The British language in its lustre, or, A copious dictionary of Welsh and English containing many more British words than are in Mr. Davies's Antiquae lingue Britannicae dictionarium duplex ... / compiled by the great pains and industry of Tho. Jones.

About this Item

Title
The British language in its lustre, or, A copious dictionary of Welsh and English containing many more British words than are in Mr. Davies's Antiquae lingue Britannicae dictionarium duplex ... / compiled by the great pains and industry of Tho. Jones.
Author
Jones, Thomas, 1648-1713.
Publication
Printed and sold in London :: By Mr. Lawrence Baskervile ... and Mr. John Marsh ...,
1688.
Rights/Permissions

To the extent possible under law, the Text Creation Partnership has waived all copyright and related or neighboring rights to this keyboarded and encoded edition of the work described above, according to the terms of the CC0 1.0 Public Domain Dedication (http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/). This waiver does not extend to any page images or other supplementary files associated with this work, which may be protected by copyright or other license restrictions. Please go to http://www.textcreationpartnership.org/ for more information.

Subject terms
Welsh language -- Dictionaries -- English.
Link to this Item
http://name.umdl.umich.edu/A47085.0001.001
Cite this Item
"The British language in its lustre, or, A copious dictionary of Welsh and English containing many more British words than are in Mr. Davies's Antiquae lingue Britannicae dictionarium duplex ... / compiled by the great pains and industry of Tho. Jones." In the digital collection Early English Books Online. https://name.umdl.umich.edu/A47085.0001.001. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed May 8, 2025.

Pages

Page [unnumbered]

Henwau (Physygawl) Lysiau 'r dda∣ear, Coed, a Ffrwythau Coed, yn Gymraeg a Saesnaeg.

The Names of the Physical Herbs, Trees, and Fruits, in British and English.

YR Adafeddog, llwŷd y ffordd, llwyd bonhedig: Cudwort, Chasweed, Petty-cot∣ten, small Bomebast, o kind of Cotton-weed, Bloody-flux-wore or Cadweed.

Afal y ddaiar, Bara yr Hwch, round Birt-wort, or the Apples of the Earth, Swine's-bread.

Afal peatus, Eirin gwlanog: a Peach.

Afal Gronynnog: a Pomegra∣nate.

Afal melŷnhîr; a Limon or Le∣mon.

Afal euraid: an Orange.

Afan, mafon, afanwŷdd: the Hind-berry-brambles, Fram∣boys, Raspis, great Brambles.

Afans, edrych y fapgol.

Alan bychan, Gwrthlys, Carn∣yr Ebol, y besychlys: Foal-foot, Colts-foot, Horse-foot or Ball-foot, Ale-hoof, or Horse-hoof.

Alan mawr, Dail y tryfan: Lugwort, Butter-bur.

Alaw, y fagwyr wenn, Lili'r Dwr: the water-lilly, a Water-rose, the white Lilly.

Alisantr, y Ddulŷs: a Loveage, Alisander.

Alkakengî, y suranen godog.

Allwyddau Mair: a she Keys.

Amranwen: St. Peters-wort, Mother-wort, White-wort, Tan∣sey, a kind of Camomile.

Yr Arfog, edrych Bresŷch crŷch.

Arian Gwion, Arian-llŷs: Flux-wort or Lask-wort, Bastard Reubarb.

Aurbibau: Arsenick, Orpine, a kind of Oker of the colour of Gold.

Aurfanadl, Corrfanadl, Banad∣los: Broom, a Dyers weed.

Balog y waun, y felsugn, y fe∣len gu, llysiau 'r eglwŷs, y weddlŷs, mêl y cŵn.

Banadl, Balaznen: Spanish-broom, Wood-waxen, Base-broom, Whin or great Furrs.

Banadl pigog: a kind of pricking broom.

Page [unnumbered]

Banadlos, Aurfanadl: Broom, a Dyer's weed.

y Banog: Dioscoridis, Higta∣per, Mullein.

Bara 'r hwch: Berthwort, round Birtwort, Swine's-hread.

Barf y gŵr hên: Winter-Cresses.

Barf yr Afr, barf y Bŵch: Goat's-beard, or Burchin-beard.

Basil: Buck-wheat.

Bawm, gwenynddail: Turkey-balm, with purple and white flowers.

Beatws: white Beet.

y Beneuraid: Heath-thistle.

y Benfelen, y greulŷs: Groundsell.

y Bengaled, y glafellŷs, y grammennog, y Benlas∣wenn: Blew-bottles, Sca∣bious.

y Ben goch, yr Ellnog gôch, y dinboeth, llysiau 'r dom: Arsemart or Lulerage.

y Benlas wenn, y Bengaled: Blew-bottles, Scabious.

y Benlas or ŷd: Blew-bottle.

y Berthlŷs: Pellitory of the wall.

Berwr: Cresses.

Berw'r Ardd: Garden-cresses.

Berw'r dŵr, mintŷs y dŵr, myntŷs y meirch: Water-cresses, Water-mint, Lady-Smock or Cuckow-flower.

Berwr y dŵr melŷn, Persli 'r dŵr: water Parsley, Belders, Bell-rags, yellow Water-cresses.

Berwr y fam, berwr y fam∣mog, berwr y torlanau, berwr caerselem, berwr gauaf: Buck-wheat, Char∣lock or Chadlock.

Berwr ffrainge, berwr ffren∣gig, berwr y garddau: French Cresses.

Berwr gwŷllt: Dittander or Pepper-wort.

Berwr yr iair, canclwm: knot-grass, Blood-wort.

Berwr y môch: Swine-cresses.

Berwr taliesin, blodau flâ: Bean-flowers.

Blaen y conŷn ar y mêl, dry∣don: wild Liverwort, Agri∣mony.

Blaen y gwaŷw, y boethfflam: the lesser Spearwort.

Blaen yr Jwrch: Dogs Cole-worts.

Bleidd-dag, llysiau 'r blaidd: Wolf-bane, Monck's-hood.

Blodau ammor: Everlasting, a flower that never fadeth.

Blodau 'r gôg: the wild Gilli flower.

Blodau 'r brenin: Piony, chast Pioy.

Bloneg y ddaiar, Rhwŷmŷn y coed, llysiau 'r twrch, ei∣rin gwion, grawn y perthi, paderau 'r gâth, y winwŷ∣dden wenn, pŷs y coed: Briony.

Brenhinllŷs dôf;, basil: Buck-wheat.

Page [unnumbered]

Brenhinllŷs gwŷllt: small stone Basil.

Bresŷch; llysiau crochan: Coleworts.

Bresŷch ben-gron: a kind of Coleworts, Cabbage.

Bresŷch y cŵn: Dogs Cole∣worts.

Bresŷch-cochion: red Cole∣worts.

Bresŷch yr ŷd: wild Mustard.

Briallu: Primrose, Daizy's, Cowslip's.

Brigau 'r twŷnau, y felynllŷs, llysiau 'r cower: Cheese-run∣net, Ladies Bed-straw.

Briw 'r march, câs gan gy∣thraul, llysiau 'r hudol, y dderwen fendigaid, (y fer∣faen:) Vervain.

Briweg y cerrig, llysiau 'r muroedd, puppur y fagwŷr: Prick madam, Worm-grass or stone-crop, Handed-kouse-leeks or Sengreen.

Y friwŷdd wenn: Madder.

