Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

Dissertatio Cyprianica VII. Ad EPISTOLAM XXVII. De Episcope Unitatis principio, & S. Petri in Apostolos primatu unitatis exemplari: Et quam solide utrobique argumentetur Cyprianus. (Book 7)

Lapsi pacem à martyribus concessam contra Episcopos tuebantur. §. I. Non presbyterorum plebisve nomine. §. II. Sed vero ipsorum martyrum. §. III. Eandem causam defendebant Donatistae. §. IV. Hanc martyrum 〈◊〉〈◊〉 Episcopis 〈◊〉〈◊〉 argumento ab Unitatis principio oppugnat Cyprianus. §. V, VI. Not. I non agi 〈◊〉〈◊〉 de unitate Ecclesiae catholicae, ut volunt Pontificii, sed Ecclesiarum particularium. §. VII, VIII. Not. 2^o Ec∣clesiam catholicam pro toto similari haberi à Cypriano. §. IX. Particulares p o totis dissimilaribus, quae 〈◊〉〈◊〉 proinde membrum hàbere debeant unitatis principium. §. X. Recte id & ad mentem Scripturarum. §. XI, XII. Hoc ipsum membrum, è Cypriani sententia, non aliud fuit quam Episcopus. §. XIII. Ita fuisse de facto 〈◊〉〈◊〉 è principiis Cypriani. §. XIV, XV, XVI. Probatur etiam de jure. §. 〈◊〉〈◊〉 I^o Unitas Ecclesiae est mystica. §. XVIII. 2^o Id voluit in hac mystica unitate Deus ut per unitatem visibilem de invisibili illa caelesti 〈◊〉〈◊〉 participemus. §. XIX. 3^io Signa visibilia intelligenda sunt per modum pacti de invisibilibus beneficiis 〈◊〉〈◊〉 ea repraesentatis à Deo praestandis. §. XX. 4^o In hac repraesentatione ejusdem generis unitas esse debet in Ec∣clesia 〈◊〉〈◊〉 qualis erat in archetypa. §. XXI. 5^o Ad Ecclesiae visibilis unitatem, non satis est caput Ec∣clesiae invisibile Christus; sed necessarium praeterea est caput etiam visibile. §. XXII. Haec capitis visibilis 〈◊〉〈◊〉 de personae est, non de multitudinis, unitate intelligenda. §. XXIII. Conveniunt haec cum originibus Chri∣stianis. §. XXIV. Idem probat Cyprianus ex institutione Christi. §. XXV. Principia ejus summatim 〈◊〉〈◊〉 §. XXVI. Deducitur in partes Cypriani argumentatio mystica. §. XXVII. I^o Propheta suit Salva∣tor. §. XXVIII. 2^o Omnia Salvatoris dicta & facta erant prophetica. §. XXIX. 3^o Nominum 〈◊〉〈◊〉 à prophetis facta non solebant vacare mysterio. §. XXX. 4^o Etymologia nominis S. Petri in ipsum 〈◊〉〈◊〉 Apostolum, quam in ejus confessionem solam, quadrare debuit. §. XXXI. 5^o Ita tamen in ejus personam con∣ferri debuit, ut tamen ulterius in gravioribus momenti usum aliquem sit etiam referenda. §. XXXI 6 Ad 〈◊〉〈◊〉 Domini propheticum id quoque pertinuit ut Ecclesiam suam formaret, non in doctrina modo, sed in disci∣plina etiam atque regimine. §. XXXIII. 7^o Non hoc per Apostolos duntaxat medios praestare debuit. §. XXXIV. 8^o Ita tamen hoc ipse curare debuit ut tamen non desertis verbis proserret, sed per prophetica 〈◊〉〈◊〉 symbo∣la atque aenigmata. §. XXXV. 9^o Proni erant Domini auditores ut ejus dicta omnia & facta in futurum Ecclesiae usum referenda existimarent. §. XXXVI. 10^o Praecipue illa quae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 mandata essent. §. XXXVII. 11^o Probabile est Domini familiam Ecclesiae typum gessisse. §. XXXVIII. 12^o Ut statum Eccle∣siae per domus allegoriam apte repraesentarit Dominus, ita nondum maturum erat ut per aliam quamvis repraesen∣taretur domo auctiorem. §. XXXIX. 13^io De singulis duntaxat Ecclesiis haec intelligenda sunt. §. XL. 14^o 〈◊〉〈◊〉 illa Salvatoris domo unicus erat dispensator S. Petrus, typus unius Episcopi. §. XLI. 15^o Unicum etiam erat domus illius fundamentum, unius pariter typus Episcopi. §. XLII. Ex his principiis plebeiorum etiam officium manifestum est. §. XLIII, XLIV. Salva communione catholica, collegarumque Episcoporum com∣mercio, alia deinde nulla restat, ex his principiis, causa qua tutum sit subditis ab Episcoporum e communi∣one subducere. §. XLV. Haec principia si vera sint, sequetur suffragii negativi jus penes solum sore Episco∣pum. §. XLVI, XLVII, XLVIII.

§. I. ANtequam futurae disputationis argumen∣tum ex professo aggrediamur; explican∣da est inprimis disputationis occasio, quae certe hujus Epistola scribendae vera erat occasio. Ita tandem intelligemus quam apte Cyprianus prudenter∣que, pro illa occasione argumentetur.

Erat igitur occasio quod lapsorum nonnulli qui pa∣cem communionemque à Luciano ejusque sociis marty∣ribus sibi concessam, à nonnullis etiam presbyteris, Gaio Diddensi aliisque illi similibus extorsissent, in eam tan∣dem eruperint audaciam, ut cum Episcoporum nemo illorum violentiae cessisset, suam tamen illam qualem∣cunque communionem nihilominus tuerentur, sive illam confirmarent Episcopi, sive minus ratam esse vellent. Proinde in Epistola sua ad Cyprianum se Ecclesiae no∣mine ornarunt, innuentes nimirum suam 〈◊〉〈◊〉 veram esse, qui vero communionem illam non probarent, aliamque quamvis communionem sequeren∣tur, eorum communionem notham esse nec proinde pro communione agnoscendam, ut propterea nec Eccle∣siam conflare possent quorum communio esset illegiti∣ma. Erat enim id in illius aevi ratiociniis certissi∣mum, veram esse Ecclesiam cum vera itidem communio∣ne convertendam. Hic nimirum primus erat gradus, quo usus est cum suis satellitibus Felicissimus (qui Cy∣priano à prima Episcopatus origine infensus, occasioni∣bus quibusque captandis invigilabat) ad majora po∣stea audenda. Ita adhuc suam pro vera communione tuebantur, ut una tamen cum minis preces admisce∣rent ut in Cypriani 〈◊〉〈◊〉 admitterentur, quod illis exprobrant Cyprianus atque Romani. Tandem eo sunt provecti ut damnarent etiam Cypriani 〈◊〉〈◊〉 Felicissimum id comminatum, non 〈◊〉〈◊〉 in monte secum, qui Cypriano obtemperassent, id est, qui eidem communicarent, ex ipso Cypriano diicimus. Id∣que nondum constituto pseudo-Episcopo Fortunato, qui majorem proculdubio conciliavit illis 〈◊〉〈◊〉 spe∣ciem atque praetextum.

§. II. Quid ergo (inquies) habebant quo suam 〈◊〉〈◊〉 (utor enim voce apud Africanos notissima) pro Ecclesia habendam esse vel fucum facerent? Non pres∣byterii auctoritatem; erant enim è presbyteris paucissi∣mi qui se schismaticis adjunxissent. Non plebem pro∣pter eandem rationem. Id enim velut extra omnem controversiae aleam positum, pro concesso sumit Cy∣prianus à se stare clerum stantesque omnes. Quod enim ad singulorum presbyterorum independentiam attinet at∣que 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ea nostrorum seculorum proprium est monstrum, illis ita incognitum, ut nec catholici repe∣rientur, nec haeretici, qui tueri auderent. Quam illam aversata fuerit Ecclesia catholica, vel ex hoc ipso exem∣plo abunde liquet. Cum in rebelles hosce presbyteres jure suo usus est Cyprianus, ita censuras ejus ratas habuerunt reliqui orbis Episcopi, ut nemo eorum 〈◊〉〈◊〉 formatas acciperet, nemo ipsos ad communionem admit∣teret, ne revocata quidem ad novum examen eorum causa hoc uno nomine quod à proprio fuissent 〈◊〉〈◊〉 locis 〈◊〉〈◊〉 exuti atque depositi.

§. III. Aliunde igitur quaerendus hujus 〈◊〉〈◊〉 praetextus, nempe à martyribus. Notanda enim di∣ligenter

eorum illa in epistola ad Cyprianum verba: a 1.1 Optamus te cum sanctis martyribus pacem habere. 〈◊〉〈◊〉 nimirum, ni ita foret, Cypriano id, potius quam 〈◊〉〈◊〉 fraudi futurum; martyrum enim cum Deo communionem esse prorsus indubiam, ut proinde qui ab 〈◊〉〈◊〉 alieni essent, à Deo quoque alieni essent omnino censendi. Quam enim hic 〈◊〉〈◊〉 appellat, ea, pro illius aetatis usu, communio erat (à pace nimi∣rum illa, quam sibi invicem in officio eucharistico da∣bant accipiebantque; ut enim apud Hebraeos 〈◊〉〈◊〉 ea forma erat receptissima, qua pacem apprecaren∣tur, ita sanctorum quoque salutationem communionis vi∣cem quandam obtinuisse constat è sacris omnibus primi seculi epistolis) pacemque à martyribus datam 〈◊〉〈◊〉 interpretati sunt ipsi lapsi. Atque ita loqui 〈◊〉〈◊〉 in hac eadem causa auctor Passionis Perpetuae & Felicitatis: b 1.2 Et nos (inquit) itaque quod audivimus & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & vobis, fratres & filioli, ut & vos qui intersuistis rememoremini gloriae Domini: Et qui 〈◊〉〈◊〉 cognoscitis per auditum, communionem habeatis cam sanctis martyribus, & per illos cum Domino Jesu Christe, &c. Videmus hic communtonem cum 〈◊〉〈◊〉 gradum esse ad communionem cum Domino Jesu Christo. Ita intelligimus quid sibi vellent Lapsi, cum, fiquos, causa audita, repulisset Cyprianus, id illum vellent negasse, c 1.3 quod se jactarent à martyribus & con∣sessoribus accepisse; quod jam datam repraesentari sibi a suis praepositis cogerent; d 1.4 quod pacem non dandam sibi 〈◊〉〈◊〉 sed quasi jam datam sibi vindicarent; e 1.5 quod non 〈◊〉〈◊〉 peterent quani vindiearent, imo jam & in caelis ha∣bere se dicerent, ut habemus in Epistola cleri Romani. Eo nimirum haec spectabant omnia ut non tam Epi∣scopotum esset, quam martyrum, communionis 〈◊〉〈◊〉 concessio.

* 1.6 §. IV. Similis erat postea Donatistarum causa quae hanc mirifice illustrat. Illi etiam presbyteros aliosque 〈◊〉〈◊〉 à suis Episcopis divellebant, novos Episcopos in eorum loco sufficiebant qui jam fuissent ab Eccle∣sia catholica constituti. Nunquam tamen haec ex 〈◊〉〈◊〉 aliqua quam habebant in Ecclesia potestate tu∣eri conati sunt (quod conantur hodierni SCHIS∣MATICI) sed vero solo martyrum nomine atque praetextu. Edidit nuper doctissimus Baluzius 〈◊〉〈◊〉 acta à Donatista aliquo conscripta. Inde con∣stant haec, quae dixi, omnia. Concilium, uti vocat, ce∣lebrarunt in carcere martyres, in quo ita sancitum dicit; g 1.7 Siquis traditoribus communicaverit, nobiscum par∣tem in regnis caelestibus non habebit. Haec sibi arripie∣bant Donatista ut ipsi martyrum successores viderentur atque haeredes. Videamus igitur quas inde conclusio∣ues collegerint. In ipso actorum initio id suum con∣silium prodit statim auctor, scribi haec à se ut Ecclesia catholica teneatur, sanctaque communio à prosana 〈◊〉〈◊〉 Ergo partem suam pro Ecclesia catholica ha∣buerunt 〈◊〉〈◊〉 id quod aliunde luculentissime con∣stat; idque hoc ipso nomine quod martyrum decreta servatent, ne jam miremur lapsos etiam Cypriani Ec∣clesiae itidem se titulo in signiisse. Idem rursus in ean∣dem sententiam: h 1.8 His enim de rebus Ecclesia catholica quae sit, poterit recognosci, si labes pestifera traditorum ne∣sandis actibus Juis, sententiaque martyrum omnibus 〈◊〉〈◊〉 declaretur. Rursus: i 1.9 Igitur cum haec ita sint, 〈◊〉〈◊〉 est Divini juris peritia pollens, fide praeditus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 religione sanctus, qui judicis Dei memor 〈◊〉〈◊〉 ab errore discernat, &c. & unum atque idem 〈◊〉〈◊〉 & Ecclesiam martyrum & conventicula traditorum? Tandem ita concludit: k 1.10 Fugienda est ergo & execranda 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 congregatio vitiosa, & appetenda omni∣bus 〈◊〉〈◊〉 martyrum successio gloriosa, qua est Ec∣clesia sancta, 〈◊〉〈◊〉 & vera catholica, ex quae martyres profe∣cti 〈◊〉〈◊〉 & à quibus Divina testamenta servata sunt. In hac virtutes populi Spiritus praesentia frequentantur, baptis∣ma à Salvatore perficitur, &c. Ex hac igitur martyrum successione colligebant, suam esse Ecclesiaem catholicam, suum esse baptismum pro baptismo legitimo solum agno∣scendum. lamque illud etiam intelligimus cur id tan∣topere laborarit Fe icissimus ut martyres ab Episcopo dis∣jungeret, cujus ipsum testem habemus l 1.11 Cyprianum. Fuisse nonnullos qui Episcopatui Cypriani restiterunt, in∣nuit Pontius. In horum numero fuisse 〈◊〉〈◊〉 do∣cet Cyprianus. Ut igitur, quem initio factum noluit Episcopum, ab ejus se communione verisimili aliqua ad vulgus specie subduceret, id dedit operam ut martyres sibi sui consilii 〈◊〉〈◊〉 adscisceret, ita futurum ratus ut sejuncti etiam ab Episcopo, Ecclesiae tamen titulum tueri possent, dum martyrum illam, quam dixi, commumonem retinere viderentur. Videbat igitur ipse 〈◊〉〈◊〉 frustra sibi praesidium è presbyteratu suo esse quaeren∣dum; ita neminem, aetate ea, credidisse non esse pres∣byteros Episcopis suis obnoxios ut ne populo quidem fal∣lendo fucus iste sufficeret. Nec sane erat alia aliqua in Ecclesia auctoritas quae Episcopatum aemulari posset quam martyrum illa. Ea vero tanta erat ut aegre illi omnes per orbem Episcopi possent repugnare.

§. V. Hanc igitur martyrum auctoritatem si Episco∣patui obnoxiam probare posset, alia nulla erat quae non iisdem posset argumentis facillime opprimi at∣que refelli. Varia itaque erant quibus se Ecclesias∣que suas adversus hunc martyrum arietem tuerentur Episcopi catholici. Opponebant inprimis martyribus a∣lios martyras, Asricanis nimirum illis Romanos, quorum unus Moyses in carcere tandem extinctus est, ut nimi∣rum arctissimo nominis usu merito posset martyr ap∣pellari. Quod fortasse efficacissimum erat hujus schis∣matis opprimendi remedium. Vivaciores certe erant Donatistae quorum martyribus alios non habuerunt quos opponerent illius aetatis catholici. Id enim consecuti sunt ea martyrum inter se commissione ut ne posset martyrum auctoritate ea controversia dirimi, ut pro∣inde esset ad alia 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 necessario confugiendum. Tum, si martyrum auctoritate res illa transigenda es∣set, causam tamen esse quae martyres faceret, nec esse unitatis Ecclesiasticae causam, quam fidei illam, minus honorificam, nec proinde unitatis nomine minus esse martyrium, quam fidei nomine, oppetendum. 〈◊〉〈◊〉 ar∣gumentatur adversus Novatianum ipsum Dionysius A∣lexandrinus. Ita fiebat, ut, missa martyrum auctorita∣te, in causam unitatis esset necessario inquirendum. Cum praesertim illud praeterea addidissent, ne martyres quidem esse habendos, siqui, vel fidei nomine, extra unitatem mortem oppetiissent; idque ex loco 1 Cor. XIII. 3. confirmassent, quod fecit aliquoties m 1.12 Cypria∣nus. Nec enim caritatem ab illis illibatam servari qui unitatem violassent. Quae sane argumentatio ad mentem Apostoli eo loco accuratissime respondet, ut alibi ostendimus.

