Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

SODOMA.

Carmen ignoti Auctoris perperam Tertulli∣ano & etiam Cypriano attributum.

JAm Deus omnipotens, primaevi tempore secli Vindice diluvio ¶ 1.1 cunctis aboleverat undis, Quas coelum sparsit terrae, maris expuit aequor: Hactenus haud liquido ¶ 1.2 poenas decernere pactus Excidio; quoties hiemes induceret aer, Fraenandis varium pluviis mandaverat arcum, Purpureo & viridi signantem nubila limbo; Iridis huic nomen; propria est quae fibula nimbis. Sed recidiva hominum pariter cum gente secunda Impietas, iterumque mali nova pullulat aetas; Excidio jam non imbres ¶ 1.3 sortita, sed ignes, Sic Sodomum meruit tellus ardentibus uri Flammis ¶ 1.4, & finis portendere signa futuri. Effera luxuries illic inimica pudoris Instar legis erat, fugeret quam praescius hospes, Ante vel ad Scythicas, vel apud Busiridis aras, Exoptans per sacra necem, caesusque cruorem Fundere Bebrycium, & Libycas satiare 〈◊〉〈◊〉; Anteque vel Circaea novas per pocula formas Sumere, quam laesum Sodomis amittere sexum. Pulsabant coelum invidia connubia mixta, Incestu parili generis natura rebellis In sese, laesumque viri cum corpore nomen. Tempore sed certo Deus omnia prospeculatus, Judicat injustos; patiens, ubi criminis aetas ¶ 1.5 Cessandi spatium vis nulla coegerit irae.

Jamque dies ultrix aderat: duo de grege missi Angelico, forma juvenes qui spiritus ambo Diva ministerio Domini mandata ferebant, Succedunt Sodomis. Illic de stirpe piorum Transvena Loth aderat, sapiens justique colonus Unus erat meminisse Deum; solet utilis arbor In sylvis latitare feras velut hospita fructu. Is tunc pro porta residens (vix moenia adibant Caelicolae) quamquam divinos nescius, ultro Advocat, appellat, patrio veneratur honore. Hospitioque vocat, longe stabulare parantes; Enisus longis precibus, pia pignora mensa Officiisque probis studio dispungit amicos.

Nox requiem dederat, lux solverat altera noctem, Et Sodoma in foribus sterpitas congesta; ruentes ¶ 1.6 Loth contra supplex: Ne vos nunc pasta libido Incendat juvenes istam foedare juventam; Quo luxus genitura vocat? Quo semina frustra? Quo nullae nuptant animae; non lustra colente, Non stabulis reduces, non undis subter hiantes. Nec quae pennarum modulis prope nubila pendent, Nec quae per terram pertracto corpore reptant Pamelius ait, Pulere si 〈◊〉〈◊〉 pro 〈◊〉〈◊〉. quod 〈◊〉〈◊〉 manant. Omne genus, luxu genus est, genus est, sed foemina conjux. Omnibus, & nunquam cuiquam nisi foemina mater. Nunc si fas juvenilis habet vastare pudorem, Sunt intus natae bijuges mihi, nubilis aetas, Virginitas in flore tument, jam dedita 〈◊〉〈◊〉; Digna cupido viris, tulerit quam vestra 〈◊〉〈◊〉: Dedo, pater, ¶ 1.7 proque hospitibus pensabo dolorem. Vulgus adhaec demens: quisnam tu, quantus, & unde, Qui nobis domineris, ait, legesque recondas? Transvena nunc rector Sodomorum ¶ 1.8, atque 〈◊〉〈◊〉 Nunc igitur tute ipse lues, quod nostra cupido est, Pro natis, proque hospitibus; satis unus in 〈◊〉〈◊〉 Dicta & facta simul: vulgi nulla mora ferentis. Turbidus hiberno ut dum volvitur impete torrens, Rivorum numeros uno pede fertur in omnes ¶ 1.9, Siqua illic arbor rapidis offenditur undis, Haud mansura diu; quantum radice licebit Crinitas durare moras, ubi subter adesam Perdit humum circumfosso jam caudice ¶ 1.10 pendens, Huc illuc certam differt incerta ruinam: Haud aliter Loth in media vertigine vulgi Nutabat vinci prope jam; sed diva potestas Subvenit, Angelici juvenes de limine raptum Restituunt tectis; demens sed vulgus ibidem

Poenarum auspiciis multatur limine diro ¶ 1.11.

