Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

ARNOLDI ABBATIS BONAE-VALLIS CARNOTENSIS TRACTATUS DE LAUDIBUS BEATAE VIRGINIS.

SI linguis hominum loquar & Angelo∣rum; nihil digne, nihil proprie, de sanctae ac perpetuae a 1.1 Virginis matris Christi, Mariae gloria eloqui potero; quia vere in laudibus ejus modulan∣dis non invenitur conveniens orga∣num, & hebes est cujuscunque subtilitatis in∣genium. Cum enim debitae venerationis sum∣ma ad Christum respiciat, ex cujus plenitudine roratum est desuper quod Maria praedicatur gratia plena; manifestum est individuam esse Matris et Filii gloriam; et commune esse u∣triusque praeconium, cujus defenitio omnem su∣perat intellectum: quia etsi illud antiquum b 1.2 consilium de incarnato in sancta Virgine Ver∣bo, quod Deus apud Deum erat, palam factum sit mundo; tamen hujus tam insolitae actionis modum (quia res miraculi est, et ordinem non sequitur naturae) sensus humanus timer attin∣gere & haeret ancipiti affectu, quia & stupori est majestas operis, & ingratitudini 〈◊〉〈◊〉 praeterire silentio laudes Auctoris.

* 1.3 Res mira & inaudita, mater Virgo, Verbum caro, Deus homo! Quis in tam celebri miraculo sileat? Item quis haec praedicare sufficiat? Scimus quidem supra nos esse, hoe aggredi; sed illa

in cujus sacratissimo utero Verbum caro fa∣ctum est, locuturis de Verbo, conciliat Ver∣bum: Nec fas muta esse gaudia Ecclesiae, ubi implente nos Verbo, hoc habemus in mente quod Mater in utero. Et ipsum quidem uni∣genitum Patris, ipsa prius mente concepit quam carne. a 1.4 Salutata ab Angelo, credidit sibi manere b 1.5 virginitatis propositum, & nasci ex se Sanctum Sanctorum; quia & hoc acce∣perat coelitus intimatum, quod non esset apud Deum impossibile omne verbum. In hujus beati∣tudinis commercio, unita sunt divinis humana, terrenis coelestia. Securum accessum jam habet homo ad Deum, ubi mediatorem causae suae Fi∣lium habet ante Patrem, & ante Filium Matrem.

Christus nudato latere, Patri ostendit la∣tus & vulnera; Maria, Christo pectus & 〈◊〉〈◊〉 nec potest ullo modo esse repulsa, ubi concurrunt & c 1.6 orant omni lingua disertius, hac clementiae monumenta & caritatis insignia. Dividunt coram Patre inter se, Mater & Filius pietatis officia; & miris allegationibus 〈◊〉〈◊〉 redemtionis humanae negotium, & con∣dunt inter se reconciliationis nostrae d 1.7 inviola∣bile Testamentum. Maria, e 1.8 Christo, se Spiritu immolat, & promundi salute obsecrat; Filius impetrat, Pater condonat. Magnum quidem est, quod Latroni conceditur venia; sed & hoc stupendum, quod consummata dispensatione incarnationis, f 1.9 expiraturus Jesus Matrem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 honorat victor suppliciorum; & quasi sui immemor, ad matrem de cruce converti∣tur & colloquitur, intimans quanti apud eum meriti esset & gratiae quam solam in illo pun∣cto respiceret cum jam g 1.10 latere vulnerato, h 1.11 fossis manibus & i 1.12 pedibus, & in ultimis esset. Movebat k 1.13 enim eum Matris affectio, & omnino tunc erat una Christi & Mariae voluntas, unum∣que holocaustum ambo pariter offerebant Deo; haec in sanguine cordis, hic in sanguine carnis.

