Tractatus de salis cathartici amari in aquis Ebeshamensibus et hujusmodi aliis contenti natura & usu / authore Nehemia Grew.

PARS PRIOR DE SALIS CATHARTICI AMARI NATURA. (Book 1)

CAPUT I. De Modis, quibus Aquae Ca∣tharticae Amarae primò inno∣tuere.

AQuae Minerales propè Ebe∣shamum in Surriensi Comita∣u profluentes, primae omnium

Catharticarum Amarescentium, cir∣ca Annum Millesimum Sexcen∣tesimum Vicesimúmque, indicante quodam Rustico, innotu••re.

Primo ferè Decennio, Usum so∣lummodo vicinis Rusticis, in la∣vandis Ulceribus, externum prae∣buerunt.

Deinde, N. D. Dudleius North Baro Anglicus, Francisco non ita pridem Magni Angliae Sigilli Cu∣stodi Pater; cum Melancholico Temperamento laboraret, & A∣quas Spadanas antea in Germani•• bibisset; inde monitus, harum eti∣am Ebeshamensium Virtutem expe∣riri voluit. Scilicet, sperabat, ut o••pinor, Ferratas Aquas se etiam do••mi invenisse.

Quamvis autem, hâc in parte Voto & Expectationi minimè re∣sponderent, Ipsum tamen sui Ex••perimenti non poenituit: postquam Aquas hasce Purgatorias (velut

Medicamentum à Deo datum) mul∣to cum levamine potâsset.

Hujus exemplo, & alii deinceps animati, Aquarum operationem tentârunt. Et cum primis, S. P. Maria de Medices, Caroli 1. Mag∣nae Britanniae Regis Uxori Mater: Nobiliss. D. Georgius Goring, Nor∣wici Comes: aliique, Nominis haud Vulgaris, quamplurimi.

Hi omnes, & alii quotquot A∣quas biberunt, praedictos Fontes, nondum Voluptatis, sed Sanitatis gratiâ frequentârunt. Ideóque, vel à suis, vel aliis Medicis propinquio∣ribus advocatis, bibendi Regulam acceperunt.

Exinde Medici hos Fontes, eti∣am suâ sponte adibant. Quorum Authoritate, in tantam Celebrita∣tem evecti sunt; ut Duo Hominum Millia, ibidem uno Die, bibendum visendúmve convenerunt.

Postea verò, nempe Anno ab∣hinc quasi Trigesimo, è Londinen∣sibus plurimi, quorum ad Fontes accessum, Res vel angusta domi, vel importuna, prohibebat; Aquam ad se mittendam curârunt.

Eâ freti occasione, nonnulli mag∣nâ copiâ advectam, tam aegrè va∣lentibus ipsis, quàm Pharmacopo∣lis, venditârunt: quod etiam ho∣die factum est. Nimirum, Vale∣tudinariis, adeundi Fontes mos ob∣solevit, non quòd ab hodiernis Me∣dicis minus aestimentur; sed vel domi, vel etiam è Fontibus aliis, bibentium numerus, magis indies creverit.

Paucis enim post Annis, à Pri∣mâ Fontium Ebeshamensium divul∣gatâ notitiâ; ejusdem generis & alii, sive ab exquirentibus, sive fortuitò inventi, in mediocrem Famam atque Usum venere. Quorum Nomina, saltem praeci∣puorum,

hîc proximè subjunxi.

Fontes

• ...Barnetenses,
• ...Northavenses,
• ...Actonenses,
• ...Cobhamenses,
• ...Dulvicenses,
• ...Strethamenses,

In Comitatu

• ...Hertfordiae.
• ...Hertfordiae.
• ...Mediosaxonum.
• ...Surriensi.
• ...Surriensi.
• ...Surriensi.

Praeter hos, & posthac alios, ad∣huc ignotos, excitata multorum Curiositas, forsan duplo plures in∣veniet. Praecipuè suffulta isthoc Indicio, Quòd Aquae Dulces, ferè è Montium Jugis; Hae, plerunque, ex imis Radicibus scaturiant.

CAPUT II. De Aquarum Catharticarum A∣marescentium Naturâ.

HUjusmodi Aquae, Saporem quidem mediocriter, sed ta∣men sensibiliter Amarum, prae se ferunt: vix quenquam alium.

Sunt qui in suis Itinerariis, de Fontibus Amaris prope Syriam & Egyptum, mentionem fecerunt. Et S. Jacobus, in Catholicâ suâ Episto∣lâ, Fontes innuit, Dulces Amarós∣que, aequè bene notos fuisse Ori∣entalibus. Qui omnes Amari, & huc forsan sunt referendi.

Hujusmodi Fontes, neque Ama∣ritudine, neque Virtute, inter se aequales sunt: sed alii aliis paulò sunt fortiores. E fortiorum numero,

Dulvicenses rectè aestimantur; è lenioribus, Ebeshamenses.