Brwŷnen: a Rush, a Bulrush.

Brymlŷs. y freflŷs, llysiau 'r coludd, llysiau 'r pwding: Penny-royal, Pudding-grass.

Bryttwn: Southernwood.

Bulwg, y drewg: Millet or Hirse, Cockle, Bastard Grom∣mel, Salfern.

Bulwg rhufain, llysiau 'r bara: Gyth or Gith, Roman Night-shade.

y Bumustl: deadly Hemlock.

Bustl y ddaiar, y genrhi goch: Centory.

Bwŷd yr hwŷaid, llin hâd y dŵr: Water-lentil, Ducks-meat.

Bwŷd y llyffaint, caws y lly∣ffaint, bwŷd ellyllon: Toad∣stool or Mushroom.

Bwltws, deurŷw sŷdd o ho∣nynt, y gwŷnn ŷw 'r alaw, a'r melyn ŷw 'r bwltws: Water-lilly.

y Bywi: an Earth. nut.

C

CAcamwcci, cribau 'r blei∣ddiau, cyngaf mawr: the greater Burr-dock.

Cacamwcci lleiaf, cyngaf: Burr-dock the less.

Caill y ci, y galdrîst: Dog-stones.

Callod y derw, clustiau 'r de∣rw, llysiau 'r ysgyfaint: Lung-wort.

Camri, milwŷdd, (camamil:) Camomile.

Canclwŷf: Money-wort or herb Two-pence.

Canclwm, y glymmog, y gar∣hewin, y waedlŷs, berwr yr iair: Knot-grass, Blood-wort.

Canrhi gôch, bustl y ddaiar: Centory,

Carn yr ebol, alan bychan: Foal foot, Colts-foot, Horse-foot, Ball-foot, All-hoof or Horse-hoof.

Canwŷll yr adar, y dewbanog: Dioscordis. Higtaper, Mallein.

Page [unnumbered]

Càs gan arddwr, Hwp yr ychen: Rest-harrow.

Càs gan-gythraul, briw march: Vervain.

Castanwŷdd: the Chesnut-tree.

Cawl: Coleworts.

Cawl Frengig: French Cole∣wort.

Cawl gwŷllt: Wild Colewort.

Cedor y wràch, Rhawn y march: Horse tail, deadly night-shade.

Cedowrach leiaf: Night-shade the less.

Cegid, Gwŷnn y Dillad: Hemlock.

Ceirch: Oates.

Ceirch bendigaid: Blessed Oates.

Celŷn: Holly-trees.

Celŷn mair; Butchers-broom.

Cennin: Leeks, Scallion.

Cennin y brain, esgidiau'r gôg, hosanau'r gôg: The Purple Hyacinth Flower.

Cennin y Gwinwŷdd, cen∣nin pedr: Narcissus, Wild-leeks.

Cibog, am fod i hâd mewn cibau: Panick, Indian Oat-Meal.

Clais: Devils-bit.

Clais y moch, Clari dwbl, y gôch-las, clŷch duram: Ro∣man Sage.

Clôr, Cylor, cnau'r ddaiar: Smallidge, Earth-nut or Ear-nut.

Clust ŷr Arth, yr olcheuraid, yr olchwraidd: Sannicle.

Clust yr Assen, Cynghlenŷdd yr afon: Lawrel, Spurge-law∣rel.

Clustiau'r derw, Callod: Lung-wort.

Clust yr Ewig: Spurge Lawrel, Lowry.

Clust y fuwch, Clûst y Tarw, y Dewbanog: Dioscordis, Higtaper, Mullein.

Clûst yr Iuddew, Clustiau 'r Derw: Lungwort.

Clust y Llygoden: the herb Mouse's Ear.

Cluch y cerrig: the herb Stone Bells.

Cnau'r ddaiar, clôr: Smallidge, Earth-Nutts, Ear-Nutts.

Cnau'r India: the Nutmeg.

Cnau barfog, cnau cull: Hazle-Nutts.

Cnau ffrengig: Walnuts.

Cneuen pen: a Nutmeg.

Cnau Almond: Almonds.

Cnau peatus: Peaches.

Coluddlŷs: Peny-Royal.

Comffri, llysiau 'r culwm: great Walwort, Comfrey or Bugle.

Corr-fanadl, Aurfanadl, Broom, a Dyers weed.

Corr-ysgaw, ysgaw mair: Wall-wort, Dane-wort, Vdder-wort.

Corn yr Afr: a herb called Goats-Horn.

Corn y carw môr, y Godog: thorny Samphire.

Corn y carw mynŷdd, Corn

Page [unnumbered]

yr Hudd, corn yr lwrch, corn y bŵch, Paladr hir: Broom-rape.

Costog y Domm: Herb St. Barbary.

Cowarch: Hemp.

Crâch eithin, Eithin yr Iair: Rest-Harrow.

Crâf geifr, cra'r nadroedd: Ramsons.

Cra'r Gerdddi: Garlick.

Crafangc yr Arth, treed yr Arth, tafol y môr: Black Hellebore, brank-ursin.

Crafangc y frân, chwŷs mair: Craw foot.

Crafangc yr Erŷr: the herb cal∣led Eagle's claw.

Cribau 'r bleiddiau, Caca∣mwcci: Bur-Dock.

Cribau mair, ysgallen wenn: Wild Artichoak, or Lady's Toistle.

Cribau St. Ffraid, Dannogen, llŷs dwŷfawg: Betony.

Crinllŷs, (y fioled:) Vio∣let, Herb Trinity.

Cwlŷn y mêl, Drydon: Wild Liverwort, Agrimony.

Cwlm y gwŷdd, cwlm y coed, y gynghafog: Pellitory of the Wall, Great bind weed.

Cychwlŷn, Drydon: Wild Li∣verwort, Agrimony.

Cyfardwf: Great Comfrey.

Cyfrdwŷ, yr yfrdwŷ: Water∣fern, Polypody in Cardiggan-Shire.

Cynghlennŷdd yr ason, y lle∣fanog, Llysiau 'r afu, Llin∣wŷdd yr afon, clustyr As∣sŷn: Liverwort.

Cynflon y Cabwllt, y falerian: Wild Spikenard.

Cynflon y Llygoden: White-flower'd-Prick-Madam.

Cyngaf, cyngaw, Llysiau 'r hidl; great burdock.

Cynghafawg, cwlm y Gwŷdd: Pillitory of the wall, great bind-weed.

CH.

CHwerwlŷs: Wild Worm-wood.

Chwerwlŷs yr Eithin, y fed∣wen chwerw, llysiau 'r By∣stwm, saeds Gwŷlltion: Clown's All-Heal.

Chweinllŷs: Fleawort.

Chwŷs Arthur, Llysiau'r Gwe∣nŷn, Erwaint: Goats-Beard.

Chwŷs mair, crafange y frân: Craw foot.

y Chwerwddŵr, (cucumer:) a Cowcunber.

D.

DAgrau Addaf: the Blad∣der-Nut.

Dail y cwrwf, diowdwŷdd, pren y gerwŷn: Lawrel.

y Ddeilen-ddu: The black leaf.

Dannogen y Dŵr: Broom-wort, Saracens consound.

Dail y fendigaid, dail y twrch: Tutsan or Park leaves, Ag∣nus Castus.

Page [unnumbered]

Dail ffion flrwŷth, bysedd ellyllon, menŷg ellyllon, bysedd cochion, Llwŷn y tewlaeth, dail ffiol ffrwŷth, ffiol y ffridd: Fox-glove nulleine.