§. VI. Tandem igitur huc revertebat tota illa dis∣putatio, de unitatis principio esse inprimis disquiren∣dum. Cum enim, ex jam concessis, manifestum esset, eam communionem legitimam esse quae in unitate esset, eam notham & adulterinam quae ab eodem fuisset unitatis principio divulsa; Quaerendum deinceps erat, Episcopine, an potius martyres, pro unitatis essent prin∣cipio agnoscendi? Et quidem Episcopu hoc jus ubique asserit Cyprianus, ut inde constet quam illum perpe∣ram in suam partem traxerint Donatistae, qui martyribus illud asserebant contra Episcopos jam legitime constitu∣tos. Hoc certe erat è principiis Cypriani schismati∣cum, ut proinde illum si judicem audire voluissent, ipsi essent pro schismaticis habendi. Nec tamen vidit hoc in suis de Cypriani nomine disputationibus Augusti∣nus, nec recentior aliquis, quod quidem sciam, Cypri∣ant interpres, sed nec ante Augustinum Optatus, nec Pa∣tres in collatione Carthaginiensi coaevi. Verum reverta∣mur ad Cyprianum.

§. VII. Notandum itaque 1^o. Cum de unitate Ec∣clesia

disputatur, non agi tamen de illius Ecclesiae uni∣tate quam catbolicam hodie dicimus, quae nimirum omnes ambitu suo per terrarum orbem Ecclesias par∣ticnlares complectitur, sed de ipsis duntaxat 〈◊〉〈◊〉 Prticularibus Nec enim, in hac ipsa causa, id quaerebatur, an 〈◊〉〈◊〉 an Episcopis universis esset adhaerendum, cum martyres ad unicam duntaxat dioe∣cesim pertinerent (quo sensu nos 〈◊〉〈◊〉 limites ho∣die distinguimus) sed an martyribus Cartbaginiensibus (tales erant à quibus hae turbae conflatae sunt) an proprio martyrum Episcopo, Carthaginiensi viz. tu∣tius se Carthaginiensii Ecclesia possit adjungere? Id in∣nuunt Cypriani de 〈◊〉〈◊〉 ejusque factione verba illa: a 1.13 Hi fomenta olim quibusdam confessoribus & horta∣menta tribuebant, ne concordarent cum Episcopo suo. I∣dem etiam de alio illo Novatiani à Cornelio schismate statuendum. Nec enim ea unquam fuit, Chpriani tem∣pore, quaestio, Romanone Pontifici, an reliquis per or∣bem Episcopis, esset adhaerendum? Sed, quis esset pro Romano Episcopo agnoscendus, Novatianus, an po∣tius Cornelius? Contra, potius Cyprianus pares omnes Episcopos ubique statuit, neminemque admittit Epi∣scoporum Episcopum (quae verba in synodo Carthagini∣ensi in ipsum Stephanum Romanum Episcopum procul∣dubio jactata sunt) & b 1.14 cum de Episcopi schismate dissereret in causa Martiani Arelatensis, non illum SCHISMATIS propterea damnat quod ab uno aliquo quantivis nominis Episcopo ne Romano quidem illo (quanquam ad eum ipsum haec data esset episto∣la) sed vero quod à c 1.15 catholica Ecclesia unitate, à cor∣poris & sacerdotii concessione discesserat, collegio Episcopo∣rum insultaret. Smiliter ad Antonianum: d 1.16 concordiam collegii sacerdotalis firmiter obtinentes, & catholicae Eccle∣siae 〈◊〉〈◊〉 Idem igitur Cypriano valet catholicae Ec∣lesiae coharere, quod concordiam collegii sacerdotalis firmi∣ter obtinere.

* 1.17* 1.18 §. VIII. Scio equidem apud Cornelium e 1.19 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nec id nego de Ecclesia Romana dictum. Scio & apud Cyprianum similes lo∣quendi formulas occurrere, & quidem de eadem iti∣dem Ecclesia Romana. f 1.20 Contra sacramentum esse semel traditum Divina dispositionis & catbolica unitatis adulte∣rum & contrarium caput extra Ecclesiam fieri; g 1.21 contra in∣stitutionis catbolica esse unitatem, alium Episcopum fieri consensisse; agnoscere 〈◊〉〈◊〉 Cornelii idem valere apud illum quod Ecclesiae catbolica radicem & matricem agnoscere ac tenere 〈◊〉〈◊〉 ejus, i. e. catbolica Ec∣clesia unitatem pariter & 〈◊〉〈◊〉 probare firmiter & tenere. Scripserat & h 1.22 Antonianum se cum Cornelio, hoc est, cum catbolica Ecclesia communicare. Inde colligunt Romanenses eam Ecclesiam esse catbolicam quae cum Ro∣mana hodie communicat; & viceversa quae cum ea∣dem non communicat, nec esse illam pro catbolica ho∣die existimandam. Mirum sane viros alioquin e∣ruditissimos ita posse argutari! Quasi vero Ecclesiae catbolicae nomen non esset Ecclesiis etiam particulari∣bus commune. Quis nescit Ecclesiam quoque Smyr∣nensem, in antiquissima forte hujus vocis mentione, catholicam appellari? Ita scribunt ipsi de Polycarpo suo Episcopo: i 1.23 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quis k 1.24 Cyprianum ipsum de suo quoque schismatico Felicissimo, ejusque pseudo-Episcopo Fortunato idem scribere, fuisse illos sacerdotum hostes, & contra Ecclesiam catholicam rebelles, idque vacillante adhuc 〈◊〉〈◊〉 De Melitio Episcopo schismatico decrevit syn∣odus Nicana nihil illum tentare debere l 1.25 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, i. 〈◊〉〈◊〉 Episcoporum Ecclesiae Alexandrinae subditorum. Jdem concilium Canon. VIII. de haereticis Catharis sive Novatianis: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, &c. Rursus Ecclesiae Alexandrinae ita scribit Constantinus: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Eundem etiam suae quoque 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae titulum adhibet Synesius. Et si id 〈◊〉〈◊〉 apud eruditos minus in confesso, vel haec ipsa loca quae de Ecclesia Romana loquuntur, satis ipsa probarent, nes∣tiquam de alia quam de particulari Ecclesia 〈◊〉〈◊〉 es∣se intelligendum. Cum enim umes duntaxat 〈◊〉〈◊〉 in Ecclesia catholica agnoscitur, id ne verum quidemem nisi de particulari Ecclesia Romana. Quod enim com∣mentus est de Ecclesia catholica virtuali cardinalis 〈◊〉〈◊〉 novum est omnino, nec illis secul auditum. Erat autem usus hujus vocis manifestus, ut nimirum distingac∣retur Ecclesia Orthodoxa ab hareticorum 〈◊〉〈◊〉 conventiculis. Propterea fortasse Ecclesia 〈◊〉〈◊〉 quam nos cathedralem appellamus, catholica audiit apud antiquos, quod is locus esset synaxeon Orthodoxarum ca∣put, non haereticarum aut schismaticarum. Ita 〈◊〉〈◊〉 Africanis Roma agentibus, & Antoniano Ecclesiae 〈◊〉〈◊〉 communicaturo, idem erat Ecclesioe catholice communice∣re quod communicare Cornelio, non Novatian. Ita ia Ecclesia catholica Romae unicus duntaxat esse potuit Episco∣pus, quod si quis alius, sdede jam plena, Romae fuister suf∣fectus, is proillius aevi principiis, extra Ecclesiam ca∣tholicam esse debuerit, baereticis nimirum schismaticisre accensendus. Nec est quod aliud quispiam è voce matrice aut raidce colligat. Eadem enim voce usus su∣erat Cyprianus in tractatu de unitate Ecclesiae in usum Ecclesiae suae primum scripto, postea ad martyres Ro∣manos ad unitatem reversos transmisso. Nec aliud il∣lis vocibus intellexerunt Africani quam originem. Non quod ab Ecclesia Romana reliquae orirentur, ut intelli. gunt Pontificii, quod certe non est, de orientalibus prae∣sertim Ecclesiis, omnino verum; sed quod primariam ipsius Ecclesiae Romanae suessonem illibram servasset Cornelius, non servasset Novatianus qui à se 〈◊〉〈◊〉 esset, nomine Episeopatum dante, ut de suo Fortunato loquitut Cyprianus, per successionem nullo modo legitimam. Ita o 1.26 Tertulliano, primordialis lex data Adae & Evae in 〈◊〉〈◊〉 est matrix omnium praeceptorum Dei. p 1.27 Eva ma∣trix erat generis foeminini, quia prima foemina erat, alio∣qui virorum erat matrix pariter ac foeminarum. q 1.28 Eccle∣siae matrices eaedem sunt quae originales, quae viz à prima usque manassent origine. r 1.29 Mala (inquit) matena 〈◊〉〈◊〉 non erit matrix, i. e. origo. s 1.30 Bythos & Sige, 〈◊〉〈◊〉 & ve∣ritas, prima quadriga desenditur Valentimanae 〈◊〉〈◊〉 matrix & origo cunctorum. Plane igitur eadem in stylo Africano matrix & origo. Ita Cornelii Ecclesia 〈◊〉〈◊〉 Novatiani audire posset, quod, Cornelio in sede legitime constituto, res novas molitus sit Novatianus ut proinde non ab ipso Cornelius, sed à Cornelio ipse discessisse esset existimandus.

§. IX. Notandum itaque 2^o. cum de unitate hujus particularis, ut diximus, Ecclesiae quaereretur, duobus modis illam unitatem intelligi posse. Sunt enim non∣nulla integra quorum partes ita inter se uniuntur, ut nulla una pars sit ceteris unitatis principtum, quin ipsae inter se unitae integrum conflare possent parte illa 〈◊〉〈◊〉 tam commode quam hac cum aliis 〈◊〉〈◊〉 conflaret si haec similiter alia quavis parte sigillatim sumta destitueretur. Ita in aquae integro constituendo, nulla est pars una aquae ita principalis quin illa 〈◊〉〈◊〉 reliquae corpus aquae constituere possent tam apte quam illa posset cum reliquis, una qualibet sigillatim sumata destituta. Quod de totis homogeneis sive 〈◊〉〈◊〉 quae vocantur, est praecipue intelligendum. Et quidem Ecclesiae unitas hujusmodi est ex prin∣cipiis Cypriani. Idem enim omnium Ecclesiarum 〈◊〉〈◊〉 est officium, ut in aquae illo, quod diximus, exemplo. t 1.31 Episcopatus similiter 〈◊〉〈◊〉 est, cujus à 〈◊〉〈◊〉 in solidum pars tenetur. Si in solidum, plane sequitur ni∣hil esse quo una quaelibet Ecclesia aliis ita possic esse 〈◊〉〈◊〉

ut sine 〈◊〉〈◊〉 nequeant subsistere. Si nullum sit in disciplina Ecclesiastica officium quod non sit omnium pariter Ecclesiarum commune, nihil est quo una certa a∣liqua Ecclesia possit aliis ita esse necessaria ut nequeant ab ea separatae inter se ipsae cohaerere. Quare ut in hu∣jusmodi integris, totum est ex partium omnium inter se 〈◊〉〈◊〉 conflatum, non ex una aliqua unione quae om∣nes quasi permeat; ita in Ecclesia catholica, unitas ejus ex particularium Ecclesiarum inter se consensu deducenda est, & ex communione quae communis est omnium; non vero à 〈◊〉〈◊〉 aliquo vinculo ab una aliqua parte ad 〈◊〉〈◊〉 usque omnes derivando.

§. X. Sunt & alia integra heterogenea, dissimilaria & 〈◊〉〈◊〉 quorum partes ita inter se diversis officiis di∣scernuntur, ut sint omnes sibi quidem invicem neces∣sariae, ita tamen ut prae aliis alii sint multo adhuc magis necessariae. Itain corporibus animatis, nonnul∣larum partium officium ita necessarium est, ut & reli∣quae ab illis partes, totumque adeo ipsum omnino pen∣deant, propterea quod earum influxus ad omnes partes derivandus est, suntque illi 〈◊〉〈◊〉 influxus ita neces∣sarii ut sine illis ne vita quidem ipsa posset conser∣vari. Id genus partes sunt caput, cor, &c. Sunt igitur illae partes unionis principia. Si enim reliquarum par∣tium aliquae ab illis praecidantur, non illae utique, sed partes ita prae isae alienae censendae sunt; quae vero par∣tes cum illis unitae sunt, eae solae ad totum pertinere existimantur. Quod signum est illas esse unionis ex∣ternae principium, quia ab illis ad reliquas unio deriva∣tur. Quanquam autem in corpore organico multae partes ita necessariae esse possent, si internas quoque partes 〈◊〉〈◊〉 inclusas partium nomine complectamur; si ta∣men partium nomine illas duntaxat externas intelligamus, quae & membra appellantur, ita unicum duntaxat est in quovis corpore animato membrum reliquis unitatis 〈◊〉〈◊〉 in animalibus caput, in vegetativis radix. Ita igitur intelligit Cyprianus, Ecclesias particulares corpo∣rum organicorum esse similes, ut sit etiam in Ecclesia visi∣bili 〈◊〉〈◊〉 aliquod itidem visibile quod animalium 〈◊〉〈◊〉 respondeat, Episcopus nimirum, ut si quando con∣tingat membrorum à se invicem disjunctio, non sit adeo difficile distinguere quae membra ad Ecclesiam pertineant vitalium ejus influxuum participes, quae vero ab eadem separentur, nec vitam illam corporis Christi mystici com∣munem habent. Id genus integris unitatem Ecclesiae confert in quibus una aliqua, ut dixi, pars, eo, quo dixi, modo reliquis eminet. a 1.32 Quo modo (inquit) so∣lis multi radii, sed lumen unum: & rami arboris multi, sed robur unum tenaci radice fundatum: Et cum de fonte 〈◊〉〈◊〉 rivi plurimi defluunt, numerositas licet diffusa videa∣tur exundantis copiae largitate, unitas tamen servatur in 〈◊〉〈◊〉 Avelle radium solis à corpore, divisionem lucis unitas non capit: ab arbore frange ramum, fractus 〈◊〉〈◊〉 non poterit: à fonte praecide rivum, praecisus arescet. Sic & Ecclesia Domini luce persusa per orbem totum 〈◊〉〈◊〉 suos porrigit, unum tamen lumen est, quod ubique 〈◊〉〈◊〉 ne unitas corporis separatur: ramos suos in 〈◊〉〈◊〉 terram copia ubertatis extendit, profluentes largiter 〈◊〉〈◊〉 latius expandit: unum tamen caput est, & origo una, & una mater soecunditatis successibus copiosa. Quae verba aliquoties excribit confirmatque Augustinus, nequis putet singularem in hac causa fuisse Cyprianum.