Tunc decreta Dei reserant, dignam adfore poenam De coelo Sodomis; Ipsum meruisse salutem 〈◊〉〈◊〉 tirulo: Quin ergo accingeris istinc Festinare fugam pariterque educere, si quid Gentis habes: nos exitium jam inducimus urbi. Loth generos citus adloquitur: sed dura hominum mens Credere despexit monitum, risitque timorem. Tempore mox quo lux tenebras conscendere tentat, Et 〈◊〉〈◊〉 coeli facies de nocte dieque est, Instabant juvenes Chaldaeam educere gentem ¶ 1.12 Ex Sodomis, justamque domum 〈◊〉〈◊〉 saluti: Eia age Loth exurge, tuamque adsume jugalem, Et natas duplices, atque hinc exterminus ito; Praeveniens Sodomum poenas; Manibus quoque amicis ¶ 1.13 Producunt trepidos, atque haec ibi cetera mandant: Serva Loth animam; ne visum in terga retrorsum Vertere forte velis, coeptum vel sistere gressum; In montem propera. Timuit Loth ardua tardo Eceptare gradu, coelestes ne prius irae Opprimerent: alios igitur deposcere portus Aggreditur, parvam quam contra aspexerat, urbem. Huc, inquit, contendo fugas; vix moenibus extat, Nec longe, nec magna. Illi favere precanti ¶ 1.14, Urbis & ipsius pariter gessere salutem; ¶ 1.15 〈◊〉〈◊〉 inde loco nomen vox Barbara novit. Tunc Loth ingreditur Segor, ¶ 1.16 simul exoritur sol, Ultimus ille quidem; in Sodomamque incendia fervens 〈◊〉〈◊〉 nam totos radios armaverat igni: AEmula subseritur caligo, includere lucem Coeptans, atque globos consuso intexere coelo: Fumantes coeunt nubes, novus irruit imber; Salphura cum flammis flagrantibus aestuat aether.

Hinc habet in falso de vero fabula famam, Solis progeniem currus optasse paternos, Nec valuisse levem puerum froenare superbos Solis equos, arsisse orbem; tunc fulmine raptum Aurigam illicitum, planctum mutasse sorores. Viderit Eridanus, si qua illic populus albet, Aut si quis plumat senio modulatior ales: Hic aliter versae moerent miracula formae. Namque comes conjux heu me, male tum quoque legis Foemina non patiens, divina ad murmura Coeli Audaces oculos ne quicquam sola retorsit, Non habitura loqui quod viderit; & simul illic In fragilem mutata salem, stetit ipsa sepulcrum; Ipsaque imago, sibi formam sine corpore servans; Durat adhuc etenim nuda statione sub aethram, Nec pluviis dilapsa situ, nec diruta ventis. Quinetiam si quis mutilaverit advena formam, Protinus ex sese suggestu vulnera complet; Dicitur & vivens alio jam corpore, sexus, Munificos solito dispungere sanguine menses ¶ 1.17.

Nusquam sunt Sodomi, nusquam illorum impia lucent Moenia, cum Dominis domus omnis, inops ita, nusquam: Tota rogus regio est; hinc atro horrore favillae, Hincque situ cano cineres incendia signant. Occidit illa prior species ¶ 1.18 (quam prospiciens) Loth Nullus arat frustra piceas fuligine glebas. Semiperemta etiam si qua illic jugera, laetas Autumni conantur opes; facile optima sese Promittunt oculis, pira, persica, & omnia mala, Donec carpantur: nam protinus indice tactu, Solvitur in cinerem, fit vana favillaque pomum. Sic igitur coelo pariter terraque sepultis Nec mare vivit ibi, mors est maris illa quieti; Idque animat nullus per anhela volumina fluctus ¶ 1.19, Quodque etiam patrio nusquam suspirat ab austro; Quodque nequit proferre aliquam de gurgite gentem Squamigeram, 〈◊〉〈◊〉 cuti vel cortice septam, Vel crispam concham, aut duplici compagine clausam. Solum illic propria mentitur fruge bitumen, Exusti fuligo ¶ 1.20 maris; quod vividus ardor Subter stagna coquens de sulphuris & salis aestu, Temperat, inque picem dat terrae haerere marinam: Invehitur proprio cum tempore pingue crematae Virus aquae, spumisque cutis super aequora nigra Texitur. Adpellunt queis est ea captio mercis; Adclinant laterum laeves libramine lembos, Ut semel impositam doceant conscendere venam: Nam se sponte levans adnabit inertis ad ora Navigii ¶ 1.21, pressumque dabit prae munere largo, Ni plaga contigerit quam mensis foemina vestit. Ecce aliud monstrum pelagi de clade notatur: Cuncta illic immissa natant; natura recessit ¶ 1.22 Mergendis data corporibus. Si denique taedae Luciferam narem sistes qua spiritus igni est, Velificabit apex flammae si flamma peremta est. Ibit subter aquas destructio naufraga lucis. Hae Sodomum & Gomorum signatae in secula poenae Gentibus injustis, queis pectora dura timorem Deseruere Dei, coelestia jura tueri, Inque unum rerum Dominum sperare doc bunt.

