; sed nusquam abundan∣tius quam ad ripas Ligeris, non procul Blaesis. Floret sub initium Julii, & tardius; Au∣gusto & Septembri semen suum perficit.

9. Scrophularia minor Ruta canina dicta, nobis. Haec est planta pedalis duplo minor priore in omnibus; folia protrudit ex geniculis caulium multo tenuius dissecta: flores integros in fundo, quinque laciniis in margine divisos, stamina & stilum admodum brevia ex fundo floris orta habentes; quibus fatiscentibus & evanescentibus succedunt capsulae omnium mi∣nimae, bifidae, virides adhuc arcte junctae, & stricte unitae, pyramidalem exhibentes figuram, acumine pungente praeditam, sed exsiccatae sponte aperiuntur, & semina plurima minuta, subfusca effundunt, seminibus caeterarum itidem minora.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Scrophularia facultate est calida & sicca: folia abstersoria vi praedita, ad prava & foetida ul∣cera plurimum prodesse feruntur: cum melle succus horum decoctus curat ulcera contusa, si mane & sero continuis diebus contrita & super focum calefacta folia iisdem imponantur.

Vulgaris nodosa ad duros glandularum tumores, quos Graeci 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Latini strumas, vulgo scrophulas appellant, & ad haemorrhoidum cum dolore tumores prodesse fertur: alii radicem nodosam cum butyro insulso contusam, loco haud insolato, sed humenti ad dies quindecim repo∣nunt, mox lento igne decoquunt, percolatum observant, quo strumas & haemorrhoidas illinant, non absque successu. Dici non potest, inquit Tragus, quantopere unguentum ex succo Scrophu∣lariae cum tota paratum adversus scabiem malignissimam, leprae similem, commendetur. Scrophu∣lariae Betonica aquatica dictae folia, abstersoria vi praedita, ad prava & foetida ulcera prosunt; & horum succus cum melle decoctus.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 235. col. 2. pl. II. Scrophularia palustris non foetida sive aquatica minor, C. B. P. Beto∣nicae aquaticae septentrionalium species minor, Lob. Obs. Ibidem pl. III. Scrophularia aquatica major, C. B. P. Betonica aquatica, Ad. Lob. Dod. Lugd. Tab. Ger. Qua ratione Betonica aquatica dicatur non video. Nam quod ideo Betonica vocitetur, quod non secus ac Betonica vulgaris umbrosa & frigida amet loca, ut innuit Lobelius in Adversariis pag. 230. il∣la ratio certe quoque frigida est. Adferamus me∣liorem rationem cur non debeat dici Betonica. Be∣tonica ex libro naturae & a fine ultimo est planta galeata verticillata, at haec est planta monopetala bicapsularis; ergo neutiquam dicenda Betonica, sed Scrophularia; igitur ignaviter primo lapsus est Lo∣belius, & per consequens omnes authores ejus sequa∣ces, qui non attentius finem ultimum plantarum con∣siderarunt. Deinde maximopere authoribus vitio est vertendum, quod species bujus generis nunc appel∣lent sub nomine Lamii Pannonici, ut in v. planta pag. 336. Clusio authore, plurimae sub Galeopsidis nomine ab authoribus nominantur mendose satis, quia Lamium seu Galeopsis, tum Sideritis, sunt plantae galeatae toto coelo a Scrophularia diversae, quae, uti dictum, est planta monopetala bicapsularis: idem dicendum de iis qui hisce plantis Rutae & Cly∣meni nomina adaptarunt. Porro Scrophularia col∣locatur inter Serratulam & Stachydem cum quibus nihil habet affinitatis: sed debuit associari cum Digi∣tali, Verbasco, Blattaria. &c.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS

CAPUT VI. VERBASCUM.

VErbascum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 104. à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 uro, quasi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 flamma, quia hujus pro elychniis usus est.

Genera summa duo Dioscoridi; album & nigrum: in albi genere mas est & femina: mas foliis albis, oblongis, angustis: feminae folia Brassicae latiora, candida; flores candidi, aut ex luteo pallescen∣tes: nigrum foliis est albo minoribus & nigrioribus (Verbascum silvestre Matth. & Verbascum sil∣vestre, Dod. cum sint galeatae & verticillatae, alio à nobis amandabuntur ad galeatas verti∣cillatas Sect. 9. ad quas jure spectant.) Praeter has species est & tertia, quae Lychnitis & Thryallis foliis crassis, ad lucernarum elychnia aptis. Et Plinio l. 25. c. 10. Verbascum Graecis Phlomon, genera habet prima duo: album in quo mas: alterum nigrum, in quo femina: tertium, quod non nisi in silvis reperitur. Sunt folia Brassicae latiora, pilosa &c. Silvestri folia E∣lelisphaci alba, ramis lignosis. Tertia Lychnitis vocatur, ab aliis Thryallis foliis ad lucernarum lumina aptis. Vide Hallucinationes

Verbascum est planta monopetala (id est, flore constat integro in fundo, etiamsi quinque∣fariam in margine dividatur) bicapsularis: in hisce convenit cum Blattaria, sed illius capsulae sunt pyramidales seu coniformes, brevibus pediculis donatae; hujus autem rotundae, longis pediculis constantes. Folia Verbasci sunt utplurimum incana, tomentosa, pulverulenta aut rugosa, majora; Blattariae vero folia sunt minora, viridia secundum magis & minus: caules Verbasci sunt multo magis ramosi caulibus Blattariae. Sunt tamen genera plantarum valde affinia, sicut Jacea & Stoebe inter capitatas pappescentes: & Malva, Althaea, Alcea, inter mol∣lientes, uti postea declarabimus.

Pars TABULAE IX.

• ...Verbascum
  • ...Foliis
    • ...Incanis
      • 1. Mas latifolium floribus luteis arcte caulibus adhaerentibus sine foliis angustis inter flores emanantibus, nobis. Verbascum lati∣folium luteum, C. B. P. Verbascum mas & Candela regia, Lob. Tapsus barbatus, Ger. ☿
      • 2. Maximum odoratum meridionalium floribus luteis & albis arcte caulibus adhaerentibus & foliis multis angustis inter flores ema∣nantibus, nobis. Verbascum maximum meridionalium odora∣tum luteum & album, J. B. Chabr. Verbascum femina flore luteo magno, C. B. P. Verbascum lychnite minus, Ger. ☿
      • 3. Et pulverulentis floribus luteis parvis racematim provenienti∣tibus, nobis. Verbascum pulverulentum flore luteo parvo, J. B. Chabr. ☿
      • 4. Floribus albis parvis racematim provenientibus, cum staminulis itidem albis, nobis. Verbascum lychinite flore albo parvo, C. B. P. Verbascum lychnite, Matth. Lob. ☿
    • ...Viridibus
      • 5. Perenne floribus luteis racematim provenientibus staminibus purpurascentibus, nobis. Verbascum nigrum flore ex luteo purpu∣rascente, C. B. P. Verbascum nigrum Salvifolium purpureo flore, Ad. Lob. ☉
      • 6. Papaveris corniculati valde ramosum floribus luteis parvis ra∣cematim provenientibus, nobis. Verbascum nigrum folio Papa∣veris corniculati, C. B. P. Verbascum crispum & sinuatum, J. B. Chabr. ☿
      • 7. Crassioribis, nobis. Verbascum nigrum, Dod. Trag. Verbascum angustifolium ramosum folio crassiore, J. B. Chabr. ☿

Explicatio partis Tab. nonae Sectionis quintae.

1. VErbascum foliis incanis mas latifolium floribus luteis arcte caulibus adhaerenti∣bus sine foliis angustis inter flores emanantibus, nobis. Verbascum mas la∣tifolium luteum, C. B. P. Verbascum latifolium mas, Eyst. Verbascum mas & Can∣dela regia, Lob. Tapsus barbatus, Ger. Verbascum latius, Dod. Verbascum album vulgare sive Tapsus barbatus communis, Park. Verbascum mas, Tab. Verbascum hoc vulgare, ad tres vel aliquando quatuor cubitos excrescit, & ex radice alba, crassa satis, multas fibras à se emittente, caulem itidem crassum, singularem, rectum, nunc incurvum profert, nunc multis alis brachiatum, lanuginosum incanumque: folia quodammodo E∣nulae, longa, lata, mollia, incana, seu incana lanugine pubescentia tota, nullo aut brevi pedi∣culo donata, majora & inferiora per terram sparsa, superiora cauli adnata minora, quae o∣mnia pro aetate variant, quaedam tomentosa, alia rugosiora, alia magis pulverulenta: caules, uti dictum, modo singulares, modo plures brachiati, hinc tanta figurarum diversitas apud Authores: flores integri in fundo, & quinquefariam in margine divisi, longo thyrso plures arcte & quasi simul juncti, lutei, odore obscuro, non ingrato, in medio apices quinque, duo glabri, lutei, reliqui albidi, lanuginosi: floribus in inferiore spicae parte cadere incipientibus succedunt capsulae pyramidales, mucronatae, paululum itidem hirsutae, bifidae, septo medio divisae, membranâ separante, imò nutriente, duplicem seriem seminum, hinc unam, illinc alteram, minutorum, subfuscorum, papaverino semini parium. Frequentissime reperitur juxta agrorum arvorumque margines, aggeres, scrobes, aliisque in locis non cultis. A Julio mense in Autumnum usque florens reperitur.

2. Verbascum foliis incanis maximum odoratum meridionalium floribus luteis & al∣bis arcte caulibus adhaerentibus & foliis multis angustis inter flores emanantibus, no∣bis. Verbascum maximum Meridionalium odoratum luteum & album, J. B. Chabr. Verba∣scum femina flore luteo magno, C. B. P. Verbascum maximum album femina slore subpal∣lido, Lob. Icon. Verbascum lychnite minus, Ger. Excellit hoc maximum odoratum me∣ridionalium Verbascum, ut magnitudine, ita & multitudine foliorum, tum etiam odore suaviori omnibus Verbasci speciebus. Varietas etsi videtur supra descripti communis, in interstitiis ta∣men florum tanta copia foliolorum angustorum, mucronatorumque conspicitur, ut primo intuitu

à priore discerni facile queat: floribus luteis & interdum albis exit, quinquefariam in mar∣gine divisis, etiamsi flos sit integer in fundo; petala exteriora quina arantur lineolis rubris odore suavissimo, nec in caeteris priori communi dissimilis. Flore est luteo vel albo, unde dupli∣cem Iconem authores Lobelius & Gerardus posuere frustra pro una & eadem planta diversi co∣loris flores edente. Provenit in campestribus Italiae, Galliae. Floret aestate, atque versus autu∣mni exitum semina minuta, subruffa, in capsulis suis, binis loculamentis distinctis, gerit.

3. Verbascum foliis incanis & pulverulentis floribus luteis parvis racematim provenientibus, nobis. Verbascum pulverulentum flore luteo parvo, J. B. Chabr. Totum hoc Verbascum densis∣simo undequaque pulvisculo candicante, inferius tamen copiosiore quam superius, obductum est, sed qui facile deradi possit, suis florum calycibus caulibusque relictis viridantibus: surgit vero caule cubitali, ac etiam majore, recto, striato, duro, fractuque contumaci, medullam al∣bam in se continente, per quem folia pedalia & sesquipedalia longitudine, latitudine fere pal∣maria & sesquipalmaria, rugosa, acuminata, paululum in ambitu serrata, gravis si fricentur odoris, sapore herbaceo cum tantillo amarore: superior pars innumeras edit propagines, foliis par∣vis vestitas, floribus numerosis, parvis, luteis, nullo insigni odore donatis onustas, pediculo brevi nixis, colore antequam explicentur partim luteo, partim candido, propter pulvisculum sub quo latent, qui expansi quinquefariam apparent divisi in margine, integri tamen in fun∣do, & vulgaris Verbasci floribus conformes, sed iis quadruplo sunt minores, in quorum sin∣gulorum medio stamina & stilus aparent unà cum apicibus suis: quibus subveniunt capsulae pyramidales & bipartitae, semina minuta, fusca continentes: radix longa, crassiuscula, in∣terius albicans, exterius rubens, sapore amaro. Floret intra moenia Monbelgardi à porta des graviers dicta ad portam prope Castellum Junio & Julio; semina perficit Septembri.

4. Verbascum foliis incanis floribus albis parvis racematim provenientibus cum staminibus itidem albis, nobis. Verbascum lychnite flore albo parvo, C. B. P. Lychnitis, Hist. Lugd. Verbascum lychnite, Matth. Lob. Verbascum Matthioli, Ger. Phlomos mas alter, Verbascum lychnite Mat∣thioli, Lob. Folia hoc edit multa, crassa, hirsuta, Verbasci supra descripti, Tapsus barba∣tus dicti, aemula: inter quae caulis oritur singularis, foliis angustioribus, incanis seu villosis vestitus usque ad bifurcationem ramorum; quibus innascuntur flores multi, lutei, minores, va∣riantes secundum coelum & solum quibus committuntur: capsulae succedunt pyramidales, bisulcatae, septo medio divisae: in quibus continentur hinc inde in binis loculamentis semina mi∣nuta, papaverinis seminibus similia. Reperitur ad margines silvarum & agrorum. Floret aestate atque paulo post semen suum perficit in thecis bicapsularibus.

5. Verbascum foliis viridibus perenne floribus luteis racematim provenientibus staminulis pururpascentibus, nobis. Verbascum nigrum flore ex luteo purpurascente, C. B. P. Verbascum nigrum, Dod. desc. Trag. Lob. Icon. Tab. Ger. Verbascum nigrum salvifolium purpureo flore, Ad. Lob. Dicitur Verbascum nigrum, quia huic saturate virent folia, haudquaquam lanuginosa aut mollia, ut praecedentia, sed aliquantulum aspera, & nonnihil graveolentia, serrata in mar∣gine; magnitudine foliorum quarti, cui itidem singulares caules respondent: flores minores, lutei, staminibus & stilo in medio praediti; capsulae pyramidales, bisulcae itidem: nec radix est diversa aut multum differens.

6. Verbascum foliis viridibus Papaveris corniculati valde ramosum floribus luteis parvis race∣matim provenientibus, nobis. Verbascum nigrum folio Papaveris corniculati, C. B. P. Verbascum crispum & sinuatum, J. B. Chabr. Huic Verbasco sunt infima folia per terram strata, sesquipal∣mum circiter longa, Papaveris corniculati lutei modo sinuata, dilute virentia, paululum hirsuta, superiora vero quae caulibus adhaerent, breviora, & in acutiorem mucronem desinentia, fere he∣deracea, pulvere aspersa utrinq, magis tamen inferne. Videntur nullo pediculo ex alis prode∣unte caulem amplecti cui sunt continua; flores parvi, lutei, Blattariae floribus non absimiles, in quinque segmenta in margine divisi, integri tamen in fundo, staminibus totidem villosis, purpurascentibus, medium ejusdem floris occupantibus, apicibus croceis donatis. Secus vias in Italia provenit. Floret aestate cum caeteris, & versus Autumni initium semina ad matu∣ritatem perducit.

7. Verbascum foliis viridibus crassioribus, nobis. Verbascum nigrum, Dod. Trag. Ver∣bascum 3. Matthioli, Lugd. Verbascum angustifolium ramosum folio crassiore, J. B. Chabr. Pul∣chrum hoc Verbascum communicavit D. Agerius Johanni Bauhino collectum, ut aiebat, in Au∣stria. Foliis est dodrantalibus, uncias duas & semissem latis, spissis, albis, veluti lanugine pulve∣rulenta obductis: caulibus, quantum ex portionibus datis judicare potuit Johannes Bauhinus, ramosis, ut in Verbasco minore; floribus aureis, minoribus quam in vulgari.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Recentiores mollium lanuginosorum Verbasci foliorum decocto prominentes cum dolore haemorrhoi∣das utiliter fovent, nam & dolorem sopiunt, & ipsas haemorrhoidas resiccando resolvunt: flo∣res lutei capillos luteos tingere posse putantur; eosdem cum exiguo oleo in fimo aliquot diebus maceratos, donec videlicet exsoluti fuerint, ad haemorrhoidum dolores posteriores commendant. Verbasci decoctum tollit oculorum ardorem, si eo abluantur; aqua stillatitia in eos injecta lacry∣mantes exsiccat. Dioscorides in alvi profluvio utiliter cum vino rubro dari, decoctumque ruptis, convulsis, & tussi veteri auxiliari, dentium itidem dolores mitigare refert.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 240. col. 2. pl. 1. Verbascum latis Salviae foliis, C. B. P. Verbascum fruticosum Salvifo∣lium luteo flore, Lob. & ibidem pl. 11. Verbascum angustis Salviae foliis, C. B. P. Verbascum silvestre foliis Salviae tenuifoliae, Lob. Icon. Hae binae plantae neutiquam dicendae fuissent Verbasci species ab autho∣ribus propter incanam lanuginem foliorum, Verbasci foliis accedentem, cum Verbasci omnis flos sit integer in fundo, at in margine quinquefariam divisus, cui{que} de∣ciduo succedit theca seminalis bicapsularis, multa con∣tinens semina minutula, ut videre est in ipsis Verbasci capsulis, item in Digitalis, Scrophulariae, Blattariae, Gratiolae, Nicotianae & Hyoscyami, & id genus aliis ejusdem classis: sed cum denominatio secundum do∣ctrinam nostram, ex libro naturae desumptam, de∣beat a nobiliore parte, (id est, floribus, capsulis se∣minalibus, ipsisque seminibus) desumi, neutiquam hae binae plantae dicendae sunt Verbasci species, ut vo∣lunt Casp. Bauhinus reliquique authores: sed cum verticillatim dispositos gerant flores & capsulas quibus includuntur semina Salviae more, id est, in singulis capsulis, quinquefariam in margine divisis, ferant quatuor semina in capsulae fundo, succedentia flori∣bus galeatis, verticillatarum plantarum ritu; Sal∣viae potius fatuae seu silvestris dicendae essent spe∣cies, & ideo Salviae silvestris seu fatuae obtinebunt nomen genericum a nobis assignatum, inter galea∣tas verticillatas plantas Sectione octava explicandas. Cuilibet haec nostra scripta consideranti apparebit veritas. Diffusius de hisce inter verticillatas galea∣tas dicemus, haec sufficiant impraesentiarum.

Ibidem pl. III. Verbascum acuto Salviae folio, C. B. P. Phlomos lychnitis altera Syriaca, Lob. Verba∣scum silvestre folio Salviae, Lugd. Verbascum lych∣nite Syriacum incanum summitate floris Hiero∣solymitani, J. B. Chabr. Ibidem pl. IV. Verbascum subrotundo Salviae folio, C. B. P. Verbascum salviso∣lium exoticum, Lob. Lugd. Horum flos constat quinis petalis bifidis, atque capsulam fert pyramidalem continentem plurima semina minuta, nutrita a pi∣stillo in medio capsulae, Lychnidum more; ergo sunt Lychnides, non Verbasca, a foliis incana lanugine obductis; nam hoc etiam convenit Lychnidi corona∣riae, aliisque etiam Lychnidum speciebus, quarum folia tomento tegi solent. Verbascum IV. nec a flore, nec a capsula est Verbascum, ex Icone Parkinsoni.

Verbascum ab authoribus mgrum dicitur cum nulla dentur folia, nec flores, nigra, saturate viridia debent dici.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS.

CAPUT VII. BLATTARIA.

BLattariam, Plin. l. 25. c. 9. sic expressit: est similis Verbasco herba, quae saepe fallit pro ea capta, foliis minus candidis, cauliculis pluribus, flore luteo. Haec abjecta Blattas in se contrahit, ideoque Romae Blattariam vocant, haec ille. Hoc Dioscorides l. 4. c. 104. Verbasco, silvestri cui flos est aureus, tribuit.

Blattaria pro nota generica qua distinguitur à Verbasco, hanc habeto, viz. quod folia habeat utplurimum magis viridia, minora; & capsulas rotundiores, longioribus pediculis innitentes. Est à colore florum, caerulea, alba, lutea, vel gilva: ratione radicum est vel perennis, vel annua.

Pars TABULAE IX. & tota X. Sectionis quintae.

• ...Blattaria
  • ...Perennis
    • ...Flore
      • 1. Violaceo, nobis. Blattaria flore purpureo, Ger. Park. ☉
      • 2. Gilvo seu obsoleti Coloris, nobis. ☉
    • 3. Cretica incana foliis binis conjugatim positis uno majore extremum clau∣dente, nobis. Verbascum fruticosum auriculatum, Ponae Ital. ☉
  • ...Annua
    • 4. Cretica pilosa foliis binis conjugatim positis uno majore extremum claudente, nobis. Blattaria pilosa Cretica Arctus quorundam, J. B. Chabr. ☿
    • 5. Ramosa floribus luteis staminulis purpureis, nobis. Blattaria Plinii, Dod. Ger. obs. & Icon. Lob. Verbascum nigrum, Park. ☿
    • ...Flore
      • 6. Minore luteo vel albo staminulis purpureis, nobis. Blattaria flore luteo, Ger. Park. Blattaria lutea, J. B. Chabr. ☿
      • 7. Majore luteo & capsula itidem majore, nobis. Ejusdem varietas ma∣jor capsula aculeata. ☿
  • ...Exotica
    • 8. Cretica spinosa foliis Leucoii incanis, nobis. Blattaria Cretica spinosa, Park. Leucoium Creticum spinosum, Clus. Hist.
    • 9. Ragusiana incana multifida, nobis. Blattaria incana multifida, Boccon.
  • ...Rubra spicata
    • ...Major
      • 10. Glabra communis folio acuto, nobis. Lysimachia spicata purpurea forte Plinii, C. B. P. Lysimachia purpurea commu∣nis major, Clus. Hist. ☉
      • 11. Lanuginosa folio subrotundo, nobis. ☉
    • 12. Minor, nobis. Lysimachia rubra nonsiliquosa, C. B. P. Lysimachia 2. vel minor flore rubro, Clus. Hist. ☉
    • 13. Minima pluribus cauliculis procumbentibus, nobis. Lysimachia li∣nifolia purpurocaerulea, C. B. P. Lysimachia rubra minima, Clus. Hist. ☉
• ...Blattariae affinis planta
  • 14. Major flore luteo, nobis. Lysimachia lutea major quae Diosco∣ridis, C. B. P. Lysimachia lutea, Clus. Hist. ☉
  • 15. Minor flore luteo foliis punctis nigris notatis, nobis. Lysimachia 3. sive minor lutea, Clus. Hist. ☉
  • 16. Bifolia laevis flore albo Ephemeron dicta, nobis. Ephemerum vel potius Ephemerum spurium, Dod. Ger. ☉

Explicatio partis Tab. nonae & totius decimae.

1. BLattaria perennis flore violaceo, nobis. Blattaria flore purpureo, Park. Ger. Blattaria flore caeruleo vel purpureo, J. B. Chabr. Folia multa habet per terram strata, medio∣criter lata, atroviridia, absque serraturâ ullâ in margine; ex quorum medio oriuntur caules plures, cubitales à mediâ parte fere; sursum versus ornantur floribus integris in fundo, quinquefariam in margine divisis, longis pediculis innitentibus & rarius dispositis, coloris purpurei cum staminulis, aurei coloris: radicem habet pollicarem, multis fibris ab eadem prodeuntibus donatam.

2. Blattaria perennis flore gilvo seu obsoleti coloris, nobis. Folia hujus sunt multo ma∣jora foliis Blattariae purpureae, & Symphyti foliis quam proxime accedunt: flores edit satis amplos, eleganter coloratos, inter carneos seu dilute rubellos gilvos, integros in fundo, quin∣quefariam in margine divisos quinis quasi petalis, rotundis versus extrema, inque horum singulorum medio conspiciuntur quina stamina: quibus succedunt capsulae rotundae, bisulcae, septo medio distinguente duplicem ordinem seminum minutorum. Natura est adeo intenta productioni hujus radicibus suis, ut aegre in Gallia meridionali, multo minus in Anglia semen suum per••iciat.

3. Blattaria perennis Cretica incana foliis binis conjugatim positis uno majore extremum

elaudente, nobis. Verbascum fruticosum auriculatum, Ponae Ital. Folia profert longa, pe∣dalia fere, alternatim ex caule exeuntia; appendicibus sive lobis binis è regione costam am∣plexantibus, quinto folio in extremo costae maximo; omnia folia praedicta, incana lanugine crass•• sunt obducta, tactu dura & pilosa, sicut caulis, qui rotundus, bipedalis & alis multis è foliorum sinubus prodeuntibus divisus: flores in summo caulis & alarum profert, sed in caule prius, deinde in alis, ita ut diutius floreat: ab imo incipiunt flores expandi (ut in caete∣ris hujus & Verbasci speciebus) qui magni sunt, pollicari diametro, colore auri hilari, inte∣gri in fundo, quin quepartiti in margine, purpurascentem habentes umbilicum & stamina lutea, hirsutie magna, tenuissima, purpurascente praedita; quibus fatiscentibus succedunt capsulae rotundae, bisulcae; in quibus hinc inde semen exiguum, ut in caeteris, continetur. Floret Maio. Planta est perennis, nova semper ex imo germina proferens, & propter flores hilares & diu durantes hilaris ac venusta est planta. Oritur in Creta teste Honorio Bello.

4. Blattaria annua Cretica pilosa foliis conjugatim positis uno majore extremum claudente, nobis, Blattaria pilosa Cretica arctus quorundam, J. B. Chabr. Verbascum foliis subrotundis flore Blattariae, C. B. P. & Prod. Blattaria Cretica incana rotundo laciniato folio, Park. Hujus caules sunt rotundi, hirsuti, pedalis & sesquipedalis altitudinis; quibus adhaerent folia alter∣natim sita, & per binos lobos ex adverso posita, uno extremo reliquis quintuplo majore clau∣dente costae seu pediculi extremum (omnia folia hujus incana lanugine obducuntur in meri∣dionalibus regionibus, at in frigidioribus hirsutie tantum scatent) versus medium caulem in ramos brachiatur, quibus adnascuntur flosculi lutei, parvi, caeterarum more, longis pediculis innitentes, quibus subveniunt capsulae minores, rotundae, parvae, itidem bisulcae, continentes hinc inde à latere septi medii duplicem seriem seminum minutorum, fuscorum aut subnigrorum; cùm flores & capsulae seminales, tum semina minora sunt. Videtur mihi diversa planta à prae∣cedente, cum praecedens Columnae sit perennis major, haec etiam annua minor. Provenit inter saxa & muros in monte Baldo.

5. Blattaria annua ramosa floribus luteis staminibus purpureis, nobis. Blattaria Plinii, Dod. Ger. Lob. Obs. & Icon. Verbascum nigrum vulgare, Park. Hujus folia obscure virent, laevia sunt, haudquaquam lanuginosa & aliquantulum resplenden∣tia, oblonga, & per margines serrata, minora quam Verbasci multo: caules recti, in alas divisi, breviores quoque sunt, quos superius convestiunt flores, utplurimum lutei, mino∣res, staminibus aliquot in medio purpureis & hirsutis, nonnihil odorati, subinde tamen di∣lute rubentes, aut obsoleto colore purpurascentes, quandoque & nigrae Violae eleganti colore nitentes: quibus succedunt duriuscula & rotunda vascula, majora quam Lini, longiusculis pe∣diculis nitentia: semen vero in duplici loculamento nigricans, minutum: radix dura adnatis fibris tenuibus. Passim in pluribus Italiae, Germaniae utriusque locis juxta aquarum mar∣gines, in lutosis aggeribus, & haud longe à fluviorum ripis provenit, & quidem qui lutei co∣loris frequentius, purpurei rarius, Violae nigrae coloris florem ferens juxta Albim in Bohe∣mia reperitur, & semel sata facile deinde singulis annis in hortis redit. Floret haec Blattaria à Junio in Septembrem usque: semen interea perficitur. Videtur mihi Blattariae species, pri∣mo à foliis obscure virentibus & resplendentibus; ast certiore indicio à pediculis longis & capsulis rotundis quae indigitant Blattariam secundum doctrinam nostram.

6. Blattaria annua flore minore luteo vel albo staminulis purpureis, nobis. Blattaria flore luteo, Ger. Park. Blattaria lutea, J. B. Chabr. Hujus folia sunt longa, angu∣sta, serrata, mucronata, obscure viridia; caules sunt bicubitales, in summa parte ramu∣sculos edentes; in summis caulium longis pediculis innituntur flosculi raro dispositi, lutei, integri in fundo, quinis segmentis rotundis divisi in margine, in quorum medio sunt stamina quina, pilis purpureis tecta, quibus subveniunt capsulae rotundae, bisulcae, calycibus quinque∣foliatis insidentes, inque capsulis duobus loculamentis distinctis continentur semina plu∣rima juncta, hinc inde adhaerentia septo medio adhuc viridia, exsiccata fusca à seinvicem sejuncta, Papaveris instar. Planta est annua.

7. Blattaria annua flore majore luteo capsula itidem majore, nobis. Blattaria flore amplo, Ger. Lob. Icon. Lugd. Blattaria flore amplo, J. B. Chabr. Haec folia habet laciniata & profunde serrata, viridia: à medio caule ad ejusdem cimas observatur foliolum angustum, non serratum: ad oppositionem uniuscujusque pediculi floris cum caule, atque ex sinibus foliorum, exe∣unt flores curtis pediculis innitentes, satis magni, coloris aut purpurei aut lutei, binatim aut ternatim secundum spicam siti. Planta est biennalis seu bima; postquam semen maturuerit, perit.

8. Blattaria Cretica spinosa foliis Leucoii incanis, nobis. Blattaria Cretica spinosa, Park.

Leucoium Creticum spinosum Clus. Hist. Glastavida 1. Cretica, Pon. Ital. Glastavida Cre∣tensum Belli, Ep. 3. & 4. ad Clus. Clus. ap. 2. Blattaria haec spinosa crescit ad altitudinem cubitalem & bicubitalem, sursum versus in plures ramusculos, duros, lignosos sparsa, quos cingunt folia confertim nascentia, incani & cineracei coloris, per oras laciniata, simul & den∣tata & sparsim in ramulis multis superioribus flores flavos fert, integros in fundo, quinis pe∣talis, subrotundis in margine divisos; in medio stamina concoloria profert: rami praedicti ini∣tio satis sunt tenelli, paulo post tamen duri, lignosi & spinosi evadunt: floribus emarcidis suc∣cedunt capsulae rotundae, bisulcae, longiusculis pediculis innitentes (hoc arguit hanc plantam esse Blattariam, non Verbascum, ex doctrina nostra; multo minus Leucoium ut vult Clusius alii∣que authores ipsum sequentes) continentes semina minuta, plurima, fusca, duobus loculamen∣tis divisa, septo medio dirimente duplicem seriem, hinc unam, illinc alteram.

9. Blattaria Ragusiana incana multifida, nobis. Blattaria incana multifida, Boccon. Flores, capsulae & semen hujus Blattariam esse arguunt: folia vero magna multiplicibus & profundis di∣visionibus incisa, colore è virore candicantia. Absynthii Pontici vulgaris foliorum aliquatenus aemula. Ramum unicum hujus plantae absque radice habuimus (inquit P. Boccone) à Jo∣hanne Maria Ferro Veneto aromatario, qui Ragusa allatum esse affirmabat.

10. Blattaria rubra spicata major glabra communis folio acuto, nobis. Lysimachia spicata purpurea forte Plinii, C. B. P. Lysimachia purpurea communis major, Clus. Hist. Pseudoly∣simachium purpureum alterum, Dod. Lysimachia purpurea, Lob. Caes. Cam. Tab. Lysima∣chia purpurea spicata, Ger. J. B. Chabr. Folia bina, glabra, aliquando terna, rarius quaterna, caulem ambiunt: caules promit rectos, bicubitales fere, quadrangulares, articulatos: folia, inquam, è singulis geniculis bina, glabra, ex adverso locata, oblonga, acuminata, ad Lysi∣machiae verae luteae folia satis accedentia: flosculi superius caulem ad semipedalem longitu∣dinem verticillatim ambientes cernuntur & summum caulis vestiunt, integri in fundo, quin∣quefariam utplurimum, nonnunquam sisariam in margine profunde satis divisi, colore eleganti rubentes: semen haud quaquam in siliquis quadripartitis, lanigeris, Lysimachiae siliquosae mo∣do; sed in thecis oblongiusculis bipalmaribus, Blattariae forma & ritu, duobus loculamen∣tis distinctis, hinc inde: radix crassa, dura, foris nigricans. Planta haec durabilis est naturae, & locis exit aquosis, juxta ripas fluminum, & in aliis perinde humidis. Floret Julio & Au∣gusto, Autumno semina in capsulis bisulcis perficit more aliarum Blattariarum.

11. Blattaria rubra spicata major lanuginosa folio subrotundo, nobis. Haec Blattaria no∣bis sic dicta, à decima priore differt, quod sit foliis subrotundis, incanis; caulibus itidem la∣nuginosis; Lysimachiae autem purpureae communis Clusii folia sunt glabra (item caules) ob∣longa, mucronata, caetera ei par.

12. Blattaria rubra spicata minor, nobis. Lysimachia rubra non siliquosa, C. B. P. Lysi∣machia secunda vel minor, vel minor flore rubro, Clus. Pan. Lysimachia purpurea sive minor, Clus. Hist. Haec est humilior & decima multo minor, pedalem & sesqui∣pedalem altitudinem raro superans: caules illi teneriores, graciliores, quadranguli etiam, superiore parte caulis in plures ramos divisâ, ex adverso inter se nascentes: folia vulgaris majoris multo minora & angustiora, sibiinvicem opposita; si mordeantur lenta & gummosa sunt, deinde nonnihil acrimoniae & amaritudinis exerentia: quae vero in summis ramulis nascuntur, confusum habent ordinem, neque seriem ullam servant; & inter quae cauliculi e∣mergunt rariores, sustinentes flores minores, neque adeo barbatos aut verticillorum instar am∣bientes summitatem caulium, hexapetalos quasi; etiamsi integri sint in fundo, sex tamen peta∣lis videntur constare exterius, colore rubro, staminulis ex umbilico prodeuntibus: radix dura, lignosa, non repens ut superioris; sed ex eodem corpore multos caules singulis annis profe∣rens, & subindelateribus se propagans, multis fibris terrae adhaerens. Provenit multis Pan∣noniae locis in pratis humidis & Danubii insulis, frequentissime vero ultra Posonium, vulgo Pre∣sberg dictum, itinere Tornaviensi reperiit Clusius. Floret cum vulgari Junio & Julio, semen maturescit Augusto & Septembri.

13. Blattaria rubra spicata minima pluribus cauliculis procumbentibus, nobis. Lysimachia linifolia purpurocaerulea, C. B. P. Lysimachia rubra minima, Clus. Hist. Haec dodrantalis est altitudinis & statim secundum radicem ramulos in latera fundit, graciles, virides, frequen∣tibus foliolis angustis, instar foliorum Lini, sed laevioribus obsitos: inter quos nascuntur sin∣gulares, interdum gemini calyculi, longiusculi, quales fere in Lysimachia rubra minore: è quibus emergit flosculus, integer in fundo, at in margine quinis quasi petalis constans, ex pur∣pureo caeruleis: quibus defluentibus succedunt capitula membranacea, bifida, calyculis in∣clusa,

exili semine candicante plena: radix longiuscula, susca, aliquot fibris donata. Ubi sponte proveniat incertum: at à D. Mera accipiebat Clusius.

14. Blattariae affinis planta major flore luteo, nobis. Lysimachia lutea major quae Lio∣scoridis, C. B. P. Lysimachia lutea, Clus. Hist. Trag. Fuch. Ad. Lob. Caes. Tab. Ger. Eyst. Lysimachium legitimum, Dod. Fruticosa est haec planta, & multis cauliculis assurgit rectis, plurima parte rotundis, nonnihil angulosis, geniculatis, duos aut tres pe∣des altis: foliis ex singulis nodulis ternis quaternisve oblongis, angustis, Salicis simili∣bus, ambita haudquaquam incisis: flosculi in summis alis exeunt umbellatim lutei, qui∣nis petalis subrotundis in extremitate constantes; quibus succedunt capitula rotunda, quadrifariam aut quinquefariam se aperientia, parva, Coriandri seminibus magnitudine simi∣lia; in quorum singulis loculamentis plurima semina continentur, minuta, Blattariae seminum omnino aemula: radix tenuis per obliquum serpit, & in pluribus locis circumcirca radicem prin∣cipalem progerminat. In palustribus & aquosis juxta rivulos, scrobes, aggeres, ac margines agro∣rum aquis madefieri solitorum gignitur. Junio Julioque florens reperitur, semine praegnans Augusto & Septembri.

15. Blattariae affinis planta minor flore luteo foliis nigris punctis notatis, nobis. Lysima∣chia lutea minor foliis nigris punctis notatis, C. B. P. Lysimachia lutea altera, Clus. Hist. & Pan. Lysimachia in alis foliorum florens, Caes. Lysimachia 3. sive minor lutea, Clus. Hist. Ha∣bet Haec pedalem caulem, tenuem, striatum, cavum, nullis nodis septum ab imo, brevibus bi∣nis foliis, vel potius vaginulis, ad singulos nodos ex adverso nascentibus cinctum, quae circa medium caulem nascuntur longiora sunt, angusta, tenella, ex viridi pallescentia, tenuibus qui∣busdam venis oblique secta, ex quorum sinu enascuntur unciales pediculi, tenues, sustinentes florum muscosorum, quinque parvis flavis petalis constantium (prodeuntibus ex medio lon∣giusculis tenuibus staminibus cum apice aureo) veluti spicam: radice nititur longa, hac illac se spargente, ad cujus internodia frequentes crescunt tenues & quasi capillares fibrae, qua∣libus pleraeque aquaticae stirpes donatae sunt; adnatis se propagat. Nascitur haec, Schilickio referente, in locis riguis ad Alpium Kanfburno vicinarum radices. Eadem est cum Lobelii Ly∣simachia in fossis Gandavi è regione palatii principis. In Hollandia circa Amstelodamum magna copia inter arundines, &c.

16. Blattariae affinis planta bifolia laevis, flore albo Ephemeron, nobis. Ephemerum, Matth. E∣phemerum vel potius Ephemerum spurium, Dod. Ger. Haec planta Blattariae affinis nobis esse vi∣detur, quia foliis prodit oblongis, latiusculis, versus caulem duriusculis, glabris veluti Isatidis fo∣liis, sed tamen minoribus, cingentibus ad genicula cauliculos complurimos, rotundos, altos satis, non sine adnatis aliis minutioribus: quos superius spicatim convestiunt candidi flosculi, quinque petalis constantes, haud magnis, singulis in extremitate subrotundis, successive à medio caule ad summum prodeuntes & se expandentes; quibus singulis succedunt capsulae rotundae, quin∣quifariam sectae, seu quinis loculamentis distinctae, atque in singulis plurima semina minuta, nigra, continentur Blattariae seminum ritu. De facultatibus Blattariae nihil Plinius. Sapor au∣tem ac amara ejus qualitas gustabilis calidam & siccam esse testantur.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 239, 240, & 241. Casparus Baubinus collo∣cat Verbascum & Blattariam inter Horminum & Aethiopem, Galeatas verticillatas plantas, & male, cum Horminum & Aethiopis spectent adgaleatas ver∣ticillatas, Verbascum & Blattaria autem sint mono∣petalae bicapsulares, debuere igitur associari sibi si∣milibus, ut nos pr••stitimus habita ratione florum & capsularum.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS

CAPUT VIII. NICOTIANA sive TABACUM.

NIcotiana à Johanne Nicotio Regis Galliae Conciliario dicta, cujus opera anno 1560. Galliis innotuit, quam Ulyssipone, dum legati munere fungeretur, à Belga è Florida Insula reduce alatam accepit. Tabacum ab ejus nominis Insula dicitur, teste Monardo.

Nicotianae nota generica haec esto, quod flores longiore tubulo constantes habeat, integros

in fundo, magis angulosos in margine, quinque etiam plicis angulosis prominentibus (prae∣ter tertiam qui Hyoscyamus luteus est;) floribus evanescentibus singulis singulae succedunt ca∣psulae oblongae, tumidae in medio, ex tenui principio è calyce quinquefoliato herbaceo & in tenuem sursum versus mucronem desinentes, septo duplicato arcte sibiinvicem adhaerente & separante duplicem ordinem seminum minutorum, subfuscorum versus dorsum uniuscujusque septi medii.

Pars TABULAE XI.

• ...Nicotiana
  • ...Longifolia seu folio mucronato acuto
    • ...Major
      • 1. Latifolia, nobis. Nicotiana major latifolia, C. B. P. Tabacum latifolium, Cam. Eyst. Petum latifolium, Clus. ad Monard. ☿
      • 2. Angustifolia, nobis. Nicotiana major angustifolia, C. B. P. & Eyst. Tabaccum angustifolium, Cam. Petum angustifolium, Clus. ad Monard. ☿
    • 3. Minima, nobis. Tabacum minimum, Cam. Petum. 3. Clus. ad Monard. ☿
  • 4. Latifolia seu folio subrotundo
    • Minor capsula rotunda priapi forma floribus luteis minoribus foliis rotundis obscure virentibus glutinosis, nobis. Nicotiana minor seu Hyascyamus luteus, Eyst. Hyascyamus luteus, Dod. Cam. Ger. ☿

Explicatio partis Tab. undecimae Sectionis quintae.

1. NIcotiana major latifolia, C. B. P. Nicotiana major, Tab. Tabacum latifolium, Cam. Eyst. Hyoscyamus Peruvianus, Dod. Cam. Ep. Petum latifolium, Clus. ad Monard. Sana sancta Indorum, Ad. Lob. Ger. Tornobonia quia à Tornobono missa, Caes. Uppowoc indigenis Vir∣giniae. Caules ad tres vel plures cubitos non raro attolluntur, ramis nonnullis brachiati, qui foliis nonnullis etiam convestiuntur latis, oblongis, acuminatis, majoribus quam lutei Hyoscyami, mucronatis, Oxylapathi fere similibus, latioribus, mollibus tamen & dilute virentibus tenui∣terque hirsutis, quae quandoque cauli sic adhaerent, ut ipsum amplecti videantur, alias è pe∣diculo non exiguo prominent, viscosa ut melle illita videantur cum caulis tum folia: flores oblongiore formâ, intus concavi, integri in fundo, sed longiores, tubi instar, in margine pa∣tentiores, quam Hyoscyami lutei, in ambitu seu margine quinquangulares, colore dilute ali∣quando dilutius rubello & in margine propemodum albicantes: vascula bicapsularia, septo medio discriminante duplicem ordinem seminum minutorum, numerosorum, seminibus Pa∣paveris multo minorum. Ex Americae, quam Indiam occidentalem vocant, provinciis, inter quas regio Peru est (quin & non multis abhinc annis in Virginia, copiose colitur ab Anglis illic habitantibus, & populo Septentrionales regiones habitanti affatim inde subpeditatur) in Europam primo venit, ubi in hortis satis feliciter adolescit, Septimestri aut Octomestri spacio ad absolutionem seu maturitatem perveniens observatur. Seritur Vere, sub Julium aut Au∣gustum aut quandoque serius flores edit, postea Autumno semina ad maturitatem perducit.

2. Nicotiana major angustifolia, C. B. P & Eyst. Tabacum angustifolium, Cam. Tabacum alterum minus, Lugd. Hyoscyamus Peruvianus minor, Dod. Petum angustifolium, Clus. ad Monard. Tabacum sive Herba sancta minor, Lob. Icon. Humiliore caulis & foliorum habitu angustiore differt à priore. Hujus secundae folia plerumque in acutiorem mucronem abeunt & pediculo cauli annectuntur: florum quoque proventu locupletiore, eorumque colore in∣tensiore gaudet. Vulgus herbariorum huic feminae, ut Nicotianae latifoliae majoris maris titulum assignat.

3. Nicotiana minima, C. B. P. Tabacum minimum, Cam. Tabacum sive sana Sancta mini∣ma, Lob. Lugd. Petum 3. Clus. ad Monard. Haec Nicotiana minima foliis est Hyoscyami lu∣tei Dodonaei, mucronatis, angustioribus pediculis adhaerentibus: floribus minoribus ali∣quanto, praedictis non obsimilibus, saturatius purpurascentibus, quinquefariam in margine itidem divisis, sed profundius: dodrantalis est herba, facie à caeteris non diversa, nisi quod sit minor, eodem etiam fervido virenteque gustu praedita. Est & alia minima dodrantalis, facie etiam à caeteris vix multum differens, nisi quod flosculi Hyoscyami lutei multo sint mi∣nores, ex flavo herbaceo itidem: folia Doronici aut Plantaginis angustifoliae, minora & angu∣stiora Pulmonariae: radix pusilla, fibrata.

4. Nicotiana minor, C. B. P. Nicotiana minor seu Hyocyamus luteus, Eyst. Hyoscyamus luteus, Dod. Cam. Ger. Multo humilior est Nicotianâ primâ seu latifoliâ, cubitalis, aliquan do altior; caule constat rotundo, pingui, leviter hirsuto, saturatius virente; in quo folia sub∣rotunda, pinguia, viscosa, ut quasi melle glutinoso obduci videantur, & parum etiam pilosa, Solani furiosi foliis haud absimilia: flores in dentatis foliaceis calyculis è alabastriculisve, qui quinquefariam in margine sinuosâ, è flavo languidiorem pallentem colorem induunt, Nicoti∣anae latifoliae floribus multo minores, minusque patuli, absque mucronatis angulis plicanti∣bus, in quina obtuso labra divisi: hisce deciduis subrotunda capitula succedunt in summo priapum omnino referentia, (unde à quibusdam, ut Gesnero, Priapeia à fructus formâ dicitur,) lividopallescentibus seminibus, Nicotianae latifoliae seminibus majoribus, referta: radix subtus demissa, annua, fibris lateralibus multum obsidetur.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Nicotiana calida & sicca est, & quidem secundo ordine ex sententia Nicolai Monardis. Adest ei narcotica seu stupefaciens vis, tum & per alvum purgatoria, nec non, ut Monardes scribit, ale∣xipharmaca quaedam; saporem inducit, mentem emovit, & similem ebrietati constitutionem adfert vel solo fumo accepto, ut testatur Andreas Thevetus, cum sit calida & sicca Nicotiana in se∣cundo gradu: itaque calefacit, resolvit, mundificat & aliquantulum astringit, ut ex sequen∣tibus qualitates judicare licebit: confert enim ad cephalagiam, hemicraniam, tetanum, dentium dolores, pectoris vitia, lienis & jecoris obstructiones, cruditates ventriculi, ventris tineas, ne∣phritides, suffocationes uteri, articulorum dolores, perniones, venena, polypum, podagram, im∣petigines, capitis scabiem, asthma, famem, sitim, recreationem & alia innumera, ut diffusius docetur apud Johannem Bauhinum pag. 262, 263, & 264. Plura qui volet de viribus Tabaci seu Nicotianae, petat ex Raphaelis Thorii hymno de Tabaco, & Michaelis Neandri Tabaco∣logia. Qui vituperia Tabaci voluerit, consulat commentarium Simonis Pauli de abusu Tabaci & Thée pag. 32.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS

CAPUT IX. HYOSCYAMUS.

Y 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 69. id est, Faba suilla, vel porcina, quod apri ejus pastu re∣solvantur & convellantur praesenti mortis periculo, nisi aqua copiosa statim se foris & intus polluerint, ut Aelianus prodidit. Dioscorides differentias tres proposuit: unam semine ni∣gro, floribus pene purpureis: alteram semine subflavo, floribus luteis: tertiam mitissimam, can∣didi floris & seminis. At Plinius l. 25. c. 4. Apollinaris genera plura sunt; unum semine nigro; alterum candidius: tertium Irionis semini simile: quartum candidi seminis in maritimis: item russi seminis.

Hyoscyamus est planta monopetala (id est florem integrum in fundo habens) quinquefa∣riam in margine divisa, atque singulis floribus fatiscentibus succedit capsula quinque pun∣gentibus apicibus donata, cum operculo bullato, prona parte convexo, supina concavo, integente eandem capsulam cylindriacam, continentem plurima semina, nunc nigra, aut sub∣ruffa; nunc alba: atque hisce notis quam facillime distinguitur generice à Nicotiana, cum qua plurimum habet alioquin affinitatem.

Pars TABULAE XI. Sectionis quintae.

• ...H••••scyamus
  • 1. Niger vel vulgaris, C. B. P. Clus. Hist. Hyoscyamus niger, Dod. Hyoscyamus vulgaris, Eyst. ☿
  • ...Albus
    • 2. Major vel 3. Dioscoridis & 4. Plinii, C. B. P. Hyoscyamus albus, Dod. Matth. Ad. Lob. Lugd. Eyst. Ger. ☿
    • 3. Minor, C. B. P. Lob. Icon. Hyoscyamus albus vulgaris, Clus. Hist. ☿
  • ...Luteus Creticus
    • 4. Major, C. B. P. & Prod. Matth. ed. Bauh. Hyoscyamus Creticus alter, Clus. Hist. ☉
    • 5. Minor, C. B. P. Hyoscyamus 4. vel Creticus albus, Clus. Hist. ☉
  • ...Flore rubello vel purpurascente
    • 6. Syriacus, Cam. J. B. Chabr. Hyoscyamus flore rubello, C. B. P. Hyoscyamus peregri∣nus flore rubello, Clus. Pan. ☿
    • 7. Aegyptiacus cauliculis spinosissimis, nobis. Hy∣oscyamus cauliculis spinosis, C. B. P. Hyoscy∣amus Aegyptius, Clus. Hist. Hyoscyamus pe∣culiaris flore purpurascente, J. B. Chabr. ☿
  • 8. Flore variegato, nobis. Hyoscyamus albus Aegyptius, Prosp. Alpin. de Exot. Hyoscyamus albus Vestlingii in Prosp. Alpin. ☿

Explicatio partis Tab. undecimae Sectionis quintae.

1. HYoscyamus vulgaris vel niger, C. B. P. Hyoscyamus vulgaris, Eyst. Hyoscyamus niger, Dod. Ad. Lob. Ger. Hyoscyamus niger vulgaris, Clus. Hist. Apollinaris, Cord. in Dioscorid. Hyoscyamus hic vulgaris niger dictus Faba suilla, Dens caballinus, Caes. Al∣tercum & Herba Apollinaris, Cam. E radice albicante crassa & parum fibrosa provenit caulis crassus, ramosus, cubito procerior, villosus, quem impari situ vestiunt oblonga, pingui•• & quadantenus lanuginosa folia, marginibus laciniata, & divisuram Pedis anserini seu Atriplicis latifoliae referentia, summum ejus fastigium contractum, se explicans inter folia, tam in caule, quam adnatis lateralibus seriatim promit flores circa umbilicum purpurascentes, è flavo pallidos, & variis obsolete purpurascentium nervulorum reflexibus & gyris obsitos, foetidi ac virosi, non minus quam tota planta, odoris: hos emarcidos excipiunt Balaustii forma va∣scula seu calathi oblongi, teretes, ventricosi, superne (pro ratione petalorum florum, quae sunt quinque) in quinque lacinias cuspidatas rigentes dirempti & operculo rotundo, duriusculo occlusi, quod maturitate tandem exsiccatum & dissolutum semina effundit Pa∣paverum seminum colore, depressa, exigua, copiosa, septo medio disterminante plurima prae∣dicta semina hinc inde. Passim in neglectis ruderatis & fimetis prope villas reperitur. Floret Junio & Julio mensibus; semen perficit durante autumno.

2. Hyoscyamus albus major vel 3. Dioscoridis & 4. Plinii, C. B. P. Hyoscyamus albus, Dod. Matth. Ad. Lob. Lugd. Ger. Eyst. Hic facie germana cum Hyoscyamo vulgari cognitionem prodit, foliis licet latioribus sit & rotundioribus, tactuque veluti oleaginosis, mollioribus, hirsutis & viridibus: flores pari formâ & situ oriuntur, minores & pallore albescentes: se∣minum quoque calyculi respondent, sed citra rigentes cuspides; sunt autem in albis granula pau∣ciora, depressa, scabra, seminibus praedicti magis pallescentia; ex quibus celeri ortu, eodem quo satus est anno, sese perficit, & semestris aut septimestris est vitae. Hunc maritima rudera aspera, praesertim ubi Rhodanus in mare influit, alunt: citius floret priore, citius{que} semen itidem perficit.

3. Hyoscyamus albus minor, C. B. P. Lob. Icon. Hyoscyamus albus vulgaris, Clus. Hist. Foliis est candidioribus mollioribusque, nec ita laciniatis, sed potius sinuosis, brevibus, sa∣tis crassis, longiore pediculo fultis: flores illi albi minores, calyces plures & laeviores.

4. Hyoscyamus luteus Creticus major, C. B. P. & Prod. Matth. ed. Bauh. Caulibus est cu∣bitalibus, robustis, ramosis, rotundis, molli lanugine obsitis: foliis latis, subrotundis, sinua∣tis & circumrosis, hirsutis, longo pediculo donatis, ex quorum alis pediculi lanuginosi ex∣surgunt, flores sustinentes ex calyce hirsuto, in quinque apices secto, prodeuntes, oblongos,

Lamii Melyssophylli forma, quinquefariam divisos; ex horum medio stamina quina purp••∣rascentia, apicibus flavescentibus & cum stilo oblongo ejusdem coloris, e••••eruntur: flori∣bus dilapsis calyces indurantur, qui semen minutum, subru••••um continent. Sem••n huius à Casaubona accepit Johannes Bauhinus.

5. Hyoscyamus Creticus luteus minor, C. B. P. Hyoscyamus 4. vel Creticus albus, Clus. Hist. Tota haec planta mollior & tenerior Hyoscyamo albo jam descripto: folia longiore pediculo sunt innitentia, molli lanugine praedita, latiuscula, minus sinuosa, sed magis serrata, vitiginea quasi, minora tamen & teneriora: ramos habet candidiore lanugine pubescentes: flores prorsus au∣reos, interne circa umbilicum violacei coloris: radicem satis crassam Napi fere instar. Peren∣nis ne esset, an non, nihil significabat Jacobus Plateau, qui ejusdem semina ex Creta habuit, eun∣demque coluit.

6. Hyoscyamus rubello flore, C. B. P. Hyoscyamus Syriacus, Cam. Hort. Hyoscyamus p••re∣grinus rubello flore, Clus. Pan. Hyoscyamus Syriacus, J. B. Chabr. Haec planta rara à Pa∣ludano ex Syria delata, prorsum cum sequente convenit, sola foliorum latitudine discrepans. Ipsa planta, teste Camerario, plerumque Iconis quantitatem quinquies in se continere d••∣prehenditur.

7. Hyoscyamus Aegyptius cauliculis spinosissimis, nobis. Hyoscyamus Aegyptius caulicu∣lis spinosis, C. B. P. Hyoscyamus Aegyptius, Clus. Hist. Hyoscyamus peculiaris flore purpurascente, J. B. Chabr. Cubitalis est hic altitudinis, minimique digiti cra••••••∣tudinis; caulem acquirit in hortis firmum, molli incanaque lanugine praeditum, per quem hinc inde sparsa folia, praecedentis soliis non absimilia, sed minora, brevior•• saltem, frequentibus profundisque laciniis divisa, ten uique (dum adhuc tenella sunt) & longa lanugine pubescentia: summus caulis in aliquot ramos nutantes & inflexos dividitur, qui alter∣natim angustiora, minoraque nec laciniata sursum versus gerunt folia: calyculos vulgari, similes, in quinque cuspides satis firmas desinentes: in quibus flores colore quodammodo vulgaris similes, hoc est, pallescentes, & purpureis venis distincti, initio nascuntur, sed deinde in paulo majorem amplitudinem excrescentes in elegantem ex rubro purpurascentem colorem mutan∣tur, saturatioribus tamen venis, nec umbilico purpureo, ut vulgaris nigri flores, sed candi∣cante, stiloque purpurascente & quinque staminibus exornato: floribus succedunt bullata, quemadmodum in vulgari, capitula, semen etiam simile continentia. Natus Clusio ex semine, quod doctissimus vir Bernardus Paludanus Frisius ex Syriaca, Aegyptiaca peregrinatione redux, Patavio ad Clusium miserat Benze nomine. Est forte ille quem C. V. Rauwolfius apud Chale∣pum observavit l. 1. c. IX. sui Hodoeporici. Nos semina ejusdem plantae ad nos transmissa habuimus ex territorio Chalepensi, à nunquam satis laudando benefactore nostro D. Roberto Huntington. Jam floruit in horto publico, atque semina edidit.

8. Hyoscyamus albus Aegyptius Prosp. Alpin. de Exot. Hyoscyamus albus Vessingii in Prosp. Alpin. Hyoscyamus hic Aegyptiacus albus exoritur à radice plerumque simplici, per fibras tamen crassas varie deducta, caule saepius unico, nonnunquam geminis, surrectis gracilibus quidem, sed firmis; hi plurimis deinde ramorum brachiis multiplicantur, quibus utrisque mollis inspersa lanugo canitiem ante senium addit: per caules hinc inde sparsa sunt folia, ob∣longa, ex mediocri latitudine in acumen desinentia, vulgaris Hyoscyami foliis longe minora: his pariter ex densata lanugine albicans tomentum, à pictore vix exprimendum, instratum est; oraeque crebris incisuris dentium serrae aemulis, prope medium imumque caulis serratae omnino videntur: flores circa summos caules è calyculis suis emergunt, paulatimque ab angu∣sta cervice latiores, quina labella blanda in risum ducunt. Exterius simplici candor•• nitent, interius admixto rubro cum flavedinis portione variegati: dilapsis floribus calyces haeredes se∣minaque supersunt, alba, pusilla, quae humorum, ac potissimum sanguinis impetum per venas ven∣triculi & pulmonum efficaciter coercent, dolorem item meningum, pleurae membranae, tum coli intestini gravissima tormenta mitigant. Nascitur cum Hyoscyamo luteo juxta pyramides Aegyptiacas, non minores illas (quarum plures visuntur) sed majores tres circa Memphin urbem conspicuas, immensi laboris opera, & quae non vane Plinius Regiae pecuniae vanam & inutilem ostentationem judicavit. Floret aestate, & versus autumnum semina perficit.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Hyoscyamus albus omnibus suis particulis refrigerat, dolores omnes sedans: adversus acres ca∣lidasque defluctiones oculorum aliarumque partium proficit. Sanguinis eruptiones & muliebria compescit profluvia: ad testium aliarumque partium inflammationes adhibetur. Prosunt sub∣inde

si sola imponantur folia, quandoque eadem cataplasmatis permiscentur. Est & semi∣nis solius nonnunquam usus: additur vero & antidotis dolorem sopientibus: radix commansa, aut in aceto decocta, dentium dolores finire potest. Breviter, Hyoscyamus similem Opio ac Myconio facultatem habet: imminet quoque & ab ipso, quod ab illis, periculum. Testatur Dioscorides folia in olere sumpta mentis emotionem facere. Plinius etiam foliis mentem corrumpi ait, si infusio, in qua plura quam quatuor dilituêre, bibatur: mitior autem habetur candidior, quem Medici, inquit Dioscorides, recepêre, deinde luteus; niger ut deterrimus improbatur. Galenus etiam nigrum insaniam ac soporem adferre affirmat, huncque flavum sive luteum propinquam ob∣tinere facultatem; fugiendum utrumque ut inutilem & venenosum: candidum vero ad sanationes maxime idoneum esse. Pictones ac Andegavenses Hyoscyamum adversus pruriginem plurimum commendant, indeque Vernaculo sermone l' Herbe aux tignes vocant. Siccae enim herbae citi∣nos carbonibus inspergere solent, fumumque exhalantem manibus excipere, ac eo frigore con∣tractas prurigines tolli asserunt. Vide caetera apud Johannem Bauhinum, Simonem Pauli pag. 347, 348, & 349. Satius, inquit, est omni Hyoscyamo abstinere quam cum periculo vitae aegri cujusvis obvii, legitimum, scilicet album, non eligere, &c.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI.

PAg. 169. collocat Casparus Bauhinus Hyoscya∣mum & Nicotianam inter Mandragoram, plan∣tam bacciferam, pomiferamve (quae jure a fine ulti∣mo debet associari Solanis) & Papaver quod est plan∣ta tetrapetala multicapsularis; sed a fine ultimo, nec Hyoscyamus, nec Nicotiana, alterutri horum conveniunt; ergo aptius & Hyoscyamus & Nicotiane, quippe bicapsulares & monopetalae plantae, associ∣antur cum suis similibus bicapsularibus monopetalis, Digitali scilicet, Verbasco, Blattaria, Scrophula∣ria, &c.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS Floribus rictu anterius, & calcari posterius donatis.

CAPUT X. LINARIA.

CUm Linaria quibusdam Antirrhini species videatur, & an Antirrhinum Plinii sit quidam dubitant, idcirco eandem Antirrhino immediate praeponemus. Quibusdam Osyris censetur, ex qua Galeni seculo, ut & nunc in Italia, scopae conficiebantur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 foliis est Lini initio nigris, dein rubescentibus, &c. Dioscoridi l. 4. c. 143. & Plin. l. 27. c. 12. Osyris foliis est nigris seu Lini, semine initio nigro, dein rubescente, &c. Linaria Latinis, quod foliis Lini sit.

Linaria est planta bicapsularis monopetala, cujus flores integri in fundo, rictu anterius, calcari posterius donati sunt: solo ••alcari posterius prominente dum est in flore ab Antirrhi∣no distinguitur, at post florem evanidum & hujus & illius facilius distinguuntur genera inter se; nam Linaria primo habet calcar in posteriore floris parte, quo destituitur Antirrhinum. Secundo, Linaria habet capsulam seminalem duobus loculamentis distinctam, septo medio se∣parante hinc unam, illinc alteram seriem seminum, aut compressorum, foliaceorum, quae sunt aliàs nigra, aliàs fusca; aut angulosorum rugosorumve, aut denique rotundorum: exsiccata capsula bifariam aperitur sursum versus. At Antirrhinum; etiamsi florem gerat rictu donatum an∣terius, nullo calcari posterius afficitur, sed immediate calyci foliaceo, herbaceo, quinquepartito immergitur; deinde capsula seminalis Antirrhini, etiamsi bifariam dividatur septo medio, tribus tamen foraminibus sursum versus lateraliter perforatur, atque septum medium multo magis spis∣sum habet, semina plurima nigra, aut fusca rugosa itidem sibi adhaerentia continens utrinque. Linaria ergo est vel semine foliaceo compresso, eoque aut nigro aut fusco, vel anguloso & rugoso, vel rotundo: ratione durationis vel est perennis vel annua: ratione foliorum est vel latifolia, quae est foliis inordinatim positis; vel tribus, caulibus adhaerentibus; vel quatuor ad singula ge∣nicula positis: vel angustifolia, quae ratione colorum florum est vel colore albo, violaceo, satu∣ratius vel dilutius tincto: vel denique variegato, id est, variis coloribus picto: vel ferruginei aut obsoleti coloris: estque insuper vel foliis glabris glaucis, vel hirsutis: deni{que} est major vel minor.

Linariae semine foliaceo, compresso, nigro aut fusco; anguloso, rugoso, subnigro, aut fusco & rotundo.

TABULA XII. XIII. & pars XIV.

• ...Linaria
  • ...Semine
    • ...Foliaceo compresso, nigro aut fusco
      • ...Annua
        • 1. Dalmatica maxima foliis Lauri flore magno, nobis. Linaria latifolia Dalmatica magno flore, C. B. P. & Prod. Linaria maxima Dalmatica fo∣liis Lauri, J. B. Chabr. ☿
        • 2. Latifolia triphyllos sicula, Boccon. ☿
        • 3. Triphyllos caerulea, C. B. P. Linaria Apula, Col. ☿
        • 4. Tetraphylla tenuifolia, nobis. Linaria tetraphyl∣la lutea minor, Col. Linaria quadrifolia lutea, C. B. P. ☿
        • 5. Lutea parva erecta, nobis. Linaria lutea par∣va annua, J. B. Chabr. ☿
        • 6. Angustifolia flore majore luteo, nobis. ☿
        • 7. Minima maritima viscosa foliis hirsutis floribus luteis, nobis. ☿
        • 8. Minor caerulea recta, Park. ☿
        • 9. Linaria pumila tetraphylla, Boccon. ☿
      • ...Perennis
        • 10. Vulgaris folio luteo majore, nobis. Linaria vulgaris, Eyst. Linaria vulgaris lutea, Ger. J. B. Chabr. ☉
        • ...Flore pallido rictu
          • 11. Purpureo, C. B. P. Li∣naria inodora flore albi cante, Cam. Linaria flore albicante, Eyst. ☉
          • 12. Aureo, C. B. P. Lina∣ria Pannonica 1. Clus. Hist. Tab. ☉
        • 13. Osyris seu Linaria alba, Lob. Park. ☉

Linariae perennes semine anguloso seu rugoso, nigro aut fusco.

• ...Linaria
  • ...Semine
    • ...Anguloso, rugoso, subnigro aut fusco
      • ...Perennis
        • 14. Linaria tenuifolia caerulea, nobis. Linaria caerulea Dal^•••. Lugd. ☉
        • 15. Asparagi, Corrudae prioris dicti Clusio, foliis, nobis. Linaria Molluginis facie, Boccon. ☉
        • 16. Purpurea major odorata, nobis. Linaria pur∣purea major odorata, C. B. P. Linaria pur∣purocaerulea elatior, Eyst. ☉
        • 17. Pumila supina lutea, nobis. Linaria pumila supina lutea, C. B. P. Linaria Hispanica 5. Clus. Hist. ☉
        • 18. Moravica procumbens caerulea, nobis. Osyris purpurocaerulea repens, Ad. & Icon. Lob. Li∣naria Moravica 2. Clus. Hist. ☉
        • 19. Quadrifolia caerulea procumbens, nobis. Li∣naria 3. Stiriaca, Clus. Hist. ☉
        • 20. Bellidis folio, nobis. Linaria Bellidis folio C. B. P. & Prod. Linaria odorata, Dod. ☉
        • 21. Sempervirens foliis longissimis, nobis. Lina∣ria sempervirens, Prosp. Alpin. de Exot. ☉
        • 2. Caerulea calcaribus oblongis, nobis. Linaria caerulea calcaribus oblongis, J. B. Chabr. ☉
• ...

• ...Anguloso, rugoso, subnigro aut fusco
  • ...Annua
    • 23. Triphylla minor lutea Valentina, Dod. Lob. Li∣naria Hispanica 1. Clus. Hist. ☿
    • 24. Chalepensis minor erecta floribus albis lineis violaceis notatis, calyci ex quinis foliis uncia∣libus constructo insidentibus, nobis. ☿
    • 25. Minima foliis hirsutis floribus obsoleti fusci coloris, nobis. ☿
    • 26. Pinnata Helxines folio, nobis. Linaria pinnata Helxines folio, Park. ☿
• ...Rotundo
  • ...Folio
    • ...Hirsuto
      • 27. Subrotundo flore ex herbido flavescente, nobis. Elatine folio subrotundo, C. B. P. Veronica femina, Matth. Fuch. Dod. ☿
      • ...Acuminato in basi auriculato
        • 28. Major, nobis. Elatine folio acu∣minato in basi auriculato flore lu∣teo, C. B. P. Elatine, Matth. Lugd. ☿
        • 29. Minima flore luteo, nobis. ☿
    • 30. Glabro Hederae folio Clematitis, nobis. Cymbalaria, Matth. Cymbalaria Italica hederaceo folio, Ad. obs. & I••••n. Lob. ☿

§. 1. LINARIA semine foliaceo, compresso, nigro aut fusco.

Explicatio Tab. 12, 13, & partis 14.

1. LInaria maxima Dalmatica foliis Lauri flore magno, nobis. Linaria latifolia Dalmatica, magno flore, C. B. P. & Prod. Linaria maxima Dalmatica foliis Lauri, J. B. Chabr. Folia maxima haec profert magnitudine fere foliorum Lauri domesticae, ad Linariae tamen foliorum formam accedentia, uncias duas aut etiam tres longa, pediculis carentia, unciam fere lata, in summitate caulium semper breviora & angustiora, omnia tamen in acutum apicem desi∣nentia, nullo tamen ordine servato caulem ambiunt, qui est lignosus quasi, rotundus, fir∣mus, cubitum superans, in ramos brachiatus: in summo fastigio flores habet Linariae vul∣garis floribus formâ similes, sed triplo saltem majores, ex luteo ruffescentes, aureosve, ma∣gnitudine Antirrhini majoris; quibus emarcidis succedunt capsulae binis loculamentis distinctae, septo membranaceo distinguente duplicem seriem seminum compressorum, membranaceo∣rum, nigrorum, tenuium adeo ut vento vel levissimo flante, imo aurâ seu halitu, avolare sa∣cile possint. Semen hujus Florentia à Casabona missum ad Johannem Bauhinum nomine Linariae maximae Dalmaticae Lauri foliis; item & sub nomine Linariae fruticantis Creticae ac∣cepit idem. Floret aestate atque interim eâdem finiente perficitur semen.

2. Linaria latifolia triphyllos Sicula, Boccon. Caules habet haec rotundos, glabros, pedales, subinde majores, quandoque plures ex una radice exeuntes: folia terna, subrotunda, laevia, glauca, unciam lata, nonnihil longiora, ordinatim ex adverso inter se absque petiolis disposita, bina tantum in summo caule, in cujus extremo spica florum eminet Linariae vulgaris ritu; flo∣res singuli anterius rictu flavo, & posterius calcari seu cauda caerulea pallescente donantur, sequuntur capsulae congenerum more, in quibus continetur semen compressum, subnigrum: radix subest fibrosa. Floret aestate in montibus Hyblaeis circa Syracusas, & alibi illic passim reperitur. Bauhiniana Linaria triphylla latifolia, excepta notâ brachiatà in caulis summi∣tate cum nostra omnino convenit.

3. Linaria triphyllos caerulea, C. B. P. Linaria triphyllos Apula, Col. Valentinae Linariae inferiori foliis accedere videtur haec Linaria, Cerinolanis agris incultis passim obvia, quae ra∣dice alba, tenui firmatur, ex qua plures teneri caules pedales fruticant (aliquando singulari caule invenitur) laeves, albicantes, foliis per genicula ternis, rutaceis, paulo majoribus, latioribus, acutioribusque, cinereo colore Rutae aut Brassicae: circa summum vero caulis

alternatim dispositis; quibus Martio mense flores primi coacervati, caerulei, minuti, extu∣mescentia labia tantum suprà habentes, qui paulatim crescente caule decidunt, & capsulas inter folia remanentes relinquunt rotundas Linariae superioris modo: in quibus foliaceum, compressum, latum, nigrum, atque respectu plantae magnum conspicitur semen, sapore pa∣latum calefaciente, nec dulci nec amaro excedente. Provenit, ubi supra dictum, in Cirino∣lanis agris incultis. Floret aestate; semen eâdem perficit.

4. Linaria tetraphylla tenuifolia, nobis. Linaria tetraphylla lutea minor, Col. Linaria quadrifolia lutea, C. B. P. Reddenda est & huic familiae plantula haec verioris Linariae seu Osiridis congener, etiamsi ob foliorum quaternum numerum Cruciatae similior, antequam floreat & capsulas suas producat, videatur. Plantula est pedalis, exigua, exiguâque radice praedita, viticulis multis assurgens: sed caulis est rectus, geniculis singulis quaterna folia pro∣mens, in imo minora, atque e medio ad summum non quaterna, sed alternatim singula & bre∣viora folia, Lini & Linariae aemula, colore Brassicae, inferne canaliculata, cauli cruciatim rectà haerentia: flores in summo cauliculi fastigio pauci, petiolis brevibus pendentes, calycibus quin∣quefoliatis, hirsutis insidentes, effigie atque positu Linariae vulgari similes, verum multo mi∣nores, atque etiam lutescentes: capsulae crassae, rotundae, sex lineis distinctae, apicello in summo emicante, atque in binis loculamentis, septo medio divisis, semen foliaceum seu com∣pressum, lunatum, nigrescens, ut in congeneribus, latet. Sapor idem amarus inest, ut in aliis. Aprili mense floret, & aestate perficitur semen. Oritur in iisdem locis, quibus Ionthlaspi lu∣natum Columnae, Valvensium scilicet campis.

5. Linaria lutea parva annua erecta, J. B. Chabr. Sunt huic caules dodrantales ex radici∣bus parvis, albicantibus, plures, tenues: folia teneriora & angustiora multo, nunc recta, nunc retorta, spissioraque quam in caeteris, colore glauco, terna, quaterna aut quina, ex certis inter∣vallis adhaerentia: flosculi lutei in ramulorum fastigiis, Linariae forma, circumcirca crocei aut aurei, sed quadruplo minores, odore nullo; quos excipiunt globuli rotundi, aliquando ob∣longi, bifariam septo medio secti, continentes in se semen parvum, orbiculatum, compressum, subfuscum: radix tenuis est. Est planta semestris aut septimestris. Huc pertinet Linaria Hispanica 4. Clus. Hist. nisi quod sit flore caeruleo dilutiore ad cinereum tendente.

6. Linaria annua angustifolia flore majore luteo, nobis. Hujus folia sunt quasi Psyllii soli∣orum aemula, longiora: caulem producit sesquipedalem, cujus cimis innascuntur flores lutei, multo majores quam pro tenuitate plantae; semina compressa, nigra. Circa Burdegalam in satis arvis provenit.

7. Linaria maritima minima viscosa foliis hirsutis floribus luteis, nobis. Haec Linariae minimae species folia edit hirsuta, viscosa, superioris foliis multo dilutius virentia, pilis scatentia: caules semipedales, in quorum cimis flores fert minimos, luteos: quibus evanescentibus suc∣cedunt capsulae rotundae, bisulcae, aliarum Linariarum more, continentes semina nigra, compressa seu foliacea, non autem ut Linariae 2^di. aut 3ⁱ. §. angulosa aut rugosa. Provenit in arenosis mariti∣mis Armoricae, ubi nos copiose ipsam florentem, & semina nigra compressa ferentem, offendimus.

8. Linaria minor caerulea recta, Park. desc. Linaria minor caerulea eidem, Icone. Plantula haec tenues emittit caules, quibus tenuissima & longa adhaerent folia exeuntia ex geniculis; hujus, inquam, folia parva, glauca, per terram strata, longis pediculis innituntur conjugatim seu binatim ad ternarium aut quaternarium numerum, ex adverso posita, uno extremnm costae mediae claudente, mucronato etiam & parvo, caeteris conjugatim costae adhaerentibus haud absimili: è medio horum exeunt cauliculi bini, terni, pedales, quorum geniculis adhaerent folia longa, tenuissima: in summis caulibus flores caerulei aut violacei innascuntur, majores multo sequentis Linariae flore minimo luteo: floribus cadentibus succedunt capsulae minores, rotundae, bisulcae, minuta multa semina compressa, nigra, in singulis cellulis, septo medio di∣visis, continentes. Sese singulis annis ex semine deciduo renovat haec planta.

9. Linaria pumila tetraphylla, Boccon. Pro plantae tenuitate radix satis crassa plurifariam in varias bifurcationes divisa, non sine fibris quibusdam adnatis: cauliculi tres aut quatuor palmares, geniculati, per terram strati, circa quos folia parva, subrotunda, quaterna, ex eodem geniculo orta, Cruciatae Dodonaei magnitudine, decussatim ad genicula cernuntur: flo∣sculos non observavit Paulus Boccone. Ad montes Hyblaeos prope oppidum Mililli nascitur.

§. 2. LINARIAE perennes semine foliaceo, compresso, nigro aut fusco.

10. Linaria vulgaris luteo flore majore, C. B. P. Linaria vulgaris, Eyst. Linaria vulgaris lutea, Ger. J. B. Chabr. Priusquam flores haec Linaria vulgaris producat, adeo Tithymalum

cyparissum aut potius Esulam mentitur, ut nisi lac deesset, à Tithymalo difficile admodum esset discernere, tanta est harum duarum in foliis similitudo: at flores in Thyrsum superiorem congesti Linariae ritu primo intuitu ab errore illo prohibent; & qui hujus in posteriore parte caudam sive corniculum calcarve Consolidae regiae instar, rictumque anteriore par∣te (qui & Antirrhino & Linariae in genere communis est) observaverit, facile descernet à Tithymalo: floribus hujus evanidis succedit theca bicapsularis, rotunda, septo me∣dio distinguente duplicem seriem seminum compressorum, nigrorum, aliarum praeceden∣tium more: radix lignosa, dura, alba, varias hinc inde fibras emittens; ac suo reptatu in hor∣tis odiosa: sapor hujus amaricat. Reperitur interdum flore albo, ut est Linaria sequens alba, Eyst. Hanc Linariam luteam vulgarem à vulgari Esula discernit versus sequens,

Esula lactescit, sine lacte Linaria crescit.

Floret per aestatem, interea semen suum perficit. Provenit passim in Germania, Gallia, An∣glia Belgioque, secus agrorum margines & aliis in locis sponte.

11. Linaria flore pallido rictu purpureo, C. B. P. Linaria inodora flore albicante, Cam. Linaria flore albicante, Eyst. Haec proceritate alteram non excedit, foliis autem plane la∣tioribus est & laete virescentibus; floribus albicantibus, rictu purpurascente decoris, & multo ra∣rius dispositis floribus vulgaris Linariae, qui densius & spicatim cimas summas caulium vestiunt.

12. Linaria flore pallido rictu aureo, C. B. P. Linaria Pannonica 1. Clus. Hist. & Pan. Tab. Bicubitali excrescit haec magnitudine, rectum ferens caulem, laevem, viridem, multis foliis sa∣tivo lino similibus circumseptum, qui superiore parte in multos tenues brevesque ramulos divisus est, ferentes raros flores Linariae quidem vulgaris floribus respondentes, sed minores & pallidiores, rictu nonnihil villoso & aureo: semen in vasculis bisulcis, septo medio Linariae vulgaris instar divisis, exile, nigrum, compressum: radix longiuscula, candicans, multis te∣nuibus & majusculis fibris in latera expansis nixa. Perennis est planta, summo capite sin∣gulis annis novos caules profert, sed ex lateralibus fibris non germinat ut vulgaris. Tota planta amariuscula est. Crescit in montium declivibus, secundum publicas vias, & in locis Gramine nudis supra Posonium ad Danubium, Gumpostkirchen, Leytenberg, atque etiam in Mo∣ravia. Floret Junio ac Julio, interdum etiam Augusto & subinde semen profert.

13. Linaria seu Osyris alba, Lob. Park. Ex radice oritur haec Linaria lignosa, multis bi∣furcationibus inferius divisa, multisque fibris inde emanantibus; ex qua protruduntur multi caules lenti, multis foliis angustis, oblongis, inordinatim dispositis onusti, haud absimiles foliis vulgaris luteae: in caulium cimis proveniunt flosculi multi spicatim dispositi, pallide albi, vulgaris forma, sed magnitudine eos excedentes: semen in bicapsularibus thecis, septo medio disjunctis & separatis, foliaceum, compressum, nigrum: radix est alba, longa, crassa satis, multos annos durans.

§. 3. LINARIAE perennes semine anguloso seu rugoso.

14. Linaria tenuifolia caerulea, nobis. Linaria caerulea, Dal^pii. Lugd. Radicem habet haec duram, lignosam, albam: folia proxime radicem Linariae modo inordinatim disposita, sed tenuiora, angustiora, brevioraque Linariae majoris odoratae, quina, sena, ex uno geniculo si∣mul prodeunt capillacea, tenuitate praedita: ramulis multis gracilibus, capillaceis itidem fo∣liis, semiuncialibus, vestitis: in summis ramis ad semipedalem altitudinem flores spicatim proveniunt minores, aliarum Linariarum forma, copiosi, ex caeruleo albicantes, in thyrsi mo∣dum congesti; quos decidentes vascula subsequuntur inferne valde compressa, superne cras∣siora, bifida, septo medio distinguente duplicem ordinem seminum rugosorum, subnigrorum. Gignitur in aridis squallentibus & apricis circa Monspelium. Floret Maio desinente, & paulo post semen maturescit

15. Linaria Asparagi Corudae prioris dicti Clusio foliis, nobis. Linaria Molluginis facie, Boccon. Caules huic nostrae Linariae sunt cubitales, rotundi, ramosi, subrubentes: folia an∣gusta, unciam longa, inferiora circum genicula stellatim radiata Molluginis instar, superiora autem inordinate disposita, illaque Kali modo carnosa, sulco canalato per longitudinem di∣scurrente. Lutetiae versus finem Autumni hujus Linariae folia frigoris inclementia crispa∣bantur: flores lutei & vulgaris Linariae minores: floribus fatiscentibus succedunt capitula rotunda, in quibus semina latent in duplici cellula, septo medio disterminante hinc inde ea∣dem semina rotunda. Radix perennis, tenuis & fibrosa est huic Linariae, quae tota aestate flo∣ret Panormi, & copiose etiam alibi in Sicilia. An Linaria Cretica angustifolia Clusii.