Istae Aquae, in suis Fontibus, sunt omnino inodorae. Attamen in Vasis coopertis, dies aliquot vel septimanas, praecipuè aestivo tem∣pore, conservatae, cum foetore pu∣trent. Quod & Aquis ferè qui∣buscunque contingit; nonnunquam etiam Fontanis, in Navibus appro∣pinquantibus Aequatori.

Eadem Aqua, Syrupi Violacei tantillo affuso, Colorem ejus caeru∣leum conservat; non aliter, quàm ex quavis ferè Fontanâ, immuta∣tum.

Ex Aquâ autem Calcis adjectâ, colore quodam Glauco & Semi∣perspicuo, veluti ex guttis aliquot Lactis instillatis, haec Aqua subal∣bescit. Partésque albicantes, post horam circiter, coaguli quasi nebu∣losi formâ subsidunt. Nimirum, ex Salis Calcarii Lixivialis, & Salis

Aquae Catharticae potentiâ Acidi, unione, geniti.

Eaedem Aquae universae, dum ebulliunt fervéntve, Lac affusum coagulant. Minimè autem, si fri∣gidè misceantur.

Aqua cujuscunque Fontis Cathar∣tica Amara, in Vase Vitreo, Vi∣treato, vel aliò quovis convenienti evaporata; quendam Cremorem ejus superficiei innatantem, atque etiam Sedimentum praebebit: viz. utrius∣que simul sumpti Drachmas Sex, Octo, vel Decem circiter, ex singu∣lis Aquae Congiis.

Iste Cremor, totâ suâ substantiâ, colore cineritio, Lapideus est; & quodammodo Gypseus videtur. Calcarius, certè non omnino. Quip∣pe, notissimum est, Lapidem Cal∣carium ustum, ex Aquâ communi affusâ, etiamsi frigidâ, incalescere, halitúmque multum emittere & o∣pacum, & cuicunque Humani Cor∣poris

Parti impositum, adurendi vim obtinere; ideóque à Chirur∣gis, Caustici Potentialis loco usur∣pari. At praedictus Cremor, in Crucibilo pariter ustus, ex Aquâ Affusâ, neque gignit halitum, ne∣que Calorem concipit; imò verò, neque Linguam ipsam, tenerrimam Partem, quidquam afficit.

Nonnunquam, ut ex Aquis A∣ctonensibus, Laminis, quibus con∣stat, minutissimis resplendet. Iis∣dem equidem friabilibus, at{que} pror∣sus insipidis, etiamsi ustis, ut supra dictum est: Liquore tamen quo∣vis Acido, & maximè Spiritu Nitri affuso, cum fervore quodam ebulli∣tionem excitantibus.

Sedimenti pars minor, substan∣tiâ similis est jam supra descripto Cremori. Reliqua, purè Salina est; sed è duabus Salis speciebus composita: altero Muriatico, al∣tero harum Aquarum Proprio seu

Speciali; cujus hîc imprimis Natu∣ram & Virtutes monstrare propo∣fui.

In Aquâ Ebeshamensi, Sal Muri∣aticus, est quasi Vicesima pars totius Salini compositi. In Dul∣vicensi, majorem proportionem ob∣tinet: quemadmodum & in pleris∣que supra memoratis.

Tam sapore Acri, quàm Crystal∣lorum Figurâ, Sali communi non ab∣similis est. Unde fit, ut Aquae, hoc Sale parciùs imbutae, pacaciùs al∣vum subducant.

Alter Sal, Aquarum Catharti∣carum, ut diximus, specialis est sive Proprius. Eodem modo fit, quo Sal quivis Lixivialis: nimi∣rum, evaporando, filtrando, & cry∣stallizando; solâ Calcinatione o∣missâ. In hâc Praeparatione, pri∣mò,

pars Terrestris sive Gypsea, ab ipsâ Salinâ; deinde, Sal Muria∣ticus, Liquórque fulvus & opacus, à Sale Aquarum proprio, sunt secer∣nendi.

CAPUT III. De Salis Aquarum Purgan∣tium Proprii, hoc est, Amari, Naturâ.

HIC Sal, si modò perfectè paratus fuerit, è Coelo re∣cèns delapsae Nivis instar, pulcher∣rimo Candore praelucet.

Delibatus dum in suâ formâ sic∣câ, eodem Amaro Sapore, atque Aqua ipsa, & multò evident ùs, im∣praegnatur. Quâdam etiam Pun∣gentiâ, valde quidem penetrabili, sed sine Acrimoniâ, acuitur.

Sin autem Drachmae pondere, vel plus minus, in Aquae commu∣nis librâ, hoc est, eâdem propor∣tione ac in suâ subterrnaneâ, sol∣vatur: ista communis Aqua, ut e∣andem

Lac coagulandi proprieta∣tem obtinet; ita & eodem prorsus, Sapore, penè simpliciter Amaro, eâdemque Catharticâ virtute, ac Aqua hujus Salis propria seu Mine∣ralis, nobilitatur. Ideóque, ab isto Sale, quem Mirabilem vocant, nem∣pe ex Oleo Vitrioli & Sale com∣muni factitio; & ab omnibus aliis Salibus, SALIS CATHAR∣TICI AMARI Titulo, non in∣eptè distinguitur.