Dail y gloria, gellhesg, cleddy∣flŷs, yr hŷlithr: Glader or Sword-grass, Water-gladiole.

Dail y gron, bogail y forwŷn, y gron doddaid: Venus navil, pennywort.

Dail y tryfan, alan mawr: Lugwort, Butter-bur.

Dail y twrch, Dail y fendi∣gaid, yr holljach: Tutsan or Park leaves, agnus castus.

Dant y llew, clais dant y ci: Lions tooth, wild Cichory.

Dant y llew lleiaf: Swines Crisses.

Danadl, dynad: young Net∣tles.

Danhadlen ddall, danhadlen farw: dead Nettle, Arch∣angel.

y Ddanhadlen wenn: white Nettle.

Dau wŷncbog: Knop-weed, Mate-fellon.

Derwen gaerselem: wild Ger∣mander, Jerusalem Oak.

Derwen y ddaiar, y dderwen fendigaid: Vervain.

y Dewbanog, y banog haner pan, tapr dunos, tapr mair, Sircŷn y melinŷdd, dail y melfed, Clûst y fuwch, clust y tarw, canwŷll yr adar: Mullein.

y Dewbanog fechan, llysiau 'r parlŷs: Cowslip.

y Dewbanog wenn wrŷw, gwŷnddail, rhôs campau: Stock-gilly-flowers.

y Ddilwŷdd felen, llysiau 'r wennol, llŷm y llygaid, gwell nâ'r aur, llysiau 'r llaw, y ddiwythl, y ddiwlith: great Celandine.

y Dinboeth, y Bengoch: Arse-smart, Lulerage.

y Dinllwŷd, llwŷd y dîn. y dorllwyd, tansi gwŷllt, gwŷn y merched: wild A∣grimony, wild Tansey, Cud∣wort, Starewort.

y Dditain: Dittany or Dittan∣der.

y Dditain leiaf: Herba Maria.

y Doddedig rûdd: Rosa Solis, or rose Solis, Sun-dew, red Rose.

y Doddedig wenn: white Rose.

y Dorfagl, golwg christ, lly∣gaid christ, goleiddrem, golŷwlŷs, effros: Eye-bright, Mouse-ear, Scorpion-grass.

y Dorllwŷd, y dorllwŷdig, y dinllwŷd: wild Agrimony, wild Tansey, Cudwort, Stare∣wort.

Drain yspinŷs, pren melŷn: the common Barberry-tree.

Drewg, Bulwg: Millet or Hirse.

Drewgoed: Bean-trifoly.

Dringol, suran yr ŷd: soure Dock.

Page [unnumbered]

y Droedrûdd, llysiau 'r llwŷ∣nog, mynawŷd y bugail, pig yr aran, llysiau Robert: Crane's-Bill, Stork's-Bill.

y Drydon, troed y drŷw, lly∣siau 'r drŷw, cwlŷn y mêl, cychwlŷn, blaen y cohŷn ar y mêl, y felvsig, llysiau 'r fuddau: wild Liverwort, Agrimony.

Drysi, mieri: Brambles, Briers.

Du-ddraenen, a Sloe-tree, a Black-thorn.

y Dduglwŷd, eithin yr jair: Rest harrow.

Dulŷs, (Alisandr:) Lovage, Allsander.

E

EBolgarn; alan bychan: Foal-foot, Colt-foot, Horse-foot, All-hoof or Horse-hoof.

Ebolgarn y gurddau: wild Spikenard.

Efre: Darnel, Tares.

Effros, y dorfagl: Eye-bright.

yr Eglŷn, tormaen: Saxi∣frage, Hemlock, Dropwort.

Egroes, aeron mieri mair: the Berries of sweet Briers.

Eiddew, eiddiorwg: a Clim∣ing or berried Ivy.

Eiddew 'r ddaiar, y feidiog lâs: Ground-Ivy.

Eirin gwlanog: Peaches.

Eirin y ci, y galdrist: Dog-stones.

Eirinllŷs, eurinllŷs, ysgol fa∣ir, ysgol fair ochrog, ysgol grist: St. Peters-wort.

Eirin mair, perth-eurddrain: dryed Figgs, Gooseberrys.

Eirin perthi: Spineolus, Slots.

Eithin: Furrs, Gorse.

Eithin ffrengig: white Bram∣bles, Buck-thorns, great tall Furrs.

Eithin yr jair, câs gan arddwr, hwp yr ychen, tag-aradr, crach-eithin, y ddyglwŷd: Rest-harrow.

Elestr: a Lilly, also the Flower de Luce.

Erfin, maîp: branched Broom, Rape, Turnips.

Erfin y coed, bloneg y ddaiar: Briony.

Erllyriad, llyriad: great Plar∣tain or Way-breed.

Erwainr, erwain, erchwaint, chwŷs Arthur: Goats-beard.

Esgidiau 'r gôg, (bwtties) y gog: Purple Violet.

Esgorlŷs, llysiau 'r galon: Berthwort.

Evad, yr un a'r ddeilen ddu: The same with the black leaf.

Euod ddu, euod gôch: Toe black and red Yles.

Eurddrain: Buckthorns.

Eurddrain doun: Raspises, black Buck thornes.

Eurinllŷs, cirinllŷs: St. Pe∣ter's-wort.

F.

Y Fabcoll, afans, llysiau bened, llygad yr ysgy∣farnog,

Page [unnumbered]

f'anwŷlŷd: Blessed Thistles, Asarum, the Herb Benet.

y Fagwŷr-wenn, alaw: The Water Lilly, a Water Rose, the White Lilly.

y Fandon, llysiau 'r erŷr, Wood-roof.

y Falerian, cynffon y cabwllt, llysiau Cadwgan, gwell nâ 'r aur: Valerian, wild Spike∣nard.

F'anwŷlŷd, y fapcoll: The Herb Benet, Blessed Thistle.

y Fedwen chwerw, y fedd∣don, y fedon chwerw: Base Hore-bound, wild Sage.

y Feddygŷn, (y fioled,) Vio∣let, the Herb Trinity.

y Feiddiog lâs, mantell fair, mantell y corr, palf y llew: Ground-Ivy, Lyon's Claw.

y Feiddiog lwŷd, y ganwra∣idd lwŷd, llysiau jevan, llysiau llwŷd: Mugwort.

y Feiddiog rudd, The lesser spear wort.

y Felenŷdd: Hawkweed.

y Felynllŷs, Brigau 'r twŷnau: Arse-runnet, Ladies Bed-straw.

y (Ferfaen,) briw 'r march: Vervain.

y Filfŷw, mîl, ŷd gwŷllt, y fronwŷs: wild Wheat, wild corn, Pile-wort.

y Fioled, crinllŷs, meddy∣gŷn, llysiau 'r drindod: Violet, the Herb Trinity.

y Fioled felen auaf, melŷn y gauaf: Gilliflower.

y Fioled fraith, y fronwŷs wild Wheat, wild corn, Pile∣wort.

y Freflŷs, brymlŷs: Penny-royal, Pudding-grass.

y Friweg, briweg: Prick. Ma∣dam, Worm-grass or stone-crop, handed House-leek or sengreen.

y Fronwŷs, y filfŷw, mîl, me∣lŷn y gwanwŷn, y fronwst, gwenith y ddaiar, y fioled fraith, llygad ebrill, llygad y diniwed: wild Wheat, wild-Corn, Pilewort.

y Fyddarllŷs, y fywlŷs fwŷaf, y fywfŷth, llysiau pen tŷ: Great House-leeks, Sempervive, Herb Jupiter, Stone-crop, wall-pepper.

y Fywlŷth leiaf, llysiau 'r fag∣wŷr, llwynau 'r fagwŷr, cynffon y llygoden, y ddi∣losg, y glaiarllŷs: Tree stone-crop, an herb that flowers thrice a year.