16. Linaria purpurea major odorata, C. B. P. Linaria purpurocaerulea elatior, Eyst. Li∣naria altera purpurea, Dod. Linaria purpurea magna, J. B. Chabr. Bicubitalem è longa,

nigra, contorta, lignescente radice caulem emittit, eumque subrubescentem, teretem, gla∣brum, firmum, in ramos praelongos divisum, foliis longioribus, viridibus, laevibus, glaucis, Lini sativi foliis similibus circumseptum: flores aliarum Linariarum more, sed minores, lon∣ga serie, pedali, aliquando sesquipedali, per summos ramos nascuntur, antrorsum hiantes, po∣stica parte caudam seu calcar promentes, colore eleganter purpureos, minores multo quam sunt Linariae luteae vulgaris flores, atque speciem omnium Linariarum elegantissimam prae∣bent diu florentes, atque visum mirum in modum delectantes: producit in parvis vasculis rotun∣dis, bisidis, septo medio pellucido seminibus ad maturitatem perductis, duplicem seriem se∣minum non latorum & compressorum, laevium, nigrorum praecedentium Linariarum more, sed rotundorum, fuscorum, aut subnigrorum. Floret per menses ternos aestivalis, atque in∣terea semen perficit usque in Autumnum. Nascitur in Hungariae, Austriae & Moraviae col∣lium acclivibus plerisque, aspectu jucundissimo. Planta est perennis.

17. Linaria pumila supina lutea, C. B. P. Ratione caulium procumbentium huc jam pertinet. Linaria Hispanica 5. Clus. Hist. Osyris flava silvestris, Lob. Icon. Ger. Palmaribus exit virgulis, frequentibus, humi sparsis, quas vestiunt folia vulgaris foliis similia: extremos ramos occupant multi flores, flavi, vulgaris floribus minores, veluti in spicam congesti: quibus suc∣cedunt capitula minora multo quam in vulgari, exiguo semine anguloso & rugoso plena: ra∣dix tenuis & candida, vulgaris modo repens. Salmanticensi agro aridis locis provenit, ubi tota fere aestate floret & semina producit, nigra matura, inaequalia & rugosa.

18. Linaria caerulea procumbens, nobis. Osyris purpurocaerulea repens, Ad. & Icon. Lob. Linaria 4. Moravica 2. Clus. Hist. Tenuibus Lini instar, & humi diffusis foliis est haec Moravica Linaria, valde frequentibus, angustioribus, sine ordine dispositis, crassiusculis, co∣loris caesii, in plures alas nonnunquam divisis, quarum fastigium occupant multi, spicae ritu, confertim nascentes flosculi minores, colore caeruleo utplurimum, nunc violaceo, inter∣dum albo: quibus succedunt capitula semine rugoso, fusco aut subnigro plena, hinc inde à latere septi medii, quo duplex seminum ordo distinguitur. Perennis est planta, florens aestate in Moraviae collibus, eodemque tempore semina perficiens.

19. Linaria quadrifolia caerulea procumbens, nobis. Linaria quadrifolia supina, C. B. P. Linaria 3. Stiriaca, Clus. Hist. Linaria Stiriaca repens, Eyst. Linaria haec cauliculis est pal∣maribus & humi fusis, quos ambiunt folia Linariae vulgaris quodammodo aemula, multo mi∣nora tamen, crassa, succulenta, coloris ex herbaceo candicantis & veluti caesii, non temere per ramulos sparsa, sed serie quadam terna, saepius quaterna, eosdem amplectentia: flo∣res forma Vulgaris sunt similes, sed elegantissimo colore praediti, ex violaceo quodammodo purpurascentes, labro inferiore ubi hiat aut deducto rictu aperitur plane aureo, gustus amari: floribus succedunt vascula crassiuscula, quae maturitate dehiscentia duas cellulas ostendunt, septo medio disterminante easdem, semine parvo, compresso, nigro plenas hinc inde: radix tenuis, alba, multos ex uno capite ramulos profert, atque summa tellure procumbentes: subinde in extremum Autumnum floret: planta est perennis, florens in summis Alpibus, & ideo Gesnerus Linariam Alpinam nominat.

20. Linaria Bellidis folio, C. B. P. & Prod. Linaria odorata, Dod. Lug. Clus. Hist. Lob. Ger. Osyris odorata purpurea, Tab. Singulari assurgit haec caule, eoque nonnunquam cubi∣tali, in aliquot tenues ramulos superiore parte diviso, quos oblonga folia Lini instar sepiunt, quae tamen juxta radicem humi sparsa, caeterarum longe majora latioraque, Bellidis majoris foliis simi∣lia sunt, sed per ambitum profundius serrata; pleraque etiam per caulem sparsa, altius incisa: flos exiguus, copiosus, caeruleus, ornatus rictu & cauda, tanquam caeterae Linariae, La∣vendulae pene floribus concolor, aliquantulum odoratus, extrema parte hamuli modo incur∣vus, cauda aut corniculo minore donatus, virgulas seu ramulos superiores spicatim obsidet: iis succedunt valvulae, rotundae, junctae, Linariae vulgaris ritu, capsulis scilicet bisulcis constantes, sed multo minores, in duplici loculamento, septo medio membraneo distinguente duplicem se∣riem seminum pusillorum, subnigrorum aut nigrorum aliquando: radice est singulari candi∣cante, minimi interdum digiti crassitudinem aequante. Sponte provenit montosis Castellae lo∣cis, lapidoso & arido solo, ubi Aprili florentem, Maio Junioque semina perficientem observavit Clusius. Nos passim & affatim in sabulosis agri Soloniensis locis neglectis, item inter segetes intra septa regiae Chambort vidimus durantem post semina ad maturitatem perducta, atque ex ea∣dem radice pullulantem sequente Vere, quicquid in contrarium dixerit Car. Clusius.

21. Linaria sempervirens foliis longissimis, nobis. Linaria sempervirens, Prosp. Alpin. de Exot. Ex seminibus nobis advectis natam hanc plantam perpetuo virentem, & per aestatem

totam florentem accepimus, quae Botanicae cognitionis studiosis elegantissima planta visa est. Haec exit caulibus multis, cubitalibus, ac amplioribus etiam, rectis, rotundis, colore in cae∣ruleum nigricantibus, foliis utrinque alternatim longissimis, tenuibus, angustis, latitudine ad Linum accedentibus, vestitis. A radice multis fibris crassis scatente caules emittit; in quo∣rum summis fastigiis, spicae modo, flores producuntur plurimi, parvi, caerulei, elegantes, cum rictu à fronte seu anterius, posterius cum cauda aut calcari brevi, tenui, inflexo ut in Con∣solida vulgari regali, caeterisque Linariae speciebus: floribus hisce singulis succedunt capsulae singulae, bisulcae, & septo medio pellucido divisae, continentes hinc inde semina rotunda, mi∣nutissima, nigra: radicibus nititur multis, longis, crassis, albicantibus, ab uno principio ra∣dicis, apice scilicet, ut in Phalangii ramosi & non ramosi radicibus observare licet. Hanc stirpem plures sibi persuaserunt esse legitimam Osyridem antiquorum, de qua Dioscorides ita habet. Osyris frutex est niger, ramulos ferens tenues, lentos, fractuque contumaces, & in iis folia terna, quaterna, quina senave seu Lini, nigra initio, deinde colore mutato rube∣scentia. Decoctum ejus juvat arquatos; amara est, & apprime utilis ad tollendas è visceribus obstructiones, unde mirum non est si ejus decoctum sanet icteros, & urinam efficaciter moveat, ex quo etiam Urinaria dicitur. Floret aestate, atque ineunte Autumno semina maturescunt.

22. Linaria caerulea calcaribus oblongis, J. B. Chabr. Radix tortuosa, dura, alba, fibrata: caulis singularis, simplex, pedalis, glaber, teres, gracilis: folia alia adversa, alia alternata, uncialia, angusta, acuminata, laevia; flores per summum caulem eo ordine quo in Linaria vul∣gari crescunt, eâdem forma, dimidio minores, calcari fere longiore, caerulei, quinque herbacei co∣loris angustis longisque foliolis basin suffulcientibus: vascula minima ejusdem formae & stru∣cturae cum caeteris. Cherlerus gener Johannis Bauhini attulit ad eundem collectam in Italia in viis prope Viterbam.

§. 4. LINARIAE annuae semine anguloso seu rugoso, subnigro aut fusco.

23. Linaria triphylla minor lutea, C. B. P. Valentina, Dod. Lob. Hispanica 1. Clus. Hist. Haec Linariae species multo est uberior & crassior vulgari, ternos, quaternos caules ab unâ ra∣dice proferens, pedales, interdum ampliores; quos ambiunt Centaurii minoris folia, infima parte versus terram plerumque terno ordine disposita, superna vero, temere nulloque servato ordine sparsa, & alternatim cauli adhaerentia; extremi caules luteorum florum veluti spica occupantur, Linariae vulgari similium, quibus tamen rictus lanuginosus est: cauda sive cal∣car purpurascentis est coloris: hos sequuntur capitula rotunda, apice prominente in medio, qui est productio septi medii quo duplex series seminum distinguitur: radix est singularis, crassiuscula, caules plures emittens. Circa Valentiam Hispaniae, in pratis & locis umbrosis, Martio florentem observavit Clusius.

24. Linaria annua Chalepensis minor erecta flore albo lineis violaceis notato calyci ex qui∣nis foliolis uncialibus constructo insidente, nobis. Haec Linaria parva annua ascendit rectà ad pedalem altitudinem; in cujus caulibus visuntur folia compressa, uncialia, raro per cauliculos sparsa: ex horum sinibus oriuntur flosculi albi, lineis parvis violaceis notati, & quod obser∣vatu dignum calyces sustinentes praedictos flores habet ex quinis foliis compressis uncia∣libus conflatos, & longitudine multum capsulas ipsas superantibus. Semen hujus communi∣catum habuimus à D. Roberto Huntington in territorio circa Chalepum collectum; quod est angulosum & rugosum, fuscum aut subnigrum.

25. Linaria minima foliis hirsutis floribus obsoleti fusci coloris, nobis. Haec tenuis Lina∣riae species folia habet quodammodo Antirrhini cujusdam aemula quoad compositionem & hirsutiem: flosculum habet minimum, subnigrum aut fuscum, insoleti coloris, sed omnino Li∣nariae, quippe rictu anterius & calcari posterius donatur; capsulam itidem binis loculamentis distinctam, Linariae in modum, septo medio eadem distinguente. Male itaque ab authoribus pro Antirrhino minimo apponitur ut clarius in Hallucinationibus deducetur. In satis arvis & hor∣tis ubique provenit.

26. Linaria pinnata Helxines folio, Park. Linaria haec à foliis triangularibus Helxines Ci∣sampelae foliorum aemulis, primo intuitu cognoscitur à caeteris omnibus antedictis; floribus enim, capsulis seminalibus & seminibus, reliquis Linariae speciebus est conformis, si sit vera Linaria: nos ex ramo apposito à Johanne Parkinsono male figurato, cum nec flores, nec capsulas seminales, nec semina in Icone adsculpserit, sed capsulas tantum imperfectas exhibet, longissimis pediculis pendentes, hoc mihi suspicionem, auget Iconem esse vitiatam; observent posteri, si ad manus pervenerit talis planta, ut pingendam & diligentius sculpendam ab artificibus curent.

§. 5. LINARIA folio subrotundo, semine rotundo.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 folia habet Helxines, at minora & rotundiora, pilosa, &c. in segetibus Dioscoridi l. 4. c. 40. Idem Plinius l. 27. c. 9. Elatines nomine.

Cymbalaria à Cymbalo nomine duxisse videtur: quibusdam Umbilicus Veneris alter censetur: at Hermolaus Barbarus Capnon primum Plinii l. 25. c. 13. esse credidit.

27. Linaria hirsuto folio subrotundo flore ex herbido flavescente, nobis. Elatine folio subrotun∣do, C. B. P. Elatine Dioscoridis, Ad. Lob. Veronica femina, Matth. Fuch. Dod. Caes. Ger. Cam. Lugd. Verbascum quorundam eidem, qui Matthioli & Fuchsii adhibet figuram. Haec vera Linariae species ex radice parva, alba, fibrosa, crebros per terram expandit cauliculos, vel nihil vel mini∣mum humo se attollentes, tenues, villosos, & subinde nonnihil rubentes; folia quam Veronicae minus acuta, rotunda fere, mollia, lanuginosa, sapore amaricante; ex quorum uniuscujusque ala pedicellus rubescens, villosus, semiuncialis & longior enatus florem sustinet calyce quin{que} folio∣lis hirsutis constante praeditum, Linariae omnino similem, calcari brevi posterius, etiam labello{que} seu rictu anterius ex herbido flavescente colore, superiore adversa lacinia, bifida, pulla; sub qua latent apiculi partim nigri: unicuique flori emarcido succedit capsula bivalvis, septo medio distinguente duplicem seriem seminum fuscorum, angulosorum, Linariae seminibus conformi∣um: est planta semestris.

28. Linaria hirsuto folio acuminata in basi auriculato, nobis. Linaria Hederulae folio, Col. Elatine folio acuminato in basi auriculato flore luteo, C. B. P. Elatine, Matth. Cast. Lugd. Elatine recta, Lob. Elatine altera, Dod. Lob. Icon. Tab. Ger. Cum haec & prior flore, ca∣psula & semine, nihil à Linaria differunt, sed solo foliorum aspectu, huc revocavimus non absque ratione. Haec est tota magis sessilis, nec humo attollitur, viticulos longissimos spar∣gens, foliis Helxines cisampellae, sagittae mucronis alati forma, minoribus quam jam dictae Ela∣nes & magis acuminatis: flores consimiles: capsulae seminales bisulcae Linariae ritu, semen∣que angulosum, asperum, fuscum, omnino Linariarum instar quae continentur in paragrapho se∣cundo. Floret Julio & Augusto, & Octobri semina perficit. Crescit in agris & inter vites in Gallia utraque haec species Linariae. In arvis demessa segete in Anglia, posterior serius flo∣ret, reperitur folio acuminato, differens à prima foliis rotundioribus, ad basin minus auri∣culatis, ac floribus qui subcaerulei vel caerulei sunt prope Monspessulum in luco Gramnutio & hinc inde circa vias occurrit.

29. Linaria minima hirsuto folio acuminato in basi auriculato flore luteo minimo, nobis. Haec in omnibus priori accedit, excepta magnitudine, est enim duplo aut triplo praece∣dente in omnibus minor.

30. Linaria folio glabro subrotundo Hederae folio Clematitis, nobis. Linaria Hederae fo∣lio, Col. Cymbalaria, Matth. Lugd. Caes. Cast. Cymbalaria vulgaris, Lacun. Cymbalaria Italica hederaceo folio, Ad. Obs. Icon. Lob. Cymbalaria foliis hederaceis flore caeruleo, Eyst. Cym∣balaria flosculis purpurascentibus, J. B. Chabr. Umbilicus Veneris officin. Lonic. Ex pa∣rietinis rimis madefieri solitis pendulas fibras evibrat haec, tenues, purpurascentes, teretes, laeves, longas, nervo, quem facile stringendo linquit cortex farctas, in varias varie fibrillas fa∣cescentes, per quas folia est cernere longis appensa pediculis, hederacea, angulosa, superne atrovirentia, inferius Cyclamini modo purpurascentia, tenera succulenta, obscuro quodama∣marore praedita: ad exortum porro pediculorum, quibus haerent folia, tortiles surgunt alii pe∣diculi, quibus flores singuli insident Linariae minores, purpurascentes, rictu pallido anterius, calcari brevi admodum posterius donati: floribus evanidis singulis singula succedunt capi∣tula bicapsularia duplici loculamento distincta; septo medio separante semina parva, rotunda, angulosa seu crispa Linariae instar fusca, hinc inde à latere septi contenta & inde nutrita. Li∣nariam hanc Venetos & Patavinos Pharmacopaeos penuria partim, & partim ignorantia verae Co∣tyledonis Populeo unguento miscere testatur Mattiolus. Lobelius etiam flores ex luteo viren∣tes falso ei adscribit in Adversariis. Nascitur, uti dictum ab initio, in antiquis uliginosisque aedificiorum parietibus, maceriis & saxis. Iisdem pollere viribus quibus Linaria certum est, indicio petito ex fine ultimo. Floret per totam aestatem, ac eodem tempore usque ad Autumnum semina perficit.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Linaria vulgaris luteo flore majore, C. B. P. Linaria vulgaris, Eyst. Aqua Linariae cum drachmis duabus corticis Ebuli in pulverem redacti sumpta urinam potenter cit, quare hydropicis id me∣dicamentum exhibendum est. Herba ipsa vino decocta ac pota morbum regium discutit, item & jecur liberat ab obstructionibus. Succus Linariae maculas & vitia faciei emendat. Imo, inquit Lobelius, ingenti commodo hydropicis propinatur: quin & sunt qui decoctum Linariae contra icterum commendant, ut eo laborantes jejuni illius haustulum bibant: adeo ingenti commodo hy∣dropicis propinatur, ut si quae herba urinas pellit, Linaria ea est, unde 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Urinaria dicitur. Extrinsecus imponitur abdomini in stranguria, ano in haemorrhoidum dolore. Schrod.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 212. col. 1. pl. I. Linaria Scoparia, C. B. P. Herba studiosorum, Tab. Haec planta non ha∣bet florem anterius rictu, posterius calcari donatum, nec capsulam seminalem duobus loculamentis distin∣ctam: ergo non est Linaria a similitudine foliorum angustorum, & oblongorum Linariae modo: folia non faciunt ad genus constituendum, sed ad species deter∣minandas, uti saepius dictum. Linaria scoparia est planta sui generis, a modo florendi, capsulas semi∣nales & ipsa semina producendi; nec praeter folia aliquam affinitatem habet cum Linaria, ergo a Li∣nariis est averruncanda & ad heteroclitas & sui ge∣neris plantas amandanda; sicuti nos praestabimus ad finem hujus operis.

Ibidem pl. II. col. 2. Osyris frutescens baccifera, C. B. P. Casia poetica Monspeliensium, Ad. Lob. Cam. Ep. Haec est herba baccifera; ergo inter baccife∣ras reponenda, non a similitudine foliorum Linariae, inter Linarias, cum folia uti dictum nihil faciunt ad genus constituendum, sed species determinandas, se∣cundum doctrinam nostram ex libro naturae haustam.

Pag. 213. col. 1. pl. VI. Linaria major folioso ca∣pitulo luteo, C. B. P. Linaria aurea, Trag. Item pl. VII. Linaria minor folioso capitulo, C. B. P. Li∣naria aurea minor, Tab. Hae plantae nil nisi folia gerunt Linariae; nec florem, nec capsulam semina∣lem, multo minus semina Linariae ferunt; ergo non sunt Linariae dicendae; florem enim Virgae aurea instar ex plurimis staminulis luteis conflatum habent, qui postea abit in pappos; ergo jure merito Virga aurea foliis Linariae nobis appellabitur.

Ibidem col. 2. pl. XV. Linaria montana flosculis al∣bicantibus, C. B. P. Anthyllis montana, Lugd. Li∣naria adulterina, Tab. Nihil possidet Linariae, a fine ultimo, haec planta; ergo inter heteroclitas plantas esset disponenda, non a similitudine foliorum inter Linarias. His positis, Linaria scoparia; Osy∣ris baccifera frutescens; Linaria aurea Tragi, & Linaria montana sive Anonymos Clusii, non fuissent ab authoribus Linariae dicendae, multo minus a Casparo Bauhino inter Linarias recensendae.

Ibidem, Linaria altera capillaceo folio, C. B. P. pl. XII. Linaria tenuifolia, Lugd. Est planta pentapetala, ergo non est Linaria: videtur esse Se∣di species, sed propter imperfectam & mancam ipsius descriptionem a Dalechampio in Historia sua Lug∣dunensi allatam, cum ne quidem capsulas describat, relinquimus judicio aliorum Botanicorum haec quae determinanda scribimus.

DE MONOPETALIS BICAPSULARIBUS Floribus rictu anterius, nullo calcari posterius donatis, sed calyci herbaceo quinquefoliato immersis.

CAPUT XI. ANTIRRHINUM.

LYchnidem agriam Plin. l. 25. c. 10. ipsum Antirrhinum ex Galeno (cui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) vocavit, quia flore sit Leucoii (à quo toto coelo aberrat) minore tamen ut Diosco∣rides l. 4. c. 133. loquitur. Quare ante Lychnides & Caryophylleos flores Antirrhinum (cum & ipsum flore placeat) explicare voluimus, propter affinitatem suam cum Linaria in rictu an∣terius, & capsulam bivalvarem.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 133. dictum, quod fructu sit vituli narium simili. Theo∣phrasto 9. Hist. 21. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, fructum tanquam nares vituli parit. Plinio loco citato An∣tirrhinum sive Anarrhinon, sive Lychnis agria. Sunt qui velint ab eodem l. 30. c. 2. Cynocepha∣lium herbam dici, id est, canis caput, quod seminis conceptaculum canis calvam cute & carne

exutam repraesentet. Veteres unius tantum meminisse videntur, at recentioribus plures sunt dif∣ferentiae.

Antirrhinum est planta monopetala, bicapsularis, floribus rictu anterius, absque calcari po∣sterius, pars enim ejus inferior immediate calyci herbaceo quinquepartito immergitur: ca∣psula bifariam distinguitur in duas cellulas utrinque semina continentes, quae tribus fora∣minibus sursum versus & quasi lateraliter perforantur, quorum duo terminantur in cellulam inferiorem, & tertium superius in cellulam superiorem: in ambabus cellulis continentur plu∣rima semina, subruffa aut fusca: Linariae autem capsulae bifariam sursum versus aperiuntur continentes in se semina aut fusca, aut nigra, compressa, foliacea; aut angulosa, rugosave aut ro∣tunda: atque hisce notis inter se quam facillime distinguuntur Linariae & Antirrhina.

Pars TABULAE XIV. Sectionis quintae.

• ...Antirrhinum
  • ...Hortense
    • ...Angustifolium majus flore
      • 1. Luteo, nobis. Antirrhinum flore luteo, C. B. P. Antirrhinum luteum, Tab. Ger. ☿
      • 2. Albo, nobis. Antirrhinum flore albo, Eyst. & flore albo oris rubris eidem, ☿
      • 3. Rubro, nobis. ☿
    • 4. Latifolium majus flore rubro vel albo, nobis Antirrhinum flore rubro, Eyst. ☿
  • 5. Arvense seu silvestre minus, nobis. Antirrhinum silvestre, Dod. Eyst. ☿

Explicatio partis Tab. decimaequartae Sectionis quintae.

1, 2, 3, 4. ANtirrhinum majus longiore folio, nobis. Antirrhinum magnum, Dod. Gal. Antirrhinum majus, Cam. Antirrhinum, Dod. Latin. Ad. Lob. (cui & caput canis & caput vituli) Tab. Antirrhinum purpureum & album, Ger. Os Leonis, Caes. An∣tirrhinum flore rubro & albo, Eyst. Antirrhino caules sunt rotundi, glabri, ramosi & fra∣giles: folia multa, utplurimum longa & acuminata, Linariae similia, sed majora, subinde bre∣viora latioraque; flores secundum caules in superiore parte inordinatim digesti, formâ ob∣longi, integri in fundo, anteriore parte latiores, dum conclusi, ut nascuntur, permanent, ra∣nae ori quodammodo similes, & aperti hiantes Leonis rictum aemulantes, colore roseo rubentes, aut candidi, vel ex candido dilute purpurascentes, non raro etiam sublutei, ei videlicet cui folia latiora & breviora; quos deinde capitulum sequitur oblongum semiunciale, superiore parte angustius & tribus foraminibus narium vituli aut canini capitis similitudine; in quibus continetur hinc inde sursum & deorsum versus semen multiplex parvum, fuscum aut sub∣nigrum, rugosum: aliquando è radicibus non magnis fibrae dependent. In hortis apud I∣talos, Belgas, Gallos & Germanos colitur & seritur. Florere incipit Maio, & reliqua deinde aestate floret & semina perficit. Hyemem autem, nisi clemens fuerit, aut in cellis vinariis repositum, in Belgio absque injuria non sustinet. Dicitur & Leo herba, quem inter flores Columella l. 10. refert sic scribens,

Narcissi comas & hiantis saeva leonis Ora feri.

Item infra oscitat & Leo.

Caeterum Antirrhinum inutile in medicina, ut ait Galenus. Hoc crescens invenit Camerarius in agro Monspeliensi & Nemausensi & circa Salernum flore incarnato, luteo, candido. An∣tirrhinum pulcherrimum flore luteo grandi sua sponte nascitur inter Savenam & Genevam. Flore habetur roseo rubente, aliquando maculato, ex candido dilute purpurascente & can∣dido, Eyst. & flore albo oris rubentibus, ruberrimis oris luteis, Eyst. in moeniis Florentiae copiose nascitur. Reperitur in via frequenter in Gallia Narbonensi, qua itur Aigremont, aliis∣que in locis. Datur & folio rotundiore latiore & majore caeteris. Est & aliud Antirrhinum folio dissecto Monspelio delatum ad Johannem Bauhinum: facile est notu.

5. Antirrhinum arvense minus, nobis. Antirrhinum minus, Tab. Ger. Antirrhinum par∣vum sive caput simiae, Antirrhinum silvestre, (sive Phyteuma) Dod. Eyst. Antirrhinum

rubrum vel album arvense, Thal. Osyris dicitur frequenter ab Aegyptiis, quia ob similitu∣dinem capitis vitulini dicata sit Osyridi eorum Deo, ut bos. Hoc dicitur silvestre, quod sa∣tivo minus ac humilius est, & modice hirsutum. Cauliculi huic sunt tenues, ramosi: folia ob∣longa, angusta: flores non ad summum caulis, sed in sinibus juxta foliola exeunt pediculis curtis vix visibilibus innixi, Antirrhini majoris floribus similes, sed minores, colore rubro, purpureo, aliquando albo: capitula sunt minora, similiter breviora, tribus foraminibus in supe∣riore & anteriore laterali parte pertusa, pellicula integens, viridis, quae exsiccata & per∣dita canis calvariam refert: radices subsunt tenues, albae. Nascitur circa margines a∣grorum, & in ipsis agris: Julio & Augusto floret, hyeme perit; aestiva enim est herba. Dici∣tur Orontium Archigenis, Aurantium quoque, quod auriginem morbum levet. Rari usus est in medicina, ac propter floris elegantiam in hortis colitur. Fabulosa & superstitiosa quaedam afferuntur de Antirrhino contra spectra, incantationes & veneficia.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI, Aliorumque Authorum.

PAg. 112. col. 2. pl. vi. Antirrhinum arvense minus, C. B. P. Antirrihinum minimum, Thal. Cam. J. B. Chab. Antirrhinum alterum minimum repens, Lob. Icon. Haec parvula planta flores profert Li∣nariae cum cauda seu calcari in posteriore parte, & capsulam bipartitam sursum versus, non autem sine calcari & tribus foraminibus pertusam; ergo est Linarioe omnino perfecta species, igitur neutiquam Casparo Bauhino caeterisque authoribus dicendum fu∣isset Antirrhinum, sed Linaria, quandoquidem pos∣fidet tesseram seu symbolum requisitum ad Linari∣am constituendum. Deinde male Lobelius repentem adhibuit, procumbentem dixisse voluit: sed nec pro∣cumbit, multo minus repit aut serpit; ergo magis vi∣tio vertendum Lobelio, cauliculos enim suos hirsutos, erectos habet, ergo non potest dici repens sensu Lobelii, nec procumbens sensu nostro.

Pag. 111, 112, & 113. collocat Casparus Bauhinus Antirrhinum & Linariam inter Caryophyllum & Li∣num, cum quibus nihil affinitatis habent, a fine ul∣timo; cum Antirrhinum & Linaria sint monopetalae, Caryophyllus autem & Linum pentapetalae herbae, de quibus infra dicendum loco proprio.

DE TETRAPETALIS QUADRICAPSULARIBUS.

CAPUT XII. RUTA.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 3. c. 52. Theophraslo 1. Hist. 10. ita dicitur quod caliditate sua 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (semen coagmentet) ut Nicandri schol. tradit. Ruta Plinio l. 19. c. 8. ubi serendi modum recenset. Ruta forte dicta à Graeco 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉: scribit enim Iolaus in rebus Peloponesiacis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in Peloponenso 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocari.

Genera: Dioscoridi l. c. alia sativa & hortensis: alia montana & silvestris: & haec eidem duplex: sic ait, Ruta montana & silvestris, sativâ & hortensi acrior est, & in cibis damnata: est enim in hortensi genere esui aptior, quae juxta ficus provenit: silvestris sativae quodammodo similis est, & cap. 33. vocant etiamnum silvestrem Rutam, quod in Cappadocia & Galatia Asi∣atica, Moly dicitur. Frutex foliis longioribus flore candido, &c. Sunt qui Rutam hanc Har∣mala vocent, Syri Besosa, Cappadoces Moly, &c. Theophrasto Ruta caudice uno constat & arboris quasi naturam adipiscitur: & 2. Hist. 1. ex palmite exit & avulsione. Et 7. Hist. 4. plura sunt ejus genera: & 7. Hist. 6. silvestris aspectu vicina urbanae est, praeterquam foliis minoribus, &c. & 1. Hist. 16. Rutula folia carnosa habet, sed caro in latitudinem distenditur, non in rotundi∣tatem crassatur: Plinio l. 20. c. 13. Sativae folia latiora, rami fruticosiores: silvestris horrida ad effectum est, & ad omnia acrior, &c. Addit Pythagoram in hac marem minoribus herbaceique co∣loris foliis à femina discrevisse, eam laetioribus foliis & colore.

Ruta est planta tetrapetala, raro pentapetala, & tunc est quinquecapsularis (itidem hoc à luxuriante naturailli, sicut multis aliis generibus, contingit) utplurimum quadricapsularis: o∣mnes capsulae virides adhuc stricte junctae sunt, atque exsiccatae singulae apertae, semina angulosa effundunt nigra; cùm folia, flores & semina, tum caules contacta, gravem, virosum, nauseosum & tetrum, ingratumque emittunt, & manibus communicant odorem: folia habet alata, binis, ternis conjugationibus affixa costae mediae, extremum claudente folio trifoliato: in aliis foliis est plurifariam divisis.

Pars TABULAE XIV. Sectionis quintae.

• ...Ruta
  • Hortensis—
    • 1. Major latifolia, nobis. Ruta domestica, Trag. Ruta hortensis, Fuch. Ruta major & hortensis, Lob. ☉
    • 2. Minor tenuifolia, nobis. Ruta hortensis altera, C. B. P. Ruta sativa tenui∣folia, Cord. in Hist. ☉
  • ...Silvestris
    • ...Tenuifolia
      • 3. Major, C. B. P. Ruta silvestris ▪majoribus foliis, Gesn. Hort. Ruta silvestris graveolens, Dod. ☉
      • 4. Minor, C. B. P. Tab. J. B. Chabr. Ruta silvestris tenuifolia, Cam. Ruta silvestris minor, Dod. Ger. ☉
      • 5. Chalepensis florum petalis villis scatentibus, nobis. ☉
      • 6. Syriaca silvestris Harmala dicta flore magno albo, nobis. Ruta silvestris flore magno albo, C. B. P. Ruta silvestris Harmala, Matth. Clus. Hist. ☉

Explicatio partis Tab. decimaequartae Sectionis quintae.

1. RUta hortensis major latifolia, nobis. Ruta domestica, Trag. Ruta hortensis, Fuch. Dod. Gall. Lob. Cam. Ger. Park. Ruta major & hortensis, Ad. Lob. Ruta hortensis grave∣olens, Dod. Ruta latifolia, Tab. Ruta hortensis vel sativa, J. B. Chabr. Etiamsi jure inter subfrutices, aliquando frutices, reponi debeat Ruta ratione substantiae lignosae, tamen pro∣pter analogiam & proximitatem cum in floribus, tum capsulis seminalibus ejusdem cum prae∣dictis, huc revocavimus, quemadmodum alias frutescentes plantas, propter conformitatem in fine ultimo, ad classes plantarum, quarum ferunt tesseram, revocabimus passim in hac no∣stra doctrina herbarum. Rutae rami sunt fruticantes, lignosi, cubitos duos alti majoresque, quos alae dividunt frequentes; albicante vestiuntur cortice caules, at surculosi ramuli am∣plius virent: folia odore viroso, perinde ingrato sapore & amarore scatent, subcaerulea, terna, saepe vel plura conjugatim costae adhaerentia, uno impari trifoliato extremum claudente, rotun∣da, laevia ac subpinguia, colore caesia, sive ex caeruleo virentia: flosculi in summis ramusculis rotundis apparent pallidi, lutei, aut ex luteo herbacei, constantes quatuor aliquantulum con∣cavis petalis cum staminibus concoloribus: in quorum medio quadrangulare utplurimum (ra∣ro nisi à luxuriante natura quinquangulare) eminet capitulum, totidem loculos quot angulos constituens: semen in loculis quaternis simul junctis gignitur angulosum, nigrum. Provenit in arenosis circa Alexandriam, teste Bellonio. Plurimam in Castella nova & circa Madritium & Guadalaiara collibus laeto solo provenire prodit Clusius, florere Julio & Augusto, Septembri maturescere, sed & florere & semine praegnantem esse Octobri. Meminit Josephus in Macheo, Rutam fuisse Regiam, admirabilis magnitudinis, quae à nulla ficu vel magnitudine vel celsita∣dine vinceretur, eam ex Herodis temporibus perseverasse. In Germania mos est Rutam Sal∣viae adjungere, cujus hanc adferunt rationem, bufones amare loca Salvia consita, qui ut abi∣gantur Salviam Ruta muniri opportere, quia omni pene veneno resistit; ideo peculiaris fit pauperum Theriaca. Est enim tantarum virium ut eas describere neminem posse arbitre∣tur Tragus.

2. Ruta hortensis minor tenuifolia, nobis. Ruta hortensis altera, C. B. P. Ruta sativa tenui∣folia, Cord. in Hist. Ruta hortensis minor, Trag. Ruta hortensis nobilitate praestans, Gesn. Hort. folia habet tenuius dissecta prioris hortensis, sed majora quam sequentis silvestris, quamvis utra{que} odore acerrimo ac viroso praedita sit: flores fert tetrapetalos, luteos, aut potius ex herbaceo luteos, minores: quibus succedunt capitula quatuor loculamentis partita, multo majora ca∣pitulis minoris sequentis, in quorum singulis continentur semina angulosa, nigra. Haec provenit in Monspeliensibus agris cum sequente minore. Reperitur & in Goritiensi agro. Prior vulgatior est & per omnia major & caesii coloris: haec vero minor, praestantior & nigricantior.

3. Ruta silvestris major, C. B. P. Ruta silvestris, Matth. Dod. Gall. Ad. Lob. Lugd. Ruta sil∣vestris graveolens, Dod. Latin. Ruta silvestris majoribus foliis, Gesn. Hort. Ruta montana, Ger. Haec hortensem omnibus partibus & colore caesio refert, nisi quod singula foliorum segmenta angustior a sint & longiora. Harum silvestrium una major & procerior, altera vero minor & angustioribus foliis praedita, utraque odore gravior, ac sapore acrior quam hor∣tensis.

4. Ruta silvestris minor, C. B. P. Tab. J. B. Chabr. Ruta silvestris tenuifolia, Cam. Ruta silvestris minor, Dod. Ger. Haec silvestris altera minor caulem cubito altiorem emittit, cujus scapus in surculos crebros laevesque dividitur, confertis floribus herbaceis onustos, quos de∣lapsos sequuntur capitula tetragona, multo minora quam praecedentis: folia satis crassa, tenuissime dissecta. Idem fervor & virus quae reperiuntur in silvestri majore Ruta. Provenit prope Castelneuf inter saxa. Floret circa aestatem, semina profert Septembri.

5. Ruta Chalepensis tenuifolia florum petalis villis scatentibus, nobis. Haec cum priore quarta in omnibus quadrat fere, nisi (quod notatu dignum,) petala quatuor florum eleganti spe∣ctaculo numerosis villis seu pilis luteis scateant, qui diversitatem à praedicta tenuifolia satis clare demonstrant: capsulas seminales producit tetragonas, minores, capsulis Rutae quartae pares, atque in singulis loculamentis, quae sunt quaterna, minutiora semina, angulosa, mi∣nora caeterarum omnium praedictarum Rutarum seminibus.

6. Ruta silvestris flore magno albo, C. B. P. Ruta silvestris Harmala, Matth. Clus. Hist. Lugd. Harmel Constantinopolitanum, Caes. Harmala, Dod. Tab. Harmala Syriaca, Ad. Lob. E••igua & pedalis est haec plantula, multos ab una radice emittens cauliculos, pedales, plurimis ramis donatos, ex viridi nigricantibus: in quibus folia longa, densa, pinguia & carnosa, sa∣turate virentia, multifida, Napelli tenuifolii (quem quidam Antithoram vocant) foliis non valde dissimilia, gustu lento, gummoso, amaro, aliquantulum tamen mordaci: flores in sum∣mis ramis candidi, quinis petalis constantes, multis in medio staminulis cum apicibus con∣coloribus praediti: capita capitulis Rutae hortensis majora, molliora tamen quam illa, & tri∣angularia, semine referta inaequali, anguloso, ruffo, aliquando nigrescente: radix dura est, minimi interdum digiti crassitudinem aequans, fibras colore ex luteo pallescente emittens. Tota autem planta graveolentis atque ingrati est odoris. Provenit in arenosis circa Alexandriam teste Bellonio. Plurimam in Castella nova & circa Madritium & Gaudalaiara collibus & laeto solo provenire prodit Clusius, florere Junio & Augusto, septembri maturescere; sed & flo∣rere & semine praegnantem esse Octobri.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Est Ruta hortensis, teste Galeno 8. Simpl. 49. ex calefacientium & siccantium ordine tertio, & te∣nuium insuper partium, ad ventris tormina & colicas passiones efficacissima; tam si decoctum il∣lius quam oleum clysteribus immisceas; vel denique si epithema ex iis pares. Utraque Ruta & hortensis & silvestris urendi vim habet, calefacit, exulcerat, urinam cit, menses ducit; at cum cibo, tum etiam potu, alvum sistit: semen in acetabuli mensura vino bibitum contra lethalia medicamenta est pro antidoto: quin & folia per se sumpta aut cum nucibus juglandibus aridisve ficis, venena irrita & inefficacia reddunt, simili modo sumpta contra serpentium ictus valent. Haec grata & expetita contra venena post Mithridat is memoriam semper veteribus fuit. Homines usque adeo veterum experimentis confisi unice eam hoc ipso die contra pestem & alia venena commendant, Mithridati auro chariorem fuisse vel ex Quinti Sereni Sammonici de Medicina versibus constat, cujus hi sunt,

Antidotus vero multis Mithridatica fertur Consociata modis; sed magnus scrinia Regis Cum raperet victor, vilem deprendit in illis Synthesin, & vulgata satis medicamina risit. Bis denum Rutae folium, salis & breve granum, Juglandesque duas, totidem cum corpore ficus: Hoc oriente die parco conspersa Lyaeo Sumebat, metuens dederat quae pocula mater.

Qui Ruta vesci nolunt, iis consulendum, ut quotidie vel balsamo Rutae, vel illius aceto, in pub∣licum prodituri nares & alia corporis emunctoria inungere non aversentur. Genituram seu esi∣tata seu bibita Ruta extinguit: decocta vero cum anetho sicco tormina alvi potu sedat. Facit & ad pectoris laterumque dolores, spirandi difficultatem, tusses, pulmonum inflammationes, coxendicum, articulorum dolorumque cruciatus & rigores, febrium circuitus repetentes pota, velut ante dictum. Idem ad inflationes coli, vulvae, rectique intestini cum oleo decocta & infra vulvae etiam strangulatui medetur, si trita cum melle genitali sede tenus imponatur. Fer∣vefacta ex oleo & pota lumbricos expellit: sed & articulariis doloribus ex melle & aquae subter

cutem fusae morbo cum ficubus adhibetur. His iisdem in potu auxiliatur, itemque decocta in vi••••ad dimidias partes & assricta: cruda quoque & condita in cibo aciem ocul••rum excitat, quin & oculo∣rum dolores imposita cum polenta lenit. Caput dolentibus cum rosacea & aceto succurrit, •••• profluentem è naribus sanguinem sistit trita & indita. Testium inflammaticnibus cum laurinis fo∣liis imposita, & papularum eruptionibus cum Myrto & cerato prodest. Cum vino autem aut pi∣pere ac nitro affricta vitiligini albae medetur, & cum iisdem illita thymos ac myrmecias tollit. Contra impetigines cum melle & alumine utiliter imponitur. Opitulatur & aciei oculorum he∣betiori, si additis foeniculi succo ac melle oculi ipsi eo inungantur. Erisypelata, herpetes & ul∣cera in capite manantia cum aceto, cerussa, & rosacea, inunctione sanat. Ipsa vero Ruta Alli∣orum Ceparumque gravem halitum emendat, si post esum priorum commanducetur. At montana si copiose estur interficit. Atque si sub id tempus quo flerere incipit ad muriae condituram colli∣gatur, cutem rubifacit, ac inflat cum pruritu ac vehementi inflammatione, eam itaque unctis antea manibus & facie colligere oportet. Tradunt & succum galinaceis pullis inspersum feles ar∣cere. Illius semen epotum contra interaneorum vitia est efficax: ideoque antidotis utiliter im∣miscetur: contra incontinentiam urinae tostam septenis diebus potui dato, & cessabit. Ruta itidem in subtilem pulverem redacta & drachmae pondere ex vino hausta fugat dolorem capitis à causa frigida ortum. Rutae recentis in mortario lapideo contritae succus unciarum quatuor, in eoque drachmae semis assae foetidae dissoluta, calide bibita, salutaris est medicina morbo caduco; sanat etiam clavum, & diutinum capitis dolorem. Ruta tandem quocunque modo usurpata, in∣terne sive externe, oculos (uti dictum) reddit acutos & clares, lacrymasque siccat, idem h•••• monet schola Salernitana,

Item

Nobilis est Ruta, quia lumina reddit acuta: Auxilio Rutae, vir lippe videbis acutè. Foeniculum, Verbena, Rosae, Chelidonia, Ruta, Ex his confice aquam, quae lumina reddit acuta.

Venenis resistit ut indidem. Salvia cum Ruta faciunt tibi pocula tuta.

Ex Ruta silvestri conserva, oleum & acetum fiunt. Compositionem diversimode ex Ruta factam vide apud Johannem Bauhinum pag. 198, 199. Consule Tabernaemontanum Teutonice editum: de Rutae facultatibus uterque prolixe satis agit.

Rutae Syriacae Harmal dictae semen datur ad purgandam bilem atram magno auxilio, si Mat∣thiolo credimus; paraturque potandum hoc modo. Conjiciuntur in mortarium marmoreum grana aliquot prius clarissima aqua abluta, & deinde ligneo pislillo teruntur, affundunturq aquae unc. 4. eadem{que} pistillo aliquantisper miscentur, demum linteolo percolatur cremor, cui adduntur mellis opti∣mi unc. 3. & olei Sesamini aut Amygdalini unc. 2. & idomne propinatur melancholicis, facit enim copiosas vomitiones, nec est hoc medicamento aliud valentius contra comitiales. Scribunt Ara∣bes hujus Rutae semine inebriari homines adeo ut subinde diutius dormiant: maxime confert in eo melancholiae genere quod ii Heros appellant. Recipitur etiam haec Ruta Syriaca, nec est le∣vis momenti in pilularum dictarum foetidarum compositione.

DE PENTAPETALIS QUIN QUECAPSUL ARIBUS

CAPUT XIII. GERANIUM.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 3. c. 131. à gruini capitis imagine in summo ejus cacumine visenda, nomen habet: at recentiores à ciconiae rostri effigie, rostrum ciconiae nominant. Geranium & aliquibus Myrrhis, aliis Myrrhida, (rectius Myrrhida) Plinio l. 26. c. 2.

Genera duo Dioscoridi: alterum foliis Anemones, alterum foliis Malvae. Plinio tria sunt: pri∣mum simile Cicutae, foliis minoribus, saporis & odoris jucundi: subjungit & Graecorum sen∣tentia, alterum foliis Malvae, & tertium Anemones.

Geranium pro nota generica hanc obtinuit à natura ipsi datam, ut florem gereret quinis peta∣lis constantem, atque singulis floribus deciduis succedentes quinque capsulas singulares mem∣banaceas,

in quarum singulis singula continentur semina: hae quinqne capsulae seminibus onu∣stae, virides adhuc arctè circa rostri basin adhaerent, & longis ••ibris in acutissimum mucronem terminantibus & cingentibus stilum in medio nutritivum desinunt, referuntque infrà caput gruis cum rostro longo acuto; atque his notis distinguitur Geranium à caeteris omnibus, sed praecipue à Malva & Alcea, cum quibus aliqualem habet similitudinem quatenus semina Malvae, & Alceae circulariter amplectuntur stilum nutritivum in medio, à quo nutrimentum & incre∣mentum hauriunt ipsa.

TABULA XV. GERANIA ANNVA.

• ...Geranium
  • ...Annuum
    • 1. Minus batrachiodes Bohemicum purpuroviolaceum, nobis. ☿
    • ...Columbinum seu malvaceum
      • ...Majus fo∣liis imis
        • 2. Rotundis, nobis. Geranium folio Mal∣vae rotundo, C. B. P. Pes Columbinus Dod. ☿
        • 3. Longis usque ad pediculum divisis, nobis. ☿
      • ...Minus
        • ...Folio
          • 4. Rotundo profunde sinuato & cre∣nato, nobis. Geranium columbi∣num dictum folio rotundo mul∣tum serrato, J. B. Chabr. ☿
          • 5. Tenuius laciniato flore longissimo pediculo insistente, nobis. ☿
    • 6. Rotundifolium montanum saxatile lucidum, nobis. Geranium saxa∣tile, Cam. Eyst. Park. Geranium lucidum, J. B. Chabr. ☿
    • 7▪ Althaeae folio, nobis. Geranium Altheoides majus, Park. Geranium Altheoides, Cam. ☿
    • 8. Minimum procumbens Betonicae foliis, nobis. ☿
    • ...Myrrhinum seu Cicutae folio
      • 9. Inodorum, nobis. Geranium Cicutae folio inodorum, C. B. P. Geranium spurium, Dod. colore
        • Cinero. ☿
        • Brasilico. ☿
      • 10. Odoratum seu Moschatum, nobis. Geranium Mo∣schatum, Eyst. Cam. Ger. Park. ☿
    • 11. Robertianum flore dilute rubello, nobis. Geranium Robertianum pri∣mum, C. B. P. Geranium Robertianum, Ad. & Icon. Lob. Dod. Cam. Ger. Robertianum vulgare, Park. Rupertiana vulgo, Caes. ☿
    • 12. Latifolium caeruleo flore acu longissima, nobis. Geranium Creticum, Cam. Tab. Ger. Geranium Creticum speciosum longissimis rostris, J. B. Chabr. ☿
    • 13. Apulum Coriandri folio odorum, nobis. Geranium Coriandri folio odorum, C. B. P. Geranium Apulum Coriandri folio alterum odorum, Col. ☿

GERANIA PERENNIA.

• ...Geranium
  • ...Perenne
    • ...Batrachiodes
      • 14. Folio Aconiti, nobis. Geranium 2. vel Batrachiodes alterum, Clus. Hist. & Pan. Geranium Batrachiodes caeruleum, Tab. ☉
      • 15. Odoratum, nobis. Geranium batrachiodes alterum, Dod. Geranium Batrachiodes longius radicatum, Lob. Lugd. Geranium macrorhizon, Cam. Eyst. ☉
      • 16. Sive magnum caeruleun, Ad. Lob. Geranium Batra∣chiodes majus 3. Clus. Hist. ☉
    • 17. Sanguineum seu maximo flore rubro, nobis. Geranium sanguineum, Eyst. Geranium haematodes, Dod. Gall. Lugd. Clus. Pan. Geranium haematodes supinum radice reptrice, Lob. Icon. ☉
    • ...

• ...
  • ...
    • ...Phaeum seu fuscum
      • 18. Petalis reflexis, nobis. Geranium montanum fuscum, Eyst. Lob. Lugd. Geranium fuscum & montanum, Dod. Geranium Phaeum flore reflexo, J. B. Chabr. ☉
      • 19. Petalis rectis & planis, nobis. Geranium pullo flore, Clus. Hist. Ger. Park. Geranium Phaeum si∣ve pullo flore Clusii, J. B. Chabr. ☉
    • 20. Radice Asphodeli, nobis. Geranium radice grumosa, C. B. P. Ge∣ranium tuberosum 6. Plateau, Clus. Hist. & 4. bulbosum Pennaei ei∣dem. Geranium magnum folio trifido flore purpurascente, J. B. Chabr. ☉
    • 21. Tuberosum majus, nobis. Geranium tuberosum, Dod. ☉
    • 22. Nodosum, nobis. Geranium nodosum, C. B. P. Ger. Park. Geranium 5. nodosum Plateau, Clus. Hist. ☉
    • 23. Argenteum Alpinum longius radicatum, Pon. Ital. Park. Geranium Alpinum argenteum, Ger. ☉
    • 24. Romanum versicolore sive striato flore, nobis. Geranium Romanum versicolor sive striatum, Park. Parad. ☉
    • 25. Moscoviticum purpureum, nobis. Geranium Moscoviticum purpureum, Park. ☉
    • 26. Triste, Cornut. Geranium triste seu Indicum noctu olens, Park. ☉
    • 27. Foetidum seu foliis incanis tenuissime divisis flore rubicundo, nobis. Geranium foetidum, Park. ☉

§. 1. GERANIA ANNVA.

Explicatio Tab. decimaequintae.

1. GEranium annuum minus batrachiodes Bohemicum purpuroviolaceum, nobis. Hujus folia omnino Ranunculi Batrachiodis foliorum sunt aemula: flores fert satis magnos, pentapetalos purpurocaeruleos, quibus deciduis succedunt semina pariter quina, nigra, rostro adhaerentia, gruinum caput & rostrum referentia. Hoc solum inter Gerania batrachiodea annuum est, & ideo inter caetera notu facilius, & propter durationem annuam huc inseruimus. Referat quicunque voluerit ad Gerania batrachiodea perennia. Floret ineunte aestate, atque cito post semina perficit.

2. Geranium folio Malvae rotundo majus, nobis. Geranium folio Malvae rotundo, C. B. P. Geranium columbinum, Tab. Ger. Pes columbinus, Dod. Ad. Lob. (cui & Geranium alterum Dioscoridis) Caes. Huic folia sunt rotundiuscula, exiguae ac minoris Malvae foliorum aemula, minora, interim candidiora, minus glabra, ambituque serrata: cauliculi dodrantales, subinde altiores, tenues, nonnihil pilosi, humi procumbentes, similibus foliolis convestiuntur; quarum alarum fastigiis flosculi insident parvi, pentapetali, subpurpurei seu rubelli, aliquando albi; quibus singulis decidentibus subveniunt capsulae (in quarum singulis continentur semina singula) versus basin, quinque fibrosis filamentis exinde ortis, in acutissimum aculeum desi∣nentibus, praeditae; quae gruini capitis infrà, & gruis rostrum suprà referunt, unde nomen com∣mune huic generi adaptatum, & rite satis: radix tenuis & fibrosa, singulis annis periens. Na∣scitur secus vias, locis in neglectis & incultis, passim & ubique terrarum. Floret plurima ae∣statis parte, quo tempore semen perficit: ex quo deciduo sese propagat singulis annis. Du∣plex est, majus & minus, majori caules majores, & folia majora & paulo molliora; minori omnia minora & folia asperiora. Sic folia modo in profundiores, modo breviores & latas lacinias divisa sunt: floris magnitudine etiam differunt: flore triplo majore & caerulei elegantioris coloris ex horto dei prope Monspelium habetur.

3. Geranium columbinum majus foliis imis longis usque ad pediculum divisis, nobis. Hoc folia ima non rotunda sinuata, ut secundum, sed uncialia & sesquiuncialia habet, incisa & divisa usque ad pediculum, Heptaphylli aut Cannabis foliorum more, colore saturatius viridia: secundo flores, pediculos consimiles, nisi quod flores & capsulas seminales ipsaque semina quarti floribus & seminibus habet majora. Tertia haec species & quinta in agris & pratis Oxo∣nium circumjacentibus à Jacobo Bobert juniore detectae fuere inter caeteras Geraniorum

malvaceorum seu columbinorum minorum species antea detectas. Florent eodem tempore, aestate scilicet, cum caeteris suae sortis Geraniis.

4. Geranium columbinum annuum minus tenuius laciniatum, C. B. P. & Prod. Geranium columbinum dictum folio rotundo multum serrato, J. B. Chabr. Radicem habet oblongam, tenuem, fibrosam, ruffescentem, ex quâ cauliculi plures, palmares, rotundi, hirsutie nonni∣hil asperi & reclinati prodeunt: folia quae vix unguem superant rotunda sunt, in lacinias qua∣tuor primum, & deinde in alias divisa, & longis pediculis praedita; ad cauliculorum latera flo∣sculi communiter bini, singuli singulis pedicellis insident, parvi, caerulei, quibus capitula par∣va, rostrata; ad quorum basin sunt capsulae quinque parvae, totidem semina singularia in sin∣gulis continentes, & ubi semen maturuerit, capsulae continentes semina ad rostri apicem re∣flectuntur, adhaerentesfilamentis fibrosis incurvatis. Hoc familiare est omnibus fere seminibus Geraniorum capsulis suis singularibus involutis. Monspessuli, & passim in arvis sabulosis silvisque reperitur vulgariter hoc, permistum cum priore majore: eodem tempore floret & semina sua perficit cum priore majore.

5. Geranium columbinum annuum minus folio tenuius laciniato flore pediculo longissi∣mo insistente, nobis. Hoc minus à superiore in paucis differt, nisi quod flores▪ & consequen∣ter capsulas seminales ad basin longissimis pediculis, palmaribus & longioribus aliquando insidentes gerat: folia tenuius sunt laciniata, nec mollia aut incana, sed virentia.

6. Geranium annuum rotundifolium montanum saxatile lucidum, nobis. Geranium lucidum sa∣xatile, C. B. P. Geranium saxatile, Cam. Eyst. park. Geranium lucidum alterum montanum saxatile rotundifolium, Col. Geranium 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Thal. Geranium lucidum, J. B. Chabr. Hoc folia habet rotunda, sinuata, Geranii columbini formâ, sed in aliquot profundas lacinias divisa, ex virore pul∣chre lucentia, nonnihil hirsuta, pediculis haerentia, uncialibus aut biuncialibus aliquando: cau∣les multi sunt lucidi, rubentes, in varios ramos divisi, interdum cubitales: flores Geranii Rober∣tiani florum colore aemuli, quinis petalis brevibus subrotundis donati; quibus succedunt rostra brevia admodum, aliorum more, quinis capsulis ad basin donata cum seminibus quinis itidem, singulis singulis capsulis appropriatis, & ibidem contentis. Genevae copiose reperitur, ad lacum extra portam de Riue: in muris item inter Lugdunum & Genevam à Chatillon: item passim in subgrundiis Oxoniensibus. Floret per totam aestatem, sese semine renovans sub Autum∣num.

7. Geranium Althaeae folio, C. B. P. Geranium malacoides, Ad. Lob. Ger. Geranium Althae∣oides, Cam. Geranium malvaceum, J. B. Chabr. Geranium Althaeoides majus, Park. Hujus folia sunt malvaceorum foliis magnitudine similia, colore & mollitie proxima, sed magis incana, nonnihil oblonga, in ambitu & sinuata & serrata, pediculis tres duasve uncias longis ap∣pensa, interdum fere dodrantalibus: caules ex eadem radice solo laetiore & ••imetis multi, & hirsuti, mediocriter crassi, dodrantem aut cubitum alti: è foliorum sinu alter pediculus exit duas tresve uncias longus, multifidus, cui flores insident multi, purpurei, quinque petalis con∣stantes: quibus decidentibus rostra oriuntur uncialia aut sesquiuncialia, ad quorum singulo∣rum basin quinae cernuntur capsulae peculiares, singulae singula continentes semina. Haec planta vix trientalis, aliquando foliis ovatis, crenatis, & Betonicae fere similibus, quae in ste∣rilibus agri Narbonensis fuit lecta. Monspelii in agris abundat, item prope Florentiam in montibus ad Argue. Floret mense Martio & Maio; Septembri perficitur semen, ex quo deci∣duo sese propagat.

8. Geranium minimum procumbens foliis Betonicae, nobis. Haec parvula Geranii species folia dense per terram strata gerit, Betonicae valde aemula quoad formam, sed quintuplo minora, hirsuta, longiusculis pediculis singulis singula innitentia, in ambitu inaequaliter sinuosa & crenata; ex cauliculorum medio exeunt pediculi unciales singuli binos ternosve flosculos purpurorubentes gerentes, quinis parvis & exilibus admodum petalis constantes; in quorum me∣dio apparet stilus staminulis cinctus: quibus singulis succedunt rostra vix semiuncialia, ad basin gerentia quina minuta semina capsulis admodum exiguis suis inclusa. Planta est tri∣mestris. Provenit in saxosis & lapidosis locis Chaddar dictis, in agro Somersetensi.

9. Geranium annuum Cicutae folio inodorum, C. B. P. Geranium cinerei & Brasilici coloris, nobis. Geranium supinum, Dod. Myrrhida Plinii, Rostrum ciconiae, Ad. Lob. Geranium Myrrhi∣num, Rostrum ciconiae, Tab. Hoc supinos plurimos caules profert, eosque plures & satis crassos, nodosos, teretes, & pilis hirtos, per terram supinos: folia e geniculis utrin{que} exeunt palmum plus minus longa, ex pluribus foliolis ad costam rubescentem hirsutamque annexis composita, quo∣rum singularia ad Chamaedryos folia accedunt, divisura profundiore, sapore insuavi & astrin∣gente;

ex foliorum alis pediculi singulares oriuntur, trientales, aliquando quadrantales, te∣nues, rigidi, villosi, rubentes, qui in pedicellos minores quatuor, quinque, aut sex fissi, flosculos pentapetalos, subcaeruleos in umbella gestant: quibus est rostrum breve, quinis capsulis ad basin seminibus suis onustis ornatum: radix simplex, crassiuscula fibrata, alba, sapore eodem cum foliis.

10. Geranium moschatum, Eyst. Cam. Ger. Park. Huic affinis est haec species inventu ra∣rior, tota major, colore dilutius virente, odore grato moschi: foliis non ita alte incisis & non∣nunquam tantum serratis. Circa Borboniam copiose satis crescentem invenimus nos. Cre∣scit etiam circa Monspelium & Genevae au plain palais. Virens reperitur Februario & Martio. Basiliae Octobri in itinere Mutensi reperit Johannes Bauhinus. Dicitur moschatum ar∣vense ab odore moschi.

11. Geranium Robertianum flore dilute rubello, nobis. Geranium Robertianum primum, C. B. P. Geranium Robertianum, Ad. & Icon Lob. Dod. Cam. Ger. Geranium Robertianum murale, J. B. Chabr. Geranium Robertianum vulgare, Park. Rupertiana vulgo, Caes. Herba Roberti & Geranium Dioscoridis, Lugd. Obvium ubique in ruderibus Geranium Robertia∣num radice tenui, colore buxeo, quae caules surrigit dodrantales & cubitales, hirsutos, geni∣culatos, rubentes maxime circa articulos, & prope terram ramosos: folia partim à radice, partim ex geniculis hirsuta, pediculo etiam rubente hirsuto, Matricariae fere divisura, segmen∣tis primariis duntaxat tribus, odore ubi teritur Pastinacae, sapore astringente, per oras ali∣quantulum rubentia; interdum tota planta rubet: flores purpurei, dilutiore purpura striati, petalis quinis constantes, è calyce hirsuto atrovirente quinquepartito emicant, apicibus in medio croceis: quibus succedunt rostra acuta & mucronata, uncialia quandoque, quinas capsulas particulares, adhuc virides junctas totidem seminibus oneratas habentia. Occurrit non raro floribus albis donatum. Provenit in humidis umbrosis, vetustis muris, in caesis & putridis arboribus, locisque frigidis & umbrosis. Floret Aprili & tota pene aestate, quo tem∣pore semina perficit. Huc pertinet Geranium Robertianum alterum, C. B. P. Geranium violaceum, Tab. Ger.

12. Geranium latifolium annuum caeruleo flore acu longissima, nobis. Geranium latifolium longissima acu, C. B. P. Geranium Creticum annuum haematodes, Lob. Geranium Creticum, Cam. Tab. Ger. Clus. Hist. Park. Geranium speciosum Creticum annuum longissimis rostris, J. B. Chabr. Hoc Geranium late terram obumbrat, ramulorum hirsutorum, nodosorumque congerie, foliis praeditorum longis, hirsutis, nonnihil rubentibus, sinuosis & serratis, sapore acido & astringente: flores caerulei, amoeni, magni, pentapetali, quos sustentant calycis de∣hiscentis quina foliola è striatis filis mediâ membranulâ, pellucidâ, albâ, commissis composita: a∣cus plus quam aliquando palmari longitudine ad basin quinis crassioribus seminibus, majoribus, semiuncialibus & hirsutis ornata: quibus prae siccitate à stilo medio nutritivo sese disjungen∣tibus, & spiraliter filamentis in se convolventibus, apparet stilus quondam nutritivus ad plus∣quam medium nudus. Provenit sponte circa Monspelium, teste Clusio, & circa Hispalim, etiam ex Creta delatum, unde ei denominatio. Floret Julio & Augusto, Septembri vero ma∣turat semen.

13. Geranium Apulum Coriandri folio alterum odorum, Col. Geranium Coriandri folio odorum, C. B. P. Folia hujus aliquam cum Cretico Lobelii similitudinem habere videntur, prima namque folia cum illis quadrant, at reliqua latiora multum, laciniata magis Ma∣tricariae nostratis divisuris, nisi parum essent retusiora, ad Coriandri prope caulem folia ac∣cedentia, mollia, hirsutie vix apparente obducta, odorata, ut Acus moschata dicta ex hoc genere Geraniorum, longis petiolis subrubicundis fulta, circa radicem parvam, flavam vel ruffescentem, brevem, è terra parum elata, auriculas seu alas in imo petiolo circa radicis caput, unde oriun∣tur, habentia rubras: caulem profert Martio aut Maio hirsutum, geniculis distinctum, ut Cre∣ticum & congenera, in quibus bina folia minora brevioribus petiolis ex geniculo & binis il∣lis etiam barbulis cartilagineis rubentibus donata, ut in congeneribus, sed majoribus: ex quorum sinu semipedalis cauliculus hirsutus, atque viscosus exit, basin habens quinquepartitam, ex qua petioli quatuor aut quinque prodeunt, flores emittentes colore violaceo, purpureo diluto, quinque petalis donatos, ex hirsutis foliolis quinis, quae calycis vicem gerebant, prodeuntibus, acutis in summo, sed non pungentibus: his floribus fructus longi, unciales & lon∣giores, veluti figura rostri avium, praecipue ciconiae, unde nomen, corniculorum effigie suc∣cedunt, in imo crassiores, in summo tenuiores, ex quinque filamentis fibrosis compositi, exsic∣catis seminibus versus basin disrumpuntur, & à stilo nutritivo separantur quina semina, hirsuta, trientalia, cum filamentis uncialibus, quae in semetipsa contorquentur gyraliter viticularum more,

atque tunc oblongae setae, hirsutae, stilum inferius nudum relinquunt. Maio perficitur Cirino∣lae, nec alibi vidimus, inquit Columna: in agrorum sive hortorum marginibus elatis frequens occurrit sapore admodum adstringente. Invenitur etiam aliis in locis montanis, ut in comi∣tatu Valvensi per semitas.

§. 2. GERANIA BERENNIA.

14. Geranium Batrachiodes folio Aconiti, C. B. P. Geranium 2. vel batrachiodes alterum, Clus. Hist. & Pan. Geranium batrachiodes caeruleum, Tab. Geranium batrachiodes, Ger. Dod. Gratia Dei, Lob. Icon. Geranium alterum folio Aconiti nitente, J. B. Chabr. Hoc donatur foliis frequentibus, nitentibus, prodeuntibus ex radice tuberosa, pluribus crassis si∣bris donata, foliis Ranunculi platyphylli aut Aconiti lycoctoni pallido flore foliis respon∣dentibus fere, rugosis, subhirsutis, in aliquot profundas lacinias divisis, in ambitu etiam ser∣ratis, quae gustata initio adstringere & linguam exsiccare, deinde nonnihil calefacere depre∣henduntur: caule assurgit cubitali utplurimum, firmo, rotundo, geniculato, in multas alas diviso: summi rami in oblongis pediculis flores gestant, quinque petalis constantes, Geranii ba∣trachiodis, quod in hortis Belgii alitur, floribus formâ pares, paulo tamen minores, non ut illi caerulei, verum ex purpura rubentes; decem staminibus cum stilo ex umbilico floris pro∣deuntibus, deinde oblonga erectaque rostra, non inflexa aut inclinata, quinis utriculis ad eo∣rum basin turgentibus, & singulis singula semina in se continentibus, quae maturitate beneficio filamentorum fibrosorum recurvantur versus medium stili, aliorum Geraniorum more: ra∣dix fere radici prioris Clusii respondet, & summa tellure in plura, crassa, interneque rubentia capita extuberat, quae fibras etiam agentia, singulis annis augentur. Crescit hoc in Pannoni∣cis Stiriacisque Alpibus, nusquam tamen abundantius quam supra Gamingam in illo ascensu ex Herrenalben jugo, ad sublimes scopulos Duramstain; in quibus floret Julio & Augusto, in hor∣tis autem Maio conspicitur flore ex purpura rubente, albo, & partim albo partim violaceo; mense postea semina perficit.

15. Geranium Batrachiodes odoratum, C. B. P. Geranium Batrachiodes alterum, Dod. Ge∣ranium Batrachiodes longius radicatum, Lob. Lugd. Ger. Geranium macrorhizon, Cam. Eyst. Geranium Batrachiodes longius radicatum odoratum, J. B. Chabr. Spectabili florum amoenitate nulli Geranio cedit, qui ex calyce globoso, striato, rubente, hirsutoque, odorati e∣micant, purpuroviolacei, ex quinis petalis compositi, surrecto staminum purpurascentium al∣tiore cincinno: oriuntur in caulibus geniculatis, dodrantalibus, cubito nonnunquam altiori∣bus & hirsutis folia, divisura quodammodo Saniculae, ex virore incana, pilosa, odorem spi∣rantia non ingratum: radix oblique acta serpit, longa, minimi digiti crassitudine, fibris & tu∣beribus geniculatis donata, foris rubens, intus alba cum adstrictione valida, nescio quid aro∣matici gustui offerens. Provenit in silvestribus, ac locis exit parum cultis, planis potius quam montanis. Et hoc & prius perenne ad hortos transferuntur. Flores plurima parte aestatis vigent, quo tempore & semina perficit.

16. Geranium batrachiodes violaceum album & ex albo & caeruleo varium, nobis. J. B. Chabr. Geranium batrachiodes, Gratia Dei Germanorum, C. B. P. Geranium batrachiodes, Dod. Cam. Lugd. Geranium 3. batrachiodes majus, Clus. Hist. Foliis est similibus cum vulgaris, aut certe vix notabili differentia variantibus: caules sunt bicubitales. Tota plan∣ta lanugine quadam albicante obtecta: flores violacei aut albi, aut ex albo & violaceo mixti, quinis petalis constantes: calyx etiam quinis constat foliis, è quo, flore decidente, rostrum e∣mergit notabili hirsutie praeditum, unciam plus minus longum, desinens in apicem tenuem, qui in extremitate per siccitatem in quina tenuissima filamenta capreolorum instar contor∣quentur, & ostendunt quina semina suis capsulis involuta, imae basi adhaerentia, oblonga, colore pullo, sapore dulci, grato; in foliis autem nullus sapor effatu dignus reperitur. Sponte pro∣venit in pratis Corennemberg non procul à Danubio, binis supra Viennam milliaribus, aliis∣que Austriae pratis, tum etiam maxima copia in pratis Brunnae Moraviae urbi vicinis, atque etiam in Bohemia non procul ab oppido Werawn tribus milliaribus ab urbe Praga distante, vi∣cinisque Francofurto pratis & agris gramine consitis. Flores ineunte aestate producit, & eadem tempestate semina maturescunt.

17. Geranium sanguineum maximo flore, C. B. P. Geranium sanguinarium, Eyst. Ger. Ge∣ranium haematodes, Dod. Gal. Lugd. Clus. Pan. Geranium haematodes supinum radice reptrice Lob. Icon. Huic multi sunt caules admodum ramosi, frequentibus nodis cincti, villis obsiti, superne qua solum spectant purpurascentes vel rubentes: folia à singulis geniculis bina, con∣trariis

pediculis nascentia, Geranii columbini alterius foliis haud multum absimilia, in quin∣que lacinias ad umbilicum fere divisa (quae magna ex parte in tres alias minores lacinias incisae sunt) lanugine pubescentia, superne virentia, inferne nonnihil canescentia, gustu linguam exsiccante: ex superioribus alis oblongi nascuntur pediculi, singuli unicum sustinentes flo∣rem, inter reliquas Geranii species maximum, quinis petalis constantem, parvae Rosae aut Cisti maris flori parem, colore rubro sanguineove, unde ei agnomen, decem intus staminulislatentibus: deinde capita mucronata seu rostra pentagona subveniunt, semen (uti reliqua hujus classis) in tumescentibus utriculis singulis singula continentia, quod maturum cum sonitu exilit, circum∣volventibus in se filamentis, quemadmodum in caeteris utriculorum filamentis, quinis suspenden∣tibus capsulas totidem habentibus, continentes in se semina adhuc nondum perfecte exsiccata: radix satis crassa, rubescens, aliquot fibris donata, novas sub terram propagines singulis annis ad latera spargit, quae non modo similiter fibras agunt, sed etiam crassioribus radicibus interdum sese firmant. Nascitur in omnibus Pannoniae & Austriae infra Anisum caeduis montanis silvis, edi∣tioribusque gramineis locis. Mons praeterea arci Greben imminens ultra Dravum in Pannonia interamni totus fere eo Geranio consitus, qua parte occidentem spectat: silvae etiam Franco∣furto vicinae eo abundant. Nos copiose in silva Bononiensi secundo ab urbe Lutetia Parisio∣rum lapide distante offendimus, 30. abhinc annis. Floret Maio & plerumque tota aestate, & semina eodem tempore matura edit.

18. Geranium Phaeum seu fuscum petalis reflexis, nobis. Geranium montanum fuscum, Eyst. Lob. Lugd. Geranium fuscum & montanum, Dod. Geranium fuscum sive maculatum, Ger. Geranium fuscum, Park. Geranium phaeum flore reflexo, J. B. Chabr. Speciosum admo∣dum est hoc Geranium, foliis amplioribus quam batrachiodis, in octo plus minus segmen∣ta divisis, angusta in extremis, sed latiora versus pediculum, subhirsuta, nigricantibus maculis as∣persa, per ambitum latiusculis crenis conspicua, nullo ordine praedita: flores summitati insident pentapetali, purpurei obscure, & pene fusci, satis magni, accedentes ad flores Geranii folio odorato, qui tamen inverse seu repande contorquentur atque reflectuntur in medio apicum: flores evanidos sequuntur rostra uncia longa, ad quorum singulorum basin inferius versus ca∣lycem quinquefoliatum cernuntur capsulae quinae, virides adhuc arcte sibi junctae; in quarum sin∣gulis continentur singula semina fusca aut subnigra. Nascitur in quibusdam Germaniae locis. Floret aestate cum caeteris, & durante eadem semen maturescit.

19. Geranium phaeum seu fuscum petalis rectis seu planis, nobis. Geranium pullo flore, Clus. Hist. Ger. Park. Geranium phaeum sive pullo flore, Clusii, J. B. Chabr. Cubitales fre∣quentesque ab una radice producit caules, firmos, geniculatos, virides, hirsutos, sanguineis veluti guttis aspersos, lanugine pubescentes, in aliquot ramos divisos; in quorum fastigio ad singula genicula longi enascuntur pediculi, in quibus bini flores quinque laciniatis (praeter re∣liquorum usitatam formam) petalis constantes, quae laciniata petala non observantur in scul∣ptura Iconum Clusii, aut Parkinsoni, aut Johannis Bauhini Chabraeive, qui Icones desumpsere à Clusio: colore est saturatius rubente & quasi atro, medium florem occupantibus multis staminu∣lis cum stilo prominente: petala quina floris hujus fusca sive pulla sunt, plana, recta, non re∣panda seu reflexa, atque eo nomine facile distinguitur à Geranio praecedente 18. semina deinde succedunt in valvulis seu capsulis ad basin rostri quinis distinctis, singula in singulis propriis thecis seu capsulis inclusa, quae una cum capsulis maturitate (ut cernere est in reliquis Gera∣nii speciebus) convolvuntur in se, & postea semina ex capsulis desiliunt fusca: folia illi ex radice multa, ampla, mollia, lanugine obducta, externa parte nervosa, Geranii batrachiodis foliis similia, quinis, senis aut septenis profundioribus incisuris divisa, non tamen usque ad umbilicum, deinde per ambitum serrata, qualia etiam sunt à singulis nodis sub ipsis insignita: radice nititur magna, tuberosâ, in multas crassas & rubentes fibras divisâ.

20. Geranium radice Asphodeli, nobis. Geranium radice grumosa, C. B. P. Geranium 4. Bulbosum Pennaei, Clus. Hist. Tuberosum sextum Plateau eidem. Geranium bulbosum Pen∣naei, Ger. Geranium bulbosum doctoris Pennaei, Park. Geranium magnum folio trifido flore purpurascente, J. B. Chabr. Radicem habet ex multis parvis tuberibus oblongis conflatam, Asphodeli instar concurrentibus in apicem superiorem, quae omnia tubera oblonga sunt, fusi∣sormia, atque ex singulis tuberibus inferne fibra satis crassa propendet: caulem emittit cu∣bitalem, geniculatum, atque juxta radicem & genicula parum rubentem: è singulis geniculis duo folia longiusculis pediculis insistentia, in ternas utplurimum, quinas aliquando partes dissecta, quarum singulae in ambitu inaequaliter incisae sunt: è singulis juncturis juxta foliorum exortum quinque foliola mucronata exoriuntur: flores in summis ramulis binatim proveniunt, brevibus

petiolis insidentes, rosei, ex quinis petalis conflati, colore ex purpureo rubescentes, forma flo∣rum Geranii caeruleis floribus praediti, sed paulo minores; foliolis quinque mucronatis ap∣parentibus in interstitiis petalorum, quae ante expansos flores inserviebant iisdem pro calyci∣bus seu involucris. In Daniae agro Halfniensi provenit, unde doctissimus & Clusio amicis∣simus D. Turnerus Collegii Medicorum Londinensium socius attulit, & dono ipsi Clusio de∣dit. Floret aestate, & semina eâdem durante perficit.

21. Geranium tuberosum majus, C. B. P. Geranium tuberosum, Dod. Lugd. Ger. J. B. Chabr. Geranium bulbosum, Lob. Geranium bulbosum vulgare, Park. Inepte ab authoribus dicitur bulbosum, (tuberosum dici debet secundum doctrinam nostram,) tuberosum aptius di∣citur, quia ejus radices constant tuberibus uniformis substantiae si secentur, non autem sunt tunicis majoribus, involventibus minores; ergo inadvertenter plurimae plantae, quae revera sunt tuberosae, ab authoribus bulbosae recitantur. Geranium hoc multis luxuriat cauliculis tenuibus, teretibus, & aliquantulum ramosis: folia ut Ranunculi phragmitis in multas lacinias divisa, ad Anemones cujusdam etiam folia accedentia, majora tamen: flores in summis ra∣mulorum alis eleganter sed dilute rubentes, exiguis rosis persimiles fert, pentapetalos, qui decidui oblongum, tenuem acuminatumque instar gruis rostri post se stilum relinquunt; ad cujus basin quinae capsulae, virides adhuc simul junctae, inque se nutrientes totidem semina, quae cum seminibus exsiccatae, ope filamentorum quibus adhaerebant inter nutriendum in se convol∣vuntur aliorum Geraniorum seminum more: radix crassa, rotunda, tuberosa, triplici tubere compactili conflata, quae transversim secta uniformis apparet substantiae; à tuberibus ipsis plu∣rimae fibrae satis crassae pendent, beneficio quarum radices nutriuntur. Crescit in Dalmatia, Il∣lyrico nonnullisque aliis orientem versus provinciis, locis incultis, nullo serente. Apud Germanos, Gallos, Anglos, Belgasque & alibi hortense est: tota fere aestate floriferum est.

22. Geranium nodosum, C. B. P. Ger. Park. Geranium 5. nodosum Plateau, Clus. Hist. Geranium 6. tuberosum Plateau eidem. Aliquot hoc à radice promit folia, longis pediculis, satis firmis innitentia, in quinque lacinias alte divisa, inter quae bini aut terni caules assur∣gunt pedales, graciles, ex fusco purpurascentes, geniculati & nodosi, bina ad singulos articu∣los seu nodos ferentes folia, longis pediculis innitentia, & ex adverso orta, in tres aut quatuor lacinias duntaxat secta, deinde e mediis alis longiores pediculos protrudit, in quibus singulis bini semper flores conjugatim nascuntur quinque petalis cordatis seu deliquium in medio pati∣entibus (ut flores malvacei) constantes, purpurei coloris, sed quibusdam saturatioribus venis distincti, protuberante in medio rubro umbone, summo fastigio in quinque partes fisso, qui deinde in longiusculum rostellum transit, quod inferna parte in tumentibus quinis utriculis semina quina continet, maturitate, ut in reliquis, sponte exilientia: radix nodosa est & ge∣niculata, aliquot praeterea fibris longis, crassis donata. Floret Maio, & tota deinceps aestate in Autumnum usque flores & semina ferre non desinit. Hanc plantam unà cum Icone Franco∣furtum Moeno flumini impositam urbem imperialem ad Clusium mittebat honestissimus vir Jacobus Plateau, quae semine sponte decidente satis feliciter deinde se propagavit. Huc per∣tinet 6. tuberosum quidem cum priore, etiamsi tubera adnascantur caulibus circa Septem∣brem & Octobrem quae anno sequente non apparuêre.

23. Geranium argenteum Alpinum longius radicatum, Pon. Ital. Park. Geranium argenteum Alpinum, Ger. Radicem protrudit tuberosam, longam, rectà in terram descendentem, sur∣sum versus terrae superficiem in bina aut terna capitula brachiatam, ex singulis quorum exi∣liunt quina senave folia, longissimis pediculis nitentia, in quinas senasve lacinias divisa, eas∣que trifariam versus mucrones sectas, mollia & incanâ lanugine obducta, Argentinae colore: inter folia oriuntur pediculi alii longi, in fastigio sustinentes flores binos, ternos, satis amplos, quinis petalis bifidis constantes, pallido rubris lineis notatis: in medio apparent stamina cum stilo, quibus subveniunt rostra, brevia, aliorum more semina ad basin eorum ferentia. Re∣periebatur in monte Baldo à Johanne Pona. Floret Junio Julioque, aestate reliquâ perficium∣tur semina in rupibus Surane spectantibus orientem.

24. Geranium Romanum versicolor sive striatum, Park. Parad. Hoc multa habet folia viri∣dia, paululum macula nigrâ notata versus foliorum divisuras, quae in quinas aut senas lacinias divisa, sed non profundas: folia tum quoad formam, tum colorem valde accedunt Geranio fusco seu pullo, nisi quod sint minora: inter folia oriuntur pediculi pedales & altiores, tumidi ad genicula: in fastigio caulium conspiciuntur plures flores, albidi, singuli quinis petalis con∣stantes, quae venis atropurpureis obducuntur: in medio florum singulorum est stilus circum∣septus staminulis quibusdam; his succedunt rostra ad basin gerentia quinas capsulas, totidem

semina in se continentes, singulas singula includentes aliorum Geraniorum more: radix con∣stat multis tenuibus luteis fibris.

25. Geranium Moscoviticum purpureum, Park. Folia habet hoc lata, quinquefariam divisa, in ambitu serrata, aliquatenus foliis prioris accedentia, sed non sunt tam ampla, saturatius virentia, ad fundum divisionum maculis nigris notantur: caulem habet pedalem, in cujus sum∣mis ramulis plures flores ampli, caerulei, tendentes ad rubedinem visuntur; capsulas & semi∣na post flores deciduos aliorum Geraniorum modo gerit: radix pulchra, ex multis tuberculis conjunctis conflata, ex quibus singulis demittuntur plurimae fibrae, crassae, sese multifariam ver∣sus extrema dividentes in alias fibrillas tenellas: folia pereunt hyeme, & ineunte Vere alia re∣germinant. Haec planta ex Moscovia à Johanne Tradescantho primò allata in Angliam. Flo∣ret aestate, quo tempore semina perficit.