Hic Sal Catharticus Amarus, pro variatâ suae Aquae coctae ab∣sumptione, & frigoris cui postea exponitur aucto gradu, atque aliis Circumstantiis; sub formâ Cry∣stallorum, nunc majorum concres∣cit, nunc minorum. Figurâ tamen, cuicunque dimensioni conjunctâ, ferè similium. Pleraeque enim Cry∣stalli, si rare concrescant, Prismata sunt minuscula, Planis quatuor Paral∣lelogrammis Rectangularia: binis

oppositis minoribus paulò compres∣sa. Interdum duobus aliis Planis Pa∣rallelis Sexangularia: adeò autem pusillis, ut Oculorum aciem ferè effugiant. Longitudine, plus mi∣nus semiunciali, Crassitiem quin∣quies, sexies, vel etiam septies excedente. Basi, Salis ejusdem ge∣neris Moleculâ, Suffultâ. Summi∣tate, Planis Inclinatis plurimum variatâ; interdum Trinis, ple∣runque Quaternis, cum praedictis Parallelogrammis obtusos Angulos facientibus, vel mucronatâ, vel ut saepius, Scalpelli more, acuatâ. Quorum in summitate Planorum unum, tribus reliquis simul sum∣ptis ferè majus & Pentangulare, vel Sexangulare: oppositum, qua∣drangulare, vel pentangulare; duo reliqua triangularia, atque minuti∣ora; interdum, sine Vitro Lenti∣culari vix perspicienda.

Hae Crystalli, suâ Elongatâ Fi∣gurâ, Sali Nitro; Rectangulari, Muriatico; propriùs quàm cuiquam alii, accedunt.

Sal idem Catharticus Amarus, Aquâ communi solutus, & in Va∣se Vitreo diebus aliquot manere permissus; super Vasis ambitu, quâ∣dam quasi ramificatione, Arbustu∣lorum formâ circumcirca concre∣scit. Quali Figurae generandae, hu∣jus Salis jam supra descriptae Cry∣stalli, ut & Salis Nitri (quarum nempe Summitates nunc Angulis Rectis, nunc Acutis, terminantur) aptae natae sunt: unius scilicet Cry∣stalli Plano Inclinato, ad alterius Parallelum apposito. Id quod eti∣am in Generatione Foliorum, ex suorum Salium Figurâ effectum monstravimus. Ubi id obiter notandum, Me in illa † 1.1 Exercitatione, Sa∣lis Nitri, & reliquo∣rum

Figuras, non usquequaque ut à Nobis conspectae, sed quales sor∣san existunt in ipsis Plantis, exhi∣buisse.

Salis Cathartici Amari quinque Drachmis Phialae inditis, affunde A∣quae communis semiunciam; & agitentur fortiter. Hâc solâ agita∣tione, & leni manûs tractantis hyberno calore, Salem brevi om∣nem, exceptis aliquot granis, A∣qua imbibit. Utpote, Salibus ple∣risque aliis, longè magis solubi∣lem.

Quin & propriâ seu speciali suâ Gravitate, hoc est, suae Moli com∣paratâ, ab omnibus aliis Salibus diversa est. Alumine gravior; Sale communi multò levior; At∣que etiam Nitro, ut inferius Capite quinto videbitur.

Hujus Salis, & Salis Tartari, vel cujuscun{que} Lixivialis aut Urinosi Liquamina confusa, coagulum album

generant; sive Salem quendam Neu∣tralem, neque hujus neque alterius saporem, sed quodammodo Astri∣ctorium, obtinentem.

Oleum Vitrioli fortissimum & recenter paratum, huic Sali Ca∣thartico affusum, mediocrem ebul∣litionem excitat. Unde & Prin∣cipii Alkalini, ejusdémque po∣tentiâ suo modo Lixivialis, parti∣ceps est.

Quemcunque autem alium Li∣quorem, quantum sciverim, sive Alkalinum, sive Acidum, Sali prae∣dicto instillaveris; exinde nullate∣nus movetur, vel incalescit.

Idem Sal in Ignem satis luculen∣tum cum Crucibulo immissus, ali∣quo modo, scilicet Aluminis in∣star, liquescit; & in albae, porosae∣que seu bullatae Calcis speciem ex∣tumescit.

Attamen ista Calx, ex omni fe∣rè parte, excepta forsan totius quadragesimâ, in Aquae communis sufficienti quantitate est resolubilis Lapis autem Calcarius, haudqua∣quam similiter.

Eadem Calx, calore satis vehe∣menti per horam in Crucibulo ig∣nita; Alabastritis ferè duritiem ac∣quirit. Neque deinceps Aeri ex∣posita, quidquam mollescit. Mul∣tò minùs, Calcarii Lapidis usti mo∣do, in Pulverem resolvitur.

