Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

TRACTATUS ADVERSUS JUD AEOS, QUI INSECUTI Sunt Dominum nostrum Jesum Christum, incerto auctore.

AT tendite sensum & intelligentiam vestram ¶ 1.1 & in Spiritu sancto, ut non tantum auribus audiatis, sed etiam oculis cernatis divinum Christi sacra∣mentum. Cernitis autem per fidem vestram: audire enim necessitatis est, credere sollicitudinis. Au∣rium officium est, indifferenter pariter vana atque uti∣lia perspicere; fidei autem, nonnisi quae probaverit, cre∣dere. Neque enim quicquam prodest libenter audire, nisi credulitas auditum confirmet. Fidei oculi sunt spiritus, per quem videntur spiritalia: Si ergo vos estis spiritales, intelligite coelestia. Similia enim sui similia recognoscunt: etiam muta animalia de vocis sono invi∣cem se intelligunt, leones fremitum, tauri mugitum & miles tubam ¶ 1.2. Quanto ergo verius spiritales spiritalia intelligunt, coelestes & haeredes patris sui praecepta & ea quae testamento patris cauta sunt? Vos ergo cum si∣tis Christi haeredes, intelligite testamentum ejus. Quod si quis per aetatem minus docibilis est ad intelligendum, habet Spiritum sanctum interpretem, illum sequatur illo duce & magistro facillime poterit novi testament jura virtutemque cognoscere, quod haereditas gentibus contributa est, hoc modo.

Deus & Pater in principio fecit hominem sua manu eumque posuit in paradiso, data certa conditione praece ptorum vitae, legis & testamenti. Ille autem contemtis 〈◊〉〈◊〉 praeceptis, expulsus est paradiso in suam terrigenam nativitatem, in qua etiam defunctus est: sed Deus susci∣tavit genus justum de semine Adae, quod semen conserva∣vit in populum, super filium Noe & haeredes ejus. Ex illo genere invenit hominem justum, cui imperavit, ut faceret fabricam in modum machinae, capacitatis 〈◊〉〈◊〉 mensurarum compagibus; ut illa conditus cum suis filiis ¶ 1.3 Noe, servaretur per illud genus: sed justerat Deus, pro∣pter injustitiam hominum, orbem terrae a quis inundanti∣bus deperire. Igitur postea salvus factus est cum suis Noe cui constituit & Deus praecepti sui testificationis signum

In arcu. Post haec rursus Dominus Deus testificatus est Abrahae in Isaac, hoc modo dicens: Tibi dabo hanc 〈◊〉〈◊〉 & semini tuo, & faciam te patrem multarum 〈◊〉〈◊〉 Et exinde increvit semen in multitudinem popali, & divisum est in duodecim Patriarchas. Sed 〈◊〉〈◊〉 illis quoque Dominus testificationem posuit in 〈◊〉〈◊〉 Choreb ¶ 1.4 per Moysem, de quo loco expulsis 〈◊〉〈◊〉 constituit illic populum quem accepit & possedit promissa sibi haereditate: quibus etiam pleraque signa 〈◊〉〈◊〉 miracula ostendit Deus, quasi carissimo filio: Sed 〈◊〉〈◊〉 populus perceptis tot tantisque beneficiis, 〈◊〉〈◊〉 est Patri, & dereliquit Deum vivum. Dereliquit 〈◊〉〈◊〉 Israel Dominum, ostendens ei terga, & non 〈◊〉〈◊〉 nam faciem suam convertit ad idola; & 〈◊〉〈◊〉 missos ad se Prophetas, qui de Christo 〈◊〉〈◊〉 exinde consuevit Israel persequi Christum, non 〈◊〉〈◊〉 in corpore advenientem, sed etiam cum à 〈◊〉〈◊〉 adnunciaretur. Universos etenim vates 〈◊〉〈◊〉 sunt, ex quibus quosdam lapidibus insectati, alios 〈◊〉〈◊〉 excruciando, peremerunt non tantum ipsos, 〈◊〉〈◊〉 & per eos Dominum Christum. Quae enim hujus 〈◊〉〈◊〉 scilicet eo quod insimulatos, & infidos, & 〈◊〉〈◊〉 mendaces, & contrarios Christi susceperint; 〈◊〉〈◊〉 autem & fidei plenos impugnaverint. Moysen 〈◊〉〈◊〉 quoniam Christum non praedicabat. Aaron 〈◊〉〈◊〉 in sacerdotio, quoniam Christi 〈◊〉〈◊〉 praeserebat: Abiron constituebant, quoniam 〈◊〉〈◊〉 contradicebat. David oderant, quoniam Christum 〈◊〉〈◊〉 Saul extollebant, quoniam Christum non 〈◊〉〈◊〉 Samuelem respuebant, quoniam Christum 〈◊〉〈◊〉 Agag servabant ¶ 1.5, nihil enim de Christo 〈◊〉〈◊〉 Hieremiam lapidabant, Christum 〈◊〉〈◊〉 Ananiam diligebant Christo adversantem. 〈◊〉〈◊〉 secabant, Christum vociferantem: Manasse 〈◊〉〈◊〉 Christum persequentem. Joannem 〈◊〉〈◊〉 Christum demonstrantem: Zachariam 〈◊〉〈◊〉 Christum diligentem: Judam diligebant 〈◊〉〈◊〉 tradentem.