26. Geranium triste, Cornut. Geranium triste seu Indicum noctu olens, Park. Radicem habet ex multis nodulis longis Liliasphodeli punicei modo conflatam, aliisque brevioribus extremis annexis, ex quibus in apicem junctis, statim è terra enascitur caulis teres, dodrantalis, tener, invalidus, hirsutus, nec tamen enodis, sed per trium digitorum intervalla articulatus seu genicula∣tus: folia per terram strata quatuor aut quinque gerit, subhirsuta, plurimis segmentis divisa, sor∣ma Filipendulae, breviora tamen, pinguiora, molliora & ampliora multo, horum medius nervus seu costa media purpurascit, folia autem ipsa atrovirescunt: caulium fastigio insident curti peti∣oli, ex caulis summo quatuor foliolis exornato umbellatim dispositi, sustinentes flores quinis petalis constantes, totidem{que} in medio staminulis cum pistillo, ut in caeteris Geraniis cernere est: color petalorum floris buxeus est, quorum singula geminâ maculâ inficiuntur: floribus decidenti bus singulis singula succedunt rostra uncialia, ad quorum basin quinque conspiciuntur semina oblonga, hirsuta, ruffa, quae prae maturitate cum filamentis suis hirsutis quinquefariam separan∣tur. Flos hujus noctu est suavitate inenarrabili, interdum nullo; influxum enim solis adeo aspernari videtur, ut integro die odorem astantibus neget, Lunae autem accessu aut noctu gra∣tissimo odore moschato quasi thure libet, qui odor intempesta quoque nocte ad auroram us∣que perseverat, statimque solis accessu seu praesentia evanescit. Sapor hujus plantae acidus est, qui & palatum perbelle afficit, unde inter olera accenseri potest. Vim namque possidet alimenti refrigerantis, & humectantis compotem. Apud Barbaros etiam fertur radices ejus, ut apud nos tubera Bulbocastani & terrae Glandium aliaeque radices, gratiores inter epulas apponi. Floret integra fere aestate, nec nisi incuria foliis per hyemem omnibus exuitur. Crescit in India Orientali.

27. Geranium foetidum, Park. Folia plurima protrudit hoc, viridia superne, incana inferne, tenuissime incisa, ex quorum medio exsurgunt pediculi triunciales & palmares, terni, qua∣terni, sustinentes singuli plures flores rubicundos, ex quinis petalis minimis conflatos, cum staminibus & stilo in eorum medio, jucunde satis olentes in hortis cultis, at in meridionalibus campis planis foetidos: singulis flosculis evanidis succedunt singula rostra propendentia ex longiusculis petiolis, quinis filamentis fibrosis constantia, ambientibus stilum nutritivum in ipsorum medio situm; ad quorum basin cernuntur totidem capsulae singulae singula conti∣nentes semina aliorum Geraniorum more: radix profunde in terram dimittitur, extrà ru∣bra, intus albida, quae multo magis foetidum edit odorem quam folia aut flores. Provenit prope Monspelium, in monte Lupo, qua spectat Septentrionem.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

• 2. Geranium folio Malvae rotundo majus, nobis. Geranium columbinum, Tab. Ger. Geranium columbinum praescribunt authores in enemate ad Hydropem. Experientia constare ait Tabernae∣montanus esse herbam valde vulnerariam potionibus additam, aut etiam in pulvere sumptam, eidem usui inservire & aquam distillatam. Herbam vel vino vel aqua decoctam purgare vul∣nera. Idem praestare emplastris, balsamis & unguentis quovis modo additam. Folia quoslibet articulorum dolores sedare.
• 10. Geranium Robertianum flore dilute rubello, nobis. Geranium Robertianum, Ad. & Icon. Lob. Fuchsius vim astringendi & siccandi ei attribuit: efficacissime erysipelatis imponitur herba tusa, succus & aqua distillata: quibusvis exulcerationibus oris, mammillarum & pudendorum tam virilium, quam muliebrium medetur. Succus mariscas mundificat sanatque, tumore sde∣primit, durities mammillarum aliorumque membrorum, si forte conquassata fuerit, discutit Ge ranium Robertianum, alias Sanguinaria dicta, rubensve. Ferunt pastores aquae incoquentes &

• potui dantes pecori armentisve cruenta mingentibus prodesse.
• 16. Geranium sanguineum maximo flore, C. B. P. Geranium haematodes, Dod. Sclavonicae mulie∣res hujus decoctum ex profluente aqua mirifice commendant in capitis gravedine, si sinciput ubi dolor est eo abluatur, deinde herba decocta superimponatur, postremo (quod superstitione non ca∣ret) & in profluentem, unde aqua hausta, abjiciatur: ad sanguinem comprimendum imprimis commendatur.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 318. col. 1. pl. VI. Geranium Batrachiodes flore variegato, C. B. P. Geranium variegatum, Eyst. Hoc Geranium VI. idem est cum V. floris tan∣tum colore differt, ideo pro diversa specie a Casparo Bauhino adhiberi non debuit.

Pag. eadem & col. eadem pl. VII. Geranium ba∣trachioides, Collum gruis Germanorum, C. B. P. Ge∣ranium 4. Fuch. Gruinalis 3. Dod. & Gruinalis Dodo∣naei, Lugd. Est tantum Geranium Robertianum in∣fra a Casparo Bauhino in Pinace citatum; ergo ma∣lo hic a Casparo Bauhino pro Geranio batrachiode hic citatur & collocatur, multiplicat enim entia sine ne∣cessitate.

Pag. eadem col. eadem pl. IX. Geranium tubero∣sum majus, C. B. P. & col. 2. pl. X. Geranium tube∣rosum minus, C. B. P. & Cam. adeo sterilis mihi vi∣detur Camerarii descriptio minoris ut rejici merea∣tur, nec species est habenda majoris.

Pag. eadem col. 2. pl. XIII. Geranium parvum fo∣liis Ranunculi, C. B. P. Geranium 8. vel Salmanti∣cense rostratum, Clus. Hist. Nec hujus descriptio est clara; ideo an sit species distincta in incerto relinqui∣mus.

Pag. 319. col. 2. pl. V. Geranium Robertianum pri∣mum, C. B. P. Geranium Robertianum, Dod. Lob. & pl. VI. Geranium Robertianum alterum, C. B. P. p. VI. Geranium gruinale, Lugd. Geranium violaceum, Tab. Ger. Denotant haec synonyma Geranium Rober∣tianum simpliciter sine distinctione duarum specierum, ergo maleadhibet Casp. Bauhinus duas distinctas Ge∣ranii Robertiani species.

DE MOLLIENTIBUS PENTAPETALIS, Seminibus multis rotatim cingentibus stilum nutritivum.

QUAE SUNT MALVA & ALCEA.

CAPUT XIV. MALVA.

MAlva 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi. l. 2. c. 144. & Theophrasto 1. Hist. 5. à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ab emolliendo ventre nomen habet; etiam Plinio l. 20. c. 21. monente: idque propter naturalem lento∣rem suum, ut Paulus asserit, unde à Martiali l. 10. mollis vocatur. Latinis Malva, & Varroni quasi molva, quod alvum molliat, qua antiqui in acetariis cum Lactuca ad alvum subducendam utebantur.

Duplex est Dioscoridi & Plinio; sativa & silvestris: subjungit Plinius duo esse genera, quae foliorum amplitudine discernuntur, majorem Graecos Malopen vocare in sativis: alteram Mala∣chen: è silvestribus, cui grande folium & radices albae, Althaea vocatur, &c. Theophrastus du∣plicem exprimere videtur, dum 1. Hist. 5. & 14. Malvam in arborem transire scribit, Malvam roseam intelligens: dum vero 7. Hist. 7. ait Malvam coqui & cibo idoneam esse, vulgatam Mal∣vam innuit. Antiquitus in Malvarum foliis scriptitatum, Cinna antiquus Poeta indicat, cujus versus ab Isodoro referuntur; quare suspicare licet huc respexisse Pythagoram, qui ut Aelianus author est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, Malvae folium sanctissimum esse dicebat.

Malvam Geranio immediate substituimus propter conformitatem cum florum pentapeta∣lorum, tum seminum circulariter seu rotatim ambientium stilum nutritivum; nam sicut Ge∣ranium certo numero, quinario scilicet, producit semina in capsulis suis peculiaribus, arcte cingentia basin rostri, ita Malva incerto numero multa semina propriis itidem thecis involuta, sive glabris sive asperis, circulariter gerit ambientia stilum fungosum nutritivum: insuper folia Malvae sunt rotunda aut laciniata sicut folia Geranii. Nota igitur generica Malvae sit haec. Omnis Malva est planta pentapetala, producens post florem evanidum multa semina semi∣circularia, sive glabra, sive aspera, cingentia stilum nutritivum, fungosum, quae adhuc viri∣dia arcte sibi adhaerent jungunturque & placentam caseolumve rotundum referunt. Malva ratione magnitudinis, est vel maxima arborea; vel minor; vel minima: ratione loci, vel hortensis, vel silvestris: ratione colorum florum, vel est flore minore rubro, violaceo, vel

albo, vel lineis aequalibus subpurpureis striato, denique vel flore majore Rosae instar, quae Malva hortensis dicitur, cujus flos est vel simplex, ruber, ruberrimus, fuscus seu subniger, luteus seu luteopallidus, qui reperitur flore majore caeterarum more, & minore; vel multiplex seu flore▪ pleno omnibus praedictis coloribus praeditus: ratione foliorum, vel est folio rotundo, sinu∣ato, multifido, vel Hederae vel Betonicae foliis: ratione durationis, est perennis vel annua, caulescens utplurimum, vel acaulos, id est, flores adeo propinquos terrae gerit, ut nulli per∣cipi possint caules, atque ejusdem est generis cum Malva hortensi à flore & semine.

Pars TABULAE XVII. & XVIII. Sectionis quintae. MALVAE silvestres annuae.

• ...Malva
  • ...Silvestris
    • ...Annua
      • 1. Hirsuta folio cordato, nobis. ☿
      • 2. Trimestris flore cum unguibus purpureis seminibus multis nigris rotundis subter membranaceis orbiculis duplicatis latentibus, no∣bis. Malva trimestris, Clus. Hist. Malva aestiva Hispanica, Ger. ☿
      • 3. Foliis crispis, nobis. Malva foliis crispis, C. B. P. Malva crispa, Dod. Cam. Ger. Eyst. J. B. Chabr. ☿
      • 4. Rotundifolia floribus omnium minimis pentapetalis albis verticil∣latim genicula ambientibus seminibusque arcte eisdem verticilla∣tim itidem adhaerentibus curtis pediculis, nobis. ☿
      • 5. Hirsuta foliis Hederae instar angulosis, nobis. ☿
      • 6. Folio vario, nobis. Malva folio vario, C. B. P. Malva stellata, J. B. Chabr. ☿

MALVAE silvestres perennes.

• ...Malva
  • ...Silvestris
    • ...Perennis
      • 7. Procumbens flore minore albo folio rotundo, nobis. Malva silvestris flore minore folio rotundo, J. B. Chabr. Malva silvestris pumila, Fuch. Dod. Malva vulgaris flore albo, Park. ☉
      • 8. Procerior seu elatior rectave flore majore subrubente aut purpureo venis saturate purpureis picto folio sinuato, nobis. Malva silvestris recta, Cord. in Hist. Malva flore majore folio sinuato, J. B. Chab. ☉
      • 9. Hispanica flore carneo amplo, nobis. Malva Hispanica flore am∣plo, Park. ☉
      • 10. Sicula foliis moschatis crispis, Boccon. ☉
      • 11. Betonicae folio, Boccon. Jacob. Zanoni ☉
      • 12. Seu palustris, Bismalva & Ibiscus, nobis. Althaea Dioscoridis & Plinii, C. B. P. Althaea, Matth. Fuch. Dod. Tur. Tab. (cui & Ibiscus) Ger. Althaea vulgaris, Cam. Thal. Clus. Hist. Eyst. ☉
      • 13. Folio profunde laciniato & serrato, nobis. Althaea folio profun∣de serrato sive dentato, J. B. Chabr. ☉
      • 14. Hispanica foliis mollioribus undulatis in margine, superius mi∣cis sulphureis ad solem lucentibus donatis, nobis. ☉

MALVAE maritimae arboreae.

• ...Malva
  • ...Maritima arborea
    • 15. Veneta dicta parvo flore, nobis. Malva arborea, Matth. Ep. Mal∣va arborescens, Dod. Cam. Caes. Eyst. Malva arborea, J. B. Chabr. ☿
    • 16. Nostras Btitannica, nobis. Malva arborea nostras, Park. ☿
    • 17. Folio acuto auriculato Hederae instar, nobis. Althaea frutescens folio acuto parvo flore, C. B. P. Althaea arborea Olbiae, Lob. Icon. Althaea arborescens, Cam. Tab. Ger. ☉

MALVAE hortenses seu Roseae.

• ...Malva
  • ...Hertensis seu Rosea folio
    • ...Subro∣tundo
      • ...Caulescens
        • ...Flore
          • ...Simplici
            • 18. Majore
              • Candido. ☉
              • Luteo. ☉
              • ...Rubente
                • Dilute. ☉
                • Saturate. ☉
              • Fusco seu subnigro. ☉
            • 19. Minore luteo pallido Chalepen∣sis, nobis. ☉
          • 20. Multipli∣ci seu pleno
            • Candido. ☉
            • Ochroleuco. ☉
            • Luteo. ☉
            • ...Rubente
              • Dilute. ☉
              • Dilutius. ☉
              • Saturate. ☉
            • Fusco seu subnigro. ☉
      • 21. Acaulos Chalepensis flore pallide luteo, nobis. ☉
    • 22. Ficus obscure viridi peregrina simplex
      • ...Flore
        • Luteo. ☉
        • Rubente. ☉

§. 1. MALVAE silvestres annuae.

Explicatio partis Tab. 17. & 18. Sectionis quintae.

1. MAlva hirsuta folio cordato, nobis. Caules edit multos, hirsutos, bicubitales & al∣tiores, quibus adhaerent folia cordata, mucronata, in ambitu leviter serrata, pe∣dicu••is etiam hirtis brevibus innitentia: ex alis prodeunt pediculi alii breves sustinentes flo∣res pentapetalos, floribus primae majores, secundae vero minores, dilute rubentes: quibus succedunt caseoli aut placentulae instar, multa semina semilunaria rotatim cingentia stilum nutritivum gerentes. Semina hujus habuimus ex Asia. Annua est planta: floret Julio & Au∣gusto: semina perficit Septembri & Octobri.

2. Malva annua trimestris flore cum unguibus purpureis seminibus multis nigris rotun∣dis subter membranaceis duplicatis orbiculis latentibus, nobis. Malva trimestris, Clus. Hist. Malva aestiva Hispanica, Ger. Malva trimestris flore cum unguibus purpureis, J. B. Chabr. Bipedali altitudine crescit haec Malvae species trimestris aut quadrimestris, caule rotundiuscu∣lo, terete, viridi, lanugine tamen aliquantulum obsito, quem rara, aut nulla certa serie di∣stributa ambiunt folia, tenella, viridia superne, & inferne latiora; infimo cauli adnata cir∣cinatae ferme rotunditatis, mucronata tamen & in ambitu serrata; supremum caulem & ramos amplectentia angulosa sunt aliarum more, imo ad Althaeae pene formam accedentia: flores summis ramulis inhaerent satis magni, quinis petalis extima parte lunatis constantes, pur∣purascentis coloris, unguibus saturatiore purpura infectis; prodeuntibus ex umbilico stami∣nibus pallidis, villis purpureis tectis: sub capitulis rotundis, membranaceis, modioli instar superiore parte cavis, duplicatis, circulariter seu rotatim latent semina nigra, plana & ae∣qualia: atque hac sola nota à caeteris Malvis notu perquam facilis est haec aestivalis trimestris, quia omnium Malvarum semina rotatim cingunt stilum nutritivum aperte visibilia, hujus au∣tem semina infrâ circulum cartilagineum observantur: radix est parva, candicans, tenuibus fibris praedita. Annua est aut potius trimestris aut quadrimestris planta, quae post semina ad maturitatem perducta perit ac corrumpitur, sicut aliae annuae plantae. Provenit in Hispania.

3. Malva annua foliis crispis, C. B. P. Malva crispa, Dod. Cam. Tab. Ger. Eyst. Malva crispatis oris, Lob Malva crispa, J. B. Chabr. Altitudo est huic Malvae, licet sit annua & brevis vitae, quanta homini, caule constat crassiusculo nonnihil anguloso, viridante, glabro, rigido, aliquantulum concavo & in ramos ••isso: folia palmaribus pediculis altera parte hir∣sutis, alterâ glabris appensa, latitudine memorabili satis, brevibus pilis donata; non solum laciniata sunt, sed etiam crebro flexu, reflexuque per margines crispa: flores ad pediculorum

qui folia sustinent exortum brevibus petiolis insident, minores quam Malvae silvestris pu∣milae seu provolutae, colore ex dilutissimo rubore albicante, ex quinque petalis compositi▪ calyce hirsuto, virescente, quinquepartito, in quo visuntur in orbem congesta semina Malvae pumilae seminum aemula: radix subest dodrantalis aut longior, alba, mediocriter crassa, sa∣pore, ut in reliqua planta, glutinoso.

4. Malva annua rotundifolia floribus omnium minimis albis pentapetalis verticillatim ge∣nicula ambientibus & seminibus arcte iisdem verticillatim adhaerentibus, nobis. Haec Malvae species ascendit ad altitudinem quatuor aut quinque pedum, atque in singulis geniculis pluri∣mos edit flosculos, albos, pentapetalos, omnium minimos, arcte & verticillatim caules ad sin∣gula genicula amplectentes absque quasi pediculis: floribus fatiscentibus singulis singula suc∣cedunt capitula ex plurimis seminibus semicircularibus, cortice rugoso tectis, rotatim seu circulariter ambientibus stilum nutritivum: folia inferiora sunt rotunda, laciniata & crispa, superiora oblonga, sinuata: flores sunt parvi, quinis parvis, imo omnium minimis, petalis albis constantes: quibus dense circa geniculationes dispositis succedunt circuli seu caseoli minimi arcte geniculis adhaerentes. Planta est annua, quae, post multiplicia, imo infinita semina edi∣derit, totaliter perit.

5. Malva annua hirsuta foliis Hederae instar angulosis, nobis. Caules hujus sunt admodum hirsuti, quin & folia eorumque pediculi quibus innituntur hirsutie pariter scatent: flores ha∣bet minores, pentapetalos, at singula petala deliquium patiuntur, adeo ut bifida in extremita∣te appareant: hisce singulis singuli circuli seu orbiculi caseiformes succedunt, in quibus con∣spiciuntur plurima semina circulariter ambientia stilum nutritivum, aliarum Malvarum more. Planta est annua florens aestate, atque semina versus ejusdem finem perficiens.

6. Malva annua folio vario, C. B. P. Malva stellata, J. B. Chabr. Radice est alba, fibrosa, caule rotundo, cubitali, in plures ramos brachiato, quem folia cingunt pallide virentia, in∣ferne candicantia, crassiuscula & nonnihil lanuginosa, sed figurae in eodem ramulo diversae, horum quaedam Bryoniae formae, quaedam acuminata, duabus alis donata, quaedam subro∣tunda, ungue minora, omnia tamen in ambitu serrata: flores pentapetali, parvi, purpurascen∣tes, staminibus in umbilico pallidis, pedicellis oblongis insident: semen latet in capitulis mem∣branaceis & foliaceis, quinque foliolis longis mucronatis cinctis stellae in modum, unde ei Mal∣vae stellatae nomen inditum à Johanne Bauhino, semicirculare, cingens rotatim stilum nutri∣tivum. Argentina D. Saltzmannus ad Casparum Bauhinum misit. Floret aestate, atque eodem tempore semina semicircularia perficit.

§. 2 MALVAE silvestres perennes.

7. Malva silvestris perennis procumbens flore minore albo folio rotundo, nobis. Malva silvestris folio rotundo, C. B. P. Malva silvestris flore minore folio rotundo, J. B. Chabr. Mal∣va silvestris pumila, Fuch. Dod. ut. Malva silvestris repens pumila, Lob. Lugd. Ger. Malva vulgaris flore albo, Park. Inter silvestres haec est minor, cujus cauliculi procumbunt, saltem laterales, qui per terram strati cernuntur, medius attollitur & est erectus, non autem omnes sunt erecti ut vulgaris seu procerioris caules: folia sunt rotundiora & minora multo majoris, in ambitu tenuiter incisa: flosculi exigui & albidi, pentapetali, longiusculis pediculis inni∣tentes: semina sunt multa, minora, cingentia stilum nutritivum: radix alba, crassa & longa est, in plurimas fibras desinens sub terram.

8. Malva silvestris procerior seu elatior rectave flore majore subrubente aut purpureo ve∣nis saturate purpureis picto folio sinuato, nobis. Malva silvestris folio sinuato, C. B. P. Mal∣va silvestris elatior, Fuch. Dod. Gal. Malva silvestris recta, Cord. in Hist. Malva flore sub∣rubente, Caes. Malva flore majore folio sinuato, J. B. Chabr. Malva silvestris, Ger. Malva vulgaris flore purpureo, Park. Haec est foliis inferioribus rotundis, aliquando sinuatis & angulosis, per circumferentiam leviter crenatis, glabris, laevibus ac virentibus: caules emittit plures, rotundos, cubitales, quandoque bicubitales, imo nonnunquam in pingui solo altiores: circa quos cernuntur folia sinuata, crenata, longis pediculis innitentia, at∣que ex sinubus inter caules & pediculos exeunt flosculi pediculis non mediocris longitudi∣nis nitentes itidem, ex dilute purpureo rubentes (aliquando dilute violacei, perraro omni∣no albidi) quinis petalis deliquium in medio patientibus, reliquorum petalorum Malva∣rum more, donati, venis saturate rubentibus picti: adeo ut flores pulcherrimi venis hisce rubentibus mixti caulem à medio fere ad verticem exornent, qui venustate Rosis non cederent, si suppeteret odor: floribus singulis deciduis succedunt singula capitula petiolis satis longis

innixa, leviter in mucronem fastigiata, circulariter stilum nutritivum cingentia, & adhuc viridia arcte sibiinvicem cohaerentia, orbiculum parvum efficiunt, Lupini semine non majorem, ex pluri∣bus seminibus congestum, exsiccata vero, à seinvicem separantur & decidunt, capsulis semilunaribus inclusa, ex quibus in terram deciduis sese quotannis renovant: radix alba, cras∣sior, sursum & deorsum in multas bifurcationes fibrasque tenues divisa: utraque haec Malva, & prior, minor & haec secunda major silvestris, exit in incultis locis, uberius tamen solo foe∣cundo, non sterili; prior minima non raro in ruderibus ac aliis perinde incultis ac neglectis locis. Reperitur •• Junio mense in multam aestatem utraque florens, interea semen earum ad maturitatem pervenit.

9. Malva perennis Hispanica flore carneo amplo, nobis. Malva Hispanica flore amplo, Park. Theat. & Parad. Haec Malva crescit ad modum nostratis majoris: caules surrigit rectos, bipedales & tripedales, multum brachiatos, ab imo ad summum foliis vestitos subrotundis, paululum tamen sinuatis & leviter crenatis: flores exeunt ex alis, longis satis pediculis in∣nitentes, rubri aut carnei, ampli satis, quinis petalis, lineis subnigris singula petala percur∣rentibus donati, staminula concoloria plurima in medio habentes: praecipua differentia quâ distinguitur à vulgari, est haec; petala florum sunt majora seu àmpliora, rotundiora, in margine paululum sinuata, incarnati seu elegantis rubelli coloris, noctu se claudentia, interdiu sese aperientia: floribus singulis deciduis subvenit orbiculus seu caseolus aliarum more. Planta annua; sponte provenit in neglectis Hispaniae locis: floret ab ineunte Junio usque ad Augu∣stum, quo tempore semina perficit.

10. Malva perennis Sicula foliis moschatis crispis, Boccon. Caules hujus plantae non semper humi procumbunt: folia undulata sunt & crassa, Malvae vulgaris magnitudine, suavi quodam odore moschi fragrantia ad basin; quin & eorum pediculi, singulis appendicibus sive unguibus cinguntur: flos pallidus ad citri colorem accedens: semen Bamiae par. Tota planta levi densaque lanugine canescit. Ad Agrigentum & Saccam viget plurima in locis ar∣gillosis.

11. Malva silvestris Betonicae folio, Boccon. Jac. Zanoni. Humilis est haec Malvae species cauliculo palmari & bipalmari, infirmo, per terram strato, seu versus terram reclinato: fo∣liis in longioribus pediculis Betonicae foliorum forma constat, minoribus, in ambitu crenatis, circa cauliculos paucis, è quorum sinu pediculus exit longus, flosculum unicum aut alterum sustinens, Malvae vulgaris facie, purpurascentem: subeunte semine Malvae vulgaris. Hetruriae alumna est haec Malva, quam in pratis illustrissimae Gaitanae gentis Terrhichio dictis, circa Pi∣sas non sine molestia & toedio multarum circuitionum quasi latentem invenit Paulus Boccone, atque inter Icones exhibuit, quas mihi communicavit anno 1674. generosus vir D. Carolus Hatton, scientiae botanicae summus cultor, ut publici juris Oxonii facerem, quod à me prae∣stitum sub titulo quarundam Iconum & descriptionum plantarum Sicilianarum, &c.

12. Malva silvestris vel palustris aut Ibiscus, nobis. Malva silvestris 1. Caes. Malvae agrestis genus 1. Gesn. Hort. Althaea, Matth. Fuch. Dod. ut. Tab. (cui & Bismalva) Ger. Althaea vul∣garis, Cam. Thal. Clus. Hist. Eyst. Althea sive Bismalva, J. B. Chabr. Ex Malvarum non Althaearum familia secundum doctrinam nostram praerogativam tulit haec malvacea planta (quae à plurimis authoribus Althaea palustris dicitur) quippe quod fine ultimo conveniat cum Malvis aut Alceis, seminibus scilicet circulariter cingentibus stilum nutritivum, non pluribus capsulis arcte simul junctis, in singulis plurima semina continentibus, ut Althaea omnis secun∣dum doctrinam nostram novam & veram; aliter fiet, ut apud omnes authores cernere est, summa confusio congenerum. Haec Malva palustris nobis & aliis paucis sic dicta, utilitatis multipicis nomine commendatior, radicibus multis innititur bene habitis, albis, mucagine lenta, quam mansu macerationeve deponunt, turgidis: caules bicubitales & proceriores, te∣nues, teretes, hirsuti, angusto tubulo pervii: in quibus folia alternata Malvae vulgaris multo longiora, sinuosa, serrata, mollicello tomento incana: ex alis flores prodeunt Malvae vulgaris surrectae formâ, sed minores, albi tantillum ad carneum declinantes, quinis petalis, aliarum Malvarum modo, constantes, in quorum medio stilus quatuor apicibus purpurantibus & obso∣letis floridus erigitur: semen pastilli compressi ritu ut in Malva vulgari relinquitur. Nasci∣tur locis uliginosis & pinguibus, humentibus & palustribus pratis & fossis. Floret Julio & Augusto mensibus: Septembri & Octobri semen persicit.

13. Malva silvestris perennis folio profunde laciniato & dentato, nobis. Althaea folio pro∣funde serrato seu dentato, J. B. Chabr. Folio est molli hirsuto, vulgaris Althaeae aemulo, pul∣chre tamen laciniato & tenuiter serrato: flore majusculo, rubente, stilo apicibus ornato pur∣pureis

vel nigricantibus: folia, inquam, sunt incana & mollia, in tres lacinias majores divisa: flores etiam minores quam in Pannonica, Belgicae floribus respondentes, sed colore diffe∣rentes, nempe qui toti carnei sunt sive incarnati, multis intus staminibus nigricantibus, cae∣tera vulgari similis. Gaudet humidis Pannoniae locis, & secundum rivulos sitis. Floret Julio, & versus Autumni initium semen maturat.

14. Malva Hispanica foliis mollibus undulatis in margine superius micis sulphureis ad so∣lem lucentibus donatis, nobis. Haec Malvae species folia producit mollia, undulata in mar∣gine, superius micis sulphureis ad solem splendentibus donata: caules edit bipedales aut tri∣pedales: flores & semina aliarum Malvarum modo. Perennis est planta, quin & perpetua fronde viret, ut Althaea Olbiae. Provenit in Hispania, aliisque meridionalibus locis.

§. 3. MALVAE maritimae arboreae.

15. Malva maritima arborea Veneta dicta parvo flore, nobis. Malva arborea, Matth. ep. Malva arborescens, Dod. Cam Caes. Eyst. Malva arborea, J. B. Chabr. Malva arborescens 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Theophrasti & Malva arborea Plinii. Caudicis altitudo decem cubitos aliquando ae∣quat, aliquando plus minusve secundum solum cui committitur, aliquando quaternûm, qui∣nûm cubitorum est caudex, alias solidus, brachiatus, & ligneae duritiei, superne alternatim ve∣stitus foliis roseae quidem Malvae amplitudine superioribus, at crebris divisuris, silvestri ma∣gis respondentibus, tactu fere Althaeae instar, admodum mollibus viridibus & subinde ambitu plicatis: his minora alia prope sinus alarum succedunt: alae laterales inter folia frequentes o∣stendunt pediculos oblongos, firmos, qui obsidentur floribus malvaceis, laete rubentibus, & circa media staminula capillacea ungue tenus maculis saturatiore rubro infectis ac radiatim dispersis notantur: radix valida est, & multis crassis fibrarum processibus firmata: semina de∣ciduis floribus succrescunt aliis malvaceis praedictis seminibus similia, orbiculatim placentae specie coagmentata, sed duplomajora & crassiora. Camerarius in horto medico folio 95. & Dodonaeus fol. 64. lib. 1. asserunt frequenter reperiri in itinere quo itur Pisis ad portum Liburni, tum ad oram Veneticam & secus situs Tyrrhenum & Africanum, ubi per multos annos du∣rat. At apud Septentrionales in conservatorio hyemali recondi debet, ut conservetur •• fri∣gore & pluvia ipsam destruentibus. Haec est illa Malva arborea, quam Rauwolfius Halepi ab incolis veteri Arabico nomine Haur dici scribit, sub cujus gratiosa umbra deambulare liceat. Galenus hanc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocavit. Floret aestate, atque versus ejusdem finem semina ad maturitatem perducit.

16. Malva maritima arborea nostras, Park. Haec priori in omnibus quasi accedit. Stipite est secundo anno lignoso, humani brachii crassitudinem aequante, subinde viridi, subinde rubente, atque ex ejusdem alis protruduntur folia incana, laciniata, superioris foliis haud absimilia, mollia veluti holosericus pannus: flores sunt ampli satis, dilute rubelli, forma flo∣rum Malvae vulgaris, sed paululum majores: radix magna, candida, & quasi lignosa, multis fibris longis protensis praedita. Provenit in Insula Dennie dicta, tribus milliaribus •• portu re∣gio, & quinque ab urbe Bristola: insuper prope tiguria non longe à castello Hurst, è regione Insulae Vectis. Nos copiose offendimus in insulula dicta Piere percée ex ingentibus rupibus constructa & modice terra tecta, contra Britanniam minorem sita, missi eo, ut totam oram Ar∣moricae, atque insulas adjacentes perlustraremus, atque rariores plantas maritimas observa∣remus jussu & liberalitate serenissimi principis Gastonis Franciae, Ducis Aurelianensis, cujus pe∣ritiam in cognoscendis & decernendis plantis usque in hunc diem non possum satis mirari: omnes enim Botanicos quotquot fuerunt, in Galliis ab anno 1650. usque ad annum 1660. du∣rante quo tempore Celsitudini ejus operam in hirciscundis & examinandis plantis dedi, non solum aequavit, sed multis parasangis longe superavit.

17. Malva frutescens folio acuto auriculato Hederae instar, nobis. Althaea frutescens folio acuto parvo flore, C. B. P. Althaea arborea Olbiae, Lob. Icon. Althaea arborescens, Cam. Tab. Ger. Haec, non secus atque Malva arborescens à vulgari, differt ab Althaea communi: pau∣cioribus enim foliis, fervidiore coelo (quale in maritimis Galloprovinciae atque in Insula Ol∣bia) & proventu tanto fruticat ut ad sepes constituendas sat sit: multo enim solidiore & robustiore scapo est quam Malva arborea Veneta, aut nostras maritima, salignae quasi con∣cretionis, inque arboream ferme texturam verso: flos item Malvae vulgaris, sed major & rubel∣lus, nec semen dispar, quod satum plantam parit minus incanam aut hirsutam, Althaea palustri ramosiorem, speciosiorem, quia attollitur in altitudinem arboris, substantiamque possidet fir∣miorem, & quasi ligneam, perdurant caules & folia auriculata, imo in Septentrionalibus aliquot

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

hyemes nisi sint solito saeviores: semina circulariter, aliarum Malvarum more, cingunt stilum nutritivum. Provenit in Olbia insula & Galloprovincia sponte, floret aestate, semina Autumno perficit.

§. 4. MALVAE hortenses seu Roseae.

18. Malva Rosea folio subrotundo flore simplici, nobis. Malva sativa antiquorum, quae cul∣tu arborescit, Theophrasti. Malope, Plinii. Malva hortensis, Lugd. Ger. Malva rosea simplex, Park. Malva rosea fruticosa, Lob. Icon. Malva haec hortensis sive rosea dicta, folia promit versus terram ampla, rotunda, in virore albicantia, asperiora & majora quam silvestris Malva, pri∣mo anno rotunda, serrata, secundo laciniata & mucronata: secundo etiam anno caulem si∣ve scapum rectum, simplicem, quatuor aut quinque cubitos altum & non raro altiorem, se∣cundum solum cui committitur, cui praeter inferiora folia, flores è pediculis brevibus ad∣haerent majores multo quam silvestris, alioqui forma non admodum dissimiles, quandoque sim∣p••ices & quinque petalorum, frequenter vero multiplices, colore aut candidi, pallidi, aut sulphurei, lutei aut rubentes, iique aut dilute aut saturate, imo aliquando saturate fusco ad nigredinem tendente: his succedit orbiculus rotundus, crassiusculus instar caseoli ex multis seminibus majoribus deliquium in umbilico patientibus, ferrum equinum parvum referentibus, tunica eleganter striata involutis singulis, & sic tunicatis circulariter am∣bientibus stilum nutritivum coagmentatus: radix longa, albida, lenta ac flecti facilis, quae alte descendit in terram. Est perennis planta, post semen ad maturitatem perduxerit folia de novo protrudit, atque planta ipsa in multos annos durat. Seritur in hortis. Temere aut sponte proveniens in Europa non reperitur. Altero anno à quo seritur caulem, uti dictum, profert, ac flores Julio & Augusto edit: semine Septembri & Octobri perfecto caulis marcescit, radix tamen aliquot annis restat, Vere novo folia nova proferens. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graecis dicitur, & ad diffe∣rentiam aliarum Malvarum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, Malva hortensis, ànonnullis vero Rosa ultra∣marina & Rosa hyemalis.

19. Malva hortensis seu Rosea folio subrotundo caulescens flore simplici minore luteo palli∣lido Chalepensis, nobis. Haec •• priore neutiquam differt, nisi parvitate partium, praecipue flore pallide luteo duplo minore. Semina hujus cum semine Malvae Chalepensis acaulis multis∣que aliis communicata habuimus ope & industria D. Roberti Huntington saepius nobis supra memorati.

20. Malva Rosea folio subrotundo flore pleno, C. B. P. Malva Romana multiplex, Trag. Gesn. Hort. Malva Rosea multiplex, Lugd. Tab. Ger. Malva hortensis multiplici flore, Dod. Flos est multiplici petalorum serie, & hacce sola ratione à priore simplici differt: flos itidem variat colore sicut & simplex prior. Est enim colore albo, pallido seu ochroleuco, luteo, in∣carnato, rubro, puniceo, fusco seu subnigricante aut pullo, hinc tres figurae apud Tabernaemon∣tanum & Gerardum, & quatuor in Horto Eystettensi, sed inutiliter sculptae & exhibitae.

21. Malva Rosea folio subrotundo Chalepensis acaulos flore pallide luteo, nobis. Haec perrara & admiratione digna Malva Chalepensis, foliis, radice perenni, floribus eorumque ma∣gnitudine seminibusque, nentiquam à majore Malva hortensi lutea procera distinguitur, sed quod notatu & observatu dignum, flores plurimos, pentapetalos, pallide luteos juxta terram producit, absque ullis fere pediculis quibus innitantur; juxta terram etiam semina Malvae hor∣tensis seminibus in omnibus, etiam pene magnitudine paria profert, quae aliquando exiguis & visu non perceptibilibus adhaerent pediculis, humi procumbentibus aliquando caulibus pe∣dalibus aut sesquipedalibus donantur. Planta dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non quod destituatur omnino caule, sed quod sit adeo brevis, ut raro, aut nunquam appareat, ut in Carlina acaule aliisque quibusdam perbrevibus admodum caulibus donatis plantis.

22. Malva rosea peregrina folio ficus obscure viridi, nobis. Malva rosea folio ficus, C. B. P. Malva rosea simplex peregrina, Tab Ger. Haec est species primo intuitu distinctu facilis à priore hortensi simplici flore, quia folia habet obscurius virentia, aspera, hirsuta, in multa fo∣liola ad pediculum usque secta seu divisa, foliorum ficus, potius Cannabis haud parum absi∣milia: flores sunt ampliores, aliquando rubentes, aliquando lutei, in divisura foliorum con∣sistit praecipua differentia, unde Malva rosea peregrina folio ficus obscure viridi nobis dicitur.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

• 7, 8. Malva silvestris procerior & elatior rectaque, & Malva procumbens pumila. Moderatum quen∣dam & tepidum calorem cum humiditate silvestris utraque haec Malva obtinet: succus ejus lentus

• ac glutinosus est. Sativae autem utraque praeferenda est, ut apud Athenaeum Diphilus Siphnius recte sentit, qui aperte agrestem Malvam meliorem esse hortensi refert, tametsi Dioscorides hor∣tensem praeferat; in quo nec ei, nec Galeno accedendum, nam silvestris haud dubie esui aptior, ac suaviora inter olera non postremo est loco. Commendatur ab Hesiodo,

—〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Stulti neque sciunt, quanto plus dimidium sit toto: Neque quam magnum in Malva & Asphodelo bonum.

In hanc sententiam & Horatius Epodon Ode 2. scribit, Malvae salubres corpori.—Et gravi

Nutrit autem Malva, ut Galenus ait, mediocriter: succum vero ingenerat crassiorem, alvum red∣dit lubricam, ac duram emollit: facile autem descendit, non solum quod humida, sed quia glu∣tinosa. Folia Malvae adversus omnes aculeatos ictus scorpionum, viperarum, apum & similium venenatarum bestiarum efficacia sunt, si imponantur; his vero tritis cum oleo prius peruncti, etiam (ut Dioscordes ait) non feriuntur. Achores, furfures omnesque in cute asperitates, cum veteri ••le•• (Dioscoridis exemplaria quaedam perperam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 habent) imposita sanant. Erysipelatis quoque & ambustis utiliter adhibentur: intestinorum dolores ac rosiones, cum foliorum tum seminis & radicum decoctum per clysterem infusum sedat: uteri vero durities insessu mollit, quod & ipsa Mal∣va in cibo assumpta efficit. Datur & succus parturientibus, ut partum faciliorem reddat, aut •••• vino decoctum. In summa, vesicam, renes & intestina, theracem & pulmones juvat.

• 12. Malva silvestris vel palustris seu Ibiscus, nobis. Multiplices hujus in medendo usum declarat Dioscorides his verbis, decocta Malva palustris, Althaea dicta, aut in vino aut aqua immersa, aut per se pota efficax est contra vulnera: item ad strumas, parotidas, abscessus mammarum, inflam∣mationes, contusiones, sedis inflationes, nervorum rigores, siquidem discutit & excoquit, rumpit, & ad cicatricem perducit. Cocta, ut dictum est, adjecto adipe suillo aut anserino terebint hinave ut malagmatis lentor fiat, facit ad vulvae inflammationes praeclusionesque in pesso subdita-Decoctum eodem fungitur munere: onera vulvae reliquiasque à partu extrahit decoctae succus ex vino; succurit urinae difficultati, calculosorum cruditatibus, dysentericis, ischiadicis, tremulis, ruptis. Plinius Malvarum usum medicum, de quo jam diximus, fusius persecutus, tandem addit. Althaeae in omnibus supradictis efficacior radix, praecipue convulsis ruptisque: cocta in aqua alvum sistit. Eadem arida in lacte decocta perniciosae cuilibet tussi medetur. Hippocrates vulneratis sitientibusque defectu sanguinis radicis decoctae succum bibendum dedit, & ipsam vul∣neribus cum melle & urina: item contusis, luxatis, tumentibus, & musculis, nervis, articulis imposuit: & asthmaticis ac dysentericis in vino bibendam dedit. Mirum aquam radice ea ad∣dita addensari sub dio, atque lentescere: efficacior quo recentior. Haec Plinius. Vide caetera apud Simonem Pauli pag. 193, 194.
• 18, & 19. Malvae h••rtensis seu roseae flores coquunt in vino veteri, ut legitur apud Camerarium in hortis, quo prurigines ablinunt & sanant. Utuntur etiam ad erysipelatis rubores compe∣scendos, imprimis rubentes rosas imitantis quoad coloris similitudinem. Ego, inquit Johannes Bau∣hinus, florum decocto feliciter utor in siccitate & ardore linguae & faucium, & quia in praedi∣dictis floribus nullam agnosco adstrictionem, nondum intelligo quo successu Johannes Libavius ad fluxum menstruorum nimium Malvae roseae flores praescribat. Qui plura voluerit, consulat Simonem Pauli pag. 385, 386, & 387.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI, Aliorumque Authorum.

PAg. 315. col. 1. pl. VI. Malva folio vario, C. B. P. & Prod. Malva trimestris & pumila, Clus. Hist. Cum Casparus Bauhinus describat Malvam folio vario in Prodromo, atque ejusdem Iconem exhibeat, toto coelo diversam ab Icone Malvae silvestr is Clusii in Hi∣storia; idcirco plane constat, cum ex Iconibus, tum de∣scriptionibus utriusque diversis, lapsum esse; imo sui oblitum Casparum Bauhinum, dum duas omnino di∣stinctas Malvae species ad unam eandemque reducit, sub planta VI. in Pinace.

DE MOLLIENTIBUS PENTA PETALIS Seminibus multis rotatim cingentibus stilum nutritivum donatis.

CAPUT XV. ALCEA.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 3. c. 164. forte sic dicta ab 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, auxilio seu remedio, cum ejus radices dys∣entericis & ruptis auxilio sint. Plinio l. 27. c. 4. Alcea. Generi silvestrium Malvarum Dioscorides, qui unius meminit, adscripsit.

Quae inter se affines sunt plantae jure merito quasi catenâ quâdam connectuntur, atque hinc Alcea & Althaea de necessitate ordinis Malvam consequentur. Alcea igitur, authore Diosco∣ride, Malvae est tantum species silvestris, habens folia fissa ad Verbenacae foliorum similitudinem. Ex sententia autem nostra Malva est planta emolliens, pentapetala, seminibus multis circu∣lariter seu rotatim cingentibus stilum in medio nutritivum donata; hisce pariter conditionibus praedita est Alcea; ergo à sine ultimo Alcea potest dici Malva, nec omnes Alceae species habent folia fissa, ut vult Dioscorides; excipiuntur enim Alcea montana rotundifolia Columnae & Alcea villosa Dal^pii. quorum folia ima sunt Malvae modo totunda, etiamsi superna earundem folia sint tenuiter laciniata & fissa. Quicunque igitur Malvam Alceam, & Alceam Malvam dixerit, per me non stabit. Cum autem veteres, & ipsos sequentes neoterici Botanici, ad du∣plex caput Malvam & Alceam reduxerint, quia diverso nomine gaudent, nos Alceam hoc cap. XV. explicabimus, non obstante conformitate Malvae cum Alcea in partibus essentialibus, praecipue floribus & seminibus: easdem jungant qui voluerint, parvo discrimine refert.

Pars TABULAE XVIII. & XIX. Sectionis quintae.

• ...Alcea
  • ...Frutex
    • 1. Folio rotundiore incano, nobis. Althaea frutex, Lob. Ger. Althaea frutex prima, Clus. Hist. Althaea fruticans Hispanica, Eyst. ☉
    • 2. Syriaca, nobis. Althaea frutex secunda, Clus. Hist. ☉
  • ...Herba
  • ...Perennis
    • 3. Vulgaris, nobis. Alcea vulgaris, Dod. Ad. Lob. Lugd. Park. Malva Verbenaca, Ger. ☉
    • 4. Folio rotundo laciniato, nobis. Alcea peregrina, Clus. Hist. Alcea rotundifolia laciniata, sive Malva montana, Col. ☉
    • 5. Cannabino folio, nobis. Alcea Cannabina, C. B. P. Alcea Cannabina vel Pentaphylli folio, J. B. Chabr. ☉
  • ...Annua
    • 6. Villosa seu hirsuta, nobis. Alcea villosa Dal^pii. Lugd. ☿
    • 7. Pharnambucana Carpini folio flosculis minimis luteis semine compresso simplici rostro donato, nobis. Althaea Carpini foliis floribus luteis, Bec∣con. Malva annua de Pharnambuca, Jacobi Zanoni. ☿
    • 8. Virginiana Carpini foliis flosculis minimis luteis semine triangulari duplici rostro seu aculeo praedito, nobis. ☿

Explicatio Tab. 18. & 19. Sectionis quintae.

1. ALcea frutescens folio rotundiore incano, nobis. Althaea frutescens folio rotundiore incano, C. B. P. Althaea frutex, Lob. Ger. Althaea frutex prima, Clus. Hist. Althaea fruticans Hispanica, Eyst. Haec Alcea, non Althaea cum caeteris authoribus, nobis dicitut, quia semina rotatim seu circulariter cingentia stilum nutritivum gerit, non autem capsulas plurimis loculamentis distinctas ut volumus nos. Haec, inquam, Alcea in arbusculae proce∣ritatem excrescit, ob id arborescens dicta: est enim stipitibus lignosis, firmis, cortice tomentoso vestitis; folio Malvarum minorum magnitudine, alias leviter sinuato, alias Althaeae modo in nonnihil oblongas lacinias diviso & caeso, candicante, lanuginoso, pediculis satis longis, vil∣losis nixo: ex quorum alis exoriuntur flores Malvae vulgatioris surrectae pares, purpurascen∣tibus unguibus & ad fundum hirsutis, folioso & hirsuto calyce, in quo postea orbiculus circi∣natorum seminum nigricantium pellicula alba contectorum succrescit.

2. Alcea arborescens Syriaca, C. B. P. Althaea frutex secunda, Clus. Hist. Non minus tamen

elegans est haec fruticantis Alceae species, cujus Iconem ad Clusium mittebat Jacobus Plateau. Fruticis modo assurgit, stolonibus lignosis cortice nigricante obductis, quali etiam vestiti rami in quos stolones dividuntur; hisce nullo ordine distributa adnascuntur folia, angulosa, in paucas lacinias dissecta, in ambitu etiam serrata, superne admodum viridia, in••erne ad∣modum pallescentia. Summis ramis innascuntur flores Rosae simplicis instar, ampli, elegan∣tes, quinque petalis albis constantes, quae multis purpureis venis praedita sunt, ungues pur∣pura floridiore (quam in Sabdariffa, de qua paulo post) infecti, aliquando purpurei, ex quorum umbilico prodeunt multa stamina slava & stilus albus multisidus. An semen tu∣lerit apud Jacobum Plateau latuit Clusium: vix ac ne vix quidem apud nos Septentrionales se∣mina ad maturitatem perducit. Floret Julio & Augusto: folia illi, sicut priori, decidunt No∣vembri mense: extremo Aprili nova demum germinare solent. Facilius fert aeris frigidio∣ris injuriam quam Sabdariffa. Hujus flores è rubro purpurascunt, at vetustate ad caeruleum colorem vergunt. Habetur etiam flore candido, quae est Alcea Syriaca slore candido, Eyst. Hujus etiam est altera species minore flore, quae est Alcea frutex tertia Clus. Hist. Hisce semen pla∣num circulariter cingens stilum nutritivum, Althaeae palustris simile; unde Alcea secunda Clussi non potest esse synonyma cum Alcea arborescente Rauwolfii Cam. Hort. nec Alcea Syriaca Eyst. cum posterior capsulas multas proferat, plurimis loculamentis distinctas, quemadmo∣dum pingitur à Camerario, Johanne Bauhino & Eystettensi, sub Ketmia Syrorum. Est enim Althaea prim anostra à fine ultimo, non Alcea propter rationes supra allatas. Vide Althaeam in••ra

3. Alcea vulgaris, Dod. Ad. Lob. Lugd. Cam. Clus. Hist. Eyst. Park. Malva Verbenaca, Ger. Alcea, Matth. Fuch. Dod. Gall. Caes. Tab. Sesquicubitalem & aliquando majorem assequitur altitudinem, & est caulibus hirsutis, asperis, fungosa medulla farctis: folia sunt Malvae vulga∣ris surrectae majora, ad pediculum usque plerumque in tria, quinque, aut sex segmenta divisa, atrovirentia, hirsuta, & ex alis pediculis quadrantalibus, hirsutis appenduntur: flores rosei, speciosi, purpurascente carneove colore, quinque petalis striatis constantes, quorum me∣dium occupat racemulus Malvae, apicum albicantium: semina semilunata compactim adhaerentia circulariter stilo nutritivo, atque adhuc viridia sibiinvicem conjuncta, compressi caseoli for∣mam aemulantur, ceu vulgaris Malvae majoris semina, hirsuta tamen: radix digitalis, longa, alba, in multas fibras divisa. Provenit rure in campestribus incultis, & agrorum scrobiumque marginibus, juxta vias, sepes & semitas. Floret Julio & Augusto, & Autumno semina perficit.

4. Alcea folio rotundo laciniato, C. B. P. Alcea peregrina, Clus. Hist. Alcea rotundifolia laciniata sive Malva montana, Col. Hanc neminem adhuc observasse censemus, inquit Fab. Columna, nec pictam vidimus rariorem hanc Alceae aut Malvae speciem, quam observavit prae∣dictus author in Campoclarensium Matesio monte, nec admodum frequentem in excelsis jugo∣rum planis, deinde in Aequicolorum etiam montium planis Rascino appellatis. Hujus folia prima ita Malvam repraesentant, antequam caulem edant, omnino rotunda, inferne parum hirsuta, atque vulgaris Malvae modo quinquepartita, ut nihil ab illa differre videatur, & prae∣tereuntes vel colligentes plane fallat, sed simulac caulescere incipit, apparent folia in cauli∣bus laciniis desecari, ut longe à Malva vulgari differre videatur, ut qui caulem tantum soliis vestitum viderit, Napellum potius esse concluderit, ita enim Napello caeruleo simili divisura dissecta fiunt: nec nisi floribus incipientibus in summo illius, Corymborum modo, densis ad Malvae sive Alceae speciem referendam judicaverit: flores magni sunt, sigura & textura Malvae, sed colore roseo vivaci, multoque majores, pentapetali itidem: quibus decidentibus singulis circuli singuli subveniunt in foliaceis calycibus quinquefoliatis, ut in vulgari, semina habentes compressa, lunata, paulum tamen hirsuta & nigrescentia. Floret Julio & Augusto, & semen persicitur Octobri, supra Matesii montis supercilium septentrioni oppositum Civita-vechia ap∣pellatum, & etiam loco Stazza della Serra, id est, Ovium mansio, dicto.

5. Alcea cannabina, C. B. P. Alcea fruticosior, Ad. Lob. Alcea pentaphylla folio Canna∣bis silvestris Dioscoridis, eidem. Alcea fruticosa cannabino folio, Clus. Hist. Alcea fruticans, Eyst. Alcea cannabina vel Pentaphylli folio, J. B. Chabr. Alcea fruticosa cannabina, Ger. Alcea pentaphyllea, Park. Herba haec hominis altitudinem excedens coliculis est asperis, lentis, in multos ramulos divisis: folia cannabinis foliis satis similia, ex pediculis brevioribus in tres partes longas secta mediam longissimam, reliquas utrinque breviores, quae saepe iterum in minores subdividuntur, sic non tantum tripartita, sed modo quinquepartita & diversimode crenata, hirsuta, nigricantia seu obscure viridia, minus aspera cannabinis, sapore viscido: flo∣res interdum singuli, interdum bini ex longis pediculis, vel ramulorum potius extremitatibus, Alceae vulgaris similes, minores tamen multo; quibus excidentibus succedunt capitula rotunda,

compressa, composita ex multis seminibus crassis, lunatis, asperis, rotatim cingentibus stilum nutritivum, foliolis quinis tanquam pro calyce obvoluta: radix perpetua, cujus multae praeter majores & crassiores aliae fibrosae radiculae apparent, extra & intus albae, gustu admodum viscido. Pluribus Hungariae & Austriae locis circa sepes nascentem observavit Clusius, atque in Hassia circa Francofurtum ad Moenum conspexit idem. Floret ineunte aestate: semina per∣ficit Augusto & Septembri.

6. Alcea hirsuta seu villosa, nobis. Alcea hirsuta, C. B. P. Alcea villosa Dal^pii. Lugd. Radice est palmum longâ, è ruffo candicante, paucis fibris capillata: caulibus multis de••sis∣sima lanugine hirsutis (quamobrem Alcea villosa nominata est Dalechampio) pede non multum altioribus, folio per ambitum multum crenato, in tria diviso, lanugine quoque sp ••i•• tecto: flore phoeniceo, parvo, specioso, Trachelii vulgaris florem magnitudine vix superante: fructu seu semine nigro, ad modum placentae perinde ac Malvae vulgaris, intra folliculum mul∣tis soliolis constantem clauso, densis ac subasperis pilis hirtum, & undique fructum seu semina occulentem, ut in Halicacabo. Nascitur ad radices Iurae montis: etiam inter segetes ••laesis & oppido Baugency interjectas. Floret Maio mense, & semina Junio & Julio matu∣re ••unt. Vide in principio Tab. 19.

7. Alcea Pharnambucana Carpini folio flosculis minimis luteis semine simplici rostro donato, nobis. Althaea peregrina semine rostrato flore luteo minimo, nobis in Praelud Botan. pag. 229. Althaea Carpini folio floribus luteis, Boccon. Malva annua de Pharnambuca Jacob. Zanoni. Hujus folia sunt quasi Carpini Ulmive, aut Melochiae foliorum aemula, alternatim caulem am∣bientia rotundum, rectum, sesquipedalem: in cujus summis ramulis nascuntur flosculi plurimi, minimi, lutei, pentapetali: atque hisce deciduis succedunt arcte in circulum disposita semina, compressa aculeis singularibus pungentibus praedita, rostri instar, unde rostratae Alceae ei nomen imposuimus: radice constat fibrosa: tota planta est viscido sapore. Si seratur Aprili, semen suum perficit ante Septembrem exactum. Provenit in Pharnambuca aliisque locis Indiae orientalis.

8. Alcea Virginiana Carpini folio f••osculis minimis luteis semine duplici rostro seu aculeo prae∣dito, nobis. Haec Alcea Virginiana in omnibus convenit cum Alcea Pharnambucana, nisi quod illius semina sint triangularia, minora, binis rostris seu apiculis in summo praedita, quá notâ essen∣tialiter à Pharnambucana differt, quae semine compresso majore unico rostro seu apiculo longiore donato cernitur. Semina hujus hoc anno habuimus nobis communicata, à peritissimo ac dili∣gentissimo Botanico Johanne Banister, non ita pridem Collegii Divae Magdalenae capellano, nunc apud Anglos in Virginia Evangelii praedicatore, eò à reverendissimo in Christo patre Henrico Compton Episcopo Londinensi misso, cum pluribus aliis Ecclesiae Anglicanae pastoribus, ut populum illi•• degentem, pastoribus destitutum, instruerent. Vide ultimam Tab. 18.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Ex emplasticorum medicamentorum numero esse Alceam, & folia, quae glutinosum quid ac lentum habent, & etiam radix ipsa, quae glutinosa, dulcis & modice astringens apparet gus••antibus, abunde monstrant. Hinc satis constat Alceam citra insignem tum caliditatem, tum frigidita∣tem siccare, ac plane emplasticorum consistentiam obtinere. Celebratur ad caliginem oculerum ab empiricis, ut non desint qui credant radicem Alceae è collo suspensam aciem oculorum supra modum acuere & tueri posse, sed haec & ejusmodi non carent vanitate, simul & vix credula sunt. Silvestre Malvaegenus quam Alceam vocari Tragus dixit, si herbae & radicis decoctum vino vel aqua bibatur, torminibus intestinorum remedio est, ruptis & convulsis conducit & opitulatur. Breviter Malva Romana, Alcea, Malva vulgaris & Ibiscus, omnibus calidis doloribus totius corporis apprime conducunt.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 316. col. 2. pl. VI. Alcea arborescens Syriaca C. B. P. Alcea arborescens Rauwolf. Cam. Ket∣mia Syrorum quibusdam. Alcea Syriaca, Eyst. De∣notant omnia haec synonyma Althaeam veram fru∣tescentem primam nostram multicapsularem, at Althaea frutex secunda Clusii denotat secundam Al∣ceam frutescent••m nostram, quia ejus semina circu∣lariter cingunt stilum nutritivum; ergo non fuisset Althaea dicenda Casp. Bauh, caeterisque Authoribus, sed Alcea, ex libro naturae ratiocinando.

Pag. 317. col. 1. pl. VII. Alcea vesicaria, C. B. P. Alcea Veneta, Trag. Dod. Gall. Lugd. Eyst. Cum e∣jus theca seu involucrum seminale sit multis locula∣mentis distinctum, non fuit Authoribus dicenda Alcea sed Althaea. Ibidem pl. IX. Alcea Indica flore magno, C. B. P. Sabdariffa, Lob. Dod. Lugd. &c. Ibidem col.

2. pl. 10. Alcea Indica parvo flore, C. B. P. Sab∣dariffa alia, Lugd. Ibidem pl. XII. Alcea Indica altera pa••vo flore, C. B. P. Ibidem. pl. XIII. Al∣cea Aegyptiaca villosa, C. B. P. Abelmosch Aegypti∣orum s••ve Abutilum Avicennae, Pon. Ital. Omnes hae plant•• dicendae fuissent Alth••ae, cum siliquas seu folliculos seminales multicopsulares seu plurimis loculamentis distinctas gerant.

Pag. 315. col. ••. pl. ••. Malva palus••ris seu Ibisc••••, nobis. Althaea Dioscoridis, & Plinii. Althaea vulgaris Cam. Thal. Clus. Hist. Eyst. Cum se∣mina gerat circulariter cingentia stilum nutritivum more Malvae vulgaris, nil aliud est quam Malva pa∣lustris, neque pu••est associari Althaeae speciebus pro∣pter rationes supra dictas; ergo non obstante autho∣ritate Dioscorid•• & Plinii caeterorumque authorum noetericorum, Malva, non Alth••a esset d••cenda haec planta.

Pag. 316. col. I. pl. II. Althaea flore majore, C. B. P. Althaea Pannonica tertia, Clus. Hist. & ibidem pl. III. Althaea laciniato folio, C. B. P. Althaea 3. Clus. Pan. & ibidem pl. IV. Althaea frutescens folio rotun∣diore incano, C. B. P. Althaea frutex I. Clus. Hist. Althaea fruticans Hispanica, Eyst ••••bd. p. V. Althaea frutescens folio acuto parvo flore, C. B. P. (est enim magno flore Malvae rosae instar, ergo vitio verten∣dum Casp. Bauhino) Althaea arborescens, Cam. Tab. Ger. Althaea arborea Olbiae Ad. & Icon. Lob. Hae o∣mnes plantae sunt Alceae species; quinta est Malvae frutescentis aut arborescentis species.

DE MOLLIENTIBUS PENTA PETALIS Donatis plurimis seminibus contentis in diversis capsulis conjunctis.

CAPUT XVI. ALTHAEA.

A〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aliis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae in silvesirium Malvarum genere est: Dioscoridi l. 3. c. 163. sic dicta ab 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quod remedium, vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 medendo, quod hujus multiplex usus sit: hinc Diosco∣ridi quod inter primas utilis sit & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, pluribus remediis polleat: & Plinio l. 20. c. 21. ab effectus excellentia nominata, quae à quibusdam Aristalthaea dicatur.

Genera unius solum meminere, ut Theophrastus 9. Hist. 5. ubi Gaza Hibiscum reddidit: at 9. Hist. 9. florem melinum tribuit.

Diximus superius sub initium capitis XV. Malvam & Alceam (quemadmodum nos dispo∣suimus) vix ac ne vix quidem posse à ••e invicem distingui quoad finem ultimum, quia in eo conveniunt ut supra monuimus. Nota autem generica qua Althaea ab Alcea & Malva discer∣nitur, est haec. Althaea post florem quinis petalis constantem evanidum, cujus structura quoad numerum petalorum omnibus est communis, producit plurimas capsulas simul junctas, seu in plurima loculamenta divisas, in quarum singulis plurima continentur semina cujuscunque formae aut coloris: hoc non reperitur in Malva & Alcea quae semina gerunt rotatim seu cir∣culariter arcte juncta & cingentia stilum nutritivum: atque hac ratione distinguuntur Althaeae species nota seu tessera sua generica à Malva & Alcea, quae omnes antea confundebantur ab authoribus. Nos sequendo ductum authorum in terna capita distinximus: possunt quidem per peragraphos distingui, quandoquidem conveniunt floribus suis pentapetalis & sapore vi∣scido: sed differt Althaea, quemadmodum nos eandem disposuimus, ab Alcea & Malva.

Pars TABULAE XIX.

• ...Althaea
  • ...Arborescens
    • 1. Glabra Ketmia Syrorum dicta, nobis. Alcea arborescens, Cam. in Hert. cum duplici figura, Eyst. Alcea arborescens glabra, Ketmia dicta, J. B. Chabr. ☉
    • 2. Rosa Sinensis
      • ...Flore
        • Simplici, nobis. Malva rosea arborea Indica, Park. Rosa Sinensis flore simplici, Baptist. Ferr. ☉
        • Pleno, nobis. Rosa Sinensis flore pleno, Bapt. Ferr. ☉
  • ...Herba
    • 3. Flore luteo, nobis. Althaea Theophrasti flore luteo, C. B. P. Abutilum Avi∣cennae, Eyst. ☿
    • 4. Althaeae Theophrasti similis, nobis. Althaeae Theophrasti similis, C. B. P. Abu∣tilum Indicum, Cam. J. B. Chabr. Park. ☿
    • 5. Palustris Cytini flore, nobis. Althaea palustris Cytini flore, Ad. Lob. Park. Althaea Sida dicta quibusdam, J. B. Chabr. Althaea hortensis sive peregrina, Dod. ☉
    • 6. Peregrina rosea globulis oblongis pluribus filulis praeditis, nobis. Althaea rosea peregrina forte Rosa moscheutos Plinii, Cornut. ☉
    • ...Indica
      • ...Flore
        • 7. Magno petalis latis & obtusis, nobis. Alcea Indica magno flore, C. B. P. Alcea Americana, Clus. Hist. Sabdariffa, Lob. Dod. Lugd. Eyst. J. B. Chabr. ☿
        • 8. Parvo petalis angustis & acutis, nobis. Alcea Indica parvo flore, C. B. P. Alcea Aegyptiaca, Clus. Hist. Sabdariffa alia, Lugd. Bamia Alpin. Cam. Belli Ep. 1. ad Clus. ☿
    • ...Aegyptia
      • 9. Villosa, nobis. Alcea Aegyptia villosa, C. B. P. Abelmosch sive Mosch Aegyptiacum sive Abutilon Avicennae, Pon. Ital. ☿
      • 10. Moschata Abelmosch dicta, nobis. Alcea Aegyptiaca moschata Abelmosch dicta, Park. ☿
    • ...Vesicaria
      • 11. Veneta semine majore, nobis. Alcea vesicaria, C. B. P. Dod. Al∣cea Veneta, Trag. Dod. Gal. Lugd. Eyst. ☿
      • 12. Indica seu capitis bonae spei semine minore, nobis. ☿

Explicatio partis Tab. decimaeoctavae & decimaenonae Sectionis quintae.

1. ALthaea arborescens glabra Ketmia Syrorum dicta, nobis. Alcea arborescens, Cam. in Hort. cum duplici figura, Eyst. Alcea arborescens glabra Ketmia dicta, J. B. Chabr. Fruticis modo assurgit stolonibus lignosis, cortice nigricante obductis, quali etiam vestiti rami, in quos stolones dividuntur: his nullo ordine distributa adnascuntur folia angulosa, in paucas lacinias dissecta, in ambitu serrata, superne admodum viridia, inferne quodammodo pallescen∣tia: summis ramis innascuntur flores Rosae simplicis florum instar, ampli, elegantes, quinis pe∣talis constantes albis, quae multis purpureis venis in fundo praedita sunt; ungues purpura flori∣diore quam in Sabdariffa flore infecti: ex umbilico prodeunt multa stamina flava & stilus al∣bus, multisidus: floribus deciduis succedunt capsulae pluribus loculamentis seu cellulis angu∣losis distinctae: in quorum singulis plurima continentur semina reniformia, villis multis in dorso scatentia.

2. Althaea arborea rosea Sinensis, nobis. Malva rosea arborea Indica, Park. Rosa Sinensis, Baptist. Fer. Haec biennii aut triennii spatio in regionibus calidis ascendit ad altitudinem minoris arboris; constat enim stipite lignoso, cortice laevi, albo tecto, cujus ramis infe∣rioribus absectis superiores sese extendunt arboris in modum: folia lata, vitiginea & profunde laciniata, subtus incana, supra viridia, pediculis innituntur longis, crassis, rubentibus, quae permanent hyeme: in cymis ramorum exeunt flores insistentes calycibus quinquefoliatis, nunc simplices, nunc pleni: conspiciuntur non minores flore Rosae provincialis, sed postquam ali∣quamdiu

expansi sunt flores, magis rubentes apparent per biduum aut triduum: in me•••••• petalorum est capitulum viride, multis staminulis luteis, ut in Rosa cernitur, obductum, quo•• vergens ad maturitatem multis scatet rigis & sulcis in exteriore parte, decem aut duodecim; in quibus singulis protuberantibus loculamentis continetur series seminum majorum, ob∣longorum, nonnihil lividorum & asperorum, quae sunt numerosissima, modice incurva & parte gibbosa villosa aliquando, nam in uno tantum solliculo seu loculamento ad numerum incertum cernuntur, & in omnibus suis propriis loculamentis haedinos ferme renes figura repraesentantia 163. numerantur, quibus color ex sulvo gilvus, toto corpore sunt punctata, aspera pumicis instar, circa umbonem pilis subalbidis, raris, dimidiatum digitum prolixis & in setas aculeosve porrectis horride capillantur: optimo microscopii tubulo semina singularia inspecta, faciem relerunt qualis in Icone Ferrarii Senensis observatur. Consule Ferrarium Senensem l. 4. de Florum cul∣tura à pag. 479. usque ad pag. 502. ubi partes omnes hujus Althaeae satis diffuse deducit.

3. Althaea Theophrasti flore luteo, C. B. P. Althaea Theophrasti sive Abutilum Avi∣cennae, Matth. Althaea luteis floribus, Ad. Lob. Ger. Abutilum Anguillarae, Dod. Abutilum Avicennae, Eyst. Althaea haec Abutilon Theophrasto dicta caule assurgit rotundo, duriusculo, ramoso, duas aut tres cubitos alto, quem cum suis alis convestiunt folia lata, subrotunda, sed acuminata, albida, mollia, tenuissime hirsuta, Cucurbitinis similia, è longiusculis pediculis pendentia: flores è foliorum ac ramulorum sinubus exigui, lutei, pentapetali: ••ructus ro∣tundi, nigri, crispi, ex multis parvis capsulis simul junctis cohaerentes, in quarum singu••is semina plura, nigra latitant: radix in radiculas multas, fibrosas tenuesque divaricatur. ••ere∣grina est planta, nec alibi quam in hortis conspicua. Floret media aestate, eadem exeunte & versus Autumnum semina perficit: aliter & melius describitur à Johanne Bauhino, sic; Aba∣tilon J. B. Chabraei cum Althaea vulgari de molliti•• certare videtur: radice constat parva, alba, subdulci, fibris aliquot adnatis donata: caulis foris tomento molli totus ••st obsitus, pingue quid attrectantium manibus allinens, incanus; cortici, qui facile delibratur, subest lignum Saligni instar, candidum & durum, medullam succulentam viridem continens; ex caule folia nullo ordine nascuntur, pediculis palmaribus nitentia & minus lata, circinatae quasi rotunditatis nisi in mucronem desinerent, lanugine incana & insigniter molli obducta: ex horum alis rami producuntur, atque indidem flores itidem prodeunt Caryophyllatae aquaticae, intense crocei, striati, è quinis petalis compositi, medium occupante apiculorum glomere: to∣tum vero florem complectuntur quinque folia incana, lanuginosa: floribus singulis succedunt tomentosa capitula, juglande nuce paulo minora, suprema parte plana sere ex 10. aut 12. fol∣liculis latiusculis, compressis, singulis in mucronem acutum desinentibus, in orbem juxta se arcte positis conflata: in quibus singulis semina fere semicircularia, compressa, fusca, medulla, dulci & alba plena. Casparus Bauhinus scripsit se observasse hanc plantam vigentem ad duos cu∣bitos altam inter Bononiam & Ferrariam: semina sata Martio & Aprili mensibus solent sub sinem aestatis ••••orere & ineunte Autumno perficere semina.

4. Althaea Theophrasti similis, C. B. P. Abutilum Indicum, Cam. J. B. Chabr. Abutilum Indicum Camerarii, Park. Haec Althaea flore est pallido, subcandido, sive medio lut••o, pe∣diculo nitente hirsuto, sic & novella folia ac caulis, non tamen ejus ad tactum molliti••i qua vulgo notum Abutilum Italicum. Pediculi in fibras divulsi foliis venulas sparsas subministrant spadiceas, folio in adversa parte existente pallidiore, interna vero seu aversa saturatius virente: caulis penes internodia est subruffescens: florem excipit folliculus subniger ex multis capsellulis compactus, semina in singulis continens multa nigra, exterius involu••rum cellulas constitu∣ens, ex viridi flavescens: radix pallida, fibrosa.

5. Althaea palustris Cytini flore, Ad. Lob. Park. Althaea palustris, C. B. P. Lugd. Tab. Ger. Althaea hortensis sive peregrina, Dod. Sida vulgo, Cam. Althaea Sida dicta quibusdam, J. B. Chabr. Planta haec Sidae nomine folium habet circumscriptione Abutili putati, ex ro∣tundo in acutum mucronem desinens, delicatum, molle, villosum & per ambitum serratum: ••los magnus Malvae roseae florem aequat, oblongus in sicca planta, staminibus in medio lon∣gis, colore praeditus, ut volunt Adversaria, purpureo saturatiore quam Paeoniae aut Malvae sativae, aut Cytini, juxta & in summis cauliculis visuntur tempore vindemiarum utriculi ro∣tundi, globosi, quinquangulari tamen specie, phaeo vel pullo colore Aristolochiae effigie prae∣gnantes, Smyrnii seminis aut Milii nigri colore & magnitudine: radix hortensis Malvae radici similis: caulis cubitorum duorum. Melior est figura Dodonaei illa Lobelii, Parkinsoni & Johan∣nis Bauhini Chabraeive, qui omnes ex Lobelio desumpsere. Provenit, teste Camerario, in Italia copiose circa flumen Amesim non procul ab Anguillara, qua datur transitus fluminis▪

Floret versus aestatis finem, raro semina perducens ad maturitatem.

6. Althaea rosea peregrina forte Rosa moscheutos Plinii, Corn. Planta haec quam Africa gignit, quotannis ex radice vivâ, longâ, albâ, lentâ, circa Maium mensem erumpit: caules ha∣bet rotundos, virides, medulla plenos, uno verbo malvaceos: folia subrotunda, & aliquo modo Cyclamini, propius tamen Mori nostratis albae folia referunt, pronâ parte molli & tenui lanugine canescunt, Oleae foliorum instar, supina aliquanto magis virent: cujusque caulis fastigium globulos virides admittit, non paucos, qui singuli singulis pediculis innituntur te∣retibus, & quamplurimis filulis oblongis & angustis omni ex parte circumdantur: oriuntur haec filula à basi uniuscujusque globuli & distant inter se aliquo intervallo egregioque ordine disponuntur & veluti cancellis eundem globulum obsepiunt, qui dum maturitate dehiscit in quinque partes finditur, alveoque suo condita quinque fundit latissima petala quae roseum florem simplicem exprimunt atque etiam ampliorem Malva rosea Lobelii: in hujus floris um∣bilico stat panicula pistillo tenui fulta, qualis in floribus Althaeae fruticis conspicitur. Haec Althaea, quam vocamus roseam, florem edit versus finem Augusti Rosae simplicis flori similem. Haec silvis Africanis, ob floris gratiam, translata fuit in hortum Regium Parisiensem anno 1644.

7. Althaea Indica magno flore petalis latis & obtusis, nobis. Alcea Indica magno flore, C. B. P. Alcea Americana, Clus. Hist. Sabdariffa, Lob. Dod. Lugd. Eyst. J. B. Chabr. Cau∣lem habet rectum, striatum, purpurascentem, binos aut ternos cubitos altum, vel etiam altio∣rem, si in horto, aut pingui solo seratur (in fictilibus brevior est) quem ab imo multa ambi∣unt viridia folia, nullâ servata serie hinc inde sparsa, infima serrata quidem in ambitu, sed non laciniata, quae medio cauli haerent in tres lacinias dentatas divisa sunt, suprema autem in quinque Canabinorum foliorum instar dissecta, summo fastigio veluti in gemmularum & an∣gustorum foliorum spicam desinente: singulares fert in singulis alis calyces molliter echinatos, e quibus singulis exit flos magnus, quinis petalis praeditus, coloris ex albo pallescentis, quorum ungues satura & nigricante purpura, radiatim petala in se spargente, infecti sunt, ut in Althaeae vesicariae inferioris flore: floris umbilicum occupant multa stamina, apicibus longis praedita, & stilus medius superna parte ramosus, albus: floribus valde fugacibus (nam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sunt) suc∣cedunt brevia, echinata, acuminata capitula, pentagona, interius villis obsita, semen conti∣nentia, quale fere fert Stramoniae capsula: radix quidem multis candican tibus fibris utpluri∣mum constat, sed non est vivax, nam hyeme adventante perit, & singulis annis satione reno∣vanda apud Septentrionales, imo Meridionales, nam sero admodum, nempe sub Augusti si∣nem aut Septembris initium floret, & frigoris fit impatiens, primae enim pruinae eam corrum∣punt. Solis orientis radiis delectari videtur & frequenti rigatione. In Italiam primo ejus semen delatum, Sabdariffae appellatione (nescio an tale nomen apud quos nascitur obtineat) ex Hispania pro specie Malvae aut Althaeae potius elegantis haud dubie ad nos delata; ideo ad Al∣thaeae classem referendam judicamus propter involucrum seminale quintuplici loculamentorum numero praeditum. Haec est tessera à nobis proposita, qua Althaeae omnes in hoc capite donantur, haec neutiquam Malvarum aut Alcearum speciebus accedit, cum semina singula, propriis ca∣psulis involuta, & circulariter cingentia stilum nutritivum gerant.

8. Althaea Indica flore parvo petalis angustis & acutis, nobis. Alcea Indica parvo flore, C. B. P. Alcea Aegyptia, Clus. Hist. Sabdariffa alia, Hist. Lugd. Bamia Alexandrina, Caes. Bamia, Alpin. Cam. Belli ep. 5. ad Clusium. Peregrina etiam est haec Althaeae species, ex Ae∣gypti Alexandria primum semine Italiae communicata, unde Galli, Germani & Belgae ha∣buere appellatione Bamia del Cayro. Rotundo autem assurgit caule, recto, virescente, ses∣quicubitali, cui inhaerent etiam nulla serie disposita folia, circa infimam quidem caulis partem Malvae foliis pene similia, angulosa & in ambitu serrata, à medio vero caulis ad summum in quinque profundas lacinias instar foliorum prioris Sabdariffae divisa, dilutius virentia: flo∣res in alis nascuntur, Sabdariffae etiam formâ & colore fere similes, pubescentes videlicet, mi∣nores tamen, sed non minus fugaces: his succedunt crassiuscula, longa, pentagona, villis ob∣sita & mucronata, capitula semen Orobi seu potius Leontapetali seminis instar continentia, la∣nugine tamen leviter tecta: radix in aliquot fibras sparsa, non vivax tamen, nam primae prui∣nae etiam totam plantam corrumpunt, ut ad frugem pervenire nequeat. Doctissimus Prosper Alpinus Bamiam appellat & frequentissimam in Aegypto nasci tradit. Praeterea Bamia, inquit, est planta ad Althaeae magnitudinem accedens foliis, floribus, aureis tamen, à quibus fructus quidam fiunt similes parvis Cucumeribus, loculamentis variis partiti, quae semina parva, subnigra, rotunda, continent, &c.

9. Althaea Aegyptia villosa, nobis. Alcea Aegyptia villosa, C. B. P. Abelmosch Aegyptiorum

sive Abutilon Aviceunae, Pon. Ital. Quod planta proposita à Neotericis pro Abutilo Avi∣cennae (cum tantum sit Althaea palustris lutea) non sit Abutilum legitimum facile innotescit ex notis; quum Avicenna suo attribuit folia cucumerina, quae non observantur in Abutilo modernorum, folia enim hujus sunt potius Pyri, & fructus rotundus sicut Mespili, & non lon∣gus ut vult Avicenna. Sit haec plantula Abutilon Avicennae, inquit Prosper Alpinus, quia folia habet cucumerina & fructum longum. Caulem emittit quatuor pedum, plurifarram brachiatum, cui appenduntur folia multa, hirsuta, stellata, haud absimilia Cucurbitae foliis: flores sunt similes Bamiae, sed petalis acutioribus & luteis, fructus itidem; quibus succedunt semina, moschum redolentia, magnitudine baccarum Myrti majoris, colore nigro: radicem habet satis crassam & fibrosam. Tota planta succo lento vel visco scater, sapore herbaceo est in Europa.

10. Althaea Aegyptiaca moschata Abelmosch dicta, nobis. Alcea Aegyptiaca moschata Abel∣mosch dicta, Park. Haec Althaea à praecedente, caule, foliis passim hirsutis differt; folia insu∣per habet sinuata, adinstar Hyoscyami Cretici: florem minorem, magis mucronatis petalis & in∣tentiore luteo colore donatum, moscum redolentem, sed semina multo magis: radicem magnam fibrosam & viscosam habet. Prosper Alpinus meminit plantae quam Aegyptii Mosch appel∣lant & ejusdem semen Abelmosch, quasi dixerit stirpem cujus semen moschum orientalem redolet, & ab odore ibidem nomen invenit, quod ipsius semina moschum praestantissimum sa∣pore atque odore aemulentur. Arabes idcirco moschum orientalem ipsis seminibus familiarius ita adulterare solent ut vix à peritis adulteratio cognoscatur, quam tamen postea tempus detegit, cum non diu praestantem hunc servet odorem, etenim in adulterato suavis ille odor brevi tempore exhalat & resolvitur. Haec planta assurgit unico caule, recto, rotundo, canis pilis undique albicante obsito, qui alternatim folia longis pediculis nitentia edit, magni∣tudine & figura Staphis agriae folia referentia, neque ab Hyoscyami Cretici foliis longe recedunt: ex iisdem alis inter pediculos & caulem oriuntur petioli unciales, sustinentes flores quinis petalis mucronatis donatos: quibus succedunt folliculi satis crassi, rotundi, angulosi, nigre∣scentes semina nigra, parva, lunari figura continentes, sapore subamarescentia, odoris moschi praestantissimi.

11. Althaea vesicaria Veneta, nobis. Alcea vesicaria, C. B. P. Dod. Alcea Veneta, Trag. Dod. Gall. Lugd. Eyst. Alcea Bononiensis, Gesn. Hort. Alcea peregrina, Tab. Ger. Solisequa, Ad. Lob. Althaea haec cauliculis exit rotundis, ramosis, haud firmis, sed facile collabenti bus: foliis vero altis incisuris dissectis, per margines crenatis, laevore, splendore ac colore, tum & quodantenus forma ad sativi Acanthi accedentibus, sed tamen multo minoribus: flo∣res pulchri, malvaceis similes, quinis petalis constantes subalbidis seu ocroleucis, sed in medio ac umbilicum versus eleganti colore nigricantes, è quo auri coloris stamen eminet; aperiun∣tur hi tribus aut quatuor horis post solis exortum & horâ unâ aut sesquihorâ vigent: relinquitur post florem folliculus patens, in quo capitulum rotundo-longius, hirsutum, quinis aut pluri∣bus loculamentis distinctum & divisum, in quorum singulis continentur plurima semina paulo majora sequentis, nigra: radix mediocris longitudinis sibras emittit. In Atrebatum & Morinorum finibus juxta agrorum margines reperiri ac sponte progigni fertur. Italiae, ut ditioni Venetorum, aliisque provinciis haud incognita. Floret Maio & brevi post incipiente aestate perit.

12. Alcea vesicaria Capitis bonae spei, nobis. Haec à vulgari Alcea Venetorum à multis an∣nis detectâ in paucis differt, nisi quod caulem producat rectum, firmum, pedalem, & ali∣quando altiorem: folia habet firmiora, rotundiora & glabriora, floremque majorem, cujus fundum nigrioris & elegantioris est coloris, semen autem praecedentis minus: caetera ei par.

De Althaeae seu Ibisci viribus supra dictum, inter Malvae vires, quod ad Althaearum in hoc capite contentarum vires attinet, cum sint pentapetalae & viscoso sapore praeditae, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 esse possunt, in iis malis ad quae vel Malva vel Alcea commendatur.

HALLUCINATIONES.