Ex hâc Ignitione, etiamsi ali∣quantum sui ponderis, Amaritudi∣nis tamen nihil amittit; sed & an∣ctam retinet.

Haec Salis Cathartici Amari Calx, ex Spiritu Salis, aut alio quovis affuso Acido, Ebullitionem conci∣pit; pro affusi Spiritûs potentiâ, magis minúsve conspicuam. Un∣de & existimandus est, quodammo∣do Lixivialis.

Ex hujus Salis Librâ, Vesicae Vitreae Retortae, Lutóque obductae, inditâ, atque Igne Reverberatorio distillatâ; cujusdam Spiritûs Acidi, Odore Saporéque, ex aliquâ parte, Spiritûs Salis communis aemuli, paulò supra semilibram in Recepta∣culo invenies.

Oleum Vitrioli, Spiritui Salis communis affusum; Vaporem quendam opacum & fumosum ge∣nerat. Quod etiam contingit ex eodem Oleo, si sit fortissimum, hujus Salis Cathartici Spiritui in∣stillato.

Notissimum est, Aquas Ferratas Acidulas quascunque, ex Gallarum Infuso purpurascere. Quod etiam Vini albi Aceto contingit; sed ob∣scuriús. Idem tamen Infusum, ex Spiritu Salis Cathartici, quamvis acido, haud immutatur: Quin ne∣que Spiritu Sulphuris, aut Oleo Vitrioli. Unde horum, aliorúm∣que

Acidorum Natura dissimilis, ut & multis aliis modis, indica∣tur.

Aquam fluvialem Poculis Octo Vitreis infusam, ex guttis aliquot Syrupi Violacei instillatis, caeruleo colore imbui. Quorum Poculo∣rum unum, absque aliâ re quâvis superinjectâ, manere permisi▪ A∣lii, Salis Nitri aliquantum addidi. Tertio, tantundem Salis Cathartici Amari. Quarto, Calcis vivae In∣fusum, Aquâ communi paratum, vulgò, Calcis Aquam, immiscui. Quinto, Salis Cathartici Calcis Liquamen. Sexto, Infusum Tar∣tari albi. Septimo, Salis Cathar∣tici Spiritum Stillatitium. Ulti∣mo, tam Salis Cathartici, quàm A∣quae Calcis, parum.

In Tribus prioribus, Caeruleus Color, sui similis perduravit; sub∣sequente ejusdem Coloris solâ re∣missione.

In Quarto & Quinto, Color Caeruleus in Viridem confestim im∣mutatus fuit: Sed in priore, quo∣dammodo turbidum & pallidio∣rem; in altero, Smaragdini in∣star, pleniorem & valde perspi∣cuum.

In Sexto & Septimo, transiit in Purpureum: in priore, quidem ob∣scurum; in altero, verè Amethysti∣num.

Color autem Viridis, qui in Quarto & Quinto, post transactum quasi Trihorium, evanuit; in Ul∣timo, & multò Intensior est, & du∣rabilior.

E praedicto multiplici Experi∣mento, observare est, quòd Nitrum, etiamsi deflagratione, Salem Fixum, eundémque Lixivialem praebeat, & distillatione, Spiritum Acidum: quandoquidem tamen, neque Lixi∣viali neque Acido Sapore praedi∣tus sit; ideò Colorem neque Viri∣dem,

neque Purpureum Syrupo superinducit. Et ex pari ratione, idem de Sale Cathartico Amaro sentiendum est: eumque ex Prin∣cipiis, solummodo potentiâ Aci∣dis, atque etiam Alkalinis seu potentiâ aliquo modo Lixivialibus, constare.

Quòd autem ex utroque istius∣modi Principio re verâ constet; ex ejus Spiritu, Acidum Saporem obtinente; & ex ejus Calce, Viri∣dem Colorem (Aquae Calcis a∣liorúmque Liquorum Lixivialium more) Syrupo tribuente, monstra∣tur.

Et in Ultimo Poculo, Color id∣eò Intensior est, & Durabilior; quòd ex duplicis Salis Lixivialis, tam Cathartici quàm Calcarii (ut Atramentum ex duorum Astrin∣gentium) combinatione, proveni∣ret.

Patétque horum Sallum ex∣istentia, & in transmutandis Co∣loribus efficacia, non penitus & ex omni parte ab Igne pendere; quòd Tartari albi Infusum, pa∣riter ut Cathartici Salis Spiritus, eodem Purpureo Colore Syrupum imbuat.

Postremo loco, id notandum, Me Salis Cathartici Principium Alkalinum, potentiâ, & aliquo modo, Lixiviale vocâsse. Neque enim, ut in hoc Capite antea mo∣nuimus, in ipsâ hujus Salis Calce, sapor Lixivialis sentitur. Id ta∣men non obstat, quin ex aliis supe∣riùs ••llatis Experimentis, Sal Ca∣tharticus, adhuc Igne intactus, ex aliquâ parte Alkalinus; calcinatus verò, suo modo Lixivialis, probe∣tur: Etiamsi, Lixivialis, Nomine non prorsus adaequato, dicatur; nec forsan quoquam alio, usu com∣probato. In nullâ enim re aliâ,

magis curta habetur Vocabulorum Supellex, quàm in Philosophiâ: eâ scilicet, quae velut Pedissequa Na∣turae, mirandae ejus ubique varie∣tati, scrupulosissimè advertit.