§. XI. Neque est quod quis gratis haec atque imme∣rito à Cypriano supponi suspicetur. Corpori etiam 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiam confert sacra etiam Scriptura, & qui∣dem ita ut membrorum mutuam inter se necessitudinem ab eorum officiis arcessat, I Cor. XII. Non sunt hae pro sermonis ornatu confictae alioqui otiosaeque 〈◊〉〈◊〉 sed vero pro prophetarum sacro idiomate in∣telligendae, quo certe idiomate si Scripturas sacras i. e. propheticas, conceptas esse existimemus, nihil est sane verisimilius magisve genuinum. — Illo autem idiomate, id Deus 〈◊〉〈◊〉 intelligendus est quod per similitudi∣nem fuerat repraesentatum. Ex hac igitur membrorum mutua necessitudine; quae nec ipsa erat fortuita, sed cer∣to quodam consilio à Deo praevisa atque instituta, id sane colligendum, Deum, quanquam possit singulis Ec∣clesiae membris in omnibus eorum necessitatibus ipse nullo mediante, subvenire; nolle tamen id à se ut ex∣pectet 〈◊〉〈◊〉 fratrum potius dona, quoties opus es∣set, in usus suos convertant; cum itaque quae Deus aliis concessit dona, eadem aliis negaverit, futurum de∣inde erat ut alteri alteris sibi invicem utiles forent at∣que necessarii. Inde colligit Apostolus, nullum fore in corpore mystico SCHISMA. Ita qui donum ha∣bebat linguarum, interpretationis tamen dono saepe care∣bat; qui nonnullas etiam linguas ex dono callebat, ali∣arum tamen erat imperitus; quae tamen utiles saepe es∣sent, cum prorsus essent, quas ille callebat, inutiles. Qui & illas haberet, gratia sanitatum; cui nec illa deerat, dono tamen miraculorum destitutus est. Nec vero erant id genus duntaxat gratia quibus singulorum membrorum defectus supplerentur; sed vero universa∣les etiam nonnullae, quibus nullum erat quin 〈◊〉〈◊〉 membrum, ita erant omnibus pariter necessariae. Tales erant 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illa atque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, atque id genus a∣liae. Proinde in corpore etiam mystico visibili (de eo e∣nim agit) capitis pariter atque oculorum pedumque usum agnoscit Apostolus, quod nimirum reliquis omni∣bus membris ita necessarium est ut est caput in corpore animalis.

§. XII. Ut autem intelligatur quam haec apposite ad causam Cypriani faciant, duo haec breviter noten∣tur: Inprimis dona illa extraordinaria jamdiu defecis∣se, cum tamen unitatis Ecclesiasticae ratio hodie perma∣neat, sitque in aeternum permansura. Proinde praeter illam necessitudinem è donis illis extraordinariis oriun∣dam, aliam esse etiam agnoscendam è donis ordinariis. Sunt igitur & alia ejusmodi dona quorum usus ab uno aliquo membro ad reliqua omnia permanet, 〈◊〉〈◊〉 adeo universum & membra omnia ita constringant, ut in unum corpus mysticum constituant, non sint plane pro vitalibus agnoscenda, ut membra animalium mori ne∣cesse est si à capite sejungantur. Deinde notandum donorum ordinariorum usum quo quidem unitas Ecclesiae in perpetuum hodie conservanda est, non aliorum esse quam officiorum publicorum. Jam enim diu est ex quo Donatarii illi facti sunt officiariis ordinariis obnoxii, id∣que auctoribus ipsis, ut videtur, Apostolis, cum uti∣que graviorem experirentur eorum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quam quae posset tolerari. Nostra autem dona nihil est quod vel obtendat quispiam quo minus sint obnoxia, cum sint & ipsa pariter ordinaria. Cum itaque dona non alia publicorum coetuum unitatem constringere possent nisi quae sint ipsa in publicis coetibus exercenda; cum dono∣rum quorumvis usu in publico arceantur nisi quibus in∣dulgendum censuerint officiarii ordinarii; cum nullis illi praeterquam officiariis indulserint; cum donorum Sp. San∣cti in usum Ecclesiae, non privatorum duntaxat Ecclesiae membrorum, nulla hodiè supersit divina institutio qua sint communicanda, praeter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illam qua sacris deputantur officiis; plane sequitur inter officia Ecclesia∣stica quaerendum esse illud, quod diximus, unitatis prin∣cipium. Recte igitur hucusque supposuit Cyprianus, & esse membrum aliquod quod sit reliquis membris, in hoc etiam corpore Christi mystico, unitatis principium; & esse illud in officiis Ecclesiasticis ordinariis investigandum. Quanquam ejus aetate nondum defecisse dona etiam ex∣traordinaria superius ostenderimus.

§. XIII. Quibus ita praesuppositis, Cypriani de uni∣tatis principio satis est manifesta sententia, nec alterius quidem esse illud officii praeterquam Episcopatus. Pro∣inde Episcopi communionem ita necessariam existimat ut Ecclesiae etiam definitionem ingrediatur. b 1.33 Illi (inquit) sunt Ecclesia, plebs sacerdoti adunata, & pastori suo grex adhaerens. Unde observanda illa sequentia quae sta∣tim contra Florentium Pupianum intorquet, ipsum licet confessorem, &, pro illius seculi stylo, martyrem: Unde

scire debis, Episcopum in Ecelefiae esse, & Ecclesiam in E∣piscopo; & si qui cum Episcopo non sint, in Ecclesiae non esse; & frustra fibi blandiri eos, qui pacem cum saecerdoti∣bus Dei non habentes obrepunt, & latenter apud quosdam communicare se credunt, &c. Idem alibi contra Pelicissi∣mum: a 1.34 Extra Ecolesiam soliremaneant, qui de Ecclesia re∣cesserunt. Soli cum Episcopis non sint, qui contrae Episco∣pos rebellarunt. Idem ergo de Ecclesia recedere, extra Ecclesiam remanere, quod cum Episcopis non esse. Rur∣sus in eadem b 1.35 Epistola idem valent ad Ecclesiam redire, & cum Episcopis & plebe communicaere. Idem alibi in eandem sententiam: c 1.36 Solus poter at de Ecclesia ille disce∣dere; solus Episcopis derelictis cum schismaticis & haere∣ticis in surore remanere. In Epistola ad Cornelium pro eodem habet sacerdotum esse hostes, & in Ecclesiam catho∣licam rebelles. Atque disputationem illam illo me∣morabili epiphonemate concludit: d 1.37 Neque enim ali∣unde haereses obortae sunt, aeut nata sunt schismata, quam inde quod sacerdeti Dei non obtemperatur, nec unus in Ec∣clesia ad tempus sacerdcs, & ad tempus judex, vice Christi cogitatur, &c. Quanquam ipsum saecerdotis nomen vix aliis attributum legas apud Cyprianum quam Episcopo; at cum de uno duntaxat saecerdote meminit, res ipsa clamat de alio ne posse quidem intelligi. Nec minus diserta illa in Epistola ad Rogatianum: e 1.38 Haec sunt enim initiae hareticorum, & ortus atque conatus SCHISMA∣TICORUM male cogitantium, ut sibi placeant, ut praepositum superbo tumore conteninaent. Sic de Ecclesiae receditur, sic altare profanum foris collocatur, sic contrae pacem Christi & ordinationem atque unitatem Dei rebel∣latur. De Unitate Ecclesiae: An esse sibi cum Christo vi∣detur, qui adversus sacerdotes Christi facit? Qui se à cle∣ri ejus & plebis societate secernis? Arma ille contra Ec∣clesiam portat, contrae Dei dispositionem repugnat: hostis aeltaris, adversus saecrisicium Christi rebellis, pro fide persi∣dus, pro religione sacrilegus, inobsequens servus, filius im∣pius, frater inimicus, contemtis Episcopis, & Dei sacerdo∣tibus derelictis, constituere audet aliud altare, &c. De Ze∣lo & Livore: Hinc Dominicae pacis vinculum rumpitur, hinc caritas fraterna violatur, hinc adulter atur 〈◊〉〈◊〉 uni∣tas scinditur, ad haereses atque ad SCHISMATA pro∣silitur; dum obtrectatur sacerdotibus, dum Episcopis invi∣detur, dum quis aut queritur non se potius ordinatum, aut dedignatur alterum ferre praepositum. Idem colligitur ex aliis quoque locis illis, quos superius retulimus, quibus coincidunt communicare cum Ecclesia catholica atque communicare cum Cornelio. Nec enim ulla ratio erat, è principiis Cypriani, cur in Cornelium illa potius convenirent, quam in alium quemvis catholicum Epi∣scopum. Haec idcirco fusius deduximus, nequis aliam, quam quae revera fuit, à nobis tribui sanctissimo mar∣tyri sententiam suspicetur; tum ut ex his locis intel∣ligamus, cur, quod his in locis Episcopo, idem alibi, & in hac ipsa quam in manibus habemus Epistola, clero etiam universo, & plebi etiam sive stantibus laicis tribuat. Constat enim ex his locis, non plebem modo, sed & clerum quoque ipsum ab Ecclesia fore alienum si ab Epi∣scopo dilcessissent, nec plebem, nisi Episcopo adunatam, Ecclesiam esse appellandam. Ita igitur Cyprianus intel∣ligendus est, ita clerum atque plebem ad Ecclesiam per∣tinere, dum Ecclesiasticae nuitatis principium retinue∣rint, viz. Episcopum. Cavebunt ergo animabus suis, vel hoc ipso nomine, quod perpetua haec fuerit sibi∣que constans Ecclesiae sententia, siqui sint qui primaevae antiquitati, martyrisque tam illustris memoriae, ullam ha∣beant reverentiam. Praesertim cum, nec ea primum aetate irrepserit in Ecclesiam catholicam illa sententia. Ne plures Cypriano antiquiores inpraesentiarum com∣memoremus; is est certe vel unus Ignatius, ut plane nequeat in aliam trahi sententiam. Non est ovum (quod aiunt) ovo similius, quam Ignatianae tota haec ratiocinatio Cypriani.

§. XIV. Sentio autem cum illis mihi esse hac in cansa negotium qui cathelicam antiquitatem non tanti faciant ut ei acquiescere velint nisi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ct rationibus. Progredior itaque ut ostendam, & 〈◊〉〈◊〉 constitutum esse Episcopo unitatis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 adeo esse, quam putant sortaste, futilem 〈◊〉〈◊〉 a S. Petri primatu petitam. Inprimis non in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 erat unitatis principium quam in 〈◊〉〈◊〉 Reco. lamus enim quae huc faciunt 〈◊〉〈◊〉 praecedentibus 〈◊〉〈◊〉 sequela colligenda. Lucrati sumus & esse talem, quam diximus, in Ecclesia etiam visibili unitatem, & 〈◊〉〈◊〉 non aliunde illam quam è capitis umtate arces∣sendam. Quae si essent è dictis minus 〈◊〉〈◊〉 vel inde sane constarent quod, in Sacris etiam Literis, quoties de unitate reddenda est ratio, à capite illam semper repetant. In matrimonio unum dicuntur 〈◊〉〈◊〉 & uxor, & quidem ad illam eandem unitatis formam qua Christus cum Ecclesia unus dicitur, ut constat ex Lpi. V. Nempe quia caput mulieris vir est. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cum sidelibus Christus, quia caput viri Chistus est, unus cum Christo Deus, quia eaput etiam Christi Deus est, Cum igitur in Archetypis illis 〈◊〉〈◊〉 quae quidem in Ecclesiastica unitate repraesentantur, id locum habe∣at perpetuum; non est equidem quod dubitemus in externa quoque hac corporis mystici unitate idem esse oportere. Lucrati etiam sumus praeterea, e 〈◊〉〈◊〉 li∣lam ordinariis, & quidem officiorum 〈◊〉〈◊〉 pro∣priis esse repetendam; ut proinde quodcunque 〈◊〉〈◊〉 praecellit officium, ab illo deducenda sint 〈◊〉〈◊〉 uni∣tatis primordia. Addendum praeterea a 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in sacramentorum administratione occupatis, hanc arcessendam esse unitatem. Ita enim 〈◊〉〈◊〉 Aposto∣lus membrorum hanc à capite dependentiam, quod ex eo f 1.39 totum corpus per nexus & con 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 [nutritum Viz. 〈◊〉〈◊〉] crescit in augmentum Dei. Nulli enim sunt hodie alii gratiae canales quibus gratia possit per membra omnia emanare atque distribui. Nedum in homnam potesta∣te siti, ut per illos alii possint homines aliis esse ne∣cessarii. Hac vero symbolorum administr atione 〈◊〉〈◊〉 est, ut vitae (spiritualis influxus nequeant ad membra derivari, nisi eorum consensu quibus credita est a Deo sacramentorum administratio: ut in corpore animalis fru∣stra expectent membra influxus vitales nisi submini∣strentur à capite. Qui igitur in hac 〈◊〉〈◊〉 administratione principem obtinent locum, ab illis gra∣tiam ad reliquos omnes emanare necesse est, ipsi ab aliis pendere in gratiae illa derivatione non poterunt, quippe quibus nesas est, nisi eorum permissu sacramenta administrare. Rectissime igitur in illos quadrabunt metaphoricae illae, quas diximus, unitatis repraesentati∣ones. Idemque valeant in Ecclesia necesse quod caput in animali, quod in planta radix, quod ab illis derivandi sint ad alios quosque gratiae canales, ipsi vi∣cissim ab aliis minime recipiant, sintque adeo prima illa, quam quaerimus, unitatis sedes, qua qui denciunt, illi utique nec cum Ecclesia uniri censeantur. Atque ex hac gratiae comniunicatione per sacramenta, soquitur & alia ab iisdem illis sacramentorum praesidibus expe∣ctanda. Quorum enim in potestate sita est illa gratiae per sacramenta communicatio, illi proinde ad gratiae illam perceptionem admittere, vel ab eadem poterunt excludere, concedendo viz. vel negando, quae obti∣neri illis invitis non poterunt, Ecclesiae sacramenta. Poterunt proinde illi ad Ecclesiae societatem quos ve∣lint, admittere, quos nolint, excludere. Poterunt side∣les, delinquentes vel exclusione punire, vel 〈◊〉〈◊〉 remunerare. Poterunt & leges Ecclesiasticas fidelibus imponere, praemiis, quae dixi, illis 〈◊〉〈◊〉 sanciendas. Ut proinde qui sacramentorum administrationi praesint, eosdem illos in Ecclesiae regimine constituti necesse sit. Sunt autem rursus regiminis influentiae novi 〈◊〉〈◊〉 gratiarum canales à praesidibus ad subditos quosque si∣militer etiam dervandi.

§. XV. Si itaque, aetate Cypriani, id quaeretur, qui∣nam essent in Ecclesiae regimine, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉

ministratione, 〈◊〉〈◊〉 in Ecclesiae loco constituti, utrum que erat de Episcopis verissimum. De aliis autem, quam Episcopis ne erat quidem omnino verum. In utroque, quamvis nihil Cyprianus sine presbyterii 〈◊〉〈◊〉 agendum statuerit; cum tamen opus esset, quod à se 〈◊〉〈◊〉 illis 〈◊〉〈◊〉 fuisset, ratum nihilominus ha∣buit. Id ex ordinationibus in secessu habitis satis con∣stat, unde jus in se 〈◊〉〈◊〉 aliter agendi agnovisse mani∣sestum est. Quod vero ad rem sacramentariam attinet 〈◊〉〈◊〉 erat plane sine aemulo. a 1.40 Solus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 decrevit de excludendis à communione presby∣teris, qui, se inconsulto, pacem lapsis concessissent. b 1.41 Solus etiam de abstinendo Felicissimo decrevit, cum quinque 〈◊〉〈◊〉 satellitibus etiam presbyteris. Ergo in ipsos etiam presbyteros, ipse etiam solus jus habebat. Quanquam nostrum institutum quod attinet, abunde sufficit ut eum saltem obtinuerit primatum quem S. 〈◊〉〈◊〉 tribuit in reliquos Apostolos, quos alioqui pares ag∣noscit. Atqui poterat (inquies) ratio capitis unius in 〈◊〉〈◊〉 etiam hominibus satis commode servari, ut ser∣vatur in formis regiminum aristocratica & democratica. Poterat, fateor, nec minus tamen commode servari po∣terat in uno etiam homine ut in forma monarchica. Nostrum vero non est quaerere, in Ecclesia quid esse potuerit? sed, quid de facto obtinuerit: nec, quid à Christo atque Apostolis ejus dimanare potuerit? sed, quid potius de facto dimanarit? Cypriani certe adver∣sarii non alios opponebant aemulos quam qui fuissent in Ecclesia de facto. Ut proinde recte ille prudenterque argumentatus sit, cum è potestatibus in Ecclesia jam antea de facto receptis, eam designarit quae pro unita∣tis principio esset agnoscenda. Ita martyres ab unita∣tis principio excluserat quibus nullum fuerat jus, nul∣li in Ecclesia ordinaria potestas in sacramentorum unitatis symbolorum legitimae administratione, hoc uno 〈◊〉〈◊〉 nomine, ni alio fuissent in officio constituti. Ita aemulos etiam Episcopos. Est enim id monarchiarum om∣nium commune, etiam eorum quae per electionem defe∣runtur, ut, quanquam, sede vacante, omnibus pate∣ant, eadem tamen plena, alium aemulum non admit∣tant. Nec enim duo monarcharum constituunt, ut pro∣inde secundus non pro alio sit monarcha agnoscer, dus, sed plane nullo. Est etiam id monarchiarum ejusmodi commune, ut electorum potestas cum interregno termine∣tur, ut si alium quemvis deinceps elegerint, non jam amplius electores habendi sint, sed subditi rebelles; nec jam amplius legitima habenda ea sit electio, sed vero ir∣rita prorsus & plane nulla.