ALthaea arborescens Rosea Sinensis flore simpli∣ci & pleno, nobis. Male dicitur Malva Parkin∣sono, cum Malva semina circulariter ambientia sti∣lum nutritivum gerat; at haec semina in plurimis lo∣culamentis angulosis fert; ergo aptius ad consimiles Althaeas scilicet reducitur. Ineptius multo dicitur Rosa Sinensis a Baptista Ferrario Senensi: si novus hic tyro in Botanicis cognovisset naturam & essenti∣am Rosae, non Rosam appellasset; ergo cum nec Rosa ulla ratione dici meretur, sit propter rationes ante dictas Althaea Sinensis Rosae flore.

DE PENTAPETALIS Utplurimum ad medium bifidis unicapsularibus.

CAPUT XVII. LYCHNIS

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, lucernula Dioscoridi. l. 3. c. 114., & 115. duae species, altera 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Lychnis coronaria: altera 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Lychnis silvestris dicitur, primam, Lychni∣dem coronariam à recentioribus nominatam, videtur Theophrastus 6. Hist. 7. Lychnidem vocasse: & Plinii l. 21. c. 4. Lychnis & Rosa Graeca censetur: cujus Lychnis agria est Antirrhinum. Re∣centiores Lychnidis nomen plurimis plantis imposuere, de quibus ordine.

Lychnis est planta pentapetala, seu planta cujus flos quinis petalis constat, quorum sin∣gula sunt bifida utplurimum, atque singulis floribus deciduis succedit involucrum uni∣cum pyramidale utplurimum, aliquando oblongum, cui sedes seu stilus nutritivus in medio est, circa quem semina multa minuta distributa sunt, eadem protegente vasculo seu involu∣cro, sive pyramidali sive oblongo, in quo seminum sedes multam partem cavitatis replet, & undique sejuncta est â vasculo seu involucro, quod cum exarescit, dehiscit in multas rimulas sursum versus, & plerumque osculo quodam semen effundit, recurvatis in summo veluti den∣ticulis. Omnes Lychnides ubi adoleverint, lento quodam & glutinoso humore, superiore parte caulis illitae observantur, praecipue versus nodos seu genicula, tam subtus quam supra (quaedam plus, quaedam minus;) cui plerumque & culices, parvae muscae & formicae tanquam visco captae, inhaerent aliaeque quisquiliae, unde à quibusdam authoribus Muscipula, quasi herba captans muscas: ab aliis Viscaria, quasi viscida aut viscosa herba dicitur. Lychnis à magnitudine, est vel major vel minor: à foliorum structura est, vel latifolia vel angustifolia; ea∣que vel foliis glabris, vel incanis seu tomentosis, hirsutis aut hirtis: à foliorum numero est vel binis ex adverso sitis, vel pluribus simul junctis: floribus est utplurimum quinis petalis ad medium bifidis, sed raro sine diliquio conspicitur: à colore florum est, vel flore albo, ocroleuco, luteo, ex albo viridi, rubro, phoeniceo, aurantiaco: à duratione est vel perennis, vel annua.

TABULA XX. Sectionis quintae.

• ...Lychnis
  • ...Silvestris glabra
    • ...Herba
      • 1. Been album seu Papaver spumeum authoribus dicta & nobis
        • Glabra. ☉
        • Hirsuta. ☉
      • 2. Angustifolia marina Anglica procumbens, nobis. Lychnis marina Anglica, Lob. Ger. ☉
      • 3. Pluribus foliis angustis simul junctis ad singula genicula, nobis, Lychnis silvestris plurimis foliis simul junctis, C. B. P. Lychnis sil∣vestris octava, Clus. Hist. ☉
      • 4. Montana latifolia viscosa florum petalis suprà albis subtus vi∣rescentibus interdiu se contrahentibus, nobis. Lychnis silvestris no∣na, Clus. Hist. ☉
      • 5. Flore muscoso, nobis. Muscipula muscoso flore, J. B. Chabr. Sesa∣moides magnum Salmanticum, Clus. Hist. ☉
      • 6. Angustifolia viscosa praecox rubra foliis Caryophylleis, nobis. Ly∣chnis silvestris viscosa rubra angustifolia, C. B. P. Lychnis sil∣vestris quarta, Clus. Hist. ☉
      • 7. Major angustifolia viscosa alba petalis quinis singulis quinque∣fariam laciniatis, nobis. Lychnis major angustifolia viscosa alba, C. B. P. Lychnis silvestris decima, Clus. Hist. ☉
      • 8. Pratensis flore admodum laciniato, nobis. Flos cuculi pratensis, Trag. Odontitis, Clus. Hist. Caryophyllus pratensis sive Flos cu∣culi, C. B. P. flore
        • ...Simplici
          • Rubro. ☉
          • Albo. ☉
        • Pleno Rubro. ☉
      • 9. Incana repens, C. B. P. Ocimoides Lychnitis, Col. ☉
      • 10. Foliis glabris calyce duriore, Boccon. ☉
      • 11. Noctiflora minima flore exiguo, Boccon. ☉
    • ...

• ...
  • ...
    • ...Lychnis
    • ...Silvestris glabra
    • ...Frutex
      • 12. Noctiflora, nobis. Lychnis noctiflora, C. B. P. Ocimoides nocti∣florum, Cam. Ocimastrum noctiflorum flore albo, Eyst. ☉
      • 13. Myrtifolia Been albo similis, nobis. Lychnis silvestris semper∣virens Ocimastrum arboreum sempervirens, Clus. Hist. ☉

§. 1. LYCHNIDES GLABRAE.

Explicatio Tab. vigesimae Sectionis quintae.

1. LYchnis silvestris perennis quae Been album vulgo, nobis. Lychnis silvestris quae Been vulgo, C. B. P. Lychnis silvestris, Dod. Eyst. Been album, Gesn. Hort. Ger. Dod. Gall. Lugd. Thal. Polemonium Dod. Gall. Lugd. Thal. Polemonia, Caes. Papaver spumeum (propter asperginem sputo similem) Ad. Lob. Cam. Ad silvestris Lychnidis classem seu ordinem referri posse videtur Lychnis à recentiorum nonnullis Been album vocitatum. Cau∣liculi huic complures sunt, tenues, teretes & geniculati, atque è singulis articulis folia bina oblonga, latiuscula, acuminata, Polygoni fere similia, è regione sibiinvicem opposita, laevia seu glabra utplurimum, quandoque hirsuta, ex albido virentia: flosculi albidi ex oblongis e∣rumpentes calycibus tenui mollique membrana velatis, plures simul cohaerentes, deorsum nu∣tant: capsulae subrotundae quinis denticulis recurvis, aliquando rectis, in fastigio ornatae: in quibus semen nigrum continetur: radix alba & satis prolixa, sed tenuis. Pluribus per Gal∣liam, Italiam, Germaniam, Angliam, & ubique terrarum reperitur locis; in herbosis & laetis collibus frequenter exit. Aestate floret, Junio nempe mense in Augustum usque, quo tem∣pore semina perficit. Vulgo Been album nominant ad differentiam alterius, quod rubrum cognominatur, idque Valeriana marina rubra dicitur. Neutrum tamen verum Been Arabum est. Appellatur vero à nonnullis Papaver spumeum: at cum Papavere similitudinis nihil habet. Diversi diverso modo authores nominant, sed secundum regulam à natura datam eamque infallibilem, scilicet à floris & capsulae seminalis ipsorumque seminum conformitate de∣sumptam, cum caeteris hujus classis est vera & genuina Lychnidis species.

2. Lychnis perennis angustifolia marina Anglica procumbens, nobis. Lychnis marina An∣glica, Lob. Ger. Haec Lychnis glabra est, ut prior, multo tamen minor: à radice crassa plurimas sibras repentes hinc inde emittente protruduntur cauliculi multi, pedales, dense humi strati, quorum geniculis à radice ad summum adhaerent bina, ternave foliola glabra, minora & angustiora prioris, Halimi fere colore: in horum cymis visuntur flosculi plurinii, pen∣tapetali, albi, bifidi, multum quoad formam accedentes floribus prioris, sed sunt multo mi∣nores, in quorum medio plurima cernuntur stamina, quibus deciduis succedunt capsulae sin∣gulae ejusdem formae & sigurae cum capsulis prioris, nisi quod sint minores, calyce minore so∣liaceo etiam circumvestitae: in harum singulis plurima cernuntur semina nigra, pariter adhae∣rentia stilo nutritivo in medio capsulae sito. Provenit ad Lancastriae oram maritimam, alibi∣que etiam in Anglia. Floret eodem tempore cum priore.

3. Lychnis silvestris plurimis foliis simul junctis, C. B. P. Lychnis silvestris 8. Clus. Hist. Lychnis silvestris 1. Clus. Hist. Lob. Lugd. Tab. Ger. Geniculatos etiam habet caules haec 3^••. nobis, tenues, in plures alas divisos, pedales aut majores: folia in singulis geniculis inferius terna, quaterna, aliquando plura, longa, latiuscula Polygoni instar, superius plura, angusti∣ora, breviora, Psyllii fere paria, coloris viridis candido perfusi & quasi caesii: flores in summis ramulis nascentes quinis petalis, angustis, bifidis seu in extremo bisulcis constantes, interna parte candidi, externâ aliquantulum purpurascentes, & antequam omnino contabe∣scant sese contrahentes & in se circumvolventes; hisce singulis capsulae succedunt admodum durae, oblongae, quinis denticulis rectis in superiore parte donatae, semen parvum, subrotundum Papaveris Rhoeadis seminum aemula, colore cinericeo continentes: radicem satis crassam, al∣bam, multifidam habet, altero anno pereuntem.

4. Lychnis silvestris seu montana latifolia viscosa florum petalis supra albis subtus vire∣scentibus interdiu se contrahentibus, nobis. Lychnis silvestris flore albo, Eyst. Lychnis silvestris nona Clusii, Ger. Lychnis montana latifolia viscosa alba, C. B. P. Lychnis silvestris minor alba, Park. Haec multa secundum radicem habet folia digitalis longitudinis sensim in latitudinem sese explicantia, sub extremum mucronata, viridia, nonnihil villosa ad Lychni∣dis silvestris flore albo (quae in omnibus provinciis vulgaris) folia quodammodo acedentia, longe tamen angustiora, acidiusculi gustus: caules deinde pedales, subinde cubitales, no∣doso••

& geniculatos: singula genicula amplectuntur folia bina, ex adverso sita, latiore pedicu∣lo, aliis brevioribus & minoribus circa summum caulem: summis alis innascuntur longe satis petioli, ternos, quaternos vel etiam plures flores sustinentes, quinque petalis bifidis & ad ex∣tremum divisis constantes, binas appendiculas ad basin uniuscujusque calycis sustinentis flores albos supra, subtus virescentes, habentes, quinque staminulis medium umbilicum oc∣cupantibus: floribus marcescentibus & contractis inque se convolventibus, ut in praecedente, succedunt oblonga, crassiuscula vascula, mucronata, quinis crenulis incurvis donata, semine exiguo, rotundo, cineraceo plena: radix fibrosa & perennis, singulis annis novos ex radice numerosiores caules profert, qui prope radicem procumbentes fibras agentes facillime pangi possunt. Provenit ad Stiriacarum Alpium & Snealben supra Coenobium Neubergense, abun∣dantius tamen Etschero saepius à Clusio commemorato.

5. Lychnis viscoso flore muscoso, C. B. P. Muscipula altera flore muscoso, Lob. Lugd. Mu∣scipula sive Amoraria altera, Lob. Icon. Muscipula muscoso flore, J. B. Chabr. Sesamoides magnum Salmanticum, Clus. Hist. Tab. Cam. Ger. Ad Lychnidis silvestris etiam species non inepte referri posse putat Clusius eam plantam, quam nonnulli Salmanticae Sesamoides ma∣gnum nuncupabant. Aliquot cauliculis assurgebat pedalibus interdum cubitalibus, ex unâ radice prodeuntibus, rotundis, geniculatis: foliis longis fere Oleae similibus, ad singula ge∣nicula confertim nascentibus, caesii coloris; floribus in extremo caule & ramulis spicatim aut racematim congestis exiguis, colore ex herbido pallescentibus: semen in caliculis seu capsu∣lis pyramidalibus sursum apertis ut in congeneribus, cineracei coloris: radix satis crassa, can∣dida, perennis, summa tellure multa folia, longiora & versus extrema latiora, mucronata ta∣men spargens: summus caulis & extremi ramuli, potius ramulorum nodi, lento quodam & vi∣scido humore quasi glutine tenui obsiti sunt, quemadmodum plurimae Lychnides silvestres. Tota planta amara est. Nascitur in lapidoso & arido solo circa Salmanticam, etiam in Narbo∣nensis Galliae agris: magna vero copia in Austriae salebrosis collibus aliisque desertis locis. Nos copiose nascentem offendimus in sabulosis collibus per universam Galliam, at nusquam abundantius quam in silva Regiâ Fontainbelleau & intra septa Regiae Chambort. Ali etiam so∣lebat in hortis Belgicis, inquit Clusius. Ex eodem autem semine plerumque duae diversae spe∣cies (nos potius dicimus varietates ejusdem speciei) enascuntur, non illae quidem formâ dis∣similes, sed earum una florem majusculum duntaxat profert sterilisque est, altera seminifera minorem florem habet. Tota aestate floret & semina interim ad maturitatem perducit.

6. Lychnis silvestris angustifolia viscosa praecox rubra foliis Caryophylleis, nobis. Lychnis silvestris viscosa rubra angustifolia, C. B. P. Lychnis silvestris 4. Clus. Hist. Lychnis silvestris viscoso flore rubro, Eyst. Huic unicus initio est caulis pedalis, amplus, geniculatus, viscosus (interdum plures) ex viridi purpurascens, praecipue ubi sunt nodi seu articuli: bina ex sin∣gulis geniculis sibi invicem apposita proferens folia, longa Caryophyllorum formâ, mucronata, firma, crassiuscula, viridia, à medio ad summum fere multis floribus ex alarum sinu longis satis petiolis prodeuntibus onustus; qui quinis petalis constant eleganter rubellis ad purpuram ru∣tilantem tendentibus, clariore dilutioreque coronilla medium umbillicum occupante, nullo tamen odore praeditis: hisce subveniunt membranacea (attamen duriuscula) capitula seu ca∣psulae oblongae, tumidae in medio, & apertae in summitate, quinque rectis aliquando recurvis denticulis conspicuae: in quarum capacitate continentur plurima semina racematim adhuc viridia, cingentia stilum nutritivum, arida autem discutiuntur per foramen in capsulae supe∣riore parte situm, sicut in aliis suae sortis, admodum exigua, ex ruffo nigricantia: radix crassi∣uscula, nigra, quae multas fibras spargit & singulis annis novos eosque numerosiores caules pro∣ducit. Provenit in omnibus Pannoniae & Anstriae inferioris silvis montanis editisque & her∣bidis locis atque etiam silvis ad Francofurtum vicinis. Floret ineunte Maio, semen Junio maturum est. Nos abundanter reperimus in silva dicta la Forest de Roussy secundo à Blae∣sensium capite milliari trans fluvium Ligerem.

7. Lychnis major angustifolia viscosa alba petalis quinis singulis quinquefariam laciniatis, nobis. Lychnis major angustifolia viscosa alba, C. B. P. Lychnis silvestris 10. Clus. Hist. Septi∣mae huic nostrae singulis annis ex eadem radice novi prodeunt cauliculi per terram sparsi & sub∣inde circa internodia radices agentes, deinde sursum denuo sese erigentes palmari altitudine, graciles, geniculati, bina folia in singulis geniculis ex adverso opposita ferentes longiuscula, angusta acuto mucrone, viridia, prominulo dorso: flores in summis cauliculis & lateralibus ra∣mulis elegantes, candidi, quinque petalis (singulis quinquefariam laciniatis seu divisis,) in sin∣gulis extremis, constantes, inodori: quibus succedunt oblonga vascula in medio tumida

quinis recurvis denticulis in summitate partita aliarum Lychnidum capsularum more, exiguo nigricante planoque semine (qua nota quandam assinitatem cum Armeriis floribus habere vi∣detur) referta: fibrosam habet radicem, quam facile pangere licet. Est & alia hujus species multo minoribus & angustioribus foliis, minore etiam flore, caetera superiori non dispar. U∣traque invenitur in scopulo illo praeruptoque jugo Durestain nuncupato secundo supra Gamin∣gam milliari: & haec est Lychnis angustifolia minor viscosa alba, C. B. P. vel 10. alba alia spe∣cies, Clus. Hist.

8. Lychnis pratensis flore laciniato simplici & pleno, nobis. Flos cuculi pratensis, Trag. Flos cuculi, Lon. Gesn. Col. Tab. Odontitis, Clus. Hist. Odontitis quorundam, Cam. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Thal. Armerius silvestris, Dod. Vetonica silvestris, Dod. Gal. Caryophyllus pratensis flore laciniato simplici sive Flos cuculi, C. B. P. col. 1. pag. 210. & Caryophyllus pratensis flore pleno, C. B. P. Ibidem col. 2. Flos hic cuculi dictus doctorum quorundam judicio Odon∣titis Plinii est: angulosum habet certe caulem, geniculatum, ex nigro viridique purpurascentem; ex geniculis plurima parte folia crescunt aliquantulum oblonga, quam Caryophylli vulgaris majo∣ris latiora, colore herbaceo virentia: flosculos in summo cauliculorum parvulos, pentapeta∣los, ad extremum laciniatos, exiguis Caryophyllis silvestribus persimiles, verum minores, plures simul in quandam veluti umbellam congestos & singulos particulatim prodeuntes & semper fere Rosae rubore splendentes, punctis interim candidis circa medium distinctos, interdum variegatos, rarissime candidos. Similem priori habemus repertam Lychnidem in pratis, ea parte quae inter Gandavum & Antverpiam sita, flore elegantissimo, carnei coloris. Ornat hic flos, mul∣tiplici petalorum serie solummodo à priore distinctus, hortorum areas. Sponte Gesnerus circa Gryphii lacus ripas in Helvetia à se repertum scribit, sed multo quam in hortis minorem. Flos cuculi flore simplici provenit in locis humidis, ut in pratis & ad pratorum margines ac scrobes, sed multo quam in hortis minor; mature Aprili saepe mense aut initio Maii floret & prata ornat.

9. Lychnis incana repens, C. B. P. Ocimoides Lychnitis reptante radice, Col. Foliis est parvis, ab radice statim binis singulis geniculis haerentibus, foliorum Lychnidis coronariae aemu∣lis, scilicet incanis, pilosis, quae non minus quam Lychnidis Coronariae folia ad elychnia for∣manda apta videntur: radice tenui admodum fir matur parum sub terram descendente atque circum reptante, plurimas fibrillas ad singulos nodos protrudente, ex qua plures fruticant viticuli, rotundi, incani, hirsuti, bina foliola singulis geniculis haerentia habentes, quae in imo minora sunt, deinde majora in medio viticulo, quod contra evenit in plantis, ab radice statim foliata ante caulis eruptionem, ut in Theophrasto legitur, hirsuta, carnosa, incana, Ly∣chnidi Coronariae similia, sed magnitudine & forma Ocimoidis Polimoniae Belgis dictae aemula. Cujus etiam, sicuti aliarum congenerum ritu flores edit Aprili atque Maio mense candidos, quinis petalis constructos, stamina intus quinque habentes, atque singula folia in summo, quolatiora sunt, dividuntur binatim ut folliculi Thlaspios, cujus capsula longitudinaliter di∣viditur, in summo. Junio semina in longis pericarpiis, mollibus cartilagineisque perficit, fulva, angulosa hirsutaque. Pericarpium seu capsula seminalis, non ut in reliquis Lychnidum speciebus, omnino obducitur, sed tantum basin quinque foliolis constructam habet ut in Alsi∣nes speciebus observare est, de quibus cap. sequente. Hujus radix vivax admodum est, ideo∣que multum fruticat atque perennat, terramque ipsius foliis operit. Sapor plantae dulcis est. Hanc herbarii in territorio Neapolitano herbam lactariam vulgo appellant à lactis eliciendi facultate ipsis nota, quare non inepte herbariorum femellarumque vulgus ad eliciendum lac copiosum utitur, atque plantam sicuti reliqua olera jusculis admixtis ovis disruptis coquunt, non sine Piperis atque Amarici modico, vel ut alii solent in placentulam efformant, cujus esu magnam lactis copiam promere experimento se habere asserunt atque hodie utuntur. Ex his igitur eam calidam & humidam nec adeo terrenae substantiae participem esse concludi po∣test. Sponte ac frequens oritur in monte Divae Mariae Virginis nomine appellato, locis hu∣mentibus petrosis.

10. Lychnis foliis glabris calyce duriore, Boccon. Ex Siculo semine Lutetiae sato nata est planta haec, caulibus pedalibus, gracilibus, geniculatis, ramosis donata: foliis ad singulos ar∣ticulos binis sibi appositis, angustis, duris, per extrema valde acuminatis, prorsus Vetonicae caryophylleae aemulis: floribus ornatur in fastigio cauliculorum ex calyce oblongo, canalato, dilute purpureis quinque petalis praeditis, minimis, befidis: quibus evanidis succedit pericar∣pium oblongum, gracile, longiore pediculo donatum; semine minuto, fusco praegnans: in pro∣clivis circa Massanam locis copiose nascitur.

11. Lychnis noctiflora minima flore exiguo, Boccon. Eradice parva, leniter fibrata, caulicu∣los plures, tenues, primum per terram stratos edit: folia ad genicula singula, bina è regi one posita, angusta, uncialia, Linariae minimae aureae seu Spergulae aemula gerit haec parva Ly∣chnis, quorum in sinu foliola alia duo nascuntur brevissima & tenuissima: eriguntur demum cauliculi stipatu numeroso geniculati, multiplices in ramulos divisi, nonnihil pilosi ut & solia, quorum quae ad summitatem accedunt sensim breviora & latiora fiunt. In summitate & folio∣rum ultimis alis subrubri exeunt flosculi, pentapetali, in extremis bisulci, Alsines minoris magnitudine, capsulis minimis, Lychnidum more, longis pediculis inserti. Tota plantula ad genicula viscido seu glutinoso quodam liquore manus contrectantium inficit.

12. Lychnis frutescens noctiflora, nobis. Lychnis noctiflora, C. B. P. Ocimasterum no∣ctiflorum flore albo, Eyst. Radix non alte descendit, mediocris gracilitatis, caulem ferme pe∣dalem, ex intervallis geniculatum profert; cui folia inhaerent pari utrinque situ, Saponariae foliis angustiora & parum hirsuta (ut in Lychnide silvestri alba, quam & multifloram in hortis coli∣mus) oblongata & stricto mucrone finita, viridia, splendentia▪ flores in summis ramorum sinubus emissos ex calyculis striatis, subhirsutis, atque glutinoso humore adeo oblitis, ut mu∣scas minutas & alia insidentia animalia insecta cohibeant, subministrant, Saponariae itidem aemulos, circa summas oras bifidis petalis & modice extremitatibus punicantibus con∣stantes: noctu tantum & humidioris aeris afflatu odorem suavissimum emittentes explicati: semen succrescit iisdem calyculis oblongis, & media parte magis tumentibus, superius etiam ali∣orum Lychnidum calyculorum instar quinquefariam fissis; quod quasi in racemum compactum, conglomeratumque, maturitate cineracei coloris exiguum, aliarum Lychnidum seminibus simile.

13. Lychnis frutescens myrtifolia Been albo similis, C. B. P. Ocimoides fruticosum, Cam. Lychnis silvestris sempervirens, Ocimoides arboreum sempervirens, Clus. Hist. Hujus novae & elegantis Lychnidis speciei semina 80. abhinc annis ex Italia missa, Ocimoidis arborei sem∣pervirentis appellatione habuit Car. Clusius: cui multi ab eadem radice prodeunt rami, do∣drantales, aliquando pedales, lignosi, crassiusculi, nodosi valde, sed fragiles; nodis singulis bina semper adnascuntur ex adverso inter se folia, Bellidis foliis non majora, ab imo angusto in latum expansa, mucronata tamen, viridia admodum & splendentia: è summis ramis alii nascun∣tur petioli semiunciales, quibus insident flores pentapetali, pinguibus membranaceis calyculis inclusi, quinque bisidis petalis constantes, coloris quodammodo carnei; è quorum medio terna, gracilia incurvaque prodeunt stamina: quibus evanidis singulae succedunt capsulae py∣ramidales, continentes plurima semina racematim adhaerentia stilo nutritivo, sicut in priore 12^ma. Vide Icones utriusque scilicet 12, & 13. in Tab. 20. Radix candicat, paucisque fibris praedita est. Perennis tamen est ipsa planta.

TABULA XXI.

• ...Lychnis latifolia viridis flo∣ribus in capitulum dense congestis
  • ...Chalcedonica hirsuta
    • 14. Major
      • ...Flore
        • ...Simplici
          • Albo. ☉
          • Incarnato. ☉
          • Miniato seu aurantiaco. ☉
        • Pleno miniato seu aurantiaco. ☉
      • 15. Minor flore coccineo, C. B. P. Flos Constantinopoli∣tanus minor, Dod. ☉
    • 16. Montana flore globoso luteo, nobis. Bellis montana flore globoso luteo, C. B. P. Globularia montana lutea, Col. ☉
    • 17. Silvestris latifolia, Clus. Hist. sive Muscipula maxima Auriculae ursi facie, Park. ☉
    • 18. Viscaria maxima Cretica Alpini de Exot. Park. ☉

§. 2. LYCHNIDES latifoliae virides floribus in capitulum dense congestis. Explicatio Tab. vigesimaeprimae Sectionis quintae.

14. Lychnis Chalcedonica flore albo incarnato miniato simplici & pleno, nobis. Lychnis major hirsuta flore coccineo, C. B. P. Lychnis Chalcedonica sive Constantinopolitana miniata, Ad. Lob Lychnis Chalcedonica, Tab. Ger. Lychnis Bizantina miniato flore, Clus. Hist. Flos Constantinopolitanus, Dod. Lychnis Chalcedonica, Park. Lychnidi huic Chalcedo∣nicae caules sunt èradice plures, bicubitales, tenues, geniculati, inanes: folia è geniculis sin∣gulis

bina, oblonga, aliquantulum versus appositionem cum caule lata, versus extremum acuminata, obscure virentia, nonnihil aspera & hirsuta, sicuti & caules: flores quasi in latus umbellas aut potius in capitulum dense congesti, aspectu pulchri, caeterum inodori, colore floris Calendulae, purpurei Lilii sive maturi Mali aurantii corticis exterioris, subinde dilute rubentes aut candidi. Flores, inquam, donantur simplicibus quinis petalis, ad medium di∣visis seu bifidis, unde crux Hierosolymitana, nunc Melitensis, quia equites olim Hierosoly∣mitani, nunc Melitenses, insigne aureum cruceatum ad modum hujus Lychnidis floris gerunt in pectore pro signo equestris illius ordinis. Est & flore pleno seu multiplici petalorum serie. Semen floribus simplicibus cujuscunque coloris evanidis succedit exiguum, subrussum, copio∣sum, in longis acuminatis vasculis seu capsulis cartilagineis: radices longae, in plures tenues ra∣diculas divisae, gustu aliquantulum acres. Seritur in hortis semine primo Constanstinopoli de∣lato, unde Lychnis Constantinopolitana seu Chalcedonica dicta à locis in quibus primo detecta fuit. Junio ac Julio altero à satione anno floret, deinde per plures annos radicibus in hortis durat, hyemis & frigoris satis patiens.

15. Huc pertinet Lychnis minor flore coccineo, C. B. P. Flos Constantinopolitanus mi∣nor, Dod. Flos minimus, Lugd. Sola parvitate à priore differt.

16. Lychnis montana flore luteo globoso, nobis. Bellis montana flore globoso luteo, C. B. P. Globularia montana lutea, Col. Radicem habet haec longam, pedalem, minimi digiti crassitu∣dine, crasso cortice è fusco pallido, medulla intus lignosa, dura, fibris in terram se sigentibus multis tenuibus circa foliorum exortus, in reliquo vero radicis rarioribus & crassis longio∣ribusque: sapore sicco, gravi odore, acuto: folia ex illa densa (plura namque germina fundit) oblonga, Cochlearis Anglicae modo, digitali in summo latitudine majora, minora vero sunt reliqua, laevia, elata, carnosa, rigida, ocultis nervis & intra carnem minimis extuberantibus. Sapore, inquam, amaro, cum acrimonia quadam: inter quae ex singulis propaginibus pedales exeunt juncei, rotundi caules, aut parum majores, aequaliter crassi, unico circa summam ter∣tiam caulis partem geniculo duobus rectis foliolis intercepto, in quo purpurascunt. In summo vero capita sunt orbiculata, quatuor apicibus foliorum duorum contecta, quae caule perforata videntur, Scabiosae modo composita, quibus hiantibus copiosi, utriculi hirsuti, pur∣purascentes, in globum compositi, flores emittunt luteos, stellatos, odore Genistae non ingrato, quinis petalis constructos, denisque staminibus longis, medium apicem, crassiusculum, bicor∣nem, pallentem & latum proferentes, ex fructu in quo insidet emicantem: capsula quidem intra florem adhuc ovalis, tenera pellicula tegitur, ut semina extuberare videantur; defluxis vero per maturitatem floribus, hir suta fit, atque utriculi modo aperta alium habet intra se duri∣orem ovalem capsulam Lychnidis modo: in quo semina nigra, compressa, rotunda, sed parum incisura divisa, quae, aperto in quatuor partes pericarpii ore, vento excutiente decidunt. Flo∣ret Junio, Augusto mense perficiuntur semina. Montium altissima juga supra villam Flammi∣nianum Aequicolis Marerii comitatus, lo Serrone, loco dicto, quod est supercilium montis, in∣colit, in quo Globularia caerulea Monspeliensis copiosa est.

17. Lychnis silvestris latifolia, Clus. Hist. Lychnis silvestris latifolia Clusii, Ger. Lychnis silvest▪ is latifolia Clusii sive Muscipula maxima Cretica Auriculae ursi facie, Park. Haec ra∣dices habet fibrosas Primulae Veris instar, è quarum capite folia promit satis ampla Auriculae ursi vulgo appellatae flavo flore non valde dissimilia, candidiora tamen, & lanugine pubescentia, etiam illis crassiora, densiora, & succo abundantia: altero demum anno à satione caulem pro∣ducit duorum aut trium cubitorum altitudine, firmum, rotundum, succo quodam glutinoso obsitum, quo muscae & alia minuta insecta insidentia detinentur magno satis numero: in sum∣mis ramis plurimos profert flores veluti in umbellam congestos, etiam ad centesimum inter∣dum numerum, satis tamen exiguos pro plantae magnitudine, quinque petalis bifidis constan∣tes, coloris ex viridi flavescentis. Hujus semen ex Italia ad Clusium missum à Josepho de Ca∣sabona serenissimi ducis Florentiae Botanico, cum ex Creta redux esset Muscipulae Auriculae ursi facie nomine, cum plurimis aliis seminibus ex ea peregrinatione relatis.

18. Lychnis viscaria maxima Cretica, nobis. Viscaria maxima Cretica, Prosp. Alpin. Vi∣scaria maxima Cretica Alpini, Park. Planta haec est foliosa emergens ex radice longa, crassitie pollicari, alba, sensim ac sensim gracilescente: dura & carnosa fert folia, innumera fere, inferius gracilia, superius lata, & in mucronem acutum desinentia, densissime simul stipata, Auriculae ursi flore luteo admodum similia: inter folia exeunt ramuli, numero plerumque decem & plu∣res etiam aliquando, semicubitum longi, graciles, rotundi, rare geniculati, albicantes, humi∣ditate admodum viscida obsiti, à quorum singulis geniculis bina folia utrinque è regione

sita exeunt, parva, oblonga, tenuia, aliarum Lychnidum foliorum sigura: in summis vero caulibus ramulisve juxta geniculos ferunt foliola binatim aut ternatim: ex geniculis plures flo∣res ex eodem centro ortos, uncialibus pediculis nixos Muscipulae vulgaris similes gerunt: adeo ut ramulorum summitates floribus multis scateant pentapetalis, parvis, quorum singulis succe∣dunt vascula parva, rotunda, quinque aut sex denticulis, rectis sursum versus, una cum foramine in medio donata, ex quo effunditur semen nigrum maturum, parvum copiosum, ut in cae∣teris suae sortis Lychnidibus. Non est haec eadem cum priore, ut apparet ex diversis de∣scriptionibus & Iconibus. Vide appendicem ad finem hujus Sectionis. Consule Prosp. Al∣pinum de Exoticis pag. 135. qui differentiam plane perceptibilem adfert. Lychnis 9. Clusii & Lychnis incana repens C. B. P. Ocimoides Lychnitis, Col. in hoc paragrapho descriptae debent amandari ad silverstres hirsutas §. 4.

Pars TABULAE XXI.

• ...Lychnis coronaria sive cotonaria
  • 19. Sativa flore
    • ...Simplici
      • Albo. ☉
      • Rubro. ☉
      • Punctato. ☉
    • Pleno rubro. ☉
  • 20. Silvestris, C. B. P. Lychnis rure nata, Ad. Lob. Lychnis umbellifera montana Helvetica, Jacob. Zanoni. ☉

§. 3. LYCHNIDES majores coronariae sive cotonariae.

Explicatio partis Tab. vigesimae primae Sectionis quintae.

19. Lychnis coronaria sativa flore albo rubro punctato simplici, & rubro pleno, nobis. Lych∣nis coronaria Dioscoridis sativa, C. B. P. Lychnis sativa vel coronaria, Dod. Gall. Gesn. Hort. Lychnis coronaria, Ad. Lob. Lugd. Dod. Caes. Ex radice multum sibrosa caules exeunt recti, cubitales, & sesquicubitales, teretes, ramosi, incanâ lanugine pubescentes, in alas aliquot di∣visi, ad quorum singula genicula folia oriuntur bina, ex adverso posita, Salviae foliis paria aut paulo majora, oblonga, obtusa, crassiuscula, mollia, supra infraque denso villo canescentia: flores ex calycibus oblongis, canaliculatis, (id est rigis & sulcis villosis) emicant, parum odorati, coloris albidi, rubri, ex carneo candidoque mixti, quinis petalis latiusculis con∣stantes, Rosulam exprimentes, singulis autem petalis appositi apices bini, acuti, rigidi. Prae∣ter vulgarem flore simplici variis coloribus picto donatam, reperitur vulgo in hortis flore pleno rubro, quae est Lychnis coronaria sativa multiplex, C. B. P. Lychnis flore pleno du Bry. Lychnis coronaria flore rubro pleno, Eyst.

20. Lychnis coronaria silvestris, C. B. P. Lychnis coronaria rure nata, Ad. Lob. Lychnis umbellifera montana Helvetica, Jacob. Zanoni. Ex radice magnum cespitem foliorum per terram stratorum emittit haec Lychnis coronaria silvestris, ejusdem formae cum foliis Lychni∣dis coronariae sativae, crassiora tamen, duriora, cartilaginea, magna & villosa, attamen viridia: ex horum medio protruduntur caules plurimi, villosi itidem, quadrati, albi, in medio cavi, nodis seu geniculis exceptis quae raro disponuntur & crassescunt, ex quorum singulis exeunt bina folia ex opposito disposita, nunc à dextris & sinistris, nunc antè & retrò ut cernitur in plantis omnibus, caule quadrato donatis: in summis caulium ramis nascuntur plurimi flores, umbellatim dispositi, singuli quinis petalis rubentibus cordatis seu bisulcis constantes; in quo∣rum medio exit stilus, ejusdem coloris: flores, inquam, in capitulum congesti, pulchri aspectui cernuntur: hisce evanidis succedunt capsulae simul junctae, oblongae, sulcatae exterius, & vi∣rides, usquead numerum denarium, capsula interior cartilaginea, superius quinque cristatis denticulis donatur, una cum foramine, ex quo decidunt semina, subruffa, paululum plana, cum parvulis protuberantiis. Floret Maio, semina perficit Julio & Augusto. Reperitur in Rhoetiae Alpibus flore hortensi odoratiore, teste Gesnero.

Pars TABULAE XXI. Sectionis quintae.

• ...Lychnis silvestris hirsuta major
  • ...Perennis
    • 21. Alba
      • Simplex. ☉
      • Multiplex. ☉
    • 22. Foliis Cochleariae Britannicae flore amplo Saponariae, no∣bis. ☉
    • 23. Sed minus hirta flore rubello
      • Simplici. ☉
      • Pleno. ☉
  • ...Annua
    • 24. Flore minore carneo, nobis. ☿
    • 25. Chalepensis flosculis carneis pediculis infirmis biuncialibus insi∣dentibus, capsulis fere rotundis, nobis. ☿

§. 4. LYCHNIDES silvestres majores hirsutae.

Explicatio partis Tab. vigesimae primae Sectionis quintae.

21. Lychnis silvestris hirsuta perennis alba simplex multiplex, nobis. Lychnis silvestris alba simplex & Lychnis silvestris alba multiplex, C. B. P. Lychnis silvestris alba, Dod. Gall. Cam. Oci∣moides majus, Caes. Lugd. Ocimastrum seu Ocimoides, Matth. Lac. Tab. Cast. Lychnis haec silve∣stris geniculatis est caulibus foliisque mollibus, Lychnidi coronariae satis similis, minus tamen cana aut lanuginosa; foliis item angustioribus & caulibus tenerioribus, plures{que} alas facientibus; floribus etiam minoribus, colore candidis aut rubentibus; calycibus majoribus planis, in qui∣bus semen parvum, rotundum, subnigricans; radicibus longis & digitalis subinde crassitudi∣nis. Juxta pratorum arvorumque margines & alibi sua sponte exit. Transfertur etiam in hortos, praecipue eae quarum quandoque florum petala multiplicantur. Plurima aestatis parte in Autumnum usque floret. Huc pertinet Lychnis prolifera flore viridi, C. B. P. Lychnis agrestis abortiva multiplici flore viridi, Lob. Icon. Ocimastrum flore pleno viridi, Cam. Ep. in Matth.

22. Lychnis silvestris hirsuta perennis foliis Cochleariae Britanicae flore amplo Saponariae, no∣bis. Caulibus est haec sesquipedalibus aut pedalibus, partim humi procumbentibus, partim erectis, geniculis crassioribus: quibus adnascuntur folia oblonga, hirsuta, forma Cochleariae Britan∣nicae: in summis caulibus conspiciuntur flores ampli, Saponariae florum aemuli, quibus sin∣gulis deciduis succedunt capsulae pares continentes paria semina.

23. Lychnis silvestris minus hirsuta flore rubello simplici, nobis. Lychnis silvestris sive a∣quatica purpurea simplex, C. B. P. Lychnis silvestris purpurea, Dod. Lugd. Lychnis silve∣stris rubello flore, Lob. Ad. Haec radice est non ita magna; gracilioribus cum caulibus, tum foliis, parum hirsutis viridibus, nec mollibus, sed ex pallido herbaceis: flores illi rubelli, e∣legantes, quinis petalis ad medium bifidis constantes, coloris dilutioris Rosae instar; quibus succedit pericarpium foliaceum, oblongum, involvens capsulam duram, oblongam, etiam cartilagineam, in qua continentur semina fusca. Hujus in hortis conspicitur varietas, cujus flores rubelli eleganter multiplici petalorum serie ornantur, dicitur que Casp. Bauhino Lych∣nis purpurea multiplex, Lychnis silvestris flore pleno rubro, Eyst. Est enim distincta species à priore Lychnide silvestri hirsuta alba, ut apparet ex descriptione utriusque. Provenit flore rubro simplici passim circa Londinum, Oxonium & alibi in fossis & ad margines sepium silva∣rumque humidiorum passim.

24. Lychnis silvestris hirsuta annua flore minore carneo, nobis. Haec in multis convenit cum priore; at differt primo duratione, secundo florem gerit minorem carneum & cito evani∣dum. Vide App.

25. Lychnis Chalepensis annua foliis parum hirtis & angustis flosculis carneis pediculis in∣firmis biuncialibus insistentibus capsulis fere rotundis, nobis. Haec à longitudine pedicu∣lorum, scilicet biuncialium, à quibus dependent primo flores & consequenter capsulae seminales notu facilis est â caeteris suae sortis Lychnidibus. 24^am. & 25^am. habuimus seminibus Chalepo missis à D. Roberto Huntington inter plurimas alias rariores Asiaticas plantas, quae nunc cicuratae visui offeruntur in horto publico Universitatis.

Pars TABULAE XXI. Sectionis quintae.

• ...Lychnis segetalis major glabra
  • 26. Viscosa latifolia silvestris, nobis. Lychnis prima, Clus. Hist.
    • Purpurea. ☿
    • Alba. ☿
  • 27. Vaccaria dicta, Dod. Ger. J. B. Chabr. ☿
  • 28. Foliis oblongis mucronatis flore amplo rubello capsula oblonga pyramidali nobis. ☿
  • 29. Viscosa rubra multis foliis angustis parvis cingentibus genicula superiora nobis. Lychnis silvestris tertia, Clus. Hist. ☿

§. 5. LYCHNIDES segetales majores glabrae.

Explicatio Tab. vigesimae primae Sectionis quintae.

26. Lychnis viscosa purpurea latifolia levis, C. B. P. Lychnis silvestris prima, Clus. Hist. Muscipula sive Armoraria altera, Lob. Lugd. Viscaria sativa, Tab. Crassiusculos habet haec caules, rotundos, geniculatos, in multas alas divisos, supra & infra genicula lento & viscido quodam liquore obsitos; quibus plerumque inhaerent culices & minuta hujusmodi insecta: fo∣lia ad singula genicula bina è regione posita, è viridi candicantia, & quasi caesia, satis ampla, amplectentia caulem arcte ad genicula, ut eo quasi perforari videantur: flores fert multos in umbellam congestos, pulchros, rubros utplurimum, nunc albidos, quinque petalis non bifi∣dis constantes: semen in tenellis vasculis, oblongis, parvum, rotundum, Papaveris Rhoeadis instar, cineracei coloris continetur: radix crassa satis & fibrosa, quam ubi planta floruerit & semina perfecerit, subsequens hyems corrumpere solet. Nascitur in arvis & inter segetes sabulosas. Floret eodem quo sata est anno à Maio mense usque in Autumnum, quo tempore semen perficit. Huc pertinent VII, VIII, & IX. Casp. Bauhini in Pinace.

27. Lychnis segetum vaccaria dicta, nobis. Lychnis segetum rubra foliis Perfoliatae, C. B. P. Vaccaria, Dod. Gesn. Ger. J. B. Chabr. Assurgit haec Lychnis vaccaria dicta supra dodran∣tem, teretibus, geniculatis, glabris ac rotundis virgulis, in alas divisis; quarum geniculis seu articulis nodisve bina folia, longa, laevia, acuminata, sibi apposita, versus caulem ita conjuncta ut unita appareant: eminent in singulis virgularum summis capitula satis magna, membranis striatis contecta, haud dissimilia Lychnidis silvestris capitulis, sed minora, in quibus semen perficitur nigrum, fere uti Melanthii segetum, flosculo antecedente tenui, rubente, pentape∣talo paululum cordato: radix in fibras aliquot divisa. Tota herba adeo dilute viret, ut sub∣albida videatur; plerisque in arvis aliisque segetalibus praesertim restibili & laeto solo provenit, à solstitio aestivo in Autumnum usque flores & interea temporis semen persicit. Hallucinan∣tur qui Glastum aut aliquam ejus speciem judicant. Ad tincturam siquidem inutilis, multo mi∣nus caeruleo inficit, quod Isatis praestat.

28. Lychnis glabra annua foliis oblongis mucronatis flore amplo rubello capsula oblonga pyramidali, nobis. Haec florem gerit amplum, eleganter rubellum, cui succedit capsula ver∣sus sundum crassa satis, in longum acumen desinens, pyramidis in modum. Vide App.

29. Lychnis viscosa rubra multis foliis angustis parvis cingentibus genicula superiora, nobis. Lychnis silvestris viscosa rubra altera, C. B. P. Lychnis silvestris 3. Clus. Hist. Viscago major, Cam. Ex geniculis ramos profert haec Lychnis in multa brachiola divisos: folia 2. Clusii an∣gustiora, satura viriditate nigricantia: flores quinis etiam petalis constantes rubentibus: semen in caliculis seu capsulis caeterarum Lychnidum semini simile, sed parvum satis, & fu∣scum: radix crassa quam hyems etiam corrumpit. In arvis & inter segetes crescit & in pingui solo, plerisque Castellae veteris locis. Floret eodem quo seritur anno seminaque itidem perficit.

Pars TABULAE XXI. Sectionis quintae.

• ...Lychnis segetalis major hirsuta
  • 30. Lanuginosa nobis. Lychnis silvestris 5. Clus. Hist. Lychnis silvesiris hirta, Lob. Ger. ☿
  • 31. Nigellastrum seu Pseudomelanthium dicta, nobis. Nigellastrum, Dod. ☿
  • 32. Nigellastrum glabrum minus dicta flore eleganter rubello, nobis. ☿
  • 33. Latifolia caliculis striatis turgidis, nobis. Lychnis caliculis striatis, Ger. ☿
  • 34. Angustifolia caliculis striatis turgidis, nobis. Lychnis silvestris altera in∣cana caliculis striatis turgidis, Leb. Lugd. ☿

§. 6. LYCHNIDES segetales majores hirsutae.

Explicatio partis Tab. vigesimae primae Sectionis quintae.

30. Lychnis silvestris lanuginosa major, C. B. P. Lychnis silvestris 5. Clus. Hist. Lugd. Tab. Lychnis silvestris hirta, Lob. Ger. Multos cauliculos ex una radice profert hirsutos, rotun∣dos, longiusculos, caeterarum Lychnidum minorum infirmiores & aliquando in terram procum∣bentes, geniculatos: folia in singulis geniculis bina, longa, mollia & lanugine quadam cane∣scentia: inter quae flores alternatim secundum ramulorum longitudinem è geniculis ipsis na∣scuntur, superiorum floribus formâ similes, quinis petalis constantes, singulis in medio dili∣quium patientibus, majores autem, & dilutiore colore rubentes, vel ut ita dicam, inquit Clu∣sius, incarnati: semen in vasculis exterioribus hirsutis, interioribus cartilagineis, quinis den∣ticulis parvis donatis continetur, foramine etiam superiore in capsulae interioris parte praeditis, ex quo profluit semen caeterarum seminibus simile aut par, subruffum: radix crassa & fibrosa. Annua est planta florens & semina perficiens aestate.

31. Lychnis hirsuta segetum major, nobis. Lychnis alia inter Triticum, Caes. Lychnis ar∣vensis, Tab. Nigellastrum, Dod. Pseudomelanthium, Matth. Lac. Lon. Ad. Lob. Lugd. Thal. Ger. Foliis est oblongis, angustis, acuminatis, culmo cubito altiore, rotundo & hirsuto, u∣tribusque seu calycibus hirsutis seu pilosis: flore obscure purpureo ad puniceum inclinante, Lych∣nidis sativae simili, sed majore, ex quinis petalis cordatis conflato: semine nigro, cum asperi∣tate quadam amaro, quod in oblongis capitulis membranaceis sive cartilagineis, tegumento hirsuto, striato seu canaliculato obductis, continetur; atque in singulis interstitiis petalorum aparent foliola angusta, tenuia, oblonga, hirsuta pariter, superantia longitudinem petalo∣rum: radice est tenui pereunte annuatim post semina ad maturitatem perducta. Passim in a∣gris unà cùm frumentis gignitur. Maio ac Junio cum flore viget, ac brevi post maturescit semen.

32. Lychnis segetum Nigellastrum minus glabrum dicta flore eleganter rubello, nobis. Hoc Nigellastrum priore multo humilius vix pedalem excedit altitudinem: florem habet minorem; quinque foliola constituentia calycem non excedunt petala florum, capsu∣lam habet prioris tenuiorem: folia & caulis non tam scatent pilis ut prioris. Vide ultimam plantam Tab. 22. & huc refer cum 31. Lychnide hirsuta segetum majore.

33. Lychnis silvestris latifolia cauliculis striatis turgidis, C. B. P Lychnis silvestris tertia, Clus. Hist. Lychnis silvestris tertia caliculis striatis, Lob. Lugd. Tab. Lychnis caliculis striatis, Ger. Muscipula major calice turgido ventrioso, J. B. Chabr. Cubitalem emittit caulem, re∣ctum, statim à radice ramosum, crassiusculum, hirsutum, striatum, fragilem: folia Ocimoidis speciosi, hirsuta, mollia, ex ramorum divaricationibus foliorum{que} sinubus extremis exeunt, qui∣bus flores ex pediculo satis longo appensi quin{que} petalis bifidis purpurascentibus orto Sole slac∣cescentibus constant, apicibus in medio albis: sub calice oblongo, involucro hirsuto, pulchre striato tecto latet semen pulchrum, nonnihil ad papaverinum accedens, sed majus, compres∣sum, striatum, cinereum: radix robusta est, recta, ex lateribus fibras producens. Tota planta ad tactum viscida: foliorum sapor glutinosus. Provenit in arvis & inter segetes sabulosas: at in pingui solo collegit Clusius in plerisque Castellae veteris locis. In hortis etiam eodem quo fata est anno floret à mense Maio usque in Augustum aliquando, quo tempore semina perficit. Huc pertinet Lychnis tertia silvestris angustifolia caliculis turgidis striatis, C. B. P. Lychnis sil∣vestris angustifolia caliculis turgidis striatis, Lob. Lugd. & quarta etiam Lychnis autumnalis flore obsoleto caliculis turgidis striatis, C. B. P.

34. Lychnis angustifolia caliculis turgidis striatis, nobis. Differt à priore parvitate tantum.

Pars TABULAE XXI. Sectionis quintae.

• ...Lychnis minor hirsuta
  • 35. Seu lanuginosa minor, nobis. Lychnis silvestris hirta minima Lob. Ger.
    • ...Flore
      • Albo. ☿
      • Rubro. ☿
      • Mixto. ☿
      • Variegato. ☿
  • 36. Floribus albis
    • Uno versu dispositis calice rotundo, nobis. ☿
    • Indiscriminatim dispositis capsulis longioribus cylindraceis, nobis. ☿
  • 37. Segetum minima, nobis. Alsine corniculata, Clus. Hist. Lob. Lugd. Tab. Ger. ☿
  • 38. Montana procumbens, nobis. Lychnis vel Ocimoides mont anum repens, C. B. P. Ocimoides Polygoni folio, Lugd. Ad. Lob. ☉
  • 39. Minima rigida Cherleri, J. B. Chabr. ☉

§. 7. LYCHNIDES minores hirsutae.

Explicatio partis Tab. vigesimaeprimae Sectionis quintae.

35. Lychnis silvestris lanuginosa minor, C. B. P. Lychnis silvestris 6. Clus. Hist. Lugd. Lychnis silvestris hirta minima, Lob. Ger. Lychnis silvestris minima, Tab. Lychnis haec o∣mnium minima cauliculo assurgit circiter palmari in macro solo, aliquando dodrantali in pin∣gui, geniculato, tenui, lanuginoso: ad singula genicula seu internodia bina, tenuia, longiu∣scula folia, lanuginosa pariter, nascuntur: flores inordinati, alternatim ex singulis geniculis prodeunt parvi, purpurei coloris, aliquando albi & pulcherrimo rubro mixti, aliquando ele∣ganter maculis rubellis ad nigredinem vergentibus notati, singuli ex quinque petalis trifidis donati & longiusculo pericarpio exteriore lanuginoso praediti, interiori membranaceo seu cartilagineo inclusa sunt semina minuta, cineracea: radix tenuis & fibrosa. Semestris est haec planta, ejusque varietates quoad colorem. Reperitur in collibus Salmanticensibus circa Salman∣ticam ipsam jacentibus inter saxa. Floret Maio & Junio: versus finem aestatis semen perficit suum.

36. Lychnis segetum meridionalium annua hirta floribus albis uno verso dispositis, nobis. Caulem emittit pedalem, erectum, cujus singulis geniculis bina è regione adnascuntur folia an∣gusta, hirsuta; versus cymas plurimos fert flores albos, quinis angustis petalis ad medium bi∣fidis donatos stellulasque quasi aemulantes, atque uno versu dispositos: quibus succedunt ca∣psulae oblongae, pericarpio exteriore hirsuto, capsula interiore cartilaginea continente in se semina minuta, subnigra. Datur etiam hujus varietas, quae in plurimis cum superiore conve∣nit & flores non uno versu dispositos, sed indiscriminatim circa caulium summitates gerit, ca∣psulas vero prioris longiores quasi cylindriacas. Vide App.

37. Lychnis segetum minima, nobis. Lychnis segetum minor, C. B. P. Alsine corniculata, Clus. Hist. Lob. Cast. Lugd. Tab. Ger. Alsine corniculata Clusii, J. B. Chabr. Palmaris haec est herbula, unico caule constans, qui in aliquot ramulos sursum versus dividitur, eoque genicu∣lato, tenero, subhirsuto, ut Alsine vulgaris Auricula muris dicta Dodonaeo, Gall. Folia Alsines foliorum aemula sunt, multo tamen longiora, subhirsuta, bina etiam ex adverso apposita ex inter∣vallis; alarum cavis insident pusilli flores, candicantes: quibus succedunt membranacea & tran∣sparentia cornicula gallinaceorum calcarium formâ, quae lento quodam conspersa humore de∣prehenduntur: semen in illis exiguum, maturitate nigrum: radix inutilis & annua. Tota plantula insipida est. Inter segetes frequens in agro Salmanticensi, Authore Clusio, ubi Maio mense flores producit, & eodem exeunte semina perficit.

38. Lychnis vel Ocimoides montanum hirsutum procumbens, nobis. Lychnis vel Ocimoides montanum repens, C. B. P. Ocimoides repens, Cam. Ocimoides Polygoni folio, Ad. Lob. Lugd. Ocimoidis alterum genus parvum, Caes. E cauliculis gracilibus, geniculatis procum∣bentibus, teneris, flexuosis, hirsutis, Alsines auricula muris dictae obtusis foliis similibus, fo∣lia profert bina juxta genicula, Oleae silvestris, Myrti aut Polygoni similia, sed hirsuta admo∣dum, sicut & calyces sustinentes flores; qui flores pentapetali, minime bifidi, in calyculis exte∣rioribus, oblongis, hirsutis, Saponariae concolores: radicem habet exilem, perennem. In Tauronensium, ad Padum, collibus umbrosis & silvosis & juxta sepes frequenter oritur, atque etiam in Euganeis montibus herbidis & umbrosis, etiam secus rivulos è saxorum commissuris.

39. Lychnis minima rigida Cherleri, J. B. Chabr. Rigidula est haec planta, duum triumve unciarum, altitudine raro palmum attingit, & est colliculis duris ramosis: folia ad singulos no∣dos bina, ex adverso posita, semiuncia breviora, perangusta, pilosa: ex quorum alis nascum∣tur

calyces semiunciales, sulcati, perquam graciles, aequabiles, hirsuti, asperi, è quorum sin∣gulorum apice flosculus prosilit, quem prae exiguitate vix visus capit, purpureus: radix du∣ra, lignosa. Collecta fuit per Cherlerum generum Johannis Bauhini prope Nemausum iuxta molendinum.

Pars posterior TABULAE XXII. Sectionis quintae.

• ...Lychnis minima
  • 40. Maritima procumbens strictissimis longis foliis, nobis. ☿
  • 41. Longioribus foliis incanis florum petalis quinis non bifidis, nobis. ☉
  • 42. Tauricus calyce amplo longo hirsuto flore itidem amplo, nobis. Caryophyl∣lus amplus 8. Clus. Hist. ☉
  • 43. Arvensis minor vulgaris hirsuta, nobis. Caryophyllus arvensis hirsutus flore majore, C. B. P. Caryophyllus holostius, Lob. Icon. Ger. ☉
  • 44. Maritima incana & tomentosa, nobis. Caryophyllus tomentosus, C. B. P. & Prod. ☉
  • 45. Caulibus ad genicula foliosis, nobis. Auricula muris flore pulchro albo, J. B. Chabr. ☉
  • ...Graminea
    • 46. Hirsuta umbellifera, nobis. Caryophyllus arvensis umbelli∣fer, J. B. Chabr. ☉
    • ...Glabra
      • ...Flore
        • 47. Majore, nobis. Gramen leucanthemum, Dod. Lugd. Gramen floridum majus, Tab. ☉
        • 48. Minore, nobis. Gramen floridum minus, Tab. ☉
    • 49. Arvensis folio glabro plumbei coloris, nobis. Alsine verna Dal^pii. Lugd. ☿
    • 50. Muralis, nobis. Caryophyllus minimus muralis, C. B. P. Tunica mini∣ma Dal^pii. Lugd. ☿
    • 51. Foliis Laricis seu tenuissime divisis, nobis. Auricula muris pulchro florefolio tenuissime diviso, J. B. Chabr. ☉

§ 8. LYCHNIDES maritimae arvenses, minimae, variae.

Explicatio partis Tab. vigesimaesecundae Sectionis quintae.

40. Lychnis maritima procumbens strictissimis longis foliis, nobis. Hujus cauliculi per ter∣ram sunt strati, quibus strictissima innascuntur folia longa; atque in geniculis raro dispositos flores fert, albos, minores, pentapetalos, ad medium bifidos: quibus pereuntibus succedunt capsulae oblongae, plurimis seminibus subruffis circa stilum nutritivum provenientibus ono∣ratae. Provenit in sabulosis maritimis Armoricae & cir••a Rupellam haec planta annua. Floret versus Autumnum & eodem tempore semina in capsulis cartilagineis aliarum Lychnidum more perficit.

41. Lychnis longioribus foliis incanis florum petalis quinis non bifidis, nobis. Haec Lychni∣dis parvae species à foliis longis incanis & florum petalis non bifidis (quod in perpaucis contin∣git Lychnidum speciebus) notu facillima. Reperimus nos hanc perpulchram minorem Lychni∣dem in ericetis sabulosis, sex milliaria à Borbonum capite distantibus, satis frequentem, nec alibi à nobis conspecta.

42. Lychnis minima calyce amplo longo hirsuto flore itidem amplo, nobis. Caryophyllus silvestris 8. Clus. Hist. Caryophyllus montanus Clusii, Ger. Park. Vetonica coronaria quae Caryophyllus pumilio Tauricus Clusii, J. B. Chabr. Longiuscula radice fibrosa terrae figitur haec Lychnis, ex qua exeunt pediculi unciales & sesquiunciales, uno aut altero nodo articulati, binis gramineis foliis ad singula genicula vestiti, singuli singulos flores sustinentes, magnos pro proportione plantae è quinque petalis conflatos, ex calyce hirsuto, unciali, striato, in quinque lacinias diviso: florem non inepte cum Gentianellae Helveticae flore comparari potes. Pro∣venit in Tauro Carinthiae monte, solo tenui & arenâ splendente referto. Floret sub sinem ••ulii & Augusti.

43. Lychnis arvensis minor vulgaris hirsuta, nobis. Caryophyllus arvensis hirsutus flore ma∣jore, C. B. P. Caryophyllus holostius, Lob. Icon. Ger. Holostium caryphylleum, Tab. Plu∣rimos protrudit haec Lychnis cauliculos humi stratos, ad quorum singula genicula cernuntur bina folia angusta, hirsuta: in summis caulibus proveniunt flosculi quinis petalis albis con∣stantes, singulis diliquium patientibus, aliarum Lychnidum more: quibus fatiscentibus suc∣cedunt capsulae oblongae, quinis in summo denticulis dissectae, atque in uniuscujusque capsulae parte superiore est foramen fundens semina Lychnidum reliquarum more.

44. Lychnis maritima incana & tomentosa, nobis. Caryophyllus tomentosus, C. B. P. & Prod. Caryophyllus holostius tomentosus, J. B. Chabr. Ex radice fibrosa, tenui, late ser∣pente oriuntur plurimi cauliculi, nodosi, humi procumbentes, sese in multos ramulos pedales dividentes: singulis nodis bina adhaerent folia, latiuscula, biunciam longa, incana & tomento∣sa, instar Gnaphalii Americani: in summis ramusculorum fastigiis nascuntur singulatim, aliquan∣do binatim, flores satis ampli, albi, quinis petalis profunde & ultra medium divisis constan∣tes: hisce singulis succedunt capsulae oblongae quinis denticulis crenatis in summitate apertae, & semina minuta fusca fundentes quando matura. Raro semina ad maturitatem perducun∣tur propter nimiam rependi aviditatem, ut in aliis repentibus plantis cernitur passim. Huc refer Lychnidem tomentosam angustifoliam seu holostium angustifolium, C. B. P.

45. Lychnis caulibus ad genicula foliosis, nobis. Auricula muris flore pulchro albo, J. B. Chabr. Radice constat tenui, vario reptatu vagante, fibrarumque è geniculis demissarum ope rursus terram apprehendente: caules autem teretes, geniculati, in ramulorum fastigiis flores habent amoenos, lacteos, quinis petalis in medio aliquo usque unica divisura incisis & striatis compositos, quos totidem ad basim viridantia foliola sustinent, in medio vero pe∣talorum stamina & stilus colore luteo cernuntur: folia ad genicula superiora bina fere semper sibiinvicem opposita, interdum plura, hirsuta, semiuncia longiora, ex latiore basi sine pediculo, sensim in acumen desinentia. Non est vulgaris haec planta, Genevae tamen abundat, itemque ad Rhenum in cautibus & colliculis.

46. Lychnis graminea hirsuta umbellifera, nobis. Caryophyllus arvensis umbellifer, J. B. Chabr. Holostium caryophylleum, Tab. Radice est haec Lychnis durâ, fibrosâ: folia vero sunt crassiora, latiora, hirsuta: cauliculi tenues, parvi, itidem hirsuti, rotundi, spithamaei, tribus aut quatuor geniculis distincti, è quibus nascuntur bina folia inferioribus, quae à radice proveniunt, aequalia: summitatibus caulium sex aut septem insident flosculi, aliquando plu∣res, aliquando pauciores, ex eorum centro in summitate longis pediculis surrecti, albi, pen∣tapetali, singulis petalis profunde sectis & divisis: flores singulos evanescentes sequuntur ca∣pitula parva, longa, cartilaginea, semina ruffa in se continentia, priorum more.

47. Lychnis arvensis glabra flore majore, nobis. Caryophyllus arvensis glaber flore ma∣jore, C. B. P. Gramen Leucanthemum, Lugd. Dod. Ger. Holostium Dioscoridis vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ae∣ginetae, Ad. Lob. Holostium, Ruellii. Gramen floridum majus, Tab. Ad Lychnidum genus pertinet haec parva planta, à fine ultimo, neglectis foliis gramineis: cauliculos gerit à radici∣bus repentibus multos, tenues, teretes, crebro geniculatos, facile in terram, nisi prope na∣scentibus fruticibus fulciantur, procumbentes: folia ex singulis geniculis bina, contra se posita, angusta, mucronata, oblonga, duriuscula, Graminis tamen breviora: flosculi è sum∣mis caulibus erumpunt plurimi, albi, pentapetali, ad medium singulis petalis bifidis, & suis propriis pediculis insidentes, Leucoii floribus minores, qui sunt tantum tetrapetali, flori∣bus singulis pereuntibus succedunt folliculi oblongi, in quibus semen parvum, Milii semini simile: radices sunt tenues & geniculatae, plurimas fibras in terram demittentes. Secus scro∣bes, agrorum margines & aggeres, locis fruticosis & opacis crebro reperitur. Floret Maio & Junio mensibus & non raro serius quoque.

48. Lychnis arvensis glabra flore minore, nobis. Caryophyllus arvensis glaber flore minore, C. B. P. Holostii Ruellii diversitas, Lob. Icon. Gramen floridum minus, Tab. Gramen Leucan∣themum alterum, Ger. Serius hoc floret priore, tenuioribus, quadratis viticulis: flosculis ex longis pediculis lacteis, pentapetalis, prioris aut antecedentis floribus multo minoribus & ad medium bifidis, apiculis rutilantibus: capitula succedunt, floribus minoribus minora etiam: fo∣lia pariter minora, repanda, bina è regione singulis caulium geniculis adnascentia: radix sicut prioris fibrosa, repens itidem. Multa habet haec planta cum Alsine nostra longifolia communia, quae quamvis humilior, latiora tamen habet folia. Ibidem provenit passim secus agrorum margi∣nes & scrobes cum priore vulgariter cernitur, abundat etiam in sepibus. Floret etiam tardius priore.

49. Lychnis arvensis minima folio glabro plumbei coloris, nobis. Alsine verna Dal^pii. Lugd. Haec provenit radicula brevi, exili & candida: foliis Alsinarum caeterarum similibus, laevibus, plumbei seu è livido pallescentis coloris, circa radicem multis terrae innixis caulicu∣lis, tres digitos altis, nodosis: foliis binis ex singulis geniculis prodeuntibus, & caulem am∣plectentibus, interdum pluribus; flosculis parvis, albis, pentapetalis, ad medium fere bifidis Alsinarum reliquarum floribus similibus. Saporis aquosi & fatui. Nondum prorsus exacta hyeme, Februario scilicet mense floret & appetente Vere, cum aliae media aestate florere obser∣vantur.

50. Lychnis minima muralis, nobis. Caryophyllus minimus muralis, C. B. P. Tunica mi∣nima Dal^pii. Lugd. Haec in sabuletis, aridis locis & murorum subgrundiis nascitur radice candida, in multas partes fissa, valde fibrata: cauliculis quamplurimis, dodrante non altio∣ribus, geniculatis, succulosis, flexibilibus: flore parvo quinis petalis non bisidis constante, ex albo puniceis: quibus subveninnt capsulae pyriformes, sese in summitate quinque denticulis crenatis aperientes, minuta semina, subruffa fundentes per foramen in superiore capsulae parte situm.

51. Lychnis minima foliis Laricis seu tenuissime divisis, nobis. Auricula muris pulchro flore folio tenuissime diviso, J. B. Chabr. Folia habet per genicula tenuia, laricea seu Laricis foli∣orum instar: ramulos multos, dodrantales, rigidos, ligneos quasi, à radice crassa, dura & pe∣renni emittit, in quibus raro disponuntur slores, satis magni pro proportione plantae, albi, pentapetali insistentes calycibus satis crassis. Provenit in montibus circa Genevam ut Thuiri. Floret versus finem aestatis, quo tempore semina etiam sunt matura.

§. 9. LYCHNIDES Saponariae dictae.

Saponaria dicta, quod saponis vicem praebeat ad pannos purgandos: quibusdam Struthium Dio∣scoridis l. 2. c. 193. qui vulgo notum scribit, fullones in purgandis lanis utuntur. Plin. l. 19. c. 3. Ra∣dicula lavandis lanis succum habet, mirum quantum conferens candore mollitieque: addit S••ruthi∣um Graecos vocare, florere aestate, gratum aspectu verum sine odore, spinosum & caule lanuginoso: semen ei nullum esse (cui Columellae versus repugnat, •• Syrioque venit quae semine radix:) radicem magnam, quae concidatur ad dictum usum. Et l. 24. c. 11. tingentibus radibulam & ramos praeparat, quam Struthium vocari diximus à Graecis. Haec Saponariae 4. convenirent, nisi spin••sam diceret. Nonnullis Urciolaris Plinii l. 22. c. 16. Sunt qui Alisma Dioscoridis l. 3. c. 169. censeant, cum multas Alismatis not as habeat.

Pars prior TABULAE XXI. Sectionis quintae.

• Lychnis Saponaria dicta
  • Major
    • Vulgaris
      • 52 Simplex, nobis. ☉
      • 53. Multiplex, nobis. ☉
    • Anglica concava, nobis Saponaria Anglica convoluto folio, Park. ☉
  • Minor
    • 54. Dal^pii. Lugd. Ocimoides minus Creticum flore rubro, J. B. Chabr. ☉
    • 55. Ramosa admodum bene radicata Neapolitanis dicta Saponaria lana∣ria, nobis. Struthium radicatum Dioscoridis Lanaria Imperati. ☉

§. 9. LYCHNIDES Saponariae dictae.

Explicatio prioris partis Tab. vigesimae secundae Sectionis quintae.

52. Saponaria vulgaris simplex multiplex, nobis. Saponaria major laevis, C. B. P. Sapona∣ria, Trag. Dod. Ad. Lob. Caes. Tab. Cam. Ger. Eyst. Saponaria major, Lugd. Saponaria vul∣garis, Park. Struthium, Fuch. Saponariae vulgo dictae caules sunt glabri, tenues, rotundi, geniculati, cubitales aut altiores: folia lata, venosa Plantaginis latifoliae, Gentianae cruciatae potius simillima, sed tamen minora, è singulis geniculis bina utplurimum, & praesertim radi∣cibus viciniora, deorsum reflexa: flores in summo cauliculorum & circa superiora genicula multi, odorati, calore alias pulchro roseo rubentes, alias dilute purpurascentes aut candidi, qui ex teretibus & oblongis calycibus exeunt, ex quinque petalis commissi, in quorum medio exigua quaedam stamina: radices crassae, longae, oblique serpentes, quibus fibrae quaedam ad∣haerent, Veratri nigri radicibus similes. Juxta fluvios & torrentes, in locis apricis passim in Gallia, Cambria & Angliae occidentalibus sponte nascitur. In hortos translata diu durat & vitae est perennis prout repentes radicibus aliae omnes plantae. Junio & Julio floret, raro semina fiunt matura propter nimiam rependi aviditatem, quod contingit, uti dictum passim, in aliis repentibus cujuscunque generis herbis. Saponariam appellant ab abstergendi potentia, qua tum folia, tum radix pollent, succum enim quendam ex se remittunt, dum confricantur sa∣ponis fere modo extergentem.

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

53. Saponaria concava Anglica, C. B. P. & Prod. Gentiana concava, Ger. Saponaria An∣glica convoluto folio, Park. Saponariae haec species Angliae solummodo est peculiaris, quoad radices repentes, priori omnino est similis, nisi quod eas habeat tenuiores atque caules etiam exiliores, rotundos itidem, rarioribusque articulis donatos, atque ex horum singulis protru∣ditur unicum folium, rarius bina, quod sub exortum ambit geniculum caulis ipsumque caulem aut Vaginae in modum eundem amplectitur circulariter, ad aliquod spatium antequam sese ex∣pandat, si omnino sese explicat quod raro etiam contingit: folia sunt canalata, Gentianae instar, obtusiorem in mucronem desinentia: caules non ramificantur, in summis tantum cau∣lium cimis cernuntur terni quaternive flores, curtis petiolis innitentes calycibus immersi, pentapetali, quorum singula petala obtusiora apparent prioris petalis: flores iidem sunt co∣loris pallide albicantis ad rubedinem tendentis, nullius odoris. Nunquam semen perfectum ferre in Anglia observata fuit: ast Blaesis collegimus, in horto ibidem, semina perfecte matura, q emadmodum in vulgari. Provenit in silvula dicta Spinny non procul à Leichborrow in comi∣tatu Northamptoniae.

54. Saponaria minor Dal_p ^d. Lugd. Ocimoides minus Creticum flore rubro, J. B. Chabr. Ex semine Cretico nomine Ocimoidis minoris flore rubro à Casabona misso nata est planta haec, caulibus constans pedalibus, hirsutis, tenuibus, plurimis ex radice tenui pullulantibus, ad quorum articulos conspiciuntur bina folia, oblonga, hirsuta, mucrone obtuso, è quorum alis ramuli duo adversi germinant, in fastigio flores rubros sustinentes.

55. Lychnis ramosa admodum bene radicata Neapolitanis dicta Saponaria lanaria, nobis. Struthium radieatum Dioscoridis indigenis Neapolitanis dictum Lanaria Imperato. Struthium antiquorum, Munting. Lanaria haec crescit in Calabria, nomen habet Lanariae quia radice & foliis tritis utuntur ad lanas purgandas. Folia producit angusta Lychnidis aut Polygoni instar: caules edit pedales, ramosos admodum, ad quorum genicula prodeunt folia minora, breviora, atque in ramis valde numerosos profert flores, pentapetalos, albos, quibus singu∣lis succedunt capsulae rotundae; in quibus continentur semina minuta, nigra, magnitudine Mi∣lii. Saporis est amari.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Lychnis caulibus ad genicula foliosis, nobis. Auricula muris pulchro flore albo, J. B. Chabr. Siccae est naturae in caliditate temperata, affectibus cordis medentur flores, maximeque caduco morbo succurrunt. Nonnulli conservam parant, alii è floribus a quam distillant, quam infantibus epi∣lepsia correptis propinant. Extrinsecus ad paralysin, & resolutionem nervorum extollitur. Lych∣nis arvensis glabra flore majore & minore nobis. Gramen Leucanthemum, Dod. Lugd. Ger. Gra∣men floridum majus, Tab. Refrigerandi & siccandi vi pollet, quare inflammationibus oculorum adhibetur contusum & emplastri loco impositum. Idem succus praestat, si lintea in eo made∣fiant & applicentur. Alii ad dictas oculorum inflammationes a quam è floribus distillant.

Saponaria quidem calidam & siccam esse temperie testatur Dodonaeus, facultate autem abstergendi non exigua praeditam. Praessu, inquit Schwenckfeldius, nitrosum extergentemque emittit succum unde vi pollet abstersoria adeo ut etiam pituitam è capite eliciat, ac sternutamenta moveat, tan∣ta violentia ut partum mortuum excutiat. Rustica gens pulvere ascarides puerorum expellit. Abstergit scabiem & omnes cutis foeditates. Maculas unctuosas vestimentorum tollit, si cum Saponaria herba laventur.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI, Aliorumque Authorum.

LYchnis montana viscosa alba latifolia, C. B. P. pag. 205. col. 1. pl. 1. Lychnis silvestris nona, Clus. Hist. Lychnis Alpina pumila folio gramineo sive Muscus Alpinus Lychnidis flore, C. B. P. pag. 206. col. 2. pl. IV. Lychnis silvestris nona, Clus. Hist. Nona Clusii non potest esse synonyma plantae primae col. primae Bauhini, cum pl. IV. col. 2. nempe Lych∣nide Alpina pumila folio gramineo sive Musco Al∣pino Lychnidis flore; ergo sui oblitus est Casparus Bauhinus.

Lychnis silvestris Campanulae flore, C. B. P. pag. 206. col. 1. pl. 1. Lychnidis silvestris species Myconi, Lugd. Non est Lychnis a fine ultimo, sed Campanu∣la; ergo primo lapsus est Myconus & Dalechampius ipseque etiam Bauhinus.

Bellis montana globoso luteo flore, C. B. P. pag. 262. col. 2. pl. V. Globularia lutea montana, Col. A fine ul∣timo, floribus scil. & capsulis seminalibus seminibus{que} est Lychnis floribus luteis in capitulum congestis; ergo falluntur & Columna & Casparus Bauhinus ut apparet ex descriptione allata a Fabio Columna ipsi∣usque Icone. Consule descriptionem supra & Iconem infra in Appendice.

Caryophyllus pratensis flore laciniato simplici sive flos Cuculi & idem flore pleno, C. B. P. pag. 210. col. 1. pl. VII, & VIII. sunt Lychnidis species a capsula

& seminibus; ergo male ab authoribus nominantur Caryophylli species. De hac Hallucinatione diffu∣sius in capite de Caryophyllis. Pag. 110. exhibentur Ca∣ryophylli holostii arvenses a Casparo Bauhino pro Ca∣ryophyllis, cum revera a fine ultimo sint Lychnidum species; de his prolixius agemus in capite Caryophyl∣lorum infra.

Casparus Bauhinus immediate Violae matronali & Violae lunariae sub tetrapetalis bicapsularibus sub∣jungit Lychnides pentapetalas unicapsulares; ergo ••uit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non sequendo librum naturae.

DE PENTAPETALIS Ad medium bifidis unicapsularibus.

CAPUT XVIII. ALSINE.

A 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 87. quod lucos, quos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominant, & umbrosa loca amet: & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 id est muris auricula, quod musculorum auribus folia similia habeat. Sic Plinio l. 27. c. 4. Alsine quam quidam Myosoten appellant, nascitur in lucis, unde & Alsine dicta. Unius uterque meminit.

Alsine planta est quinis petalis ad medium bifidis & capsula singulari pyramidali constans, in cujus medio circa stilum nutritivum plurima adhaerent semina, minuta sive fusca, rubra aut subruffa. Distinguitur generice à Lychnide tenuitate partium & praecipue foliorum.

TABULAE XXIV. Sectionis quintae.

• ...Alsine
  • ...Maxima latifolia
    • 1. Altissima nemorum, nobis. Alsine altissima nemorum, C. B. P. Alsine maxima, Lob. Icon. Park. ☉
    • 2. Montana folio Smilacis instar, flore laciniato, nobis. Alsine montana maxima hederacea, Col. Park. ☿
  • 3. Major, C. B. P. Alsine marina, Dod. Tab. Ger. Alsine sive Hippia major, Lob. Icon. ☉
  • 4. Media, C. B. P. Alsine media & minor, Dod. Lob. Icon. Lugd. ☿
  • ...Minor
    • 5. Multicaulis, C. B. P. Alsine minor, Fuch. Dod. Gall. Lugd. Tab. Alsine minima Dod. Ad. Lob. Cam. Ger. ☿
    • 6. Lini capitulis, C. B. P. Alsine petraea, Ger. Park. ☿
  • ...Aquatica
    • 7. Major, C. B. P. Alsine palustris, Tab. Ger. ☉
    • 8. Media, C. B. P. Alsine fontana, Tab. Ger. ☉
    • 9. Plantaginis folio, Ger. J. B. Chabr. ☉
  • ...Hirsuta
    • 10. Major foliis subrotundis dilute virentibus, nobis. Alsine spuria 3. Dod. desc. ☿
    • 11. Altera viscosa foliis longis saturatius virentibus, nobis. Auricula muris 3. Dod. Gall. Alsine spuria 4. Dod. fol. ☿
  • 12. Tenuifolia muscosa, C. B. P. Alsine muscosa Dal^•ii. Lugd. ☿
  • ...Spergula dicta
    • ...Semine
      • ...Rotundo
        • 13. Major flore albo, nobis. Alsine spergula, Ad. Lob. Spergula, Dod. Lugd. ☿
        • 14. Minor flosculo subcaeruleo, nobis. Alsine Spergulae facie seu Spergula minor subcaeruleo flosculo, C. B. P. & Prod. ☿
        • 15. Maritima major perennis flore violaceo, nobis. Spergula marina Dal^pii. Lugd. ☉
      • ...Foliaceo, in medio
        • 16. Nigro, circulo membranaceo albo cincto, nobis. ☿
        • 17. Fusco, circulo membranaceo albido cin∣cto, nobis. ☉
  • 18. Omnium minima recta unicaulis, interdiu flore clauso, noctu aperto, nobis. ☿
  • 19. Lotoides Sicula, Boccon. ☿
  • 20. Facie Paronychiae 2. Matthioli, Boccon. ☿
  • 21. Maritima Siciliana longius radicata Herniariae foliis, Boccon. ☉

Explicatio Tab. vigesimae tertiae Sectionis quintae.

1. ALsine altissima nemorum, C. B. P. Alsine major, Dod. Cam. Tab. Ger. Alsine major & genuina Dioscordis, Lugd. Alsine maxima, Lob. Icon. Park. Centunculus viticulis cubitalibus, Caes. Alsines species haec est major & procerior quae cubitalibus, subinde etiam altioribus assurgit cauliculis, à radice compluribus, teretibus, tenuibus, geniculatis: foliis è singulis articulis binis, digito latioribus, longioribus quam sunt Parietariae folia, quibus satis forma respondent, sed laevia sunt pilis lanugineve carentia, dilutiusque virentia: cauliculi aliquo modo transparentes apparent, at circa genicula dilute admodum quandoque subrubent, velut caules: flosculi in alarum summo candiduli, quinis petalis constantes, profunde binatim di∣visis, veluti graminis Leucanthemi Dodonaei, sed tamen minores, oblongis succedentibus haud magnis capitulis, in quibus continetur semen subruffum: radix ex tenuibus capilamentis fi∣brata est. Provenit inter vepres in dumetis & rubis, locis opacis & alsiosis, prope fontes vel profluentes aquas exit.

2. Alsine montana folio Smilacis instar flore laciniato, nobis. Alsine montana latifolia flore laciniato, C. B. P. Alsine montana maxima hederacea, Col. Park. In umbrosis excelsorum montium Campoclarensium atque Aequicolorum densis silvis collegit multis abhinc annis Fabius Columna, à vulgari majore supra descripta foliorum magnitudine atque toto habitu majore differentem: folia magna, per ambitum hirsuta, Smilacis foliis proxima, non Hederae ut vult Fab. Columna, duas uncias lata, tres longa, undulatis oris Malvae ritu, ut sinuata vi∣deantur, cauli haerentia longo, tenuique petiolo, bina ex opposito, geniculis viticulorum, qui recti sunt vel supini, hirsuti, rotundi, medulla tenui, dura, ut vulgaris, sed alae ex imis pe∣diculis prodeuntes repunt, antequam florescant: flores vero in summo candicantes, quinis pe∣talis laciniatis & profunde divisis constantes, petiolis longis insidentes, bini ternive numero; singulis succedunt capsulae longae, tumentes in medio, in quibus minutum, fulvum, copiosum∣que continetur semen. Augusto floret & Septembri perficitur. Petioli sustinentes capsulas sunt recti atque elati, non ut in vulgari deorsum spectantes.