Verum altius repetenda sunt operis hujus capitula, et brevi est sermone colligen∣dum, quo initio, quo progressu, ad hunc bea∣titudinis cumulum Virgo sancta devenerit, ut cum Christo communem in salute Mundi ef∣fectum obtineat, et à dextris ejus regnans in coelestibus, Circumamicta varietatibus, in deau∣rato vestitu assistat. Inventa est Virgo ab An∣gelo in Nazareth, solitaria, seorsim à turbis, vacans proculdubio meditationibus sanctis, credo secum pertractans quomodo sine 〈◊〉〈◊〉 Legis maneret in proposito l 1.14 castitantis; quia hanc elegerat, m 1.15 hanc Deo voverat, et in∣tegritatem carnis et spiritus apud se Domino consecrarat. Stabat in n 1.16 adverso Lex, urge∣bat ad conjugium Moyses; qui maledictum intentans sterilibus, semen et sobolem à filiis Israel exigebat. Nullum de Virginibus à Do∣mino datum erat praeceptum, sed nec erat A∣postoius qui daret consilium. Acceperat tamen hoc ipsum à Deo per Spiritum sanctum, fami∣liare mandatum; non ex responso Angelico, sed ex inspiratione secreta quae ei & affectum virginitatis intimaverat, & usque ad necessita∣tem voti purum desiderium alligaverat: quis tamen rei exitus futurus esset, nondum erat intimatum divinitus; sed hujusmodi accessio∣nibus gradatim sibi officinam purgatissimam aptabat Spiritus sanctus. o 1.17. Ob hoc eam aesti∣mo elegisse solitudinem segregatam, ut diebus & noctibus in hujus controversiae angustiis, con∣gruis se rationibus muniret, quibus & stare sibi posset optata virginitas; nec tamen quasi in contemtum sui, Legis indignaretur auctoritas. Hoc enim (ut diximus) id est, conjugium, ad propagandum populum Dei, ita p 1.18 lex ab omnibus indifferenter exigebat, ut nec summos Sacer∣dotes pateretur immunes; quia necesse erat filium patri defuncto statim substitui, nec a∣lium quenquam in ordinem Pontificalem as∣sumi. Ideoque propter q 1.19 successoris necessita∣tem oportebat eos misceri conjugibus, ut essent parati filii statim cum pater obiisset, conse∣cratione patrata, ad continuationis Incensum accedere, & intra Sancta mane & vespere se∣cundum ritum Legis omni die offerre. Tanta∣que erat hujus rei necessitas, ut cum immun∣dis & contaminatis concubitu, ex aliarum 〈◊〉〈◊〉 cujuscunque officii personis, nullus ad Sancta pateret accessus; solam summi Pontifi∣cis personam ¶ 1.20, propter hanc impossibilitatem, lex à ministerio non excluderet: licet & à qui∣busdam ita accipiatur, ut noctibus propter in∣censum matutinum uxores non tangerent; & r 1.21 ab illa hora si hoc egissent, usque ad vesperam permanerent immundi; qua hora purisicati, s 1.22 Lege non temerata, ex ordine ministrarent.

His difficultatibus vallata, quia humani con∣silii ratio non occurrebat qua & decretum & vo∣tum pariter convenirent, causam suam Maria Domino commendabat, & meditationibus & sanctis orationibus vacans de Coelo expectabat consilium; ubi Spiritu & mente conversatio∣nem sibi parabat, ubi coelebs animus medulli∣tus inhaerebat. Nec defuit consolatio. Ga∣briel Archangelus desursum illabitur; solus so∣lam assatur: Aue (inquit) Maria gratia plena, Dominus tecum. Raro in veteri Testamento, salutatione Angelica quenquam honoratum reperies. Non salutatur Abraham cum extol∣litur titulo fidei, cum credit nil haesitans nasci∣turum de anu sterili filium sibi jam seni: ne∣quc cum eundem filium, de quo & cui promis∣siones factae erant, inactare jubetur, nec cun∣ctatur. Non salutatur cum jugulatis quinque Regibus, erepto Loth, victor revertitur: & li∣cet à Melchisedech oblatis Decimis dignus sit benedici, non tamen meretur coelitus salutari.

Sub arbore Mamre & cum Deo loquitur & eun∣tem in ultionem Sodomae supplicationibus de∣votis prosequitur; & licet convivio & hospitio dignus inventus sit, & licet si in illis quinque flagitiosis urbibus decem invenirentur immu∣nes, reliquis veniam impetrasset, non tamen ad salutationis familiaritatem pervenit. Non salutatur Moyses, cum de rubo eum Deus al∣loquitur; neque cum in monte Sina Testa∣menti tabulis honoratur.