Notes

• ¶ 1.1

  〈◊〉〈◊〉 ait, Recte sic 〈◊〉〈◊〉 pro eo quod Fabricius Judice.
• ¶ 1.2

  〈◊〉〈◊〉 ait, Contra hoc Fabricius, quum Morelius, 〈◊〉〈◊〉 & quia commemorat pactum Dei de non excidendo 〈◊〉〈◊〉 orbe per di∣luvium.
• ¶ 1.3

  Morelius rursum ita 〈◊〉〈◊〉 quam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.4

  Pamelius ait, Hoc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ut 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 pro facibus; Cauchius censebat legendum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.5

  Pamelius ait, Videtut 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.6

  Prius nullo sensu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est hoc quomodo & illud, 〈◊〉〈◊〉 pro 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ab Eu∣chiele legimus pafta. Item versus ille: 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.7

  Pamelius ait, Fabricius cedo, utrum 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.8

  Pamelius ait, 〈…〉〈…〉 morum duplicat iras, at illud placet.
• ¶ 1.9

  Pamelius ait, Optime sic 〈◊〉〈◊〉 pro 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.10

  Pamelius ait, Placet contra hoc 〈◊〉〈◊〉 pro eo quod Fabricius cum caudice.
• ¶ 1.11

  Pamelius ait, Ita Fabricius, pro eo quod Morelius, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Quod non displiceret, si legatur, 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.12

  Pamelius ait, Fabricius 〈◊〉〈◊〉 educere salvum, sed 〈◊〉〈◊〉 est elegantius, & sequens versus apud illum desideratur.
• ¶ 1.13

  Pamelius ait, Fabricius, atque haec tibi ceiera 〈◊〉〈◊〉 Verum non placet.
• ¶ 1.14

  Pamelius ait, sic ex varia lectione hunc locum restitue. 〈◊〉〈◊〉 habet, 〈◊〉〈◊〉 savere peienii: Morelius vero, mihi favere precanti.
• ¶ 1.15

  Pamelius ait, Fabricius inde seger vico, perinde est utrum legas.
• ¶ 1.16

  Pamelius ait, Optime sic Morelius pro eo quod Fabricius, videres 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Praeterquam enim quod: viderit, Cypriano familiare sit, in Endanum 〈◊〉〈◊〉 Phacrontem de quo loquitur, ferunt poetarum fabulae.
• ¶ 1.17

  Pamelius ait, Rursum hoc rectius Morelius quam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Nam & supra dixit, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & est phrasis Cyprianica, [quam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 etiam videtur hic versus desiderari.
• ¶ 1.18

  Imp. 〈◊〉〈◊〉 Tale quid desiderari videtur, Deseruisse pii 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Vide Gen. 12.
• ¶ 1.19

  Sic restituit 〈◊〉〈◊〉 Pamelius, Quod nullus animat: produxerunt enim Veteres non nunquam 1, in fine 〈◊〉〈◊〉 quare neque placet, ut cum Motelio legatur, 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.20

  Contra metri legis & rationem ipsam, 〈◊〉〈◊〉 legebatur.
• ¶ 1.21

  Pamelius ait, Placet & hoc Morelii. pro 〈◊〉〈◊〉 mercis ad ora. Hoc autem significat ita haerere bitumen naviglis. ut solvi non possit ni∣si menstruo foemineo, cujus rei locuples est 〈◊〉〈◊〉 Josephus de Bello Jud. lib. 5. cap. 5.
• ¶ 1.22

  Hanc veram esse lectionem minime dubicandum; siquidem 〈◊〉〈◊〉 de 〈◊〉〈◊〉 dicebantur sensu omni destituuntur. Taedas vero extinctas undis istis accendi, accensas extingui, nota est fabula.