F.

Ffà: Beans.

Ffà ffrengig: French-beans, Kidney-beans.

Ffenigl,) ffunell: Herb Fennel.

Ffenigl y môch, pyglŷs: Swine Fennel, Rosemary, Sul∣phurwort.

Ffenigl y môr: Gold Samphire.

Ffenigl y cŵn, amranwen: Horse-fennel.

Page [unnumbered]

Ffenigl helen luyddog: Mew or Spignel.

Fflamgoed, llysiau 'r cyfog Garden Spurge.

y Fflamgoed fechan, llaeth y cythraul: Devil's Milk, Petty-spurge.

Fflŵr dylis,) elestr: a Lilly, also the Flower de Luce.

Ffunell, ffenigl: Fennel.

Ffynwewŷr y plant, ffynwe∣wŷr ellyllon, hêsg melfe∣dog, pen melfed, tapr y dŵr, cynffon y gâth: Cat's-tail, Reed-mase.

G.

Y Galdrist, eirin y ci, llysiau 'r neidr, ceilliau 'r ci, tegeirian: Dog's Stones.

Y gamamil,) milwŷdd, y gam∣ri, camri: a she Buck-horn, sweet smelling Orches, Camo∣mile.

Y Gandoll: St. Johns wort.

Y ganhewin, canclwm: Knot-grass, Bloodwort.

Y ganrhi gôch, bustl y ddaiar: the herb Centory.

Y ganwraidd lwŷd, y feiddi∣og lwŷd: Sea Mug-wort.

Y garddwŷ: herb Carret or Caraways.

Garlleg.) cra 'r gerddi, tri∣agl y tlawd: Garlick.

Yr arllegog, troed yr a∣ssen: Jack of the Hedge, Sauce alone, having a tast like Garlick.

Garlleg gwŷllt: wild Garlick, Serpent Garlick.

y Gaswenwŷn: Devils-bit.

y Gedowrach: deadly Night-shade.

y Gedowrach leiaf: Chidra, a kind of Balm.

Gellhesg: Sword-Grass, or wa∣ter Gladiole.

y Gin-groen fechan, llin y forwyn, llîn y llyffaint: wild Line, or Toad-flax.

y Glafrllŷs, neu 'r benlas-wenn: Scabious.

y Glaiarllŷs, y glâs: Woad.

Glaswellt y cŵn, llygad y ci: the bob Dog's eye.

Glesŷn y coed, yr Olchenid: middle Consound, Bugle, Sa∣racen's Consound.

y Gloria, dail y gloria: water Gladiole, Glader or Sword-grass.

y Gloŷwlŷs, effros: Eye-bright.

y Glymmog, canclwm: Knot∣grass, Bloodwort.

y Godog, corn y carw môr: Thorny Samphire.

y Goedrwŷdd, y Goedwŷrdd, neu Godrwŷth: Winter-green, Melilot, Sea Lavender.

Gold,) (gold mair,) rhuddos: the herb Marigold.

Golwg Christ, y dorrfagl: Eye-bright, Mouse-ear, Scor∣pion-grass.

Graban, yr un a Gold.

Grâs duw: a kind of Hedge Hyssop.

Page [unnumbered]

Grawn paradwŷs, grawn pa∣ris, Llysiau paradwŷs: Car∣damum, Grains of Paradise, Lady-smock or Cuckow-flower.

Grawn y perthi, bloneg y ddaiar: Briony.

Greol, grevol, grevolen, blo∣neg y ddaiar: Briony.

y Greulŷs fenŷw, llychlŷn y dŵr, llysiau taliesin, yr henŵr: Groundsel.

Groeg-wŷran: Fenugreek.

y Grog-edau: Dropwort.

y Gromandi, hâd y gromandi: Saxifrage, Hemlock, Drop-wort.

Gromil, torrmaen: The same with Gromandi, or Gramandi.

Grûg, myncog: Heath or Ling.

Gruglwŷn: A little Shrub of Heath or Ling.

Gwag lwŷf: Linden or Teil-Tree.

Gwalchlŷs, llysiau 'r hebog: Wild Lettice, Hawkweed.

Gwâllt y forwŷn, brige'r gwe∣ner, gwâllt gwener, gwâllt y ddaiar: Venus-hair, Mai∣den hair.

Gwaŷw 'r brenin: Asfodel, Lancashire Asphodel.

Gwden y coed: Great Bind-weed.

Gwrthlŷs, alan bychan: Foal-foot, Colts-foot or Horse-foot.

Gwell nâ 'r aur, falerian: Wild Spikenard.

Gwenith y gôg: Figwort, Pilewort.

Gwenith yr ysgyfarnog: The Herb Hares-wheat.

Gwenynddail, y wenynog, lly∣siau 'r gwenyn: Balm Gen∣tle, or Mint.

Gwimmon, gwmmon: Wrack, Relts, Ore-wood, a Sea-weed.

Gwlŷdd: Hen's bit, Chick-weed.

Gwlŷdd mair, llysiau 'r crym∣man: Herb Pimpernel.

Gwlŷdd y geifr: Goat's-weed.

Gwmmon, gwimmon, gwŷg y mor, dylŷsg y môr, yf∣noden y môr, goumon: Ri∣ets, Orewood, a Sea-weed.

Gwrddling, gwrling, helig mair, gwŷrdding, neu gwŷrddling: Wild Myrtle.

Gwrthlŷs, alan bychan: Foal-foot, Coalts-foot, Horse-hoof.

Gwrnerth, llysiau Llywelŷn: Speed-well, Fluellin.

Gwŷddfid, gwŷddwŷdd, te∣thau 'r gaseg, llaeth y geifr, sugn y geifr: The Lilly of the Valley, Bind-weed, or Honey-suckle.

Gwŷddlwŷn: Pimpernel or Bar∣net.

Gwŷg, pŷs y llygod: Mice-pease or Pulse.

Gwŷlaeth, golaeth: Lettice.

Gwŷn y dillad, cegid: Hem∣lock.

Gwŷn y merched, y din∣llwyd: wild Agrimony, wild Tansey, Starwort, Cudwort, Starewort.

Gwŷros, Rhyswŷdd, yr ŷs∣wŷdd: Privet or Prim-Mint.

Page [unnumbered]

H.

Hâd y Gramandi, torr∣maen: Saxifrage, Hem∣lock, Dropwort.

Hâd llyngŷr: Wormseed.

Haidd y môr: Sea-barley.

Helyglŷs, y waedlŷs: Loose-strife, yellow Willow herb.

Helŷg mair, gwrddling: wild Mirtle.

Hêsg: Sedge.

Hesg-melfedog: Cat's-tail.

Hoccŷs, y feddalai: Mallows.

Hoccŷs bendigaid, hoccŷs y garddau: Garden-Mellows.