Adnunciato Christo salutationes incipiunt, jam proximo Jesu qui est Salvator, mundi salu∣te non longe posita, Verbum sanctae spei, Ver∣bum incolumitatis & restitutionis nostrae de coe∣lis ad terras defertur, jam hoc Verbum prius ra∣rum omnino incipit frequentari. Salutat Ange∣lus Mariam, nec multo post Elizabeth occurrit & ipsa salutans & prophetans. Salutant Angeli post resurrectionem sanctas mulieres, salutat i∣pse Christus Discipulos. Denique & hunc salutan∣di morem, salvata per Christum, semper gau∣dia sua commemorans, exultans servat Eccle∣sia. Inventa est in Christo perpes laetitia, & salutis aeternae medicamina per ipsum sunt no∣bis in poenitentiae Balsamis designata.

Maria lingua Syriaca, Domina dicitur, Chri∣stus Dominus, Maria Domina; & licet ipsa se Christi profiteatur ancillam, hoc servitutis genus omni regno sublimius esse intelligit. Consti∣tuta quippe est super omnem creaturam; & quicunque Jesu curvat genu, Matri quoque pronus supplicat & acclivis. In a 1.23 supernis & infernis admirationi est Virgo puerpera; stu∣pent daemones, gaudent homines, in Coelo gloriam Deo concinunt Principatus & Pote∣states. Non cadit in Angelos zelus, nec invi∣diae livore candidatus ille tabescit exercitus, nec de praeposito sibi carnis ordine offendun∣tur: quia etsi Christus aliquando paulo minus ab Angelis, propter passibilitatem sit imminu∣tus; modo gloria & honore coronatus sub pedi∣bus suis continet omnia subjecta; nec à do∣minatione, vel potentia Filii, Mater potest esse sejuncta. Una est Mariae & Christi caro, unus Spiritus, una caritas: & ex quo dictum est ei, Dominus tecum; inseparabiliter perseveravit promissum & donum. Unitas divisionem non recipit, nec secatur in partes; & licet ex duo∣bus factum sit unum, illud tamen ultra scindi non potest, & Filii gloriam cum Matre non tam communem judico quam eandem. Ecce tabernaculum Dei, habens intra se Sanctum sanctorum, virgam signorum, tabulas Testa∣menti, altare incensi, ambo Cherubin respi∣cientia in alterutrum, Manna, & sine umbra propitiatorium palam expositum. Haec non in figuris, sed in ipsa veritate, sacrarium Vir∣ginis in se continebat reposita, exhibens mun∣do legem & disciplinam, incensionem zeli, ca∣stitatis odorem, concordiam Testamentorum, panem vitae, inconsumtibilem cibum, sanctita∣tem, humilitatem, & obedientiae holocaustum, poenitentiae omnibus tuturn naufragis portum.

* 1.24 Nulla facta est Angelicae dignitati injuria, 〈◊〉〈◊〉 illius excellentiae cacumen obumbrat virgo exaltata sicut Cedrus in Libano. Cedrus, ar∣bor est procera, & imputribilis: Virgnitas quo∣que Mariae quia nulla concupiscentiae 〈◊〉〈◊〉 viscatur putredine, in hoc procerior & altior virginitate videtur Angelica, quod haec, vir∣tutis; illa, naturae: haec, voluntatis: illa, ne∣cessitatis: & in carne quod non est carnis a∣gere, res incomparabilis meriu est & gloriae singularis. Prosequi Prophetarum oraeula quae de Maria scripta sunt, non est nostri propositi; neque enim rem tanti culminis sibi noster ar∣rogat stylus. Quomodo enim illud divinum puerperium eloquar, quod ab Angelis ia Be∣thleem celebratum est, ubi in angusto tugu∣rio hospitata virgo non habens diversorium, infantem Jesum laciniis reposuit fasciatum; ubi Virgo & obstetrix & genitrix, sibi ipsi in illa celebritate exhibuit clientelam. Nihil c 1.25 quippe doloris, nihil clamoris ibi erat, nullam ibi usuram poenarum pro voluptate ultio re∣petebat. Neque enim erat Christus in pec∣cato conceptus, cujus solius est donare pecca∣tum. d 1.26 Unde ipsi egredienti, nullum exigens tormenti vectigal, ultro natura januas resera∣bat. Aderant illic Cherubin & Seraphin; & gratulabundus, gloria in excelsis, Deo decan∣tabat coelestis Exercitus; & usque ad Pastorum excubantium aures harmoniae Angelicae con∣sonantia perstrepebat. Reges Arabum & Sab∣ba ab Oriente egressi, sequuti stellam insoliti luminis, genibus curvatis & humi purpura de∣fluente, jesum nostrum pannosum adorantes, donis sacramentalibus venerati sunt.

