Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

Dissertatio Cyprianica IX. Ad EPISTOLAM XXXI. De potestate presbyterii, sede Episcopali vacante. (Book 9)

Auctoritas quid sit ex usu legum Romanarum. Ea penes solum erat Episcopum. §. I. Ordinis Episcopalis auctori∣tas à presbyteriis, atate Cypriani, sede etiam vacante, agnita. §. II, III. Ex quibus principiis id presbyterio, sede etiam vacante, non licuerit, quod tamen, sede plena, licuit Episcopo. §. IV.

§. I. POst excessum nobilissima memoria viri Fabiani, nondum est Episcopus, &c. Qui omnia ista mo∣deretur & corum qui lapsi sunt, possit cum AU∣CTORITATE & consilio habere rationem. Locus dili∣genter notandus ex quo constat, quid possint ea aetate, seds etiam vacante, presbyteri; & quo jure potiretur E∣piscopus, quanquam illo jure suo cesserit nonnunquam, ea praesertim atate. Plane constat AUCTORITA∣TEM omnem gestorum Ecclesiasticorum fuisse penes solum Episcopum. Similia de baptismo Tertullianus: a 1.1 Dandi quidem habet jus summus sacerdos, qui est 〈◊〉〈◊〉 Dehinc presbyteri & diaconi, non tamen sine Epi∣scopi AUCTORITATE, propter Ecclesia honorem. Quo salva, salva pax est. Quem hic Tertullianus, illum martyr noster Episcopi honorem, Ep. XXVII. & contumelias Episcopatus sui, siquae ausi essent, etiam secessus sui tempore, se tamen inconsulto, presbyteri, Ep. X. Convenit nimirum cum alio illo martyris axiomate quo Episcopum ita in Ecclesia esse 〈◊〉〈◊〉 ut sit etiam Ecclesia in Episcopo. Quaecunque igitur auctoritatis nomine potestas intelligenda erat, eam ita propriam facit Episcopi, ut, ne vacante quidem se∣de, presbyteris conveniat. Vacabat enim sedes Fabi∣in quando haec scripserunt presbyteri Romani, quibus 〈◊〉〈◊〉 sibi tamdiu deesse innune, quamdiu defu∣it Episcopm. Videamus igitur quid sit auctoritatis illo nomine intelligendum. In legibus Romanis (quarum hic sunt proculdubio usi idiomate) mulierum omnium perpetua erat b 1.2 tutela. Tutorum istiusmodi potesta∣tem 〈◊〉〈◊〉 appellabant. Illorum nutu siquid gestum esset, id illis auctoribus gestum esse duxerunt, id firmum erat ratumque, nec postea revocandum. Sin aliter, id nullo auctore gestum illegitimum erat, planeque irritum. Id in pactis obtinrbat, id in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ceterisque id genus omnibus ne 〈◊〉〈◊〉 forensibus, ipsisque adeo connubiis, nihil ut 〈◊〉〈◊〉 obligaret ni tutorem habuisset auctorem. Eo ip∣so argumento usus est saepissime in suis orationibus sum. mus oratorum. Ita igitur haec sunt in Ecclesiam refe∣renda, ut Ecclesia atque presbyterium in Episcopi quasi 〈◊〉〈◊〉 fuisse intelligerntur, nisi potius fortasse mariti vicem sustinuerit Episcopus. Unitatem enim meam, cu∣jus principium fuisse probavimus Episckopum, cum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 conserendam censuit Apostolus. Ma∣riti autem auactoritatem fuisse absolutissimam nemo est qui dubitet. Illum autem veluti solius Christi pro∣prium titulum declinandum censuerit Episcopus. Amicum se sponsi professus erat Baptista, paranymphum S. Apostolus. Et vero tutoris nomen satis modestum fiduciariam quandam potestatem designabat qualis illa esset Episcopi. Erat itaque istiusmodi haec Episcopi ve∣luti tutoris auctorit is, ut quanquam in nonnullis causis, nuptiarum praesertim illa, nihil posset sortasse tutor sine pupillae consensu; at contra nihil posset etiam in quacunque causa pupilla sine tutore quod in lege ratum esset habendum. Episcopum igitur auctorem habere de∣buerunt reliqui cujuscunque ordinis Ecclesiastici, si∣quid vellent in lege Ecclesiastica vim suam obtinere. Illa quidem in privatorum quoque hominum commer∣cio obtinebat auctoritas. Ad nostram autem Ecclesiae causam attinebit illa fortasse potius quae publicorum essent collegiorum. Id vero erat in illis fortasse perpe∣tuum ut unum haberent è suo numero prasidem qui conventuum negotia moderaretur. Id porro erat prasidum illorum jus fere perpetuum, ut negotiorum ad conventus reserendorum potestate soli potirentur, quam & auctoritatem appellabant. Ita reserabant ad senatum consules, ad plebem tribuni plebis. Quae ita de∣creta essent, ea, illo ayctore, decreta dicebantur, à quo fuisset facta relatio. Nec quicquam agi in istiusmo∣di conventibus legitime poterat de quo non esset an∣tea legitime relatum; nec vero ulla erat legitima rela∣tio praeterquam eorum quibus referendi potestas fuerat à lege concessa. Ita factum ut, inconsultis relatoribus, nihil agi possit in lege validum. Cum igitur ea aucto∣ritate carerent quae non fuissent, Episcopo referente, decreta, quanquam in ipso necessitatis casu; sequitur penes illum solum fuisse illam referendi potestatem. Sequetur etiam penes eundem fuisse jus suffragii nega∣tivi. Si enim quod, non eo referente, decretum esset, id auctoritate carebat, nec ad alium pertinebat jus illud referendi, nec relaturum probabile erat quod ipse non probarat; nihil igitur ratum esse potuit, nisi ipso suf∣fragante. Plane igitur ad mentem Tertulliam res Ec∣clesiasticas gerebant sejuncta illius Cyprianicae aetatis c 1.3 presbyteria. Formam, ut loquebantur, expectabant à Cypriano presbyteri Carthaginienses. Quorsum illud, si, ex eorum suffragiis, res geri potuit, absente etiam,