§. XVI. Aliter tamen argumentatur in hac ipsa can∣sa Cyprianus, nempe ab ipsa illa, quam diximus, uni∣tatis natura. Si enim Ecclesia unum corpus mysticum constituat, sacramenta unitatis conciliandae instrumenta sint, sitque in Ecclesia unitatis principium, nec in 〈◊〉〈◊〉 illud quam in uno etiam homine constituendum quem Episcopum appellarent; plane sequitur & hic electo∣rum potestatem cum prima esse electione terminandam, quia 〈◊〉〈◊〉 duntaxat eligendi potestatem habebant, ut ex eo capite secunda irrita sit. Sequetur praeterea ita suf∣fectum 〈◊〉〈◊〉 esse posse, quia priori additus unus esse non potest, non certe unus homo, ut diximus, nec pro∣inde unitatis Ecclesiasticae jam constitutae principium. Sequitur proinde extra Ecclesiam, unumque ejus altare fore, atque adeo, è Cypriani principiis, prosanum atque 〈◊〉〈◊〉 Nec enim ad priorem, ut dixi, unitatem pertinere potuit, cum ejus caput esse non posset. Er∣go unitas illa cujus caput constitutus erat novus iste 〈◊〉〈◊〉 Episcopus, plane alia erat quam Ecclesiae illa; &, cum in eadem fuisset ditione, necessario ad∣versa, ut proinde si, sanctus fuisset primus Episcopus, secundus foret necessario sacrilegus. Ita de Cornelii Novatianique ordinationibus argumentatur in Ep. ad 〈◊〉〈◊〉 c 1.42 Cyprianus. Factum esse dicit Episcopum. 〈◊〉〈◊〉 cum nemo ante se factus esset: cum Fabiani locus, id est, cum locus Petri & gradus cathedrae & sacerdota∣lis vacaret, quo occupato de Dei voluntate, atque omnium nostrum concessionc firmato; quisquis jam Episcopus fieri voluerit, foris fiat necesse est, nec habeat Ecclesiasticam or∣dinationem; qui Ecclesiae non tenet unitatem, quisquis ille suerit, multum de se licet jactans, & sibi plurimum vindi∣cans, profanus est, 〈◊〉〈◊〉 foris est. Et cum post pri∣mum secundus esse non possit; quisquis post unum, qui solus esse debeat, factus est, non jam secundus ille, sed nullus, est. Nec de Romana id sede duntaxat, ut putant Romancu∣ses, docuit Cyprianus. Ratio certe de unico Episcopo omnino omnium sedium communis est, qua & alibi de sua Carthaginiensi similiter est usus. Ita ille de fa∣ctione Felicissimi pseudo-Episcopum Fortunatum jam suffectura: d 1.43 Aliud 〈◊〉〈◊〉 constitui, aut sacerdotium no∣vum fieri, praeter unum altare & unum sacerdotium, non potest. Quisquis alibi collegerit, spargit [alludit pro∣culdubio ad synaxeon nomen (quas collectas reddide∣rant Africani) & quidem elegantissime] Adulterum est, impium est, sacrilegum est, quodcunque humano furore in∣stituitur, ut dispositio Divina violetur. Recte igitur huc∣usque Cyprianus, solideque argumentatus est.

§. XVII. Sed nec illam quoque aliam de jure quae∣stionem praetermisit intactam. e 1.44 Consuetudinem sine ve∣ritate vetustatem erroris appellavit postea martyr no∣ster. Ad divinae potius traditionis caput & originem re∣vertendum censet ad originem Dominicam & Evangeli∣cam, & Apostolicam traditionem. Et inde (inquit) sur∣gat actus nostri ratio, unde & ordo & origo surrexit. Pro∣pterea, ne, quod ipse Stephano, id sibi alius 〈◊〉〈◊〉 reprobaret illam personae etiam unitatem in unita∣tis principio probandam suscepit. Idque dupliciter, tum ex rei ipsius natura, tum ex Christi etiam institu∣tione. Ex rei natura quidem, quia unus esset Deus, unus item Christus. Ita adversus Felicissimum: f 1.45 Deus unus est, & Christus unus, & una Ecclesia & cathedra una super Petrum Domini voce sundata. Unde colligit quae supra excripsimus de uno altari, unoque sacerdotio. Neque est quod mysticas hujusmodi ratiocinationes com∣mentitias in hujusmodi causis putet quispiam, & pro arbitrio confictas. Quam non sint contemnendae eo bre∣vius expediemus in praesentiarum, quod illas in tracta∣tu nostro anglicano de uno altari, unoque sacerdotio, ad∣versus sachismaticos nostrates fusius aliquanto deduximus atque explicuerimus.

§. XVIII. Animadverrendum igitur 〈◊〉〈◊〉 totam hanc, de qua loquimur, Ecclesiae unitatem esse ipsam quo∣que mysticam. Hoc cum nemo sit, quod quidem sci∣am, qui neget; mirandum tamen id cuipiam mirum videri posse, si locutiones argumentationesque mystica∣rum rerum propriae hic adhibeantur. Id mirum po∣tius si aliae adhiberentur mysticarum reram alienae. Er∣go,

§. XIX. Animadvertendum 2^o totam hanc externam Ecclesiae unitatem eo esse consilio à Deo institutam, ut per illam fiamus spiritualis atque invisibilis, cum Deo Christoque ejus, unitatis participes. Erat enim id my∣steriorum omnium ethnicorum consilium, unde mysterio∣rum ipsum ad Christianos emanavit exemplum, ut visi∣bilium invisibiliumque quoddam institueretur quasi com∣mercium, ut per symbola quaedam atque ectypa sensibus obnoxia ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, atuqe ipsa adeo rerum illa∣rum exemplaria archetypa, aditus patefieret. Ergo mystica illa Ecclesiae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad intellectualem illam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, de qua tam multa Platonici, aspirabat. Ut igi∣tur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum orthodoxis apud S. Joannem 1 Ep. 1. 3. viam parabat ad 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 cum Patre Filioque; ita de 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 erat similiter statuendum, qui illam externam cum Ecclesia communem haberent, eos de intellectuali quoque cum patre Filioque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 participes futuros. Et quidem ita intellectualia haec beneficia respiciebant externa symbola, ut plane irrita existimarentur atque supervacua, siqua symbola praestare illa beneficia non possent.

§. XX. Animadvertendum 3^o ita intellectualia haec

rerum exemplaria per symbola fuisse communicata, quod symbola eo ipso 〈◊〉〈◊〉 à Deo instituta intelligerentur, ut innueret ea se spiritualia beneficia praestiturum quae per symbola repraesentasset, ut proinde solicite cavendum esset de vera symboli reprasentatione, cum alioqui spem omnem benesiciorum intellectualium alioqui repraesentan∣dorum, falsa esset reprasentatio praecisura. Id solenne erat prophetis, quorum haec sunt idiomate concepta. a 1.46 〈◊〉〈◊〉 reprehendit Elizaus quod terram ter duntaxat percussisset, fore dicens propterea ut trinam à Syris vi∣ctoriam reportaret; si saepius ictum repetiisset, peni∣tus profligaturus. Et vero ipso unitatis procurandae consilio instituta videntur à Deo sacramenta. Bapti∣zamur scilicet in unum corpus I Cor. XII. 13. Multi eti∣am unus sumus panis, & unum corpus, quia de uno pane participamus, I Cor. X. 17. Ita igitur unitas Ecclesiae ex∣terna internam illam intellectualemque praestitura est, si eam quam accuratissime, & ad verum expresserit, i. e. si unitas ectypa respondeat archetypa. Aliter fiet ut ne 〈◊〉〈◊〉 ipse obstringatur ad praestandam intellectualem illam, quae maximi facienda est, unitatem. Praesertim cum haec sacramentorum symbola ideo instituta sint ut pacti vicem obtinerent. Jam enim sequetur, ut eam prae∣stare unitatem, si non reprasentetur, ne pactus quidem Deus intelligetur. Ea enim duntaxat pactus est quae significavit, nec significavit quam quae sunt in pacti solen∣nibus repraesentata. Ita est pro moribus pactorum in∣telligendus. Legitima autem nulla esse potest, sine pa∣cto obligatio.

§. XXI. Animadvertendum 4^o ut haec intellectualis unitas ad vivum repraesentetur, ejusdem generis unitas esse debebit in Ecclesia ectypa, qualis fuerat in 〈◊〉〈◊〉. Cum igitur in intellectuali illa unitate à capite arcessa∣tur omnis unitas (est enim Christi caput Deus, ut ipse Christus est caput Ecclesia) sequitur ut in Ecclesia unitas à capite sit similiter inchoanda. Cum à capite illo ad membra deriventur unitatis influentiae, à Deo ad Chri∣stum, à Christo ad 〈◊〉〈◊〉; sequitur in Ecclesia idem esse agnoscendum, ut quaecunque unitatis beneficia par∣ticipant membra, ea non sint alteri quam capiti tribuen∣da. Utque omnis corporis membrorumque unitas à ca∣pitis unitate profluit, idem in Ecclesia valebit, à capitis ejus unitate Ecclesiae membrorumque ejus omnem uni∣tatem profluere debere. Christus unus est, quia unum habet caput, Deum Patrem; Ecclesia similiter una est, quia unum habet caput, ipsum Christum.

§. XXII. Animadvertendum 5^o non sufficere ad Ecclesiae unitatem caput Christum, sed vero in Ecclesia visihili de visibili haec esse capite intelligenda. Jam enim ostendimus nihil esse invisibilium expectandum à Deo nisi quod à visibilibus externisque symbolis reprae∣sentetur atque significetur. Proinde nisi in Ecclesia visibili sit etiam unitas visibili in ejus constitutione re∣praesentata, unitatem illum invisibili Ecclesiae membra à Deo frustra expectabimus. Ni adsit in Ecclesia visibi∣le etiam caput; nec visibilem unit tem habere possu∣mus à visibili, ut dixi, 〈◊〉〈◊〉 repetendam; nec etiam cum 〈◊〉〈◊〉 invisibili 〈◊〉〈◊〉 conjungemur. Ni deri∣ventur in Ecclesia visibiles illi gratia canales à visibili ejus capite per 〈◊〉〈◊〉, nec erit quod à Christo in∣visibili capite invisibilem sacramentorum gratiam spere∣mus. Ni 〈◊〉〈◊〉 praeterea sit visibile caput, non erit unitatis visibilis primordium, nec 〈◊〉〈◊〉 capitis, ipsi∣us Christi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Quid quod ipsa etiam 〈◊〉〈◊〉 visibilis 〈◊〉〈◊〉 in strumenta atque pignora, probant om∣nino eorum omnium necessitatem quae sunt ad visibilem unitatem necessaria, nec esse aliter de invisibili quoque unitate participandum.

§. XXIII. Animadvertendum 6^o visibilem etiam hanc, quam dixi, capitis visibilis unitatem, de persona esse uni∣t te, non multitudinis, qua commune confletur caput, intelligendum. Idque ex hac ipsa Cypriani ratione, quia unus est Christus, & unus item Deus. In utro∣que enim archetypo non est multitudinis, sed vero per∣sonae, unitas. Et cuidem tanti semper 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 unitatem, ut pro haereticis haberet siqui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 unitatem quovis modo labefactandam 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive plures Christos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 e∣tiam Jesum à Christo distinguendum 〈◊〉〈◊〉, ab 〈◊〉〈◊〉 etiam Apostolorum usque temporibus in 〈◊〉〈◊〉 cea∣sum relati sunt; nec jam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Decreta commemorem adversus Nestorium. Nec aliam ex 〈◊〉〈◊〉 fuisse causam cur etiam in Tvinitate 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 depraedicarent Apostoli, cur eamipsam, in 〈◊〉〈◊〉 etiam, unitatem à capitus unitate deduxerint, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 modis ostenderent, ad capitis unitatem ne 〈◊〉〈◊〉 equidem personas esse adhibendas, sed in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 esse referendam. Si itaque plusquam una esset in Ec∣clesiae visibilis capite persona, jam 〈◊〉〈◊〉 illam 〈◊〉〈◊〉 minime referret, cum illa nihil commune 〈◊〉〈◊〉. Etiam haeretica esset illa repraesentatio. Cum enim 〈◊〉〈◊〉 ita unum esse debemus, ut est 〈◊〉〈◊〉 cum 〈◊〉〈◊〉 Pater innuerunt plures esse in 〈◊〉〈◊〉 aut 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, si ad Christi Patrisve 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 adhiberemus. Nec enim est quod in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quam in factis haeresim constituamus cum 〈◊〉〈◊〉 esse de∣bet facti repraesentatio. Quo magis Deum irritan ne ratam habeat in coelo falsam illam unitam, 〈◊〉〈◊〉 modo quia coelestem illam unitatem falso vitioleque re∣praesentaret capitis illa terrestris multitudo, ut non 〈◊〉〈◊〉 sed plane aliam exprimeret; sed vero quia in eo 〈◊〉〈◊〉 male repraesentaret, in quo alioqui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cautum ne, quam esset, aliter repraesentaterur.

§. XXIV. Atque huc conveniunt 〈◊〉〈◊〉 illae omnes ad quas Christianae institutiones a Deo sunt pro captu illius aetatis, expressae. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ipsum 〈◊〉〈◊〉, ut 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 proprio quodam suo modo appellarunt 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 attribuunt, ut qui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 partici∣pes (〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nuncupant) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illam reserant acceptam. Nec aliter loquuntur ipsae Sacrae Literae. 〈◊〉〈◊〉 eundem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 repraesentabat Judaeorum Pontisex 〈◊〉〈◊〉 ex sen∣tentia Hellenistarum; & quidem ita ut unitatis 〈◊〉〈◊〉 inde colligebant, non alium esse oportere quam unum istiusmodi Pontisicem; siquis esset praeterea, ut in templo Samaritano, prosanum illum, & à 〈◊〉〈◊〉 coele∣stique unitate alienum, nec coelestis altaris 〈◊〉〈◊〉 esse participem. Nec aliter de 〈◊〉〈◊〉 suis 〈◊〉〈◊〉 etiam Christiani, pra cipue 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Episcopum agnoscit Scriptura. Christumque 〈◊〉〈◊〉 auctor Apocalypseos ita in medio 〈◊〉〈◊〉 de∣scribit, ut solebat Episcopus sedere in medio cleri 〈◊〉〈◊〉. Quis non hic agnoscat ipsum esse 〈◊〉〈◊〉, cujus typum gerebat ille quem habebat Ecclesia 〈◊〉〈◊〉? Id etiam in dicto tractatu ostendimus, 〈◊〉〈◊〉 quamcunque respondere civitati 〈◊〉〈◊〉, nec minoribus frui sub Evangelio privilegiis, ut proinde civitatum Episcopi summis etiam Pontisicibus responde∣ant, & esse adeo pariter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vicarios, eo tamen san∣ctiores quo Evangelica omnia Legalibus sunt, ex N. Te∣stamenti ratiociniis longe anteferenda. Recte igitur Ignatius Episcopum facit nunc Christi, nunc Dei 〈◊〉〈◊〉 vicarium; nihil enim prohibet mediate eundem esse a∣triusque visibilem ectypum. Christum ipsum 〈◊〉〈◊〉 a∣gnoscit Episcopum in quem redundare dicit 〈◊〉〈◊〉 vi∣sibilis contemtum, eodem plane modo quo jam supra ostendimus nunciorum à facie contemtum in 〈◊〉〈◊〉 esse contemtum referendum. Recte etiam 〈◊〉〈◊〉 noster Episcopum vice Christi judicem esse decet agno∣scendum. Longe certe potiori ratione quam qua 〈◊〉〈◊〉 Aaronisque contumeliae in Deum similiter essent 〈◊〉〈◊〉.