Ab ortu Salvatoris usque ad Baptismum anni 30. defluxerant, nec toto hoc tempore sejuncta est Mater à Filio, semper individua illi adstitit, & divini conscia secreti, humili affectu venera∣batur ut Deum, amplectabatur ut Filium. Ventum est ad miracula, & illico Judaica per∣fidia movit calumnias, & corde felleo doctri∣nam Evangelicam persecuta, ringens in Chri∣stum despumabat convitia dicens eum in Beel∣zebub ejicere doemonia: & non esse à Deo, Sab∣bati contemtorem. Multa praeterit succinctus & ad finem properans stylus. Quid singula prosequar? Nec mortuo Christo quievit invi∣dia, nec saturata est cruentae plebis malitia, cum pedibus & manibus clavi, cum lancea la∣teri, fel ori, spinae capiti, & totum corpus hae∣reret cruci. Observabant milites crucifixum, irridebant Judaei, nec extorquebant responsum∣〈◊〉〈◊〉 Fugientibus Apostolis, in faciem Filii se oppo∣suerat Mater; & gladio doloris animae ejus in∣fixo, vulnerabatur spiritu & crucifigebatur as∣fectu: & quod in carne Christi agebant calvi & lancea, hoc in ejus mente, compassio natu∣ralis & affectionis maternae angustia. Stabat ante Crucem, non minor quam matrem Christi decebat: e 1.27 Fortasse autem quia in morte Filii intelligebat Redemtionem Mundi, 〈◊〉〈◊〉 sua ipsa morte se aliquid aestimabat publico mu∣neri

addituram. Sed Jesus alieno adjutorio non indigebat, qui dixit; Factus sum sicut homo, sine adjutorio, inter mortuos liber. Suscepit qui∣dem Parentis affectum, non tamen quaesivit: sui sanguinis Patri sacrificium offerebat, illo auxilium imo ipsam inter reliquos pro quibus sui sanguinis Patri sacrificium offerebat, illo generali beneficio complexus est.

Ecce bone Jesu, coram te est Mater tua. Cur modo non dicis: quae est mater mea, & qui sunt fratres mei? Modo matrem non abjicis, nec i∣gnoras, sed commendas discipulo, & vicariam imponis solicitudinem illi quem praecipue dili∣gis, qui supra pectus tuum in coena recubuit, Mulier (inquit) ecce Filius tuus; & ad Discipulum, ecce Mater tua. Supererat Joseph, ad quem usque ad illud tempus praecipua obsequii spectaverat ratio, & cui ad hoc ipsum fuerat desponsata; & modo, quasi hoc ministerio censeatur indi∣gnus, Joannes assumitur. Hunc intellectum circumstantia a 1.28 sermonis videtur exigere: ve∣rum secretiore ratione virginitas virginitati commendatur, ut hoc testimonio juguletur Bonosus haereticus ¶ 1.29 & profanus Helvidius, qui in ore foetido ausi sunt garrire quod de utero Virginali alius praeter Christum partus effusus est; & post Salvatorem natum, Joseph eam licentia maritali contigerit. Ipse Christus de cruce, maternae Virginitatis est arbiter, idem & assertor. Neque enim filios ex Joseph susce∣pturam à viri consortio separarat. Obstructum est 〈◊〉〈◊〉 loquentium iniqua; suscepit eam Joannes in 〈◊〉〈◊〉 non abnuente Joseph, nec aliquam calu∣mniam referente: suscepit eam in suam; non quasi maritus, sed loco Filii assecla & custos & testis, & conscius. Erant quidam ambo in mini∣sterio Mariae, Joseph cedente pro tempore & causa; Joanne praeposito. Christus quidem in eum expensis contumeliis & tormentis; jam hora propinquante, in matre amplius quam in se pati videbatur: nec dissimulans quod humano pungeretur affectu, circa novissima expressit quantam matri vellet reverentiam à mundo exhiberi, cui in ultimis tam offciosum reliquit dilectionis indicium: in ipso mortis articulo exponens, quod matris esset intemerata virgi∣nitas, & quod ei gratiae singularis aeterna ma∣neret haereditas. Suscepit itaque Discipulus, quod ei commendatum est; & Christus dixit; Consummatum est. Hoc dixit; & bono pietatis sine mysterium omne complevit.