necessariis de causis, Episcopo? illum de clericis etiam 〈◊〉〈◊〉 ordinis consulunt, de a 1.4 〈◊〉〈◊〉 & Fortunata hypodicaconis, & Favorino Acolutho qui cum medio (ut inquiunt) tempore 〈◊〉〈◊〉, tandem rediissent. Illum de lapsis lapsorum patroni Episcopatus ejus ab origine usque hostes nihilominus infensissimi, ne quid illos concessuros suspicemur quod non viderent, pro illo∣rum temporum senfu, necessario esse concedendum. Quae vero clerus Romanus Episcopo viduatus, quae eti∣am eorum hortatu clerus Carthaginiensis, Episcopo ab∣sente, gesserunt; ea talia erant quae jam antea geren∣da accepissent, quaeque adeo novo aliquo decreto ne quidem indigerent. Ad nova autem decveta conden∣da pertinebat Episcopi illa rogatio qua se auctorem in∣terponere solebat Episcopus, ut proinde quae nova de∣creto non egerent ea Episcopi auctoritati derogare non possent. Habebant ea antiquiorum Episcoporum au∣ctoritatem, vel sui etiam antiquius interpositam, quo∣rum essent rogatu istiusmodi decreta atque auctoritate condita.

§. II. Quod si quid novi accidisset, de quo nihil ve∣terum decretus cautum extabat, jam plane necessaria erat Episcopi auctoritas qua nova essent decreta con∣denda. Atque hic quam cautissime agebant utrius∣que, quam dixi civitatis presbyteri. Consulebant in∣primis aliarum civitatum Episcopos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Erat enim utraque civitas, tam Romana quam Carthaginien∣sis, metropolitana, ad quam aliis de causis necessarium esset confluere vicinarum civitatum Episcopos. Id à Romanis observatum esse testantur eorum illa: b 1.5 Cujus temperamenti moderamen nos hic tenere quaerentes, diu, & quidem multi, & quidem cum quibusdam Episcopis vicinis nobis & appropinquantibus; & qous ex aliis provinciis longo positis persecutionis istius ardore ejecerat, &c. Nec aliter presbyteri Caerthaginieuses de Gaio Diddensi, ejus∣que diacono: c 1.6 Integre & cum disciplina fecistis (inquit Cyprianus) fratres carissimi, quod consilio collegarum meo∣rum qui praesentes erant, Gaio Diddensi presbytero & dia∣ne ejus censuistis non communicandum, &c. Horum ita usi sunt consilio, ut quae gerenda cum auctoritate es∣sent, in illis Episcoporum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 auxilium etiam ad∣hibuerint quantum licuit in aliena ditione. Moniti erant 〈◊〉〈◊〉 iste cum sceleris participe diacono à collegis [Episcopis nimirum, nec enim alios unquam collegas ap∣pellat Cyprianus, ut infra observavimus] & semel atque iterum moniti id ne facerent. Ut proinde etiam hic auctores haberent Episcopos, cum ne negare quidem communionem auderent in manifesto crimine deprehen∣sis soli presbyteri, nisi prius monitis per alienos etiam Episcopos. Non est quod credamus fore ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ipsi ultro inferrent, si sui ordinis potestatem ad communionis negationem satis ipsam per se sufficere credidissent. Nec est verisimile tam aequo animo la∣turum fuisse ipsum Cyprianum tantam illam Episcopa∣tus sui contumeliam. Nunquam certe id ab Episcopo aliquo prasente factum legimus, ut collegarum auxili∣um in abstinendo suae ditionis presbytere implorarit. Tantum autem abfuit hoc illi ut molestum fuerit, ut, siqua gravior esset censura inferenda. ne presbyterio quidem integro vices suas mandandas censuerit, sed ve∣ro collegis Episcopis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, adscitis è presbyterio suo uno vel altero quos illis socios adjunxerit. Ita in abs∣tinendo Felicissimo & Augendo cum reliquis eorum sa∣tellitibus Cypriani munus obierunt, & quidem sibi ab ipso demandatum, * 1.7 Idonius, Herculanu, & Victor E∣piscopi, cum Regatiano atque Numidico presbyteris. Pro∣prias fortasse vices suas presbyteris credidit, ut in recen∣tiorum etiam temporum conciliis absentium 〈◊〉〈◊〉 vices unum alterumve presbyterum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ita factum ut quod ita gestum esset, non 〈◊〉〈◊〉 sed vero collegii Episcopalis nomine gestum 〈◊〉〈◊〉 Certe definientes, subscripserunt decretis 〈◊〉〈◊〉 vicarii illi presbyteri, quod tamen alioqui 〈◊〉〈◊〉 erat proprium Episcoporum.