CAPUT IV. De Salis Cathartici Amari, ab Alumine, & Sale Muriatico Differentiâ.

EX allegatis Experimentis, & jam proximè allegandis, pro∣bè intellectis & comparatis, pate∣bit; Salem Catharticum Amarum, etiamsi nonnullas aliorum Salium qualitates communes habeat: ab omnibus tamen aliis Salibus, re verâ sive specie differre.

Quamplurimi, ex Minerâ qua∣dam Aluminosa, generatum autu∣mant: sed hoc insulsé. Unde enim id probari potest? Quod Lac coa∣gulet? Minimé. Nam & eodem Argumento, scilicet maximè irri∣dendo, Acetum, Vinum, Cerevisia,

& quaecunque Lac coagulant, essent Aluminosa.

Neque inde, quòd, Aluminis in∣star, bullatim elevetur, dum lique∣••it. Nam in Borace etiam lique∣facta, simillima elevatio contingit. Borax tamen Lac non coagulat: ideóque non est Aluminosa. Ne∣que est proinde Sal Catharticus Amarus.

Porrò, ex Aluminis ℥j. per se∣mihoram in Crucibulo ustâ, Calx semiunciali pondere manet residua. Huic Calci, Aqua Communis quan∣titate sufficienti affusa, donec partes Aqua resolubiles absorberet; Ter∣renae substantiae simplicis & insipi∣dae, plus quàm Duo & Quinqua∣ginta Gra••••a in Vase subsidunt: quae Salis Cathartici Calcis pariter solutae Sedimentum, sex vicibus su∣perant.

Neque Aluminis Spiritus Igne forti distillatus, Spiritui Salis Ca∣thartici Amari quoquam modo as∣similatur. Cùm & aeriori Sapore praeditus sit, & multò minùs gra∣to. Odore autem, quod praecipuè observandum est, planè foetido: nimirum, Sulphuris Spiritui vero, Germanicè Gass dicto, seu Sulphuri liquefacto & flammanti, similli∣mo.

Adde, & ipsius Aluminis Sapor, à Salis Cathartici Sapore, adeò distat, ut nihil supra. Iste enim, cum nullatenus sit Amarus, sed planè Acerbus; hic, nullius Acer∣bitatis particeps, prorsus est Ama∣rus.

Quin & suis sibi propriis Figuris omnino distinguuntur. Nam Alu∣minis, factitii scilicet, Crystallus, secundum suam Altitudinem medi∣ocriter compressa, octo Planis com∣prehenditur. Duobus, Imo &

Summo, Sexangularibus & Paral∣lelis. Quorum singulorum Pla∣norum Latera majora & minora, ita alternatim sunt composita, ut Tria majora, Tribus minoribus op∣ponantur. Sex circumpositis Qua∣drangularibus, Lateribus Angulís∣que inaequalibus, majoribus ver∣sus Crystalli centrum, minoribús∣que, vicissim inclinatis. Quàm longè autem supra descriptae Salis Cathartici Crystallorum Figurae haec sit absimilis, ex factâ compa∣ratione videre est.

Neque magis Sali Muriatico seu communi, Sal idem Catharti∣cus adnumerandus est. Utpote, si purè paratus, ab hoc, aequè ac ab Alumine, Sapore remotissi∣mus.

Atque etiam Figurâ: quòd Mu∣riatici Salis Crystalli, non elongatae sint, sed in formam Cubicâ paulò submissiorem, depressae.

Porrò, Sal Catharticus, forti Ig∣ni in Crucibulo admotus, Vapo∣rem invisibilem, & vix ultra dimi∣diatam sui Partem, emittit. Sal autem communis similiter ignitus, ut longè majori fluiditate liquescit; ita & Vaporibus, fumi instar, opa∣cis, ascendit: parte totius, vix deci∣mâ & octavâ in Crucibulo rema∣nente.

Neque verò (quod forsan mirum est) Spiritus Salis communis, pari∣ter ut Spiritus Salis Cathartici A∣mari, Lac coagulat. Id equidem non est negandum, Spiritum Salis Communis, Lac merum dum ebul∣lit, coagulare, etiam mediocri pro∣portione affusum. Ne itaque fal∣laciis innitar, sequentem experiundi Methodum elegi.

Aquae fluvialis Librae, Salis Ca∣thartici Amari Drachmâ impreg∣natae, & bullienti, tria quatuórve Lactis Cochlearia adjeci; & per∣misi

Aquam iterum bullire: unde statim, Lac in Aquae summitate co∣agulatum natabat.

Et omnino similiter, ex Spiritu Salis Cathartici Amari, eâdem pro∣portione admisto.