3. Alsine major, C. B. P. Alsine marina, Dod. Tab. Ger. Alsine sive Hippia major, Lob. Icon. Centunculus, Caes. Alsine major quae & media quibusdam, Lugd. pag. 1682. Haec 3^••. Alsines species veluti humi procumbit: cauliculi ejus teretes, tenues ac geniculati, à qui∣bus ramuli exeunt: folia veluti prioris sed multo minora, veluti tota itidem planta, quae ma∣gnitudine primae multum cedit, est enim omnibus partibus minor: flosculi similiter albidi: capitula veluti primae oblonga: radix perinde fibrosa.

4. Alsine media, C. B. P. Alsine media & minor, Dod. Lob. Icon. Lugd. Cast. Hippia mi∣nor, Cord. Hist. Haec quarta similis tertiae, sed longe minor: coliculi tenerrimi sunt: foliola admodum minuta: flosculi exigui priorum formâ: radiculae tenuissimae.

5. Alsine minor multicaulis, C. B. P. Alsine minor, Fuch. Dod. Gall Lugd. Tab. Alsine mi∣nima, Dod. fol. Ad. Lob. Cam. Ger. Quinta haec similis secundae, sed longe minor: coliculi tenerrimi sunt & minuti, coacervatim exeuntes ex una radice: foliola admodum minuta: flo∣sculi exigui, pentapetali, albi, radiculae tenuissimae & fibrosae. Floret aestate & versus ejusdem finem semina parva, ruffa producit in capsulis exiguis pyriformibus.

6. Alsine minor Lini capitulis, C. B. P. Alsine minor suffruticis instar, Thal. Alsine petraea, Ger. Park. Haec cauliculis abundat teretibus, tenuibus, dense & coacervatim ex una radicula prodeuntibus, vix semipedalibus, in seinvicem ita implicatis ut cespitem referant fruticosum, ad quorum genicula foliola multa, longiuscula, glabra, è regione nascuntur: flores sunt albi, pentapetali: quibus singulis subveniunt capitula, oblonga, aliarum Alsinarum formâ, longis pediculis innitentia: radix tenuis & fibrosa. Provenit inter saxa & in murorum summis.

7. Alsine aquatica major, C. B. P. Alsine palustris, Tab. Ger. Haec Alsines species provenit in paludosis, non multum absimilis caeteris suae classis Alsines speciebus: radicem habet lon∣gam, culmi crassitudine, geniculatam, ex cujus singulis geniculis oriuntur plurimae, breviusculae fibrae; non multum recedit formâ à radice Graminis canini: in summis caulium fastigiis cernun∣tur flosculi albi, pentapetali, ad medium singulis petalis bifidis cum pluribus in medio stami∣nulis: quibus succedunt plurima capitula minora continentia plurima semina minuta, sub∣ruffa.

8. Alsine aquatica media, C. B. P. Alsine fontana, Tab. Ger. Haec provenit in ripis & mar∣ginibus fontium. Multas habet radices fibrosas, ex quibus protruduntur plurimi cauliculi, ad quorum singula genicula emittuntur plurima foliola, longa, acuta, mucronata, è regione di∣sposita,

vir idis dilute coloris: flores proveniunt in summis caulibus albidi, pentapetali, bisidi, quos sequuntur capitula parva, semina minuta in se continentia caeterarum Alsinarum more.

9. Alsine Plantaginis folio, Ger. J. B. Chabr. Alsine vulgari persimilis est haec: radix fibris stamineis capillata: ramuli quemadmodum & folia pilosa, longiusculis pediculis appensa, subrotunda, ovata, nigriora cum differentia notabili, quod per longum nervi plantaginei de∣currant: flosculi parvi, albi, non divisi ad medium caeterarum more. Provenit in humidis ad sepes & in dumetis Galliae, Angliae, &c.

10. Alsine hirsuta major foliis subrotundis dilute virentibus, nobis. Alsine spuria 3. Dod. desc. Haec Alsinem secundam omnino refert, nisi quod folia sint tota hirsuta, & dilutius mul∣to virescant & obtusiora dilutioraque sint foliis sequentis: caules & folia etiam sunt minoris Alsines: flosculi quoque albidi, pentapetali: capitula & semina capitulis & seminibus sequen∣tis respondent.

11. Alsine hirsuta altera viscosa foliis longis saturatius virentibus, nobis. Auricula muris 3. Dod. Gall. Alsine spuria 4. Dod. fol. Hujus caules per terram strati cernuntur ad genicula purpurascentes, ex quibus bina exeunt folia, oblonga, hirsuta, saturatius virentia foliis prioris, in quorum cymis observantur flosculi albi, quinis petalis ad medium fere bifidis constantes: quibus singulis deciduis subveniunt capsulae cartilagineae, oblongae, continentes in se semina minuta, subruffa. Provenit in muris & subgrundiis saepius unà cùm priore. Floret exeunte Aprili usque ad Maium, quo tempore semina etiam perficit.

12. Alsine tenuifolia muscosa, C. B. P. Alsine muscosa Dal^pii. Lugd. Alsine haec muscosa, in∣quit Dalechampius, in truncis putrium arborum, in udis aspergine parietibus, & aliis opacis humidisque locis prosilit, radice tenui, brevi, capillata, ramulis multis humi stratis & sparsis, à terra tamen modice sese attollentibus: foliis parvulis, exilibus, capillari tenuitate densis: flo∣re donatur albo, non bifido, cui succedit semen exile in loculis parvis, quinquefidis aliarum Alsinarum more.

13. Alsine Spergula dicta major, C. B. P. Alsine Spergula, Ad. Lob. Spergula, Dod. Lugd. Sagina Spergula, Ger. Alsine tenuifolia altera, vel terrestris altera 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Col. Cauliculis exit haec tenuibus, rotundis, geniculatis, dodrantem aut pedem altis: foliola circa genicula radiantis stellae modo, in orbem disponuntur, parva, tenuia & angusta, multa simul congesta: flores in summo cauliculorum candiduli, Alsines floribus persimiles: quibus succedunt parvula, deinde rotunda ac orbiculata vascula Lini parvi capitulis similia, quoad magnitudinem non divisionem: in quibus semen conditur parvum, rotundum, nigrum seu fu∣scum: radix tenuis est. Seritur in arvis & potissimum Autumno, ut hyeme, & primo Vere, cum alia pabula defecerint, bobus praebeatur. Vulgo apud Brabantos Spurie appellatur at∣que inde Latine Spergula. Nonnulli Polygalum nominant, quod lactis abundantiam bobus promoveat. Estur à galinis & columbis, quae non solum citra noxam sublegunt, verum etiam hac pastae & ova plura & frequentius excludere creduntur.

14. Alsine Spergulae facie seu Spergula minor subcaeruleo flosculo, C. B. P. & Prod. Radi∣ce nititur oblonga simplici, parum capillata & albicante: cauliculis est multis semipedalibus in terram reflexis geniculatis: geniculis singulis bina foliola, interdum plura, brevia, sub ex∣ortum albâ membranâ, & tenui tectà, caetera angusta, viridia, incerto numero prodeunt, ut & pedicelli, quibus singulis singuli flores, subcaerulei, vel purpurocaerulei violaceive, aliquan∣do striati insident: quibus ut in Spergula vulgari vascula orbiculata, minutum semen conti∣nentia succedunt. Passim apud nos ad semitas viarum, in arenosis & gareosis locis reperitur.

15. Alsine Spergula major maritima perennis flore violaceo, nobis. Spergula marina Dal^pii. Lugd. Similitudo quae huic herbae est cum Spergula vulgari in locis umbrosis, incultis, atque etiam aliquando cultis nascente, fecit ut Spergula marina diceretur quod in maritimis prove∣niat, in hoc illi dissimilis quod ad caulium articulos pauciora, breviora & candidiora folia fe∣rat, flores majores violaceos, quandoqudem gustu salsa sit, ut caeterae plantae maritimae, quae marinam aquam proliciunt.

16. Alsine Spergula annua semine foliaceo nigro circulo membranaceo albo cincto, nobis. Haec vulgari Spergulae quoad reliquas omnes partes adeo similis est, ut passim in agris are∣nosis segetalibus conspecta, difficulter distingui possit à vulgari, nisi semine, quod est compres∣sum, foliaceum seu membranaceum, album exterius quasi circulo albo cingente in medio se∣men nigrum.

17. Hujus reperitur & alia varietas cujus semen est compressum, foliaceum, minus, in me∣dio fuscum, circulo pariter albo cinctum, atque hac ratione à priore differt: vulgaris autem

Spergulae semen est rotundum, Alsines vulgaris modo. Utraque haec species detecta fuit à nobis in arvis segetalibus circa Rupellam & in arvis arenosis intra septa Chambort sitis. Floret aestate cum priore, neque potest discerni nisi seminibus; in reliquis partibus vulgari omni∣no accedit.

18. Alsine omnium minima recta interdiu flore clauso, noctu aperto, nobis. Cauliculos producit haec vix triunciales ad summum palmares, quorum nodis seu geniculis apponuntur bina foliola è regione disposita, acuta, Linguae passerinae similia: in cauliculorum summis nascuntur flosculi raro dispositi, singuli quinis petalis albis, ad medium bifidis, aliarum Alsi∣narum vel Lychnidum more, constantes, qui vix interdiu lucente sole conspiciuntur aperti propter tenuitatem partium. Hoc valde familiare est pluribus Lychnidum & quibusdam Al∣sinarum speciebus. Crescit in arenosis, humidis, silvosis locis passim circa Blaesas. Nos eandem exhibuimus in catalogo Blaesensi sub Alsine minima noctiflora unicauli flore inaperto.

19. Alsine lotoides Sicula, Boccon. Hujus plantulae cauliculi sunt subrubentes; geniculati & invalidi seu humi sparsi: folia quoad substantiam seu contextum non numerum, quadante∣nus ad Loti Lybici Dal^pii. sive Trifolii vesicarii seu Halecacabi Camerarii figuram accedunt: flo∣sculi & capsulae Alsines vulgaris modo verticillatim cauliculos ambiunt. Prope Catanam in Palustribus & humentibus locis invenit Paulus Boccone.

20. Alsine facie Paroynchiae secundae Matthioli, Boccon. Tribus aut quatuor ramulis humi jacentibus, Alsines foliis numerosis: copiosis etiam flosculis in summitate cohaerentibus dona∣tur haec Alsines species, accedens ad formam Paronychiae secundae Matthioli. Annua est plan∣tula. Exit passim in maritimo litore modicae cavitatis ad Pachinum promontorium.

21. Alsine maritima Siciliana longius radicata Herniariae foliis, Boccon. Non despicienda est haec Alsines species herbarum studiosis, neque enim se habet ut vulgares Alsines species. Radice enim nititur, pro plantae modulo, longa, crassa, dura Caryophyllorum seu Lychni∣dum more, adnatis etiam appendicibus quasi ramosa, aut potius multis modis furcata: ab hujus capite superiore cauliculi innumeri denso cespite gignuntur: circa quorum genicula folia sunt varia; uni quidem plantae, in Sicilia Herniariae forma & magnitudine; alteri vero Alsines ma∣ritimae Neapolitanae Columnae; flores, capsulae seminales seminaque ipsa sunt prorsus Alsines vul∣garis. Secundum foliorum varietatem duas Icones appingendas curavit Paulus Boccone, vi∣delicet sub Alsine longius radicata Herniariae foliis, & Alsine angustis foliis, Vide Icones hujus Alsines pag. 18. & Tab. 10. Pauli Boccone. Harum omnium trium Alsinarum Icones exhibuit Paulus Boccone in Historia rariorum suarum plantarum Siciliae, Melitae, Galliae & Italiae, quem consule.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Alsine Morsus galinae dicta, ut inquit Tragus, refrigerantem & humectantem, quemadmodum Por∣tulaca, obtinet facultatem. Aqua distillata easdem habet vires, sed & hoc illi experientia tri∣buit, quod iis qui diuturnis morbis & magnitudine aegritudinum consumpti sunt, viribusque de∣ficiunt & macrescunt, utilissima sit, vel per se, vel in vino pota. Eadem infantibus in summis caloribus & aegritudinibus exhiberi debet, nam non solum internas inflammationes restinguit, sed & impedit qui accedere possunt morbos, ut spasmum. Herba ipsa, succus & aqua distillata non se∣cus atque Portulacae ac Sedi vulneribus calidis, ac ulceribus utilissima sunt imposit a, illita, & si ex illis colluantur. Ex succo unguenta refrigerantia confici possunt, inflammationibus jecoris aliorumque vulnerum commodissima, non minus quam Populeon. Alsines majoris aut mediae fo∣lia decocta una cum foliis Althaeae, addito pulvere Faenugraeci aut Lini si contundantur & fiat cataplasma, aufert inflammationes in quacunque corporis parte, si calide applicetur. Aposte∣mata ad suppurationem perducit, atque inflammationes discutit antequam ad suppurationem pervenerint. Folia Alsines majoris decocta in aceto & sale valent contra pruritum membrorum, si iisdem abluantur. Est enim frigida & humida aqueae essentiae quare citra restrictionem refrige∣rans, ut Galenus ait, oculorum inflammationibus cum pollenta, authore Dioscoride imponitur: succus aurium doloribus (ex causa videlicet calida) infunditur. Aviculae caveis inclusae, cum escam fastidiunt, hac herba recreantur, unde Passerina à quibusdam dicitur.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 205. col. 1. pl. I. Alsine Hederulae folio, C. B. P. Alsine spuria prior, Dod. Ibidem pl. II. Alsine Veronicae foliis flosculis, cauliculis adhae∣rentibus, C. B. P. Alsine folio Veronicae, Tab. Ger. Ibidem pl. III. Alsine chamaedryfolia flosculis pe∣diculis longis insidentibus, C. B. P. Alsine Trissagi∣nis

folio, Lob. Icon. Tab. Ger. Ibidem pl. IV. Alsine Triphyllos caerulea, C. B. P. Alsine recta, Tab. Ger. Hae quatuor plantulae notam Veronicae essentialem habent, nempe flores tetrapetalos & siliculas bica∣psulares septo medio distinguente duplicem seriem seminum; ergo sunt verae & genuinae Veronicae spe cies: idcirco nos easdem ad Veronicas remisimus. Vi∣de cap. de Veronica Sectionis 3. pag. 325. hujus histo∣riae: non possunt Alsines species dici cum Alsine pro∣prie loquendo sit planta pentapetala seu quinis pe∣talis ad medium bifidis constans, quibus deciduis suc∣cedit capsula pyramidalis seu pyriformis; ergo male ab authoribus primo, & a Casparo Bauhino secundo, ad Alsines genus referuntur, quum ejus notam neuti∣quam possideant.

Pag. 250. col. 2. pl. VI. Alsine scandens baccisera, C. B. P. Cacubalus Plinii, Lugd. Ibidem pl. VII. Al∣sine bacciferae similis suis acinis, C. B. P. Sunt plan∣tae scandentes bacciferae; ergo alio debent referri. Vide pag. 5. hujus Historiae de Bacciferis scandenti∣bus; ergo male propter florem quinis petatis constan∣tem ab authoribus, & denuo a Casp. Bauhino ad Al∣sines genus referuntur.

Pag. 151. col. 1. pl. XV. Alsine verna Androsaces capitulis sub 6. in Prodromo Casp. Bauhini descripta. Ibidem pl. XVI. Alsine affinis Androsace dicta major, C. B. P. Androsace altera, Matth. Lugd. Clus. Hist. Cam. Tab. Androsace annua spuria, Ger. Ibidem pl. XVII. Alsine affinis Androsace dicta minor, C. B. in Prodromo descripta. Hae tres non habent tesse∣ram Alsines, ergo male ab authoribus & Casparo Bauhino inter Alsines species collocantur. Ibidem pl. XVIII. Alsine nodosa Gallica, C. B. P. Alsine nodosa Dalechampii, Lugd Primo omnes Alsines species habent flores quinis petalis constantes ad medium, ut plurimum bifidis; secundo capsulas proserunt pyri∣formes, minimas, minuta plurima in se continentes semina; hae conditiones neutiquam conveniunt huic plantae quae flores habet tetrapetalos, quibus singulis succedunt siliquae oblongae, unciales, fungosae, articu∣latae, conformes Raphanistris; ergo aptius eo remit∣titur a nobis pag. 268. hujus Historiae, vide Halluci∣nationes illic.

DE PENTAPETALIS UNICAPSULARIBUS

CAPUT XIX. VERBASCULUM sive PRIMULA VERIS.

PRimulae veris, quod primo Vere floreant, Dioscoridis l. 4. c. 104. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & Plinii l. 25. c. 10. Phlomides censentur. Aliis vero Plinii l. 25. c. 4. & l. 26. c. 11. Dodecatheon, cui sunt folia septem Lactucis simillima à lutea radice exeuntia. Verum apud Plinium l. 25. c. 10. Alterum genus Alismatis in silvis nigrius majoribus foliis videtur.

Verbasculum dicitur quod folia aspera hirsuta Verbasci instar habeat. Primula veris, quod exe∣unte hyeme & primo ineunte Vere floreat, sic dicitur.

Primula veris est planta pentapetala seu quinis constans petalis cordatis seu diliquium in me∣dio singulis patientibus cujuscunque coloris aut magnitudinis: quibus singulis decidentibus flo∣ribus succedit calyx foliaceus, quinquefariam laciniatus, in cujus gremio est capsula membrana∣cea▪ oblonga, continens plurima semina circa stilum etiam oblongum nutritivum: folia habet aspera, hirsuta; unde capsulis oblongis & pericarpio oblongo, foliis asperis, hirsutis, quam facilli∣me ab Auricula ursi capsulis subrotundioribus & foliis glabris, incanis aut pulverulentis praedita distinguitur. Primula veris est primo vel pratensis, vel silvestris, vel montana, vel Turcica, à locis in quibus provenit. Secundo est vel odora, vel inodora: est vel rotundifolia, vel longifolia: à colore florum: est vel flore albo, pallido, luteo, aureo vel rubro, purpureo, variegato ex albo & rubro: estque demum vel flore simplice, vel altero alteri innato, vel pleno: vel sin∣gulis pediculis singuli innascuntur flores, vel unico cauli in fastigio plures flores inhaerent um∣bellatim.

Pars TABULAE XXIV.

• ...Verbasculum seu Primula Veris
  • ...Polyanthos seu um bellifera
    • ...Pratensis floribus
      • 1. Luteis odoratis, nobis. Primula ve∣ris pratensis odora lutea, Ad. Lob. ☉
      • 2. Geminis seu flore altero alteri innato, nobis. Primula veris prolifera, Tab. ☉
    • 3. Silvestris floribus pallidis majoribus inodoris, nobis. Primula veris elatior pallido flore, Clus. Hist. ☉
    • 4. Montana rotundifolia incana Aequicolorum, nobis. Pa∣ralytica montana rotundifolia, Col. ☉
    • ...Alpina
      • 5. Major flore
        • Subcaeruleo. ☉
        • Rubro. ☉
        • Ruberrimo. ☉
        • Candido seu exalbido. ☉
      • 6. Minor flore
        • Subcaeruleo. ☉
        • Rubro. ☉
        • Subrubente. ☉
        • Candido. ☉
        • Ex candido & rubro mixto. ☉
    • 7. Anglica Eboracensis rubella minor foliis parvis glabris Auriculae ursi instar, nobis. Primula veris minor flore rubro, Swert. de Bry. ☉
  • ...Monanthos seu flo∣ribus singularibus
    • 8. Silvestris nostras flore pallido majore
      • Simplici ☉
      • Pleno. ☉
    • 9. Turcica seu Carchi∣chec Turcarum flore
      • ...Rubro
        • Dilute. ☉
        • Saturate. ☉
      • Purpureo. ☉
      • Flavo & subflavo. ☉
      • Albo. ☉

Explicatio partis Tab. vigesimae quartae Sectionis quintae.

1. VErbasculum pratense odoratum, C. B. P. Primula veris major, Dod. vel floribus lu∣teis odoratis, Eidem. Primula pratensis odora lutea, Ad. Lob. Ger. Herba Paralysis vulgaris, Trag. Primula veris odorata flore luteo simplici, J. B. Chabr. Folia promit lata, ro∣tundis tamen longiora, rugosa, aspera Betonicae foliorum instar, quibus tamen majora: sunt & dilutius multo virentia, per margines nonnihil aut exiguum serrata: assurgit è medio cauli∣culus tenuis, nudus, semipede aut aliquando dodrante non altior, in cujus cacumine pluri∣mi pediculi oriuntur sustinentes singuli singulos flosculos saturate lutescentes, odoratos, fre∣quenter deorsum nutantes, quibus singulis deciduis singulae succedunt capsulae, oblongae, in∣volucro seu calyce foliaceo cinctae: in medio capsularum plurima apparent semina, subruffa matura, cingentia stilum nutritivum: radix fibrosa in diversa spargitur. In floribus hujus non exigua differentia, quando{que} eleganter lutei reperiuntur, saepius pallidi, ac dilutius colorati, qua∣sique albidi; odorati admodum frequentius: multiplici petalorum serie nonnunquam etiam reperiuntur. Primula haec Veris pratensis amat loca humidiora non tamen omnino rigua: re∣peritur quandoque in campis apertis & patentibus Martio & Aprili florens, si hyems clemens suerit etiam prius antequam Ver inceperit.

2. Verbasculum proliferum, C. B. P. Primula veris flore gemino altero alteri innato, Lob. Lugd. Primula veris prolifera, Tab. Primula veris flore geminato, Eyst. Ger. Haec facile cognoscitur ex flore altero alteri innato sine ampliore aut longiore descriptione.

3. Verbasculum pratense potius silvaticum inodorum, C. B. P. Primula pratensis pallida, Ad. Lob. Primula pratensis inodora luteo-pallida, Lob. Icon. Primula veris elatior pallido flore, Clus. Hist. Verbascum non odoratum, Fuch. Primula haec veris pallido flore convenit cum priore caule, ut & pediculis plurimis ex caulis fastigio ortis sustinentibus plurimos flosculos:

at folia habet aliquando majora: flores majores, pallidos, quorum petala majus diliquium patiuntur nullo odore commendabiles, similes floribus Primulae veris odoratae, nisi quod ejus flores magnitudine & colore luteo magis pallido distinguantur à prima: involucrum, capsula seminalis & semen ibidem contenta paulo majora. Locis gaudet silvestribus, dumetis & sil∣vis caeduis, aliquando ad prata dumetis & vepribus vicina descendit.

4. Verbasculum incanum rotundifolium luteum montanum Aequicolorum, nobis. Primula veris incana lutea, C. B. P. Paralytica montana rotundifolia, Col. Variat haec à congeneribus supra di∣ctis rotundioribus suis admodum foliis, tenui, longo, trigono & trientali petiolo insidenti∣bus, erectis, carnosis, venosis, inferne incanis, lanosis sinuosis oris, ut crenata vide∣antur: è radice carnosa, obliqua, multis fibris albis Ellebori modo carnosis dependentibus, at∣que humum amplexantibus, odoratis, sapore acri amaro, atque palato parum odorato: cau∣lem dodrantalem emittit vel majorem, loci & alimenti uberioris causa, rotundum, tenuem, nudum, Junci aut Cyperi modo Thyrsum repraesentantem, ut Dioscorides de Alismate tradit. Hujus caulis fastigio summo innascuntur decem flores nunc pauciores, nunc plures, luteo co∣lore hilari, ex calycibus hirsutis, incanis, quinque segmentis in ore divisis, diliquium in sin∣gulis petalis patientes aliarum hujus classis more; in capsula interiori pericarpio exteriori inclusa continentur semina multa seu numerosa, nigra. Provenit in Aequicolorum montibus supra Flaminianum loco lo Serorne dicto, in cacumine Septentrionali opposito lateri humenti. Maio floret, & Junio perficitur semen.

5. Verbasculum Alpinum umbellatum majus & minus, C. B. P. Primula veris flore rubro, Clus. Hist. Cam. Primula veris flore albo, Clus. Hist. Hae neutiquam ab umbelliferis prioribus distin∣guuntur, nisi 1^mo quod in celsis Alpium jugis nascantur, & 2^do quoad varios colores quibus diver∣simodi flores afficiantur. Sunt enim earum flores subcaerulei aut carnei coloris, rubri, ruberrimi raro etiam candidi aut exalbidi. Omnes tamen cuiuscunque coloris circâ umbilicum luteoli sunt.

6. Primula veris Alpina minor variat etiam colore, est enim albo, rubro, rubente, subcaeruleo &c andore confuso.

7. Primula veris minor rubra Eboracensis foliis parvis glabris Auriculae ursi instar, nobis. Primula veris flore rubro, Swert. du Bry. Haec planta in monte Englborrow in comitatu Ebo∣racensi proveniens à reliquis montanis distinguitur, primo foliis glabris, splendentibus, Auricu∣lae ursi similibus; secundo flores producit umbellatim dispositos, eleganter rubellos, minores, atque singulis succedit capsula oblonga, Primulae veris formâ atque figurâ, sed calyx brevis est ut sunt calyces Auricularum ursi; ergo mihi videtur ambigere inter Primulam veris & Auri∣culam ursi, quia folia & flores habet calycemque Auriculae ursi instar, at capsulas oblongas Primulae veris instar. Plantam ipsam ad nos transmissam habuimus opera & industria Thomae Lawson peritissimi & diligentissimi tractatuum Septentrionalium plantarum rariorum scrutatoris

8. Verbasculum silvestre majus singularibus floribus singularibus cauliculis insistentibus, no∣bis. Verbasculum majus singulari flore, C. B. P. Primula silvarum, Ad. Lob. Lugd. Primula veris humilis flore pallido, Clus. Hist. Primula veris silvestris flore pallido, Eyst. Primula ve∣ris minor, Dod. Haec Primula silvestris minor foliis primam & tertiam refert, sed tamen sunt multo minora: pediculi tenues, plurimi, singulares in mediis foliis attolluntur, breves, vix palmi altitudine; in quorum singulorum fastigiis flosculi singuli apparent quinis petalis ad me∣dium cordatis seu diliquium patientibus donati, pallide lutei, priorum quoad formam floribus similes: pericarpium & capsulae ipsaque semina itidem similia: radix etiam similes in fibras divi∣ditur. Reperitur aliquando floribus herbacei coloris seu obscure virentibus, & in hortis multi∣plici petalorum serie conspicitur culta.

9. Verbasculum Turcicum seu Carchichec Turcarum, nobis. Carchichec seu Primula veris Tur∣cica Tradescanthi, Park. Carchichec Turcarum sive Primula veris Constantinopolitana, Cornut. Haec multos protrudit cauliculos singulares, vix palmares, quibus singulis flores singuli, ampli insistunt, quinis petalis constantes, singulis diliquium in medio patientibus, variorum colo∣rum, rubri, purpurei saturati diluti, subflavi, albi, quorum medium cujusque luteolo colore donatur, quod non minimum eis addit gratiae.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Recentiores Verbasculis pratensibus & silvestribus hos effectus assignant. Trita folia imponuntur efficaciter doloribus articulorum. Radicum decocto vesicae renumque obstructiones solvuntur. Jus herbae propinatur & illinitur adversus rupta, luxata & liventia. Quod vero haec eadem possint,

temperamentum eorundem palam docet: parum enim adstringunt si gustaveris: amara & modice acria sunt, ut hoc nomine desiccandi & detergendi facultatem quam illis Galenus adscri∣bit, habere nemo dubitare debeat. Nostri etiam temporis herbarii calida & sicca esse statuunt. Et mulieres formae & pulchritudini coloris faciei studentes, succo illorum è floribus expresso faciem illinunt, quod maculas rugasque, & alia ejusdem vitia mirifice detergeant. Folia gustu non ingrato, in olere placentulis & acetariis: suntque admodum utilia capiti, nervis & humorum ex decubitu putredini aut inflammationibus, eoque vulneraria habetur. Esse Primulas veris facultate resiccantes, sed exiguum aut nihil calidas prodidit Dodonaeus. Adhibentur & in Apoplexia, paralysi & articulorum doloribus. Aqua florum & conserva anodyna & hypno∣tica sunt medicamenta. Decoctum radicum Primulae vulgaris in sero lactis aut zythogala aliove idoneo vehiculo sumptum singulare est & praestantissimum, ut perhibent, remedium ad ver∣tiginem. Flores ergo Primulae veris odoratae conservae forma paralyticis conveniunt. Matthio∣lus stilatitiam aquam totius plantae fronti illitam capitis dolores mulcere asserit.

DE PENTA PETALIS UNICAP SULARIBUS.

CAPUT XX. SANICULA ALPINA vel AURICULA URSI.

SAnicula à sanandis vulneribus: Auricula ursi à forma foliorum dicitur: an 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 foliis Plantaginis, sed angustioribus, & in terram convexis, &c. Dioscoridis l. 3. c. 169. Et Plinii l. 25. c. 10. Alisma sive Damasonion foliis Plantaginis, sed angustioribus, magisque laciniosis convexisque in terram, &c.

Non dubium est quin ad Primularum veris classem referendae sint hae venustae plantae Saniculae seu Auriculae ursi dictae, quia similes sunt & formâ & temperamento. Sanicula Alpina sive Auricula ursi est planta pentapetala seu planta quinis petalis constans, sin∣gulis diliquium in medio patientibus, cum staminulis muscosis in medio: floribus singulis deciduis succedunt capsulae singulae, subrotundae, cartilagineae, calycibus immersae, ad me∣dium usque quinquepartitis; foliis glabris, incanis, aliquando pulverulentis, atque hisce no∣tis, capsulis scilicet rotundis, calycibus brevibus & foliis minoribus glabris facile distinguitur Sanicula Alpina seu Auricula ursi à Primula veris capsula oblonga, pericarpio itidem oblon∣go, & foliis asperis, rugosis, hirsutis, praedita. Auricula ursi variat foliis & floribus; foliis laevibus & viridibus, interdum incanis vel canescentibus, densioribus, tenuioribus, majori∣bus & minoribus: floribus pallidis, luteis, aureis, rarissime candidis, vel caeruleis, rubris, ruberrimis, ex rubro & albo mixtis, & ex luteo & rubro mixtis, iisque modo majoribus, modo minoribus, modo denis, modo vicenis atque tricenis.

Pars TABULAE XXIV. Sectionis quintae.

• ...Sanicula montana seu Auricula ursi
  • 1. Saniculae seu Auriculae ursi affinis planta Androsace dicta major, nobis. An∣drosace altera, Matth. Lugd. Clus. Hist. ☿
  • ...Alpina
    • 2. Major lutea, C. B. P. Auricula ursi, Dod. Auricula ursi seu flore luteo 1. Clus. Hist. ☉
    • 3. Minima caeruleis floribus, nobis. Auricula caeruleis floribus, Gesn. Hort. Auricula minima, Ger. ☉
    • 4. Rubescens folio non serrato, nobis. Auricula ursi 4. Clus. Hist. Au∣ricula ursi rubescens, Ger. ☉
  • ...Montana
    • 5. Villosa foliis Borraginis, nobis. Auricula ursi Myconi, Hist. Lugd. ☉
    • 6. Latifolia laciniata, nobis. Cortusa, Matth. Clus. Hist. J. B. Chabr. ☉

§. 1. SANICULA Androsace dicta.

Explicatio partis Tab. vigesimae quartae Sectionis quintae.

1. SAniculae affinis planta Androsace dicta major, nobis. Androsace altera, Matth. Lugd. Clus. Hist. Cam. Tab. Androsace annua spuria, Ger. Multa sunt huic folia humi ex∣pansa,

foliorum Plantaginis aemula, sed minora, trinervia, colore ex viridi p••li••scent••, ••∣ambitu dentara Ilicis fere foliorum instar, mollia tamen, succulenta, gustu aliquantulum acri, •••••••••• quae ex illorum medio circa imuni interdum quini, seni assurgunt cauliculi palmares & sesquipa••∣mares in hortis bene stercoratis, herbacei coloris, aliquando pur purascentes, nudi aliquantulum, nonnunquam villosi, qui summis singulis fastigiis corollam sustinent quinque orbiculato∣rum foliorum, nonnihil etiam dentatorum & lanuginosorum, unde quini, seni, nunc plures emergunt pediculi, calyculum ferentes herbaceum, lanuginosum ab initio, quinque foliolis donatum, sive in quinque lacinias desinentem; in hujus meditullio flosculum fert album, quinis petalis non bifidis donatum: hisce singulis vascula succedunt tumescentia, semina multa conti∣nentia, inaequalia, ruffa, Primulae veris seminibus non disparia, sed majora: capitella cum foliis praemansa, astringentis initio gustus, paulo post amari & acris deprehenduntur: radix illi unica, tenuis, paucis fibris tenuibus capillata. Annua est planta, nam prolato semine tota planta exarescit & perit. Copiose nascitur inter segetes circa Badenses Thermas supra à Clusio saepius memoratas, atque adeo in locis Viennensi urbi vicinis. Matthiolus ex Syria •••• amico ejus semen missum ait, verum non necesse erat tam procul arcessere quandoquidem pro∣pius à Clusio in praedicto loco reperta. Floret Aprili, semen vero Maio & Junio maturum est.

§ 2. SANICULA Alpina seu Auricula ursi foliis serratis.

2. Sanicula Alpina lutea, C. B. P. Sanicula sive Auricula ursi, Matth. Dod. Cast. Auricula ursi 1. flore luteo, Clus. Hist. Ger. Auricula ursi floribus luteis, Cam. Tab. Eyst. Auricula ursi propter connexionem & affinitatem in fine ultimo ad Primulam veris pertinet, folia lata, è virore albicantia, ejus foliis responderent nisi laevia essent absque rugis, & carnosa, glabra, atque omnino crassiora. Huic pediculus est tenuis, teres, qui e mediis foliis ••••••ertur & flosculos in fastigio caulis profert plures simul junctos ex eodem centro, caulis scilicet sum∣mo orientes, Primulae veris pratensis similes, quinis petalis constantes, in medio diliquium patientibus, luteos utplurimum, albos, aliquando purpureos aut dilute rubentes: floribus sin∣gulis singulae succedunt capsulae subrotundae, calycibus quinquefoliatis brevibus insidentes; in quibus singulis plurima nutriuntur semina circa stilum nutritivum: radix pluribus, crassis, oblongis fibris firmatur. In petrosis & praeruptis Alpium jugis, iisque multo tempore nivosis, subinde apud Helvetios locis Oenoponti finitimis, etiam in agro Goritiensi Salvatino monte & in Pannoniae montibus, praesertim quae purpurei est coloris reperitur. Vere unà cum aliis Primulis veris floret. Hujus majoris & minimae Icones sculpendas curavimus inter Auriculas foliis serratis praeditas; caeterae huc possunt referri magnitudine & parvitate so∣liorum, florum colore variantes, est enim flore purpureo, quae est Sanicula purpurea, C. B. P. Auricula ursi 2. Clus. Hist. Huic adde 3. Clus. Hist. 4, 5, & 7. &c.

3. Auricula ursi VIII. figura, Clus. Hist. at X. Cur. post. Auricula caeruleis flosculis, Gesn. Hort. Auricula Alpina minima, Lob. Lugd. Tab. Auricula minima, Ger. Hujus folia un∣guem magnitudine vix aequant, inferne circa sedem angustiora, superne & extremo latiora, crenata, viridia, nervosa, superius minus densa, gustus amari: pedicellus inter folia exilit vix digitum transversum altus, unicum, interdum alterum, florem ••erens dilutius ruben∣tis sive carnei coloris, è fimbriato calyculo obtusiore prodeuntem, inodorum, intus etiam circa umbilicum candida lanugine pubescentem, nullo prominente stilo. Neque hujus se∣men observare licuit Clusio, quum non quovis tempore jugum in quo nascitur, propter diffi∣cultates conscendere potuerit idem Clusius, nec in hortum cum suo cespite translata ad frugem unquam pervenerit: reliquarum tamen Auricularum semini respondere arbitrabatur idem Clusius: adnatis mirum in modum se propagat, & interdum magnos cespites occupat, can∣dicantes sibras è singulis propaginibus demittens. In summo Sneberg jugo primo observabat Clusius, neque ullo alio vicino jugo postea eidem se obtulit. In Tauro tamen & Judenberg etiam invenitur, & cum illa rara alia species per omnia quidem similis. Sed folia magis pallescunt & flores sunt lactei, dicitur minima nivea Casp. Bauhino in Pinace, quae est Auricula ursi flore albo Eyst.

§. 3. SANICULA foliis non serratis.

4. Auricula ursi Alpina rubescens folio non serrato, nobis. Auricula ursi 4. Clus. Hist. Au∣ricula ursi rubescens, Ger. Quarta haec Auricula Clusii minoribus est quam secunda, foliis car∣nosis, mucronatis, in ambitu non serratis, superne laevibus & splendentibus, inferne ex vi∣ridi pallentibus & vinosis, minoreque acrimonia & amaritudine praeditis quam aliarum folia:

flores illius secundae speciei similes, profundioribus laciniis secti, colore dilutius rubente, intus circa umbilicum incana lanugine villosi, stilo prominente, bini, terni, aut ad summum qua∣terni summo uncialis cauliculi fastigio innascentes, duplici petalorum numero in flore pro∣venientes, id est decem: semen in parvis vasculis reliquis majus & fuscum: radix minor & nigricans, atque adeo numerosa sobole interdum sese propagans, ut latissimos cespites occupet. Invenitur in Sneberg reliquisque vicinis montibus, & Stiriae Alpibus frequentissima est. Paulo ante meum decessum, inquit Clusius, Rizotomae mulierculae singulis annis in forum Viennense venalem hanc Saniculam Alpinam seu Auriculam ursi inferre coeperunt. Huc pertinet Sanicu∣la Alpina alba foliis non crenatis 11. C. B. P. Auricula ursi 6. Clus. Hist. & Auricula flore pallido, C. B. P. quae est Auricula ursi pallido flore, Clus. Hist. Cur. post. & 3. Sanicula Al∣pina minima pilosa, C. B. P. & Prod.

§ 4. SANICULA ROTUNDIFOLIA.

5. Sanicula Alpina villosa foliis Borraginis, C. B. P. Auricula ursi Myconi, Lugd. Haec à foliorum figura pilis multis obsitorum facile à praedictis discernitur, eamque pinxit & deline∣avit Myconus à quo Dalechampius mutuatus & nobis sic exhibuit. Radices multas emittit te∣nues, fere capillatas, fuscas, petris inhaerentes, gustu astringentes, circa quas folia per hu∣mum repunt Borraginis quadantenus foliis similia, in ambitu nonnihil sinuata, in superficie su∣periore aspera, rugosa, crassa, nervosa, pilosa; maxime prope radices, ex iis enim ad folio∣rum exortum magna pilorum congeries tomento cuidam & veluti jubae assimilis enascitur. Eadem folia tam superne, quam inferne villosa sunt, atque in ambitu pili ubique ruffescunt: ex foliorum medio duo aut tres cauliculi emergunt rotundi, dodrantales, hirsuti, solidi, suc∣cosi, purpurascentes, cum dulcedine adstringentes, in quorum fastigiis flores apparent cae∣rulei, ex quinque petalis subrotundis compositi: in horum medio staminula lutea veluti ex va∣sculo grani hordei figura, sed majore, in imo floris posito, exeuntia. Nascitur in umbrosis montosisque locis, nonnunquam etiam humidis.

6. Sanicula montana latifolia laciniata, C. B. P. Cortusa, Matth. Clus. Hist. J. B. Chabr. Cortusae hujus folia pediculis â radice mox natis haerent, sextantali quoquoversus latitudine, aut majore, circumscriptioneque rotunda, aequabilitatem intercipientibus profundiusculis cae∣suris: caules nudi & enodes foliaceum in cacumine gerunt calycem, ex quo seni aut plures pro∣deunt pedicelli, semiunciales, singuli florem unum gerentes, Auriculae ursi floribus respon∣dentem, quinque purpureis constantem petalis; umbilicum obsidentibus luteis apicibus, è quo etiam stilus longiusculus extra florem prominet: radix subest è fibris numerosis contexta. Est haec Sanicula montana rotundifolia laciniata C. B. P. duplici figura exhibita apud Clu∣sium, quem secuti sunt Tabernaemontanus & Gerardus sub Sanicula montana Clus. Hist. & Sanicula montana Clusii Tab. Ger. & Cortusa Matthioli Clus. Hist. Saniculae Alpinae veriore Icone Tab. Contusae rariore Icone Ger.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Sanicula montana seu Auricula ursi praefertur ad enterocelas & thoracis vulnera, tam intus sum∣pta, quam exterius illita. Frigida & sicca est & astringit, teste Matthiolo & Dodonaeo, si quo∣tidie in potu folia infusa bibantur ad vulnera conglutinanda aliquot diebus continuis pota con∣ducunt, potionibus addita aut per se decocta. Columna Auriculae ursi vires Primulae veris viribus, cui valde est affinis fine ultimo, & Alismatis adscribit.

Aqua ex Sanicula montana seu Auricula ursi Myconi per vitreum organum distillata ad frangen∣dum calculum sive in vesica sive in renibus valde efficax est, id quod Myconus vir bonus & do∣ctus se experientia reperisse asserit. Eâdem aquá Hispani adversus tussim utuntur: quam ob causam plantam hanc Yerva tussera nuncupant; alii à foliorum copia Peluda vocant.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 243. col. 2. pl. II. Sanicula montana ro∣tundifolia major, C. B. P. Sanicula montana 2. Clus. Hist. Eyst. Ibidem pl. III. Sanicula montana rotundifolia minor, C. B. P. Saniculae montanae alte∣rius species altera, Clus. Hist. Ibidem pl. IV. Sani∣cula montana longifolia serrata, C. B. P. Hae tres plantae cum tesseram seu notam genericam a fine ul∣timo petitam possideant Sedi, debent ad Sedi classem referri, non autem cum Auricula ursi hic collocari; ergo non obstante nomine Saniculae male hic collocan∣tur a Casparo Bauhino, qui solo nomine Saniculae de∣ceptus huc inseruit. Ibidem pl. V. Sanicula montana

flore calcari donato, C. B. P. Pin▪ uicula, Gesa. Hort. Clus. Pan. & Hist. Haec nullam habet affinitatem cum Sanicula montana seu Auricula ursi; ergo ma∣le hic collocatur. Est Viola palustris ut notavimus p. 477. hujus Historiae,

Pag. 241, 242, & 243. Casparus Bauhinus collocat Primulam veris & Auriculam ursi inter Aethiopem seu Horminum Aethiopicum, quod est planta galea∣ta, verticillata, & Digitalem, quae est planta mo∣nopetala bicapsularis, at Primula veris & Auricula ursi sunt pentapetalae unicapsulares; ergo nullam rationem habuit Casparus Bauhinus finis ultimi, qui est vera regula a natura data & invariabilis secun∣dum quam debent plantae disponi.

DE PENTAPETALIS UNICAPSULARIBUS Cylindraceis semine nigro compresso plano praeditis.

CAPUT XXI. CARYOPHYLLUS.

CAryophyllum seu Caryophylleum florem ab odore Caryophyllorum, recentiores nominarunt: hunc alii Cantabricam Plinii l. 25. c. 8. quae in Hispania à Cantabris Divi Augusti tempore reperta fuit, esse volunt. Aliis est Vetonica sive Betonica altera, inter notha Dioscoridis, nec forte inepte. Aliis Herba Tunica; quibusdam Iphium Theoph. 6. Hist. 2. & 7. ejusdem 12. sed male. Quidam inter saxifragias numerant, praesertim silvestre genus, quod Galenus 5. de tuenda sanit. Sarxiphagon appellasse videtur: nam & silvestris nostra calculum frangit, & educit, quod Gale∣nus de Cestro seu Betonica in Gallia proveniente testatur, Hermolao notante. Forte & Theophr. 6. Hist. 1. & 6. per Jovis florem, inter Coronarios frutices minutis foliis conditum, cujus flos sine odore tantum in coronarum usu, silvestrem Caryophylleam intellexit. Armerii flores dicuntur à Gallico nomine Armoires & Armoiries.

Genera summa duo sunt; altilis & silvestris. Altilis species multae, magnitudine, colore & fo∣liorum numero differentes: flores namque sunt vel minores, vel medii, vel majores, vel maximi: vel multiplici, vel simplici florum textura, majoribus vel minoribus petalis constantes; sunt co∣lore nivei, diluta purpura candicantes, croceo rutilantes, miniati aut versicolores, ut candidi & purpurei croceive, candidi & rubri, candidi rubris punctulis aspersi: rubentes aut violaceo admixto purpurei, rubei lacteis notis aspersi: sicque guttati, aut Rosae silvestris colore. Sic ex uno caule duo florum genera partim candidi, rubrisque maculis aspersi, partim crocei: saepe etiam uno pediculo flores diversicolores videas: aliquando unus ex alio medius excrescere conspicitur: aliquando in una planta flores trium colorum: in summa mangonio & arte in his floribus magna varietas fit. Silve∣strium quoque magna diversitas existit, & in magnitudine, & colore & floris & calycis figura, pleri∣que tamen simplici flore sunt.

Caryophylleus flos seu Caryophyllus est planta pentapetala cujus singula petala utplurimum sunt multifida seu laciniata, atque singulis floribus deciduis succedit capsula oblonga, cylin∣dracea, plurima semina nigra compressa habens circa stilum nutritivum contenta. Est Cary∣ophyllus vel hortensis seu altilis, vel silvestris, utraque vel flore simplici, vel pleno, qui multis modis variat quoad colorem, estque vel perennis, vel annuus: vel latifolius, vel angustifolius. A mangonio & arte plurimae cernuntur Caryophyllorum species & multae varietates differen∣tes magnitudine & florum colore, ut requirerent tractatum peculiarem, nam singulis annis se∣cundum diversum clima diversasque regiones multiplices varietates producuntur, quibus fere in universum omissis, quosdam adferemus in medium vulgatiores tantum.

TABULAE XXV. Sectionis quintae.

• ...Caryophyllus
  • ...Hortensis
    • ...Multiplex
      • ...Maximus
        • 1. Ruber, C. B. P. Caryophyllus maximus flore rubro, Eyst. ☉
        • 2. Variegatus, C. B. P. Caryophyllus multiplex maximus, Tab. Ger. ☉
      • 3. Major altilis, C. B. P. Caryophyllus domesticus, Matth. Cam. Cast. Caryophyllus flore majore, Eyst. ☉
      • 4. Medius altilis, C. B. P. Variorum colorum, Eyst. & Bry. ☉
      • 5. Minor flore pleno, C. B. P. Caryophyllus multiplex miner hortorum, Lob. Icon. ☉
      • 6. Mali aurantii colore, C. B. P. Caryophyllis Silesiacus mi∣niatus flore pleno, Clus. Hist. Caryophyllus plenus mi∣niato colore, Eyst. ☉
      • 7. Supinus flore rubro pleno argenteis micis asperso, C. B. P. Caryophyllus flore minore pleno rubescens punctatus, Eyst. ☉
      • 8. Laciniatus, C. B. P. Caryophyllus purpureus flore mul∣tiplici profunde laciniato, Lob. Icon. ☉
    • 9. Simplex flore majore, C. B. P. Caryophyllus flos simplex, Dod. Caryo∣phyllus simplici flore, Swert. ☉
    • ...Silvestris
    • 10. Arborescens Creticus, C. B. P. & Prod. desc. Caryophyllus silvestris arborescens, Park. Betonica coronaria arborea Cretica, J. B. Char. ☉
    • 11. Pusillus omnium minimus unico flore, nobis. Caryophyllus 1^us. Clas. Hist. Caryophyllus silvestris humilis flore unico, C. B. P. ☉
    • 12. Juncifolius caeruleus Monspeliensium, nobis. Caryophyllus caeruleus, Tab. Ger. Aphyllanthes Monspeliensium, Lob. & Ad. Lob. J. B. Chabr. ☉
  • ...Plumarius seu pro∣funde laciniatus
    • ...Floribus
      • 13. Inodoris seu tenuissime dissectis, nobis. Caryo∣phyllus plumarius, Tab. Flos Caryophylleus mi∣nor, Dod. ☉
      • ...Odoratis
        • 14. Staminulis corniculatis, nobis. Caryo∣phyllus silvestris 5. Clus. Hist. ☉
        • 15. Sine corniculis, nobis. Caryophyllus silvestris 3. Clus. Hist. ☉
        • 16. Lanuginosis hirsutis, nobis. Caryo∣phyllus plumarius purpurocaeruleus, Tab. Ger. ☉
  • ...Barbatus
    • ...Hortensis
      • 14. Multiplex seu flore pleno
        • Rubro, nobis. ☉
        • Albo, nobis. ☉
      • ...Simplex
        • 18. Latifolius, nobis. Caryophyllus barbatus hor∣tensis latifolius, C. B. P. Armeria altera multis floribus in latum orbiculum congestis, Lob. Icon. ☉
        • 19. Angustifolius, nobis. Caryophyllus barbatus hortensis angustifolius, nobis. Armeria rubra flore suaverubente, Lob. Icon. ☉
    • ...Silvestris annuus
      • 20. Angustifolius perpaucis capsulis donatus, nobis. Armeria silvestris secunda, Lob. Icon. Viola barbata angustifolia, Lugd. ••
      • 21. Latifolius multis capsulis simul junctis donatus seu pro∣lifer, nobis. Armeria prolifera, Lob. Icon. ☿

§. 1. CARYOPHYLLUS hortensis multiplex.

Explicatio Tab. vigesimae quintae Sectionis quintae.

1. CAryophyllus maximus ruber, C. B. P. Caryophyllus maximus flore pleno rubro, Eyst. Speciosa tam florum quam foliorum & calycis magnitudine caeteros omnes congeneres antecellere satagit hic Caryophyllus ruber, caeteroquin illorum societatem nullatenus recusat.

2. Caryophyllus maximus variegatus, C. B. P. Caryophyllus maximus multiplex variegatus, Eyst. Caryophyllus multiplex maximus, Tab. Ger. Magnitudine florum Caryophyllo maxi∣mo purpureo flore multiplici respondet quidem, coloris vero variegata & eleganti distinctione illi quasi palmam praeripit, cum albore constet nonnullis punctulis ac maculis saturate rubicun∣dis, tota etiam petala imo totos flores inficiat, calycis crassitudine aliquam cum Anthophyllis similitudinem habeat, cum quibus etiam à Lobelio comparatur, foliorum herbaceorum luxuria & amplitudine omnium reliquorum familiam ducere videtur. Huc pertinent Caryophyllus maximus & plenissimus colore mixto carneo quibusdam corniculis lacteis du Bry. 2. Caryo∣phyllus maximus & plenissimus colore vario in diversis petalis, scarlatino, dilutius rubente albo du Bry. 3. Caryophyllus maximus & plenissimus colore rubro saturatiore, staminulis tri∣bus niveis in medio, du Bry.

3. Caryophyllus altilis major, C. B. P. Caryophyllus domesticus, Matth. Cam. Cast. Cary∣ophyllus flore majore, Eyst. Caryophyllus multiplex, Lob. Icon. Tab. Ger. Hujus datur va∣rietas multiplex 1. Caryophyllus multiplex flore albo, rubro & carneo, Eyst. Swert. 2. Caryo∣phyllus pleno flore coloris albi mista & sparsa rubedine, du Bry. 3. Caryophyllus albus ••lam∣mulis ruberrimis, Swert. 4. Caryophyllus albus lineis rubris subtilissime distinctus, Swert. 5. Caryophyllus multiplex flore ex purpura rubescente, Eyst. 6. Caryophyllus flore majore par∣tim carneus, partim albus, rubris striis ac punctulis variegatus, Eyst. 7. Caryophyllus multi∣plex singulis florum petalis è rubro & albo colore dimidiatim divisis, Eyst. qui est Caryophyl∣lus multiplex major, Lob. Icon. 8. Caryophyllus plenus colore umbilico tenus rubescens in∣star florum Persicae mali, foliis latioribus, Eyst. 9. Caryophyllus plenus purpurascens pun∣ctatis petalis, Eyst. 10. Caryophyllus purpureus punctulis intense purpurei coloris, Swert. 11. Caryophyllus subviridi colore, Swert. & 12. Caryophyllus luteus ex Polonia, Ger.

4. Caryophyllus altilis medius, C. B. P. Huc pertinent 1. Caryophyllus albus cremesini co∣loris & Caryophylus minor albus lineis purpuroviolaceis distinctus, Swert. 2. Caryophyllus miniatus medio albescens, Eyst. 3. Caryophyllus pleno flore violaceo de Bry.

5. Caryophyllus minor flore pleno, C. B. P. Caryophyllus multiplex minor hortorum, Lob. Icon. Caryophylli species exigua pleno flore coloris carnei, du Bry.

6. Caryophyllus multiplex mali aurantii colore, C. B. P. Caryophyllus Silesiacus miniatus pleno flore, Clus. Hist. Caryophyllus plenus miniato colore, Eyst. Hujus dantur varietates 1. Caryophyllus dimidia parte mali aurantii colore, altera candida & permista, du Bry. 2. Ex semine libenter provenit, sed alii flores nativum eumque saturatiorem aut dilutiorem retinent, alii albi, alii rubri fiunt: nonnulli simplici quoque petalorum serie constant, Clus. Hist.

7. Caryophyllus supinus flore pleno rubro, argenteis micis asperso, C. B. P. Caryophyllus 7. pleno flore, Clus. Hist. Caryophyllus flore minore pleno rubescens punctatus, Eyst.

8. Caryophyllus multiplex laciniatus, C. B. P. Caryophyllus purpureus flore multiplici pro∣funde laciniato, Lob. Icon. Varietates hujus tres 1. Caryophyllus multiplex laciniatus flore carnato, Eyst. 2. Caryophyllus purpureo flore multiplici profunde laciniato, Eyst. 3. Caryo∣phyllus purpureo flore multiplici laciniato, Eyst. Caryophyllus purpureus flore multiplici Bry & Swert.

§. 2. CARYOPHYLLUS hortensis simplex.

9. Caryophyllus hortensis simplex flore majore, C. B. P. Caryophyllus ••los simplex, Dod. Caryophyllus simplici flore, Swert. Mira & varia rubrarum macularum & guttarum aspergi∣ne potissimum à praedictorum genere discrepat, à caeterarum tamen turba neutiquam exclu∣dendus hic Caryophyllus simplex, ejusque varietates; nam magna est varietas in colore flo∣rum, est enim flos simplex miniatus, est pallide purpurascens, vel incarnatus: est versicolor ob guttarum & macularum rubrarum asperginem: est variegatus, cujus folia albescentia sti∣gmatibus rubris aspersi sunt: duo posteriores in Horto Eystettensi proponuntur, nomine Ca∣ryophylli simplicis hortensis versicoloris, & Caryophylli majoris silvestris variegati.

§. 3. CARYOPHYLLUS silvestris simplex.

10. Caryophyllus silvestris arborescens Creticus 1. C. B. P & Prod. Caryophyllus sivestris arborescens, Prosp. Alpin. Exot. Betonica coronaria arborea Cretica, J. B. Chabr. Caryophyllus hic silvestris arboreus Creticus quinque foliis nascitur in montibus Cretae Insulae bicubitalis & amplioris aliquando altitudinis; caudice duro, longo, digiti crassitie, colore albicante, dense ge∣niculato, à quo rami multi procedunt, oblique sursum acti, dense itidem brachiati in alios bi∣nos, vel ternos cauliculos, in quibus multa germina innumeris foliis longis, tenuibus, silve∣stris Caryophylli foliis similibus, ex eodem ortu uascentibus referta, apparent: inter quae ex∣eunt pediculi tenues, flores caryophylleos, parvos, pentapetalos, odoratos, purpurascentes in album sustinentes. Floret mensibus Junio & Augusto. Hyeme in Hypogaeum repositus mul∣ti•• annis durat.

11. Caryophyllus silvestris pusillus omnium minimus unico flore, nobis. Caryophyllus silve∣stris 1. Clus. Hist. Caryophyllus silvestris humilis flore unico, C. B. P. Huic dodrantales sunt cauliculi, teretes, geniculati: folia in singulis geniculis bina inter se opposita, oblonga, angu∣sta, dura, mucronata, colore quasi caesio: flos è calyculo rubente emergens, singulis cauliculis unicus (interdum bini) quinque petalis constans, lente fimbriatis, coloris in purpura ru∣bentis, circa umbilicum hirsutus, & saturatiore purpura nitens atque odoratus: ex cujus me∣dio umbilico duo brevia staminula prominent: semen in calyculis oblongis paleaceum, com∣pressum, fuscum: radix longa, tenues fibras spargens, è cujus capite plures cauliculi late in ambitu & confertim sese diffundunt fibrasque subinde agunt. Invenitur in Haimburgensi monte, duobus supra Posonium, infra Viennam autem octo, milliaribus. Floret istic Maio, in hortos etiam translata radice Aprili.

12. Caryophyllus silvestris juncifolius caeruleus Monspeliensium nobis. Caryophyllus caeru∣leus Monspeliensium, C. B. P. Aphyllanthes Monspeliensium, Lob. Icon. & Ad. J. B. Chabr. Caryophyllus caeruleus, Tab. Ger. Multos junceos enodes caules bipalmares in glareosis cam∣pis circa Monspelium, at in hortis pedales & altiores emittit hic elegans Caryophyllus caeruleus, quorum singulis flos satis magnus pro proportione plantae, caeruleus, pentapetalus, unicus in∣sidet in summo, ex calyce oblongo, cylindraceo erumpens, aliarum silvestrium more, gustu dul∣ci: radix fibris multis, longis, contextis, lignosis, duris albisque constat, circa folia multa graminea, celeriter marcescentia, protruduntur. Provenit Monspelii prope Castelneuf in monte, & qua itur Frontignianum Monspelio: in locis saxosis floret illic Aprili in cacumine montis, saepe versus finem Maii & initium Junii.

§. 4. CARYOPHYLLUS plumarius seu profunde laciniatus

13. Caryophyllus plumarius flore inodoro tenuissime dissecto, nobis, Caryophyllus flore tenu∣issime dissecto, C. B. P. Caryophyllus plumarius, Tab. Flos caryophylleus minor, Dod. Super∣ba recentiorum, Ad. Lob. Betonica coronaria sive caryophyllea flore tenuiter laciniato ma∣jore albo & dilutius rubente, J. B. Chabr. Firmioribus & longioribus est cauliculis Betonica haec coronaria minus ramosa &c. Majore etiam flore non minus profunde per oras laciniato nec odorato; aut lactei candoris omnino, aut dilutius rubentis & quodammodo carnei colo∣ris, brevibus villis purpureis umbilici circumferentiam in utraque varietate occupantibus, nullis similiter corniculis, sed decem staminibus ut in Betonica coronaria minus ramosa: pro∣minentibus alioqui foliis, radice & florendi tempore conveniunt. Betonicam hanc corona∣riam Clusius invenit ad radices montis oppido Medeling imminentis tertio fere à Vienna mil∣liari. Flos nunc albus, nunc dilutius rubens & carneus, qui floret ineunte aestate, quo tem∣pore semina perficit. Gesnerus autem apud Germanos in pratis humidis etiam reperiri refert. Huc referri possunt Caryophyllus silvestris alter flore laciniato rubro odoratissimo, C. B. P. Caryophyllus 6. Clus. Hist. qui est Caryophyllus silvestris flore purpurascente & alter flore in∣carnato, Eyst. Flos hujus aut candidus aut purpurascens suavis odoris. Vide descriptionem Clus. Hist. pag. 285. pl. VI.

14. Caryophyllus plumarius floribus odoratis staminulis corniculatis, C. B. P. Caryophyl∣lus silvestris 5. Clus. Hist. & Pan. Vide descriptionem Clus. Hist. pl. V.

15. Caryophyllus plumarius floribus odoratis sine corniculis, C. B. P. Caryophyllus silvestris tertius, Clus. Hist. & Pan.

16. Caryophyllus floribus odoratis lanuginosis hirsutis, C. B. P. Caryophyllus plumarius

purpurocaeruleus, Tab. Ger. Caryophylus silvestris flore albo, Eyst. Flos hujus candidus est: alterius flores purpurascente lanugine hirsuti. Sic mille modis ludit natura in productione Ca∣ryophyllorum tam majorum, minorum, mediorum & maximorum, tam hortensium, quam sil∣vestrium, etiamsi Johannes Ruellius caryophylleum florem incognitum veteribus existimave∣rit atque ejus judicium optimum videtur, nam certe Vetonicae alterius aut Cantabricae flos pa∣rum hujus flori similis est. Mirum creditur, ait, ut tam celebris flos, tamque jucundus fuerit à veteribus silentio praetermissus, qui amplitudine, pulchritudine varietateque colorum florum Rosa non inferior videri potest.

§. 5. CARYOPHYLLUS BARBATUS.

17. Caryophyllus Barbatus hortensis flore multiplici, C. B. P. Armerius flore pleno rubro, Eyst. Armerius pleno flore, Clus. Hist. & Pan. Armeria alba & rubra multiplex, du Bry & Swert. Caryophylleis floribus congener est Armerius flos è Gallica appellatione nomen apudrecentio∣res Botanic••s mutuatus, qui summo caulis & ramulorum fastigio multos flores confertim na∣scentes, & veluti in umbellam seu caput congestos habet: folio caryophylleis foliis latiore. Hujus, inquam, flos duplice, triplice aut multiplice petalorum serie constat, estque vulgatior rubro flore, rarior albo unde, Armeria alba multiflora dicitur Swert. Huc pertinet Caryophyllus barbatus flore roseo, C. B. P. Armeria multis & separatim positis floribus duplicibus & magnis, coloreque ruberrimis, Swert.

18 Caryophyllus barbatus hortensis simplex latifolius, nobis. Caryophyllus barbatus hor∣tensis latifolius, C. B. P. Caryophyllus Carthusianorum 1. Tab. Armeria altera multis in la∣tum orbiculum congestis floribus Lob. Icon. Hujus folia binatim proveniunt singulis genicu∣lis adhaerentia, caryophylleis foliis multo latiora, & minus rigida seu dura, plurimos flores in fastigio caulis seu ramulorum confertim nascentes & veluti in caput seu umbellam congestos fert, simplices, pentapetalos, qui multismodis ludunt quoad colorem, nam vel est flore rub••o communiter, vel albo; habetur & albo maculis rubris notato: vel est diversicolor ex albo & rubro & medio; hinc 1. Armeria simplex flore rubro, Bry & Swert. Flos armerius ruber, Eyst. 2. Armeria flore albo, Bry, Swert. Flos armerius albus, Eyst▪ Flos armerius variegatus, Eyst.

19. Caryophyllus barbatus hortensis simplex angustifolius, nobis. Caryophyllus barbatus hor∣tensis angustifolius, C. B. P. Caryophyllus Carthusianorum 2. Tab. Armeria rubra flore suaveru∣bente, Lob. Icon. Armerius flos alter, Dod. Armerius Pannonicus flore simplici, Clus. Hist. Hic à priore differt tantum parvitate & angustia foliorum à praecedente. Hujus quinque sunt diffe∣rentiae, 1. Eleganti est flore, eoque aut plane rubro aut lactei candoris maculis asperso, aut niveo oris carnei coloris, 2. Omnino niveo, 3. Flores pauciores dilutius rubentis & carnei coloris, 4. Flore est purpurascente oris albis. 5. Flores die primo & secundo quo aperti sunt lactei prorsus candoris, sequentibus paulatim albedine evanescente, tandem omnino purpurascunt, sic ut in eadem umbella flores lacteos, alios exalbidos, & media ex parte purpurascentes, alios o∣mnino purpureos, conspicere liceat; imo holosericeo colore eleganter saturate tinctos.

20. Caryophyllus barbatus silvestris annuus angustifolius perpaucis capitulis donatus, nobis. Armeria silvestris 2. Lob. Icon. Viola barbata angustifolia, Lugd. Radice est haec Armeria brevi, candida, modice fibrata: foliis gramineis sed longioribus, nigrioribus, aliquantulum hirsutis, prope radicem nullis, in caule paucis, binis per intervalla ad caulium nodos alarum modo junctis: caule nunc singulari, nunc multiplici, pedali, geniculato, surculis ex alarum sinu non binis ex adverso, sed singulis, ex altera tantum parte prodeuntibus: in quorum fastigio cauliculi multi, longi & graciles, in multos veluti barbulae pilos extremo divisi, unde Armeriam Barbatam appellarunt. Flos est puniceus elegantissimus, sed minimus, coloris tamen nitidi & imprimis vividi. Locis sabulosis, macris, lapidosis, sed apricis gaudet. Maio & Junio floret, paulo post semina foliacea, nigra suffundit.

21. Caryophyllus barbatus silvestris annuus latifolius multis capsulis simul junctis donatus, nobis. Armeria prolifera, Lob. Icon. Caryophyllus silvestris minimus, Tab. Park. Caryophyl∣lus hic folia habet viridia, graminea, obtusa ab initio, humi jacentia: è quorum medio erigi∣tur caulis brachiatus, cujus geniculis adhaerent tantum foliola: in summis fert capsulas plures, breves, simul junctas; ex quibus singulis gradatim exeunt singuli flosculi, dilute rubentes, o∣mnium minimi, qui uix excedunt calicem ipsos sustinentem, unus tantum apparet flos expan∣sus, aliquando bini conjunctim, unde successive seu gradatim diu floret: floribus evanidis ap∣parent singulae capsulae perbreves, simul junctae & arcte sibiinvicem adhaerentes, quarum singu∣lae in se continent plurima semina, nigra, foliacea: radix tenuis, dura, alba, singulis annis pe∣riens & sese singulis annis propagans. Provenit in segetalibus & neglectis arenosis passim. Flo∣ret Junio & semina perficit Augusto.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Temperatura media praeditos caryophylleos flores voluit Tragus; sunt qui ex rubris conservas, ut vo∣cant, conficiunt, quemadmodum ex Rosae, Buglosae, Violae, floribus conservae saccharo condiri consue∣verunt. Ejusmodi confectio imbicilitati cordis, praesertim in ardentibus febribus apprime conducit: alii aceto imponunt flores rubros Caryophyllorum, quod jucundo odore commendant: hoc acetum do∣loribus capitis olfactu, & illitu temporibus, opitulatur. Flores Caryophylli campestris, qui natura caeteris calidiores existunt, distillantur, ea aqua singulari experimento ad pellendum calculum, men∣sura duum aut trium cochlearium bibitur, calida siccaque facultate pollere hos flores perhibet etiam Matthiolus & sane indicio potest esse odoris fragrantia & saporis amarulentia quaedam. Qui purpureo colore nitent, praestant ad omnes cordis affectus, vertiginem, apoplexiam, paralysin & convulsionem, ex Betonicae aut Amaraci decocto poti. Adservantur saccharo non solum ad prae∣dicta omnia utiles, sed etiam adversus venena venenosorumque animalium ictus. Dantur contra pestilentiae contagia. Succus valentius operatur ex universa planta expressus, haustus enim qua∣tuor unciarum pondere, ubi morbus invaserit, liberat. Praestant silvestres quoque ad ea omnia ad quae sativas praestare diximus, verum longe remissius operantur. Fuchsius silvestris succum calculo atterendo ac educendo, nec non comitiali morbo laborantibus à recentioribus utilem credi scriptum reliquit. Praestant, inquit Schwenckfeldius, purpureo nitentes colore Caryophyllos aramaticos re∣dolentes: corroborant ventriculum, cerebrum, cor & jecur, unde commendantur ad omnes praedicto∣rum viscerum affectus antidotisque inseruntur. Succus haud inferior eo, qui è granis tinctoriis Ker∣mes dictis colligitur, in cordis affectibus, palpitatione, lypothimia, in capitis malis, vertigine apa∣plexia, paralysi & convulsione, cephalalgia, &c. atque ventriculi imbicilitate, cardialgia, &c. prae∣stantissimum remedium. Commodissime etiam in febribus malignis propinatur. Acetum florum ca∣ryophyllorum oxyrrhodanis utiliter permiscetur. Qui plura desiderat de Caryophylleorum sterum viribus & usu legat Tabernaemontanum, qui ex iis & vinum & syrupum atque oleum fieri com∣memorat. Consule etiam Simonem Pauli quadripartiti sui operis pag. 241, & 242.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI, Aliorumque Authorum.

PAg. 210. col. 1. pl. VII. Caryophyllus pratensis flore laciniato, C. B. P. Odontitis simplici flore Clus. Hist. Non est Caryophyllus a nota sua generica, sed Lychnis. Ibidem col. 2. pl. VIII. Caryophyllus prateusis flore pleno Lychnis est planta pentapetala bifida utplurimum capsula cartilaginea pyramidali aut longa praedita, in qua continentur semina plu∣rima, minuta, rotunda; atqui siliqua seu capsula hu∣jus est talis; ergo est Lychnis quemadmodum monui∣mus capite de Lychnide supra. Cum Caryophyllorum capsulae sunt oblongae, cylindraceae, continentes semi∣na foliacea, nigra, uti ab initio hujus capitis di∣ctum, Odontitis Plinii neutiquam dicenda fuisset Ca∣ryophyllus nec Armerius; ergo lapsi sunt authores o∣mnes quibus mordicus adhaeserat Casparus Bauhinus.

Pag. 209. col. 2. pl. X. Caryophyllus Carinthiacus ruber, C. B. P. Caryophyllus silvestris 4. vel Tauricus Clus. Hist. & Pan. Ibidem pl. XI. Caryophyllus Al∣pinus calyce oblongo, hirsuto, C. B. P. Caryophyllus pumilio Tauricus sive 8. Clus. Hist. cum pericarpium & calycem foliaceum reliquarum Lychnidum more ha∣beat est Lychnis, ut monuimus capite de Lychnide XVII. supra; ergo male disponitur primo a Clusio, deinde a Tabernaemontano & Gerardo, denique a Ca∣sparo Bauhino inter Caryophyllos.

Pag. 210. col. 2. pl. 1. Caryophyllus arvensis hirsutus flore majore, C. B. P. Caryophyllus holostius, Lob. Icon. Ger. Ibidem pl. 11. Caryophyllus holostius tomentosus latifolius, C. B. P. Ibidem pl. 111. Caryophyllus ho∣lostius tomentosus angustifolius, C. B. P. Ibidem pl. IV. Caryophyllus arvensis umbellatus folio glabro, C. B. P. Al••ine verna Dalechampii, Lugd. Ibidem pl. V. Ca∣ryophyllus arvensis glabro flore majore, C. B. P. Gra∣men Leucanthemum, Dod. Ibidem pl. VI. Caryophyl∣lus arvensis glaber flore minore, C. B. P. Holostii Ruellit diversitas, Lob. Icon. Ibidem pl. VII. Caryo∣phyllus arvensis glaber minimus, C. B. P. Cum nulla harum plantarum symbolum possideat Caryophylli; neutiquam authoribus sic fuissent denominand••; sunt Lychnidis species ut monuimus cap. XVII. ergo male primo nominantur, deinde disponuntur inter Ca∣ryophyllos, item pag. eadem col. eadem pl. 1, pl. II, pl. III, & pl. IV. male etiam recitantur pro C••ryo∣phylli speciebus a Casparo Bauhino.

Pag. 211. col. I. pl. I. Caryophyllus major flore glo∣boso, C. B. P. Gramen marinum majus, Tab. Clus. Pan. Ibidem pl. II. Caryophyllus montanus minor, C. B. P. Gramen marinum minus, Tab. Clus. Pan. Non habent notam genericam Caryphyllorum supra dictorum, ergo male nominantur ab authoribus & pejus hic disponuntur a Casparo Bauhino.

Pag. 211. col. 1. pl. 1. Caryophyllus saxatilis suliis gramineis umbellatis corymbis, C. B. P. Symphytum petraeum sive Gypsophyton majus, Tal. Ibidem col. 2. pl. II. Caryophyllus saxatilis minor foliis grami∣neis, C. B. P. Symphytum petraeum sive Gypsophyton minus, Thal. Ibidem pl. IV. Caryophyllas saxifragus, C. B. P. Saxifraga magna, Matth. Lob. Lugd. Cam. An saxifraga Bavarica, Cam. Ponae. Ibidem pl. V. Caryophyllus saxifragus strigosior, vel Caryophyllus silvestris flore minimo, C. B. P. Saxifraga sive saxi∣fragia antiquorum, Ad. Lob. Icon. Ibidem pl. VI. Ca∣ryophyllus saxatilis Ericae foliis umbellatus corymbis, C. B. P. & Prod. Ibidem pl. VII. Caryophyllus saxa∣tilis Ericae foliis ramosus repens, C. B. P. & Prod. Ibidem pl. VIII. Caryophyllus saxatilis floribus ru∣bris, C. B. P. & Prod. Caryophyllus minimus muralis, C. B. P. Tunica minima, Lugd. Omnes hae plantae notam possident Lychnidis non Caryophylli; ergo ma∣le a Casparo Bauhino nominantur Caryophylli & per consiquens pro Caryophyllis accensentur.

Pag. 211. col. 2. pl. 111. Caryophyllus saxatilis si∣liquosus qui Caryophyllus siliquosus, C. B. P. & Prod. pl. XIV. cum sit planta tetrapetala & bicapsularis ex descriptione allata a Casp. Bauhino, male hic col∣locatur pro vera & genuina Caryophylli specie.

DE PENTAPETALIS capsulis oblongis bifidis, semina minuta in se continentibus.

CAPUT XXII. CETAURIUM MINUS.

CEntaurium duplex est: majus de quo infra Sectione sexta inter capitatas pappescentes: Mi∣nus aliud, quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quoniam loca rigua amet Dioscoridi l. 3. c. 9. At Theophrasto 9. Hist. 4. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Panax tenuifolium dicitur. Plinio lib. 25. c. 6. Centaurium alterum cognomine Lepton, quod aliqui Libadion vocant, quoniam secundum fontes nascatur: Fel terrae propter amaritudinem summam dictum. Gallis Exacon (〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à medendo) quoniam omnia mala medicamenta potum è corpore exigat per alvum. Tertia est Centauris cognomine Triorchis, &c. Haec Plinius

Centaurium minus hunc locum sibi vindicabit cum sit planta pentapetala, capsula longa, bisida, tenui donata, continente plurima, minuta, pusilla semina. Centaurium autem majus cum sit planta capitata pappescens remittetur ad suas consortes capitatas pappescentes Sectione 7^m•. contentas & adjungetur Cyano, Jaceae & Staebe, cum quibus convenit in partibus essentialibus à fine ultimo petitis.

Pars TABULAE XXVI.

• ...Centaurium minus
  • ...Luteum
    • 1. Perfoliatum, C. B. P. Cam. Ep. Park. Centaurium prius & alterum, Hist. Lugd. Centaurium prius, Lyst. Centaurium minus perfoliatum flore luteo, Tab. ☿
    • 2. Foliis non cingentibus caulem sed versus caulem lunatis, nobis. Cen∣taurium luteum parvum Lobelii, Ger. Centaurium parvum luteum flavo flore, Clus. Hist. Centaurium luteum minus vulgare, Park. ☿
    • 3. Perpusillum, C. B. P. Centaurium luteum novum, Col. ☿
    • 4. Palustre minimum, nobis. ☿
  • 5. Rubrum, nobis. Centaurium minus, Trag. Matth. Fuch. Dod. ut. Tur. Lugd. Tab. Centaurium minus vulgare, Park. Centauriumminus flore
    • Purpureo. ☿
    • Albo. ☿
  • 6. Purpureum pusillum seu minimum, nobis. ☿
  • 7. Album minus spicatum, C. B. P. & Prod. Matthioli ed. Bauh. ☿

Explicatio partis Tab. vigesimae sextae Sectionis quintae.

1. CEntaurium luteum perfoliatum, C. B. P. Cam. ep. Park. Centaurium prius & alterum, Hist. Lugd. Centaurium prius, Eyst. Centaurium minus perfoliatum flore luteo, Tab. Radice nititur exigua, fibris crispis, tenuibus, candidis capillata: caulis ei est pedalis, ali∣quando altior, rotundus, viridis, sed albo quodam pulvisculo pubescens, qui digitorum af∣frictu facile deraditur: folia ex intervallis bina, aut potius unicum, utrinque mucronatum, crassa, carnosa, Centaurii minoris simillima, latiora multo, rotundiora, non ita venosa, concavo ala∣rum sinu lacunosa, & Dipsaci modo veluti pelvim aut alveum efficientia, quo ros imberve con∣tineri possit: ex alveolorum medio surculi exurgunt nunc plures, nunc pauciores, qui flores sustinent aureos, petalis constantes quinis, senis, aliquando octonis. In asperis & saxosis gignitur. Tota planta gustu est amaro. Huic simile est caulibus foliisque Centaurium aliud luteum minus, in hoc discrepans à superiore quod nullos surculos edat, ut superius, quibus flores insideant, sed in summo caulis fastigio florem singularem emittit luteum. Iisdem in locis repe∣ritur, ejusdemque est gustus. Vide Historiam Lugdunensem pag. 1291.

2. Centaurium luteum foliis non cingentibus caulem, sed versus caulem lunatis, nobis. Centau∣rium luteum parvum Lobelii, Ger. Centaurium parvum luteum flavo flore, Clus. Hist. Cen∣taurium luteum minus vulgare, Park. Multis constat foliis, Saponariae vulgaris non dissimilibus, minoribus tamen & candicantibus, perque terram ab initio sparsis; inter quae caulis exit ro∣tundus, pedalis altitudinis, geniculatus, & ex singulis nodis folia Centaurii minoris aut Hy∣perici

aemula, bina semper inter se opposita, atque versus appositionem cum caule deliquium patientia seu lunata: summi ramuli aliquot flores Hyperici floribus fere similes, saturatioris lutei coloris & plane aureos sustinent: semen deinde in vasculis tenuissimum, scobis instar, ni∣grum: radix candida tenuisque. Provenit laeto solo, in collibus juxta Tagum, ubi ab inco∣lis semper Nova dicitur, quod toto fere anno floreat, quasique renascens conspiciatur: etiam in aliis Hispaniae locis, atque agro Monspeliensi; etiam in Gallia & Anglia in montosis & siccioribus pratis & pascuis Essexiensium & in comitatu Cantii inter Gravesendiam & Cobham floribus onustram observavit Clusius.

3. Centaurium luteum perpusillum, C. B. P. Centaurium luteum novum, Col. Dodranta∣talis est planta haec: radice perquam exigua, lignosa, pallente: foliis in imo stratis ab initio, ut in congeneribus vulgatis flore purpureo, sed minoribus, cauli anguloso binis oblongis foliolis è regione per intervalla haerentibus ut in vulgari, sed duplo minoribus, Rutae proximis: in summo vero flores binos fert aut unicum, longis calycibus pro basi insidentes, pentapetalos, colo∣re luteo, Maio mense hiantes, semine exili & minuto ut in praedictis. Sapor plantae admodum a•• arus, sed non tam intensus ut vulgaris minoris purpurei. Hanc à nemine observatam huc∣usque aut depictam, inquit Fabius Columna, in maritimis oppidi dicti vulgo Torre della nun∣ciata, non longe à Stabii ruinis in Vesuvii montis radice primum invenit praedictus Fab. Co∣lumna.

4. Centaurium palustre luteum minimum, nobis. Huic radix alba simplex fibris multis donata: folia ad radicem parva, angusta, oblonga: caules trium aut quatuor digitorum altitudine assurgunt ramosi, ad quorum singula genicula duo ex adverso foliola, angusta, acuta nascuntur: flores in summitatibus ramulorum prodeunt longis pediculis innitentes, lutei, exigui, pentapetali, fere sem∣per clausi, ex quinque petalis conflati: vasculum seminale oblongum per maturitatem in duas carinas dehiscit & semen e••••undit minutissimum, subrotundum, ex ruffo nigricans. Totius herbulae sapor amarus. Plantula est annua, quae perfecto semine totaliter radicitus exarescit. Vegetat in humidis & palustribus locis aestate exsiccatis.

5. Centaurium minus rubrum vel album, nobis. Centaurium minus, Trag. Matth. Fuch. Dod. ut. Tur. Lugd. Tab. Centaurium parvum, Ad. Lob. Ger. Centaurium minus vulgare, Park. Cen∣taurium minus flore purpureo & albo, J. B. Chabr. Exigua herba est hoc Centaurium minus, cauliculo assurgit anguloso, dodrantem aut pedem alto: folio Hyperici Perforata dicti form•• & magnitudine: flores in summis virgulis è puniceo colore in purpuram rubent, Lychnidis sa∣tivae floribus minores, qui interdiu & exorto sole patent, sub vesperam vero recluduntur: hos capsulae sequuntur exiguae, oblongae, grano Tritici similes, in quibus singulis semina minutissi∣ma continentur: radix subest dura, parva, nullius usus, post semina maturata. Loca amat herbosa, aratro non proscissa, aliquantulum, sed non omnino, rigua. In Italia, Gallia, Germa∣nia, Anglia Belgioque satis frequens. Julio ac Augusto unà cum floribus & capsulis seminali∣bus legitur. Flos communiter puniceo colore in purpura rubet, aliquando albus est, rarius ferruginei coloris. Variat etiam ratione soli Theophrasto hist. 5. monente, in humidis enim altius excrescit, in aridis vix duas aut tres uncias aequat.

6. Centaurium purpureum minimum, nobis. Caules biunciales vel triunciales ramatim fert hoc Centaurium minimum: flores purpureos, minimos, pentapetalos: capsulas seminales, minores & semina multa exilia, Centaurii vulgaris minoris rubri modo. In humidis circa sta∣gna aestate exsiccata locis itidem provenit. Florentem observavimus vix uncialem aut biun∣cialem versus finem Augusti, atque itidem capsulis seminalibus onustum.