§. XXV. Recte itaque hucusque Martyr 〈◊〉〈◊〉 ipsa rei natura argumentatus est; videamus jam ut ra∣tiocinetur idem de actuali Christi institutione. Atque hoc in loco illam adhibet rationem quam sibi putant a∣deo propitiam Romanenses, qui praeterea nihil habent in primaeva trium seculorum antiquitate quod sibi vel propitium existiment. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.

〈◊〉〈◊〉 verba, ut, quid sibi velit, intelligamus. Jam 〈◊〉〈◊〉 etiam examinemus quibus quod vult putat 〈◊〉〈◊〉 Ita judicabimus nunquid sit de quo sibi 〈◊〉〈◊〉 gratulandum triumphandumque censeant 〈◊〉〈◊〉. Quod eo libentius aggredimur, quia viro 〈◊〉〈◊〉 Petro de Marca hoc unum prae reliquis 〈◊〉〈◊〉 ita placuisse videamus ut cum rogatu summi 〈◊〉〈◊〉 aliquid esset de. Primatu ejus conscribendum; 〈◊〉〈◊〉 esset praeterea quod è primaeva illa, quam dixi, 〈◊〉〈◊〉 diligendum potius existimaret.

§ XXVI. Quanquam igitur hoc idem 〈◊〉〈◊〉 quoties opus esset, saepissime repetierit 〈◊〉〈◊〉 nescio tamen uno aliquo in loco an plura 〈◊〉〈◊〉 quam in ipsa hac Epistola. Hinc igitur illum 〈◊〉〈◊〉 Dominus, inquit, noster, cujus praecepta 〈◊〉〈◊〉 & observare debemus, Episcopi honorem & Ecclesiae 〈◊〉〈◊〉 disponens in Evangelio loquitur, & dicit 〈◊〉〈◊〉: Ego tibi dico, quia tu es Petrus, & super 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiam meam, & portae inferorum non 〈◊〉〈◊〉 eam: Et tibi dabo claves regni coelorum, & quae 〈◊〉〈◊〉 super terram, erunt ligata & in coelis, & 〈◊〉〈◊〉 solveris super terram, erunt soluta & in coelis. 〈◊〉〈◊〉 per temporum & successionum vices, Episcoporum 〈◊〉〈◊〉 & Ecclesia ratio decurrit, ut Ecclesia super 〈◊〉〈◊〉 constituatur, & omnis actus Ecclesiae per eosdem 〈◊〉〈◊〉 gubernetur. Quae in hac argumentatione tota 〈◊〉〈◊〉 Cyprianus, ad haec facile, ni fallor, capita 〈◊〉〈◊〉 1^o Quod Apostolo Petro eadem illa clavium, 〈◊〉〈◊〉 quae reliquis postea omnibus Apostolis concessa est (ut observavit ipse a 1.47 alibi) soli tamen hic data est, 〈◊〉〈◊〉 id sine certo arcanoque consilio à Servatore esse 〈◊〉〈◊〉 ut inter pares unus tamen reliquis emineret. 〈◊〉〈◊〉 Hanc unius inter pares eminentiam ita 〈◊〉〈◊〉 intelligi posse atque 〈◊〉〈◊〉 si facta existimetur propter ipsam unitatis commendationem; 3 hanc 〈◊〉〈◊〉 ita commendatam ab una persona inchoandam esse quae sit etiam Ecclesiae fundamentum, quia super 〈◊〉〈◊〉 Christus Ecclesiam suam esset aedificaturus; 4 hanc 〈◊〉〈◊〉 commendationem non cum S. Petri persona esse terminandam, nec vero esse credibile quod Chri∣stus ipse ita terminandam voluerit, sed ad alia dein∣ceps Ecclesiae secula emanare debuisse; 5^o In illos S. Petri posteros convenire hunc, futuris seculis, hono rem, qui eidem S. Apostolo in officio Praesidis singularis, pro more futurarum Ecclesiarum, esset successurus; 6^o illum esse legitimum Apostoli in eo officio successo∣rem qui per successionum vices ordinatus esset, vel, ut ali∣bi loquitur, qui vicaria ordinatione, i. e. qui vacante sede in vicem decessoris fuisset suffectus, non qui ple∣nam occupassent, quod fecerant Fortunatus atque No∣vatianus: 7^o Non alios quam Episcopos, & quidem 〈◊〉〈◊〉 illos, qui quidem sedem Episcopalem lengitime a∣depti essent, S. Petri in hoc munere successores, ut & 〈◊〉〈◊〉 essent, in sua quisque Eccelsia, principta, & ejuldem Ecclesiae fundamenta. In hac certe Epipstola, de 〈◊〉〈◊〉 loquitur Episcopis universim, de sua vero sede Carthaginiensi in particulari, ut & alibi saepissime. Fateor equidem 8^o esse ubi sedi Romanae praeconii loco, partem in hac laude tribuant S. Petri unitatis 〈◊〉〈◊〉 quod Episcopum Romanum S. Petri in ea ipsa sede successorem agnovissent. Sed quoties id faciunt, non iud eo animo facinnt ut primatum ejus in alios 〈◊〉〈◊〉 agnoscant, sed quo sanctiorem illius particularis Ecclesiae disciplinam vel eo nonmine commendarent, 〈◊〉〈◊〉 ipsis incuterent violandae propriae unita tu à quibus ad reliquos exemplulm unitatis emanasiet. ita audaciam Felicissinii eo ipso nomine onerat, quod 〈◊〉〈◊〉 auderet ad Petri cathedram, atque ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 unde unitas sacerdotalis exorta esset; innu∣endo scilicet, mali 〈◊〉〈◊〉 exempli, siqui ceteris Ecclesiis exemplum fuissent unitatis, iidem aliarum Ecclesiarum rebelles fovendo, violandae itidem 〈◊〉〈◊〉 exemplim essent. Recte nimirum haec, & pro seculi genio, pro∣cedebat argumentatio. Ut enim prima rerum exem∣plaria longe omnium sanctissima habebantur, ita secun∣dariorum quoque exemplarium eo quidque sanctius quo propius accedebat ad primum. Ita enim. ne longius abeamus, probat Apostoluls in Ep. ad Hebreos graviora esse quae in Evangelium, quam quae in Legem suissent admista; quia archetypa ipsa repraesentata essent sub∣Evangelio, quorum edita sub Lege fuissent duntaxt ectypa. Ita gravius erat in sede Romana, quam alibi, violatae unitatis pieculus, reliquis nimirum Eccle siis atquue unitatibus archetypae. Quod si illud unitatis primordium eundem Ecclesiae Romanae tribuisset in reli∣quas Ecclesias Episcoposque primatum quem in suae quisque Ecclesiae obnoxios habuit Episcopos (ut sane debuit, haec si eo recte detorta fuisset argumentatio) tam profecto unitatem Ecclesiarum aliarum non teme∣rassent cum eorum subditos 〈◊〉〈◊〉 admitterent, quam nec ipsi Episcopi cum suos immorigeros ipsi coer∣cerent. Idem Stephano exprobrat Firmiltanus: b 1.48 quod qui sic de Episcopatus sui loco gloriaretur, 〈◊〉〈◊〉 se successio∣nem Petri tenere contenderet, super quem fundamenta Ec∣clesiae collocata sunt, multas alias petras induceret, & Ecclesiarum multarum nova aedificia constitueret, dum esse illic baptisma sua auctoritate desenderet. Quid audio? Multasne Stephanum constituisse sedes Apostolicas, ca∣thedras Petri, aliorum Episcoporum primatus 〈◊〉〈◊〉 aemulos? Id Stephano in mentem venire potuisse? 〈◊〉〈◊〉 illum intelligere potuisse Firmilianum? Ubinam inte∣rea ille, de quo tantopere gloriantur, unus Episcopus, unusque Episcopatus? Quasi vero qui baptismos diversos admisissent, illos necesse esset ut varios per orbem primatus, aut varios in urbe etiam Episcopos agnoscerent aliorum Episcoporum petras. Manifesta est, è contra, Firmiliani sententia, quot fuissent in urbe quaque ba∣ptismi sibi invicem adversi, tot fore Ecclesias, tot Ecclesi∣arum petras, tot fundamenta diversis adversisque 〈◊〉〈◊〉 substernenda. De singularum igitur Ecclesiarum pe∣tris fundamentisque in Episcopo quoque agnoscendis agit Firmilianus. Nec si aliud Stephanus ipse voluisset, ve∣risimile est id praetermissurum esse Firmilianum.

* 1.49 §. XXVII. Missis igitur Pontificiis, age videamus ipsa Episcoporum communia jura quam solide ex hoc argu∣mento colligat Cyprianus. Nec enim defuturos 〈◊〉〈◊〉 qui quod mystica haec sit argumentatio, idcirco contem∣nendam putent. Non cogitant illi quam id Patribus fu∣erit familiare Origene etiam antiquioribus, quam id Apo∣stolico seculo, quam ipsis etiam Apostolis iisque omni∣bus qui N. Testamentum scriptis consignarunt; quam id Divino cum hominibus commercio, & Spiritui 〈◊〉〈◊〉 oraculisque omnibus, non Judaeorum modo, sed & genti∣lium, conveniat, ut res hominibus patefaciendas typis illis symbolisque repraesentarent. Verum haec nos alibi. Videamus itaque inpraesentiarum haec ipsa argumentatio quam sit firma atque solida.

§. XXVIII. Supponebant igitur 1^o prophetam fuisse Salvatorem nostrum, nec è grege duntaxat illud, sed vero omnium prophetarum maximum atque principem. Nec id illos immerito supposuisse facile concedent ad∣versarii. Non erit itaque necesse ut Theologorum hic serinia compilemus de munere ejus prophetico. Sequi∣tur interim partem illum prophetae sustinuisse personam∣que egisse, ut proinde gesta ejus essent atque dicta, pro prophetarum idiomate atque more intelligenda. non pro vocum duntaxat sono, externave factorum apparentia, sed sensu ut plurimum mystico atque arcano. Cum prae∣sertim parabolicum illud agendi commercium, de eo à veteribus quoque prophetus fuisset praedictum, & vero multa essent ab eo ita pro familiari etiam colloquio di∣cta, quae ne à discipulis quidem intelligerentur.

§. XXIX. 2^o In hoc ipso inter Salvatorem aliosque quossibet prophetas magnum intercessisse discrimen, quod reliquis omnibus, pro certis duntaxat tempori∣bus, Spiritus adesset. Reliqua humano & sallibili spi∣ritu agebant; nec in eorum erat arbitrio situm, ut, quoties vellent, Spiritum impetrarent. Salvator Spi∣ritus

〈◊〉〈◊〉 habuit, eamque semper, & pro suo 〈◊〉〈◊〉 Unde sequitur ejus nullae esse sacta aut dicta 〈◊〉〈◊〉 praesertim quae ordinarios vitae usus non spe∣ctarent, sed Divinae potius omniae arcanisque sensibus refertissima.

§. XXX. 3^io Illam ipsam nominis mutationem, quo∣ties à prophetis esset facta, non vacare mysterio. Idque ab Hellenistis creditum constat è libro Philonis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ita se cum praeviderit à suis intelligen∣dum fore Salvator, id proculdubio dedit operam ut ita intellectus recte intelligeretur. Scio equidem a∣pud orientales illos usitatissimum fuisse ut nova sibi no∣mina, variis de causis, assumerent. Nec est sane im∣probabile id sibi arrogasse sectarum etiam magistros ut nova suis discipulis nomina vel boni omnis causa im∣ponerent. Ita Malchuni, nunc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, nunc Porphy∣rium, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 a 1.50 Longinus & Amelius. Nec desunt etiam apud historiae philosophicae Scriptores alia, ni fallor, exempla, ne id eo quoque magisterii jure à Salvatore a∣lienum existimemus. Cum tamen Salvatoris 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non à se esset, sed à Patre; nec proinde humanum fu∣isset, sed Divinum atque propheticum ejus magisterium; optime certe illum congruentissimeque intelligemus, si, quod magisterii jure egerit, id pro prophetarum ta∣men certo illo, quod dixi, idiomate interpretemur. Sed nec hoc quidem difficiles fore adversarios existi∣mo, ut credant, ad laudem Apostoli pertinuisse quod ita fuisset à Domino cognominatus, quod nimirum prae∣claram illam confessionem quam ab omnibus rogaret Domi∣nus, solus tamen edidisset; quae quidem ipsa confessio petrae fuerit in qua fundanda esset Ecclesiae, vel etiam ipse, quem confessus fuerat, Dominus; Apostolos dun∣taxat 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à petra faeminino genere agnominatus, quod nimirum solidam & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 consessionem edidisset, vel petram esset ipsam confessus.

§. XXX!. 4^o Tamen multa sunt quae suadent, ut illae quoque interpretationes verae esient, quae etiam alios è patribus habuerint auctores, ita tamen esse 〈◊〉〈◊〉 ut ne 〈◊〉〈◊〉 quidem martyris nostri aliorumque ei coaevorum. sit prorsus excludenda; 1^o. Quod illa no∣minae ut plurimum de ipsa persona agnominata, pro usitatissimo Scripturarum more, intelligenda sint. Quod probant Orthodoxi de nomine Emmanuel adversus Soci∣nianos; 2. Quod nomen illud Cephae, cui respondet il∣lud Petri Graecum, diu aute confessionem illam, à pri∣ma usque ejus conversione inditum ei fuerit à Domi∣no; 3^o Quod emphaticae sint illa, Dico tibi, quia tu es 〈◊〉〈◊〉 & super hanc petram, quasi de eodem dicta es∣sent omnia: praesertim 4^o Quia in idiomate Syriaco, quo locutus est Dominus, quo scripsit etiam Evange∣lista, periret illa omnis paronomasia, ex qua illas, quas diximus, eliciunt interpretationes, nec plus∣quam unae utrobique vox occurreret, nimirum illa Cephae; & quidem 5^o paronomasiam illam propterea in∣duxisse videtur Graecus Evangelistae interpres, tum quod Petri nomen masculinum viro esset magis congruum, tum quod eo duntaxat nomine apud Graecos appellari solitus esset, tum maxime quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nomen licet saxis com∣mune qpud Graecos at certe cautibus designandis, quae quidem solidissima essent aedisicii construendi funda∣monta, est quidem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 illud longe usitatius. Unde constat Graecis auribus quam fuerit paronomasia non e∣legans modo, sed plane uecessaria. Quae tamen non vidisse Latinos non est mirum, Gracae linguae atque Syriacae pariter, ut plurimum imperitos. 6^o Quia e∣tiam illo fundamenti nomine ita intellecto, nihil ta∣men 〈◊〉〈◊〉 cur à sensu loci maxime obvio rece∣damus, nihil à Scripturae more alienum si de Petri etiam 〈◊〉〈◊〉 intelligamus. Ut enim potestatem clavium soli hic S. Petro concessam, 〈◊〉〈◊〉 tamen reliquis factam esse postea 〈◊〉〈◊〉 observarat Cyprianus; idem de hoc 〈◊〉〈◊〉 nomine observare etiam poterat (quod tamen nullibi est ab eo, ut puto, factum) fuisse & illud b 1.51 〈◊〉〈◊〉 postea 〈◊〉〈◊〉 Est igitur & id satis consentaneum ut & hic titulus postea 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 communis, hic tamen soli attributus 〈◊〉〈◊〉 non 〈◊〉〈◊〉 itidem Apostolis.