Postremò, Spiritûs Salis Cathar∣tici loco, Spiritum Salis communis, eúmque praedicto Spiritu fortio∣rem, deindéque Lac, eâdem quâ supra proportione immiscui; & A∣quam iterum bullire permisi. Quo facto, Lac nihilominus in suo na∣turali statu, sine ullâ coagulatione, fluidum manebat.

CAPUT V. De Salis Cathartici Amari, â Salibus Nitro, & Calcario, Differentiâ.

NEque magis idem Sal Cathar∣ticus, è Salis Nitri genere existimandus est: à quo, solo Sa∣pore suo Amaro, satis distingui∣tur.

Nec minùs Figurâ: quòd Nitri Crystalli, non Quaternis Planis Pa∣rallelogrammis, sed semper Senis; non Rectis Angulis, sed Obtusis, sint contentae. Et quòd harum sum∣mitates, Planis Inclinatis, vix un∣quam Quaternis, plerunque Binis, non infrequenter Senis, iísque magis quàm in Sale Cathartico, inter se aequalibus, terminentur.

Deinde, & quòd Igni injectus, nullo modo sit flammabilis: mul∣tò minùs, Nitri instar, in Flam∣mas rutilantes & sonoras, longè ma∣jori ex parte abit.

Dixi, majori ex parte; neque enim diffiteor, sed Capite tertio in∣nuimus, portiunculam, seu quasi vicessimam partem, post deflagra∣tionem, fixam manere. Quae ta∣men haud Nitrosa est, sed Sapore, aliísque Qualitatibus, prorsus Lixi∣vialis; è Cinere Ligneo, à Nitro∣paeis admista.

Sed & praeterea; Sal Catharti∣cus, supra Candelae flammam in Cochleari collocatus, intra horae semimomentum diffluit, & eodem modo, ac si Igni injectus, bullis in∣tumescit. Nitrum autem hujus∣modi Calore, vix se patitur lique∣fieri: spatium Saltem octuplo ma∣jus exigit, flammámque splendidis∣simam.

E contrà, licet difficiliùs, multò tamen majori fluiditate liquescit. Igni enim forti in Crucibulo im∣mersum, non Aluminis, vel Salis Cathartici modo, ebullit: sed Re∣sinae, vel Metalli instar, fluit.

Quin & Exhalationes Opacae, è Nitro in Crucibulo liquefacto ascen∣dunt. Quales è Cathartico Sale, etiamsi ve••ementissimè ignito, nul∣las vidimus.

Adde, & Lac coagulandi pro∣prietate, ab invicem distant. Nam Salis Cathartici semidrachma, Lactis bullientis semilibrae injecta, Coa∣gulum generat satis conspicuum, diffluente Sero tenuissimo. Nitro autem simili modo, atque etiam longè majori proportione admisto, Lac nullo modo concrescit.

Nitri etiam solubilitas, illâ, quam in Sale Cathartico superiùs proba∣vimus, triplo minor est. Aquae enim communis Semiuncia, agita∣tione,

& manus hyberno calore ad∣juta, Salis Nitri, non supra sesqui∣drachmam imbibit.

Deinde, & Gravitate discrepant; quod sequenti modo expertus sum. Phialae Cylindricae infudi Oleum Te∣rebinthinae, donec ad trium Digito∣rum altitudinem ascenderet. Injectis deinde Salis Cathartici Amari Un∣ciis duabus, Oleum ad quartum Digitum surrexit. At ex aequali quantitate Nitri depurati super∣injectâ, Oleum haud supra Tres praeterea Digiti Quadrantes fuit elevatum. Ergo, Sal Catharticus Amarus, Sale Nitro, quartâ parte minùs gravitat.

Aqua tamen Sale Cathartico im∣praegnata, spatium, ratione ad mo∣lem Salis habitâ, minus occupat, quàm Sale Nitro imbuta. Hoc est, Aqua, loco Olei, cum Salibus Phia∣lae, ut supra, injecta; post factam solutionem prioris, magis quàm po∣sterioris, subsidet.

Denique, eadem proportione, Vitriolum Dantiscanum, Sal Ar∣moniacus, & Nitri loco, Sal Ca∣tharticus Amarus misceantur, eo∣démque modo distillentur, ut fieri solet in Aquâ Regiâ conficiendâ. Jam verò, si Sal Catharticus esset è Nitri genere; Aqua haec stillati∣tia, pariter ut Aqua Regia, Aurum solveret. Hujusmodi tamen Aurum solvendi vim, in hâc Aquâ nullam vidimus.

Multò minus est Nitrum Anti∣quorum. Neque enim Egyptium illud ab Hippocrate saepe memora∣tum: neque ei non absimile, pur∣pureum & acre, tam à Dioscoride, quàm Plinio descriptum: neque demum istud, ab Aetio, Glebae instar, ustum Vinóque extinctum.