* 1.30 Postulabat ordo, ut & de ceteris capitulis quae Christus in cruce tetigit, aliqua scriberemus; sed supra nos esse scimus, ad tantae profunditatis my∣steria mittere manum. Quis enim disserere suffi∣ciat, quod se derelictum clamat in cruce, c 1.31 quasi infirmus; & latronem in Paradisum praemittit quasi Deus: quod orat pro eis qui illi maledi∣cunt, & crucifigentibus obtinet veniam: & quod in eodem puncto in quo apud Patrem, totius mundi causam allegat; quam proprie & singulariter matrem revereatur indicat: quod de siti, & non de corpore vulnerato elo∣quitur: quod tunc demum protestatur omnia consummata, & sic in manus Patris, spiritu com∣mendato, capite inclinato, emoritur? Magis haec nostro videntur honoranda silentio, quam indi∣gni sermonis ausu temerario contingenda.

Verum de Maria quod coepimus, ut bre∣viter prosequamur; hoc ex d 1.32 Actibus Apo∣stolorum traditum nobis accepimus, quod post Passionem Christi, cum Apostolis usque ad Pen∣tecosten in orationibus & jejuniis unanimiter conversata est. Postea vero, Joanne in ejus ob∣sequiis perseverante, non diu vocatione dilata, migravit ad Filium: & Angelis occurrentibus & deportantibus illam inclytam animam, as∣sumta est in coelum: utrum in corpore, aut sine corpore, nullius canonicae Scripturae defi∣nivit auctoritas: sed quocunque modo sit; eam cum Christo esse, dubium non est. Nec fas est homini loqui quid illud gloriae sit, quae bea∣titudinis plenitudo qua illa perfruitur; quia sicut scriptum est, pax illa omnem superat intel∣lectum; nec eam oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit. Hoc certum est, quod ibi est ubi tam ipsa quam Filius vultui Dei assistunt, pro nobis misericordiam postu∣lantes, non judicium; & obtinentes omni poe∣nitenti remissionem peccatorum. Imo datum est Filio a Patre omne judicium; ejus est tem∣perare & dispensare severitatis districtae decre∣tum, qui non facile eos quorum advocatus exi∣stit condemnat: cumque idem sit Advocatus & Judex; nequaquam crudeliter judicat, qui semper misericorditer interpellat. Merces quippe mortis ejus, salus est hominum. Nec illud sibi perire facile patitur, pro quo & e 1.33 san∣guinis pretium magnum datum est; & tan∣tum reconciliationis humanae studium fuit, ut sua dispendia non attenderet dum erroneum lucraretur.