Videtis quemadmodum Christum qui diligunt, 〈◊〉〈◊〉 qui odiunt, amore flagrant apud indignam 〈◊〉〈◊〉 O pertinaciam persecutionis dignam usque ad 〈◊〉〈◊〉 exterminationem: non enim tantummodo 〈◊〉〈◊〉 Domini impugnaverunt, sed & ipsi Domino perfidi 〈◊〉〈◊〉 contumeliam fecerunt Patri in Filio. Quid 〈◊〉〈◊〉 digni fuerunt pati ob hoc admissum? scilicet 〈◊〉〈◊〉 de regno, abdicari haereditate: & ita factum est, 〈◊〉〈◊〉 ita evenit, digna dignis obtigerunt. Pater enim 〈◊〉〈◊〉 passus in Filio, Filius perpessus in 〈◊〉〈◊〉 tempore quo moriebantur; in suo tempore coactus 〈◊〉〈◊〉 in indignatione scribere novum Testamentum, 〈◊〉〈◊〉 testibus coelo & terra, & Angelo de templo, 〈◊〉〈◊〉 Moyse & Helia. Hos enim testes adhibuit, 〈◊〉〈◊〉 pateretur in Israel; haec ita facta praedixit per prophetas, his verbis: Audi coelum & praebe aurem 〈◊〉〈◊〉 quoniam Dominus locutus est: Filios genui & 〈◊〉〈◊〉 ipsi autem me spreverunt.

Has voces efudit Dominus in Israel, vociserans & 〈◊〉〈◊〉 Vos me noluistis, alii me recipient, qui 〈◊〉〈◊〉 nec mentionem mei audierunt. Vos nuptias meas 〈◊〉〈◊〉 alii ibunt qui non sunt vocati. Vos meum 〈◊〉〈◊〉 vineam meam colere recusastis, unde fructus 〈◊〉〈◊〉 proveniunt; alii colent & fructus capient in Deo. Quae ista tam dira mens & execranda cogitatio? 〈◊〉〈◊〉 ergo potuistis regem & sponsum? propter hoc 〈◊〉〈◊〉 sunt coelum & terra, & quae in illis sunt 〈◊〉〈◊〉: Insuper omnis creatura testis est in mortem 〈◊〉〈◊〉 O novam crudelitatem! commota est omnis 〈◊〉〈◊〉 ¶ 1.6 in Domini passione; populus mansit 〈◊〉〈◊〉 sine trepidatione. Angelus in poenitentiam con∣ciso velamine refugit: plebs autem sine pavore, inte∣gra veste permansit. Conversa sunt elementa & con∣fusa; Israel securus daravit. O duritia nova, ô au∣dacia singularis, ô perfidia cruenta! Pilatus exterae gen∣tis judex secularis, potestate temporalis, purificavit ma∣nus & abluit scelus necessitatis, dicens: Innocens & immunis sum ab ejus sanguine; plebs autem nec alie∣num nec externum imitata est, & insuper acclamabat; Adfige in cruce, tolle: sanguis hujus super nos & super filios nostros. Violenta crudelitas, & plebs inhumana: & corda obtusa, & oculi reclusi, interfecerunt bene merentem suum, nec lacrymas profuderunt. Lugebant Apostoli, & populus gloriabatur: tremebat terra, & plebs laetabatur; judicabatur Dominus, & Israel exul∣tabat: patiebatur Christus, & impii exclamabant: cru∣ciabatur Dominus ¶ 1.7, & plebs laetabatur: suspendeba∣tur Dominus, & plebs epulabatur: hac ignominiosa sua solennitate iniqua consilia consignaverunt, delicto cru∣delitateque sua.