7. Centaurium minus spicatum, C. B. P. Prod. & Matth^li. ed. Bauh. Ex radice parva, alba, fibrosa, caulis exsurgit in plurimos ramulos palmares & sesquipalmares, striatos divisus: folia sunt parva, pediculis carentia, quorum prima seu inferiora sunt lata, subrotunda, superiora angu∣sta, acuminata, quandoque bina, adverso situ caulem amplexantia; flores albi, oblongis calycibus innixi, ab imo sursum versus per caulem sparsi, singuli, utplurimum, ex una caulis parte sibiinvi∣cem succedentes ex calyculis foliosis prodeunt, eâ formâ quâ non patentes in figura exprimuntur, patentes enim sculptor non recte expressit: floribus evanescentibus singulis succedunt singulae capsulae, oblongae, semen minutum, ut in vulgari, continentes. In montibus Euganeis Patavi∣norum & hinc inde circa Monspelium reperitur monente Casp. Bauhino in Matthiolo suae edi∣tionis.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Magni multique usus est Centaurium minus rubrum. Herba ipsa contusa & imposita vulnera glu∣tinat, vetera ulcera purgat & ad cicatricem per ducit. Decocta eadem & pota bilem humoresque

crassos per alvum ducit. Decoctum ipsius ischiadicis convenientissime assunditur, trahit enim san∣guinem doloremque levat. Succus ejus ad oculorum medicamenta per quam utilis est, quippe qui pupillis caliginem offundat & una cum melle discutiat. Vulvae subditus menses & partus extra∣hit: peculiariter vero nervorum vitiis epotus prodest. Galenus ob ingentes mirasque ejus facul∣tates de ipsius viribus librum integrum conscripsit ejusque lib. 7. quoque simplicium meminit, sic inquiens, Centaurii minoris radix plane inefficax est, sed caulis ejus extremus & folia, quae illi inhaerent, & flores utilissima sunt. Vincit in iis qualitas amara, paululum habens astrictionis, atque ob ejusmodi temperamentum admodum exsiccatorium est medicamen, expers mordacitatis, &c. Habent autem hujus Centaurii minoris, inquit Dodonaeus, cauliculi superiores, folia, flores, vin∣centem qualitatem amaram & temperaturam calidam & siccam ordine secundo. Hepatis & fel∣lis nec non lienis obstructiones decocta in aqua & epota aperiunt: regio morbo medentur, diutur∣nis ac prorogatis febribus auxiliantur, ventris taeneas & lumbricos interemunt: in summa ab∣stergunt, expurgant, crassitiem humorum attenuant, & quicquid amara possunt, insigniter prae∣stant; per alvum tamen expurgationem ullam facere observare non potuit Dodonaeus, quamob∣rem nullam Centaurio minori commovendae aut expurgandae alvi vim aut potentiam addesse exi∣stimat experientia doctus praedictus author, non obstante authoritate Dioscoridis & Galeni, qui ut supra dictum, asserunt bilem & crassa per alvum ducere. De Centaurio minore rubro sic canit Johannes Posthius,

Flos mihi suave rubet sed inest quoque succus amarus, Qui juvat obsessum bile, aperitque jecur.

Vide caeteras facultates apud Joh. Bauhinum pag. 354, & 355. Consule etiam Simonem Pauli qui diffuse satis de Centaurii minoris viribus disserit à pag. 242. usque ad pag. 250. Medici Itali exhibent pulveris Centaurii lutei tertio quoque die drach. 1. addito semine Carui, Anisi, in vino albo, contra Hydropem, icterum, lienis obstructiones.

DEPENTAPETALIS Capsulis minuta semina continentibus donatis.

CAPUT XXIII. NUMULARIA.

NUmularia à foliis numi speciem referentibus sic dicta; aliis Centummorbia à mirifica in vulneribus medendis facultate. Aliis Hirudinaria, quod Hirudinis instar passim terrae af∣fixa haereat. Sunt qui Numulum Plinii l. 18. c. 28. censeant ubi falso Mimmulus legatur: an f••rte apud Theophrastum l. 9. c. 14. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Rubiam Gaza vertit.

Numularia est planta pentapetala, capsulis plurima semina minuta continentibus donata, per terram folia strata gerens, binatim sibiinvicem ex adverso posita.

Pars TABULAE XXVI. Sectionis quintae.

• ...Numularia
  • 1. Major
  • 2. Minor
    • ...Flore
      • Luteo, nobis. Numularia vulgaris, Park. Numularia centummorbia, J. B. Chabr. ☉
      • Purpurascente, C. B. P. & Prod. ☉

Explicatio partis Tab. vigesimae sextae Sectionis quintae.

1. NUmularia major flore luteo, nobis. Numularia major lutea, C. B. P. Numularia vul∣garis, Park. Numularia, Trag. Matth. Fuch. Dod. ut. Ad. Lob. Lugd. Tab. Ger. Eyst. Numularia centummorbia, J. B. Chabr. Longis, tenuibus viticulis, angulosis proserpit haec Numularia major, quorum geniculis ex brevioribus intervallis folia bina, è regione apposita nascuntur, Anagallidis rotundiora & nonnihil crispa, gustu vehementer citra modum siccante adstringenteque; ex quorum alis flores plerumque bini, rarius terni, Anagallidis luteae florum instar, sed rotundiores, eodemque colore praediti, sapore autem astringente, quinis petalis constantes, quos vice calycis totidem viridantia foliola sustinent: capitulum & semen Anagal∣lidis luteae habet. Juxta scrobes & fluenta aliaque rigua loca provenit, subinde & in humidis reperitur silvis, pratis & fossis. A Maio mense usque in multam aestatem floret.

2. Numularia minor flore purpurascente, C. B. P. & Prod. Haec Numularia minor eo modo quo Numularia vulgaris serpit, radicem habens tenuem, capillaceam, à qua coliculi multi, te∣nues,

palmo minores, aut aliquando aequales emergunt, quos utrinque ambiunt folia vulgaris forma, propemodum rotunda, sed parva & plus quam decuplo minora, quorum nonnulla leviter sinuata: ex horum sinu pediculi tenues, oblongi prodeunt, quorum singuli florem purpura∣scentem, parvum, oblongum, quinis petalis constantem, staminulis in medio brevibus, su∣stinent: hisce succedit capitulum parvum, apice donatum, minutissimum semen continens. Haec in humidis plurimis locis, prope Castelnovum, non longe Monspelio dissitis crescit, & passim in palustribus Galliae & Angliae. Floret eodem tempore cum priore, aliquando tardius.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Secundi aut tertii ordinis exsiccantium esse herbam sapor ejus gustu admodum astringens ostendit: est vero & simul modice refrigerans: & hinc flores & folia trita & imposita, vulnera & quae∣vis ulcera glutinare valent: eadem cum vino sumpta dysenterias, ventris imbicilitates fluxusque ac humiditates sanant. Conducunt & ad sanguinis rejectiones, profluvia muliebria, & ad o∣mnia interaneorum vulnera & ulcera, potissimum pulmonum. Vinum in quo herbae hujus folia de∣cocta, ulceribus summe confert, si hoc laventur & abstergantur: folia cataplasmatis ritu illita ulcera putredinosa juvant, authore Fuchsio. Sed & succus quoque foliorum & herba ipsa illita recentia vulnera glutinat. Praecipuam ejus vim esse dixit Matthiolus, adversus puerorum ente∣rocelas, cum illita, tum pulvere hausta.

DEPENTAPETALIS Capsulis in medio transversim horizontaliter sectis.

CAPUT XXIV. ANAGALLIS.

A 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 2. c. 209. Anagallida aliqui Corchorum vocant, Plinio l. 25. c. 13. Genera duo Dioscoridi & Plinio, flore tamen distantia: quae caeruleo est flore, femina: quae phoeniceo, mas iisdem dicitur.

Anagallis est planta pentapetala capsulis rotundis in medio transversim horizonaliter sectis adinstar duarum bullarum margine tenus junctarum, in quarum medio est stilus nutritivus, ro∣tundus, à quo circulariter nutriuntur plurima semina, minuta, subruffa, matura. Anagallis est vel annua eaque duplex, mas flore phoeniceo, femina flore caeruleo (major quae est latifolia vel angustifolia & minima seu pusilla caerulea:) vel est perennis ••lore luteo, nemorosa dicta.

Pars TABULAE XXVI. Sectionis quintae.

• ...Anagallis
  • ...Flore
    • 1. Phoeniceo, C. B. P. Cam. Anagallis phoenicea mas, Ad. Icon. obs. Lob. J. B. Chabr. Anagallis mas, Dod. Ger. ☿
    • ...Caeruleo
      • 2. C. B▪ P. Anagallis femina, Trag. Matth. Fuch. Dod. Tur. Lugd.
      • ...Ger.
        • ...Flore
          • Albo. ☿
          • Purpureo. ☿
      • 3. Foliis binis ternisve geniculis ex adverso nascentibus, C. B. P. Anagallis tenuifolia Monelli, Clus. Hist. App. Altera Anagal∣lis tenuifolia, Ger. ☿
      • 4. Pusilla seu omnium minima, nobis. ☿
    • 1. Luteo nemorum, C. B. P. Anagallis lutea, Ad. Lob. Lugd. Tab. Ger. Ana∣gallis lutea flavo flore, Clus. Hist. ☉

Explicatio partis Tab. vigesimae sextae Sectionis quintae.

1. ANagallis flore phoeniceo, C. B. P. Cam. Anagallis phoenicea mas, Ad. Icon. Lob. J. B. Chabr. Anagallis phoenicea, Tab. Anagallis mas, Dod. Ger. Anagallis floribus phoeniceis obsoletè purpureis & carneis, Park. Anagallis Alsinen similitudine refert. Cau∣liculi

ejus triangulares aliquando sed frequentius quadrangulares, qui non attoliuntur s•••• per terram sparsi jacent: quibus pauca parvulaque folia acuminata, non toto ambitu rotunda, superna parte virent, aversa vero exiguis nigricantibus punctulis notantur: flores in tenui∣bus pediculis, oblongis, è sinubus inter folia & caules exeuntibus, aut puniceo colore ruben∣tes, aut obsolete purpurei, aut albi caeruleive, pentapetali: quibus singulis succedunt capsulae sin∣gulae, rotundae instar seminis Coriandri, quae bifariam maturae & exsiccatae transversim hori∣zontaliter secantur; atque in singulis plurima semina, minuta, subruffa, continentur cingentia stilum nutritivum, rotundum: radix tenuibus fibris constat. In arvis juxta semitas & in hortis ac vineis non raro utraque cum mas, tum femina prodit, frequentius tamen flore rubente. To∣ta aestate potissimum tamen Augusto mense florem fert.

2. Anagallis flore caeruleo, C. B. P. Anagallis femina, Trag. Matth. Fuch. Dod. Tur. Lugd. Ger. Ab Anagallide phoeniceo flore neutiquam effigie diversa est, sed duntaxat colore.

3. Anagallis caerulea foliis binis ternisve geniculis ex adverso nascentibus, C. B. P. Anagal∣lis tenuifolia Monelli, Clus. Hist. App. altera. Anagallis tenuifolia, Ger. Anagallis tenuifolia flore carneo, Park. Haec plures ramulos ab eadem radice spargit, pedalis longitudinis, qua∣drangulos, ut praedictae Anagallides, qui deinceps alios minores à latere procreant, cinctos per intervalla longiusculis & angustioribus foliis quam praedictae Anagallidis folia & ad Gra∣tiolae foliorum formam plurimum accedentibus, atque ex adverso eidem geniculo semper ad∣haerentibus, utplurimum binis numero interdum etiam ternis, raro pluribus, iisque aliquan∣do in eodem ramulo; è quorum alis magna ex parte totidem petioli, quot folia, cauliculos per intervalla simul ambiunt, summo fastigo sustinentes flores quinis petalis constantes, coloris caerulei, umbilico tamen purpurascente & phoeniceis floribus majores, è quibus exiliunt exigua staminula, ut in praedictis. Abunde flores profert, & plerumque toto trimestri spatio: flori∣bus succedunt orbiculata vascula ut in aliis supradictis Anagallidum speciebus, similia etiam semina continentia, quibus deciduis sequente anno novae plantae generantur. Annua seu aestiva∣lis duntaxat est planta. Semen Gadibus accepit Johannes Monellus Tornacensis, atque idem Carolo Clusio communicavit anno 1602.

4. Anagallis pusilla seu omnium minima, nobis. Planta est haec minima, vix biuncialis, in hu∣midis secundo lapide ab urbe Blaesis proveniens: flosculos gerit caeruleos, vulgaris Anagal∣lidis triplo minores: capsulas seminales & pariter semina multo minora.

5. Anagallis lutea nemorum, C. B. P. Anagallis lutea, Ad. Lob. Lugd. Tab. Ger. Anagallis lutea flavo flore, Clus. Hist. Anagallis lutea Numulariae similis, J. B. Chabr. Dodrantales, sunt huic ramuli, rubentes, teneri, succi pleni, humi sparsi, in quibus multa solia, Anagalli∣dis phoeniceo flore foliis majora, bina semper inter se opposita, acidiusculi saporis: ex alis prodeunt flores Anagallidis vulgaris floribus formâ similes, sed majores, quinis petalis con∣stantes, flavo colore praediti: capitula rotunda deinde turgentia, Anagallidis vulgaris capi∣tulorum aemula, minora tamen, semen etiam non dissimile: tenui & late serpente est radice, quinetiam ipsi ramuli humi sparsi fibras agunt: ideo difficulter semina ad maturitatem perdu∣cunt. Nascitur in Hogebergin summo fere jugo inter arbores & in aliis montium Etscher Durestain vicinisque jugis: nos satis frequenter in locis opacis & umbrosis per Galliam florentem offen∣dimus mense Julio & Augusto, raro semen maturescit.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Habet Anagallis desiccandi vim citra mordacitatem, nonnihil quoque coloris & quandam trahendi facultatem, adeo ut infixa corpori extrahat, author Galenus. Dioscorides ait, utramque Ana∣gallidem marem scilicet & feminam mitigandi vim habere, inflammationes arcere, adactos cor∣pori aculeos extrahere & nomas cohibere, succum item caput gargarisatum purgare, naribus in∣fusum dentium dolores lenire, si in adversam narem injiciatur: retusae oculorum aciei auxiliari & argema cum melle purgare: contra viper arum morsus inservire; jecinoris ac renum vitia reprimere, si ex vino bibatur. Quaedam mulier Lutetiae aqua è phoenicea Anagallide distillata multos suffusione laborantes curavit. Potest autem distillari, teste Holerio, cum melle. Verum succus cum melle per∣mistus & instillatus id efficacius praestaret; nam aquae distillatae nihil fere aliud sunt quam in∣insipidum phylegma, parumque aut nihil de viribus plantarum unde extrahuntur, in se con∣tinent.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 252. col. 1. pl. 1. Anagallis aquatica major folio subrotundo, C. B. P. Anagallis seu Becabun∣ga, Ger. Ibidem col. 2. pl. 11. Anagallis aquatica minor folio subrotundo, C. B. P. Anagallis aquati∣ca minor flore pallido, Ger. Ibidem pl. 111. Ana∣gallis aquatica major folio oblongo, C. B. P. Anagal∣lis aquatica, Ger. Berula major, Tab. Ibidem pl. IV. Anagallis aquatica minor folio oblongo, C. B. P. Anagallis aquatica minor, Ger. Ibidem pl. V. Ana∣gallis aquatica foliis Pulegii Serpillive, C. B. P. Si∣um alterum & Anagallis aquatica, Trag. Ibidem pl. VI. Anagallis aquatica folio non crenato, C. B. P. Anagallis aquatica tertia, Lob. & aquatica altera, L••••^lii. Lugd. Ibidem pl. VII. Anagallis aquatica an∣gustifolia, C. B. P. Anagallis aquatica 4. Lob. Icon. Ibidem Anagallis aquatica angustifolia s••utellata, C. B. P. & Prod. Omnes▪ hae plantae cum flores ge∣rant tetrapetalos siliculasque bicapsulares longitu∣dinaliter in bina loculamenta sectas Veronicarum more, proculdubio sunt recensendae pro Veronicis a∣quaticis, non enim sunt Anagallides ratiocinando ex libro naturae; cum Anagallis proprie loquendo sit planta pentapetala cujus capsula est rotunda in me∣dio sponte sese aperiens transversim horizontaliter sine septo medio disterminante duplicem seriem semi∣num; ergo omnes praedictae plantae neutiquam Anagal∣lides aquaticae dicendae fuissent Casparo Bauhino aliis∣que Authoribus. Vide pag. 325. hujus Historiae, ubi diffusius de hac Hallucinatione egimus.

DE PENTAPETALIS Capsulis per medium transversim horizontaliter sectis donatis.

CAPUT XXV. PORTULACA.

A 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur ipsa Portulaca Dioscoridi l. 2. c. 150. cui genera duo, Andrachne, & An∣drachne silvestris, quae foliis est crassioribus atque densis, in petrosis nascitur: aliquando in hor∣tis foliis Oleae, sed minoribus multo, verum pluribus & teneris: cauliculis rubicundis, frequen∣tibus, in terram inclinatis, &c. At Theophrastus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 herbam 1. Caus. Plantarum 10. & 4. ejusdem 3. exhibet: dein 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 arborem 1. Hist. 8. & 15. 4. Hist. 4. Portulacam Gaza red∣dit. Verum Plinius l. &c. 20. scribit Portulacam quam Pepleon vocat, non multum sativa effica∣ciorem esse: ubi Portulacam cum Peplio herba diversissima confundit: causa erroris, quod aliqui Pe∣plion Portulacam agrestem vocarint: confundit etiam vires silvestris cum sativae Portulacae viribus.

Portulaca est planta pentapetala capsulas producens oblongas, grani hordii majores, per me∣dium transversim horizontaliter sectas: folia crassa, succulenta atque pinguia. Propter analogiam Portulacae in fine ultimo, id est in numero petalorum & capsulis conformibus cum capsulis Anagallidis, eandem Anagallidi subjunximus, & quicunque Anagallidem foliis spissis, crassis, succulentis donatam pronunciaverit, eidem dabimus manus: utcunque melius hic disponitur à fine ultimo quam à foliorum spissitudine aut succulentia cum Sedo Telephioque, ut fecere Casp. Bauhinus aliique authores qui Historias generales nobis exhibuere. Vide ejusdem Icones in Appendice hujus Sectionis.

TABULA Portulacae in Appendice Sectionis quintae.

• ...Portulaca
  • 1. Latifolia seu sativa
    • ...Foliis
      • Viridibus, nobis. Portulaca sativa, Dod. Park. ☿
      • Flavis, nobis. ☿
  • 2. Angustifolia seu silvestris C. B. P. Portulaca silvestris, Trag. Matth. Fuch. Dod. ut. Ad. Lob. Lugd. Ger. Park. ☿
  • 3. Minima flore albo, nobis. ☿

Explicatio Portulacae in Appendice Sectionis quintae.

1. POrtulaca latifolia seu sativa, C. B. P. Portulaca sativa, Dod. Park. Portulaca horten∣sis, Trag. Fuch. Dod. Gall. Gesn. Hort. Portulaca domestica, Matth. Ad. Lob. Ger. Portulaca latioribus foliis, Caes. Sativae hujus seu Portulacae domesticae caules non raro do∣drantales, pedales nonnunquam & in solo fertili longiores, teretes, crassi, subrubentes, suc∣culenti, laeves, resplendentes, per terram strati, in alas quasdam distribuuntur: folia uncialis & sesquiuncialis longitudinis, latiuscula, crassa, pinguia, succulenta, glabra, virentia, interdum in hortis flava, à tergo albidiora: flosculi minuti, pallide lutei, pentapetali ad annexum fo∣liorum

cum caulibus gignuntur, exiguis aut parvis pediculis innitentes: succedente capitulo exiguo, oblongo, grano Hordei paulo majore, per medium transversim horizontaliter secto, her∣bacei ac virentis coloris; in cujus gremio circa stilum nutritivum, capsulae superiore parte de∣ciduâ, conspiciuntur plurima semina, pusilla, nigra: radix fibras habet satis crassas.

2. Portulaca angustifolia sive silvestris, C. B. P. Portulaca silvestris, Trag. Matth. Fuch. Dod. ut. Ad. Lob. Lugd. Ger. Park. Portulaca arvensis, Tab. Portulaca sponte nascens, Cord. Hist. Portulaca minor, Gesn. Hort. Cam. Portulaca silvestris minor seu spontanea, J. B. Chabr. Pas∣sim in hortis & vineis per Galliam nascitur spontanea & silvestris Portulaca, multis numeris mi∣nor quam sativa prior, tota caulibus suis terrae appressa, nec humo surgens: radice est crassiuscula sicut & ramis succulentis, multisidis: folia ungui digiti minimi fere paria, succulenta, crassa, pariter atrovirentia: flores pusilli, lutei, pentapetali, in medio muscosi: quibus singulis singulae capsulae succedunt, oblongae, per medium transversim horizontaliter sectae: quibus ablatis aut sponte cadentibus conspiciuntur plurima, pusilla semina, nigra, circastilum nutritivum. Huc per∣tinet Portulaca arvensis, C. B. P. Portulaca exigua, Cam. quae mihi videtur varietas prioris in steriliore solo nascens.

3. Portulaca minima flore albo, nobis. Haec plantula est uncialis aut biuncialis: in humidis arvis ineunte Vere foliola spissa satis pro exiguitate plantae per terram strata producit, exigua, angusta: flosculos ad nodos producit albos, pentapetalos, mense Martio & Aprili; quibus de∣ciduis succedunt minutila semina Portulacae seminibus omnino conformia & nigra itidem. Vi∣de Icones harum in Appendice hujus Sectionis.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Portulaca vim habet, ut author est Dioscorides, astrictoriam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 refrigeratoriam, Lob. Imposita cum polenta cum capitis, tum oculorum doloribus, ac caeteris quoque inflammationibus, itemque stomachi ardoribus & erysipelatis ac vesicae denique cruciatibus auxilio est. Succus con∣densatus cum gummi Tragachanthae & Arabico pulverisatis & in pilulas redactus plurimum con∣fert in urina cruenta. Pro cibo porro sumpta dentium stuporem & stomachi ac intestinorum ae∣stuationem fluxionemque demulcet. Erosione tentatos renes & vesicam adjuvat, ac veneris im∣petus exsolvit; simili effectu prodest ejus succus epotus, etiam in febribus efficax: valet & diu multumque cocta contra teretes lumbricos, cruentam etiam excreationem ac dysenteriam: itemque ad haemorrhoidas & sanguinis eruptiones nec non adversus sepis morsus, oculorum medicamentis utiliter admiscetur, ac intestinorum fluxione laborantibus, erosisve vulvis infunditur; quin & ad capitis dolores ab aestu ortos cum rosaceo aut simplici oleo irrigatur, eminentes quoque in capite papulas cum vino exterit. Vulneribus denique, quae ad syderationem spectant, cum polenta im∣ponitur. Vide caeteras vires apud Johannem Bauhinum pag. 679. & Dodenaeum pag. 661.

DE PENTAPETALIS Capsulis pluribus loculamentis donatis.

CAPUT XXVI. LINUM.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi lib. 2. c. 125. Theophr. 8. Hist. 7. qui 3. caus. 21. in Lolium mutari scribit, [quod est falsum] Linum Plinio l. 19. c. 1. cujus genera ratione loci natalitii recenset.

Linum est planta pentapetala capsulis pluribus arcte sibi adhuc viridibus junctis donata. Est habita ratione foliorum, vel latifolium, vel angustifolium: ratione durationis, est vel annuum, vel perenne: ratione colorum florum, est vel flore caeruleo violaceove, rubro, albo & luteo: estque vel foliis glabris, vel hirsutis; denique vel sativum vel silvestre.

Pars TABULAE XXVI.

• ...Linum
  • ...Latifolium
    • ...Annuum caeruleum
      • 1. Sativum, nobis. Linum sativum, C. B. P. Trag. Dod. Linum vulgare caeruleum, Ad. Lob. ☿
      • 2. Arvense seu inter Avenam, nobis. Linum silvestre, Trag. Tur. ☿
    • ...Perenne
      • 3. Majus caeruleum capitulo majore, nobis. ☉
      • 4. Minus caeruleum capitulo minore, nobis. ☉
      • ...Hirsutum
        • 5. Caeruleum, nobis. Linum silvestre latifolium hirsu∣tum caeruleum, C. B. P. Linum silvestre 1. Clus. Hist. ☉
        • 6. Candidum purpureis venis distinctum, nobis. Linum silvestre latifolium, Clus. Hist. ☉
        • 7. Niveum fruticosum, nobis. Linum fruticosum nive∣um, C. B. P. Linum fruticosum 7. Clus. Hist ☉
      • ...Glabrum luteum
        • 8. Creticum arboreum, nobis. Linum arbore∣um, Prosp. Alpin. de Exot. ☉
        • 9. Narbonense sive maritimum, nobis. Li∣num silvestre, Matth. Dod. ☉
        • 10. Pannonicum, nobis. Linum silvestre Pan∣nonicum, Tab. ☉
        • 11. Ad singula genicula floridum, nobis. Linum luteum silvestre latifolium, Col. ☉
    • ...Annuum luteum folio
      • 12. Latiore, nobis. ☿
      • 13. Angustiore, nobis. ☿
  • ...Angustifolium
    • ...Silvestre
      • 14, Flore magno, C. B. P. Linum silvestre 5. angustifolium 2. Clus. Hist. Linum sil∣vestre 3. Dod. Tab.
        • Caeruleum, nobis. ☉
        • Album quinque petalis purpureis li∣neis distinctis, nobis. ☉
      • 15. Floribus dilute purpurascentibus vel carneis, nobis. ☉
      • ...Foliis
        • 16. Rarioribus, C. B. P. Linum silvestre tenuifolium, Ger. ☉
        • 17. Angustis & densioribus, C. B. P. Linum silvestre flore caeruleo, Cam. Ep. Eyst. ☉
    • ...Album minus
      • 18. Chamaelinum, Clus. Hist. Chamaelinum, Lob. Lugd. ☿
      • 19. Catharticum, Ger. Linum pratense flosculis exiguis can∣dicantibus, C. B. P. ☿

§. 1. LINUM LATIFOLIUM.

Explicatio partis Tab. vigesimae sextae Sectionis quintae.

1. LInum sativum, C. B. P. Trag. Dod. Linum vulgare caeruleum, Ad. Lob. Linum, Matth. Fuch. Cord. in Diosc. Tur. Caes. Lugd. Tenuibus ac rotundis caulibus seu virgis as∣surgit Linum hoc sativum: folia ei oblonga, angusta, acuminata: flores in summis ramis speciosi, colore caerulei, pentapetali, quorum singula petala sunt subrotunda cum staminulis prominen∣tibus in eorum medio: hisce evanidis succedunt parva, rotunda, orbiculata capitula sive va∣scula, in plura loculamenta distincta, in quorum singulis plurima cernuntur semina oblon∣ga, compressa, lucida, in medio tumida, ex fulvo colore punicantia: radicibus nititur exili∣bus, fibrosis. Pingui laetoque solo, locis humilioribus & non sitientibus faelicius provenit. Pinguissimum, ut Columella ait, solum & modice humidum poscit. Aliqui, inquit Palladius, macro solo spissum serunt, ita assequitur ut Linum subtile nascatur. Plinius scribit seri in locis sabulosis, maxime uno sulco, nec magis festinare aliud, urereque agrum & deteriorem ipsum facere, quod & Virgilius in Georgicis testatur,

Urit Lini campum seges, urit Avenae, Urunt lethaeo perfusa papavera somno.

Seritur Linum Vere, Maio & Junio mensibus floret post messem Plinius lib. XIX. cap. I. virgae ipsae merguntur in aquam putridam, sole tepefactam, per octiduum pondere aliquo depressae, maceratas esse indicio est membrana laxior, iterumque inversae ut prius sole siccantur, mox are∣factae in saxo tunduntur malleo stupario, quod proximum cortici fuit stupa appellatur deterio∣ris Lini, lucernarum fere luminibus aptior.

2. Huc pertinet Linum arvense, C. B. P. Linum silvestre, Trag. Tur. Caulibus & capsulis seminalibus crassioribus & se cito ad solem post maturitatem aperientibus à priore sativo so∣lummodo differt, & inter Avenam vulgo reperitur.

3. Linum perenne majus caeruleum capitulo majore, nobis. Hoc à praedictis facile distin∣guitur, primo floribus & capsulis majoribus; secundo duratione, est enim perenne.

4. Linum perenne minus caeruleum capitulo minore, nobis. Hoc caules surrigit non rectos ut superius, sed reclinantes: folia sunt angustiora: flores & capitula quadruplo minora ca∣pitulis praecedentis: in hoc convenit utrumque quod sit perenne, & hisce notis 3^um. & 4^um. fa∣cile à 1^mo. & 2^do. distinguuntur, atque inter se magnitudine & parvitate.

5. Linum silvestre latifolium hirsutum caeruleum, C. B. P. Linum silvestre latifolium, Lob. Icon. Linum silvestre 1. Clus. Hist. Ex radice crassiuscula & candicante unicum, interdum plures fert caules, modo pedali, interdum majore altitudine assurgentes, crassos, firmos, hir∣sutos, superiore parte in plures ramulos divisos: folia quae eos ambiunt reliquis suae sortis ma∣jora, venosa, hirsuta, minimum digitum lata, gummoso gustu, deinde amaricante: ramuli ab infimo ad summum floribus quinis petalis constantibus onusti, omnium maximis, Malvae vul∣garis fere aemulis, caerulei coloris, aut vegetioris aut dilutioris, cum quinque internis staminulis apicem hab••ntibus: quibus succedunt capitula dura, mucronata, quinque foliolis sive apo∣physibus comprehensa, & quasi calyce involuta; praedicta capitula in varia loculamenta sepa∣rantur, quae maturitate hiant, seminaque in singulis continent sativi Lini seminibus similia, lata, nigricantia, splendentia: radix perennis est seu vivax, singulis annis repullulans, cauli∣culosque etiam ante hyemem proferens tenellos, foliis multa lanugine hirsutis onustos. Flo∣ret Junio ac Julio, semen maturum est Augusto. Frequens est multis Pannoniae superioris & Austriae inferioris locis editioribus & siccioribus, gramineis tamen, ut apud Posonium, & Petro∣nellam quae veterum Carnuntum creditur.

6. Linum silvestre latifolium hirsutum candidum purpureis venis distinctum, C. B. P. Linum silvestre latifolium, Clus. Hist. Linum silvestre latifolium foliis hirsutis Tithymali helioscopii, Lugd. Hoc pedales, graciles, lanuginosos, quaternos, quinos ab una radice promit caules, in quibus Lini latiuscula folia trinervia ad Ascyri formam fere accedentia, nec multum à prioris foliis discrepantia, lanuginosa: extremi cauliculi in binos aut ternos ramusculos divisi & He∣liotropii majoris quodammodo instar circumflexi, pleni sunt floribus qui ab imo aperiri in∣cipiunt, Lini florum divisura, sed majoribus, superiori fere aequalibus, candidis, quos multae purpureae venae interscindunt: semen & capitula in quibus continetur, prioris Lini similia: ra∣dix perennis est, crassiuscula, longa, candicans, raris fibris circumsepta. Apud Colibriam Lu∣sitaniae urbem, Conymbra dictam, celebri Academia claram. Hanc Lini speciem duntaxat me∣minit Car. Clusius ad desertum quoddam & solitarium templum mense Novembri repullulan∣tem reperiisse, & in illius anni cauliculis semen collectum in Belgium attulit, quo terrae com∣misso unica planta nata est cubitalem excedens altitudinem, latioribus quam natali solo foliis, quae singulis annis sub aestatis finem quidem floruit, sed nullum semen praebuit.

7. Linum fruticosum niveum, C. B. P. Linum fruticosum 7. Clus. Hist. Linum silvestre 2. flore albo, Lugd. Dodrantalibus pedalibusque fere exit cauliculis, semper virentibus, quos numerosa folia exornant mediae inter Thymi & Psyllii folia magnitudinis, subalbida: flores deinde superioris paulo majores, quinis petalis ut illi constantes, omnino nivei, summis ra∣mulis insident: quibus succedunt capitula multis loculamentis divisa, in quibus singulis continentur semina aliorum Linorum more: radix dura & lignosa est. Exit quibusdam de∣sertis Hispaniae locis sole illustratis. Floret Junio & Julio, atque subinde semen prosert, in Belgio satum tertio duntaxat à satu anno serius floruit, nec semen tulit.

8. Linum silvestre Creticum arboreum luteum, nobis. Linum arboreum Prosperi Alpin. de Exot. Ramum plantae Creticae pro Lino arboreo accepit Prosper Alpinus, eo nomine ita vo∣catum à floribus, fructibus & omnium maxime seminibus, quae magnitudine, figura & colore sunt adeo Lini seminibus similia ut vix discerni possint ab ipsis. Planta est arborescens quasi, constans ramis oblique actis, gracilibus, rotundis, cortice nigris: foliis Lini sativi sed latio∣ribus, ut ad Myrti folia magis accedant, densis & undique ramos contegentibus: in cacumine

producuntur flores flavi, pentapetali, & folliculi multicapsulares suis pediculis singuli adhae∣rentes, sapore valde amaro: capsulae magnitudine Cicerum visuntur, atque figura pyramidali constantes caeterorum Linorum modo, semina in diversis loculamentis continentes Lini sativi seminibus omnino similia. Provenit in Creta Insula. Floret aestate atque eadem durante se∣mina sua perficit.

9. Linum maritimum luteum, C. B. P. Linum silvestre, Matth. Dod. Lugd. Cam. Linum maritimum luteum, Ad. Lob. Linum Narbonense, Lob. Icon. Ab una radice caules assur∣gunt plures cubitales, qui superius in ramulos dividuntur, per quos folia mollicella, latiuscula, breviora quam Lini sativi, insipida: flores extremis haerent ramulis Lini, sed coloris lutei, amaricantes; quibus evanidis succedunt capitula minora multo quam Lini sativi capita, satis amara, semen aliorum suae sortis more continentia. Haud procul à mari in pratis ac herbosis locis in Gallia Narbonensi juxta prata & litora herbida maris Narbonensis, ac inter stagnum de Perau & mare fruticat pedalibus & sesquipalibus ramis, rectis, numerosis, gracilioribus paucio∣••••••usque Lini vulgaris foliis & Lentis. Junio ac Julio semine & pericarpiis minutioribus multo sativi cernitur.

10. Linum silvestre latifolium luteum, C. B. P. Linum silvestre 3. Clus. Hist. Linum silve∣stre Pannonicum, Tab. Multos etiam ex una radice Linum hoc luteum fert caules vulgaris si∣miles, plerumque tamen breviores, Hyperici non valde dissimiles, aliquantulum rubentes, sir∣mos, majusculis foliis latiusculisque & crassiusculis, 3^io. Clusii fere paribus, non hirsutis ta∣men sed durioribus septos, perquam amari saporis: flores in summis caulibus copiosos, ma∣gnos quinque etiam petalis constantes, perelegantis flavi coloris, quinque etiam staminibus e medio prorumpentibus, & totidem gracilioribus brevioribusque villis: semen in compres∣sioribus capitulis, paulo minoribus reliquorum capitulis, nigricans, sed non splendens ut re∣liquorum semen: radix succrescit crassa sed contorta, albicans, aliquot fibris donata, singulis annis repullulans novosque caules producens. Exit abunde in monte Badensibus Austriae thermis imminente, in locis item ad silvulam Lachn pago vicinam cum aliquot aliis speciebus. Floret & semen profert cum 2^do. latifolio hirsuto caeruleo.

11. Linum luteum ad singula genicula floridum, nobis. Linum luteum silvestre latifolium Col. Hyemali gaudet tempore Linum hoc in pratensibus, ex argillosa humentique tellure erutum est Decembri mense: radice nititur lignosa, parva, intorta, ramis pluribus ex caudice in summo trifidis, & duorum digitorum interstitio, ex geniculis prodeuntibus foliis; ac in singulis ge∣niculis florem habet luteum, cui succedit capsula in plurimas cellulas divisa, ut in caeteris suae sortis, cui etiam semen compressum, lucidum seu nitidum, fuscum, amaro parum sapore: flos & fructus quinquefoliatae insident basi exiguis & angustis foliolis constructae. Semine ex Asprensibus lecto Romae sata planta exiit, quae flores & semina aestate perfecit. Folia in imo exigua, & per caulem semper majora & Lino duplo latiora in ramis postea, semper ad cacumen usque decrescentia & minora angustioraque.

12, & 13. Linum silvestre minus luteum annuum folio latiore & aliud folio angustiore, nobis. Utraque haec species vix palmarem aut ad summum dodrantalem excedit altitudinem, flosculos fert utraque luteos, pentapetalos, capsulas seminales caeterorum capsulis conformes, seminaque ibidem contenta paria sed minora, solo hoc discrimine intercedente quod unius folia sint la∣tiora, alterius angustiora. Utraque species sponte crescit in silvis humidis circa Blaesas.

§. 2. LINUM SILVESTRE.

14. Linum silvestre augustifolium flore magno, C. B. P. Linum silvestre 5. angustifolium 2. Clus. Hist. Linum angustifolium silvestre 3. Dod. Tab. Cam. ep. Dodrantales, nonnunquam pedales, habet haec species Lini silvestris cauliculos, graciles, firmos, rectos: folia sativi Lini angustiora, dura, mucronata, virentia, amaricantia: flores in summis cauliculis multos, magnos, quinque petalis praeditos, nunc caeruleos, nunc albos, quinque purpureis lineis distinctos, toti∣dem staminulis & quinque separatis apicibus ex medio umbilico prodeuntibus, odoratos: se∣m••n in rotundis vasculis plurimis loculamentis distinctis planum, nigricans, splendens, sativi Lini seminibus simile: radicem candicantem, duram, aliquot fibris donatam, perennem, & singulis annis novos cauliculos proferentem. Magna copia nascitur in toto Viennensi agro & plerisque aliis Austriae & Pannoniae editioribus locis, atque secundum publicas vias etiam apud Lachn cum aliquot superiorum Linorum speciebus. Floret Junio, semen perficit Julio & Au∣gusto. Datur & hujus varietas in Austriacis Alpibus, praesertim vero Sneberg reperta, huic o∣mnino

similis cauliculorum & foliorum gracilitate, tenuitate, florum{que} forma & deni{que} radice: in florum duntaxat colore est differentia, qui nivei ut superioris non sunt, sed caerulei, in candidum languescentes & quasi cineracei: capitula etiam floribus succedentia longe ampliora sunt, nec minora quam in sativo. Florebat istic sub sinem Junii, semen extremo Julio & ineunte Augusto maturum.

15. Linum silvestre angustifolium floribus dilute purpurascentibus vel carneis, C. B. P. Li∣num silvestre angustifolium 6. Clus. Hist. Huic binae sunt vel ternae virgulae, dodrantales, fir∣mae licet, valde graciles, quas foliola Lino sativo multo angustiora & minora ambiunt: summi•• virgulis terni aut quaterni, nonnunquam plures, insident flores superioris floribus forma aequa∣les & colore ferme similes, sed dilute purpureo aut candido minores, sativi Lini florem non multum excedentes: quibus succedunt capitula in varias cellulas distincta atque in singulis se∣mina multo minora continentia: radix exilis, candicans, perennis tamen. Haec species seu po∣tius varietas observata primum Clusio multis abhinc annis in anteriore Madritianae silvae parte, quae secundo ab urbe Lutetia lapide distat, inter gramina loco aperto, & nullis arboribus con∣sito: ibidem à nobis conspecta & postea passim in collibus herbidis per totam Galliam fere, ••lorens Julio & semen sub finem aestatis perficiens observata fuit 30. abhinc annis.

16. Linum silvestre angustifolium foliis rarioribus, C. B. P. Linum silvestre 2. Tab. Linum silvestre tenuifolium, Ger. Qui duplicem habet ejusdem plantae figuram eodem nomine insigni∣tam. Hoc folia habet tenuia, rarius secundum caulem disposita, & hoc nomine distinguitur à caeteris praedictis: florem fert caeruleum aliquando album.

17. Linum silvestre angustis & densioribus foliis, C. B. P. Linum silvestre flore cae∣ruleo, Cam. ep. Eyst. Linum silvestre 4. angustifolium 2. Clus. Hist. Linum silvestre tenuiso∣lium, Lob. Icon. Tab. Complures sunt huic cauliculi, teretes, firmi, pedalis longitudinis, viri∣des, frequentibus foliolis Lini silvestris similibus, ex viridi subcaeruleis onusti, summo fastigio in aliquot ramulos divisi: quibus insident flores intense caerulei, quinque petalis constantes sativi Lini floribus simillimi, quinque etiam in medio staminula totidemque apicibus separata continentes: semen in capitulis crassioribus, rotundis, Lini sativi non minoribus, nigrum, ob∣longum, planum, sativi semini fere par: radix candicans est, perennis, aliquantulum fibrosa (desideratur in Icone major pictoris diligentia) amariusculi gustus, deinde suavis, acrimoniae particeps in variis circa Viennam Austriae locis sponte nascitur, praesertim in gramineis accli∣vitatibus & juxta vias. Floret Maio & Junio, interdum etiam tota aetate, semen vero maturescit versus ejusdem finem.

18. Linum angustifolium silvestre minus, C. B. P. Linum silvestre 8. seu Chamaelinum, Clus. Hist. Chamaelinum, Lob. Lugd. Chamaelinum perpusillum, Ger. Linum perpusillum candi∣cantibus floribus, Cam. Exili, rotundo, dodrantalique aut paulo majore assurgit cauliculo 8^•m. hoc parvum Linum Clusii, quem adverso situ ut in Hyperico bina aliquando quaterna amplectun∣tur foliola, angusta, brevia, mucronata: supernus cauliculus in aliquot ramulos semper dividi∣tur, qui in oblongis pediculis exiguos flosculos, quinis petalis albis constantes proferunt lu∣teis intus staminulis praeditos: quibus succedunt parva capita Lini vasculis quoad figuram omnino simillima, minora tamen, loculamentis suis variis distincta: in quorum singulis latent semina minuta, pellucida, subruffa: radix tenuis, aliquot exilibus fibris donata. Annua est planta. Provenit in herbosis collibus & montanis Austriae atque Pannoniae locis. Floret Ju∣nio & Julio atque mense Augusto semen suum perficit.

19. Linum pratense flosculis exiguis, C. B. P. Linum silvestre perpusillum candicantibus flori∣bus, Cam. Linum silvestre catharticum, Ger. Linocarpos, Thal. Hoc Linum perpusillum cathar∣ticum oritur à radicibus tenuibus, albis, fibrosis, intortis, quinis aliquando caulibus dodran∣talibus, ad summum pedalibus, subrubris aliquando, aliquando viridibus, sese versus sum∣mum in quaternos varios ramusculos dividentibus, infimis caulibus viridibus: cauliculos am∣biunt folia bina, sibi è regione apposita, tenuia, laevia, viridia, Lentis foliorum magnitudine, nervo medium eorum percurrente: summis caulium ramusculis innascuntur flosculi albi, pen∣tapetali, subrotundi, è quorum medio stamina apparent lutea, quibus deciduis succedunt ca∣pitella in quina aut plura loculamenta divisa, in quibus singulis continentur bina ternave se∣mina, minuta, laevia, nitida, & subflava. Semine maturo perit totaliter planta, singulis annis semine sese renovans. Provenit copiose in incultis & pratis passim in Gallia, Anglia Belgio∣que. Semine ineunte Vere germinante ex terra pullulat & floret tota fere aestate, quo tem∣pore semina itidem perficit.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

• 1. Linum sativum, C. B. P. Trag. Dod. Hujus semine Gal. lib. 1. de Aliment. Facult. ait, non∣nullos quidem frixo, uti obsonio, cum garo non secus ac factitio sale utuntur. Utuntur & cum melle permiscentes quidam vel panibus ipsum aspergunt. Stomacho autem noxium & concoctu difficile, eximiumque corpori alimentum exhibet. Quod vero ad ventris dejectionem pertinet ipsum nec probaveris nec vituper averis. Exiguam tamen urinae movendae habet facultatem, quae ma∣gis apparet, cum frixum sumitur: tunc autem alvum quoque magis sistit. Rustici autem ho∣mines eo saepenumero utuntur, frixo tusoque mel admiscentes. In lib. vero de Simpl. medicam. Facult. Lini semen esum flatuosum est, inquit, etiamsi frigatur; adeo sane recrementitia hu∣miditate plenum est. Est vero primo ordine quodammodo calidum, ac humiditatis ac siccitatis in medio est situm. Quantopere autem flatuosum ac recrementitia humiditate plenum semen Lini sit, paucis abhinc annis Meddelburgi in Zelandia animadverti potuit, cum frumenti aliarumve frugum inopiam, plerique ex civibus pane & libis ex hoc coctis vescerentur: distenta enim his val∣de cito hypochondria fuerunt, & facies aliaeque partes tumidae factae, quorum non pauci sic of∣fecti etiam mortui sunt. Neque enim aliunde haec symtomata quam ex recrementitia seminis hu∣miditate, quae flatulentiam parit. Lini semen, ut Dioscorides memoriae prodidit, easdem quas Faenugraecum vires obtinet: discutit & emollit omnem intus foris{que} inflammationem cum melle & oleo exiguaque aqua decoctum aut melle coctum exceptum; cutis in facie vitia, quas 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocant, crudum & varos cum nitro & ficubus impositum tollit, cum lixivio vero parotydes duritiasque discutit: herpetes favosque cum vino decoctum expurgat, ungues scabros eximit, cum pari mo∣dico Nasturtii & mellis, quae in pectore vitiosa, educit; cum melle eclygmatis modo acceptum tussim lenit. Venerem extimulat, si pipere & melle acceptum pro placenta largius assumatur. Hujus decoctum ad interaneorum vulvaeque erosiones immittitur & alvi excrementa educenda: insessu ad uteri inflammationes veluti Faenugraecum per quam utile est. Oleum quod ex semine ejus exprimitur multiplicem usum habet, nec enim à pictoribus atque statuariis aliisve artifici∣bus expetitur solum, vel ad lucernas tantum utile est, sed etiam medico usui maxime inservit: nam & duritias omnes mollit, nervorum tentiones contractionesque laxat, dolores illitum sopit. Sunt etiam qui bibendum exhibeant lateris aut coli dolore laborantibus, verum recens sit oportet. rancidum enim factum & nauseam excitat, & plus quam par est calefacit. Vide caeteras facul∣tates Lini apud Simonem Pauli pag. 77, & 78. classis secundae operis quadripartiti.
• 19. Linum pratense flosculis exiguis, C. B. P. Linum Catharticum, Ger. Park. Hoc purgativa fa∣cultate praeditum est. Recipe Lini cathartici manip. j. dum floret & sementescere incipit unà cum foliis & radice, infundantur in vini albi serive lactis Unc. vj. super cineres calidas per no∣ctem, facta colatura adde syrupi Ros. pallidar. Unc. j. bibatur & purgabit jucunde satis. Hoc medicamentum familiare est Hybernis, nonnullis etiam Anglis in occidentali plaga degentibus.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 214. col. 1. pl. IX. Linum silvestre luteum foliis subrotundis, C. B. P. Campanula lutea Li∣nifolia, Ad. Lob. Lugd. Fst a fine ultimo, id est flore & capsula seminali, Campanula; ergo male hic lo∣catur inter Lini species a Casparo Bauhino. Deinde Campanula lutea linifolia Lobelii bis repetitur a Ca∣sparo Bauhino, hic pro Lino pag. 214. col. 1. pl. IX. & supra pag. 93. col. 1. pl. XIII. pro Rapunculo; non po∣test Campanula lutea linifolia esse & synonyma Ra∣punculo & Lino; ergo Casp. Bauhinus oblitus est sui, aut finem ultimum Lini non potuit discernere a fine ultimo Rapunculi. Hoc vitio vertendum omnibus Au∣thoribus hucusque scribentibus, qui neglectui finem ul∣timum in denominandis plantis habuere.

Pag. 214. col. 2. pl. III. Linum silvestre angustis & densioribus foliis flore minore, C. B. P. Linum sil∣vestre tenuisolium, Ger. Ibidem pl. IV. Linum sil∣vestre angustis foliis rarioribus, C. B. P. Linum silvestre tenuifolium, Ger. Idem Linum silvestre tenuifolium Ger. non potest esse synonymum & Lino foliis angustis densioribus & Lino foliis rarioribus: ergo lapsus est Casparus Bauhinus. Eadem praeterea Icon his adhi∣betur in Gerardo non emaculato. Gerardus pro Cha∣maelino perpusillo adhibet Iconem Thlaspios minoris quod Alyssum minimum dicitur Dalechampio in Hi∣storia Lugdunensi.

Pag. 214. col. 2. pl. VI. Linum minimum stellatum quod 3. in Prodromo & quibusdam dicitur Passerina saxatilis minor. Cum nec florem nec capsulam se∣minalem habeat Lini, non esset Linum dicendum Ca∣sparo Bauhino. Sit planta sui generis aut Passerina saxatilis minor, aut Lingua avis dicenda, non potest esse Linum. Insuper Linum cum sit planta multi∣capsularis male collocatur a Casparo Bauhino inter Linariam bicapsularem & Onobrychidem arvensem seu Campanulam arvensem tricapsularem.

DE MOLLIENTIBUS Flore herbaceo semine triangulari donatis.

CAPUT XXVII. LAPATHUM.

CUm Hippolapathi utriusque radix pro Rhabarbaro, sed in dupla triplave dosi usurpetur, nunc primo loco de Rhabarbaro sive Rhapontico, quod quibusdam est ex Lapathi generibus age∣mus. Rhabarbarum Dioscoridi l. 3. c. 2. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Rha & Rheum, cujus tantum radicem describit, dictum volunt. Romanis Rhaponticum appellatum. Arabibus Raved & Rhabarbarum: cujus genera Me∣suo 2. Medicam. purg. 5. Indicum, quod optimum & Rhavedseni vocant: alterum Barbarum: ter∣tium Turcicum, quod deterius, in quo genere Rhaponticum fuerit, quale est Rhabarbarum acerbum officinarum, colore minus vario, minus cro••eo, minus odorato, minus densum, ac facultate minus solvente. Verum videtur Dioscorides suum Rha n••n Rhabarbarum nostrum, cujus Mesues meminit, sed Rhaponticum, cujus Iconem Lobelius proposuit, intelligere.

TABULA XXVII. Sectionis quintae.

• ...Lapathum
  • ...Rotundifolium
    • 1. Montanum Rhabarbarum officinarum, nobis. Rha verum antiquo∣quorum, Ger. Rhabarbarum Prosp. Alpin. de Exot. Rha & Rheum Dioscoridis. ☉
    • 2. Alpinum seu Hippolapathum sive Rhabarbarum monachorum, Dod. ☉
  • ...Folio acuto se∣minum invo∣lucris laevibus
    • ...Majus
      • 3. Silvestre Oxylapathum dictum, nobis. Oxylapathum, Fuch. Matth. ☉
      • 4. Hortense seu secundum Dioscoridis, nobis. Lapathum hor∣tense, Gesn. Hort. Lugd. Lapathum sativum, Dod. ☉
      • 5. Aquaticum folio cubitali, nobis. ☉
      • 6. Sanguineum seu rubens, nobis. Lapathum sanguineum, Ad. Lob. Cam. Hort. ☉
    • ...Minus aquaticum
      • 7. Folio acuto crispo, nobis. Hydrolapathum mi∣nus, Hist. Lugd. Ger. Park. Lapathum aqua∣ticum minus, J. B. Chabr. ☉
      • 8. Flore aureo nobis. Lapathum Anthoxanth••n, J. B. Chabr. ☉
    • 9. Minimum aquaticum
      • Nobis. Lapathum minimum aquaticum, Lob. Ger. Park. Aquaticum minus, J. B. Chabr. ☉
  • 10. Seminum involucris
    • Planis & laevibus folio subrotundo, nobis. ☉
    • ...Dentatis
      • ...Folio
        • 11. Subrotundo. ☉
        • 12. Acuto Chalepense, nobis. ☉
        • 13. Fidium instar, nobis. Lapathum pulchrum Bon••niense, J. B. Chabr. ☉
  • 14. Maritimum foetidum, C. B. P. & Park. ☉

§. 1. LAPATHUM montanum rotundifolium.

Explicatio Tab. vigesimae septimae Sectionis quintae.

1. LApathum praestantissimum Rhabarbarum officinarum dictum, nobis. Rha verum an∣tiquorum, Ger. Rhabarbarum, Prosp. Alpin. de Exot. Hyppolapathum maximum seu Rha Ponticum Thracicum vel Rha barbarum verum, Park. Rha & Rheum Dioscoridis. Statim ineunte Vere protrudit hoc Lapathum, dictum Rhabarbarum, caput rotundum fu∣scum, ex radice crassa, fungosa, luteâ, quod expansum sese dilatat in plurima folia, paulatim

sese explicantia, primo multum crispa & in se complicata, subrubra, quae omnino delatata laevia evadunt, ampla, fere rotunda, singula singulis bipedalibus pediculis innitentia, poli∣cem crassis, quae magnitudinem adepta in solo pingui & humenti bipedalem etiam acquirunt longitudinem & latitudinem fere parem; coloris sunt saturate virentis, gustus acuti: in me∣dio hujus foliorum 2^do. aut 3^io. anno protruditur caulis, crassus, non tam altus quam Lapa∣thi hortensis Patientia dicti caulis, quem amplectuntur folia minora, rotunda etiam: in sum∣mis caulibus spicatim proveniunt fiores herbacei, exalbidi, quinis petalis constantes, in limbo exteriore muscosi, herbacei in medio: singulis floribus deciduis succedunt singula semina triangularia, subflava ruflave, tribus foliolis vice capsulae, aliorum Lapathorum more, inclusa; unde clare constat esse Lapathi speciem à fine ultimo, imo & usu praestantissimam, proce∣dente tempore radix grandescit, multis propaginibus inde propendentibus ornata, colore est subrubente extra, intra vero flavescente: ablato cortice exteriore radix apparet sublurea, multis venis subrubicundis ipsam percurrentibus. Radix haec diligenter exsiccata, flavam retinet colorem, atque masticata salivam flavo itidem colore tingit. Nascitur in agro Sinensi quae inde usque Usbeken in Turciam, hinc Venetias defertur. Vel ab Arabibus Turcicisve mercatoribus cum aliis aromatis mercibusque pretiosis Alexandriam usque, & Cairo, Da∣mascum & Tripolin in Syria sitam, delatum, itinere terrestri, quod durabilius & carius. Nunc autem mari navibus advehitur ex China & Moschovia idque facilius, sed citius corrumpitur. Floret apud nos aestate atque versus ejusdem finem semina maturescunt.

2. Lapathum Alpinum folio subrotundo, nobis. J. B. Chabr. Hyppolapathum rotundifolium, Ger. Hyppolapathum rotundifolium montanum, C. B. P. Hyppolapathum rotundifolium & Pseudo-Rha recentiorum, Ad. Lob. Lugd. Hippolapathum sive Rhabarbarum monachorum, Dod. Hyppolapathum rotundo folio, Lugd. Lapathum hoc montanum seu Alpinum radice nititur crassa, longa, furcata, cujus singulae furcae plus quam pollicarem crastitiem assequuntur, rugosae & intense flavescentes. Sapore amaro: caulis bicubitalis & altior aliquando, profunde sulcis exa∣ratus, rubescens & alis multis donatur: folia sunt Bardanae, notabilis latitudinis, rotunda, glabra, sed quodammodo rugis scatentia & dilute viridia, quae pediculo rubente & striato ap∣penduntur: flores in summis caulibus spicatim & dense digeruntur, muscosi, herbacei, & alas fere totas obsident: floribus singulis succedunt singula semina triangularia, nonnihil ruben∣tia, contenta inter terna foliola quae sunt loco capsularum. Nascitur, authore Clusio, in omnibus jugis Alpium Stiriacarum & Austriacarum, praesertim circa humidiora loca, ad quae armenta stationem illic habentia aestivis mensibus, aquationis gratia, convenire solent; frequentissime etiam & in Rhoetiae Alpibus. Floret aestate & circa ejusdem sinem semen est maturum.

§. 2. LAPATHUM acutum seu mucronatum majus.

Lapathum à Theophrasto 1. Hist. 9. inter olera numeratur: & 7. Hist. 2. tota forma cum perfe∣ctum est Betae proximum cernitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Diosc. l. 2. c. 140. ab effectu nominatur, à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 exi∣naniendo, quod foliorum decoctum alvum emolliat, & exinaniat. Latinis Rumex, ut Plinio l. 19. c. 21. qui Lapatho sativo, & l. 20. c. 21. Oxalidi tribuit.

Genera quinque Dioscoridi, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Theophrast. 7. Hist. 4. genera plura sunt, &c. 6. in silvestre & urbanum partitur Plinius l. 20. c. 21 meminit sativi, sil∣vestris, Oxylapatbi, Hydrolapathi & Hyppolapathi.

Lapathum est planta emolliens inter holeracea habita, cujus flores sunt herbacei seu muscosi; atque singulis floribus deciduis succedunt capsulae ex tribus foliolis mucronatis compositae; in quibus singulis unicum duntaxat continetur semen triangulare, aut nigrum, aut fuscum. Distinguitur generice ab Acetosa, quod illius radix sit amara & purgans, Acetosa autem o∣mnino acida. Lapathum à loco, est vel montanum, hortense, silvestre aut aquaticum: à foliis, est vel rotundifolium, vel acutum seu acuto folio: à capsulis, est vel capsulis planis, vel dentatis. De montano 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 optimo Rheo sive Rhabarbaro egimus supra, jam de Lapatho ejusque variis speciebus agendum decrevimus.

3. Lapathum acutum, Ger. Oxylapathum, Fuch. Matth. Lapathum silvestre acutum, Lob. Trag. Dod. Lapathum folio acuto plano, C. B. P. Lapathum acutum sive Oxylapathum, J. B. Chabr. Ad cubiti & sesquicubiti altitudinem excrescit caulis hujus Lapathi acuti multis alis concavus, striatus, subrotundus: folia Betae longiora, venosa & in acutum mucronem desi∣nentia,

parum aut nonnihil in ambitu serrata, modo etiam subrotunda, sapore subacido: flores muscosi, herbacei, copiosi secundum caulium superiorem partem: quibus singulis evanidis singula semina triquetra sive triangularia succedunt, ternis foliolis mucronatis, ex virore ru∣bescentibus, inclusa: radix dodrantalis circiter, crassitudine digitali, crocea, sapore amaro. Appetente Martio folia emergunt, Junio floret, versus finem Augusti semina perficiuntur. Sponte sua gignitur in humectis hortis, palustribus locis & pratis circa fossas.

4. Lapathum hortense folio oblongo seu 2. Dioscoridis, C. B. P. Lapathum hortense, Gesn. Hort. Lugd. Lapathum sativum, Dod. Hippolapathum silvestre, Matth. Lugd. Hippolapa∣thum magnum, Ger. Lapathum sativum sive Patientia, Park. Hoc est priori Lapatho acuto simile caule, semine, radice longa luteaque, nisi quod folia habeat majora mollioraque, paulo crispa & intorta; caulem multo altiorem, ut qui hominis altitudinem non raro assequatur.

5. Lapathum aquaticum folio cubitali, C. B. P. Lapathum maximum aquaticum sive Hy∣drolapathum, J. B. Chabr. Lapathum palustre, Tab. Hydrolapathum magnum sive aquati∣cum, Ad. Lob. Hippolapathum silvestre, Matth. Huic majori Lapatho aquatico radix ma∣gis in fibras deducta est quam vel Oxylapatho vel Hippolapatho radice foris nigra, intus buxea, cum notabili astrictione amaricante. Caules hujus surgunt ad cubitos duos, aliquando altius multo, floribus, involucris seminum, & seminibus, imo & foliis Lapatho acuto simile est, nisi quod hujus folia magis sint acuta, illius autem non tam acuta, longitudine cubitali & sesqui∣cubitali in aquosis, item laeviora minusque rugosa, leviter crispatis oris aliquando praedita, subacida & strenue astringentia. Provenit Lapathum hoc maximum aquaticum in fossis ur∣bium, & palustribus seu aquosis, & stagnantibus locis, rivulisque ad margines sluviorum. Hoc existimo, inquit Joh. Bauhinus, variare à vulgari Oxylapatho propter situm natalemve lo∣cum, qui facit ut videatur diversa planta ob insignem foliorum amplitudinem.

6. Lapathum folio acuto rubente, C. B. P. Lapathum rubens, Dod. Lapathum sanguineum, Ad. Lob. Cam. Hort. Lapathum rubrum, Cam. in Matth. Dicitur Lapathum nigrum aut ru∣brum & Rumex niger aut ruber & Sanguis Draconis, sed perperam, nam succus ari∣dus, qui Sanguinis Draconis nomine in officinis venum datur, non ex herba hac, sed omni∣no ex alia stirpe colligitur. Facillime inter caetera sui generis Lapatha cognoscitur hoc sangui∣neum Lapathum, quia folia profert longa, angusta, valde mucronata, rubra aut potius venis rubris sanguinei coloris obscuri affecta: è quorum medio oriuntur caules brachiati seu ra∣mificati ejusdem coloris, atque in horum summis proveniunt spicatim flores muscosi, herbacei, semina triangularia, minora, in capsulis sive involucris tribus parvis foliolis triangulis constan∣tibus: radix etiam est rubra aut rubicundi coloris, atque hisce notis sanguineis seu rubris à cae∣teris omnibus nullo negotio primo intuitu discernitur. Floret Junio & Julio, Augusto demum semina perficit.

§. 3. LAPATHUM aquaticum seu acutum minus.

7. Lapathum folio acuto crispo, C. B. P. Hydrolapathum minus, Hist. Lugd. Ger. Park. Lapathum aquaticum minus, J. B. Chabr. Huic etiam natales sunt aquae, sed non nisi limpi∣dae & fontanae, trans quas è fundo exerit cauliculos teneriusculos, slaccidos, graciles, non abs∣que hinc inde filamentis, ut caeterae aquaticae plantae, stipantibus & pendulis: folia sunt admo∣dum tenuia & mollicella, nec tamen aquae innatantia ritu Potamogetonis, sed erecta, viridan∣tia ex atro, lanceolae formâ, crispa tamen, angustiora quam Potamogetonis Lobelii & Penae in Adversariis Pusullum Fontilapathum & Lapathum tenellum vocati.

8. Lapathum aquaticum ramosum folio angusto acuto flore aureo, nobis. Lapathum folio acuto flore aureo, C. B. P. Lapathi silvestris genus 4^um. Dal^pii. Lugd. Lapathum anthoxanthon, J. B. Chabr. Haec Lapathi species putatur planta quam nonnulli Panaces Chironium folio Lapathi flore aureo à Plinio dictum esse arbitrantur. Radice est brevi, furcata & fibrosa, dura, lignosa, caulibus duobus aut tribus angulosis, palmi altitudine: foliis oblongis, angustis, & den∣se dispositis: floribus constat in summis ramulis aureis, unde anthoxanthon, id est lutei co∣loris Lapathum nuncuparunt.

9. Lapathum minimum, C. B. P. Aquaticum minus, J. B. Chabr. Lapathum minimum aqua∣ticum, Lob. Ger. Park. Omnibus partibus minus est Oxylapatho vulgato, caetera ei similli∣mum: interim hoc peculiare habere videtur, quod statim à radice fere caulis in alas incipit di∣vidi, in quarum summis alis flores ex certis intervallis, & consequenter semina verticillatim proveniunt: flores, inquam, muscosi, lutei, singulis geniculis opposito foliolo ligulae instar. Lo∣cis provenit humidis. Floret Julio & Augusto, quo tempore & paulo post semina perficit.

§. 4. LAPATHUM folio subrotundo.

10. Lapathum silvestre folio subrotundo seminis involucro laevi seu plano, nobis. Hoc pa∣rum aut nihil differt ab undecimo infra descripto, nisi quod ejus seminum involucra ex tribus foliolis conflata sint plana, laevia, undecimi autem aspera sive dentata.

11. Lapathum silvestre folio subrotundo seminis involucris dentatis, nobis. Hujus folia sunt latiora quam sequentium, pallidius vircntia, plana, & non ad margines crispa aut dentata, valde accedentia ad decimum supra descriptum, maculis subrubris etiam notantur: caules emittit bipedales, ramosos seu in multos ramusculos brachiatos, qui plurimis floribus herbaceis dense per intervalla dispositis onerantur: quibus singulis singula succedunt semina triangularia, inclusa ternis foliolis valde hispidis & in margine denticulatis: semen insuper pallidius est quam Oxylapathi crispi. Provenit in fossis & neglectis indifferenter cum decimo Lapatho silvestri folio subrotundo seminis involucro laevi seu plano, atque vix & ne vix quidem ab eodem di∣sc••rnitur quoad perfectionem involucrorum hispidorum seminum. Floret itidem Augusto, Septembri & Octobri; involucris hispidis, dentatis, à decimo Lapatho silvestri folio itidem sub∣rotundo, seminis involucro laevi seu plano, primo intuitu facile distinguitur.

12. Lapathum Chalepense folio acuto seminum involucris profunde dentatis, nobis. Hujus caulis valde ramosus ascendit ad altitudinem sesquipedalem, ad cujus singula genicula na∣scitur unicum folium acutum; flores ibidem producuntur confertim nascentes, herbacei, at∣que singulos deciduos sequuntur involucra valde dentata, quasi spinosa, in quorum singulis singula continentur semina triangularia, ut in caeteris hujus classis.

13. Lapathum ramis procumbentibus seminis involucro dentato foliis inferioribus fidium instar, nobis. Lapathum pulchrum Bononiense, J. B. Chabr. Pulchrum sane est hoc Lapa∣thum Bononiae primo nasci observatum, sed nunc passim in coemiteriis, & neglectis saepe à no∣bis observatum etiam. Ex crassa radice multa folia, pleraque duarum unciarum longitudine, pediculos ejusdem fere longitudinis profert, unciam plus minus lata, in medio profunde utrinque sinu respondente fidium instar, unde ei denominatio, versus extrema subrotunda: ex medio foliorum caulis pedalis, nonnunquam sesquipedalis, exit in plurimos ramos incurvos brachiatus: ad singula genicula flores herbaceos, muscosos, caeterorum Lapathorum more pro∣fert: quibus singulis succedunt terna foliola, angulosa, exterius hispida, continentia semina triangularia, subruffa, caeterorum Lapathorum seminibus paria.

14. Lapathum maritimum foetidum, C. B. P. Prod. & Park. Lapathum hoc maritimum foe∣tidum radice est & caule atrorubente, pedali, incurvo, quem folia atrorubentia, subrotunda, longis pediculis donata, & uncialia, interdum sinuata, communiter alata, ambiunt: ex quo∣rum sinu ramuli exsurgunt, similibus foliis cincti, quorum superiora leviter per ambitum den∣tata sunt: in caulis summo flosculi muscosi, quasi in spica dispositi: quibus utriculi ternis foliolis constantes, subrotundi, satis magni, semen continentes succedunt. Haec planta dum viret gravis est odoris, & in maritimis non longe Monspessulo provenit.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

1. Lapathum praestantissimum rotundifolium Rhabarbarum officinarum dictum, nobis. Rhabarba∣rum, Prosp. Alpin. de Exot. Expurgat enim Rheum seu Rbabarbarum, per inferna, bilemflavam & quandoque pituitam in proximis viis haerentem. Utilis ac commoda ex eo purgatio omnibus quos bilis flava infestat, ut laborantibus acutis & tertianis febribus; ictericis, hepaticis; con∣fert in pleuritide, peripneumonia, angina, insania, furore, renum, vesicae & omnium interna∣rum partium inflammationibus, & praesertim erysipelaceis affectionibus, tam externis quam in∣ternis. Utilissimum certe Rheum jecinori & felli, praeter enim quod biliosos pravosque ex∣purget humores, & ab obstructionibus meatus expediat, robur quoque maximum ipsis visceribus confert. Ita ut haud temere Rheon vita hepatis à nonnullis dictum videatur. Commodissima enim ac utilissima talia jecinori esse medicamenta Galen. XI. Methodi asserit: quae videlicet mi∣xtam habent & expurgandi & aperiendi, astringendique postea potentiam. Modus exhibitionis à drach. j. ad ij. macerati vero una cum dimidia ad iij. Datur in calidioribus quidem morbis cum Cicchorei, Intybi aut alterius naturae similis diluto, aut stillatitio liquore vel etiam sero lactis: si vero calor abest ex vino albo aut Rhenano dari potest. Exhibetur quandoque tostum, sed ita ut nulla ejus pars vel minimam sentiat adustionem; tale dysentericis & coeliacis auxiliatur; expur∣gatis siquidem vitiosis humoribus alvum deinde reprimit & cohibet. Sistit eodem modo tostum

& superfluentes menses, sanguineosque undiquaque fluores per vesicam, sed in exi∣guâ quantitate, & cum astringente aliquo permixtum. Innoxium, inquit Mesues, Rha medica∣mentum, omni tempori & omni aetati salubre & pueris & gravidis.

Lapathum Alpinum folio subrotundo, nobis. J. B. Chabr. Hyppolapathum seu Rhabarbarum monacho∣rum, Dod. Lapathi genus hujus quod Rhabarbarum monachorum vocatur purgandi vim obtinet, au∣thore Fuchsio, si in pulverem redactum drach. pondere sumatur. Neque id mirum admodum cum Dioscorides ipse omnium Rumicum olus decoctum alvum mollire, atque decoctas eorundem radices cum vino regio morbo correptos emendare, ob bilis nimirum per inferna eductionem, testetur. Quomodo eo uti deceat, docet Tragus, Magnarum virium, inquit, haec radix cum pusillo Zinziberis sumpta phlegma & bilem per inferiora evacuat hoc modo. Recipe Radicis aridae drac. j. Zinzibe∣ris scrup. j. in pulverem redige, sume jejunus in jure calido. Pro Rhabarbaro qui hoc substituunt duplici dosi utuntur. Radix digerit, abstergit, provocat, mundat, aperit, nonnihil astringit. Bilem flavam & serosos humores educit. Folia tenera in oleribus eduntur ad emolliendam alvum. Radicis succus, ait Matthiolus, cum sulphure illitus scabiem sanat, cum Lupinorum vero farina lentigines, alphos & alias cutis infectiones exterit. Radicis dilutum ex vino paratum praestat ad pellendos renum calculos. Idem facit radicis siccae pulvis drachmae pondere ex meraco potus quin∣etiam ex Marubii decocto haustus aeruginem curat. Loco Rhei hoc utebatur Lazarus à Schewende, qui aiebat purgare si ad duplum Rhabarbari exhibeatur.

Lapathum omne temperiem habet nonnihil firgidam & quoddam quidem exiguam ac moderatam, aliud vero intentiorem; resiccant vero omnia, sed non omnia aequaliter. Sativi Lapathi folia, quae esculenta sunt frigiditatem quidem exiguam, humiditatem vero majorem obtinent, ac unà lentorem, unde facile ac cito quando eduntur per alvum descendunt. Dioscorides etiam omnium decocto olere alvum emollire tradit, quod & Horatius annotavit sermon. l. 2. Satyra quartasic scribens,

—Si dura morabitur alvus, Mugilus & viles pellent obstantia conchae, Et Lapathi brevis herba.

Brevem autem appellat Lapathi herbam, priusquam caulis enatus fuerit, praecipue quo tempore esui haec herba idonea est. Editur autem haec cocta sed minus quam Beta vel etiam Spinachia suavis: succum ingenerat humidum, mediocriter crassum, & parum alimenti conferentem.

Oxylapathi autem folia cum frigiditate resiccant, semina vero hujus tum & sativae ac etiam Oxali∣dis cum tenuitate quadam substantiae refrigerant, valde resiccant & adstringunt; contra dysen∣terias ac coeliacos affectus, ventriculi ex bile subversiones & fastidia, tum & adversus scorpionum ictus, ut Dioscordes refert, bibuntur, prosunt & sanguinem spuentibus addita Acacia, Authore Plinio. Lapathi acutiradix cervisiae infusa lauditissimum antiscorbuticum habetur D. Willis de scorbuto.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI, Aliorumque Authorum.

PAg. 114. col. 2. pl. 11. Lapathum hortense seu Spinachia semine spinoso, C. B. P. Spinachia, Fuch. Dod. Tab. &c. Pag. 115. col. 1. pl. 111. Lapa∣thum hortense seu Spinachia semine non spinoso, C. B. P. Spinachia silvestris racemoso semine, Lugd. desc. Spinachia nobilis & 1. Trag. Ibidem pl. v. La∣patbum hortense seu Spinachia sterilis, C. B. P. Spi∣nachia femina, Lugd. Cam. Spinachia 3. Trag. Hae tres Spinachiae male a Casparo Bauhino pro Lapathi speciebus recensentur cum semina Lapathi sint tri∣angularia, harum autem nullatenus Lapathi semi∣nibus accedunt; ergo a fine ultimo non debent Lapa∣tha dici.

Pag. eadem col. 2. pl. 1. Lapathum unctuosum, C. B. P. Lapathi silvestris secundum genus, Lugd. Bonus Henricus, Brunsf. Trag. Matth. ed. Bauh. Tab. Ger. Tota bona, Lob. Dod. Thal. Nec haec planta a fine ultimo accedit Lapathis, ergo non debuit a Casp. Baubino inter Lapatha disponi.

Pag. 116. col. 1. pl. v. Lapathum Aegyptiacum lactescens siliquis Asclepiadis, C. B. P. Beidel-sar, Prosp. Alpin. Ossar vulgo in Aegypto; fructus vero Beid el Ossar, hoc est ovum ex Ossar. Graviter hal∣lucinatum fuisse Casp. Bauhinum hic in Pinace suo conjicio, dum inter Lapatha collocat banc plantam pro Lapatho, est enim Apocvnum Syriacum seu Pal••∣stinum sive Aegyptiacum Ciusii in sua Historia. Est, inquam, Apocynum primo a lacte dum quaelibet e∣jus pars rumpitur manante; secundo a siliquis seri∣cea lanugine refertis, seminibusque compressis sub∣rubris sive aureis ibidem conditis; hisce notis Ascle∣piadi aut Apocyno convenientibus, Apocynum se pro∣dit vel mediocriter in arte Botenica versatis, neuti∣quam Lapathum a similitudine foliorum cum foliis Lapathi.

Pag. 215. col. 1. pl. 11. Lapathum folio acuto cri∣spo, C. B. P. Lapathum acutum crispum. Tab. & Lapathum aquaticum minus, C. B. P. Lapathum minus, Lob. Lugd. Tab. Item Lapathum minus, Ger. Hy∣drolapathum aquaticum minus, J. B. Chabr. Et Hy∣drolapathum sativum ejusdem Gerardi non ema∣cul. consiciunt unam & eandem Lapathi speciem; inde sequitur lapsum primo Tabernaemontanum bic, quem∣admodum in multis aliis, atque illum sequutum esse Gerardum tanquam ejus simium, & hac ratione nobis multiplicat entia sine ratione Casp. Bauhinus.

DE MOLLIENTIBUS Et refrigerantibus flore herbaceo semine triangulari donatis.

CAPUT XXVIII. OXALIS sive ACETOSA.

OXalis dicitur Graecis: Acetosa Latinis ab acore quo praedita est: foliis, flo∣ribus, atque semine triangulari valde accedit Lapatho, sed cum Lapathi radix sit ut∣plurimum lutea, seu crocea & amara & purgans, Oxalides autem omnes acidae & astringentes, refrigerantesque, hoc solo nomine inter se distinguuntur in genere. Acetosa est ratione folio∣rum, vel latifolia, vel angustifolia; eaque vel plana vel crispa: ratione radicum, vel est radice fibrosa, pinnata vel sinuata, eaque seu repente, seu non repente; vel tuberosa: à loco est vel pratensis, Brockenbergensis, Romana, Cretica, Moschovitica, vel Neapolitana: estque tandem a duratione vel perennis, vel annua. Initium faciemus à pratensi vulgari.

Pars TABULAE XXVIII. Sectionis quintae.

• ...Acetosa
  • ...Pratensis
    • 1. Vulgaris seu plana, nobis. Acetosa vulgaris, Park. Oxalis vulgaris folio acuminato, J. B. Chabr. ☉
    • 2. Crispa, nobis. Oxalis crispa, Tab. Ger. J. B. Chabr. ☉
  • 3. Moschovitica sterilis, nobis. ☉
  • ...Montana
    • 4. Maxima, C. B. P. Qxa lis major Brockenbergensis, Thal. ☉
    • 5. Radice recta pedali aut sesquiped ali Lapathi instar absque fibris, nobis. ☉
  • ...Vesicaria
    • 6. Ragusiana radice tuberosa, nobis. Oxalis tuberosa, Lob. Lugd. Dod. Tab. Ger. Acetosa Ragusiana Iacob. Zanoni. ☉
    • 7. Americana foliis longissimis pediculis donatis, nobis. Acetosa vesicaria pere∣grina, Eyst. ☿
    • 8. Tingitana major perennis repens foliis longis sinuatis, nobis. Acetosa pe∣rennis Tingitana dentata, Jacob. Zanoni. ☉
  • ...Rotundifolia
    • 9. Franca sive Romana, nobis. Oxalis rotundifolia, Dod Lugd. Tab. ☉
    • 10. Eboracensis folio in medio deliquium patiente, nobis. ☉
  • ...Lanceolata
    • 11. Angustifolia elatior, nobis. Acetosa angustifolia elatior, Park. ☉
    • 12. Minor, nobis. Oxalis minima, Dod. Trag. Oxalis minima sinuata vervicina, Ger. ☉
  • 13. Cretica semine aculeato, C. B. P. & Prod. ☿
  • 14. Neapolitana Ocimi folio, C. B. P. Acetosa Neapolitana Ocimi folio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Col. ☿

§. 1. ACETOSAE latifoliae majores folio acuto.

Explicatio purtis Tab. vigesimae octavae Sectionis quintae.

1. ACetosa pratensis, C. B. P. Acetosa, Brunsf. Lon. Acetosa major, Cast. Col. Acetosa vul∣garis, Park. Oxalis, Trag. Matth. Fuch. Dod. Ad. Lob. Tab. Ger. emacul. Oxalis major, Thal. Lugd. Oxalis sive Acetosa, Ger. Oxalis vulgaris folio acuminato, J. B. Chabr. Caules promit haec Acetosa cubito altiores, striatos, concavos, in multas alas divisos: folia Bistortae foliis minora, acuminata, quà pediculi adhaerent, mucronata pinnatave, succulenta, atrovirentia, sapore acido: flores fert herbaceos, involucra & semina Lapathi acuti: radix fibrosa, lutea, strenue siccante & astringente sapore. Ubique in pratis & silvis humidis quoli∣bet aestatis tempore vigere observamus. Floret aestate, & versus ejusdem sinem semina perficit.

2. Acetosa crispa, nobis. Oxalis crispa, Tab. Ger. J. B. Chabr. Haec natali loco, tempore florendi, & modo crescendi, à priore plane nihil variat, nisi quod natura foliis crispis in hac mire ludat. Eam autem Icone expressam exhibere statuimus, ne generali nostrae Historiae Oxo∣niensi quid temere desit.

3. Acetosa sterilis Moschovitica, nobis. Haec parum differt ab Acetosa vulgari, nisi quod sit foliofior, rotundior, & omnino minor: raro caules protrudit, rarius flores, nunquam semina a∣pud nos ad maturitatem perducit; unde apte sat is sterilis denominatur. Ineunte Vere, ejus folia cum sint tenericra, acetariis sunt aptiora.

4. Acetosa montana maxima, C. B. P. Oxalis major Brockenbergensis, Thal. an Oxalis altera, Caes. Haec omnium suae iortis folia producit majora spissiora, Betae modo rotunda, pallide virentia: caulem crassiorem edit & breviorem caeteris: floribus, seminum involucris semini∣busque, cum caeteris convenit.

5. Acetosa montana radice recta pedali aut sesquipedali Lapathi instar absque fibris, nobis. Haec provenit radice recta, pedali, aut sesquipedali, absque fibris adhaerentibus, prout cerni∣tur in vulgari, quoad caeteras partes convenit cum aliis hujus classis.

6. Acetosa Ragusiana radice tuberosa, nobis. Acetosa altera minor radice bulbosa, Col. Acetosa Ragusiana, Jacob. Zanoni. Oxalis tuberosa, Lob. Dod. Lugd. Tab. Ger. Oxalis haec tuberosa Oxalidem pratensem supra terram refert: foliis paris magnitudinis & formae, caulis alas amplexantibus, inferioribus autem & versus terram longis pediculis nixis: flores herbacei, staminulis luteis referti, spicatim superiori caulis parti adhaerent: at praecipue radicibus tube∣rosis, Filippendulae vel Oenanthes radicibus similibus, spectabilis est haec Acetosae species.

7. Acetosa Americana foliis longissimis pediculis donatis, C. B. P. & Prod. Acetosa vesicaria peregrina, Eyst. Ex radice caules plures, rotundi, striati, laeves, cubitales, in terram recli∣nati prodeunt, qui mox in plures ramos oblongos brachiantur: folia habet pallida & veluti nitroso pulvere obsita, angulosa, non tamen ut in vulgari bifurcata aut alata, sed potius Atripli∣cis forma, biuncialia, & pediculis triuncialibus donata, mollia, carnosa, sapore acido, ex quo∣rum sinubus alae surgunt foliis minoribus, sed eâdem forma onustae; in quarum ut & caulis sum∣mo flores exigui, muscosi, veluti in spica dispositi, emicant: quibus fructus foliacei (ex tenui∣bus, ruffescentibus membranis elegantissimis venulis, veluti Fritillariaev ulgaris floribus, per eas discurrentibus, compositi) ut in aliis, sed quadruplo quam in vulgari majores, ex parvis pe∣dicellis dependentes, succedunt; quibus semina triangularia, oblonga, ruffescentia & splen∣dentia inclusa continentur.