Noli timere, filia ¶ 1.34 Sion: ecce Rex tuus venit tibi mansuetus, & sedenssuper pullum filium subjugalis. Veni Domine Jesu: veni, disiderate cunctis gentibus, quia dormivit anima mea prae taedio morae tuae, & oculi mei languerunt prae inopia luminis tui. Orere sol amabilis, ut exeat homo ad opus su∣um & ad operationem suam usque ad vespe∣ram: & operetur non cibum. qui perit, sed qui permanet in aeternum. Noli timere, filia Sion; timere pusillorum est. Ideo adhuc filia, quia times; nondum Jerusalem sed filia Sion, hoc est, specula; ergo disce speculari. Noli time∣re, quia timor oculum turbat, hilaris pupilla lucide speculatur; fides est pupilla oculi tui. Quomodo pupilla oculi subtilissima est, & nisi impigre & sollicite custodiatur à palpebris, le∣vissimo tenuissimi pulveris tactu confunditur: sic acies fidei nisi pervigilem semper habeat cu∣stodiam, nihil citius conturbatur. Sed noli ti∣mere, filia Sion: ecce rex tuus venit tibi, oritur tibi sol, qui & te custodiat & illuminet, & per∣ducat te ubi pulvis non est: venit tibi mansue∣tus, qualis ipse est, talem te esse vult. Mansues∣ce jugum ejus portate, ut & ipse fedeat su∣per te asinam suam & pullum filium subjugalis. Et quae est haec asina? Ipsa quae caro vocatur, & mulier & virago, quia de viro sumta est. Et quis est pullus ejus? Masculus vir. Et quomo∣do pullus ejus est? Quia non prius quod spiritu∣ale est, sed quod animale; deinde quod est spi∣rituale. Prius caro domatur, ut sub jugo habi∣lis sit, deinde nascitur pullus & roboratur, ut sessorem suum portare possit. Et quare filius subjugalis? quia sub viro est mulier, & mulieris caput vir: & tamen filius est subjugalis, quia per mulierem vir, sed in dolore pariet. Sedeat su∣per utrumque rex mansuetus faciens pacem, ne haec sibi invicem adversentur. Sedeat, inquam, ut spiritus imperet carni, & caro obtem peret spi∣ritui: spiritus autem & caro obediant suo cre∣atori.

Venit mansuetus, venit tibi; & tu non vadis ei? Egredere de terra carnis tuae, de cognatio∣ne mentis tuae, & de domo patris tui: de memo∣ria patris tui, Pater tuus Amorreus & mater tua Hethaea: hujus patris obliviscere, & tunc con∣cupiscet rex decorem tuum. Decor magnus est, si audis & vides & inclinas aurem tuam. Audis per obedientiam, vides per intelligentiam, in∣clinas aurem tuam per humilitatem: hic decor, haec gloria omnis ab intus est in fimbriis aureis; hunc decorem tuum rex mansuetus concupiscet. Egredere de civitate, quia vidi, inquit, iniqui∣tatem & contradictionem in civitate. Egrede∣re cum pueris Hebraeis qui transeunt simplici∣ter in occursum Domini. Sterne in via ramos olivarum, ut opera misericordiae pedibus ejus accomodes. Accipe frondes palmarum, ut tri∣umphes de principibus tenebrarum. Nihil in te resideat quod in occursum Jesu non prode∣at: quia nec una ungula in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 relinquenda est: manus & cor 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 hosanna in excelsis.

Videns vidisti Domine Deus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tui, qui est in AEgypto, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tuos, & descendisti liberare 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & mihi, Domine, modica 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 durissimis; quibus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 vehementer affixit importunus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & sabbati tui praeparatio jam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 meam. Veruntamen 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad speculum perveni, ubi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & naevos qui maculant 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 qui valde displicent in oculis tuis; quum & 〈◊〉〈◊〉 ave∣ro me nitro, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Borith, maculata sum iniquitate men.

Et nunc, Domine, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nos deberent magis quam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉: quum in operibus tuis 〈◊〉〈◊〉 est, & 〈◊〉〈◊〉 in Spiritu sancto. Nos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 te, Domine, pro nobis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nostri tempore nostro gravati sunt 〈◊〉〈◊〉 nos ut vigilemus & oremus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in tentationem: quoniam tribulatio 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est nobis, quam cito 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 videat: collabitur pes noster in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & spatioso manibus, ubi sunt 〈◊〉〈◊〉 quo∣rum non est numerus, quae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 phantasiis intentam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in cor maris, unde non 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 reductus est: nisi tu emittas 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de alto, & liberes nos de aquis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nos, Domine, ut tecum vel una hora 〈◊〉〈◊〉 & oremus. Quis autem est qui tecum una ho∣ra vigilet? Avulsus enim es a nobis quantum jactus est lapidis, & agonizas 〈◊〉〈◊〉 ita ut gutta sanguinis tui decurrat in 〈◊〉〈◊〉 longe, longe avulsus es à nobis, quia lapis 〈◊〉〈◊〉 est à monte sine manibus, & jactus est lapis & 〈◊〉〈◊〉 Goliam in fronte, & statuam in pedibus, Iste est jactatus tuus longe à nobis, quia etiam & us∣que ad interiora velaminis praecurfor introisti pro nobis, ubi semper interpellas Patrem. Sed utinam gutta sanguinis qui de agone tuo ludat, usque ad terram nostram decurrat, & aperiat terra os suum, & bibat illam, & clamet ad te, & tecum ad Patrem: melius quam sanguis A∣bel.