Hoccŷs morfa, môr-hoccŷs, hoccys y gors: Marsh-mal∣lows, Sea-mallows.

Hoccŷs gwŷlltion: the herb Si∣mony.

Hosanau'r gôg, cennin y brain: the purple Hyacinth Flower.

Hiddigl-mawrth, rhuddŷgl: wild Raddish.

Hwp yr ychen, eithin yr jair: Rest-harrow.

yr Hylithr, hylŷf: Hellebore.

L.

LAfant,) y llwŷn cotty∣mmog: Lavender.

Lili,) elestr: a Lilly.

Lili 'r mai, gwŷddfid: Lilly of the Valley, Bindweed, Ho∣ney-suckle, May-lilly.

y Liwiog lâs: Wead.

LL.

LLaeth y cythraul: De∣vil's-Milk, petty spurge.

Llaeth y geifr, gwŷddfid: Lilly of the Valley, Bindweed, Honey-suckle.

Llaeth yr ysgyfarnog, llysiau 'r cyfog: Garden-spurge.

Llaeth ysgall, ysgall y môch: Venus Lip, Sow-thistle; also wild jagged Lettice.

Llafrwŷn: Bulrushes.

Llefanog, clust yr assen: Law∣rel, Spurge lawrel.

y Llew gwŷnn: narrow-leaved Orach.

Llewŷg y blaidd: Hops.

Llewŷg yr iâr, y bele, ffonn y bugail, crŷs y brenin, ffâ 'r môch: Henbane, Sow-bean.

Llin: Flax.

Llin y forwŷn, llin y llyffaint, y gingroen fechan: Wild-Line or Toad-flax.

Llindro, llindag: Woodbind.

Llinhâd y Dŵr, bwŷd yr hwŷaid: Ducks-food.

Llinwŷdd yr afon, cynghlen∣nŷdd: Liverwort.

Lludwlŷs: the Artichoke.

Llus: Blackberries growing or the ground amongst Moss, Wine∣berries.

Llwŷd y cŵn, môr ddanadl gwŷnn: Horehound.

Llwŷd y din, y dinllwŷd: wild Agrimony, wild Tansie, Star∣wort.

Page [unnumbered]

Cudwort, Starewort.

Llwŷd y ffordd. llwŷdŷn y ffordd, llwŷd bonheddig, Adafeddog, llysiau'r Gyn∣ddaredd: Cudwort, Chase∣weed Petty-Cotton, a kind of Cotton weed, bloddy Flux wort, Cadweca.

Llwŷnhidŷdd, ysgelynllŷs, pennau'r gwŷr, Traeturiâd y Bugeilŷdd, Astyllenlŷs: common Cinguefoile or five leav'd Grass, Ribwort or Rib∣wort Plantain.

Llwŷn cottymmog, (Lafant:) Lavender.

Llwŷn Mwstard: Treacle-Mu∣stard, Penny-Cress.

Llwŷn y gyfagwŷ: Nomma.

Llwŷnau'r fagwŷr, y fyddar∣llŷs: Stone-Crop, Wall-Pepper.

Llychlŷn y dŵr, y Glaiarllŷs: Woad.

Llydan y ffordd, Erllyriad, llyriad, sawdl Christ: great Plantain or Waybreed.

Llyffannawg: Saxifrage or Break-stone.

Llygaid y dŷdd, yr Aspygan. Sensigl: Daysies, the little Day∣sies.

Llygad christ, Effros: Eye-bright.

Llygad Ebrill, y filfŷw: Pile∣wort, wild Wheat, wild corn.

Llygad yr ŷch: herb Ox-Eye.

Llygad eirian, Llygeirian: the Blackberry.

Llygad, y Diniwed, y fronwŷs: Pilewort, wild Wheat, wild corn.

Llygad y cî, Glaswellt y cŵn: the herb Dog's Eye.

Llygad yr ysgafarnog, y fap∣coll: Blessed-Thistle, Avens, herb Bennet.

Llŷm Dreiniog: Satyrion.

Llŷm y llygad, y Ddilwŷdd fe∣len: great Celandine.

Llyriad, llydan y ffordd: great Plantain or Waybreed.

Llyriad llymion, llyriad llyn∣nau, Dyfrllŷs: base Hore∣hound, wild Sage Shepherd's Pipe, Fontinel, Pond-weed.

Llyriad y mor, llysiau Efa: Swine's Cresses.

Llŷs Dwŷfawg, cribau St. ffraid: Bettony.

Llysiau'r Angel, llysiau'r ysgy∣faint: Angelica.

Llysiau'r Afu, cynghlennŷdd yr Afon: Liverwort.

Llysiau'r bara, Bulwg: Bastard-Grommel, Salfron.

Llysiau'r Blaidd, Bleidd-dag: Wolf-bane, Monk's Hood.

Llysiau 'r bronnau: Pilewort.

Llysiau 'r bystwm, chwerlŷs: Clown's All-heal.

Llysiau 'r din: Arsmart or Culerage.

Llysiau 'r fam, y bengoch, yr un a llysiau 'r din: The same with Arsmart or Culerage.

Llysiau 'r drŷw, cwlŷn y mêl: Wild Liverwort or Agrimony.

Llysiau 'r ddidol: A Turnip, or

Page [unnumbered]

Naven, Sow-bread.

Llysiau efa, Llyriad y môr: Swines cresses.

Llysiau effros, effros: eye-bright.

Llysiau 'r eiddigedd: The Herb jealous.

Llysiau 'r erŷr, Llysiau eryri, y fandon: Wood-Roof.

Llysiau'r fam: The greatest hand∣ed Satyrion.

Llysiau 'r fuddau, drydon: Wild Liverwort, or Agrimony.

Llysiau 'r galon, esgorlŷs: Birthwort.

Llysiau'r geiniog, dail y gron leiaf: Bastard Navelwort, a Herb growing in stone-walls with small leaves somewhat like Ivy.

Llysiau 'r giau: The Myrtle-Tree.

Llysiau 'r groes: Crosswort, or Mugweed.

Llysiau 'r gwaedling, y wilffrai, milddail: Milsoil or Thousand leav'd Grass.

Llysiau gwallter: Herb Gwal∣ter.

Llysiau 'r gwenŷn, gwenyn∣ddail: Palm gentle or Mint.

Llysiau 'r gwrda: The Common Mercury, or all-good.

Llysiau 'r Gwrid: Red Alka∣net.

Llysiau 'r hidl, cyngaf: Great Bur-Dock.

Llysiau 'r hebog, gwalchlŷs: Wild Lettice; Hawkweed.

Llysiau 'r hedŷdd, Tafod yr hedŷdd, Troed yr hedŷdd: Herb Cummin.

Llysiau 'r hudol, briw'r march: Vervain.

Llsiau Jevan, y feiddiog Lwŷd: Sea-mugwort.

Llysiau cadwgan, falerian: Wild Spikenard.

Llysiau christ: The Herb Milk∣wort.

Llysiau chrystoffis: Herb Christo∣pher.

Llysiau 'r cribau, Llysiau r pannwŷr, Venus-lip, Maiden-lip, Shepherd's-Rod, or Teazle, Fullers Thistle, Venus Thistle.

Llysiau 'r crymman, gwlŷdd mair: Herb Pimpernel.

Llysiau 'r cŵsg, pabi dôf: Adonis's Flower, Poppy.