NEQUE denique, Salis Calcarii Titulo est designandus. Lac e∣nim Sale Cathartico, vel Aquâ ip∣sâ Catharticâ, multò astrictiûs, ube∣riúsque,

quàm Aquâ Calcis, coagu∣latur. Et quid si ab alterutrâ ae∣qualiter? Quot Liquores, antea nominati, Lac coagulant, qui non magis Calcarii, quàm Aluminosi sunt?

Spiritus Nitri, Cremori Aquae Calcis innatanti, vel etiam Lapidi Calcario nondum usto, instillatus; conspicuam ebullitionem generat. Eodem tamen Spiritu, Sal Cathar∣ticus nullo modo afficitur.

Nusquam major Saporis diffe∣rentia, quàm quae inter Salis Ca∣thartici, & Aquae Calcis Saporem, reperitur: quippe huic, Lixivialis atque Dulcis; at illi, quodammodo Frigidus & Amarus.

Lapis Calcarius ustus, & non∣dum extinctus, Aquâ paucâ affusâ, in pulverem statim ac sponte resol∣vitur. E contrariò, Salis Cathar∣tici pulverizata Calx, massa fit citissimè duriuscula, & in ali∣quot

momenta quasi lapidescit.

Aqua propè Londinum fontana illa, quae insignitur Imagine Agni Sacri, Lambs-Conduit Water vul∣gò dicta; ex Aquâ Calcis affusâ, Coagulo quodam caesio seu glauco, pariter ut Aqua Cathartica, brevi subalbescit. Ex Aquâ autem Salis Cathartici Calce impraegnatâ, nullâ opacitate, coloréve inficitur; sed manet, aequè ac dum impermixta fuit, limpidissima.

Aqua communis, Sale Cathar∣tico Amaro impraegnata, & deinde evaporatione absumpta; eundem Salem, sine ejus dispendio, vel Labe, exhibet integerrimum. Aquae Cal∣cis, è contra, pariter absumptae Sal, ex omni parte in substantiam insulsam ac lapideam immutatur. Cujus rei ratio est, quòd Aquae Calcis partes Salinae, Sali alicui Aereo adeò congruant intiméque aduniantur, ut aliud genere ter∣tium

constituant. Quemadmodum ex Oleis optimis Vitrioli & Anisi con••usis, Resina propriè sic dicta, eáque si lota fuerit, insipida gene∣ratur.

Id quod etiam Experimento se∣quenti probatur. Aqua Calcis, tam in Phialâ subere clausâ, quàm in Vase aperto, per septimanam vel diutius conservetur. In Phialâ, suam summitatem, nudam retinet: at in aperto Vase, scilicet ubi Aer liberè Aquae accedit, insipido ac verè lapideo Cremore obduci∣tur.

Aqua autem in quâ Sal Cathar∣ticus solutus est, & pluribus die∣bus Aeri in aperto Vase submissus, Cremoris lapidei ne particulam o∣stendit. Et Cremor, qui ex coctis Catharticis Aquis generatur, ipse etiam minimè Calcarius est; ut antea probavimus.

Adde, & egregiam in his Sali∣bus solubilitatis differentiam. Salis enim Cathartici Amari Semiuncia, in Aquae communis Sextanti, sine Calore, vel multâ agitatione, facilè citóque solvitur. At in Calce vi∣vâ, Salis semiuncia, Aquae com∣munis Congios duos cum semisse, hoc est Centum & Sexaginta sex∣tantes (320 Uncias) imbibenda exigit. Tantundem enim Aquae communis, ad Calcis vivae singu∣larem Unciam edulcorandam re∣quiritur. Quo ••acto, Calcis insi∣pidae & levissimae semiuncia, vel circiter, vasis in fundo remanet.

Caeterùm, Sal Catharticus A∣marus, si nullo alio modo, à reli∣quis supra memoratis Salibus, suâ tamen Virtute Medicinali, emi∣nentissimè distingueretur: ut in al∣terâ hujus Tractatûs Parte, de ejus usu, luculenter patebit.

Interim, concedatur, tam Salis Nitri, quàm Communis, atque eti∣am Gypsi Lapidis portiunculam, non modo Aquis Catharticis, sed forsan interdum & ipsi Sali Ca∣thartico irrepsisse. Quid ergò? Et probabile est, Corpus nullum absolutè simplex in Rerum Naturâ inveniri. Plumbo vel Cupro, Argen∣tum, Argento Aurum, in eâdem Fo∣dinâ, Venâ, etiam Massâ Metallicâ, immisceri, nemo non novit. Neque tamen Argentum & Cuprum, vel Argentum & Aurum, constituunt Tertium Metallum: sed duo vel plura Metalla coexistunt separabi∣lia.

Neque porrò, satis est ad defi∣niendam Corporum Identitatem, quòd in aliquibus Qualitatibus con∣veniant. Nam & sic conveniunt Plumbum & Aurum: ambo sunt Corpora dura, opaca, ductilia, fu∣silia, graviora, &c. & proinde am∣bo

sunt Metalla. At nil Aurum est, quod omnes Auri Qualitates non obtinet, Aurum tamen non plu∣ribus, non eminentioribus modis, à Plumbo, quàm Sal Catharticus Amarus, ab omnibus praedictis Sa∣libus discriminatur. Ideóque est sui generis Sal Nobilissimus.