Quis autem est, Domine, qui tecum una ho∣ra vigilet: etiam non est factum 〈◊〉〈◊〉 nisi quasi media hora. Quanto minus una hora 〈◊〉〈◊〉 tecum; quotiens & 〈◊〉〈◊〉 Domi∣ne, venis ad nos, & invenis nos 〈◊〉〈◊〉 & tamen benigne suscitas nos, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & tertio eundem sermonem 〈◊〉〈◊〉 Sta∣tim autem ut recesseris, iterum 〈◊〉〈◊〉 occupat nos, nec vigilate possumus, nisi 〈◊〉〈◊〉 no∣biscum es, & suscitas nos. Venis in 〈◊〉〈◊〉 & tertia vigilia, sed beatus ille 〈◊〉〈◊〉 tunc inveneris vigilantem. Jam 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 vigiliae nulla mentio fit, quia nec 〈◊〉〈◊〉

〈◊〉〈◊〉 sensum recipit vigilandi, nec ultima spem prolixius orandi. Et quid est, Domine, quod tertio rediens copiam dormiendi paras, Dor∣mite jam & requiescite? Nunquid aliud con∣cedis somnium ubi requiescitur, & aliud prohi∣bes in quo oculi gravantur? Ita est; qui enim vigilat in te, suaviter dormit, & silet, & somno suo requiescit. Qui autem dormit à te, sicut ebrius nocte, nesciens graviter agitatur.

Tristis est, inquit, anima mea usque ad mor∣tem. Anima tristis est, quae expectat mortis tribulationem. Quis enim sciat utrum ad dex∣tram, an ad sinistram erit: quis sciat quomodo respondeat ad arguentem se, quum judex sicut parturiens loquetur: Ideo tristis anima mea si∣milis fiat pellicano solitudinis, quae odit civita∣tem & conventicula eorum de sanguinibus, & macie solitudinis pallet. Ut sicut nycticorax in parietinis scripturae quaerat sibi escam tota no∣cte; & evolet in passerem super tectum, vigilan∣tem & caventem quin veniat fur. Vel Judam non videtis, quomodo non dormit quam pervi∣giles habet oculos avaritia, quomodo circuit 〈◊〉〈◊〉 terrae. Non cessat manus ejus, non cessat 〈◊〉〈◊〉; & coacervat sibi iram in die irae. Et ta∣men dormit Simon, dormit Jacobus, & Joan∣nes; Quare? quia non attendunt quid post paululum futurum sit. Periculi magnitudo somnum fugat. Nunquid dormivit Petrus in atrio? Nunquid dormierunt qui relicto eo fu∣gerunt? Nunquid dormivit adolescens quan∣do tenuerunt eum, & ille relicta syndone nu∣dus profugit? & tum frigus, erat, quia stabat Petrus & calefaciebat se; magnitudo periculi, & somnum & frigus & famem facit oblivisci. Evigila miserabilis anima, si non amore saltem timore. Cogita saltem cruciatum quem jam passura es in morte. Certe nulla crux durior est quam mors; Mors inquam ipsa durissima est crux quae tibi paratur: ad quam tu quotidie 〈◊〉〈◊〉 & non attendis. Vide quomodo te mors crucifigit: corpus rigescit, crura disten∣duntur, manus & brachia decidunt, pectus 〈◊〉〈◊〉 cervix languescit, labia spumant, oculi stupescunt, facies exsudat, vultus tabescit & horrescit, & velut testa pallescit. Ista crux ma∣net te. Nescio utrum in lecto molli, an in cru∣ce rigida suavius moriatur, nisi quod crux ci∣tius dolorem abscidit. Quae videmus & senti∣mus levia sunt ad ea quae animus jam praegu∣stat, nam sensus cito à corpore recedit, ani∣mam suam mors semper comitatur.