§. XXXII. 5^o Verisimile non est in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 honorem haec esse Domini dicta referenda. Non 〈◊〉〈◊〉 majestati ejus congruum ut discipulo, ut 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tur. Et vero omnem ille 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉 lis alibi repressit. Sed & ambitum 〈◊〉〈◊〉 que suo regno studiose quaerendum, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 occasio à discipulis oblata, vetuerat, & quidem 〈◊〉〈◊〉 Non est igitur ut oblatum ultro a 〈◊〉〈◊〉 honorem existimemus, ni majora 〈◊〉〈◊〉 mente quam quae primo sese intuitu nobis 〈◊〉〈◊〉 praesertim cum & indolem Apostoli compertam 〈◊〉〈◊〉 laudis, ut videtur, avidisstmam. Poterat 〈◊〉〈◊〉 ut quam spem de eo conceperar Dominus, ei ne 〈◊〉〈◊〉 Apostolus, quin potius magis indies 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 daret ut magnifico illi praeceptoris 〈◊〉〈◊〉 cumulatissime responderet. Poterat etiam in 〈◊〉〈◊〉 men futuri lapsus, ut, cum ille contigisset, ne 〈◊〉〈◊〉 omnem animumque dejiceret; fore enim ut, qui 〈◊〉〈◊〉 appellatus fuisset fundamentumque 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cussum, ne illo quidem impetu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sed quem gradum in Ecclesia accepisset, 〈◊〉〈◊〉 ad 〈◊〉〈◊〉 usque tueretur, reversusque, in gratiam 〈◊〉〈◊〉 que rursus acciperetur. Poterat & in aliorum 〈◊〉〈◊〉 plum, qui quacunque deinceps Ecclesiae aetate 〈◊〉〈◊〉 essent, ut nequem vires, aut novitii 〈◊〉〈◊〉 aut 〈◊〉〈◊〉 etiam à Domino indultae, altius efferrent; nemo 〈◊〉〈◊〉 gilitatis humanae esset immemor, nemo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quam sibi 〈◊〉〈◊〉 semper necessaria; quam a se nihil, 〈◊〉〈◊〉 illa omnia, essent expectanda, eidemque accepta 〈◊〉〈◊〉 ferenda. Poterat & in paenitentium exemplum, quod de se quoque observarat alius Apostolorum coryphae∣us S. Paulus, ut ostenderet ita 〈◊〉〈◊〉 divitias misericor∣diae, neminem ut 〈◊〉〈◊〉 admissi, ut 〈◊〉〈◊〉 à se 〈◊〉〈◊〉 beneficiorum à se contemtorum, ut gratiarum amis∣sarum, sive multitudo, sive etiam 〈◊〉〈◊〉 in despe∣rationem conjicerent, cum tantum haberet 〈◊〉〈◊〉 indulgentiae tamen indigentem pariter atque 〈◊〉〈◊〉 Rectae quidem haec in Apostoli in Ecclesiae petra sunda∣mentoque stabilitatem referuntur. Cur autem ipse Ec∣clesiae petra atque fundamentum appellaretur, nihil pla∣ne faciunt. Ecclesiae pariter hic atque Ap 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tractari manifestum est. Est itaque aliud omnino quae∣rendum Domini consilium, quo statuamus cum marty∣re nostro, quid sit, ex eodem hoc Apostoli exemplo, in Ecclesiae etiam causa, colligendum.

* 1.52 §. XXXIII. Observandum itaque 6^o ad munus Do∣mini propheticum id maxime pertinuisse, ut Ecclesiam su∣am formaret, normamque ei in futurum 〈◊〉〈◊〉 traderet, nec id in doctrina modo, sed etiam in regimine ejus atque disciplina. Ut enim 〈◊〉〈◊〉 secun∣dum carnem regimen erat Theocraticum, ut quae in 〈◊〉〈◊〉 Synagogae rectores admissa essent, ea in 〈◊〉〈◊〉 ipsum redundare crederentur; ita certe in mystico quo∣que 〈◊〉〈◊〉 (quem N. Testamenti ratiocima semper superiorem supponunt) ita comparatum esse debuit, ut subditorum offensae in Deum Christumque reciderent. Id de Apostolis cautum est ab ipso Domino: d 1.53 Qui re∣cipit vos, me recipit: & qui me recepit, recepit eum qui me misit. Et vice versa: Qui vos spernit, me spermt. Qui autem me spernit, spernit eum qui misit me, Cum∣que esset id firmissimum auctoritatis Ecclesiasticae fun∣damentum (quae nec ipsa erat cum Apostolorum aevo terminanda) erat sane aliquid à Domino, non de ex∣traordinariis duntaxat officiis (quale erat 〈◊〉〈◊〉 il∣lud) sed de ordinariis quoque statuendum. Nec enim deficere debuit regnum Messiae semel inchoatum, nec in eo etiam deficere regimen illud, quod dixi, Theocrati∣cum inter ejus decora vel praestantissima numerandum. Unde obiter observamus, quam recte hic, & pro 〈◊〉〈◊〉 primaevorum genio atque principiis, cum Cy∣priano nostro etiam Ignatius argumentetur, a Deo es.

se 〈◊〉〈◊〉 suorum etiam seculorum rectores, in illum itaque prodire rectorum cultum atque contemtum, ut proinde Ecclesia Episcorumque rebelles, iidem Deo essent atque 〈◊〉〈◊〉 rebelles etiam existimandi.

§. XXXIV. 7^o. Neid quidem satis erat ut haec 〈◊〉〈◊〉 per Apostolos medios praestaret, quibus vices suas 〈◊〉〈◊〉 mandaverat. Moses enim ipse totam Isia∣elis 〈◊〉〈◊〉 superstes stabiliverat, ut proinde mystici & etiam 〈◊〉〈◊〉 auctori idem esset faciendum, ne Moses etiam hac ex parte videretur inferior. Et sane ad ejus 〈◊〉〈◊〉 vel maxime spectabat, cavere ne quid eo∣rum quae discessum suum secutura essent ad se sectam∣que suam pertinentia, tantum se prophetam latuisse vi∣deretur. Quid quod aliquandiu Apostolorum ipsorum 〈◊〉〈◊〉 apud Christianos etiam futura erat dubia, nec aliter quam Domini ipsius auctoritate confirmanda. Ita cer∣te Apostolorum ipse maximus S. Paulus de Eucharistia a∣gens fidem suam liberavit prolato Domini ipsius exem∣plo, 1 Cor. XI. 23. nihil à se traditum professus quod non ipse à Domino accepisset.

§. XXXV. 8^o. Ut hoc ipsum praestare Dominum de∣cuit, ita congruum etiam erat ne disertis verbis id ab eo expectarent Apostoli, sed per symbola potius propheti∣ca atque aenigmata. Nec id ea generali duntaxat rati∣one quod parabolicum illum docendi modum adhibere solitus est, sed quod propriae quoque essent, & gravissi∣mae quidem illae, rationes cur non essent haec aliter tra∣denda. Quod enim per symbola res futuras adumbra∣re soleret Deus, nec ab ipsis etiam prophetis, nedum ab 〈◊〉〈◊〉 intelligenda, non id affectatae obscuritatis causa factum, multo minus ut eventuum incertitudinem sen∣suum obscuritate colorarent, quod Loxiae Apollini ob∣jiciunt patres atque philosophi. Fidem Divinis pro∣phetiis obscuris conciliabant manifestae illae aliae, ut jam supra ostendimus. Vera itaque ratio erat quod non∣nulla indigni essent homines qui intelligerent, unde fa∣ctum ut quae apud profanum vulgus parabolis disse∣ruisset Dominus, eadem discipulis suis, clam, remotis 〈◊〉〈◊〉 explicaret, verum id quoque ipsum pro 〈◊〉〈◊〉 etiam ipsorum discipulorum. Nonnulla falsis 〈◊〉〈◊〉 occupati vel perperam erant intellecturi, vel, si recte intellexissent, affectum tamen quam 〈◊〉〈◊〉 ductu gravius fortasse quidpiam atque sceleratius au∣suri. Id ipsum in hac ipsa causa locum habuit. Quod Ecclesiam esset à synagoga diversam habiturus, id si 〈◊〉〈◊〉 edidisset Dominus, maximam erat invidiam sibi conflaturus, ne reliquorum deinceps ad ejus auctori∣tatem facientium aequi essent futuri judices. Vide∣mus 〈◊〉〈◊〉 quam aegre tulerint ab ipsis etiam Apostolis, cum jam temporis miraculorumque progressu fides 〈◊〉〈◊〉 facta esset confirmatior. Quas illos tragoedias edi∣turos, quas vociferationes putamus, si eadem antea ab ipso Domino nondum ita parati accepissent? Id cum esset à Domino praevisum, consultissimum pro∣inde fuit ne quid manifestius de Ecclesiae officiis prode∣ret quae supponebant illam Ecclesiae à Synagoga distincti∣onem invidiae plenissimam, cum ne id quidem matu∣rum esset ut de illa distinctione futura quidpiam cog∣noscerent. Ut tamen prophetiae obscurae, cum respon∣dissent eventus, non jam amplius 〈◊〉〈◊〉 sed, pro id genus prophetiarum ratione, manifestae fideque adeo dignissimae videbantur; ita & haec quoque hujusmo∣di Salvatoris dicta aenigmatica, cum officia in Ecclesia constituissent Apostoli, jam patebat manifesto, quam ea essent ad Domini mentem ab Apostolis oblitis nesci∣entibusque constituta. Erant enim multa Domini di∣cta quidem atque gesta, eo etiamnum superstite, non tamen nisi in futurum intelligenda. Unde etiam S. 〈◊〉〈◊〉 officium 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur, qui non esset tam 〈◊〉〈◊〉 revelaturus, quam praeterita illa nec intellecta tamen Salvatoris dicta atque facta in memoriam revoca∣turus cum jam essent ex eventu ipso manifesta. Ut enim Domini 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non propria ipsius erat, sed Patris, ita Spiritus S. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non alia futura erat quam Filii. Ita enim praedixerat Dominus de suis accepturum esse Sp. Sanctum quae postea esset Apostolis revelaturus, S. Joan. XVI. 13, 14. Erat tamen & alia ratio hujus ob∣scuritatis, quod ea ipsa Ecclesiae à Synagoga futura di∣stinctio non à peremtorio aliquo esset Dei decreto, sed ab infidelitate Judaeorum. illorum enim ruinam genti∣um esse divitias ita statuit Apostolus ut plane innuat ne futuram quidem gentium vocationem ni infideles sese at∣que immorigeros Judaei praebuissent. Quanquam igi∣tur praesciret Dominus futuram hanc Ecclesiae distinctio∣nem, nondum tamen nisi conditionate voluit atque de∣crevit. Necdum conditionem posuerant Judaei, qua posita, decretum esset è conditionato in absolutum transi∣turum. Quemcunque talis praedictio habitura esset e∣ventum, nullo certe modo congruum erat ut esset an∣te eventum manisesta. Si non obstante ea praedictione ita tamen se impulsos sensissent ut ne ita quidem pos∣sent eventum adeo manifestum declinare, jam prom∣tam habuissent sui excusationem, jam culpam suam faci∣le in Deum rejecissent, Deum unum esse in causa, nec se sui compotes fuisse, ut aliter facerent, cum ne moni∣ti quidem reatum illum effugere possent. Plenae sunt ejuimodi querelis tragoediae de Oedipo cui scelera sua fuerant antea ab oraculo praedicta, quibus, ut nihil dis∣camus aliud, id certe discimus è poetis illis vulgi per∣sonatoribus quid fuisset à vulgo expectandum. Quod si contra, liberi arbitrii usum in meliora convertissent; ita oraculi ipsius fides fuisset ipsa dubia, ut de sua prae∣dictione non impleta prophetam ipsum Jonam colle∣gisse videmus. Cum autem id certum sit, non esse à providentiae benignitate alienum, ut nonnulla hominum scelera non probet quidem, sed libero tamen hominum nonnunquam arbitrio permittat; tum nulla erant cer∣te quae commodius permitti possent quam haec ipsa Judaeorum facinora, è quibus tanta essent gentium be∣neficia, tanta providentia ipsius decora redundatura. Ut ergo ad Domini curam pertinebat, haec ad Ecclesiae regimen ordinarium attinentia ut praediceret: ita ad ejusdem infallibilem prudentiam, ne aliter praediceret quam aenigmatice.

§. XXXVI. 9^o. Igitur, cum id esset, ut vidimus, congruum ut Ecclesiae formam è Salvatoris dictis factisve aemgmatice intellectis colligerent, tum erant ipsi proni ut ejus omnia dicta atque facta in futurum E clesiae usum referenda existimarent. Jam enim veteris In∣strumenti omnia ita interpretati erant, ut quaecunque Israeli carnali contigissent, ^a ea illis in figura contigerint; scripta autem fuerint ad correptionem 〈◊〉〈◊〉 in quos fines seculorum devenerint. Atque hoc generali canone ni∣tuntur quamplurima N. T. mystica ratiocinia; fuisse prophetarum non dicta modo, sed & facta prophetica; fu∣isse Israelem veterem universam gentcm propheticam, ut eorum etiam historia prophetica censenda esset; eo spectasse historiam illam universam ut mysticum Israe∣lem supremis temporibus manifestandum designarent, nec alium esse mysticum illum supremorum temporum 〈◊〉〈◊〉 quam purum putum Christianismum. Ita aqua Diluvii & nubes Israelitarum ad mare rubrum, baptismi erant typi; Abrahami uxores, serva & libera, Mosaicae dispensationis atque Evangelicae; ejectus ab Abrahamo Ismael, ejiciendi tandem à Deo Israelis; deci∣mae ab Abrahamo Melchizedico solutae, cessuri in poste∣rum sacerdotii Levitici sacerdotio Christiano. Haec si de V. T. prophetiis historiisque statuerent, aequumne erat ut de N. T. prophetiis atque historia aliter judica∣rent? Quasi vero prophetarum magis interesset ut suae politiae finem, alienae initium, denotarent, quam Domini qui novum illum Israelitismum ipse esset introducturus, lmo vero & in historia etiam Evangelica prophetiam ag∣noscunt. Christus extra urbem passus, nos quoque mo∣nuit nullam hic esse nobis manentem civitatem, proin∣de peregrinos esse debere, extra castra proficisci, dedecus ejus atque probra portaturos, Heb. XIII. 12, 13, 14. Proinde ut ad Israelitismi initium provocavit aliquo∣ties

Salvator, ita & ad Christianismi initium quam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Evangelii appellant, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Act. XV. 7. pri∣mi illi Christiani, qui si illa etiam tempora eo nomine 〈◊〉〈◊〉 quae quidem ascensione Domini essent recentiora, non est quod dubitemus quin Evangelicam historiam, quo tempore superstes in terra agebat ipse Dominus, es∣sent potins inclusuri. Non est igitur ut cum Origene natam hanc putemus Scripturas utriusque foederis in∣terpretandi rationem.