8. Acetosa vesicaria Tingitana perennis repens foliis longis sinuatis, nobis. Acetosa perennis Tingitana major dentata, Jacob. Zanoni. Non minoris est notae haec Acetosa à foliis laciniatis seu sinuosis, quam sexta à radicibus suis tuberosis. Foliaprotrudit è terra plurima, longa, mucronata, profunde laciniata seu sinuata, imo undulata: è meditullio horum exit caulis per terram stratus, ad cujus genicula nascitur folium triangulare itidem sinuatum: in summis caulibus nascuntur fio∣res muscosi: quibus singulis succedunt vesicae triangularesin gremio continentes semina triangu∣laria: radicem profert crassam, repentem multis fibris scatentem. Copiose provenit in Mauri∣tania Tingitana, unde ad nos misit Alexander Balam huc in Angliam.

§. 2. ACETOSAE majores folio rotundo.

9. Acetosa rotundifolia hortensis, C. B. P. Oxalis rotundifolia, Dod. Lugd. Tab. Oxalis Franca sive Romana, Ger. Oxalis repens rotundiori folio, J. B. Chabr. Ludit haec Acetosa Franca sive Romana foliis modo rotundis, fere Cochleariae Batavicae vel Chelidonii minoris pro∣ximis, modo alarum appendicibus donatis, alias sagittae instar mucronatis pinnatisve Spina∣chiae foliorum modo, colore glauco, pinguiusculis, delicatoque acore praeditis: caules inanes, cubito longiores: flosculi è staminulis seu fibris componuntur, ut in praedictis, luteo tamen ru∣bentibus: semen singulis floribus unicum succedit triangulare, quando sementescit, nam radix tenuis repit sub terram, sicut & caules supra terram procumbunt, ut cernere est in priore: ra∣dix sapore est minus acido, sed magis sicco quam folia.

10. Acetosa rotundifolia repens Eboracensis folio in medio deliquium patiente, nobis. Hujus caules humi procumbunt ut superioris: folia sunt rotunda, spissa, virentia, cum deliquio in me∣dio, quoad caetera convenit cum priore. Provenit in comitatu Vestmer landiae, illic reperta à Jo∣hanne Watts Apothecario Londinensi, & diligente scrutatore rariorum plantarum in Anglia provenientium, prope fontem dictum Buckbarrow Well in long Sledale, agro spectante ad illustrissi∣mum Dominum Johannem Lowther, Equitem Baronettum Grandis Consilii Anglicani Parlia∣menti pro comitatu Westmer landiae delegatum.

§. 3. ACETOSAE minores longifoliae.

11. Acetosa lanceolata angustifolia elatior, nobis. Acetosa angustifolia elatior, Park. Haec à sequente differt quod hujus caules sint tenuiores, altiores: folia itidem angustiora & longi∣ora, caetera ei convenit.

12. Acetosa arvensis lanceolata, C. B. P. Acetosa minor lanceolata, Park. Oxalis minima, Dod. Trag. Oxalis minor, Matth. Lugd. Oxalis minima sinuata vervicina, Ger. non emacul. Oxalis tenuifolia, Ger. Haec Acetosa prolixas lignosasque habet radices, valde fibrosas, ruben∣tes, huc illuc reptantes, in plura capita divisas, quae folia emittunt unciam longa, & aliquan∣do ampliora, ad imum juxta appositionem pediculi auriculata, gustu reliquarum instar acido: flosculi longos efficiunt racemos, staminulis luteis on ustos, quibus singulis succedunt singula semina triangularia, minima. Haec ratione loci major minorve reperitur. Hinc Tabernaemontanus duas pingit Icones quem sequuti sunt Gerardus & Joh. Bauhinus ejusque simius Joh. Chabraeus, etiam Casp. Bauhinus in Pinace. Hae omnes, XIII, XIV, & XV. Casp. Bauhini differunt tantum secundum fertilitatem & sterilitatem soli.

13. Acetosa Cretica semine aculeato, C. B. P. & Prod. Haec radice est parva, ruffescente, fi∣brosa, insumma tellure haerente: cauliculis quandoque pluribus, palmum superantibus, humi reclinatis, quandoque uno, sed in ramulos brachiato; foliis parvis, oblongis pediculis dona∣tis, auriculis carentibus: flosculis multis, exiguis, muscosis, circa ramulos semipalmares, in modum spicae alternatim dispositis: quibus semen succedit tenuibus membranis aculeatis in∣clusum, cui pediculus oblongus, incurvus, in medio tumidus, ut in Caltha, additur. Junio flo∣ret, & semen paulo post maturat.

14. Acetosa Neapolitana Ocimi folio, C. B. P. Acetosa Ocimi folio Neapolitana 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Col. Praeter foliorum differentiam, quae huic Ocimi modo sunt sesquiunciam lata, carnosa, ovali figura, petiolo longo haerentia, veluti nitroso pulvere obsita, acido sapore, ut in conge∣neribus, cauli haerentia alternatim, ex quorum sinubus alae surgunt minoribus eodem modo foliis vestitae, in quarum & caulis summo in spicam, ut in aliis flores emicant, congesti, parvi, herbidi, lutescentes, muscosi, ac etiam circa summa folia haerentes foliolis quibusdam parvis, quinis pro calyce: quibus fructus succedunt foliacei, ut in aliis, sed huic miro naturae artificio bubulinum caput exprimentes, nam collo cauli haerent, & inde ad capitis extrema veluti cor∣nua parum iner se curva, paulo inferius vero ac veluti è regione oculorum, aures veluti appa∣rent utrinque & supercilia & ab his reliquum dependens capitis totius Iconem exprimens: caules plures ab radice exeunt, aliquando pedales aut majores, parum angulosi ac veluti striati: radix tenuis respectu plantae in summa tellure haerens. Totius plantae sapor acidus nomen in∣dicat, ut in congeneribus. Frequentissima est haec Neapoli in sepibus, ac tenuibus locis prae∣sertim Pansilippi & Mergelinae. Autumni fine exit sponte locis supradictis, Vere caulem edit, aestate perficitur.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Recentiores Acetosam statuunt esse frigidam & siccam in secundo gradu, inquit Fuchsius. Digerit, aperit, incidit, inquit Swenckfeldius, nonnihil humores lentos. Ventriculum aestuantem refri∣gerat, appetitum ciborum excitat, jecinoris calorem contemperat. Biliosis ac pestilentibus febri∣bus adversatur. Radix Acetosae hepatis & venarum meseriacarum obstructiones solvit, infe∣bribus utilis. Semen additur medicamentis cordialibus. Aqua distillata & succus in frequenti sunt usu. Febrientibus contra aestum, sitim & dejectam appetentiam porrigitur. Aestivis men∣sibus Acetosa ciborum multorum utile est condimentum & palato gratum.

DE PENTAPETALIS Semine triangulari donatis.

CAPUT XXIX. BISTORTA.

BIstorta dicitur, quod radice in se contorta & convoluta constet: quam alii Limonii, alii Bri∣tannicae, alii Behen rubri speciem faciunt. Hujus Plinius l. 24. c. 16. & l. 25. cap. 11. inter Dracontia meminisse videtur. Forte ejusdem l. 25. c. 13. Molybdaena, id est Plumbago, quod plum∣bum, oculi vitium tollat. Folio est rugoso latiore, & minus rugoso angustiore.

Pars TABULAE XXVIII. Sectionis quintae.

• ...Bistorta
  • ...Major radice
    • 1. Magis intorta foliis rotundioribus rugosis, nobis. Bistorta, Dod. Bistorta major, Clus. Hist. ☉
    • 2. Minus intorta foliis angustioribus minus rugosis, nobis. Bistorta folio minus rugoso, J. B. Chabr. ☉
  • ...Minor
    • 3. Seu Alpina, Cam. in Matth. ☉
    • 4. Pumila foliis variis rotundis & longis, nobis. Bistorta pumila varia, Park. ☉
  • 5. Alpina minima sobolisera, nobis. Bistorta minor, Ger. Clus. Hist. Bistorta minima, J. B. Chabr. ☉

Explicatio partis Tab. vigesimae octavae Sectionis quintae.

1. BIstorta major radice magis intorta, C. B. P. Bistorta, Dod. Bistorta major▪ Clus. Hist. Folia haec Bistorta major in longiusculis pediculis promit oblonga, lata & acuminata, Lapathi foliis similia, verum venosa & superne quidem virentia, inferius vero ex caesio colore candicantia: inter quae ex medio excunt caules, pede altiores, rotundi, minoribus aliquot fo∣liis circumvestiti: spica in fastigio exiguis flosculis è dilutiore rubore purpurascente ornatur: floribus singulis fatiscentibus succedunt singula semina triangularia, splendentia veluti Oxali∣dis: radix tuberosa, crassa, oblongior, geniculata, nonnunquam retorta, multis fibris capil∣lata, foris nigricans, interiore vero pulpa non intense rubescens, gustu astringens. Fuchsius duas hujus species facit, unam foliis rugosioribus, aliam laevioribus, hanc radice magis in se contorta & majore, illam vero radice majore sed minus complicata multumque fibrosa.

2. Bistorta major radice minus intorta, C. B. P. Bistorta folio minus rugoso, J. B. Chabr. A priore differt foliis angustioribus & laevibus seu minus rugosis, radiceque minus intorta rependo sese multiplicat in monte lura. Bistorta major prior & altera reperitur in locis humentibus, opacis ••••••••••, pingui ac lutoso solo. Maio ac Junio flores spicati vigent: semen triangulare ad maturi∣tatem postea perducitur.

3. Bistorta minor seu Alpina, Cam. in Matth. Haec similis est priori, sed multo minor: folia in ••••••ginulis pulchre punctulis quibusdam distincta & veluti serrata apparent.

4. Bistorta pumila foliis variis rotundis & longis, nobis. Varia, Park. Haec non solum terna folia lata, brevia, subrotunda, sed etiam bina, terna folia longa, angusta habet, exeuntia omnia ex eadem radice: caulem vix palmarem, cui spicatim adnascuntur flosculi pentapetali, mino∣res, quibus singulis singula succedunt semina triangula ut in praecedentibus.

5. Bistorta Alpina minima sobolifera, nobis. Bistorta minor, Ger. Clus. Hist. Bistorta minima, J. B. Chabr. Minima Alpina alia, Cam. Haec radicem pollicari crassitie minorem habet, contortam, breven, exterius albam & capillatam: caulis ei surgit dodrantalis, vel aliquando in macro solo palmo paulo major, foliis vestitus paucis, angustis, oblongis, acutis, nullo pediculo haerentibus, alia vero ex radice orta folia uncialia aut sextantalia, unciam plus lata, inferne glauca, superne viridantia; spica unciam longitudine superat, floribus comata albicantibus, sequente dein semi∣ne non triangulo, ut in caeteris antedictis, sed rotundo, oblongo seu ovato, ruffo, quod mihi videtur soboles tuberosa potius quam semen succedens floribus deciduis, & ut ait Clusius non raro seminis loco multa foliola, brevia & viridia, in capitula oblonga congesta profert; quibus sponte decidentibus, plantulas ejusdem speciei in eadem qua alebatur areola & vicinioribus saepe natas vidi: radix vulgaris longe minor, contorta tamen & geniculata, foris nigricans & intus alba, multis tenuibus fibris capillata, gustu uti tota planta astringente. Nascitur in sum∣mis Austriacarum & Stiriacarum Alpium jugis tenui gramine vestitis. Floret Julio, in hortos vero translata (ubi formam & magnitudinem non immutat) maturius. Monspelii reperit Jo. Bauhinus circa montem Gangen. Genevae in monte Tuiri. Provenit etiam in comitatu Vestmer∣landiae prope Crosby Ravenwaith inter septa D. Pickring ut refertur à Botanicis Anglicis qui eam ibidem reperere.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Facultate Bistorta frigida est, & cum resiccatione valde astringens: radix menses & undiquaque san∣guinem profluentem supprimit, alvumque sistit, vomitum compescit: dysenteriis medetur, quovis modo assumpta tonsillarum, faucium & oris inflammationibus succurrit: gingivas firmat de∣cocto aut succo ejus ore colluto. Idem possunt folia & semina, sed minus efficaciter. Pulvis ra∣dicis

Bistortae cum conserva Rosarum usurpatus egregie compescit sangunis sputum, dysenteriam ali∣asque defluxiones, menses, urinas sistit. Potest idem ex succo cydoniorum bibi. Abortum prohibet pulveris drach. semis cum pari pulveris succini portione ex ovo sorbili diebus aliquot continuis u∣surpata.

HALLUCINATIO CASP. BAUHINI.

PAg. 192. pin. Collocat Casparus Baubinus Bistor∣tam inter Pyrolam & Limonium, cum quibus ni∣nihil habet affine: deinde adjungit Nymphaeam, Tri∣bulum aquaticum, Sagittam, aquaticas plantas, & Arum, Arisarum, Bacciferas cum Tussilagine Peta∣site & Cacalia pappescentibus. Inter haec subalterna genera magna est discordantia quoad finem ultimum uti postea patebit ex doctrina nostra universali a fin•• ultimo petita.

DEPENTAPETALIS Spicatis semine tumido triangulo donatis.

CAPUT XXX. POTAMOGETON.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quasi fluminibus vicina, quod palustribus & aquosis innascatur, Diosc. l. 4. c. 101. & Aeliano l. 6. Anim. c. 46. quo herinaceum interfici scribit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quasi spicata ob caulis summitatem, quam floribus & seminibus spicatim cingit. Plin. l. 26. c. 8. Potamogeton foliis Betae &c. subjungit: Castorem hanc aliter novisse tenui folio veluti equinis setis, thyrso longo & laevi in aquosis nascentem: hoc Myriophyllon aquaticum videtur.

Potamogeton est planta palustribus & aquosis innascens, flores pentapetalos, in spicam di∣gestos gerens: quibus singulis singula succedunt semina tumida, triangula, atque cum flori∣bus tum seminibus propius accedit Bistortae & Persicariae huc revocavimus inter suas con∣sortes, potius quam inter aquatieas plantas, quae inter se neutiquam, nec cum Potamogetone fine ultimo conveniunt. Potamogeton distinguitur à foliis, est enim rotundifolium, quod bre∣viori pediculo nititur & lineis in longum ductis afficitur; vel angustifolium seu Salicis folio, quod longiore pediculo constat & folia transversis lineis virgata habet; vel est foliis splendenti∣bus, iisque vel latis vel angustis, vel foliis serratis, crispis & non crispis, vel folio Quercus vel denique pusillum fluitans. De hisce ordine dicemus.

Pars TABULAE XXIX. Sectionis quintae.

• ...Potamogeton
  • ...Majus
    • 1. Rotundifolium, nobis. Potamogeton latifolium, Ger. Potamogeton, Trag. Matth. Fuch. Lugd. Tab. ☉
    • 2. Angustifolium seu folio Salicis, nobis. Potamogeton Salicis folio, C. B. P. Potamogeton angustifolium, Tab. Ger. ☉
    • ...Foliis splendentibus
      • 3. Latis, C. B. P. Potamogecon 3. Dod. Ger. ☉
      • 4. Angustis, C. B. P. Potamogeton 2. Dod. ☉
    • ...Foliis
      • 5. Serratis, C. B. P. Oxylapathum aquaticum, Lugd. ☉
      • 6. Crispis sive lactuca ranarum, C. B. P. Fontilapathum pusillum, Ad. & Icon. Lob.
      • 7. Minime crispis, nobis.
      • 8. Quercus, nobis. Potamogeton minor folio Quercus, Ger.
  • 9. Minimum seu pusillum fluitans, Boccon.

Explicatio partis Tab. vigesimae nonae Sectionis quintae.

1. POtamogeton majus rotundifolium, nobis. Potamogeiton latifolium, Ger. Potamogeton, Trag. Matth. Fuch. Lugd. Tab. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graece, Fontalis & Potamogeton Lati∣nis dicitur. Officinis ignota est herba. Potamogeton autem quasi fluminibus vicina dicta est, siquidem in aquosis & palustribus nasci amat: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vero quasi spicata, ob caulis summita∣tem floribus & seminibus spicatim onustam. Hujus folia Betae sunt similia, densa & paulo ex∣tra aquam eminentia, ex qua quidem brevi delineatione satis intelligi potest herbam, cuius picturam damus, esse Potamogetonis speciem: caulem namque rotundum habet, geniculis in∣terceptum,

è quibus pediculi exeunt foliis Bet•• aut Plantaginis vestiti, paululum supra aquam eminentibus: flores in summo caulium fastigio spicatos Bistortae aut Persicariae instar profert; ac subinde semen lucidum, tumidum, ex nigro splendens. Nascitur in lacustribus, stagnanti∣bus, aquosisque locis. Floret Julio mense.

2. Potamogeton angustifolium seu Salicis folio, nobis. Potamogeton Salicis folio, C. B. P. Po∣tamogeton 2. Dal••ⁱⁱ. Lugd. Potamogeton angustifolium, Tab. Ger. Potamogeton, Dod. Pro∣venit caulibus per aquam sparsis, angulosis, geniculatis, radiculas exiles & albas ex genicu∣lis caulium mittentibus, quibus obvium in ripis coenum solumve apprehendit: ex singulis arti∣culis singula folia prodeunt, longo pediculo nixa, longiora quam in priore Potamogetone, crassiora, & (quae certissima nota est hanc ab illa dis••inguendi) transversis lineis virgata, cum prioris folia lineis in longum ductis discriminentur: flores spicatim in summo caulium prove∣niunt, rubri, longo haerentes petiolo: semen itidem secundum caulis summum copiosum, du∣rum, tumidum, nigrum. Provenit in lacubus & stagnis Sequanorum. Aestate floret.

3. Potamogeton foliis latis splendentibus, C. B. P. Potamogeton 3. Dod. Ger. Haec tenuibus ac teretibus cauliculis luxuriat, in alas subinde distributis: folia huic sunt lata, oblonga, acu∣minata, multo quam prioris minora: è sinu ramulorum ac soliorum pediculi subinde prode∣unt, in quorum singulis cernitur spica brevis, flosculos proferens candicantes, pentapetalos, intus muscosos, ut in caeteris hujus farinae: ac deinde semina tumida, rotunda, veluti Aphaces: radix fibrosa fundo adhaeret. Tota haec sub undis nascitur eminente tantummodo cacumine, sed in aquis haud profundis ac dulcibus, quae tamen maritimo aestu attolluntur, veluti in sinu illo qui Dordraco Hollandiae civitate ad Bredam Brabantiae civitatem patet. J••••io ac Julio spicae florentes conspiciuntur.

4. Potamogeton foliis angustis splendentibus, C. B. P. Potamogeiton altera, Dod. •••••• est major species, albicantibus & articulatis radicibus secundum aquae fundum repit, à quibus (••xi∣guis sibris deorsum emissis) cauliculi assurgunt tennes, oblongi, geniculis intercepti; inferius parvis, superius autem majoribus & longioribus, angustia soliis adnatis, quorum medius ner∣vus est durus, subinde stili alicujus instar solii fastigium superans eminet: flores in crassa spi∣ca subrubent. Sub aquis vero herba haec una cum foliis suis conditur, solae spicae superemi∣nent. In stagnantibus aquis apud Holandos satis frequens.

5. Potamogeton folio serrato, C. B. ••. Oxylapathum aquaticum, Lugd. Hujus radix est ge∣niculata, ex singulis geniculis sibras emittens quibus v••do inhaeret, primis internodiis rube∣scens: caules edit multos, rotundos, quinque aut sex cubitos longos, in aqua fluitantes: so∣lia palmum atque eo amplius longa, angusta, in ambitu crenata, alternatim longo satis inter∣vallo per caules nascentia, gustu fatuo & ficco: in cauliam vertice thyrs•••• eminet, eâ prorsus specie qua in Potamogetone visitur. Nascitur in vadis amnium pigrorum, ut Araris.

6. Potamogeton foliis crispis sive Lactuca ranarum, C. B. P. Pontilapathum pusillum, Ad. & lcon. Lob. Tribulus aquaticus minor, Clus. Hisc. Tribulus aquaticus Moschatellae floribus, Ger. Bicubitales tricubitalesque aut longiores pro aquae prosunditate ex ra••i•••• profert haec planta caules ••ive scapos nodosos (qui resiccati lenti sunt •••• flexibiles) circa summum divi∣sos in plures ramusculos, alternatim serentes in singulis nodis singularia folia, duarum uncia∣rum interdum longitudine & semiunciali latitudine, tenuiora & quasi transparentia, in ambitu adeo crispa & sinuosa ut laciniata videantur, colore ex viridi puniceo: pediculi exiguos, candicantes siosculos, racemi in modum congestos sustinentes, oblongi, crassiusculi inter folia exoriuntur, quae bina semper ex adverso nascuntur contrario quam inferiora modo: singu∣lis fiosculis plerumque quaterna aculeata grana, simul cohaerentia, paucam candidam medullam continentia succedunt: radices infima parte ad singula genicula oblongas, tenues, candicantes fibras agunt, quibus firmantur & alimentum necessarium attrahunt. Tota planta aquis immer∣gitur. In stagnis & sluviolis magnâ copiâ inter Tribulum aquaticum majorem fructu eduli, & Nymphaeam flore albo nascentem, atque Junii initio florentem & semine praegnantem observa∣vit Clusius. In fossis viva aqua scantentibus etiam provenit.

7. Potamogeton sarmentis rotundis foliis minime crispis, nobis. Haec est tantum varietas su∣perioris cauliculis seu scapis non planis, ut superioris, sed rotundis, eodem tamen modo ge∣niculatis, bina semper inter se opposita foliola ad singulos nodos ferentibus, superioris breviora, mucronata, in ambitu minime crispa vel sinnosa: hisce nominibus a priore omnino differt. In lacunis secundum purissimae aquae rivos decurrentibus nascitur.

8. Potamogeton minor folio Quercus, Ger. Haec caules ex radice tenui, plana, nodosa, bicubi∣tales & tricubitales profert aut longiores secundum altitudinem aut profunditatem aquae, ver∣sus

summum in multas alas divisos, at in singulis geniculis unicum folium, quando{que} binas uncias longum & semiunciam latum, tenue, splendens, crispum & undulatum in margine instar Quer∣cus foliorum, coloris ex viridi rubentis: in summis caulis ramis proveniunt rotundae quasi uvae, ex quibus singulis exiliunt flosculi rubicundi adinstar florum Quercus; singulis floribus deci∣duis succedunt quatuor tenuia grana, mucronata, simul juncta, atque hisce notis à prioribus discernitur. Provenit in paludosis stagnantibus & piscinis prope Abatiam dictam Durford inter comitatus Hamtoniam & Sussexiam.

9. Potamogeiton pusillum fluitans, Boccon. Pro radicibus sunt huic fibrae longissimae: cau∣liculus dodranralis, tenuis, ramosus: folia longa, tenuia, inordinatim disposita, pene capil∣lacea, quandoque Faeniculi seu Peucedani foliis similia: flosculi in biunciali pediculo sunt muscosi, spicati, subsequentibus granis minutis & asperis compluribus simul junctis. Catanae è fontibus eduximus, inquit Paulus Boccone, species hujus longe amplior prope Lutetiam in Sequana fluvio visitur.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Potamogeton, inquit Galenus, astringit & refrigerat similiter Polygono, sed essentia ejus crassior quam Polygoni. Dioscorides refrigerare & astringere similiter ait & utile pruriginibus & malis depascentibus vetustisque ulceribus esse. Plinius ex vino dysentericis & coeliacis mederi scribit, usumque esse in foliis.

DE PENTAPETALIS Spicatis semine triangulari donatis.

CAPUT XXXI. PERSICARIA sive HYDROPIPER.

PErsicaria dicitur Latinis, à foliorum forma, haec vel mitis acidave sapore, vel acris est, illa foliis maculosis, vel iis carentibus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 2. c. 191. id est, aquaticum Piper, à loco & sapore nomen habet.

Persicaria à numero petalorum florum spicatim digestorum seminibusque ipsis, foliis, nata∣litiisque valde accedit Fontali seu Potamogetoni, ideo eandem huic substituimus in hoc cap. 31.

Pars TABULAE XXIX.

• ...Persicaria
  • ...Mitis
    • ...Major
      • ...Nostras
        • 1. Non maculosa, C. B. P. ☿
        • 2. Maculosa, C. B. P. ☿
      • ...Virginiana frutescens
        • 3. Rotundifolia, nobis. ☿
        • 4. Longifolia, nobis. ☿
    • 5. Minor seu pusilla procumbens, nobis. Persicaria pusilla repens, Lob. Icon. ☿
  • 6. Acris sive Hydropiper, nobis Hydropiper, Fuch. Dod. Matth. Ger. ☿

Explicatio partis Tab. vigesimae nonae Sectionis quintae.

1, & 2. PErsicaria mitis non maculosa, C. B. P. & Persicaria mitis maculosa, eidem. Per∣sicaria mitis, Ad. Lob. Persicaria mitis maculosa, Lob. Icon. Persicaria, Fuch. Dod. Lugd. cui & Plumbago Plinii quibusdam. Foliorum quae habet illa cum Persicae arboris foliis similitudo nomen ei apud Latinos fecit: sunt enim illis similia, oblonga, acuminata, si∣milique venarum decursu praedita, subhirsuta & interdum lividâ macula notata, unde macu∣losae cognomen, sapore astringente acerbo: caules teretes, rubentes, ramosi, geniculati: flo∣res in spicis seu racemulis Bistortae similes, colore purpurascente vel albo: foliis aliquando ma∣culas nigras in medio habentibus, aliquando iis carentibus: semen fuscum, latum, rubrum & splendens: radix tenuis, obliqua, lignosa, & fractu contumax. In humidis & similibus locis,

in quibus Hydropiper reper itur, floretque eodem tempore. Sapore acris non est, sed subaci∣dum quippiam resipit, quare frigido siccoque est temperamento.

3. Persicaria frutescens maculosa Virginiana flore albo & carneo, Park. Haec caules edit duros, rotundos, virides, geniculis crassioribus, quemadmodum nostra maculata, donatos: ad sin∣gula genicula singula protruduntur folia, longis pediculis innitentia, subrotunda, mucronata, maculis semilunaribus nigris notata, aliquando sine maculis, sex uncias longa, tres lata cum dimidia, multis venis rectis à costa media exeuntibus aliisque etiam transversis: in summis cauli∣um & ex geniculis ipsis exiliunt petioli sustinentes flores spicatim dispositos, ut in caeteris, sed majores: quibus singulis singula succedunt semina tumida, nigra, splendentia.

4. Persicaria altera frutescens longifolia maculata Virginiana flore carneo, Park. Haec caules emittit rectos, nudos, longiores multo prioris: quorum geniculis adhaerent folia longiora, & angu∣stiora magisque mucronata, saepe maculata, aliquando sine maculis: hujus ramuli superiores magis scatent floribus spicatis, dense dispositis, amplioribus & brevioribus, omnino carneis. Tota planta amplior est caeteris: radix major, lignosior praecedentis, singulis annis tamen periens apud nos hic in Anglia, teste Parkinsono.

5. Persicaria minor seu pusilla procumbens, nobis. Persicaria pusilla repens, Lob. Icon. Lugd. Haec parva Persicaria caules habet procumbentes, non erectos, ut reliquae suae sortis. Tota planta minor, ejusque folia Polygoni aut Lini foliis non sunt majora: in summis ramuscu lis flores fert spicatim, quandoque albos, quandoque rubros. Provenit in humidis ad mar∣gines stagnorum intra septa Regiae Chambort in agro Soloniensi sitorum, etiam in Angliae pratis humidis & aquosis.

6. Persicaria acris sive Hydropiper, nobis. Persicaria vulgaris urens, Park. Hydropiper, Fuch. Dod. Matth. Lugd. Ger. Qui Persicariam mitem supra descriptam noverit idem Hy∣dropiper nosse poterit. Radix persimilis: folia Persicariae non maculosae similia: flores in rari∣oribus spicis albi & rubri dispositi: semen latiusculum, tumidum, nigricans: sapor vero non ut superiorum acerbus & astringens, sed acris & fervidi gustus, piperis instar, cum folia, tum semina si gustentur. In aquosis & humidis provenit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Dioscorides inquit, caulem edit geniculatum ac solidum, circa quem alarum sunt concavitates ac folia Menthae similia, sed majora, delicatiora candidioraque, gustu acria Piperis modo, citra tamen ullam odoris gratiam: fructum vero gerit in surculis parvis prope folia erumpentem & racematim cohaerentem, qui & ipse acris est. Hanc autem plantam, inquit Tragus, jure Peperitin vocari posse, ab insi∣gnem suam acrimoniam plus linguam vellicantem quam vel Piper vel Aron.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

• 1, & 2. Persicaria mitis non maculata & maculata temperiem frigidam habet, & nonnihil siccam, inflammationibus incipientibus & recentibus vulneribus fertur prodesse imposita.
• 6. Persicaria urens sive Hydropiper facultatem habet evidenter calidam & siccam, non tamen, Do∣donaeo teste, uti Galenus affirmat tam calidam quam Piper. Vim autem habent folia, authore Di∣oscoride, cum semine imposita oedemata veteresque duritias discutiendi, & sub oculis sugillata emendandi: siccata vero & tusa sali & obsoniis pro Pipere admiscentur. Appellatur & musca∣rum herba quod expellendis muscis vix quicquam efficacius reperias, siquidem quaecunque in pe∣coribus vulnera vel ulcera hujus succo oblita fuerint, ea ab injuria muscarum tuta maneant, etiam ferventissima aestate. Aqua hujus stillatitia efficax est ad comminuendum calculum etiam vesicae.

DE PENTAPETALIS Semine triquetro seu triangulari donatis.

CAPUT XXXII. ERYSIMUM CEREALE seu FEGOPYRON, POLYGONUM HEDERACEUM sive FRUMENTUM SARACENICUM.

ERysimum folio hederaceo Theophrasti, cum hoc inter fruges reposuerit, & 6. caus. plant. 19. Sesama & Erysimum sicca cibo idonea, non vero viridia scripserit, de Erysimo hoc in loco quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Hirco-triticum & Fagi-triticum, quod fagineam glandem formâ triquetrâ &

colore sordido quodammodo referat, licet multo minus sit. Frumentum Saracenicum dicitur, quia ex Africa primum delatum creditur: nam veteribus non cognitum, vel non usitatum, vel neglectum Dodonaeus asserit.

Pars TABULAE XXIX. Sectionis quintae.

• ...Polygonum hederaceum sive Frumentum Saracenicum
  • 1. Rectum, nobis. Frumentum Saracenicum, Matth. Lugd. Fegopy∣ron, Dod. ☿
  • 2. Scandens, nobis. Frumenti alterum genus, Caes. Convolvulus mi∣nor semine triangulo, C. B. P. Volubilis nigra, Tab. Ger. ☿

Explicatio partis Tab. vigesimae nonae Sectionis quintae.

1. FAgopyr••n, Dod. &c. In frumentaceorum numero Fagopyron vel Fegopyron esse vide∣tur, subinde etiam cogente necessitate panis ex eo aut cum eo conficitur: habet id cu••mos laeves, rotundos, striatos, rubicundos, in plures alas divisos: folia Hederae molliora minoraque senydae proxima: flores parvos, candidos, pentapetalos, racemosos: semina sor∣dido colore nigricantia, triangularia Smilacis nigrae (quam Malococissum veteres nominant) similia, sed paululum majora: radicibus nititur parvis & fibrosis. Nascitur qualicunque solo, neque ullum quantumvis aridum macrumve respuit: gaudet imbribus, citoque provenit, ce∣leriter maturescit. Seritur Martio ac Aprili, ac non raro autumno pabuli causa, plerisque Ger∣maniae locis, Brabantiae & Campaniae, multisque aliis locis Galliae, praecipue in agro Soloniensi non longe Blaesis dissito. Italiae etiam non incognitum. Tridentina rura, frumentaque Foro∣juliensia Saracenico, ut testis est Matthiolus, nominant. Germani superiores Hendenkorn, inferi∣ores 〈◊〉〈◊〉 aut Bu••ckweydt quae Hirci aut Fagi triticum sonant, unde Anglice Buckwheat dicitur. Clare constat non esse Ocimum nec Dioscoridis, quod est herba odorata Basilicum dicta, nec Varronis quod est pabuli genus. Evidentis••imum est ergo esse Frugem novam quae veteribus nec cognita, nec usitata vel saltem neglecta fuit.

2. Frumentum Saracenicum alterum Convolvuli modo scandens semine triangulo minore ni∣gro, nobis. Frumenti alterum genus, Caes. Polygonum hederaceum, Col. Convolvulus mi∣nor semine triangulo, C. B. P. Volubilis nigra, Tab. Ger. Aliis Malococissos Constantini Im∣peratoris: aliis Orabanche: aliis Helxine Cissampelos: aliis Elatine: aliis Centunculus Plinii l. 24. c. 15. qui Graecis Clematis dicitur. Huic praetenues multi sunt cirrorum instar subruben∣tes viticuli, quibus fruticibus omnibus quaecunque contingat vicinis sese crebris circumvo∣lutionibus implicat, ac quaecunque proxim•• arripuerit more tortili conscendit, nullis utens capreolis, sed viticulis suis quos ex radice mediocriter crassa, multifida emittit: ab imis ad summa proserpens: folia lata sunt, longa & acuminata, Hederae foliis molliora tenerioraque: flores exigui, candidi, pentapetali verticillatim versus genicula cohaerent: semen triangulare veluti Fegopyri, sed minus & nigro resplendens colore, tenuibus subrubentibus membranis veluti glumis in••egitur. Crescere juxta sepimenta & in vinetis observatur. Vindemiae tem∣pore semen perficitur, ex quo nec aliunde primo Vere oritur.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

• 1. Frumentum Saracenicum seu Fagopyrum Tritico quidem, Secali ac Hordeo, minus nutrit, plus tamen quam Milium aut Panicum. Pulmentaria ac placentae, quae ex ejus farina conficiuntur, facile concoquuntur, cito descendunt, alimentumque corpori adferunt exiguum quidem, non tamen malum aut vitiosum. Panis qui ex eo aliquando, cogente annonae penuria, coquitur, aut farinam ejus admixtam habet, humidus est citiusque descendit, ac flatulenti plus obtinet quam ex Secali coctis. Herbam viridem priusquam maturuerit boves jumentaque pascuntur. Semine gallinace∣um genus pastum citissime pinguescit.
• 2. Frumenti Saracenici genus alterum, Caes. facultatem compertam aut probatam hucusque nullam habet.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 27. Erysimum & Sesamum collocantur inter Panicum & Phalaridem, quae sunt Cerealia seu frumenta, cum quibus nil habent affine habita ra∣tione finis ultimi: quatenus sunt oleraceae seu culi∣n••riae plantae non debent hunc locum obtinere, se∣cundum doctrinam nostrae Universalis Historiae. De Se••amo consule pag. 283. hujus Historiae in Halluci∣natione Sesami.

Pag. 295. Frumenti alterum genus, Caes. Polyga∣num hederaceum, Col. Male disjungitur a Frumen∣to Saracenico cujus, a fine ultimo, est vera & genuina species scandens, non autem Convolvuli proprie dicti, ut fusius deduximus pag. 21. hujus Historiae inter Hallucinationes Convolvulorum quas consule.

DE PENTAPETALIS Semine triangulari & multiplici donatis.

CAPUT XXXIII. POLYGONUM.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 4. à copiosis geniculis quibus caules cinguntur dictum Plinio l. 27. c. 12. Polygonon Graeci vocant, quam nos Sanguinariam.

Genera duo Dicscordi, mas & femina, de femina inter Equiseti species: mas à seminibus tri∣angularibus sub singulis foliis turgentibus, cui flos est aut candidus aut puniceus, Plinius l. c. qui plura genera faciunt per hoc marem intelligi volunt, appellarique à multitudine seminis aut densitate fruticis Calligonon; alii Polygonaton, à frequentia geniculorum &c. ubi quatuor genera recensentur. Primum est Polygonum vulgare: alterum Herniaria: tertium Polygonum femina Dioscoridis: quartum quibusdam Casia lignea Monspeliensium videtur: sed rectius tribuitur ei plan∣tae, quam Polygoni nomine proposuit Clusius. De Polygono femina seu Equiseto, & Casia lignea Monspeliensium alibi agemus. De Polygono & Polygono Herniaria & Anthyllis dicto nunc.

Polygonum est planta multis geniculis scatens, cujus flos quinis constat petalis, aut albis aut ex purpura albicantibus, atque singulos flores deciduos sequuntur singula semina triangularia, nigra aut fusca. Polygonum vulgare mas est ratione foliorum vel latifolium vel angustifolium, ratione loci est, vel agreste, vel maritimum.

Pars posterior TABULAE XXIX. Sectionis quintae.

• ...Polygonum
  • 1. Vulgare
    • Latifolium, nobis. Polygonum mas, Matth. Fuch. Dod. ut. Lugd. Po∣lygonum mas vulgare Sanguinaria & Centumnodia, Ad. Lob. Ger. ☿
    • ...Angustifolium folio
      • Oblongo. ☿
      • Brevi. ☿
  • 2. Maximum longissimis cauliculis & foliis, nobis. Polygonum maximis foliis, Park. ☿
  • 3. Maritimum
    • Latifolium, C. B. P. Polygonum maritimum majus Park. ☿
    • Angustifolium, C. B. P. Polygonum marinum alterum Dalecham∣pii, Lugd. ☿
  • 4. Procumbens folio non deciduo brevi umbelliferum seu floribus in capitulum conge∣stis, nobis. Telephium repens folio non deciduo, C. B. P. Telephium 7. sive legiti∣mum Imperati, Clus. Hist. ☉
  • 5. Montanum minimum niveum & sericeum, Ad. Lob. Lugd. Polyganum montanum niveum minimum, Icon. Lob. ☿
  • 6. Cocciferum, Cam. ep. Kosmaczek Polonis. ☿

§. 1. POLYGONUM semine triangulari donatum.

Explicatio partis posterioris Tab. vigesimae nonae Sectionis quintae.

1. POlygonum latifolium, C. B. P. Polygonum mas, Matth. Fuch. Dod. ut. Lugd. Polygo∣num mas vulgare Sanguinaria & Centumnodia, Ad. Lob. Ger. Polygonum hoc mas multis tenuibus, viticulosis, oblongis procumbit cauliculis: circa quos folia virentia, longiora & angustiora quam Hyperici aut Rutae Hypericoidis cernuntur: flosculi perexigui, pentape∣tali, albidi, aut ex purpura candicantes aut rubentes è geniculis exeunt: quos collapsos sequun∣tur semina triangularia: radix tenuis, longa, non absque fibris, subinde candida, nonnullis lo∣cis subrubet. Provenit locis incultis, vias ac semitas longe lateque & radices murorum sub∣inde occupat, etiam non raro juxta rivulos, item inter segetes frequenter. Huc pertinent Polygonum oblongo angustoque folio, C. B. P. Polygonum 3. Tab. & Polygonum brevi angusto{que} folio C. B. P. Polygonum 2. Tab. quae sunt varietates prioris variantes secundum coelum & solum.

2. Polygonum maximum longissimis cauliculis & foliis, nobis. Polygonum maximis foliis, Park. fig. Hoc caules protrudit sesqui pedales, & nonnunquam bipedales cortice rubente tectos, in multo plures ramos & caeteris teneriores divisos: genicula in caulibus longiore intercapedine

disponuntur quam in praedictis: folia sunt duplo triplove Polygoni vulgaris longiora & tenuiora, angustiora, magisque mucronata: flores itidem rarius multo in geniculis disponuntur, ex pur∣pura albescentes, pentapetali, quibus pariter triangularia semina, parva, fusca, succedunt. Hu∣jus semina cum pluribus seminibus aliarum rariorum plantarum Chalepo transmissa habuimus biennio aut triennio abhinc opera & industriâ D. Roberti Huntington.

3. Polygonum maritimum latifolium, C. B. P. Polygonum marinum majus, Park. Hoc mul∣tis cauliculis, etiam humi stratis, scatet geniculis refertis, ut vulgare, quibus folia spissiora, bre∣viora & latiora prioris; coloris superne & inferne candicantis seu cinerei: flores singulis geni∣culis prioris vulgaris more adhaerent, quae membranis albis integuntur; floribus singulis eva∣nescentibus succedunt semina triangularia, nigra, majora fere duplo seminibus prioris vulga∣ris, membranis albis inclusa. Non nusquam in Adriatico, Veneto & Anconensi litore sabuloso, saepissime autem in mediterranea Narbonensi ora, ab usque Marianis aquis ad Cetum montem seu promontorium Polygonum hoc occnrrit. Passim ad litus maritimum Armoricae; etiam in a enosis maris litoribus in Cornubia & alibi. Huc pertinet Polygonum maritimum angustifo∣lium, C. B. P Polygonum marinum alterum Dal^pi•. Lugd. solummodo foliis angustioribus dif∣••ert à priore latifolio.

4. Polygonum perenne procumbens folio breviore floribus in capitulum congestis, nobis. Te∣lephium Imperati in sua Historia, Cam. Telephium legitimum Imperati seu 7. Clus. Hist. Multas à radicis summo capite producit tenues virgas, summa tellure diffusas, pedales, interdum bre∣viores, aliquando longiores, non enim sunt aequalis longitudinis, quas incondito ordine sepiunt multa folia, praesertim novellas, quae interdum florem non ferunt, nam quae flores dant rariora habent folia, majora & breviora quam reliquorum, crassiora, non tamen succulenta ut Tele∣phii folia, coloris quidem viridis, cui aeruginem quippiam admixtum sit: extremae virgae multis flosculis, quinis petalis albis constantibus & confertim seu in capitulum congestis o∣nustae, quibus marcescentibus succedunt angulosa vascula, triangularia in se semina continentia: radix minimi digiti crassitudinem interdum acquirit, lenta, candicans, in aliquot radiculas de∣visa & fibris donata. Vivax est planta & singulis annis plures novas virgas producens ve∣teribus corruptis. Semen hujus Florentia missum à Ferrante Imperato ad Clusium & à Josepho de Casabona; deinde ejusdem semen Neapoli missum ab eodem Ferrante Imperato Telephii le∣gitimi nomine, sed perperam nominatur, ut videre licebit infra, inter Hallucinationes hujus capitis.

5. Polygonum montanum minimum niveum & sericeum, Ad. Lob. Lugd. Polygonum mon∣tanum niveum minimum, Lob. Polygonum montanum, Tab. Ger. Paronychia Hispanica, Clus. Hist. Longe elegantissima est haec plantula, multos viticulos humi spargens, dodrantales ma∣gna ex parte, interdum tamen pedales & longiores in hortis cultis, nodosos: quibus adnascun∣tur folia Polygoni maris minora, & viridia quidem in novellis plantis, successu autem tem∣poris numerosa & confertissima, eaque acerosa, membranacea, prorsus alba, sic ut tota planta argenteis squamis constare videatur gratissimo spectaculo; flos illi candidus Polygoni vulgaris instar, sed adeo exilis & inter membranulas illas latens, ut vix appareat: semen minimum, flavum, triangulare ut Polygoni vulgaris: radix oblonga, gracilis, candicans. Nusquam abun∣dantius quam petrosis & siccis collibus Salmanticae vicinis observavit Clusius, trans Thormim fluvium, etiam circa Valentiam & Murciam observavit idem, & lapidoso illo camposupra Are∣latem non procul à D. Martini diversorio, qua iter Massileam est, sed multo minorem & unciales ramulos cauliculosve habentem. Florebat Maio, & Junio semen perficiebat.

6. Polygonum cocciferum Polonis Kosmaczek. Hoc tenuissimis prodit foliis & mucronatis, cau∣liculis nodosis, exalbidis: flosculis in summitate candidis inter squamas virescentes. Ad ra∣dices ipsius coccum adnascitur elegantissimo colore commendatum. Provenit in arenosis Po∣loniae locis.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Succus Polygoni maris vulgaris epotus, ut ait Dioscorides, spissat ac refrigerat: cruentae excreatio∣ni sanguinisque rejectioni prodest: item cholerae & alvi fluoribus. Addit deinde & stranguria labor antibus prodesse & urinam manifestò provocare, non tamen exacte, ut ait Galenus, discri∣minat in quo ipsum dari expediat. Auxiliatur vero succus & à serpentibus demorsis cum vino po∣tus, & ad febrium circuitus, per horam ante accessionem sumptus: feminarum profluvia ••istit: dolentibus auribus idem instillatus & cum melle coctus ad genitalium ulcera eximie facit. Folia autem contra stomachi ardorem, sanguinis rejectiones: herpetis, erysipelatis inflammationibus,

oedematis & vulneribus recentibus imponuntur. Vide caeteras facultates Polygoni apud Joh. Bauhinum pag. 376. Tom. 3. & pag. 438, 439. & 440. classis tertiae operis Botanici quadripar∣titi Simonis Pauli ubi diffusius videri possunt.

§. 2. POLYGONUM Polyspermon seu multigranum.

Quamvis hae plantulae sequentes non semine triangulari donentur ut Polygona superiora, tamen propter multiplicem nodositatem & flores pentapetalos easdem praedictis substituimus.

• ...Polygonum Polyspermon
  • 1. Litoreum minus flosculis ex spadiceo albicantibus, C. B. P. & Prod. ☿
  • ...Millegrana dictum
    • 2. Majus Herniaria
      • Glabra, nobis. Herniaria glabra, J. B. Chabr. ☿
      • Hirsuta, nobis. ☿
      • Major Africana, Park. ☿
    • 3. Minus Millegrana minima, Lob. Icon. ☿
  • 4. Parvum flore albo verticillato, J. B. Chabr. ☿
  • 5. Montanum Vermiculatae foliis, C. B. P. Vermiculata montana nova planta, Col. ☿
  • 6. Knawel dictum flosculis
    • Viridibus, nobis. ☿
    • Albicantibus, nobis. ☿
  • ...Maritimum
    • 7. Minus foliis Serpilli, C. B. P. Polygonum alterum pusillo vermi∣culato Serpilli folio, J. B. Chabr. Ad. Icon. Lob. ☿
    • 8. Chamaesyces folio, nobis. Anthyllis maritima Chamaesyce similis, C. B. P. Anthyllis maritima Narbonensium altera Chamaesyces fa∣cie, Ad. & Icon. Lob. Lugd. ☿
    • 9. Lentifolium, nobis. Anthyllis maritima lentifolia, C. B. P. An∣thyllis maritima lentifolia prior Peplios effigie, Ad. Icon. Lob. ☿
    • 10. Alsines folio, nobis. Anthyllis maritima Alsinefolia, C. B. P. Anthyllis marina incana Alsinefolia Narbonensium, Ad. Icon. Lob. Lugd. ☿

Explicatio hujus praecedentis Tabulae.

1. POlygonum litoreum minus flosculis spadiceo albicantibus, C. B. P. & Prod. Ex radicula candicante, tenui, oblongiuscula, prodeunt viticuli plurimi, tenerrimi, per terram sparsi, ramosi & dodrantales, foliolis oblongis, angustis & albicantibus alternatim cincti, ad radi∣cem vero longioribus & biuncialibus: viticulorum summitatibus flosculi plures minutissimi, intus albi, foris spadicei insident; quibus semina minutissima & copiosissima, ut singuli co∣liculi eo turgeant, succedunt, hinc ad Millegranum referri potest. Hoc apud nos, ait C. Bauh. in arenosis ad Viesam flumen Autumno florens reperitur, etiam in Lusatia ubi locis a••enosis, in ripa fluminis Nissae provenit. Nos copiose provenientem hanc plantam offendimus in sabulosis prope pontem Neuli qua iter est ad palatium Regium in pago Divi Germani en Lay situm.

2. Polygonum minus five Millegrana major, Herniaria glabra, nobis. Herniaria glabra, J. B. Chabr. Herniaria, Dod. Lugd. Thal. Tab. Ger. Herniaria multigrana serpillifolia. Ad. Lob. Late subjectum solum occupat luxurie laeta complurium ramusculorum haec plantula, quos ex pusilla radicula fund it hinc inde sparsos, teretes, creberrimis geniculis interceptos, ad quorum singula genicula adversa folia exeunt Serpilli minora, glabra, ex viridi lutea, gustu acri: eodem loco erumpunt mirum in modum numerosi flosculi ex apiculis luteolis compositi. Locis gaudet incultis, arenosis, reperitur etiam in uliginosis sed patentibus & soli expositis locis, Junio, Julio, nec non Augusto frequens. Est & alia hujus species hirsuta cujus caules & folia cinere obdu∣cta sunt. Est & tertia Herniaria fruticosa viticulis lignosis, foliolis oblongiusculis densissimis, forte Herniaria major Affricana, Park. Haec enim major, amplior, erectior & caeteris antedictis ramosior, caetera cum praedictis convenit.

3. Polygonum minimum sive Millegrana minima, C. B. P. Millegrana minima, Lob. Icon. Herniaria altera, Thal. Parvula est haec planta, vix triuncialis, orta in umbrosis fossis ex tenui radice unicum caulem vix uncialem emittit, in quamplurimos ramusculos divisum, qui in cimis multiplicem sustinent numerum flosculorum candidorum: quibus singulis plurima semina suc∣cedunt, minuta, oblonga, unde ei nomen.

4. Polygonum parvum flore albo verticillato, J. B. Chabr. Semipalmaribus aut palmaribus constat cauliculis, gracilibus, rigidulis, frequenter geniculatis, in aliquot alios minores divis••s, ex quorum geniculis unciam fere à seinvicem distantibus bina emergunt soliola, Herniariae fere sed potius Chamaesyces instar rotunda, sed minora: inter quae flosculi exigui, candicantes, ver∣ticillatim in tenuissimas a piculas fastigiati: radicula exigua, fibrata, siccae sapor nullus manife∣stus. Provenit in scrobibus fossisque & agrorum marginibus.

5. Polygonum montanum Vermiculatae foliis, C. B. P. Vermiculata montana nova planta, Col. Eradice admodum tenui, albicante, fibrillis divisa, viticuli plures fruticant rotundi, candican∣tes, dense geniculati, ex quibus ampliores resupinantur alae: foliolis digitali longitudine, angu∣stis admodum, rotundis, carnosis, laevibus, vermiculatis onerantur, non dissimilibus Sempervivi minoris, tenuioribus multo ac etiam acuminatis, sed non pungentibus: cum florere incipit hir∣sutos parum circa flores viticulos habet, singulisque geniculis & alarum cavis flores singulos edit densos ut plures videantur simul emergentes stellati, colore virente, in medio pallida exi∣gua staminula habentes, conspectui vix se objicientia, quibus fructus subest ac succrescit utri∣••uli modo iisdem quinque radiis floris remanentibus. Quare ex his videtur plantis quae florem ••ructui in••identem emittunt, primumque fructum concipiunt quam flores, vel eodem tempore, & si magis fructus conspiciatur, ut in Cucurbitis aliisque pomiferis horariis plantis, Lysimachia siliqu••sa & similibus. Fructus hi pallentes cum siccantur fiunt, parumque hirsuti, nec me∣dulla interior, quae alba est, à cortice separari potest, quare potius semen quam fructum appellare debemus, & integer perfectus decidit. Aestate floret & perficitur. In planis cel∣sorum montium locis inter Aequicolos & Tornempartis sines, in quibus etiam gens illa messes legit, hanc reperimus, inquit Columna, inter segetes fruticantem plantulam, è terra palmum s•• attollentem, s••pinam.

6. Polygonum Germanis ••••••well, Trag. Polygonum selinoides Knawell, Ger. ••••awell, Dod. S••xifraga Anglica, Lob. I••on. Hoc Polygonum palmi plus minusve altitudine assurgit, te∣nues virgulas, crebro geniculatas, complures & ramosas promit: circa quas folia tenuia & exi∣••ia: siosculi •• sinu soliorum herbacei coloris: radix fibrosa, tenuis & oblonga: tota herba unâ cum cauliculis & floribus virescit. Sabulosis ac aridis, etiam aliquando opacis aut riguis gaudet, per coeli humidam constitutionem felicius provenit. Est & hujus alia species cu••us flores & folia omnino albescunt. Utramque hanc invenimus nos in neglectis sabulosis extra se∣pta Chambort in agro Soloniensi florentem & semina ferentem Julio & Augusto.

7. Polygonum maritimum minus foliis Serpilli, C. B. P. Polygonum alterum pusillo vermi∣culato Serpilli folio, J. B. Chabr. Ad. Icon. Lob. Polygonum alterum Serpilli folio Penae, Lugd. Hoc rarum & hactenus indictum ramulis & cauliculis est surculosis, prolixis, gracilibus, Serpilli instar humi sparsis: è geniculis foliola prodeunt pusilla, teretia, succulento Thymo parvo nostrati aequalia & similia: radix praelonga, lignosa, sapore amaricante, calidi••sculo. In••o∣libus maritimis Galloprovinciae non s••cus ac Herniaria Iuxuriat.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 3. c. 153. duplex est: altera foliis Lenti similibus, mollibus: altera foliis Aiugae, de qua inter Chamaepytides Sectione octava agemus, Plinius l. 26. c. 8. illam Anthyllion vocat.

8. Polygonum maritimum Chamaesyces folio, nobis. Anthyllis maritima Chamaesyce fimi∣lis, C. B. P. Anthyllis marina Narbonensium altera Chamaesyces facie, Ad. & Icon. Lob. Lugd. Anthyllis Valentina, Clus. Hist. Lugd. Peplion five Peplus, Dod. qui in medium adfert de∣scriptionem Peplios, at figuram adhibet Anthyllidis Valentinae Clus. Hist. Chamaesyce Dal^•••. Lugd. Ex unica vero radice multos profert cauliculos seu viticulos dodrantales, humi stratos, ramosos, subrubentes: foliola Lentis exigua seu potius Chamaesyces (cui tota planta adeo similis est, ut primo aspectu Clusium fefellerit, illam tamen diligentius considerans lacteo succo carere deprehendit) & plerumque cum suis ramis veluti quadam salsugine aspersa, sed etiam falsi gustus: flores enascuntur pusilli, quinis foliolis constantes ex albo purpurascentibus: radicem habet singularem, nigricantem. Hanc plantam nusquam alibi quam ad fossas urbis Valentiae conspexit Clusius juxta eum portam quae Regiam arcem spectat. Florebat Aprilis initio.

9. Polygonum maritimum lentifolium, nobis. Anthyllis maritima lentifolia, C. B. P. An∣thyllis maritima ••entisolia prior Peplios es••igie, Ad. Icon. Lob. Anthyllis Portlandiae lenti∣solia Penae, Lugd. Haec etiam in maritimis locis procumbit caeteris multo sal••ior, foliis & sacie est Herniariae aut Chamaelyces: flores calyculis Clinopodii minoribus multo occluduntur. Tota gus•••• ••also, acidulo, lactei succi expers, nec proinde Chamaesyce statuenda, ut quidam prodiderunt.

10. Polygonum maritimum folio Al••ines, nobis. Anthyllis maritima alsinefolia, C. B. P. Au∣thyllis

marina incana alsinefolia Narbonensium, Ad. Icon. Lob. Lugd. Paronychia altera, Matth. Lugd. Habet haec folia Pepli longiora: flores parvos, copiosos, racematim cohaeren∣tes, albos: folia habet Alsines aut potius Lenticulae, sed per intervalla quaedam quasi circa ge∣nicula exorta numerosa, copiosissima: in summo aggestis, muscosis ••••osculis albidis, floridum quasi nomen Anthyllidis ostentantibus: seminis etiam pusilli feracissimis summis, gustu ama∣ricante, subsalso, nitroso, calidiusculo. Variat foliis modo subrotundis, modo oblongis. Vide Icones horum in Appendice.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Herniaria insigniter vim exsiccandi habet, ut creditur, solidandi ac ferruminandi ex Dodonaeo. Herniariae sive Millegranae tres insignes facultates tribuit Anguillara. Succus▪ ait, potus aut herba esitata vel etiam emplastri modo plagae imposita morsis à vipera auxiliatur. Secundò empla∣strum ex ea herniam mire restituit. Postremo jecori prodest & ictero: aqua enim distillata & pota curat intra octo dies. Camerarius aquam distillatam optimam praedicat in calculo. Poly∣goni Herniaria appellati decoctum feliciter calculosis proferre refertur. Apud Clusium ipsum exsiccatum & in pulverem tritum boum atque equorum vulneribus ac ulceribus inspersum, vermes in iis natos abigere & enecare; praeter vero facultatem qua calculosis prodest adversus hernias etiam utilem esse.

HALLUCINATIONES CASP. BAHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 287. col. 2. pl. VI. Telephium repens folio non deciduo, C. B. P. Telephium Imperati in sua Hist. Cam. Telephium 7. sive legitimum, Clus. Hist. Telephium omne es•• planta succulenta cujus fo∣lia sunt spissa, densa, humore scatentia, & capsulas plurimas simul junctas gerit Sedi ins••ar, cujus est species aut genus valde affine in omnibus suis parti∣bus; atqui Telephium Imperati aut 7. legitimum Clusii nullis harum conditionibus praeditum est: ergo non fuisset Telephium dicendum primo authoribus, deinde nec Casparo Bauhino. Flores enim profert pentapetalos: quibus succedunt semina triangularia atque folia dense per geniculationes caulibus adhae∣rent; ergo apte reducitur ad Polygonum ratioci∣nando ex libro naturae non ad Telephium cum autho∣ribus.

Pag. 281, & 282. collocat Casp. Bauhinus Polygo∣num inter Coridem & Symphytum petraeum & Se∣dum, cum quibus fine ultimo neutiquam convenit; ergo nullam rationem plantarum sine ultimo conve∣nientium habuit Casp. Bau••inus in associandi•• plantis: ob affinitatem florum, capsularum ipsorumque semi∣num debent plantae disponi.

DE MOLLIENTIBUS Foliis spissis, floribus herbaceis, semine rugoso aut aculeato donatis.

CAPUT XXXIV. BETA.

BEtam Dioscorides l. 2. c. 149. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominant, dicitur & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ab impulsu, quod facile excrescat: Bet a vero quoniam figuram literam β dum semine turget referre videtur.

Genera: Dioscorides nigram & candidam fecit: & Theophrast. 7. Hist. 4. candida sapore nigrâ praestantior, quae Sicula (nunc Cicla practicis) appellatur: at 7. Hist. 3. & silvestris in genere Carduorum meminit, quae tamen folia aculeata non habeat. P lin. l. 19. c. 8. ex Theophras••o, Betae à colore duo genera Graecifaciunt, nigrum & candidius, quod praeferunt, appellantque Siculum: nostri (subjungit) Betaegenera faciunt vernum & autumnale. Idem l. 20. c. 8. candidae nigrae usum praeponit & silvestrem, quam Limonium vocant, addit, quam Dioscorides l. 4. c. 16. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nominat.

Beta est planta emolliens holeracea, foliis & costis spissis: floribus herbaceis luteo-vire∣scentibus, semine rugoso verrucosove, aut aculeato donata. Variis modis ludit natura in produ∣ctione foliorum, costarum, & caulium aliquando. Est enim radice fibrosa, eaque vel spontanea maritima, vel hortensis, quae est viridis, alba aut pallescens, vel rubra, vel major Sicula, eaque vel viridi, alba, lutea, rubra aurantiacave est costa, vel radice Rapae longae rubra, etiamsi sit foliis viridibus, vel denique est Cretica semine aculeato. Quarum plantarum tractationem jam ag∣gredimur, si plantas ipsas intuearis eatumque finem ultimum, hunc locum sibi neutiquam ven∣dicant, nulla enim his aut certe exigua cum hactenus traditis & recensitis externae faciei neces∣situdo

intercedit, multo minus florum seminumque similitudo; verum cum & ipsae sint plantae emollientes & holeraceae, nesci entes quo aliò referre, hic collocare libuit ante Spinachiam, Bli∣tum, Parietariam, Amaranthum & Atriplicem emollientes etiam.

Pars TABULAE XXX. Sectionis quintae.

• ...Beta
  • ...Radice
    • ...Fibrosa
      • 1. Maritima spontanea communis viridis ad oram maritimam, nobis. Beta silvestris spontanea marina, Lob. obs. ☉
      • ...Hortensis
        • ...Nostras
          • 2. Alba vel palescens, nobis. Beta candida, Trag. Fuch. Tur. Lugd. ☿
          • 3. Rubra vulgaris, nobis. Beta rubra, Trag. Dod. Ger. Park. ☿
          • 4. Platycaulos, nobis. Beta platycaulos, Lugd. ☿
        • 5. Sicula seu Syriaca platy∣neuros seu costa lata
          • Alba, nobis. ☿
          • Lutea, nobis. ☿
          • Rubra, nobis. ☿
          • Ruberrima, nobis. ☿
          • Aurantiaca, nobis. ☿
    • 6. Carnea rubra Rapae oblongae instar, nobis. Beta rubra Romana, Dod. Beta eri∣throrhizos, Lugd. ☿
  • 7. Cretica semine spinoso seu aculeato, C. B. P. J. B. Chabr. ☿

Explicatio partis Tab. trigesimae Sectionis quintae.

1. BEta spontanea maritima communis viridis, nobis. Beta silvestris spontanea marina, Lob. obs. Haec Beta spontanea folia protrudit viridia, vulgaris Betae similia, cum qui∣busdam venis rubris per eadem discurrentibus, aliquando iis carentibus: caules protrudit cubitales & bicubitales, rubros aliquando, aliquando virides, sed tenuiores hortensis Betae: in caeteris convenit cum hortensi. Provenit in sabulosis maritimis Galliae & Angliae: nec puto hanc specie differre ab hortensi viridi.

2. Beta alba vel pallescens quae Sicula & Cicla officinarum, C. B. P. Beta candida, Trag. Fuch. Tur. Cord. in Diosc. Lugd. Beta alba, Matth. Ad. Lob. Cam. Beta folio viridiore & bre∣viore, Caes. Beta haec, quam ex radicis & foliorum colore candidam vocant, radicem ligno∣sam habet, minimi digiti crassitudine, mediocriter longam, candidam: folia dilutius virent Lapathi sativi modo, crassa & succulenta, sapore nitroso: caulis duos cubitos altus, aut etiam major, gracilis, striatus, multis alis concavus: in quibus longa serie flosculi exigui ex folio∣rum alis apicibus luteis constantes, quinis calycum foliolis obvallati, quibus etiam semen suc∣cedit rotundum, & rugosa superficie asperum, album aut fu••cum.

3. Beta rubra vulgaris, C. B. P Beta rubra, Trag. Dod. Ger. Park. J. B. Chabr. Beta rubra vulgatior, Ad. Lob. Lugd. Beta nigra, Matth. Fuch. Haec foliis brevioribus, atrorubentibus aliquando, utplurimum foliis rubentibus: radice est alba, foliis solummodo distinguitur à prae∣cedente.

4. Beta platycaulos, Lugd. Haec est degeneratio Betae vulgaris cujus caulis latescit ad ternas quaternasve uncias, foliola protrudit ex eodem caule adeo densa ut vix cerni possit ipse caulis, praecipue versus cimas, ubi semina proveniunt, hoc contingit in multis aliis plantis diverso∣rum generum ut in Asparago, Intybo, Cichoreo, Hieracio Sabaudico, Draba siliquis strictissimis Chamerarii aliisque multis herbis, imo in arboribus & fruticibus subfruticibusque aliquando.

5. Beta Sicula costa lata, alba, lutea, rubra, ruberrima & aurantiaca, nobis. Ex Syria & Sicilia semina ad nos delata, & sata in nostris hortis, costas producit medias, palmum latas diversorum colorum.

6. Beta rubra radice Rapae, C. B. P. Beta rubra Romana, Dod. Rapum rubrum sativum, Fuch. Icon. Beta erithrorhizos, Lugd. Haec caule foliisque rubet, sed subinde dilutius: radices ha∣bet carnosas, rubras & aliquando ruberrimas, crassas, Napis aut Rapis oblongis formâ similes, quae interiore pulpa rubent & ori quam reliquarum gratiores ciboque aptiores. Seritur in hortis Beta omnis generis, & solum amat madens & lutum, at opportunissime Vere & Julio, tota aestate viret, nec non & hyeme: altero anno caulis assurgit; Julio & Augusto semen ad maturitatem perducit: hujus Betae radix eruenda priusquam caulis exeat, alio∣quin

cibo inutilis futura. Reperitur & lutea à jam dicta radice tantum buxea differens.

7. Beta Cretica semine spinoso seu aculeato, C. B. P. J. B. Chabr. Betae hujus Creticae folia sunt nostratis non multum dissimilia, nisi quod vix unquam ad eam magnitudinem, quantum observare licuit, perveniant, caeteroquin satis spissa, per extremum rotunda, aut saltem ob∣tusa; juxta pediculum no••nihil alata: flosculi parvi, lutei, ad singula internodia & in ramu∣lorum extremitatibus verticillatim provenientes: quibus efflorescentibus subveniunt capsulae echinatae seu spinosae aculeataeve, & nascuntur circa caulem ad genicula ex foliorum alis su∣perne in tres spinas radiatas desinentes, costis pulchris donatae, transversisque cancellis re∣ticulatae, quarum unicuique semen inest oblongum, pellicula ruffa tectum, medulla alba: ra∣mi multi, cubitales vel minores, ex radice annua supra terram sese extendunt. Si haec non jam usurpasset nomen Betae ad Spinachiam potius referrem▪

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Beta cadida humidum & frigidum est olus, quod adjunctam quandam salsilaginem & nitrosam fa∣cultatem habet, unde & extergit & per nares pituitam evocat. Cocta autem editur & cito descen∣dit, alvum ad excernendum excitat, praesertim cum jure in quo decoquitur sumpta, abs{que} jure esitata, deposita nitrositate, minus extergit ac alvum irritat. Nutrimentum autem ex Beta qualicunque tandem exiguum aut nullum corpori accedit, idque minus quam ex Lactucâ probum. Succus autem naribus inditus pituitam clementer extrahit & caput purgat. Decoctum foliorum & radicum fur∣fures ac lentes abstergit. Radix raso nonnihil cortice ano, glandis modo, imposita infantium alvum ad excrementorum expulsionem invitat, praesertim exiguo sale conspersa. Beta rubra non∣nihil astrictionis particeps alvum minus movet, sed cibo minus idonea. Betae Romanae radix men∣sibus hybernis cum sale & aceto condita Acetarii loco subinde cocta infertur, palato & ori grata.

Beta nomen sibi adscivit qu••niam figuram β literae Graecae dum semine turget referre videtur, nam summitatem in cacumine reflexam obtinet id quod testatum nobis reliquit Lucius Columella in suo carmine de cultu hortorum, canens,

Nomine tum Graio seu litera proxima primae Pangitur in cerae docti mucrone magistri, Sic & humi pingui ferratae cuspidis ictu Deprimitur, folio viridis, pede candida, Beta.

Ad Betarum cocturam vinum & piper expeti scribit Martialis his versibus,

Vt sapiant fatuae fabrorum prandia Betae, O quam saepe petet vina piperque cocus.

De caeteris viribus consule Joh. Bauhinum pag. 952, & 953.

DE MOLLIENTIBUS Foliis succulentis floribus herbaceis semine spinoso & non spinoso, eodemque ca∣rentibus praeditis.

CAPUT XXXV. SPINACHIA.

HOc genus Spinachiam nostra aetas appellat: nonnulli Spinaceum olus: alii Hispanicum olus. Spinachia dicitur à spinosis seminibus, haec appellatio convenit priori tantum non autem sequentibus; ergo sit olus Hispanicum semine spinoso, & non spinoso seu Lentifor∣mi, & sine semine seu sterile.

Pars TABULAE XXX. Sectionis quintae.

• ...Spinachia
  • ...Semine praegnans
    • 1. Spinoso, nobis. Spinachia, Fuch. Matth. Dod. Tab. Spinachia, Ad. Lob. Lugd. Ger. Spinachia mas, Cam. ☿
    • 2. Non spinoso, nobis. Spinachia semine non pungente folio ma∣jore rotundiore, J. B. Chabr. ☿
  • 3. Sterilis, C. B. P. Spinachia femina, Lugd. Cam. ☿

Explicatio partis Tab. trigesimae Sectionis quintae.

1. SPinachia semine spinoso, C. B. P. Spinachia, Fuch. Matth. Dod. Tab. Spinachia, Ad. Lob. Lugd. Ger. Spinachia mas, Cam. Spinosum olus, Gesn. Hort. Spinachia ob semina dura & spinosa Graecis recentioribus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à raritate in usu medico: aliis Seutlolapathum, hoc est mediae naturae inter Betam & Lapathum: aliis Seutlomalache propter facultatem molliendi quam communem habet cum Malva. Spinachia Blito vel etiam Atriplici cognata est: folia profert mollia, obscure virentia, succi plena, acuminata & latiore basi triangula, juxta pediculum sae∣penumero una utrinque profundâ Sectione divisa: caules teretes, pedales, intus concavos, similibus foliis convestitos, juxta quae, tum & in fastigiis ramulorum flosculi herbacei, race∣matim cohaerent, succedente molliter spinoso semine: radix tenuibus fibris constat. In hortis facillimo cultu provenit, solum vix ullum refugit. Quovis fere tempore anni seri potest, Vere sata cito adolescit & intra duos menses perficitur, quae vero Autumno seritur, non ita celeriter crescit, sed per hyemem restans, mox primo Vere semen profert.

2. Spinachia semine non spinoso, C. B. P. Spinachia semine non pungente folio majore ro∣tundiore, J. B. Chabr. Spinachia silvestris racemoso semine, Lugd. Hist. Spinachia haec longe major, majoribusque est foliis, quam Spinachia prior, nec non rotundioribus, caeteroqui mol∣litie & fatuo sapore similibus, quemadmodum & floribus proxime circa caulem ad pediculo∣rum exortum muscosis: at semina subsequuntur conglomerata, multa, veluti in racemulum, len∣ticulis fere paria, paululum rugosa, rotunda, nullis spinis horrida, cineracei coloris. Passeres & aliae aves hujus seminum valde avidae. Hyemem non tam facile fert ut prior Spinosa.

3. Spinachia sterilis, C. B. P. Spinachia 3. Trag. Spinachia femina, Lugd. Cam. Floret quidem haec Spinachia, sed seminis infaecunda sterilescit. Hoc pluribus aliis generibus est com∣mune, ut Cannabi, Lupulo, Mercuriali, Cynocrambae, &c.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Est Spinachia humida plane & frigida ordine fere secundo, humida magis ex olerum numero, quo∣rum substantia aquosior, & sapor qualitatis expers, cito idcirco descendit & alvum emollit. Editur decocta, sed alimenti exiguum aut nihil confert. Flatulenta nonnihil est & nauseam facile parit, nisi Zinzibere aut alio simili condiatur: recipitur & inter cruda acetaria recens enata, prius scilicet quam latiora ei subnata fuerunt folia. Quare Casparus Baubinus inter Lapatha Spina∣chiam collocaverit non possum satis assequi cum neutiquam Lapatho fine ultimo accedat uti innu∣imus capite de Lapatho supra. Vide Hallucinationes Lapathi illic.

DE MOLLIENTIBUS Floribus herbaceis seminibus nigris, lucidis, donatis.

CAPUT XXXVI. BLITUM.

B〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 2. c. 143. quasi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 abjiciendum vel propter inertiam & vilitatem, vel ob insulsum fatuumve saporem. Festus à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pisce omnino inutili deducit: licet & stolidum & insulsum significet. Blitum Plinii l. 2. c. 22.

Genera Theophr. 1. Hist. 9. plura dixit, at nec Dioscorides nec Plinius differentias proposuit. Aliud majus est, aliud minus: utrumque album & rubrum.

Blitum est planta emolliens floribus herbaceis, seminibus nigris splendentibus, involucris car∣tilagineis seu membranis involutis praedita. Adeo affine est Amarantho ut difficile sit veram & genuiuam ejus differentiam assignare ab Amaranthis quibusdam. Hoc praecipuum tamen esto discrimen capsulam seu potius seminis involucrum habet Blitum membranaceum, album, tenue, quale cernitur in Lapathi nodis quoad substantiam. Amaranthus autem capsulam rotundam habet, quam vice floris cingunt quinque aut sex foliola, potius petala mucronata, cujuscunque coloris sit flos: atque sic facile inter se distinguuntur. Est enim Blitum vel majus bipedale & rectum; hocque est vel album seu viride, vel rubrum: vel minus quod est folio satis spisso, vel verticillatum, vel spicatum, vel minùs spisso Polyspermum dictum Cassiano Basso.

Pars TABULAE XXX. Sectionis quintae.

• ...Blitum
  • 2. Perenne
  • Spinachiae facie, nobis. Tota bona Spinachiae facie, Ad. Lob. Tota bona Lob. Dod. Thal. Bonus Henricus, Trag. Matth. Tab. Ger. ☉
  • ...Annuum
    • ...Majus rectum
      • 2. Album, nobis. Blitum majus album, C. B. P. Lugd. Ad. Lob. Blitum album, Matth. Blitum sativum album, Gesn. H••rt. ☿
      • 3. Rubrum, nobis. Blitum majus rubrum, C. B. P. Blitum rubens, Dod. Blitum pulchrum rectum magnum rubrum, J. B. Chabr. ☿
    • ...Minus pro∣cumbens
      • 4. Album, nobis. Blitum minus album, C. B. P. Ad. Lob. ☿
      • 5. Rubrum, nobis. Blitum minus rubrum, C. B. P. Blitum mi∣nus rubrum, Dod. Gal. Blitum minus rubrum supinum, Lob. Icon. ☿
      • 6. Polyspermon (à seminis copia) nobis. Polysporon Cassiani ••assi Anguillarae, Obs. Lob. Blitum Polyspermon, Lob. ☿

Explicatio partis Tab. trigesimae Sectionis quintae.

1. BLitum perenne Spinachiae facie, nobis. Tota bona Spinachiae facie, Ad. Lob. Tota bona, Lob. Dod. Thal. Bonus Henricus, Brunf. Trag. Matth. Tab. Ger. Haec est vera & genuina Bleti species, quamvis à viribus Tota bona recentioribus dicta, atque à Casparo B••u∣hino Lapathi generibus, sed perperam, annumeratur. Caules edit complures, crassos, ••ollo∣sos, pedales, vel paulo altiores, cujus ramulis sursum versus herbacei, racemosi, adhaerent ••••o∣sculi, ac deinde semina Bliti aut Atriplicis aemula: folia quae longis innituntur pediculis l••ta sunt & acuminata, forma quodammodo foliorum Ari, sed candida & veluti farina respersa, crassa: radix in plures radiculas divaricatur, colore veluti Oxylapathi, interius lutea. In in∣cultis locis ac saepenumero ruderatis, secus vias, veteres muros & agrorum sepimenta frequen∣ter reperitur. Junio ac Julio praecipue cum flore viget.

2. Blitum majus album, C. B. P. Lugd. Ad. Lob. Blitum album, Matth. Blitum majus Dod. Blitum sativum album, Gesn. Hort. Ad duos aut tres pedes attollitur: caulis ejus rotundus, geniculatus, qui in alas non paucas distribuitur: folia sunt lata, acuminata veluti Atriplicis, sed virentiora, leviter albicantia, glabra: flosculi in summis ramulis spicatim proveniunt her∣bacei: semina laevibus membranis inclusa, in summis itidem ramulorum fastigiis racemosa: ra∣dix multiplicibus fibris deorsum demittitur.

3. Blitum majus rubrum, C. B. P. Ger. Blitum majus rubrum, Matth. Ad. & Icon. Lob. Cam. Caes. Blitum rubens, Dod. Blitum pulchrum rectum magnum rubrum, J. B. Chabr. Facile adolescit hoc magnum rubrum, radice est pollicari, satuâ, ut tota planta, caule fistuloso intus extraque sanguineo rubore perfuso, concoloremque succum pressu remittente: folia Betaceis mi∣nora, magis rugosa, quâ coelum spectant è rubro nigrescunt, in supina parte hilarius rubent: flosculi muscosi secundum caulem apiculis pallidis constant: semen Atriplicis silvestris vel Amaranthi, nigrum, nitens. Una cum Atriplicum speciebus viget & floret.

4. Blitum minus album, C. B. P. Ad. Lob. Blitum silvestre album, Gesn. Hort. Blitum silve∣stre minus, Thal. Hoc foliis, caulibus virescit, partim procumbit, partim rectà ascendit, & flores in spicam digestos & consequenter semina suis membranaceis involucris inclusa spica∣tim in summitatibus gerit.

5. Blitum minus rubrum, C. B. P. Hoc priori valde accedit nisi quod caules omnes ••umi stratos gerat, ad quorum genicula semina racematim proveniunt, non autem spicatim in sum∣mis caulibus, ex fusco viridantia; folia ramulique aliquando r••bent: utraque haec species mi∣nor provenit in humidis, pinguibus locis. Floret versus Autumnum.

6. Blitum minus Polyspermon à seminis copia, C. B. P. Polysporon Cassiani, Aug. obs. & Icon. Lob. Lugd. Atriplex silvestris sive Polyspermon, Ger. A seminibus & floribus muscosis, botry∣oidi non dissimilibus, quibus onusti numerosi cauliculi, pedales, aliquando in pingui so••o cu∣bitales, aliquando exiliores, sic denominatur: provenit imis foliis Solani, aut Atriplicis silve∣stris ritu, summis minoribus multo & delicatioribus. Hoc mire capiuntur pisces, authore Cas∣siano, cui subscripsit Anguillara experimento nixus: radix alba, gracilis. Provenit in sterqui∣liniis circa pagos. Floret versus Autumnum.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Bletum olus, Galenus ait l. VI. de Simplicium medicam. facult. est esculentum humidae frigidaeque temperaturae in secundo excessu à temperatis. Alimenti autem corpori praebet exiguum, ut 12. de Aliment. facult. ex oleribus est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu gustabilis qualitatis expertibus, quorum substantia a∣quosior est. Hujusmodi autem olera non solum exiguum nutriunt, sed & ad facilem dejectionem sunt propensa, non tamen vehementer, cum nulla ipsis adsit qualitas acris aut nitrosa, quae ven∣trem ad excernendum excitet.

DE MOLLIENTIBUS Floribus herbaceis semine nigro pellucido donatis.

CAPUT XXXVII. PARIETARIA.

E〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 86. à semine aspero vestibus tenaciter adhaerente, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Galeno 6. simpl. quodperdices hac delectentur. Plin. l. 22. c. 17. Helxine & Perdicium. Parietaria quod in parietinis exeat: unde Muralis herba Caes. l. 2. c. 33.

Parietaria est planta pentapetala floribus pluribus herbaceis ex luteo-virentibus, seminum involucris totidem hirsutis, foliis Mercurialis admodum formâ similibus, hirsutis itidem do∣nata; unde ab exiguis involucris, asperis & hirsutis vestibus praetereuntium adhaerentibus, di∣citur Helxine Dioscoridi: est autem respectu magnitudinis foliorum, vel major, vel minor: eaque vel Ocimi vel Alsines folio.

Pars postrema TABULAE XXX. Sectionis quintae.

• ...Parietaria
  • 1. Officinarum & Dioscoridis, C. B. P. Helxine, Brunf. Matth. Fuch. Lugd. Cam. (cui & Urceolaris Scribonii) Ad. Lob. (cui & Vitriola & Perdicium) Lob. Icon. Caes. ☉
  • 2. Minor Ocimi folio, C. B. P. Parietaria exigua 1. Trag. ☉
  • 3. Sicula Alsines folio, Boccon. ☉

Explicatio partis postremae Tab. trigesimae Sectionis quintae.