Dic mihi & loquere, impie Israel, talem hostiam ob∣tulisti, patri immolando suum filium? Talia profudisti libamina, sanguinem pignoris acceptissimi Deo? Duce∣bas choreas Hierusalem, cum interficeretur Christus; faustis vocibus cantus dabas, cum diceres; Adfige, sus∣pende. Propter hoc in same & in aegritudine: Popule Israel (queritur de te Dominus) neomenias, ait, sabba∣tum, & diem magnum non patior; ferias & jejunium execratur anima mea. Nec immerito Deus odivit cere∣monias vestras, in quibus unicum & primarium silium ejus peremistis. O diem durum, & horam slebilem, & solennitatem lugubrem, & terram infaustam, & civi∣tatem profanam, & populum Domini nece cruentum. Interfecerunt enim Dominum, & latronem liberave∣runt. Ob hanc ergo causam coactus est Dominus no∣vum facere Testamentum, consignatum septem signacu∣lis ¶ 1.8, teste Moyse & Helia in monte; ubi praecepit no patefieret scripturae sacramentum, nisi filius hominis re∣surrexisset à mortuis: sed mox ut surrexit Dominus die tertia, aperuit testamentum novum, testamentum vita∣le, atque ita dixit: Venite exterae gentes, haeredes mei; Israel enim non obaudivit: quapropter ite discipuli in ultimam usque terram, & praedicate per orbem his ver∣bis. Venite undique patriae gentium, introite in aeter∣nam haereditatem. Israel enim noluit. Ne dubitetis; nulla hic exceptio est, nec ingenuitatis, nec dignitatis, nec conditionis, nec positionis, nec formae, nec aetatis, licet dignitate magnifici, licet nobiles, licet senes, licet juvenes, licet pauperes, divites, boni malique, domini atque servi, aequaliter introite in haereditatem: & si pedibus captus esset, corpore deformis; etsi maculis tur∣pis, & capite defectus videatur; etsi oculis defectus, u∣niversis libere licet discumbere in convivio, & epulari nuptias sponsi.

Ne hominem pudeat nec aetatis, nec humilitatis, nec valetudinis, nec conditionis; consuevit enim Do∣minus hujusmodi hominem sustinere. Nam & caecis oculos restituit, & claudos ambulare fecit, & mu∣tis sermonem reddidit, & maculosos emundavit, & mortuos suscitavit. Ne timeatis qui peccastis: prio∣res ad vitam venite, nec qui homicidium fecerit, pa∣veat, quia fecerat; nec qui furatur aliena, desperet quia involaverat; nec publicanus timeat, quia concus∣serat. Omnibus enim remissio peccatorum statuta est. & tales Dominus desiderat humilitate abjectos, & spe∣cie indecoros, & valetudine fractos, & servitute depres∣sos. Beati enim & gloriosi & magnifici, & potentes. & divites & fortes, noluerunt acquiescere Domino, ne∣que introire in nuptias sponsi; insuper indignissimo peremerunt. Propterea factus est altissimus quisque eorum, humillimus; & fortissimus, invalidus; & pru∣dens,

stultus; & nobilis & dives, pauperrimus; & haeres, abdicatus: quoniam quidem ipsi abdicaverunt Regem modestissimum & benignissimum, dicentes: Ignoramus quis sit hic; non enim est Rex noster: habemus alium regem Caesarem, propterea habent quem petiverunt. Tunc completa est prophetiae vox, quae praedixit illis: Vos noluistis aquam Siloam quae vadit silentio, sed ma∣gis voluistis aquam Rassin. Quapropter induco vobis regem Assyriorum, qui montes vestros in planum da∣bit, & introibit terras vestras. Atque ita factum est. Repudiatus enim Christus à populo, misit tyrannum quem voluerunt; qui civitates eorum diruit, & plebem captivitate damnavit, & spolia accepit, & ad solitu∣dinem Sodomae patriam eorum 〈◊〉〈◊〉 Nam Domi∣nus ex indignatione abstulit ab Hierusalem virtutem panis & aquae; fortem, gigantem hominem & bellato∣rem, judicem, prophetam, destinatorem & senem lau∣dabilem, conciliatorem & peritum architectum, & pru∣dentem adjutorem. Haec omnia autem auxilia muni∣tionis & propugnacula transtulit ad gentes, & omne re∣gnum suum infixo signo; inhabitavit in illis, & castra metatus est liminis, & ibi constituit virtutis exercitum, ibique regnavit.