CAPUT VI. De Naturâ Salis Cathartici Amari, Observationes ad∣dendae.

QUalitatum hujus Salis modò descriptarum specificantium praecipua, est Sapor ejus leniter & penè simpliciter Amarus. Reli∣quorum Salium, quos novi, proxi∣mè omnium, Argenti Crystalli, Saporis similitudiue huic accedunt. Nam hae quidem Amarae sunt; sed & intensè: nec sine summâ Auste∣ritate conjunctâ.

A me alibi † 1.2 obser∣vatum est, Lapidem Ca∣laminarem, nonnullas ha∣bere Qualitates cum Argento com∣munes. Instillavi itaque huic La∣pidi pulverizato, Spiritûs Nitri

guttas aliquot. Et post inde fa∣ctam effervescentiam, Aquâ com∣muni affusâ Misturam dilui. Ista Aqua, non solùm, instar Crystal∣lorum Argenti, acerbissima est, sed & valdè Amara. Unicum, quod sciam, Minerale, exceptis Ar∣genti Sale, & Cathartico, Sapore Amaro praeditum.

Utrum autem Sal Catharticus, ex aliqua Minera Argentea, per∣fectâ, vel imperfectâ; vel Lapidi Calaminari cognatâ; an potiùs ex aliâ generetur; cùm ejus Matrem Mineram, nondum adipisci potue∣rim, dubium relinquo.

Id interim è praedictis Experi∣mentis patet; Salem Catharticum Amarum, è quibusdam Partibus potentiâ Acidis, atque Alkalinis, iisdémque suo modo potentiâ Lixi∣vialibus, esse compositum.

In Salibus autem, è variis Prin∣cipiis compositis, Proportio, Na∣tura, atque Unio Principiorum, sunt considerandae. Videntur par∣ticulae quaedam Acidae, Salibus etiam Lixivis admisceri; sed mi∣nori proportione. E contra, in Tartaro, hoc est Vini Sale, parti∣um potentiâ Salsarum, minor est proportio; Acidarum, longè ma∣jor. Et ferè similiter in Sale Ca∣thartico Amaro. Cum hâc diffe∣rentiâ, quòd in priore, partibus Alkalinis, admisceantur Actu A∣cidae: in altero, tantum in Poten∣tiâ.

Porrò, omnes è Lixivio facti Sales, sunt Acriores. At Testacei, vulgò dicti, non sine ratione Le∣niores judicantur. Quemadmo∣dum, & prae caeteris, nonnulli Liquores Acidi, ut Succus Luju∣lae, Cremoris Tartari Liquamen & hujusmodi. His verò omnibus,

Sal Catharticus suâ Lenitate prae∣cellit. Spiritum quidem Acidum distillatione exhibet. Sapor au∣tem Acidus, non nisi in Princi∣piis ab Igne vehementissimo so∣lutis & inquinatis sentitur. Quippe Sal ipse, nullam Acrimoniam, nul∣lam Aciditatem sapit.

Neque tamen Sapore fatuo, sed acuto praeditus est, & summè sub∣tili: proindéque efficacius est Re∣medium. Hujus autem admiran∣da subtilitas, ex eo probatur, quòd quaecunque Vasa fictilia, si non optimè vitreata, penetrando, super eorum ambitu extimo, in formâ quasi Villosâ, Amianthi Lapidis in∣star, concrescat.

Hujus item Salis Principia, Mi∣sturâ longè minus solubili, quàm in Tartaro, multísque aliis Medi∣camentis fruuntur. Quorum nem∣pe

Unio adeo stricta est ac intima, ut horum alterum, potentiâ Aci∣dum, non valde ultra sui dimi∣diam partem, etiam vi Ignis Re∣verberatorii, ab altero recedere videatur. Unde factum est, ut cùm alia Purgantia quaecunque mitiora, Medicum non rarò elu∣dant: hic Sal, nunquam suâ vi Catharticâ destituitur. Ea enim Medicamenta in Humani Corporis Humores certiùs agunt, quae mi∣nus Humorum vi sunt alterabilia. In quorum numero, praedictus Sal, aliáque Mineralia sunt repo∣nenda.

Postremò, Sal idem, quamvis è diversis Principiis compositus, purissimus tamen, si modò diligen∣ter paratus, censendus est. Ut ne quidem millesimam partem cu∣juscunque rei extraneae in se re∣cipiat. Nam si stillatitiam Aquam

hujus Salis Unciâ impraegnatam evapores; ne granum Salis hete∣rogenei, aut Sedimenti Lapidei, aut Cremoris particulam; sed denuo, Salis Cathartici purissimi, eandem Unciam praebebit.

Notes

• † 1.1

  Plant. Anat. Lib. 4. p. 1. cap. ult.
• † 1.2

  In posteriori Exercitatione de Mixtione.