Llysiau 'r cyfog, fflamgoed, llaeth yr ysgyfarnog: Ti∣themal, Asarabacca, Garden Spurge.

Llysiau 'r cywer, brigau 'r twŷnau: Cheesrunnet, Ladies-Bed-Straw.

Llysiau 'r cŷrph: The Corps's∣wort.

Llysiau 'r cwlwm, comffrei: Great Walwort, Comfrey or Bugle.

Llysiau 'r chwain, chweinllŷs: Slive's Acre, Loose Grass, Fleawort.

Llysiau 'r llaw, y ddilwŷdd felen: Great Calandine.

Llysiau 'r llau, llysiau 'r poer: White-Rattle, also Fern, Louse∣wort.

Page [unnumbered]

Llysiau 'r llin: Flos Tinctoris, a Flower to dye with.

Llysiau llwŷd, y feiddiog lwŷd: Mugwort.

Llysiau'r llwŷnog, y droed∣rudd: Crane's Pill, Stork's Pill.

Llysiau Llywelŷn, gwrnerth, rhwŷddlwŷn: Great speed-well or Flewellin, Fluellin.

Llysiau mair, Gold-mair: The Herb Mary-Gold.

Llysiau mair fadlen: Eupatory, a kind of wild Carret.

Llysiau 'r meddyglŷn: Mead's-wort.

Llysiau 'r meherŷn: Ram's-wort.

Llysiau 'r meudwŷ: Hermit's-wort.

Llysiau 'r milwr: Purple Loose-strife.

Llysiau 'r môch: Hogg's-wort.

Llysiau 'r môr: Seawort.

Llysiau martigan: Herb Mars.

Llysiau 'r muroedd, briweg y cerrig: Stone-crop.

Llysiau 'r neidr, eirin y cî: Dog's-Stones.

Llysiau 'r oen: Lamb's wort.

Llysiau 'r panwŷr, llysiau 'r cribau: Venus-lip, Maiden-lip, Shepherd's-Rod, or Tea∣zel, Fuller's Thistle, Venus Thistle.

Llysiau 'r pared: Pellitory of the Wall.

Llysiau Paul: St. Pauls wort.

Llysiau Pedr: Herb St. Peter.

Llysiau 'r perfigedd: A Herb commonly us'd for a Remedy a∣gainst the Griping or Gnaw∣ing in Cattle's Guts or Bel∣lies.

Llysiau pen tai, y fyddarllŷs: Stone-crop, Wall-Pepper, Herb Jupiter.

Llysiau 'r pwding, y freflys: Pennyroyal, Pudding-grass.

Llysiau Robert, y droedrudd: Crane's-Pill, Stork's-Pill.

Llysiau silin: Pesilium.

Llysiau simwnt: Musk-Mallows.

Llysiau taliesin, y glaiarllŷs: Woad.

Llysiau 'r twrch, bloneg y ddaiar: Briony.

Llysiau'r tenewŷn: Cudwort, Starwort, Fleabane.

Llysiau'r wennol, y Ddilwŷdd felen: great Celandine.

Llysiau'r ychen, tafod yr ŷch: Borage, Bugloss, Ox-Tongue.

Llysiau'r ysgyfaint, llysiau'r Angel: herb Angelica.

Llysiau'r ysgyfarnog: Ragwort.

M.

MAdfelen: Knapweed, Mate-fellon.

Maen-hâd, Torrmaen: Saxi∣frage, Hemlock, Dropwort.

Mason, Afan: the hand-berry Brambles, Framboyes, Raspis, great Brambles.

Maip: a Rape, Turnip or Navew.

Mantell fair, Mantell y corr,

Page [unnumbered]

y feiddiog-lâs: Ground Ivy, Lion's Claw.

Marchalan: Elecampane.

Marchfieri: The Blackberry Tree or Bush.

Marchredŷn y Derw: Polypody, Oak-fern.

March-ysgall y gerddi, March-ysgall Dôf: Artichokes.

Meddalai, Hoccŷs: Mallows.

Meddygŷn, y feddyges, y fio∣led: a Violet.

Mefus: a Strawberry.

Mefuswŷdd: a Strawberry-bush.

Mêl y cŵn, Mel y Gweunŷdd, Balog y waun: the herb Woad.

Mel y ceirw: Woad.

Melŷn y Gwanwŷn, y filfŷw: Pilewort, wild Wheat, wild corn.

Meillion Gwŷnion: common Trefoile or three-leav'd Grass, Meadow Tresoile.

Meillion cochion: the great Purple Treso'y, Red Tresoile.

Meillion cedenog, troed yr ysgyfarnog: Hare's-Foot.

Meillion tair Dalen: Mellicot, Millet or Hirse.

Melŷn yr eithio, Tresgl: Seven-leav'd Grass.

Menig Ellyllon, menig y llwŷ∣nog, menig mair, Dail y ffion ffrwŷth: Dioscoridis, Higtaper, Mullein.

Merŷw: Juniper.

Mierien: small Bramble, Dew∣berry bush.

Mieri Mair: the Eglantine or Sweet-Brier.

Milddail, llysiau'r Gwaedlin: Milsoil or Thousand-leav'd Grass.

Milwŷdd, Camri: Canomile.

Mintŷs:) Mint.

Mintŷs bawn, Mintŷs manaw, Mintŷs y meirch: Bausami∣na, Horse-Mint, Water-cresses. Lady-smock or Cuckow-flower.

Mintŷs y Dŵr, Berw'r Dŵr: Water mint, Water-cressis.

Mintŷs y gâth: Calamint or Cats-mint.

Myntŷs mair: Spear-mint.

Mintŷs y creigiau: wild Or∣gany, wild Marjerom.

Mintŷs llwŷdion, mintŷs gw∣ŷlltion: Horse-mint.

Mor-ddanadl gwŷnn, llwŷd y cŵn: Hore-hound.

Môr-ddanadl côch: rid Mint.

Môr-ddanadl du▪ stinking Hore-hound.

Môr-frwŷnen: a Rush with∣out a knot, a Bulrush.

Môr-gelŷn: Sea-holley, Erin∣goes.

Môr-lwŷau, llysiau 'r llwŷ: Scurvy-grass.

Moron: Garden-Parsnips.

Moron ffraingc: Carrots.

Moron y maes, nŷth yr ade∣rŷn: wild Carrot.

Moron y môch: wild Parsnip.

Morwŷdd: the Mulberry-tree.

Mwsg y ddaiar: Fumitory.

Mwŷar, mwŷaren: the Rasberry.

Page [unnumbered]

Mwŷar berwŷn, mwŷar doc∣wan: the wild Rasberry.

Mynawŷd y bugail, y droed∣rudd: Crane's-bill, Stork's-bill.

N.

NEle: St. Johns wort.

Nodwŷdd y bugail: Shepherd's-Needle, Verus-comb.

Nŷth yr aderŷn, moron y maes: wild Carrots.

O.

OGfaen: the white Thorn∣berry.

yr Olbrain: Craw's foot, Spear∣wort.

yr Olchenid, glesŷn y coed: Middle-consound, Bugle, Sa∣racen's-consound.

yr Olcheuraid, yr olchwraidd.

yr Orchwraidd, clust yr arth: Sanicle.

Orpin:) Bean-wort, Orpine.

P.

PAbi côch yr ŷd: red Pop∣py or Corn-rose.

Pabi dôf, llysiau 'r cwsg: Pop∣py.