§. XXXVII. 10^o Cum haec de universa illa sive V. T. sive Evangelica bistoria verum crederent, non fu∣isse illam seculorum illorum propriam, sed supremorum temporum Ecclesiam adumbrare; tum de illis historiae utriusque gestis quae quidem scriptis fuissent prodita, id verius credebant. Ita saepissime Apostolus: Non est autem scriptum illud propter ipsum, quia reputatum est illi ad justitiam, sed & propter nos. Rom. IV. 23, 24. Quae unque enim scripta sunt, ad nostram doctrinam scrip∣ta sunt, cap. XV. 4. Hic canonem habemus plane ge∣neralem. Rursus: An propter nos utique hoc dicit? Nam propter nos utique scripta sunt, 1 Cor. IX. 10. & in loco jam laudato cap. X. 11. Nec alia hypothesi nititur illa Apostoli argumentatio qua promissionem Josuae factam, Jos. 1. 9. ipse Christianis omnibus communem facit, Heb. XIII. 5. Fuisse & alia prophetarum Israe∣litarumque dicta atque facta nonnulla neutiquam pro∣phetica; fuisse & propheticorum nonnulla illius aevi propria, negare utique non poterant. Negabant ta∣men utriusvis generis exempla in scriptis hodiernis historiis occurrere; curatum potius Divina Spiritus Sancti providentia ne alia quam prophetica scriptis man∣darentur, nec illa ipsa alia quam quae nostras supremo∣rum temporum Ecclesias spectarent. Eum cum in V. T. interpretatione canonem adhibuissent, conse∣quens proinde erat ut in N. T. interpretatione simi∣liter adhiberent. Id si etiam factum credimus, jam id fequebatur, quia illam, de qua agimus, historiam de S. Petro scriptis mandasset Evangelista, sequi una, ad Ecclesia illam futura regimen ordinarium fuisse referen∣dam.

§. XXXVIII. 11^o Non est illud absonum ut illa quoque Domini familia Ecclesiae typum gesserit. Ut postea legimus de Ecclesiis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; ita certe Domi∣nus, quoties de Ecclesia sua loquitur, servavit illam ip∣sam ut plurimum domus allegoriam. Proinde ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellavit Apostolus Gal. VI. 10. ita & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dominus S. Matth. X. 25, 26. Proinde se nunc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 S. Marc. XIII. 35. nunc 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocat S. Matth. X. 25. & alibi saepissime. Et quem praefectu∣rus esset Ecclesia, eum Ecclesiae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 S. Luc. XII. 42. Ad quam eandem formam Apostolatus, quem hic denotavit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur 1 Cor. IX. 17. & qui Apo∣stolatui successit etiam Episcopatus, Tit. 1. 7. Nec ali∣unde capit experimentum futuri Episcopi quam è pro∣priae domus administratione, ut inde intelligatur, quo∣modo sit in Dei domo versaturus 1 Tim. 111. 4, 5, 15. At∣que ad eandem administrationis domesticae metapho∣ram referendae sunt claves regni caelorum. Cum enim domus Domini coeli fuerit archetypa, propriumque ejus, ut Messiae, regnum illud fuerit coelorum; plane seque∣batur, qui domui ejus praefectus fuisset, eum regno eti∣am caelorum fore praeficiendum. Dispensationis autem domesticae symbola 〈◊〉〈◊〉 claves, ei tradendae qui domui esset praeficiendus sive uxor fuisset illa, sive eti∣am 〈◊〉〈◊〉 Hic autem ad dispensatoris officium respexit. Ut etiam, praeter domus privatas, aliae pub∣lica erant, quae palatiae vocamus; ita claves illae pala∣tiorum, totius regni administrandi erant symbola. Ita in∣telligendae claves Domus Davis Is. XXII. 22. Ut enim throni David haetes erat Dominus, S. Luc. 1. 32. ita. & claves David habere dicitur Apocalyps. 111. 7. quae & ipsoe 〈◊〉〈◊〉 sunt intelligendae. Sunt enim eaedem hic 〈◊〉〈◊〉 regni 〈◊〉〈◊〉 quae alibi claves mortis infernique nuncupantur Apoc. 1, 18. Videmus igitur quam hic ap∣te ad mentem martyris nostri quadrent omnia, si sit modo per symbola judicandum. Videmus quam 〈◊〉〈◊〉 domus Domini respondeat Ecclesiae, quam apte 〈◊〉〈◊〉 sint symbola potestatis dispensatoriae atque 〈◊〉〈◊〉 quam apte potestas illa dispensatorta 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tum & Episcopis Apostolorum haeredibus, conve∣niat.

§. XXXIX. 12^o Ut haec apte per domus allegoriam repraesentata sunt, ita nondum maturum erat ut per aliam quamvis repraesentarentur, domo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Judaeorum Pontificatu & in Synagoga 〈◊〉〈◊〉 Domino non erat invidiosum si domus propriae administratio∣nem, si munus dispensatorium in domo, cui 〈◊〉〈◊〉 tribuendum assumsisset. Haec, vel Judaeis judicibus, invidia carebant. Majora tamen de eo crediderunt Apostoli, domum illam, non privatam esse, sed 〈◊〉〈◊〉 fore enim Messiam regem qui gentem Jud orum e Roma∣norum jugo eriperet, regiamque illis potestatem 〈◊〉〈◊〉 Proinde potestatem illam domus 〈◊〉〈◊〉 sa∣cile erat ut de honoribus palatinis intelligerent. Sed ne ipsi quidem aliorum, quam Judaeorum fore 〈◊〉〈◊〉 cre∣didisse videntur, regnumque ejus angjstis 〈◊〉〈◊〉 fi∣nibus terminandum. Non igitur provinciarum admi∣nistrationem rogarunt filii Zebedaei, sed locum 〈◊〉〈◊〉 in consessibus regni honorificum. Ab eo aberant longissime ut spirituale & futurae 〈◊〉〈◊〉 regnum ejus 〈◊〉〈◊〉 crederent, ut per orbem, qua patet, universum, 〈◊〉〈◊〉 ejus esse agnoscendam, ut gentes ejus fore participes & quidem paribus cum Israele 〈◊〉〈◊〉, ut in hac vita nihil esset ab eo praeter 〈◊〉〈◊〉 atque 〈◊〉〈◊〉 expectandum. Haec ita nondum 〈◊〉〈◊〉 ut si nondum in fide confirmati tale quidpiam a Salvatore audiissent, ne ipsi quidem fuissent à 〈◊〉〈◊〉 periculo securi. Id ita futurum cum videret Dominus, studio∣sissime proinde ab omni plurium Ecclesiarum mentione abstinendum duxit. Quae cum ita se habeant, con∣stabit jam.

§. XL. 13^io Non esse haec hodie, & 〈◊〉〈◊〉 etiam Cy∣priani, nisi de singulis Ecclesis intelligenda. Sive enim domum illam Domini, pro Judaeorum sententia intelii∣gamus, de domo duntaxat privata; sive, pro discipulo∣rum illa, de domo etiam regia: utrobique tamen 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae typum non excessit. Tota enim ditio Palaestinae, unicum tamen agnoscebat summum 〈◊〉〈◊〉 unicam solennium conventuum urbem, 〈◊〉〈◊〉 Hiero∣solymitanam, unicum altare, unica totius gentis sacrifi∣cia. Haec tamen omnia erant singulis etiam 〈◊〉〈◊〉 pro illius aetatis moribus, communia. Uni illi sacerdo∣ti respondebat quilibet Episcopus, è sententia 〈◊〉〈◊〉 uni altari, singulorum Episcoporum communio; uni illi urbi Hierosolymitanae, quaelibet per orbem urbs in qua visum esset constitui Episcopum; unis illis gentis uni∣versae conventibus tribus illis anniversariis, festis 〈◊〉〈◊〉 Pentecostes atque Tabernaculorum, celebrandis Ecclesi∣arum singularum conventus iisdem illis sestis cum suo cujusque Episcopo. Non est quod alia congeram exem∣pla in quibus uni illi Judaeorum pontifici singulos 〈◊〉〈◊〉 Episcopos respondisse in praedicto nostro de unico altari atque sacerdote tractatu anglicano jam probavimus. Idem etiam è Domini illis ad Samaritanam mulierem ver∣bis collegimus, S. Joan. IV. 21. fore ut quo jure tunc fruerentur summi Judaeorum pontifices in unica illa 〈◊〉〈◊〉 Hierosolymitana, idem postea plurium esse 〈◊〉〈◊〉 commune. Sed quae alibi fusius probavimus, non sunt hoc in loco repetenda.

§. XLI. Cum singularum itaque Ecclesiarum 〈◊〉〈◊〉 gesserit illa Servatoris domus, videmus etiam quam apte unius duntaxat dispensatoris facta sit mentio, qui idem fuerat unius typus Episcopi. Et quidem ea vel ipsa ratio de singulis hoc Ecclesiis intelligendum suadet, quod cum hoc in loco, in quo sententiae jam vulgo ob∣tinenti, de unica duntaxat Ecclesia futura 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 gra∣tificatus est Dominus, unius duntaxat occurrit mentio dispensatoris; postea cum de Evangelio per orbem disse∣minando apertius loqueretur, ut proinde plures jam es∣sent domus, sive Ecclesiae, constituendae, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉

ab eo constituti sunt dispensatores, cum nulla vel mini∣ma imparitatis nota. Omnino omnia ad mentem Cypri∣ani accommodatissime. Sequebatur enim singularum Ecclesiarum unicos esse, ex Domini institutione, dispen∣satores Episcopos. Sequebatur etiam Ecclesiae catholicae praefectum Episcoporum collegium. 〈◊〉〈◊〉 nempe parium sibi invicem Apostolorum collegio respondit antitypon, in ardinario Ecclesiae regimine, collegium Episcoporum, ipsorum quoque inter se parium, qui singularum essent Ecclesiarum dispensatores summi, & nulli humanae po∣testati obnoxii. Cum autem unam duntaxat familiam constituerunt Apostoli, reliqui, excepto dispensatore, pro privatis habendi erant, ut plane nihil faciat illud sym∣bolum ad unum Episcopum reliquis per orbem universis praeficiendum. Id certum, cum dissensio esset reli∣quorum Episcoporum à Romano in causa 〈◊〉〈◊〉 bareticorum, ita nunquam ea argumentatione usum esse Cyprianum, qua quis unus Episcopus ceteris pro anitatis esset principio agnoscendus, ut ne illi qui∣dem responderit tanquam à Stephano objectae. Quod sedes sua Petri fuisset sedes, de eo gloriatum fuisse Ste∣phanum discimus ex Epistola Firmiliani. Quod vero inde, ut unitatis fuisset exemplum, ita reliquis etiam Episcopis unitatis debuerit esse principium, id ne Stephano quidem ipsi in mentem venisse constat; quanquam id si verum esset, si à Cypriano ipso in aliis adversus suos atque Cornelii schismaticos disputationibus concessum, nihil esset certe quod objici posset opportunius. Quid quod absoluta illa Episcoporum in sua cujusque dioecesi supremitas toties à Cypriano, inter aestus etiam disputandi, non agnita modo sed asserta etiam atque inculcata non patitur ut eundem existimemus unum a∣liquem inter illos agnovisse unitatis principium, à quo utique qui Ecclesiae catholicae unitatem illibatam vellent, pendere omnino, & decreta ejus agnoscere debue∣rint. Ita nec sententiam habebimus Cypriani, nec 〈◊〉〈◊〉 ita, quam existimant, Romanensibus propi∣tiam. Sed & alia illa explicanda est, de domus funda∣mente, ratiocinatio.

§. XLII. Observandum itaque 15^o non domum hic intelligi quamcunque, sed publicam duntaxat, & san∣ctam, quaeque adeo 1^o pro templo esset habenda. Nec enim alibi solebant haberi populi conventus quos 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vertunt LXXII. Interpretes, quos vocabulorum Ecclesiae Technicorum auctores fuisse diximus. Eo ni∣mirum respexisse videtur Dominus, quod de Messia praedictum esset, fore ut a 1.54 reaedificaret tabernaculum Da∣vid quod decidit, & diruta ejus reaedificaret, & erigeret illud. Haec certe prophetae b 1.55 Amosi verba ad tempora Messiae accommodavit S. Jacobus, quae de templo illos intellexisse qui locus erat Tabernaculo recipiendo ab ipso c 1.56 Davide destinatus, est sane verisimile. 2^o Quoti∣es de d 1.57 templi reaedificatione loquuntur veteres prophetae, ita illam, ut plurimum, efferunt ut de fundamentis fundamentis ejus mentionem faciant, unde facile erat ut colligerent, à primis usque fundamentis fore ejus sub Messia restaura∣tionem. Ita videmus quam apte de fundamentis Eccle∣sia ponendis meminerit Salvator. 3^io Tamen templum hoc Messiae, non literae erat, sed mysticum, & quidem 〈◊〉〈◊〉 illud, ut à templo illo judaeorum vita destituto di∣stingueretur, quippe quod Dei etiam vivi est templum, quo titulo Deus Judaeorum à gentiuni idolis in V. T. di∣stinguitur. Non igitur lapidibus, sed personis, constat hoc Messiae templum. e 1.58 Superaedificati (inquit Aposto∣lus) super fundamentum Apostolorum & prophetarum, ipso 〈◊〉〈◊〉 angulari lapide Jesu Christo: In quo omnis aedifica∣tio constructae crescit in templum sanctum in Domino. In quo & vos coaedificamini in habitaculum Dei in Spiritu 〈◊〉〈◊〉 4^o Igitur, cum hoc ipsum templum è personis con∣stet, non est utique mirandum si fundamentum habeat itidem personam, nec dura istiusmodi locutio existi∣manda, sed genuina potius, reique ipsi accommoda∣tissima. 5^o In hoc tamen templi hujus spiritualis à ma∣teriali diversa est ratio, quod cum aedificium materiale pluribus nitatur lapidibus fundamentalibus, spirituaele unicum duntaxat habeat, quoties de unica duntaxat Scripturae loquuntur Ecclesia. Petrae equidem vocem pariter ac 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pro quolibet saxo intelligi posse fa∣teor. Cum vero de aedificii fundamento usurpatur, ut ejus firmitatem denotet, S. Matth. VII. 24, 25. S. Luc. VI. 48. tum vero unum continuum saxum intel∣ligendum esse contendo, quando nimirum solum ip∣sum non aliud est quam saxeum. Ita Petrae vex hoc in loco intelligitur cum Apostolo tribuitur, ut proinde aliis locum non relinquat sui ordinis, ne Apostolis qui∣dem. Ita etiam lapis angularis intelligendus est. Quan∣quam enim in aedificio materiali plures sint lapides an∣gulares; at, quo sensu Domino tribuitur, in aedisicio spirituali, certum est plures esse non posse. 6^o Igitur, si in hoc Ecclesiae typo, praeter fundamentum invisibile, ip∣sum nimirum Dominum, fuerit praeterea aliud visibile, humanum, & quidem illud ipsum quoque unicum: se∣quitur & in singulis Ecclesiis antitypis praeter Christum, aliud esse etiam fundamentum visibile & humanum, pa∣riterque unicum, quod non aliud esse potuit quam Epi∣scopus. Ita videmus, pro modo mysticarum ratiocinatio∣num, quam prudenter solideque, in hac causa, argu∣mentatus fuerit noster Cyprianus.