1. PArietaria Dioscoridis & officinarum, C. B. P. Parietaria, Dod. Tab. Ger. Park. J. B. Chabr. Helxine, Matth. Fuch. Lugd. Cam. (cui & Urciolaris sicut & Scribonio) & Ad. Lob. (cui & Vitriola seu Perdicium) Lob. Icon. Caes. Vulgaris est notitiae Parietaria vel Pari∣taria à natalibus sic dicta herbariis. Caulibus est hirsutis, ramosis donata: folia habet Mercu∣rialis forma & figura, hirsuta, atrovirentia, & aliquando nitentia, per siccitatem saltem; flo∣sculos confertim circa caules ex foliorum alis floccos coccinei coloris imitantes, primulum è nodulo emicantes; post se stamina ostendunt, apiculis obscure ex albo purpurascentibus in∣voluta, quae si stilo evolvere coneris subsultim excusso pulvere, cum impetu, spectaculo ju∣cundo, se expandunt repanda, in medio seminis rudimentum circumdantia: radix fibrosa. Hanc nostram Parietariam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nomine delineat Dioscorides his verbis. Cauliculos promit tenues ac subrubentes, folia Mercurialis hirsuta: circa caulium genicula proveniunt, veluti exilia semina aspera, vestibus adhaerentia. Dicitur & Parietaria quod in parietinis exeat, atque eâ∣dem de causâ Muralis herba, Herba vitri & Vitriaria, Urceolaris & Urceolaria, quod tergen∣dis urceolis vasisque vitreis efficax sit. Dicta autem Helxine quod aspera foliorum hirsutie a∣speroque semine, tenaci nexu, vestimentis obviis adhaereat. Perdicium à perdicibus quae eam esitare solent. Nascitur juxta muros, parietes sepesve, in ruderibus utplurimum, & subinde in vinetis, ac ipsis murorum rimis frequentissime. In hortis etiam plantata ita provenit ut inde vix abigi possit. Maio mense exit, Julio & Augusto semen profert: radice hyeme sola re∣stat: in calidis regionibus toto anno viret, in muris praecipue: at in frigidis regionibus pere∣unt folia & mense Martio prorumpunt,

2, & 3, Parietaria Sicula Alsines folia, Boccon. Parietaria minor Ocimi folio, C. B. P. Parie∣taria exigua vel 1. Trag. A Parietaria vulgari Matthioli, & à Parietaria Ocimi folia seu 1. Tragi differt haec Parietaria foliis tantum, quae sunt structura & figura minima, atque magnitudine Alsines majoris paria. Icones & Tragi & hujus proponuntur in Iconibus Pauli Boccone Tab. 24.

rariorum suarum plantarum Siciliae, Melitae, Galliae, &c. A. denotat Parietariam vulgarem, Matthioli a Parietariam Ocimi folio, C. B. P. seu exiguam vel 2. Trag. B B Parietariam Sicu∣lam Alsines folio, Boccon. Haec Parietaria Alsines folio passim per universam Siciliam viret, in montibus Hyblaeis oppido Milelli vicinis, Catanae, Messinae & Agrigenti saepius vidimus & legimus, inquit Paulus Boccone.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Vim habent folia Helxines refrigerantem, auctore Dioscoride, & astringentem, quare imposita sanant ignes sacros, condylomata, ambusta, panos incipientes, omnem inflammationem ac tumores. Suc∣cus ejus cerussâ admixtâ illitus erysipelata & herpetes sanat, & podagras cerato cyprino aut adi∣pe hircino exceptus: Prodest & tussi diuturnae succus cyathi mensura haustus. Tonsillis quoque in∣flammatis utiliter gargarizatur & illinitur, aurium dolori cum rosaceo instillata prodest stilla∣titia ejus aqua, faciem abstergit & nitorem addit. Recentiores trium unciarum pondere succum epotum remorantem urinam cito provocare aiunt: herbae folia insiar cataplasmatis cum oleo & amygdalis dulcibus permixta pubi & dolentibus locis imposita, calculosis & urinae diffi∣cultate laborantibus, praesidio sunt. Sunt qui folia cum vino & quidem Cretico permisceant; sed cum oleo amygdalarum dulcium citius dolorem sedant. Eadem nonnihil contusa & confricata re∣centi vulneri imposita & sanguinem supprimunt & vulnus ipsum glutinant, & si triduo non per∣mutata maneant, sanant.

DE PENTAPETALIS Spicatis seminibus nigris splendentibus donatis.

CAPUT XXXVIII. AMARANTHUS.

A〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur quasi immarcescibilis, eo quod hujus flos decerptus non marcescat, & cum cuncti flores defecêre, aqua madefactus reviviscat, & hybernas coronas faciat, ut habet Pli∣nius l. 21. c. 8. At Theophr. 6. Hist. 6. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur Gaza flammam vertit.

Amaranthus est planta spicata, cujus singuli flores quinis petalis in extremo margine con∣stant: atque floribus succedunt semina multa, nigra, splendentia utplurimum, aliquando alba, aliquando dilute rubella. Amaranthus floribus quinis illis petalis multo conspectioribus confla∣tis facillime à Blito floribus herbaceis donato distinguitur. Amaranthus est vel floribus verticilla∣tim, vel spicatim dispositis: Amaranthus spicatus est paniculis propendentibus, iisque aut se∣mine albo aut rubro: vel paniculis surrectis, qui est vel major, ruber, viridis aut phoeniceus vari∣ansque gradus rubicundi coloris: (omnes hi praedicti abundant semine nigro, at ruber semine al∣bo:) vel est minor, rubellus, qui est aut spicatus, cristatus, aut glomeratus, aut luteus, aut stra∣mineus, qui itidem est spicatus aut cristatus.

Pars TABULAE XXXI. Sectionis quintae.

• ...Amaranthus
  • 1. Verticil∣latus foliis
    • Variegatis seu tricoloribus seu varie coloratis Psittaci plumas referenti∣bus, nobis. Amaranthus tricolor, Ad. Lob. Tab. Ger. Eyst. ☿
    • Viridibus macula nigra Bliti instar notatis, nobis. ☿
  • ...Spicatus
    • ...Paniculis
      • ...Propenden∣tibus
        • ...Floribus
          • 2. Obsolete purpureis semine albo seu Quinua, nobis. Quinua sive Blitum majus Peruvianum, Clus. Hist. ☿
          • 3. Elegantis coccinei coloris semine rubro, nobis. ☿
      • ...Erectis
        • 4. Major
          • Ruber. ☿
          • Viridis. ☿
          • Phoeniceus aut coccineus. ☿
        • 5. Minor
          • ...Ruber seu rubellus spica
            • Simplici. ☿
            • Glomerata. ☿
            • Cristata. ☿
          • ...Luteus seu stramineus spica
            • Simplici. ☿
            • Glomerata ☿
            • Cristata. ☿

Explicatio partis Tab. trigesimae primae Sectionis quintae.

1. AMaranthus foliis variegatis seu tricoloribus seu foliis varie coloratis Psittaci plumas refe∣rentibus, nobis. Amaranthus tricolor, Ad. Lob. Tab. Ger. Eyst. Symphonia five A∣maranthus tricolor Dal••^••, Lugd. Herba Papagalli & Blitum maculosum, Dod. Blitum hoc po∣tius quam Amaranthum praemisimus Amaranthis spicatis immediate, cum flores, & semina racematim ad singula genicula gerat, Bliti modo, aptius mea sententia Blitum diceretur. Sit Blitum adjungendum Blitis cap. superiore, sitve Amaranthus, parum refert. Radice est brevi, candida, in surculosas propagines divisa: caule unico pedali, rubente, foliis Bliti alternatim positis, viridi, roseo & luteo colore pictis, sic ut in singulis foliis adultis & perfectis ea coloris varietas (psittacorum plumas referens) jucundissimum intuentibus praebeat spectaculum: se∣men profert in exiguis involucris villosis, racematim ambientibus caulem, & cauli adhaerenti∣bus sine pediculis; cum flos nec sit pulcher aut spectabilis, perinde ac si natura tantum venu∣statis ac gratiae prius in folia contulerit, ut deinde pictura florum oblita eos vix inchoatos re∣liquerit, atque vice floris elegantis folia flavescentibus punctis viridibus & rubris notata lar∣gita sit. Datur & hujus notha species cujus caules foliaque virescunt sine maculis trium colo rum in foliis, folia etenim habet Bliti instar macula nigra tantum in medio affecta, neutiquam in caeteris distinguitur ab Amarantho foliis tribus coloribus picto. Imo varietas colorum in ver∣sicolore Amarantho ipso variat, in altero hilarior est, extremo flavo, medio puniceo, reliquo viridi, aliquando viridi, luteo, rubro, in altero obscurior, illum feminam, hunc marem appellant.

2. Amaranthus paniculis propendentibus semine albo seu Quinua, nobis. Amaranthus ma∣ximus, C. B. P. Amaranthus major paniculis sparsis, Eyst. Quinua sive Blitum majus Peruvia∣num, Clus. Hist. Amaranthus hic maximus in hominis altitudinem excrescit, caule crasso, ca∣naliculato, subrubente, ramis crebris stipato; folia acuminata Amaranthi minoris more, sed majora, ex viridi purpurascentia, rugosa, insipida: flores tum è summo caule extremisque ra∣mis, tum è foliorum alis emicant, in spicas palmares & sesquipalmares, imo pedales aliquando digesti, easque frequentes & jubae instar, nonnunquam in latum luxuriantes, colore fuligineo aut purpurae obsoletioris, staminulis luteis; quibus semina succedunt minuta, alba, milii ex∣corticati magnitudine.

3. Amaranthus paniculis propendentibus semine rubro flore serotino elegantis coccinei co∣loris, nobis. Hic Amaranthus in omnibus convenit cum priore nisi quod folia ampla, macula, subnigra notata habeat, secundo paniculas habeat itidem propendentes, longas, at elegantis phoenicei aut coccinei coloris; atque floribus deciduis subveniunt semina leviter rubra seu pul∣chre rubella, in hisce praecipua consistit differentia.

4. Amaranthus major paniculis surrectis rubris viridibus phoeniceis seu coccineis, nobis. Amaranthus simplici spica, C. B. P. Amaranthus angustifolius simplici spicata panicula, Obs. & Icon. Lob. Amaranthus coccineus, Ger. Hic foliis est Blito angustioribus, oblongis, acutis, integris: caulibus rubicundis, in summo brachiatis; quorum summitates in spicas prioris Ama∣ranthi rubri saturo colore simplices abeunt vel multiplicatas, quae condunt semina nigra, pellucida. Huc pertinet Amaranthus major paniculis rubris, Eyst. cujus figuram damus: Radices habet longas, fibratas: caulem bipedalem, striatum, in quo folia Blito latiora & oblongiora, subrubentia, subinde magnis & obscuris nigricantibus maculis infecta, ac mucrone finita, am∣bitu quandoque leviter & tenuiter circumrosa, alarum ut & caulis superiorem partem panicu∣lae longae obsolete rubentes, erectae stipant, exilibus & in medio tenuibus stamineis flosculis, qui∣nis petalis exigus, mucronatis constantibus, & post illos semine in hispidis loculis condito nu∣merosissimo, albo, minuto, cumulatim confarcto; cacumina caulis plerumque in bifidam spicam, compressam, nutantem subinde, extolluntur.

5 Amaranthus minor paniculis surrectis luteis, luteopallidis aut stramineis spicatis, glomeratis & cristatis, nobis. Amaranthus panicula incurva, C. B. P. Amaranthus holosericeus, Lob. Lugd. Amaranthus holosericeis sanguineis reticulatis floribus, Ad. Lob. Amaranthus cristatus, Cam. Eyst. Folia Solani & Atriplicis Helxines foliis longiora habet, in caulibus alternatim exeuntia sesquicubitalibus, rubris, nitidis & vertices versus brachiatis; cacumina singula exornant spi∣cae holosericeae, rubro colore tinctae & multipliciter coagmentatae, cristatae & in summo latio∣res seu compressae ac varie reflexae: in quibus continentur semina exigua, nigra, splendentia, Amaranthi tricoloris aemula, vel vulgatioris minoris purpurei. Hic ex eodem semine nigro va∣riat quoad compositionem spicarum; est enim spicatus simpliciter, vel plurimas spicas con∣glomeratas, vel latas compressas cristatasve fert: differt colore etiam spicarum, est enim luteo,

luteopallido, vel limoniaceo stramineove colore. Idem dicendum de praecedente qui spicam profert surrectam, viridem, rubram saturate vel dilute, seu phaeniceam coccineamve: omnes tam majores quam minores paniculis surrectis semina producunt nigra, excepto Amarantho majore paniculis rubris Eyst. qui semina producit alba. Multis modis ludit haec planta In∣dica quoad spicas seu paniculas, colorem florum, & semina quae sunt alba, rubra seu dilute ru∣bella, & nigra.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Amaranthus profluvia sanguinea sistit ulceraque sanie manantia curat: aiunt enim recentiores fa∣cultate frigida siccaque esse, quare florum infusum epotum & dysentericis prodesse, & mensium abundantiam cohibere albasque uteri fluxiones, propterea cruenta expuentes levare, praesertim cum in pectore aut pulmone vas aliquod ruptum fuerit, nec id sine ratione; nam Amaranthi omnes, authore Lobelio, refrigerant, restinguunt & resiccant.

DE MOLLIENTIBUS Floribus muscosis luteis semine nigro donatis.

CAPUT XXXIX. ATRIPLEX.

A 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cum octavo die à satu prodeat Theoph. 7. Hist. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, olus aureum, à luteo flore, quem fert Diosc. l. 2. c. 145. Genera duo Dioscoridi & Plinio l. &c. 20. silvestre & sativum. Dividimus, inquit Casp. Bauhinus, in hortensem, silvestrem & ma∣ritimam.

Atriplex est planta emolliens floribus muscosis, luteis, & semine nigro utplurimum donata. A sapore est insipida seu fatua, vel salsa: ab odore est utplurimum odoris expers, vel suaveolens odorata, vel foetida atque ingratissimi odoris: à foliis est vel latifolia, vel angustifolia: à loco est silvestris, hortensis seu culinaria, vel maritima incana: à modo producendi semina, est vel racemosa non baccifera, vel baccifera; vel est semine singulari binis foliolis incluso, eaque vel hortensis, vel silvestris, vel maritima incana; de hisce ordine dicemus.

Pars TABULAE XXXI.

• ...Atriplex
  • ...Silvestris racemosa
    • ...Fatua seu insipida
      • ...Latifolia Pes an∣serinus dicta
        • 1. Major, nobis. Atriplex sive Pes anserinus la∣tifolius laceris laciniis, Ad. Lob. Pes an∣serinus, Fuch. Dod. ☿
        • 2. Minor folio acutiore, nobis. Pes anserinus alter sive ramosus, J. B. Chabr. ☿
      • ...Folio si∣nuato
        • 3. Candicante, nobis. Atriplex silvestris sinuata, Ad. Lob. Atriplex vulgatior sinuata, Lob. Icon. ☿
        • 4. Saturate virente spica subrubra, nobis. Atriplex sil∣vestris altera, C. B. P. Atriplex Fimeteria minor, Thal. ☿
        • 5. Lucido crasso procumbens, nobis. ☿
    • 6. Olida seu foetida, C. B. P. J. B. Chabr. Garosmon, Dod. Vulvaria, Tab. Lugd. ☿
    • ...Odora sive suaveolens
      • 7. Vulgaris, nobis. Botrys ambrosioides, C. B. P. Botrys, Trag. Matth. Fuch. Dod ☿
      • 8. Americana Mexicanave, nobis. Botrys Americana, Park. ☿
  • ...Fragifera seu fructu Mori
    • 9. Major, nobis. Spinachia fragifera, Hort. Farnesiani. ☿
    • 10. Minor, nobis. Atriplex silvestris baccifera, Clus. Hist. ☿
    • 11. Minima, nobis. Atriplex silvestris lappulas habens, C. B. P. & Prod. ☿
  • ...

• ...
  • ...Semine singu∣lari binis foli∣olis incluso
    • ...Hortensis
      • 12. Alba seu pallide virens, nobis. Atriplex sativa alba, Lob. Icon. ☿
      • 13. Rubra, nobis. Atriplex hortensis rubra, C. B. P. Atriplex rubra, Tab. ☿
    • ...Silvestris folio
      • 14. Deltoide triangulari sinuato & mucronato hastae cuspidi simili nobis. ☿
      • ...Oblongo
        • 15. Viridi, nobis. Atriplex vulgaris angustifolia cum folliculis, J. B. Chabr. ☿
        • 16. Glauco aut caesio, nobis. Atriplex angustifolia laciniata minor, J. B. Chabr. ☿
    • ...Maritima
      • ...Annua
        • 17. Laciniata, nobis. Atriplex marina, Matth. Dod. Lugd. Cam. ☿
        • 18. Halimi folio, nobis. Atriplex halimoides, Lob. Obs. Atriplex silvestris racemosa foliis integris, J. B. Chabr. ☿
      • ...Perennis
        • 19. Folio deltoide triangulari minùs incano, no∣bis. ☉
        • 20. Minima angustifolia maritima, Boccon.
        • 21. Latifolia seu Halimus latifolius fruticosus, nobis. ☉
        • 22. Angustifolia procumbens, nobis. Halimus 2. Clus. Hist. ☉
        • 23. Angustissimo folio, nobis. Halimus vulgaris seu Portulaca maritima, Ger. Portulaca maritima, Dod. ut. Tur. Ad. Lob. Tab. ☉

§. 1. ATRIPLEX racemosa silvestris inodora.

Explicatio partis Tab. trigesimae primae Sectionis quintae.

1. ATriplex silvestris latifolia, C. B. B. Atriplex silvestris sive Pes anserinus latifolius lace∣ris laciniis, Ad. Lob. Atriplex dicta Pes anserinus, J. B. Chabr. Pes anserinus, Fuch. Lon. Lugd. Cam. 1. Tab. Ad Atriplicum genus referenda vulgaris occurrit haec herba, quam à formâ foliorum Pedem anserinum appellant, quae cubitali aut altiore caule, nonnihil striato ac ramoso assurgit: foliis circumvestitur latis, laevibus, splendentibus, aliquot sinubus in margine divisis: flosculi exigui, muscosi, subrubent: semen ramulorum cacuminibus racema∣tim adhaerens, Atriplicis silvestris semini satis simile est: radix in multas fibras dividitur. Se∣cus veteres parietes, vias, semitas, & alibi in incultis ac desertis, humentibus nonnihil locis frequens exit. Viget ac floret versus autumni initium cum caeteris Atriplicibus silvestribus.

2. Atriplex silvestris latifolia acutiore folio, C. B. P. Atriplex dictus Pes anserinus alter sive ramosus, J. B. Chabr. Atriplex silvestris latifolia altera, Ger. Chenopodium 2. Tab. Haec differt à priore, quod folia producat acutiora, tenuius divisa; semina minora, & tota planta co∣lore est saturatius virente.

3. Atriplex silvestris folio sinuato candicante, C. B. P. Atriplex silvestris sinuata, Ad. Lob. Atriplex vulgatior sinuata, Lob. Icon. Atriplex silvestris vulgaris, Ger. Atriplex silvestris vul∣gatior major sinuata, Park. hanc distare à sativa involucris seminum constat, etiam folia do∣cent discrimen, quae nigricant plumbeo colore solum, cum qua lubens associatur in viarum mar∣ginibus, frequens etiam circa moenia & ••imeta: foliis minoribus, angustioribus, spissis, obtuse per ambitum sinuatis, floribus ex luteo herbidis: quibus evanidis succedunt plurima semina, nigra, splendentia, plura membranis simul inclusa, cum sativi semen unicum binis foliolis tri∣angularibus, membranaceis, inclusum habeat.

4. Atriplex silvestris altera folio sinuato saturate virente, spica subrubra, nobis. Atriplex silvestris altera, C. B. P. Atriplex Silvestris, Fuch. Dod. Atriplex Fimeteria minor, Thal. A∣triplex agrestis, Trag. silvestris 1. Matth. primae edition. Lugd. Silvestris haec tam luxuriosa proceritate prodit ut quaternos saepe cubitos excedat caule, ut hortensis, anguloso, purpura∣scente & ramoso: folio hortensi non admodum dissimili, potissimum quod ad colorem attinet, sed paulo minore, crenato: flore luteo & exiguo semine racematim digesto in summitatibus cau∣lium: radice fibrata, in suburbiorum simetis & fossis passim.

5. Atriplex procumbens folio sinuato lucido crasso, nobis. Planta est pedalis, procumbens: folia habet crassa, prona parte lucida, in margine sinuata; caules & folia utplurimum sunt rubra: semine onerantur caules summi racematim compacto, caeterarum silvestrium more, ni∣gro. Reperitur in humidis pinguibusque terrenis locis circa Blaesas. Floret & semina sua ni∣gra minuta perficit eodem tempore cum caeteris silvestribus.

§. 2. ATRIPLEX racemosa foetida.

6. Atriplex foetida C. B. P. J. B. Chabr. Garosmon, Dod. Vulvaria, Tab. Lugd. Admodum foetida haec Atriplicis species, corrupta putridaque salsamenta, ac foetens horum jus gravissi∣mo molestoque odore, longe superat, imo putidos meritricum loculos olet: exiguis procum∣bit cauliculis, circa quos foliola colore formaque Atriplicis, sed minora multo, potius Ocimi, omnia tamen exigua & farina quasi obducta: flosculi pusilli, muscosi, lutei: semen minutum, nigrum, involucris suis membranaceis tectum, racematim proveniens velut silvestris Atriplicis, sed multo minus: radix tenuis, fibrillis nonnullis capillatur. De hac sic aiunt Adversaria Lo∣belii. Est in Nitiobrigum agro aliisque locis quamplurimis neglectis herbula Atriplici verae accensenda, secus vias frequentissima, tenera, parvula, humi cauliculis procumbens: folia candore micantia Ocimi forma & quasi polline interspersa. Hanc notissimam fecit odor in∣gratus, teterrimus & fere infamem: odoratu, namque hircum olet teter spiritus exhalens opplet nares, quo imbuti, queruntur permulti, imo omnes, qui eandem olfecerint aut tantum pedi∣bus proculcaverint, se meritricum impuros loculos subodoratos esse: planeque referre odo∣rem illum virosum quem prostitutae libidinis scorta ex impura colluvie congesta spirant, unde vulgo Vulvariam, Futinariam dictitant, atque autumant. Haec tetri odoris herba illitas ve∣stium muliebrium plicas canes sagire, atque arecto veretro veneris aestu actos, illas amplexas cupere mire, praesertim in templis ubi tetrius odor ille ingratus spirat & minus difflatur. Haec ex Lobelio. Vulgo appellatur Atriplex olida seu foetens, Vulvaria, Garosmon Cord. in Diosc. quasi garum sive liquamen piscium olens. Errat Caesalpinus dum semine carere affirmat: alii Atriplicem Caninam dixerunt, quia eam ex urina canum nasci putant. Locis incultis juxta se∣mitas nasci gaudet & in hortis, semel ad hortos translata diutine recurrit: annua est ut reli∣quae Atriplices, cum quibus viget, viret ac perit.

§. 3. ATRIPLEX odora seu suaveolens.

7. Atriplex odora seu suaveolens, nobis. Botrys ambrosioides vulgaris, C. B. P. Botrys, Trag. Matth. Fuch. Tur. Dod. Ad. Lob. Caes. Lugd. Tab. Ger. Botrys Artemisia Turcica, Eyst. Bo∣trys altera Ambrosiae species cujus semen Amomum officinarum quibusdam, Cord. in Dioscor. Haec à floribus, involucris & seminibus est Atriplicis species odora, etiamsi Botrys dicatur ab au∣thoribus, sed perperam, propter semina racematim provenientia, nam hoc convenit Atripli∣cibus supra descriptis, non minus quam Atriplici odorae tam nostrati, quam Americanae. Est enim herba pede vix altior, recto & unico caule assurgens, in nonnullos tamen ramulos diffuso ac distributo: quos folia utrinque laciniata, atque profundius incisa, instar foliorum Erigeri, exornant: semen in racemulos collectum, circa totos superiores exit ramulos, more aliarum praedictarum Atriplicum: radix in fibris abit. Tota herba per maturitatem in viridi luteo lan∣guescit, colore aliquando rubente: odorata & suaveolens est planta & tota quasi gummoso len∣tore praedita, qui colligentium manus inficit: ante vero quam adoleverit & cum primum pro∣dierit folia inferiore parte omnino rubent. Nascitur in Italia & Gallia circa profluentes a∣quas & fontes: reperitur vero in sabulosis ac aridis, in olivetis quibusdam: facillime in hortis adolescit. Annua est planta sub autumni finem semina maturans.

8. Atriplex odora sive suaveolens Americana Mexiocanave, nobis. Botrys ambrosioides Mexiocana, C. B. P. in App. Botrys Americana, Park. Atriplex haec odora Americana altius attollitur in plures ramos divisa: folia quodammodo silvestris Atriplicis angustifoliae sunt aemu∣la, sunt enim inferiora latiora, superiora angustiora atque sinuata & dentata Atriplicis ritu: in summis caulibus proveniunt infiniti flosculi, herbacei, sublutei sicut & prioris: semina infi∣nita, exilia, nigra producit, membranaceis involucris inclusa, superioris seminum omnino ae∣mula, sed minora & exiliora, & ut ait C. Bauhinus in Appendice, radice est oblonga, fusca, capillaribus fibris cincta, intus candida; caule pedali etiam altiore aliquando, in pingui solo bi∣pedali, eoque subrubente, quandoque rotundo, striato, pilis levissimis & rarissimisasperso: fo∣liis pallide virentibus, oblongis, sinuatis, pediculis longis donatis, & absque ordine caulem ambientibus: ad singulorum exortum ramuli unciales, ut in caeteris Atriplicibus silvestribus

racemosis, supra descriptis, emergunt, pluribus velut capitulis recemosis alternatim dispositis onusti, quibus singulis foliolum exiguum subjicitur; quibus apertis, flosculi exigui, luteoli, ut in Botry vulgari conspiciuntur, hisque semen minutum, nigrum, copiosumque succedit. Plan∣ta est annua, ex semine deciduo sese propagans. Odor ei gratus & suaveolens, excedens odo∣rem prioris. Floret Augusto & Septembri, semina perficit Autumno. Nomen Natales indicat.

§. 4. ATRIPLEX fragifera seu Fragariae fructu.

9. Atriplex Mori fructu major seu fragifera major, nobis. Spinachia fragifera, Hort. Ferne∣siani. Atriplex haec fragifera foliis ac usu à caeteris non differt, sed sapore minus acido, est au∣tem folio potius Spinachiae: flos huic est spectabilis, ex multis petalis herbaceis & muscosis coacervatus in alis superioribus prope foliorum exortum adhaerens: florem evanidum sequitur fructus fragi Fragariae instar aut Mori, ex multis arillis seminibusve pellicula rubra tectus fra∣gum rubrum perbelle repraesentans, elegantis rubicundissimi coloris, sapore est quidem her∣baceo, nec omnino ingrato quamvis insipido, non dulci ut Fraga: folia sunt emollientia, ut caeterae Atriplicis species: fructus ignavi, fatui & insipidi gustus.

10. Atriplex Mori fructu minor seu fragifera minor, nobis. Atriplex silvestris baccifera, Clus. Hist. Elegans est haec planta, à me quidem, inquit Clusius, in Hispaniis non observata, sed ante biennium ad nos missa Francofurtum à Jacobo Plateau cum Icone ipsius manu delineata, cui paucas notas adscripserat, è quibus haec ejus historia concinnatur. Assurgunt •• singulari ra∣dice paucis fibris praedita terni aut quaterni caules, interdum unicus statim radicis capite di∣visus in aliquot ramulos pedem aut circiter longos, inaequales & angulosos, in terram procum∣bentes, minoribus aliis ramulis donatos; in quibus ut & majoribus singularia adnascuntur folia modo in unum latus, modo in alterum disposita, angulosa, qualia in Atriplicis caeteris quibusdam speciebus, incana: ad quorum exortum multi in unum caput congesti orbiculi, fru∣ctus Mori rudimenta quodammodo referentes, qui maturitate rubellum colorem contrahen∣tes exigua fraga mentiuntur, atque magnam toti plantae addunt venustatem & gratiam: sin∣guli autem illi orbiculi semina multa continent, exigua, rotunda, cineracei coloris, qualia fere in Papavere ceratite violaceum florem ferente. Eandem aut similem plantam in Tirolensi co∣mitatu reperisse se affirmabat Gulielmus de Mera medicus, dum ex Italia rediens per eam regi∣onem iter faceret, sub extremum Augustum magis fruticantem & suis fructibus onustam adeo elegantibus, ut ipsum etiam ad vescendum invitarent. Florentem & fructum Fragi magnitudine ferentem elegantem & visui gratum: plantam ipsam singulis annis florentem & semina feren∣tem habemus in horto publico Universitatis.

11. Atriplex Mori fructu minima, nobis. Atriplex silvestris lappulas habens, C. B. P. & Prod. Ex radice parvâ, fibrosâ cauliculi palmares, striati emittuntur, quos folia atrovirentia, parva, angulosa, alternatim disposita, brevibus pediculis donata, cingunt: ad quorum exortum lap∣pulae duae rugosae Mori, fructui quodammodo similes, Coriandri seminis rugosi magnitudine, adhaerent, semen nigrum, parvum, compressum, in singulis vesicis continentes. Hanc Atri∣plicis insipidae, parvae, erectae nomine D. Doldius ad Casp. Bauhinum misit; at in monte ven∣toso Galliae Narbonensis altius excrescit. Floret eodem tempore cum duabus fragiferis supra descriptis.

§. 5. ATRIPLEX semine singulari binis foliolis incluso.

12. Atriplex hortensis alba sive pallide virens, C. B. P. Atriplex sativa alba, Lob. Icon. Atriplex alba, Gesn. Hort. Atriplex sativa viridis, Cord. in Diosc. Atriplex haec sativa alba radice nititur in altum descendente, fibris multis capillata, ex qua caulis erigitur rectus, vi∣ridis & albus, aliquando rubescens, inferiore parte rotundus, superiore quadratus, ad qua∣tuor cubitos excrescens, multis undique adnatis ramulis: folia prope caulem lata sunt, ea denique in mucronem desinentia, cum binis apendicibus pinnatis versus pediculum Sagitta∣riarum foliorum instar, pinguia, succosa, longa; in novella planta candicantia sunt, perinde ac si farina aspersa essent; quum adoleverint colore sunt ex luteo languescente, aliquando in aliis sunt plane dilute viridia: in caulium summis flores numerosi coacervantur, muscosi, exigui, dein singulis floribus semen unicum succedit compressum, binis foliolis rotundis membrana∣ceis inclusum.

13. Hujus est alia species in omnibus quadrans cum priore, excepto colore rubro, aut ad ru∣bellum inclinante.

14. Atriplex silvestris annua folio deltoide triangulari sinuato & mucronato hastae cuspidi simili, nobis. Haec Atriplicis species passim in fossis suburbanis humidis provenit: folio est triangulari, acuto, mucronato, hastae cuspidi simili, caulibus procumbentibus, pedalibus & sesquipedalibus, pediculis longis innixo: in quorum summis alis semina multa proveniunt, singula binis foliolis rugosis aut verrucosis, triangularibus, inclusa.

15. Atriplex angusto oblongo folio, C. B. P. Vulgaris angustifolia cum folliculis, J. B. & ejusdem alia Icon. Obscurius virent folia, ut paene atra sint, ad Polygoni folia proxime acce∣dentia, latiora tamen, acuminata, subinde (quanquam rarius) levissime sinuata, excrescit autem ad cubitalem & sesquicubitalem altitudinem: flos, radix Atriplicis sinuatae: semina sin∣gularia fert inter bina foliola seu pericarpia folliculacea, saepe etiam rhomboidea conferta in pediculis ramulorum, quae dehiscentia, unicum ostentant semen rotundum, compressum, ni∣grum.

16. Atriplex angustifolia laciniata minor, J. B. Chabr. Haec parum in omnibus distinguitur, nec caulium altitudine, nec foliis sinuatis, nec floribus aut folliculis, sed solo colore glau••o aut caesio, caulium, & foliorum adinstar maritimarum plantarum utplurimum; caetera conve∣nit cum superiore.

§. 6. ATRIPLEX maritima seu Halimus.

17. Atriplex maritima laciniata, C. B. P. Atriplex marina, Matth. Dod. Lugd. Cam. Ger. Atriplex marina repens lutea & Xerampelina, Ad. Lob. Atriplex marina repens, Lob. Park. Atriplex maritima, J. B. Chabr. Haec humi spargit caules cubitales, numerosos, ex crassa sa∣tis radice exortos, totos albicantes, per quos & folia candicantia, sinuata, Pedis anserini si∣milia: flosculi per extrema ramulorum potissimum muscosi, racematim congesti, & inter ••ina foliola rugosa seu aspera, in dorso aculeata, singulatim singula semina continentur. Reperitur Tergesti ad salinas in maris litore. Lobelius in litoreis mediterraneis & Adriaticis nusquam non obviam hanc Atriplicem humi stratam habuit.

18. Atriplex Halimi folio, C. B P. Atriplex halimoides, Lob. Obs. Atriplex silvestris race∣mosa foliis integris, J. B. Chab. Haec foliis incanis seminibus folliculaceis membranis binis inclusis convenit cum priore, nisi quod folia habeat integra, aut parum sinuata, nec profunde sinuata ut Atriplex marina.

19. Atriplex maritima perennis folio deltoide triangulari minus incano, nobis. Atriplex haec in maritimis Angliae & Belgii provenit caulibus bipedalibus, multis, lignosis, humi stratis, atque medio surrecto longiore, ad quorum singulos nodos proveniunt folia triangularia, sinuata ta∣men & acuminata, colore magis incano Atriplice quarta annua folio triangulari deltoide, sed minus Halimo frutescente: flores profert muscosos, herbaceos, caeterarum maritimarum more; quibus singulis succedunt singula semina, binis folliolis verrucosis in dorso praeditis in∣clusa: radix est longa, brachiata, diu durans, sicut & Halimi caeteri marini. Floret eodem tem∣pore cum caeteris Halimi seu Atriplicis maritimi speciebus.

20. Atriplex minima angustifolia maritima, Boccon. Folia huic angusta sunt, Anthirrini mi∣nimi facie, incana pulveris aspergine marisque vicinia semper sordentia: semina in exiguis fol∣liculis ex duobus foliolis triangularibus compositis, spicarum more simul junctis continentur, singula tamen praedictis binis foliolis inclusa, nigra, spicam{que} quasi racemosam componunt fol∣liculi, Kali minimi formâ. A Bigarone Pharmacopola ex Staechadibus allatam habuit hanc plan∣tam Paulus Boccone. Planta non multo major est Icone pag. 30. plantarum in Sicilia, Melita &c. à Paulo Boccone collectarum.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 1. c. 121, id est, marinus seu maritimus eo quod in maritimis proveniat: vel rectius ut Plinius l. &c. 22. Olus maritimum salsum, & inde nomen, nam & alibi quam in maritimis non provenit: quod vero Plinius sine aspiratione legat, forte factum quia Solinus Alimon in Creta nasci prodidit, mirabili effectu, quod eo admorso interdiu nulla fames sentiatur, ut inde ei nemen impositum sit, quod famem arceat. Et apud Theoph. 2. Hist. 20. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 legitur ubi Gaza Auronem vertit.

21. Atriplex latifolia seu Halimus fruticosus latifolius, nobis. Halimus fruticosus latifolius, C. B. P. Halimus latifolius, Ger. Park. Portulaca haec maxima marina Halimus dicta, est fru∣tex lignosus, cujus folia sunt lata, non serrata, nec sinuata, pinguia, succulenta, glauca seu ci∣neracea caesiave, mucronata candidioraque, duriora Portulacae marinae dictae foliis: versus cimas flores producunt ex alis purpureos, Bliti aut Atriplicis floribus haud absimiles: semina vero inter bina foliola continentur singula, ut in praedictis, nigra, Atriplicis sativae aut Atripli∣cis

marinae aemula: radix est dura, longa, in multos annos durans, sicut & tota planta, perpe∣tuâ fronde viret, glauca seu caesia, nisi saeva sit admodum hyems. Ad oram maritimam Hi∣spaniae aliarumque calidarum regionum & haec & sequens provenit. Ex hac ••iunt sepes & sepi∣menta in hortis publicis aspectui grata, cum propter colorem elegantem caesium, tum duratio∣nem contra hyemis rigorem.

22. Atriplex maritima angustifolia procumbens, nobis. Halimus angustifolius procumbens, C. B. P. Ger. Halimus 2. Clus. Hist. desc. Hujus folia valde sunt prioris aemula, sed non tam can∣dida, longiora tamen & angustiora sunt, Oleae foliis haud absimilia: caules vix altitudinem cu∣bitalem aut sesquicubitalem attingunt, & frequenter humi procumbunt: flores sunt saturate herbacei: quibus singulis succedunt involucra rugosa, binis foliolis triangularibus praedita; singula continentia singula semina inter praedicta foliola membranacea, multo prioris semimbus minora. Floret eodem quo superior tempore, in maritimis Regni Valentini. Videre & etiam le∣gere memini, inquit Clusius, in aggeribus illius Insulae quam duo Rhodani cornua faciunt, inter ••anum D. Aegidii & Arelatem, cum Monspelio Arelatam & inde Marsileam proficiscerer. Alitur etiam in hortis.

23. Atriplex maritima angustissimo folio, nobis. Halimus vulgaris seu Portulaca marina, Ger. Portulaca maritima, Dod. ut. Tur. Ad. Lob. Tab. Ger. Haec planta maritima, etiam incana, caules protrudit pedales & ampliores, humi stratos: cum caules, t••m folia cinerea sunt, ali∣quando subrubentia: folia, inquam, valde colore accedunt priorum maritimarum foliis, sed sunt pinguiora & spissiora, minus tamen argentea, Polygoni maris instar longa, angusta: in sum∣mis caulibus exiliunt flosculi purpurei, muscosi; quibus itidem succedunt involucra binis folio∣lis rugosis singula inclusa, compressa, nigra.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

• 1. Atriplex dicta Pes anserinus, J. B. Chabr. Hoc nomen recentior aetas huic Atriplici Pedis anse∣rini dedit à similitudine pedis anseris, quem angulis & sectionibus suis folium quadantenus ex∣primit. Facultate frigida quoque ac humida est & quidem non minus Atriplici vulgari sinuato folio, seduti apparet amplius refrigerans. Suino generi exitialis ac perniciosa sicut & reliquae Atriplicum species, si ab ipsis edatur, fertur. In medicinae usum non admittitur, nec quaelibet silvestrium, multo minus inter edulia.
• 6. Atriplex olida seu foetens, C. B P. Ex utero laborantibus gravitate odoris prodesse potest, ut te∣statur Dodonaeus; nam uti Hippocrates ait, cum uterus strangularit ad nares graveolentia ad∣hibenda: Feminis strangulatu uteri oppressis conferre observatur quotidiana experientia, maxime si umbilico imponatur.
• 7. Atriplex nostras odora seu suaveolens, nobis. Botrys ambrosioides vulgaris seu nostras, C. B. P. Botrys, Trag. Matth. Fuch. Atriplex haec nostras odora seu Botrys aliis dicta, calida & sicca est secundo excessu: vim habet attenuandi & aperiendi. In vino pota, ut Dioscorides & Paulus Ae∣gineta aiunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 id est, non nisi recta cervice spirantibus auxiliatur: prodest vero eadem asthmaticis ac purulenta expuentibus: menses item movet & secundinas excludit. Fit ex foliis cum saccharo, quam conservam vulgo vocant ad'eadem utilis, addita carnibus, quae cum jure coctae eduntur, ad gratum ipsarum saporem conducit. Interponitur arida vestimentis, non modo ut sua∣vitatem odoris inde contrahant, verum à tineis & blattis conserventur, quod ipsa quoque praestat.
• 16. Atriplex maritima laciniata, C. B. P. Atriplex marina, Matth. Dod. Lugd. Vis Atriplici ma∣ritimae, cujus cunque speciei, quae caeteris Atriplicibus attribuitur, sed propter salsedinem, qua referta est magis alvum citat, magisque detergit, si cum carnis jure edatur, Matth. Hoc addit Camerarius, digerit, attenuat, liquat, à putredine vendicat, aperit & abrodendo expurgat, hu∣mentem ventriculum exsiccat, hydropicos juvat, pingues extenuat.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 138. col. 2. pl. 1. Botrys Ambrosioides vul∣garis seu nostras, & ibidem pl. 11. Botrys Am∣brosioides Mexicana, C. B. P. seu Botrys Americana, Park. Cum hae plantae sint sic dictae a semine quod ra∣cematim ramulis adnascitur, non minore jure caeterae Atriplicum species fuissent Botryos species dicendae, nam eodem modo florent & semina producunt quo A triplices hae odorae Botryos nomine ab authoribus alla∣tae, cum in partibus suis essentialibus, id est, floribus muscosis seu ex herbido luteis & seminibus racematim ramulorum summis adhaerentibus proveniant Atri∣plicum more; potiore jure ad suas consimiles plantas reducuntur ratiocinando ex libro naturae.

DE MOLLIENTIBUS Succulentis floribus muscosis, luteis, & semine nigro donatis.

CAPUT XL. KALI.

KALI Mauritanorum, aliqui ad Anthyllidem Dioscoridis: alii ad ejusdem Tragon (cum ta∣men sapore non sit acerbo, nec acinis constet) referunt. Plinius l. 8. c. 22. ad Halimum retu∣lisse videtur, dum inquit olus maritimum salsum, & inde nomen.

Kali est planta maritima, succulenta, floribus muscosis luteis aut herbaceis & semine nigro, longo, splendente, aliquando non splendente donata: ratione durationis vel annua, vel pe∣rennis.

Pars TABULAE XXXIII. Sectionis quintae.

• ...Kali
  • ...Majus semine cochleato flore
    • 1. Minore, nobis. Kali semine cochleato, C. B. P. Ger. Kali, Matth. Dod. Kali magnum Penae, Lugd. ☿
    • 2. Majore pentapetalo membranaceo, nobis. Kali Siculum lignosum floribus membranaceis, Boccon. ☉
  • 3. Minus album semine splendente, C. B. P. Kali album, Dod. Kali minus, Ad. Lob. ☿
  • 4. Crassulae minoris folio, C. B. P. Kali floridum repens Aizoides Neapolit anum, Col. part. 2. ☿
  • 5. Aegyptiacum foliis valde longis ac hirsutis, C. B. P. Kali 3. species, Prosp. Alpin. de Exot. ☿
  • ...Arabum
    • 6. Primum genus Rauwolfii, Lugd. Hist. Gall. App. Kali Arabicum, J. B. Chab. ☿
    • 7. Secundum Rauwolfii, Lugd. Hist. App. Gall. Kali geniculatum alterum seu minus, C. B. P. ☿
  • 8. Geniculatum majus, C. B. P. Salicornia, Dod. Kali Kellu Aegyptiis. ☿
  • ...Fruticosum
    • 9. Minus flore minore herbaceo, nobis. Sedum minimum arborescens, Lob. Lugd. ☉
    • 10. Majus alterum flore majore, nobis. Vermiculatus frutex major, Lugd. Vermiculati fruticis varietas major, Lob. Icon. ☉
  • 11. Spinosa affinis planta, C. B. P. Tragum, Matth. Tab. Tragon Matthioli, Lugd. Lob. Ger. ☿

Explicatio partis Tab. trigesimae tertiae Sectionis quintae.

1. KAli majus semine cochleato, Ger. Kali, Matth. Dod. Kali magnum Penae, Lugd. Mau∣ritani quasdam plantas Kali & Alkali vocant, ex quibus ustis sal fit, Alkali ab iisdem dictum. Plures recensentur species apud authores, nulla antiquis videtur nota fuisse aut de∣scripta, tantum abest ut sal Kali quod vocant ex unâ istarum usta, aut quod magis mirum est fusa, fieri noverint, vix tacituri si scivissent: quare ut nomen sic & plantam ipsam & modum salis il∣lius parandi videmur Graecis recentioribus aut Philosophis Arabicis Chimistis & Hyalurgis de∣bere. Prima species hic picta in fronte Tab. 33. notior est in maritimis Galliae Narbonensis, ubi tum sponte, tum sata, campos maritimos frequenti caulium rubentium operit purpurâ. Fruti∣cat caule cubitali & sesquicubitali, ramoso, Portulacae concolore: foliis densis, angustis, Semper∣vivi medii sive minoris teretefolii duplo longioribus, acutioribus, inter quae semina limacem pusillam vel spiram imitantia, colore fusco, folliculis Malvae ritu occlusa. Minus obvia haec Se∣ptentrionalibus, imo nuspiam fere. Istius copia per initium Autumni coacervatur, metae instar, super scrobe, cui ligna insunt decussatim instructa, quibus accensis herba uritur & in prosun∣dum scrobis defluit, ubi cogitur in glebam coloris nigricantis & cinerei, quod Kali & Alkali sicut & herbam ipsam nominant. Galli Soude vocant ad vitrum conficiendum, quod in Italiam & Septentrionem ex Gallia Narbonensi & Aquitania defertur. Urit non secus ac causticum [eosdem ad usus collectum] marini coloris. Narbonenses primam speciem hanc in Tabula pi∣ctam aliò transmittunt.

2. Kali Siculum lignosum floribus pentapetalis membranaceis, Boccon. Radices hujus ro∣bustae sunt, atque altius in terram descendunt, subinde humano crure vel etiam coxa crassiores: ab his virgae plures, lignosae exoriuntur, in tenues ramulos distributae: circa quos folia Kali mi∣noris non temere sparsa, sed bina semper ex adverso scite posita respondent: flores aestate albi, pentapetali, patuli, membranacei instar alarum papilionis, qui longo ordine, spectabili elegan∣tia, dense congesti ramulos omnino geniculatim onerant: semen cochleatum exigua rubente tu∣nica coopertum. Juxta Saccam, Catanam, & Agrigentum reperit Paulus Boccone ubi vocatur ab indigenis Liuta atque ejus cinere in linteis mundandis & dealbandis maxime utuntur. Vide Tab. 31, & 32. plantarum Siciliae, Melitae, &c. Pauli Boccone, ubi duas pluresve exhibet Icones, nempe Kali florens & non florens, & semine praegnans.

3. Kali minus album semine splendente, C. B. P. Kali album, Dod. Kali minus, Ad. & Icon. Lob. Lugd. Eyst. Ger. Eisdem natalibus gaudet cum reliquis, ora scilicet maritima, sed foliis ac caulibus est minoribus multo, minusque carnosis, angustioribus, nec ita rubentibus, sed ex pallido virentibus, unde vulgo Blanchette apud Gallos quasi Kali album vocatur: semen exi∣guum, nigrum, Urticae simile. Non solum calidioribus regionibus, sed etiam ad Septentrionem Angliae, Neustriae Belgioque familiaris est haec Kali species.

4. Kali Crassulae minoris folio, C. B. P. Kali floridum repens Aizoodes Neapolitanum, Col. part. 2. Maritima etiam est haec nova planta nostro mari frequens, inquit Columna, occiden∣talibus exposita, quae ex minuto admodum, arenae instar, semine facile oritur non modo in sal∣suginosis maritimis, sed etiam in mediterraneis. Radiculam promit fibrosam, initio parum su∣perne rubescentem, & ex illa bina, crassa, carnosa, veluti vermiculata, sed latiuscula foliola profert, supra humum expansa aut parum elata, ex quorum sinu bina alia digitali longitudine, parum canaliculata & rotundiora, Aizoi secundi Dioscoridis aemula emittit, in summo parum crassiora, deinde ex adverso alia bina, & sic deinde in viticulos producta geniculatim alia, ut in ramos dividatur, & in terram procumbat; sed adulta resupinis assurgit parum viticulis, in quibus alternatim folia erumpunt, & ex illis singulae alae; in quibus flores in crassis petiolis, me∣dio die sole illustrato praesertim dehiscunt, candidis barbulis, tenuibus, radiantibus, multi nu∣mero, utplurimum medium exiguum umbilicum luteum habentes, ex exiguis luteis staminulis compositum, quae facile mane & sero occulantur clauso flore, recedente praesertim solis aspe∣ctu: his fructus succedit quinque angulis definitus, totidemque apicibus carnosis vallatus, in quo semen copiosum, minutum, ex nigro fulvescens continetur, & calyx stellatus quinque partita linea dehiscit ut semen decidere possit perfectum, atque in hoc Aizoi calyci non parum dissimilis. Augusto mense floret & Septembri semen perficit. Tota planta salso admodum sapore est gu∣stui, ut sal ipsum gustare censeas; succosa porro & carnosa est, aspergine quadam splendida hirsuties viticulorum & foliorum depicta est ut argenteum quid vel potius christallinas micas habere videatur. Radix parum ••lavicans tenuibus & longis fibris humum petens. In terrenis editis locis maritimis, non arenosis oritur. Sata in hortis laete provenit, verum gracilior. Hu∣jus plantae cinis ignitus facile coit & congenerum more in vitrum transit, vehementiore saltem igne.

5. Kali Aegyptiacum foliis valde longis & hirsutis, C. B. P. Kali 3^ia. species, Prosp. Alpin. de Exot. Kali Aegyptiacum, Park. Unico caule exit in plures cauliculos sese findens, procum∣bentes, qui utplurimum recti sunt: singulis geniculis bina foliola, longa, subhirsuta adnascun∣tur, versus terram etiam sese reclinantia propter eorum longitudinem: cauliculi tenuiores, nudi sunt, foliis privati usque ad cimas, ubi plurima folia, longa, hirsuta proveniunt, praece∣dentis haud dissimilia, sed multo breviora, inter quae producuntur flores tenues, ex purpura candicantes, multis tenuibus staminulis in medio ornati.

6. Kali Arabum 1. genus Rauwolfii, Lugd. Gal. App. Kali Arabicum, J. B. Chabr. Kali minori nostrati haud absimile est, deinde prodit cauliculorum agmine, in varios surculos, graciliores divisorum: quibus summo tenus adhaerent capitula penitus repleta, sub quibus angustissima acuminataque foliola formâ & viribus Kali minoris jam dicti, cum laevi quadam acrimonia, in∣ferna parte penitus alba, superne cineracea, inquit Rauwolfius, cui dicitur Kali Arabum 4. ge∣nus, Aegyptiis Usnen dictum, incolis Schinan. Kali Arabum 1. genus, Lugd. Hist. pag. 19. App.

7. Kali geniculatum alterum vel minus, C. B. P. Kali Arabum 2. genus Rauwolsii, Lugd. Gal. App. Hoc ex radice crassa satis multos surculos succulentos, geniculatos, pedales & bipedales protrudit: in quorum summis fastigiis proveniunt spicatim multi flosculi muscosi & herbidi; quibus subveniunt semina nigra, oblonga. Surculi ad genicula crassescunt & superius internodi∣um videtur inferi in inferius semper, unde observantur inferiora internodia crassiora superio∣tibus.

8. Kali geniculatum majus, C. B. P. Salicornia, Dod. Kali Kellu Aegyptiis. Hanc Salicor∣niam recentior aetas appellat, est enim inter Kali species annumeranda▪ tametsi minus ad usum expetatur. Kali articulatum nonnulli vocant. Cauliculis assurgit teretibus, cubito altioribus, ramosis, crebris geniculis articulatis absque foliis, qui uti prioris Kali minus dicti suo tem∣pore rubent: radix fibrosa est: succus hujus uti superioris salsus quoque ac mordax. Multo fre∣quentissima est haec planta in quibus••ibet maritimis oris cum oceani, tum mediterranei maris, quae Salicornia vulgo vocatur, sive Kali geniculatum, sed effigie multum diversa & cujus solia videntur teneri turiones ramulorum; sunt enim è radice fibrosiore permulti cauliculi, cubitales, recti, densius geniculati, extremis quasi foliis crassis, pinguibus, carnosis: fructibus rubentibus cre∣bris geniculis insertis pixidatim quasi parvorum alabastrorum instar, quadam Equiseti simi∣litudine, & cornua recta, obtusius mucronata imitantibus; gustu non insulso, nec tempera∣mento aut usu à caeteris dispari, sed ubique neglecta.

9. Kali fruticosum minus flore minore, nobis. Sedum minimum arborescens, Lob. Lugd. Huic, inquit Lobelius, omnium longe minimo quoad folia vermiculata, ex Syria asportato folia sunt quam Sedi minoris vermiculati minora minusque spissa: cauliculi sunt cubitales & bicubi∣tales aliquando: in quibus ad alas luteoli flores minores, herbacei apparent: radix in multas radiculas fibratas finditur deorsum versus, superius satis crassa & lignosa lignososque emittit surculos perpetuis foliolis vermiculatis, ex glauco viridibus, dense ad genicula onustos.

10. Kali fruticosum majus alterum flore majore, nobis. Vermiculatus frutex major, Lugd. Vermiculati fruticis varietas major, Lob. Icon. Huic sunt folia minus acuta, angusta, crassa, glau∣ca itidem Sedi vermiculati formâ. Tota planta major & lignosior frutescit omnino, & est sub∣frutex lignosus: flores producit itidem ex herbaceo luteos, sed majores: semina sunt uti Kali nigra, & hac ratione ducti hos duos fruticulos averruncavimus â Sedis, atque suis consortibus Kali speciebus adjunximus.

2. Kali spinosa affinis planta, nobis. Tragum, Matth. Tab. Tragon Matthioli, Lob. Lugd. Ger. Haec planta est species Kali spinosa: caules protrudit pedales, aliquando altiores, sese in plurimos ramusculos tortuosos findens, multis scatentes foliis crassis, succulentis & spinosis, coloris & formae Aizoi: ex alis exeunt lappulae spinosae, quales cernuntur in Tribulo terrestri.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Kali calidum & siccum est, siccior vero & calidior ipsius cinis, qui ad quartum qualitatis utrius∣que gradum accedit. Urendi hic & causticam vim habet, colliquescunt hoc contriti lapides & in materiam aptam vitreis vasis conficiendis & conflandis dissolvuntur. Intra corpus exigua herbae hujus quantitas assumpta non modo urinas, sed & menses potenter evocat: foetum tam vivum, quam mortuum ejicit: aquosos per alvum humores ducit & hydropicos purgat. Major quantitas perniciosa est & exitialis. Fugantur hujus herbae dum uritur & odore & fumo serpentes. Misce∣tur vero cinis & iis quae ad scabiem & cutis foeditatem faciunt medicamentis: superfluam ac excrescentem in malignis ulceribus carnem facile adimit, ut Avicenna & Serapio referunt. Flos christalli, sive ut vulgo Axungia vitri, insigniter resiccat, scabiem cutisque foeditates facile tollit, si aqua in qua decoctus aut potius infusus partes infectae crebrius foveantur & laventur. Kali 2. Alpini, C. B. P. Chabr. Kali haec species Kali album nonnullis dicta planta est salsa atque acri sapore praedita linguam feriens, teste Alpino. Kali cochleatum majus est Anthyllis salsa quam po∣pularis meus Johannes Major, quondam Universitatis Parisiensis rector magnificus, his versibus describit,

E cineris massa salsaque Anthyllidis herba Formari flammis lucida vitra solent. Sic cinis ater eram, cineres nunc solvor in atros; Sed nitidum corpus summo habebo die.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI, Aliorumque Authorum.

PAg. 284. col. 1. pl. X. Sedum minus fruticosum, C. B. P. Sedum minimum arborescens vermicula∣tum, Lob. Lugd. Ibidem pl. XI. Sedum minus fruti∣cosum alterum, C. B. P. Vermiculati fruticis varie∣tas major, Lob. Sedum est planta pentapetala seu quinis petalis constans, atque flori evanescenti suc∣cedunt plura loculamenta distincta, semina plurima in se continentia cujuscunque sint formae & figurae folia; atque hae duae plantae non pollent hisce conditi∣onibus; ergo male ad Sedi species ab authoribus pri∣mo, deinde a Casp. Bauhino referuntur, cum nil nisi folia cum Sedo minore tereti folio seu vermiculato commune habeant. Folia enim uti saepe a nobis dictum non faciunt ad genus constituendum: florem autem & semen nigrum minutum gerunt Kali, idcirco Kali folio vermiculato speciebus accensendae sunt.

DE MOLLIENTIBUS Floribus herbaceis seminum iuvolucris hirsutis seu asperis donatis.

CAPUT XLI. MERCURIALIS CYNOCRAMBE seu PHYLLON.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 191. Linozostis sive Parthenium Mercurii inventum (Plin. l. 25. c. 5.) ideo Graecis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, apud nos Mercurialis. Theophrasti 9. Hist. 19. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 censetur.

Genera Dioscoridi, femina est & mas, & Linozostis silvestris mas, quam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat. Theophrasto feminifica & marifica: Plinio mas & femina.

Mercurialis seu Cynocrambe est planta emolliens floribus herbaceis & seminum involucris hir∣sutis seu asperis binatim junctis donata, in quorum singulis unicum continetur semen. Est enim vel testiculata seminis faecunda, vel spicata sterilis seu femina. Cynocrambe distinguitur à Mercu∣riale non partibus suis essentialibus, sed primo duratione, secundo foliis constat viridioribus, est enim planta perennis radice repente praedita, estque vel testiculata mas, vel spicata femina. Phyllon neutiquam itidem differt à praedictis quoad flores & semina testiculata; est enim plan∣ta perennis sicut Cynocrambe, sed maritima, incana lanugine obducta, quibus notis facillime inter se distinguuntur Mercurialis annua, Cynocrambe foliis saturate viridibus radice late re∣pente, & Phyllon foliis & caulibus incanis lanugine alba obductis.

Pars TABULAE XXXIV. Sectionis quintae.

• ...Mercurialis
  • ...Annua
    • 1. Testiculata sive mas Dioscoridis & Plinii, C. B. P. Mercurialis mas, Matth. Fuch. Dod. ☿
    • 2. Spicata sive femina Dioscoridis & Plinii, C. B. P. Mercurialis femina, Matth. Dod. Ad. Obs. & Icon. Lob. Lugd. Tab. Ger. ☿
  • ...Perennis
    • ...Montana
      • 3. Testiculata, C. B. P. Mercurialis canina mas, Col. Mercu∣rialis femina Matth. Fuch. Dod. ☉
      • 4. Spicata, C. B. P. Mercurialis canina femina, Col. Cyno∣crambe femina, Cam. Ep. Cynocrambe sive Mercurialis femina silvestris, Cam. ☉
    • ...Incana Monspeliensis Phyl∣lon dicta
      • 5. Testiculata, nobis. Phyllon testiculatum, C. B. P. Phyllon arrhenogonon, Lob. Icon. Lugd. ☉
      • 6. Spicata, nobis. Phyllon spicatum, C. B. P. Phyllon theligonon Theophrasti, Dod. Phyl∣lon marificum, Clus. Hist. Ger. Park. ☉

§. 1. MERCURIALIS ANNUA.

Explicatio partis Tab. trigesimae quartae Sectionis quintae.

1. MErcurialis testiculata sive mas Dioscoridis & Plinii, C. B. P. Mercurialis mas, Matth. Fuch. Dod. Ad. Lob. Lugd. Tab. Ger. Mercurialis fructum ferens, Caes. Mercuria∣lem marem à femina folia minime distinguunt, quae inter se simillima sunt, laevia, glabra, mucro∣nata, leviter virentia, in ambitu serrata, sapore nitroso, calidiusculo & nauseoso: caules utrin∣que angulosi, spithamei, aliquando pedales, ac etiam altiores in pingui solo, geniculati, quos verticillatim cingunt flosculi herbacei, viridiusculi, muscosi, qui in quatuor petala parva, her∣bacea, sese explicantes cirros apiculorum luteorum aut herbidorum ostentant: quibus singulis succedunt bina seminum involucra, hirsuta, aspera, brevibus pediculis nitentia, continentia singula unicum semen singulare, parvum, rotundum. Involucra, teste Dodonaeo, ad Aparines semina pelliculâ hirsutâ tecta accedunt, compressiora tamen: radix tenera & fibrata.

2. Mercurialis spicata sive femina Dioscoridis & Plinii, C. B. P. Mercurialis femina, Matth. Fuch. Dod. Ad. Obs. & Icon. Lob. Lugd. Tab. Ger. Mercurialis florens, Caes. Mercuriali ••e∣minae veluti exiguae sunt spicae, in quibus spicatim muscosi, tenues, cohaerent flosculi, qui inaniter & frustra decidunt absque fructu & pereunt nullo succedente semine. Reperitur Mercurialis cum mas, tum femina annua in hortis oletoriis & vinetis aliisque locis humentioribus & secus hortorum sepimenta.

§ 2. MERCURIALIS perennis silvestris Cynocrambe dicta.

3. Mercurialis montana testiculata, C. B. P. Mercurialis altera vel montana, Caes. Mercurialis canina mas, Col. Cynocrambe, Matth. Fuch. Dod. Ad. Lob. (qui unâ figura utramque expres∣sit) Lugd. Cam. Cynocrambe silvestris haec Mercurialem priorem annuam satis refert: cau∣liculi ejus tenelli, firmiores, dodrantales sunt: folia atrius virent, & sunt majora: semina bina in duobus testiculis hirsutis clauduntur, unicuique unicum: radix fibrosa, candida, late sub ter∣ram progrediens serpit; unde foliis atrius virentibus, & radice longe lateque serpente, distin∣guitur à Mercuriali mare annua vulgari. Tota herba virosi odoris ingratum redolet: in silvis ac aliis perinde umbrosis gignitur: viret vigetque eodem quo altera Mercurialis mas prior anni tempore: semina continentur in involucris hispidis binis, membranaceis sepimentis distinctis, in uno pediculo tergemina. Tota aestate viget utraque & haec Cynocrambe mas seu testiculata, & femina, hyeme plurima parte intercidit.

4. Mercurialis montana spicata, C. B. P. Mercurialis canina femina, Col. Cynocrambe sive Mercurialis femina silvestris, Cam. Cynocrambe femina, Cam. epitom. in Matth. ed. Bauh. In Cynocrambe hac femina ex foliorum alis pediculi surriguntur tres aut quatuor aut quin{que} pedem longi, tenues, striati; in quibus flosculi herbacei in spicam digesti, ternis foliolis herbaceis constantes; in quibus staminula herbacea: flosculi, inquam, spicatim proveniunt herbacei inu∣tiliter, & exarescunt pereuntque nullo relicto semine: nunquam ex feminae hujus Cynocram∣bes silvestris floribus proveniunt semina.

§. 3. MERCURIALIS perennis marina incana Phyllon dicta.

5. Phyllon testiculatum, C. B. P. Phyllon mas seu arrhenogonon mariparum, Ad. Lob. Phyllon arrhenogonon, Lob. Icon. Lugd. Phyllon marificum, Clus. Hist. Park. Ger. Phyllon hoc Arrhe∣nogonon, alterum vero Theligonum dicitur. Phyllon arrhenongonon & Theligonon folio incano Monspeliensium pedales & cubitales habent caules, multos, totos candido tomento pubescentes, & per aestatem lignescentes, qui in ramos ex adverso positos ordine certo abducuntur: folia ob∣longa & subrotunda, crassiuscula, nervosa, mollia, lanugine incanâ tecta, ad caulium articulos oriuntur: flosculi in mare quidem minimi, ad juncturas brevibus pediculis nixi, vix apparen∣tes, ante fructus sunt duo apices colore Ochri pallido: fructus autem sunt gemelli, testiculati, ut in Mercuriali mare & Cynocrambe mare binis villosis & incanis loculis testiculorum more comprehensi: semina, inquit Lobelius, ut minoris Heliotropii exiliunt, immatura albida, matura vero cyaneo nitent colore, rotunda & quam Piperis majora, gustu fervida & nonnihil pinguia: radix lignosa, exilis: flores spicati racemosique veluti in Mercuriali annua. Mon∣speliensibus haec planta merito Phyllon Dioscoridis appellata est, quamvis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocari tradit propter similitudinem forte quandam quam habet cum Olea: folia enim habet oblonga & candicantia ut Oleae folia: item Bryoniae accedit propter florem muscosum, ex herbaceo vi∣ridem.

6. Phyllon spicatum, C. B. P. Phyllon theligonon Theophrasti, Dod. Lugd. Feminificum, Ger. Clus. Hist. Park. Tab. Haec Mercurialis perennis marina incana Phyllon feminificum dicta, neutiquam distinguitur à mare nisi quod spicas floribus onustas gerat sine seminibus succeden∣tibus, quod contingit in Mercuriali annua & perenni Cynocrambe dicta. Utraque nascitur, ut scribit Clusius, in multis Hispaniae & Galliae Narbonensis locis, secundum vias, ubi Aprili, in∣terdum maturius floret. In Belgio vero non nisi aestate & singulis annis ex semine germinat, apud nonnullos herbariae rei studiosos has plantas vidi, inquit Joh. Bauhinus, Circa Monspeli∣um Augusto vigentes & florentes & semina ferentes, mensibus interdum Aprili, Maio & Junio.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Mercurialis annuae cum maris, tum feminae caules & folia tum in potu, tum olerum modo in cibo ac∣cepta vim habent alvum molliendi, emolliunt enim & abstergunt, unde bodie in enematis frequen∣tissimus Mercurialis est usus & succo itidem plurimum utuntur seplasiarii & pharmacopoei ad mel mercuriale conficiendum, quo ad sopitam vim expultricem excitandam atque ad ciendam, detergendam atque eluendam alvum, nil aptius. Tolluntur utriusque Mercurialis succo, vel tri∣tis foliis parti appositis, omnis generis verrucae: item semen cum Absynthio decoctum ictericos mi∣rifice juvare testantur Matthiolus & Ruellius: decoctorum foliorum jusculum bilem & aquosa ducit. Mercurialis calida quidem & sicca est temperatura, neutra tamen primum gradum exce∣dit: abstergentem viscera (ut ait Galenus) obtinet & digerentem facultatem. Mirum quod

tradunt Dioscorides & Plinius si feminae post purgationes admoveatur Mercurialis femina tri∣tave bibatur, ut femina concipiatur efficere: sin vero mascula, marem generari.

Cynocrambe facultate priori respondet, folia quidem cum cauliculis alvum movent & inter olera recipi queunt, & decoctae herbae jus pituitam, bilem & aquosa detrahunt, uti Dioscorides scribit.

Phylli arrhenogoni potu masculi sexus fieri partus, ut Theligoni feminei, Theophrastus & Dioscorides scriptum reliquêre. Salmanticenses utriusque decoctum omnibus animalibus à cane rabido de∣morsis propinant magno successu. Granatensibus vero Mauritanis praesertim ad muliebres mor∣bos magno in usu est Phyllon.

DE PENTAPETALIS Seminum involucris superius hispidis seu hirsutis binis ternisve seminibus repletis donatis.

CAPUT XLII. EUPATORIUM GRAECORUM seu AGRIMONIA.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 4. c. 41. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Oribasio in collectionibus & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est Hepatica, quod hepati medeatur. Plin. l. 25. c. 6. Eupatoria regiam authoritatem habet. Sunt qui ve∣lint nomen ab inventore Mithridate cognomento Eupatore habere.

Eupatorium Graecorum seu Agrimonia est planta pentapetala, foliis multis alatis & hirsutis, uno extremum claudente, & seminum involucris hispidis Lappulae instar in superiore parte, in cujus gremio bina, terna quaternave semina continentur, pars involucri versus petiolum curtum laevis & glabra est, seminis involucrum maturum ruffescit & cernuum seu propendens est.

Pars TABULAE XXXIV. Sectionis quintae.

• ...Eupatorium Graecorum sive Agrimonia
  • 1. Inodora sen minus odora, nobis. Eupatorium Graecorum, Ad. Lob. Eupatorium verum, Lugd. Agrimonia, Dod. Caes. ☉
  • 3. Odora Santonensis seu Blaesensis, nobis. ☉
  • 3. Odoratissima seu maxime odorata Romana, nobis. Eupatorium al∣terum odoratum & aromaticum, Col. ☉
  • 4. Agrimoniae similis planta, C. B. P. Agrimonoides, Col. ☉

Explicatio partis Tab. trigesimae quartae Sectionis quintae.

1. EUpatorium veterum seu Agrimonia inodora seu minus odora, nobis. Eupatorium Grae∣corum, Ad. Lob. Eupatorium, Matth. Fuch. Tur. Tab. Eupatorium verum, Lugd. A∣grimonia, Dod. Lon. Caes. Folia profert Agrimonia oblonga, in plures utrinque lobos divisa, singula è regione rachi seu costae mediae adhaerentia, Cannabis foliis particularibus similia, sed latiora & molliora minusque saturo colore virentia, hirsuta, in ambitu serrata seu secundum margines profunde crenata: caulis tenuis, rectus, hirsutus itidem, cubito altior, duriusculus, subnigricans: à cujus medio sursum versus flosculi exeunt parvi, lutei, pentapetali, cum plu∣ribus staminulis in ipsorum medio luteis itidem; quibus singulis deflorescentibus semina se∣cundum caulis superiorem partem spicatim, sicut flores antecedenter, proveniunt: involucra seminum sunt hispida Fabae equinae magnitudine fere, quae deorsum nutant seu reclinantur matura subrubent & prope inambulantium laneo vestitui adhaerent lappularum modo: se∣mina bina, terna, quandoque plura in loculamentis distinctis continentur: radix oblonga me∣diocris crassitudinis est & subnigricat. Planta est perennis: in locis parum cultis secus vias, sepimenta pratorum ac arvorum, & quandoque in silvis exit. Junio mense ac serius floret: se∣men deinde in multam aestatem facit, usque in Autumnum durat in caulium superioribus par∣tibus. Dicitur & Lappa inversa, quod semina Lapparum instar aspera, & spinulis praedita, deorsum pendentia producat; Eupatorium autem ab Eupatore inventore nomen & Regiam, inquit Plinius, authoritatem habet.

2. Eupatorium odoratum Santonense seu Blaesense, Agrimonia medio modo odorata, nobis. Haec folia habet ad eundem modum constructa quo prior vulgaris, sed magis odorata, minus

autem quam Romana seu sequens, & ut ait Lobelius in Xantis Pictaviae Galliae sinitimis silvis editur Agrimonia, quam odoratam vocant propter odorem multo fragrantiorem, eamque in hortis colebat superioribus annis eruditus medicus Lamoureus, inquit Lobelius Adver. Pag. 308. Nos hanc Agrimoniae speciem invenimus in silva caedua & secundum margines pratorum adja∣centium silvae caeduae dictae le Costè de Chaile primo aut secundo lapide ab urbe Blaesis distanti.

3. Eupatorium maxime odoratum, nobis. Eupatorium Dioscoridis odoratum, Cast. Eupa∣torium alterum odoratum & aromaticum, Col. Agrimonia odorata, Cam. Haec Agrimonia à praedictis differt, primo colore foliorum minus viridi, secundo altius attolluntur caules: tota planta major est praedictis, denique odorem saffundit fiagrantiorem, seminum etiam in∣voluera spinosiora multo caeteris praedictarum Agrimoniarum involucris sunt, crassiora, ma∣joraque, in hisce notis praecipua consistit differentia. Haec est vera & genuina Agrimonia Di∣olcoridis odorata & aromatica; ideo praeferenda vulgari inodorae & ingratae. Mirum quidem naturae institutum ut in iisdem pratis orisque silvarum tam brevi intervallo seu distantia vul∣garem prope villam Chaile, & ad margines pratorum illic sitorum reperias odoratam priorem seu secundam odoratam, ut ab illa diversam unusquisque, nisi flore & sructu eadem esset, judicaret, sed odor fragrantissimus & color foliorum dilutius viridis statim determinat eam esse distinctam à vulgari speciem. Haec etiam tertia major colore est florum pallidiore, tactu viscoso & odoris fragrantia nobilior & sapore aromatico jucundissimo astringente: radice est ex nigro rubente, fibrosa, cum reliquis vero excepta magnitudine & odore aromatico eadem diceretur. Aestate & Autumno reperitur perfecta: folia lobatim adhaerent ex adverso costae mediae uno extremum costae claudente, serrata, dilute viridia, viscosa, valde odorata. Prove∣nit in agro Romano juxta Praeneste in eodem colle & semita, & in agro Mainello utramque & vulgarem & odoratissimam hanc Romanam invenit Fab. Columna. Floret aestate, atque Au∣tumno semina ad maturitatem perducit. Has Agrimoniae tres distinctas species in horto pub∣lico Universitatis impraesentiarum cultas habemus.

4. Agrimoniae similis planta, C. B P. Agrimonoides, Col. Propter aliquam cum Agrimonia quam habet similitudinem hanc plantam Agrimonoidem appellavimus, inquit Columna, cum alio referre ignoraremus. Hujus radix parva est & fibrosa, lignosa & rubescens: folia habet terrae proxima, longis, hirsutis, dodrantalibus, rubescentibus costis haerentia, Fragariae similia sed nigriora & plura è regione costae eidem mediae adhaerentia & Agrimoniae modo disposita, plurima majora, inter haec alia parvula etiam binatim disposita intersunt, ut in Agrimonia obser∣vatur, hirsuta omnia, mollia, per ambitum serrara, dentibus seu serris Agrimoniae minutioribus & acutioribus, verum rotundiora: caules producit plures, veluti supinos, hirsutos, rubentes, alis tribus vel quatuor divisos, in quibus folia minora haerent, pauciora atque rotun∣diora, auriculas habentia circa caulem, ut in congeneribus: in quorum summo tres aut quatuor insunt utriculi, hirsuti, asperi Cytinorum more & formâ, parvis multis incisuris per ora fim∣briati, luteum habentes florem parvum Agrimoniae, quem in aliquibus locis vix exerit, sed intus post illum teste Columna, fructum concipit. Campoclari vero illum explicare omnino observavit: quo deciso fructus producitur oblongus, rotundus, Tritici grano aequalis, laginariae Cucur∣bitae modo binis fere tuberibus formatus, & perfectus ex se decidit hiantem utriculum relin∣quens. Aprili mense floret, & Maio perficitur semen. Sapore est abstergente, siccante & ama∣ro. Odorata etiam est, media inter bene olentem & vulgarem Agrimoniam. Locis incultis inter vepres & frutices ad Matesii radices invenit Columna, septentrionem respicientibus hu∣mentibusque, & in Aequicolorum postea montibus etiam in meridiei aversis locis umbrosis. Hanc propter amarorem facile quis pro Arabum Eupatorio supponere poterit, quamvis non ita sit insignis amaritudinis & fortis, ut dicunt, ei aequiparari poterit ex sententia Columnae.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Citra manifestam caliditatem astringendi mediocrem vim Agrimonia obtinet, & unà temperiem sic∣cam. Galenus Eupatorium tenuium esse partium asserit, & incidendi expurgandique facultate praeditum, quocirca & jecinoris obstructiones expurgare & simul visceribus robur astringendi sua facultate addere decoctum foliorum; hepaticis & nephreticis sanguinemque spuentibus & mingen∣gentibus confert semen, Plinio authore, dysentericis in vino potum auxiliatur. Addit Dioscorides jecinorosis & à serpentibus commorsis auxilio esse. Contrita folia cum adipe suillo imposita ulceri∣bus difficilem cicatricem contrahentibus medentur Dioscoride quoque auctore; radix crassior, foris fusco rubore praedita, dura, exsiccante & moderate astringente facultate▪ adeo apta internis

affectibus ut decoctum dilutumve colore limpido vini albi placeat, & potum viscerum hepatis prae∣sertim tonum restituat, intemperiemque sedet omnem, corrigat obstructiones & reseret eóque suc∣cum officinae expressum in trochiscos servant. Petrus Bembus Cardinalis eloquentissimus asseruit ad arenulas è renibus expellendas nihil utilius se reperisse, quam assiduum usum aquae stillatitiae ex Agrimonia sive Eupatorio Graecorum. Haec Cam.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 320. col. 1. pl. 1. Eupatorium Cannabinum, C. B. P. Eupatorium Avicennoe creditum, Col. Eu∣patorium vulgare, Matth. Tur. Dod. Lugd. Haec est planta papposa in paludosis & humidis proveniens; idcirco papescentibus in Sectione septima a nobis ex∣hibendis adjungi debet, non obstante nomine Eupato∣rii ab authoribus assignato, nullatenus convenit cum Eupatorio Graecorum sen Agrimonia in partibus es∣sentialibus; ergo vitio vertendum Casparo Bauhino, qui motus nomine Eupatorii, cum Eupatorio Graeco∣rum seu Agrimonia associaverit.

Pag. 321. col. 1 pl. 11. Cannabina aquatica folio tripartito diviso, C. B. P. Hepatorium aquatile, Dod. Bidens folio tripartito diviso, Caes. Ibidem pl. 111. Cannabina aquatica folio non diviso, C. B. P. Eu∣patorium Cannabinum femina Septentrionalium, Ad. & Icon. Lob. Hae plantae cum sint corymbiferae ad Co∣rymbiferas Sectione sexta a nobis dispositas referendae sunt; ergo male hic a Casparo Bauhino (habita ratione nominis Eupatorii, ut ubique authores primo, & Casp. Bauhinum secundo facere observamus, nulla habita ra∣tione notae genericae & essentialis quae toti generi con∣venit, aut saltem convenire debet ex libro naturae) collocantur. Ibidem col. 2. pl. VI. Agrimoniae similis C. B. P. Agrimonoides, Col. Foliorum aliquam cum praecedentibus Agrimoniis vere sic dictis similitudi∣nem habet, sed florem, semen & capsulam semina∣lem diversimodi factam; ergo non est vera & genuina Agrimoniae Graecorum species, sed nos, ut in∣quit Fabius Columna, nescientes quo alio referre ad∣junximus Agrimoniae propter aliqualem, quam ha∣bet in foliis hirsutis similitudinem.

DE PLANTIS Floribus muscosis seminum involucris hispidis donatis.

CAPUT XLIII. SANICULA.

SAnicula officinarum à sanandis vulneribus nomen traxisse videtur. Doctissimus Columna sub Sideritide tertia Dioscoridis pingit & describit.

Sanicula (prout hic accipitur) est planta foliis lucide virentibus, floribus muscosis & semi∣num involucris hirtis seu hispidis donata. Hisce nominibus ab Auricula ursi & Sedo montano guttato, quae à viribus Saniculae etiam authoribus dicuntur, facile distinguitur Sanicula haec Diapensia dicta.

Pars TABULAE XXXIV. Sectionis quintae.

• 1. Sanicula officinarum, C. B. P. Sanicula, Trag. Dod. ut. Tab. Eyst. Sanicula Diapensia, Ad. Lob. Ger. ☉

Explicatio partis Tab. trigesimae quartae Sectionis quintae.

1. SAnicula officinarum, C. B. P. Sanicula, Trag. Dod. ut. Caes. Cam. Tab. (cui & Consolida quinquefolia) Eyst. Sanicula & Diapensia, Ad. Lob. Ger. Diapensia, Brunf. Matth. Sideritis tertia Dioscoridis, Col. Folia sunt huic Saniculae complura, quae in oblongis pedi∣culis à radice promit lata, lucide virentia, & quidem rotunda, nisi in partes quinque divi∣derentur, Vitis foliis idcirco quodammodo similia, sed minora multo & virentia & laevore ni∣tentia, in ambitu serrata extremisque angulis rubentibus: assurgunt inter haec cauliculi do∣drantem aut pedem alti, ad radicem rubentes: in quorum cacumine flosculi muscosi, albidi; succedente semine rotundo, aspero seu hirsuto involucro incluso, praetereuntium adhaere∣scente vestibus Lapparum modo: radix superius crassiuscula & multis inferius capillamentis sibratur. In silvis & umbrosis nascitur. Gaudet pingui gleba, laeto humidoque solo: trans∣fertur & ad hortos in quibus adolescit. Floret Maio, ac Junio semina sua perficit & maturat. Herbae hujus folia toto anno virent.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Caeterum Sanicula haec Diapensia dicta ut cum astrictione quadamgustu amaricat, ita praeter quod ex∣purget & abstergendo roboret calida & sicca est quidem ordine secundo. Succus ad sananda vul∣nera datus prodest. Datur & decoctum ejus quod sanguinis spuitionem & dysenterias curat: sor∣dida etiam vulnera hoc abluuntur. Humores frigidiores discutit ac resolvit in aqua decocta, & cataplasmatis modo imposita; miscetur potionibus quas vulnerarias appellant.

DE DIPETALIS Seminum involucris hirsutis donatis.

CAPUT XLIV. SOLANIFOLIA.

Pars TABULAE XXXIV. Sectionis quintae.

• ...
  Circaea
  • 1. Lutetiana major, C. B. P. Circaea Lutetiana, Lob. Icon. Dalechampii, Lugd. Ger. ☉
  • 2. Alpina minor, C. B. P. Circaea minima, Col. ☉

Explicatio partis Tab. trigesimae quartae Sectionis quintae.

1. SOlanifolia Circaea dicta major, C. B. P. Circaea Lutetiana, Lob. Icon. Dal^pii. Lugd. Ger. Circaea, Eyst. Folia habet Alsines majoris, mucronata & glabra, lucida: caules pe∣dales & altiores in umbra, rectas, fractu faciles: flores ex purpura candicantes, dipetalos at∣que uniuscujusque petalum ad medium bifidum est cum multis staminulis fuscis in medio ho∣rum duorum petalorum; nec in tota cohorte herbarum aliam novi, cui natura florem dipetalum largita sit praeterquam Circaeae, quae observatio notatu digna: seminum involucra sunt rotunda, hirsuta seu aspera, vestibus laneis praetereuntium adhaerentia: radices sunt multae, lentae, pro∣funde in terram se demittentes, & longe lateque repentes, quibus largiter sese propagat, si∣mul ac radicem egerit. Vires hujus nondum sunt detectae. Est enim planta rarissima, & sin∣gularis propter flores dipetalos, etiamsi sit in omnibus silvis umbrosis humidis reperta.

2. Solanifolia Circaea Alpina, C. B. P. Circaea minima, Col. Hanc Franciscus Gregorius Ca∣pucinus Circaeam montanam, pumilam appellavit; adeo similis est Circaeae Lutetianae Lobelii, non illi quae Amara dulcis dicitur & Solanum repens. Circaeae majori itidem omni sui parte o∣mnino similis, sed adeo pusilla, ut vix Iconem superet à Fab. Columna allatam pag. 78. part. 2. & à nobis Tab. 34. versus finem; perfecta quidem est & symmetria respondet majori in omnibus, radice, foliis, flore & fructu, quam siccam accepti Columna à praedicto patre Gregorio.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 168. col. 2. pl. 1. Solanifolia Circaea dicta major, C. B. P. Circaea Lutetiana, Lob. Et ibi∣dem pl. 11. Solanifolia Circaea Alpina, C. B. P. Cir∣caea minima, Col. Nil habent affine, i. no nec foliis, nec floribus, nec involucris seu seminum capsulis semi∣nibusve cum Solano conveniunt; ergo male a Casparo Bauhino collocantur inter Solani species Bacciferas plantas.

Partis secundae Sectionis quintae finis.