Pabi 'r gwenith: Darnel.

Paderau 'r gâth, bloneg y ddaiar: Briony.

Paladr hîr, corn y carw: Thorny-samphire.

Paladr drwŷddo, neu paladr trwŷddew: St. John's wort.

Palf y gâth, palf y gath bali: Kidney-fitch, Lady-fingers.

Palf y llew, mantell mair: Ground-Ivy.

Paredlŷs: Pellitory of the Wall.

Pawen yr arth, troed yr arth: Black-Hellebore, Brankursin.

Pedol y march, Pŷs y fwŷall: A kind of Pulse called Ax∣fitch, Hatchet fitch, Axwort.

Pelŷdr: Pellitory.

Pelydr gwŷllt: Wild or Bastard Pellitory having a very hot Root.

Pelŷdr yspaen: Pellitory of Spain.

Pelydr yspaen dû: Black Hel∣libore.

Pennau 'r gwŷr, llwŷn-hidŷdd: Ribwort, Ribwort-plantain.

Penllwŷd, y filfŷw: Wild Wheat, Wild corn, Pilewort.

Perfagl: Herb Pertwincle.

Persli:) Garden-Parsley.

Persli 'r meirch: Alisander, Lovage.

Perth eurddrain, eirin-mair Dryed Figs, Goosberries.

Pidŷn y gôg, cala'r gethlŷdd, cala'r mynach: Wake-robbin, Cuckow pintle.

Pig yr aran, y droedrudd: Crane's bill, Stork's bill.

Plu 'r gweunŷdd: Periophoron Gramen, meadow down.

Poncnell: Stork's bill, Pink needle.

Porpin: Purslain.

Pren y gerwŷn dail y cwrw: Lawrel.

Page [unnumbered]

Pren ceri, pren criafol: con∣mon Service-tree.

Pren melŷn, drain yspinus: common Barberry-tree.

Pren pisgen, pren pisgwn: the Dog-berry-tree.

Pryfet, gwŷros: Privet, Prim∣mint.

Pumbŷs, pumnalen: Five-lea∣ved-grass.

Pupur y fagwŷr, y friweg: Prick-madam, Stone-crop, Handed-house-Leek, or Sen-green.

Pupur y mynŷdd: Pepper of the Mount.

Pwltari gwŷlle: wild Pellitory.

Pwrs y bugail: Shepherds-purse.

Pyglŷs, ffenigl y moch: Swine's-Fennel, Sulphurwort.

Pŷs y ceirw: Melilot, yellow Fetchling.

Pŷs y coed, bloneg y ddaiar: Briony.

Pŷs y fwŷall, pedol y march: Ax-fitch, Hatched-fitch, Ax-wort.

Pŷs y garanod: Crane-pease.

Pŷs y llygod, gwŷg-bŷs: Mice-pease.

R.

RHawn y march, cedor y wrâch: deadly Night-shade.

Rhedegog y derw, clustian 'r derw: Lungwort.

Rhedyn: Fern, Rattle or Lousewort.

Rhedŷn mair, rhedŷn y cad∣no: common Male-fern, prick∣ly Male-fern.

Rhedŷn y derw: Female-fern, Polypody.

Rhedŷn y fagwŷr, rhedŷa y gogofau: Ceterach, Milt-wast, Spleen-wort.

Rhesinwŷdd: red Goose-berries, Bastard-corinths, common Ribes.

Rhodell: common Reed.

Rholbrŷn, ffŷnn y plant: Reed-mase.

Rhôs: the Rose.

Rhôs campau: Rose-champion.

Rhôs cochion: red Roses.

Rhôs gwŷnion: white Roses.

Rhôs mair: Rosemary.

Rhosŷn y mynŷdd, blodau 'r brenin: Piony, chast Piony.

Rhuddŷgl, huddŷgl: wild Rad∣dish.

Rhuddos, gold mair: Herb Marigold.

Rhwŷddlwŷn, llysiau llywe∣lŷn: great Speed-well, or Fluellin.

Rhwŷmŷn y coed, bloneg y ddaiar: Briony.

Rhyswŷdd, gwŷros: Privet or Prim-mint.

Rhŷw; Rue, or Flower of Grass.

S.

SEbonllŷs: Sope-wort.

Seifŷs: The Strawberry-bush, also young Onions.

Sidan y waun: meadow silk.

Simmwr y corr, mantell fair:

Page [unnumbered]

Ground-Ivy, Lion's-claw.

Sirianen: the Cherry.

Siwdr-mwdr: the herb Southern-wood.

Sowdl chrîst, llwŷnhidŷdd: common Cinque-foil, three-leav'd Grass, Ribwort or Ribwort-plantain.

Sowdl y crŷdd: common Mer∣cury, or All-good.

Sugn y geifr, llaeth y geifr: Lilly of the Valley, Bind-weed, Honey-suckle.

Suran: Sorrel, Sheep-sorrel.

Suran hirion, tafol y dŵr: Water-dock.

Suran y frân: Sorrel, Craw-sorrel.

Suran y gôg, suran y coed, su∣ran tair dalen, triagl tair dalen: Trefoly, Wood-sorrel.

Suran y maes: sharp-pointed Dock.

Suran yr ŷd, dringol: sour Dock.

Surcŷn y melinŷdd, y dew banog: Mullein.

Syfi, mefus: a Strawberry.

T.

TAfod y bŵch: Goats-tongue.

Tafod y cî, tafod y bytheiad: Hounds-tongue, Dogs-tongue.

Tafod yr edn: Birds-tongue.

Tafod yr edn leiaf: Pigula minor, Birds-tongue the less.

Tafod yr hedŷdd, llysiau yr hedŷdd: Herb Cummin.

Tafod yr hŷdd: Harts-tongue, Ceterach, Spleen-wort.

Tafod y llew: Lions-tongue.

Tafod y march: Throatwort, Bell-flower.

Tafod y neidr: Mis-shapen, Adders-tongue.

Tafod yr oen: Plantain, Lambs-tongue.

Tafod y pagan, tafod y march: Throatwort, Bell-flower.

Tafod yr ŷch, tafod y fuwch: Borage, Bugloss, Ox-tongue.

Tafol: Sorrel, or sour-dock.

Tafol mair: sour Sorrel, Ditch-dock.

Tafol y dŵr, suran hirion: Sorrel.

Tafol y môr, crafange yr arth: black Hellebore, Brankurfin.

Tafol gwaedlŷd, tafol hirion: bloody Sorrel, long Sorrel.

Tafol cochion: Tobacco.

Tagaradr, hwp yr ychen: Rest-harrow.

Tagwŷg: Broom, Rape.

Tansi:) Tansie.

Tansi gwŷllt, y dinllwŷd: wild Agrimony, wild Tansey, Starwort, Cudwort.

Tapr dunos, tapr mair, y dew banog: Mullein.

Teg eirian, y galdrist: Dogs∣stones.

Teim: Thyme.

Teircaill: Triple-lady-traces the lesser.

Tethau 'r gaseg, gwŷddfid: Lilly of the Valley, Bind-weed or Honey-suckle.

Torr-maen, yr eglŷn, y llyf∣fannog,

Page [unnumbered]

maen hâd, hâd y Gramandi, Gromil: Saxi∣frage, Hemlock, Dropwort.

Traeturiaid y bugeilŷdd, llwŷn hidŷdd: common Cinque-foil, five-leav'd Grass, Ribwort, or Ribwort-plantain.