Non est jam regnum Hierusalem, sed in nobis: Hic castra, hic exercitus, hic dux, hic virtus, hic sponsus, hic nuptiae, hic Rex, hic Christus, hic vita, hic susci∣tatio, hic aeternitas. Hic est qui ab initio figuratus est, & a Prophetis honoratus, & in visceribus corporatus, & in Jordane tinctus, & à populo contemtus, & in ligno suspensus, & in terra sepultus. Hic est qui rupit vetus suum testamentum, & scripsit novum, quo gentes ad possessionem bonorum suorum ¶ 1.9 vocavit: ideoque nos gentes humeris nostris crucem Domini nostri ge∣stamus, crucem quam confessus est Israel Dominus; qui eos placide adloquebatur his verbis: Venite ad me omnes qui sub onere laboratis, & ego vos reficiam. Est enim jugum meum placidum, & onus levissimum; & responderunt: non audiemus; sed gentes nostrae ex∣audierunt, & crediderunt verbo salutari, quo patefactae sunt aures eorum, & oculi illuminati caecorum, & elo∣cutae linguae impeditorum, claudi prosilierunt velut fera lasciviens. Christus enim cum suo regno sedem posuit illis; plebs autem derelicta, nuda, deserta, viduata re∣gno coelesti atque terrestri: nam à coelesti abjecti sunt, destituti omni instrumento quod possederunt, lychno septem luminum, & machina Testamenti, & vasis aereis, & tubis, & pane de coelo, & terra sancta lacte & melle profluente; hac haereditate privatus est Israel, & nunc derelictus in omni sua terra sine alimento, sine luminis auxilio. Auxilium enim & praesidium intere∣misti, & lumen persecutus es, & protectorem repuli∣sti, & sponsum adfixisti, & regem suspendisti: propter∣ea exules de patria tua, oberrans circa gentium flumina, voce supplicum precem flevisti ¶ 1.10, dicens: Expulsus sum miser de propriis sedibus meis, hospes & advena factus sum alienae postessionis, sine domo, sine tecto, misere deserti & impii & indigne victi.

Haec poena in Israel est, haec conditio in Hierusalem; & nisi converterint mentes, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in secula; non poterunt intrare in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Vivit etenim, & vivunt haereditates 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 interfecistis impie in Hierusalem: & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 to∣tam spem denegavit Dominus; dedit 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 si quomodo possis poenitere. Quis tam bo∣nus, quis tam pius, tam misericors? 〈◊〉〈◊〉 inquit, salutem, licet me occideris: haeres 〈◊〉〈◊〉 cum 〈◊〉〈◊〉 non merearis. Ignoseo si te 〈◊〉〈◊〉 Ergo 〈◊〉〈◊〉 fas est, sic capite mentem bonam, vel 〈◊〉〈◊〉 vel 〈◊〉〈◊〉 intelligite Testamentum novum. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ab∣solvite illis scripturas suas, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Dominum pro meritis suis: quum manus 〈◊〉〈◊〉 ¶ 1.11, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 orationem tuam; non exaudit 〈◊〉〈◊〉 enim tuae plenae sunt sanguine. Lavamini, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & re∣nite colloquamur, dicit Dominus Deus: 〈◊〉〈◊〉 sangui∣nem ex vobis, & emundabit corda 〈◊〉〈◊〉 super nivem, animas vestras super lac.

Accedite huc, Scripturis credite, 〈◊〉〈◊〉 est salus de Sion Dei, exiet verbum de 〈◊〉〈◊〉 judicabit 〈◊〉〈◊〉 medio gentium, & corripiet plebem 〈◊〉〈◊〉 con∣cidant gladios suos in aratra, & 〈◊〉〈◊〉 suas in fal∣cibus commutent: non sumet gens contra gentem gla∣dium, desinent enim belligerare. Et ta domus Ja∣cob, venite eamus in lumine Domini; 〈◊〉〈◊〉 enim plebem suam: completa est regio tua 〈◊〉〈◊〉 alie∣nis, & filii alienati sunt. Tua enim ipsa terra est, & exterum factum est genus Domini. Venite ergo intrate, & esto quasi una gens: 〈◊〉〈◊〉 errantium ¶ 1.12 aequum est honorificari fententiam Dei, qualiter magni∣fici prostrati sunt, & humiles allevati, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 infirmi confirmati; divites ad paupertatem 〈◊〉〈◊〉 hae∣reditati dominantes servi, dominatui 〈◊〉〈◊〉 ¶ 1.13 ad re∣gnum vocati; videntes orbati, orbi 〈◊〉〈◊〉 pru∣dentes ad stultitiam, stulti ad prudentiam conversi.