* 1.8§. III. Romani paulo severius, utpote in causa paulo graviori. Lapsoum causa istiusmodi fuit qua nulla erat Ecclesiasticae potestatis exercendae necessitas. Qui sacrificiis profanis communicarant, jam mense 〈◊〉〈◊〉 ipsorumque adeo Daemonum, participes facti sunt Ut proinde ipso facto jus omne communionis cum 〈◊〉〈◊〉 perdiderint, quia nulla communio Christo cum 〈◊〉〈◊〉 His igitur à communione abstinendis sufficiebant qui∣cunque communionem penes se habcbant, nec opus erat novo aliquo decreto quo de persona pariter ac de 〈◊〉〈◊〉 statuendum esset. Id unum potestati Ecclesiastica reli∣ctum est in quo possit apparere, ut de restnuenda com∣munione Ecclesiastica judicarent, de res paenitentia at∣que satisfactione aliisque istiusmodi conditionibus ad com∣munionem requisitis. Hanc autem totum quaestionem Episcopo reservant futuro, & quidem in interregno omnium diutissimo. Quorsum illud si, sede etiam ra∣cante, parem existimassent presbyterii potestatem cum ea quam haberent praesidente etiam Episcopo?

§. IV. Fateor equidem fuisse in hac causa nonnihil singulare in quo 〈◊〉〈◊〉 ipse, non Episcopus modo, sed & metropolitanus, nihil tamen tentare solus ausus est sine consilio 〈◊〉〈◊〉 ne miremur si in ea cauti∣ores se praebuerint clerici Episcopo 〈◊〉〈◊〉 Hi vero id plane innuunt ne id sibi quidem 〈◊〉〈◊〉 quod licu∣isset Episcopo. Nec, ut Cyprianus, ad pacem duntaxat consiliumque Episcoporum differunt, sed ad Episcopi eti∣am constitutionem; interea si quid ipsi decrevissent, id auctoritate omni cariturum metuunt. Recte quidem illi. Erant enim, in causa communionis concedendae aut negandae, alii omnino consulendi, ne quam alius communionem concessisset, eam alii refutarent. Com∣munio autem Ecclesiae catholicae penes collegium erat Epi∣scoporum, ut saepissime Cyprianus. Episcoporum igitur nomine, & ad Episcopos, scriptae videntur literae formate. Quanquam igitur, in conciliorum 〈◊〉〈◊〉 quaedam possent à metropolitano, possent etiam à privatis Episco∣pis nonnulla decerni, quae tandem ab aliis essent, qui∣buscunque tandem illis, Episcopis necessario probanda; solius tamen collegii beneficio hoc jure fruebantur 〈◊〉〈◊〉 etiam Episcopi, ut quod à singulis, pro sua esset Ec∣clesia constitutum, id ab universis esset collegis ubique confirmandum. At, Cypriani saltem aetate, aliud om∣nino erat Episcoporum collegium quam presbyterorum, ut proinde, siquid esset à presbyteris aliisve quibuscun∣que, praeterquam Episcopis, gestum, id ne collegii qui∣dem jure apud exteros valere debuerit. Cum enim de∣fuisset Episcopi referentis in sua, illa quam explicuimus, Ecclesia, auctoritas id ne collegae nomine nec Ecclesiage. stum interpretabantur leges Ecclesiasticae, ut proinde nulla esset ratio cur utrovis nomine esset, sive collega∣rum commercii, sive Ecclesiastici confirmandum. At∣que ea ipsa ratio fortasse fuerit cur in excommunica∣tione Pelicissimi, electis è presbyterio paucis quibusdam presbyteris qui vice sua fungerentur, alios etiam illis Episcopos qui coram aderant, adjunxerit, ut ita senten∣tia ab Episcopis lata (suo etiam tanquam Episcopi suf∣fragio per delegatos illos presbyteros repraesentato) apud aliaes etiam Ecclesias vim haberet, nullam alioqui habitura.

Notes

• a 1.1

  De Baptisin. c. 17.
• b 1.2

  Vid Barnab. Brisson. de Rir. Nuptiar. p. 22.
• c 1.3

  Ep. XIV.
• a 1.4

  Ep. XXVIII. Ep. VI.
• b 1.5

  Ep. XXXI.
• c 1.6

  Ep. XXVIII.
• * 1.7

  d Ep. XXXVIII, XXXIX.
• * 1.8

  e Ep. XXI. XXXIX.