Tresgl y môch: Tormentil or Serfoil.

Tresgl melŷn, melŷn 'r eithin, triagl y tlodion: seven-leaved Grass.

Triagl y cŵn: Grass.

Triagl tair dalen, suran y gôg: Sorrel, Wood-sorrel.

Triagl y tlawd, (garlleg gwullt:) wild Garlick.

Troed yr Arth, crafange yr Arth: black Hellebore, Brank∣ursin.

Troed yr assen, yr arllegog: Jack of the Hedge, sauce alone, having a tast like Garlick.

Troed y drŷw, cwlŷn y mêl: wild Liverwort, Agrimony.

Troed y ceiliog, (colwmbein,) troed y glommen, llysiau 'r cwlwm: Columbine.

Troed y barcud: Kites-foot.

Troed y cŷw: Chicken's-foot.

Troed y gywen: wild Pur∣slain.

Troed yr hedŷdd, llysiau 'r hedŷdd: the herb Cummin.

Troed y llew, mantell fair: Ground-Ivy, Lion's-claw.

Troed y tarw: the herb Bull's-foot.

Troed yr ŵŷdd: common wild Orach.

Troed yr ysgyfarnog, meilli∣on-cedeneg: Hare's-foot.

Trwŷn y llô: Snap-dragon or Calves-snout.

U.

UChelfa, uchelfel, uchel∣wŷdd: Misceltoe, up∣right, St. Johns wort.

W.

Y WAedlŷs, helyglŷs: Loose-strife, yellow Willow.

y Weddlŷs: Woad.

y Wenynllŷs, gwenynddail: Balm-gentle, Mint.

y Werddonell, y werddanell: St. Johns wort, Oculus Christi.

y Wermod wenn: Feverfew.

y Wermod lwŷd, chwerw∣lŷs: Clown's All-heal.

Wermod y môr: Sea-worm∣wood.

y Wewŷrllŷs: the herb Dill or Anise.

y Wilffrai, llysiau 'r gwaed∣ling: Milfoil or thousand-lea∣ved Grass.

y Winwydden wenn, bloneg yddaiar: Briony.

y Winwŷdden ddu: the black Vine.

Winwŷn:) Onions.

Winwŷn gwŷlltion, winwŷn y maes, winwŷn y cŵn: Dogs-onions.

y Wreidd-rudd, y wreidd∣rŷdd, madr: Gosling-weed or Clivers, Madder to colour Skins or Dye with.

Page [unnumbered]

Y.

YR yfrddwŷ, cyfredwŷ: great Comfrey.

Yspaddaden: white Thorn, sharp Thorn.

Yspardun y marchog: Larks∣heel.

Ysgall y môch, llaeth ysgall: Venus-lip, Sow's-thistle, wild or jagged Lettice.

Ysgall canpen: hundred headed Tristle, Sea-holly.

Ysgall y blaidd, ysgall gwŷll∣tion: Camilon.

Ysgall duan: black Thistle.

Ysgallen wenn, ysgall mair, cribau mair: wild Artichoak or Ladies Thistle.

Ysgall bendigaid: Blessed Thi∣stle.

Ysgall y meirch: wild Endive, Artichoaks.

Ysgarllŷs: Hart-wort, Birth-wort.

Ysgarllŷs gronn: round Birth-wort.

Ysgarllŷs hir: long Birth-wort.

Ysgarllŷs bychan: Periwin∣cles, Climbers, the Spanish Traveller's joy.

Ysgaw mair, ysgaw 'r ddaiar, gwaed y gwŷr: Wall-wort, Dane-wort or Dwarf-elder.

Ysgelynllŷs, llwŷnhidŷdd: five-leav'd Grass, Ribwort or Ribwort plantain.

Ysnoden fair: Galingal.

Ysnoden y môr, gwmmon: Wrak, Reits, Oar-weed, Sea∣weed.

Ystor: Olibanum, Rosin.

Ystrewllŷs: Tansie.

Yswŷdd, gwŷros: Privet or Prim-mint.

Na ryfeddwch fôd Cymmaint o henwau i un llysieun, fel a gell∣wch weled yn y llysieu-lyfr hwn 6 neu wŷth o Amriw henwau i un llysieun yn Gymraeg, ac i rai gymmaint yn Saesnaeg. Yr Amriw barthau a'r Gosgorddau ynghym∣ru sŷdd ganddŷnt eu hamriw Amrŷwiaithau; ac fellu y mae yn Amrŷw barthau a Gosgorddau Lloeger hefŷd.

Ychwaith na fydded ryfeddol gmnŷch ddieithroled ŷw Cyfieu∣thiadau thai o'r llysiau ymma:

Page [unnumbered]

Er Cael o honoch Gyfieuthad thai o honnŷnt (yn eich Tŷb) o wrth∣wŷnebol feddwl, Etto hwŷnt iw yr amriw Gyffredinol hennwau a roddwŷd i'r llysiau a'r yn y ddwŷ Iaith yn eu hamriw bar∣thau a Gosgorddau: Os oes Am∣riw o hennwau i Lysieun mewn un Iaith, nid iw ond rheswm i rai o Iaith arall gael rhoddi iddo yr henwau a welont yn ddâ.

Gadewais allan o'r llyfr hwn rai o'r llysiau na-doedd mo'r he∣nwan Lading iddŷnt yn llyfr Dr. Dafis, am nad oedd eu henwau mewn un Iaith (yn fy meddwl i) ond di ddeunyddiol ymma heb eu Cyfieuthad mewn Iaith Arall, yr hŷn ni fedrais gael mewu un Awdr.

I mae Dr. Dafis (yn eu Lysieu∣lyfr) yn hwŷlio'r darllonnŷdd oddiwrth amrŷw o hennwau lly∣siau (am eu Cyfieuthad) at he∣nwau Eraill nad ydŷnt iw Cael; Esgeulusais y fâth gyfarwŷddiadau, am fôd yn seithig i'r darllennŷdd chwilio am yr henwau na bônt iw Cael: Etto er hŷn o Esgeulusia∣dau, helaethais y llysieulyfr hwn a llawer mwŷ o henwau, a rhai llysiau nad oeddŷnt yn llyfr Dr. Dafis.

Page [unnumbered]

Wonder not that so many names are given to one herb, as you may find some herbs in this Herbal to have six or eight several British names, and to some as many English. The several parts and Counties of Wales have their several Dialects; so have the several parts and Counties of England like∣wise.

Neither wonder at the strange Translations hereof; although you may find the

Page [unnumbered]

Translation of some herbs herein (to your thoughts) of a quite contrary sense; yet they are the divers common names that are given to such & such herbs in both tongues in the several parts and Counties thereof. If a herb hath various names in one Language, well may it be al∣lowed to those of other Lan∣guages to give the same what names they please.

Some of those Herbs that wanted Latine names in Dr. Davies's are left out of this; their bare names in one Tongue (in my thoughts) were no wise useful here without a translation of them, which I could not find by any Author.

Dr. Davies in his Bon∣nologium for the translati∣ons of some herbs, directs the Reader to some other names that are not to be found; such Directions I have omit∣ted, being but unprofitable labour for thee to seek for what was not to be found. Yet notwithstanding those omissions, I have Amplified this Herbal with many more names, and some herbs that were not in Dr. Davies's.

Do you have questions about this content? Need to report a problem? Please contact us.