§. XLIII. Jamque ex unitatis illa schismatisque, quam è principiis aetatis Cyprianicae dedimus, explicatione, ut solidissima, ita facillima manifestissimaque fient sin∣gulorum officia, quandocunque schismata contigerint. Episcopus si fidem Christi negaverit, ut Martialis & Basi∣lides, aut in haeresim incideret, ut Privatus Lambesitanus, jam ita fundamentum esse non potest, ut ad spirituale hoc Christi aedificium ne pertineat quidem, non propter malam aliquam administrationem, sed vero propter in∣capacitatem subjecti. Qui enim ne Christianus quidem est dicendus, is locum aliquem honoremque in Ecclesia Christiana obtinere non potest. Idololatra autem Chri∣stianus non est propter communicationem illam in sacrifi∣ciis Daemonum. Nullam enim Christo cum Belial esse communionem pronounciat Apostolus. Quid quod u∣nitatis cum Christo principium esse non possit qui ne ipse quidem cum Christo esse unus, nec cum Christo esse unus qui se unum professus est cum Diabolo Christi ad∣versario. At qui Diaboli sacrificiis se contaminavit, is se unum cum Diabolo participemque profestus est. Ita certe factum illud interpretabantur Christiani nostro martyri coaevi, nec errasse illos in ea interpretatione constat ex Epistola Apostoli praedicta ad Corinthios. Sed nec haereticus pro Christiano habendus erat, ex principiis aevi Cyprianici. Sed ne ex veritate qui∣dem, ut multis probare possemus, si id inpraesenti∣arum ageremus. Siquis interim à talium communi∣one discesserit, non id jurisdictioni potestatique tri∣buendum, sed ipsorum potius incapacitati, ut pro∣inde laicis licuerit, in tali causa, ab Episcoporum quo∣que communione discedere, quorum tamen nulla erat in Episcopos proculdubio jurisdictio. Id suadet in Mar∣tialis & Basilidis causa Cyprianus, quae verba ejus mi∣rum est ab aliis aliorsum trahi, quasi vero licuisset propter quamvis Episcoporum improbitatem, etiam laicis ab eorum se communione subducere. Erat itaque fen∣tentia istiusmodi declarativa duntaxat, ipsum jam à se, istiusmodi Episcopum, à catholica communione esse prae∣cisum, ut proinde qui communionem ejus deinceps am∣plecterentur, ne ipsi quidem essent pro catholicis ag∣noscendi. Idem etiam valebat, è principiis Cypriani∣cis, in causa SCHISMATIS, siquis se Episcopus à reliquorum Episcoporum collegio abrupisset. Ea cau∣sa erat Martiani Arelatensis, qui Novatiano, postquam à reliquis per orbem Romanum Episcopis damnatus fu∣isset, tamen adhaerebat. De illo ad plebem dandas esse à Stephano literas auctor erat Cyprianus, innuens om∣nino illorum esse etiam se ut ab istiusmodi Episcopo subtraherent, aliumque in ejus locum sufficiendum eligerent. Manifesta autem erat hujus etiam Martiani

à 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 catholica alienatio. Jam damna∣tus erat collegii Episcopalis concordi sententia a 1.59 〈◊〉〈◊〉 jam ab eorundem etiam communione exclusus, ne∣gatumque ei 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 commercium. Si∣quis igitur deinceps Episcopus communionem ejus agnosce∣ret, is unum se cum eo professus erat qui ipse esset à communione catholica alienus, & alienum se ab eorum etiam communione quorum decreto atque suffragiis fa∣ctus fuisset alienus.

§. XLIV. Utque res ipsa satis erat plebeiis etiam ingeniis manifesta, ut ne ducibus quidem destituti fa∣cile possent errare; ita, sicubi necesse esset, duces ha∣bebant collegas etiam Episcopos. Quod ad sacrificiorum causam attinet quae quidem in facto versaretur, nulla opus erat judicandi peritia. Id testibus in medium pro∣latis manifestum erat sacrificasse illos, quos diximus, Martialem atque Basilidem. In causa autem haereseos, quae quidem erat aliquanto difficilior, duces habuerunt alios, ut dixi, Episcopos. Damnatus fuerat b 1.60 Privatus Lambesitanus sententia nonaginta Episcoporum, quo nu∣mero in Ecclesia Africana, nunquam convenerat, Cy∣priani aetate, majus pleniusque concilium. At Novati∣anus orbis etiam Romani consensu damnatus est. Hos duces habebant plebs Lambesitana atque Arelatensis cum à suorum Episcoporum communione discederent.

§. XLV. At salva communione catholica, collega∣rumque commercio, alia deinde nulla restabat, ex his principiis, causa qua tutum esset Ecclesiarum singula∣rum subditis, cujuscunque essent ordinis, ab Episcoporum se communione subducere. Hac ipsa enim de causa, quaecunque singularum Ecclesiarum communio ab Epi∣scopi communione fuisset aliena, ea à catholica atque coe∣lesti aliena erat pariter existimanda. Qui enim ab unitatis principio dissidebant, illi nec ad unitatem per∣tinere poterant; qui ab uno illo sacerdote 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 anti∣typo, illi & à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ipso invisibili Episcopo divisi intel∣ligebantur; qui ab uno Episcopi altari, illi & à mystico 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sacrificio atque altari; qui dispensatoris potestatem non agnoscerent, nec domus illos aut sami∣lia agnoscere debuit; qui ciavium uiu à dome fuissent exclusi, foras illos esse necesse erat, quae si claves regni etiam colorum fuissent, à regno etiam illo extorres exu∣lesque fuisse oportuit. Qui in pesra domus fundamen∣to non fundarentur, nec 〈◊〉〈◊〉 illis potuit esse fundatio, nec domum ipsam poterant, lapidum vice, constituere. Nulli igitur Episcoporum mores, nulla mala regiminis administratio, nulla Episcoporum decreta, utcunque gra∣via, si peccatum tamen abesset; utcunque etiam pecca∣minosa, ni talia fuissent peccata quae illos incapaces red∣derent nominis Christiani, communionesque collega∣rum atque catbolicae, quae illos, non à beneficio modo, sed à jure etiam, communionis catholicae excluderent (quo jure etiam fruuntur, suo licet periculo, impii, dum ab idoneo judice illo etiam jure excludantur) nihil, inquam, horum subditos excusare poterit, quo∣cunque tandem illo separandi praetextu, se ab Episco∣porum communione alienari patiantur, quin Episcopis eti∣am errantibus, illis alioqui recte sentientibus, sint ta∣men omni communionis beneficio pariter alieni. Lon∣ge itaque abest ut se omni, cujuscunque tandem is sit generis, clavium 〈◊〉〈◊〉 tueri possint, sive ipsi se ab Episcopis separent, sive separavi etiam sese patiantur, quod nostros etiam facere videmus hodie SCHISMATICOS. Atque haec certe sacilitas ipsa, ex his principiis, qua omnibus singulisque constat quodnam sit à officium, ill quacunque causa, praestandum, si alia deessent ar∣gumenta, est sane per se ipsa gravissimo argumento ad hujus 〈◊〉〈◊〉 veritatem comprobandam. Inde enim talis esse constat, qualis esse debuit, si hanc curam Deus in se ipse suscepisset. Erit etiam ex hoc ipso capite, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 pariter atque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae certe utraque faciunt plurimum ad doginatum commendationem, si 〈◊〉〈◊〉 audiamus Apostolum.

§. XLVI. Est & aliud, ex iisdem his principiis, ob∣servatione dignissimum, fore, ea si 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 suffragii negativi jus, & quidem illud 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 penes solum Episcopum. Esto enim, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 consentientibus, presbyteris, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 reli∣quo universo, sed & plebe similiter concordi ut Ec∣clesiae Cyprianicae faciem ad vivum 〈◊〉〈◊〉 re∣fragetur solus Episcopus. Is, si nolit in eorum 〈◊〉〈◊〉 concedere, jus nullum habent rellqui omnes quo invitum cogant ad sententiam mutandam. Nulla e∣nim esse potest sine justa poeuae inferendae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 coactio, nec rata aliqua apud Deum poena esse 〈◊〉〈◊〉 nisi quae sit itidem justa. At poena alia nulla in Ec∣clesia locum habet praeterquam 〈◊〉〈◊〉 Si ita∣que pertinacem Episcopum à sua 〈◊〉〈◊〉 exclude∣rent, id sibi fraudi futurum erat, non 〈◊〉〈◊〉 Se potius ipsos ab Ecclesiae vera abscinderent quam 〈◊〉〈◊〉 quemadmodum reliqua membra universa locam suum in corpore tueri non poterant, si ab uno 〈◊〉〈◊〉 ab∣scinderentur. Irrita ergo foret in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 illa sententia. Vel solus sacramenta 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 re∣tineret, solus alios sibi conscribendi satellites, five 〈◊〉〈◊〉 sive etiam clericos, quippe qui ab illis sui 〈◊〉〈◊〉 non haberet; & rata esse 〈◊〉〈◊〉 apud Deum omnis illa potestas quam vel 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉

c 1.61 Ut enim Cyprtani utar similitudinbus, sracto a 〈◊〉〈◊〉 radio, non sol ipse, sed radius, tenebresceret; 〈◊〉〈◊〉 ciso à sonte rivo, non sons ipse, sed 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 abruptis à trunco ramis omnibus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de∣ficeret vitalis ille succus quo plantarum illa vita con∣servantur, in trunco nihilominus & in 〈◊〉〈◊〉 mansurus.

Ita nullam omnino vim haberet ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 irrita illa censura.

§. XLVII. At vim aliquam. inquies, habiturum esset decretum, si exequi illud possent, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ut nolentem non possent in suam sententiam vi allqua adi∣gere. Fateor habiturum, sed nego, ex his principiis, posse vel omnes aliorum ordinum Ecclesiasticorum de∣cretum aliquod suum exequi, nolente 〈◊〉〈◊〉 Qui enim ipsi in Ecclesia non manerent, quam demum 〈◊〉〈◊〉 potestatem retinere poterant qua 〈◊〉〈◊〉 istiusmodi exequerentur? Non erat expetenda ab Ec∣clesiae subditis fidelibus eorum eorum illa 〈◊〉〈◊〉 ita non erat eorundem excommunic metuenda. Quid er∣go stabilire poterant soli, quorum nec expetenda esser communio, nec censurae metuendae? quorum 〈◊〉〈◊〉 in re∣belles sibi subditos, apud Deum essent, & in 〈◊〉〈◊〉 cu∣ria, prorsus irritae? Si ergo nec 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cogere possent, nec, eo nolente, decreta sua si 〈◊〉〈◊〉 sequitur omnino ejus vel unius refragantis 〈◊〉〈◊〉 vim eorum decretis omnem esse abrogaturum, ut ne jure quidem valerent, quae nullos Jure postent con∣stringere,

§. XLVIII. Dicendum contra, etiam 〈◊〉〈◊〉 Episcopi metuendas fore censuras, aliorum quorumcunque 〈◊〉〈◊〉 communionem esse etiam pertimescendam. Si enim, vel in illa causa, sejuncti ab Episcopo communionis Ee∣clesiasticae beneficia pariter amittant; tremenda erit eorum conditio gratia prosus omnique invisibili 〈◊〉〈◊〉 destitutorum, concedenda erunt, utcunque du∣ra, ficita tamen omnia, ut veram illam ratamque Epi∣scopi communionem possint consequi. Ita 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiasticae privilegia omnia, praemiorum poenarum∣que potestas erunt etiam, in tali casu, penes 〈◊〉〈◊〉 Epi∣scopum. Cum autem decreta praemiorum poenarum∣que jure destituta, ne vel decretorum nomine digna cen∣senda sint, nec potestatis aliquam prae se ferant vel 〈◊〉〈◊〉 sequitur etiam decretorum Ecclesiasticorum con∣dendorum potestatem omnem in solo esse Episcopo. ut proinde (jus quod attinet) potestas Episcopalis. subdi∣torum saltem respectu, monarchica existimanda sit, & quidem illa à legum humanarum coercitione 〈◊〉〈◊〉 Talem illam repraesentat saepissime Cyprianus, cum soli Deo dicit ab Episcopis rationem esse reddendam. Et ta∣men fcre nemo est Patrum quem frequentius appel∣lant

hodierni Episcoporum rcbelles. Tantum ille clero sno, tantum plebi laicisque, in exercitio potestatis Epi∣scopalis 〈◊〉〈◊〉 pene ut nihil suo loco reliquum fece∣rit, si, quae ipse pro sua indulgentia, cum aliis commu∣nicanda censuit, ea sibi soli vendicare non potuerit. Ita equidem argumentantur qui pro causae suae parti∣nmque studio, jus à facto minime distinguendum ex∣istiment adversarii. Quasi vero non esset id in laude ponendum, siquis in potestate constitutus jure suo non∣nunquam cedat; quasi qui ita cesserit, id ei fraudi esse oporteat quo minus jure suo in posterum utatur; quasi porro indulgentia illa unius Cypriani posteri essent omnes sui ordinis Episcopi jure illo, idque in perpetuum, excludendi. Ita redituum Ecclesiasticorum jure exci∣dere debuerant ultimorum temporum ossiciarii, quod non usus eo jure fuerit apud Corinthios Apostolus, cum tamen apud alios usus esset, & apud ipsos etiam Corin∣thios jus tamen suum animose defenderit. Iniquissi∣ma pariter atque ingratissima esset illa indulgentiae re∣tributio. Et tamen ita passim argumentantur antiqua∣rii qui historiis ratiocinia non admiscent. Quasi deni∣que non esset Cypriani temporibus congruum (persecuti∣onis nimirum illis) multa ut de juribus remitterentur, quae tamen non essent, florente sub Christiano magistratu Christianismo, pariter remittenda. Jura semel à Do∣mino concessa illibata conservari oportet. Quae vero sint pro juribus habenda, non est è factis, pro circum∣stantiarum varietate ipsis quoque variis; sed vero è prin∣cipiis atque dogmatibus, certis illis nec mutationi obnoxi∣is (quod nos observavimus) aestimandum.

Notes

• a 1.1

  Ep. XVII.
• b 1.2

  Praef.
• c 1.3

  Ep. XXIII.
• d 1.4

  Ep. XXIX.
• e 1.5

  Ep. XXX.
• * 1.6

  f Miscell. L. 11. p. 25.
• g 1.7

  Num. 17. 18.
• h 1.8

  Num. 16.
• i 1.9

  Num. 19.
• k 1.10

  Num. 20.
• l 1.11

  Ep. XL.
• m 1.12

  Ep. LXXIII. & de Unit. Eccl. & de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• a 1.13

  Ep. XL.
• b 1.14

  Ep. LXVII.
• c 1.15

  Vid. & Ep. LII. p. 88.
• d 1.16

  Ep. LII. init. vid. p. 89.
• * 1.17

  m Ap. Socrat. Hist. Eccl. ubi supra.
• * 1.18

  n Vid. Vales. Not. ad 〈◊〉〈◊〉. Lector. p. 〈◊〉〈◊〉
• e 1.19

  In Ep. ad Fab. Antiochen. ap. Euseb. Hist. Eccl VI 42 & in Ep. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 XLVI.
• f 1.20

  Ep. XLII.
• g 1.21

  Ep. XLIV.
• h 1.22

  Ep. LII. init.
• i 1.23

  Ap. Euseb. Hist Eccl. IV. 15.
• k 1.24

  Ep. LV.
• l 1.25

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Eccl. I. 1. ex Can. 6^o ejusdem concilii.
• o 1.26

  Adv. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• p 1.27

  De Virg. Vel. c. 5.
• q 1.28

  De 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 21.
• r 1.29

  Adv. 〈◊〉〈◊〉 c. 16.
• s 1.30

  Adv. 〈◊〉〈◊〉 c. 7.
• t 1.31

  De Unit. Eccles.
• a 1.32

  De Unit. Eccles.
• b 1.33

  Ep. LXIX.
• a 1.34

  Ep. LXIX.
• b 1.35

  Ep. XL.
• c 1.36

  Ep. XLIX.
• d 1.37

  Ep. LV.
• e 1.38

  Ep. LXV.
• f 1.39

  Col. 11. 9.
• a 1.40

  Ep. X.
• b 1.41

  Ep. XXXVIII.
• c 1.42

  Ep. LII.
• d 1.43

  Ep. XL.
• e 1.44

  Ep. LXXIV.
• f 1.45

  Ep. XL.
• a 1.46

  Reg. XIII. 18. 19.
• a 1.47

  De Unit. Eccles.
• b 1.48

  Ep. LV.
• * 1.49

  c Ep. LXXXV.
• a 1.50

  〈◊〉〈◊〉 vit. Porphyr.
• b 1.51

  Eph. 11. 20. Apocal. XXI. 14.
• * 1.52

  c 1 Tim. 1. 16.
• d 1.53

  S. Match. X. 40. S.〈◊〉〈◊〉 XIII. 10.
• a 1.54

  Act. XV. 16.
• b 1.55

  Amos. IX. 11.
• c 1.56

  1 Paralip. XVII. l.
• d 1.57

  Is. XLIV. 18. Jerein. XXX. 18.
• e 1.58

  Eph. 11. 20, 21, 22.
• a 1.59

  In Ep. supradicta LXVII. & Dionys. Alexandr in. Ep. ad Stephan. ap. Euseb. Eccl. Hist. VII. 4. 5.
• b 1.60

  Ep. 〈◊〉〈◊〉
• c 1.61

  De 〈…〉〈…〉