Etenim qui quondam vecordes, & indocti spiritu nunc scripturas docent, & sciunt, & intelligunt: qui autem ab initio docti & periti & legis dilciplinam scientes nesciunt legem, nesciunt legere, nec intelligunt spiri∣talia: & qui ex illis prudentibus cupiens videre; venit, intelligit, rogat puerum, aut parvulum, aut anum, 〈◊〉〈◊〉 viduam, aut rusticum, dicens: Vivere 〈◊〉〈◊〉 dux esto mihi in Sion: enarra mihi novum Testamentum, recon∣cilia me Domino: ecce trado me tibi 〈◊〉〈◊〉, in∣terpretare mihi legem, quae acta sunt in Choreb, dis∣sere praecepta quae in Sion, & intellige: sine literis dis∣serit scripturas eis, & puer docet senem, & anus per∣suadet diserto. Correptus ergo Israel sequitur inje∣cta manu ad lavacrum, & ibi testificatur quod credidit, & accepto signo purificatus per Spiritum 〈◊〉〈◊〉 accipe∣re vitam per cibum gratiae panis qui est in benedictione & fit mirum spectaculum: & qui Levitae offerebant, & sacerdotes immolantes, & summi 〈◊〉〈◊〉 libantes adsistunt puero offerenti discum; docentur qui olim do∣cebant ¶ 1.14, & jubetur eis qui praecipiebant, & 〈◊〉〈◊〉 qui baptizant, & circumciduntur qui 〈◊〉〈◊〉 sic Dominus florere voluit gentes. 〈◊〉〈◊〉 quemad∣modum vos Christus dilexit.

Notes

• ¶ 1.1

  Pamelius ait, Videtur alludere ad 〈◊〉〈◊〉 philip. 4. 4. Pax Dei 〈◊〉〈◊〉 sensus & intelligentias vestras.
• ¶ 1.2

  Rectius dixisset, equns 〈◊〉〈◊〉 Non enim Miles mutum animal.
• ¶ 1.3

  Pamelius ait, Prorsus sic legendum pro 〈◊〉〈◊〉 Neque 〈◊〉〈◊〉 Noe arcam ingressus est cum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 paulo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 pro arca. Posuit enim 〈◊〉〈◊〉 faederis Deus in area 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.4

  〈◊〉〈◊〉 ait, Secuti alias omnes, sic & hane Scripturam juxta 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 legunt pro Oreb.
• ¶ 1.5

  〈◊〉〈◊〉 ait, Etiam hunc locum restitui, pro eo quod erat 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 enim uspiam servasse Acham leguntur Judaei, sed I Reg. 15. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & populus Agag regi 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.6

  〈◊〉〈◊〉 ait, Nativitas pro creatura: est autem mirum quod dicit, Angelus in 〈◊〉〈◊〉 conciso 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.7

  〈◊〉〈◊〉 ait, Addidi vocem 〈◊〉〈◊〉 Prorsus necessariam.
• ¶ 1.8

  〈◊〉〈◊〉 ait, Quum alludere videatur ad lib. de quo Apocal. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 signaculis septem, Prorsus legendum censeo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nisi quis malit legi a 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quippe quotum etiam Apoc. 1. 〈◊〉〈◊〉 mentio.
• ¶ 1.9

  Pamelius ait, Ex conjectura sic quoque hunc locum 〈◊〉〈◊〉 pro passionem.
• ¶ 1.10

  Pamelius ait, Miia est phrasis, aut certe locus 〈◊〉〈◊〉 Sic & illud nescio quid sibi velit: bares esto cum Virgine.
• ¶ 1.11

  Pamelius ait, Ita legendum: hoc enim legunt 70, 〈◊〉〈◊〉 1. unde sumta sunt sequentia.
• ¶ 1.12

  Pamelius ait, 〈…〉〈…〉
• ¶ 1.13

  Pamelius ait, 〈…〉〈…〉 rursum mutilus locus, aut certe 〈…〉〈…〉 〈◊〉〈◊〉 quae sunt in 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.14

  〈◊〉〈◊〉 ait, 〈…〉〈…〉 ratum; quod alioqui sensus non 〈◊〉〈◊〉