Cum ambularent animalia, ambulabant pa∣riter & rota juxta ea; si vita nostra proficeret, rota sanctae Scripturae nobiscum pariter ambu∣laret. Sed quia per paludes & saxa pedibus euntes offendimur, vix rotae nos sequuntur; passio Domini celebratur, et nos voluptati ope∣ram damus, clamat nobis de cruce. O vos om∣nes qui transitis per viam, attendite et videte, si est dolor similis sicut dolor meus, et nemo est qui audiat, nemo qui consoletur, nemo qui re∣spondeat. Sitio inquit: Domine, quid sitis? ergone te plus cruciat sitis quam crux; de cru∣ce siles, et de siti clamas? Sitio, quid? vestram sidem, vestram salutem, vestrum gaudium; plus animarum vestrarum quam corporis mei cruci∣atus me tenet.

O vos omnes, qui transitis per viam, atten∣dite et videte, si est dolor sicut dolor meus. Attendite dolorem meum, ut in dolore meo videatis dolorem vestrum; Dolor meus ima∣go vestri doloris est. Quid attenditis in cor∣pore meo? Attendite et videte, si similis dolor non est in corde vestro. Transitis à vobis ad me, retransite à me in vos; et videte si non est similis dolor in vobis, sicut dolor meus. No∣lite flere super me, sed super vos ipsas flete filiae Jerusalem. Vester ille dolor quem transitis & non attenditis, magis est slendus quam do∣lor meus; propter scelus enim vestrum percus∣sus sum. Haec nobis de cruce clamas, O benigne Jesu! & si non verbis, tamen ipsa re. Quid ti∣bi respondeam? quid loquar? quid retribu∣am? fecisti ergo mihi de corpore tuo speculum animae meae. Nesciebam contumelias & ter∣rores & colaphizantem me incessanter Sata∣nam, nisi viderem artem medicinae tuae similia similibus curantem, & apprehenderem in state∣ra hinc calamitatem tuam, illinc iniquitatem meam. Dedisti corpus tuum percutientibus, & genas tuas vellentibus: faciem tuam non aver∣tisti à conspuentibus in te, ut alapae tuae meas alapas removeant, & slagella slagellis expien∣tur; & opprobria exprobrantium tibi, quae ce∣ciderunt super te, auferant à me opprobrium sempiternum.

Haec sunt linteamina mundissima carnis tuae, quibus vulnera mea alligasti, O Samaritane mi∣scricors, ut poneres super jumentum tuum ho∣minem à latronibus spoliatum, & flagellis cae∣sum, & perduceres in stabulum. Quum ipse vere nostros languores tulisti, & dolorem no∣strum ipse portasti, cujus livore sanati sumus.

In domo ergo principis sacerdotum velata facie colaphizatur Christus: quia in domo con∣scientiae caecata mente colaphizatur Christia∣nus. Quod enim Christus in publico, ego pati∣or in occulto: & quae ille foris à ministris Caiaphae, ego intus à nequitiis Satanae: quia supra dorsum meum fabricaverunt peccatores, faciem mihi velaverunt, faciem meam in ter∣ram defixerunt, & dorsum meum incudem suam fecerunt. Et supra dorsum meum fabricave∣runt peccatores, sed adhuc intra domum con∣tineor, ubi puella & moritur & suscitatur: nam & ibidem Petrus negavit. O homo non sum, hominem attendo non Deum; hominem timeo non Deum, cujus veritatem nego. Non∣ne, Petre, in his verbis velatam faciem habu∣isse videris? unde & tertio colaphizatus est, quia tertio negavit. Et Paulus tertio rogavit Dominum, ut auferret à se angelum Satanae, qui eum colaphizabat. Uterque ergo Aposto∣lus colaphizatus est: Uterque ter naufragium passus est, ille intus, iste foris. Voluisset qui∣dem Satanas, at si tam licuisset ei tamdiu Pe∣trum colaphizando cribrare sicut triticum; do∣nec ab co omnem fidei medullam excussisset. Sed ego (inquit) Petre, rogavi pro te, ut non desiceret sides tua: unde respexit eum Christus, & egressus foras, flevit amare.

Tamdiu velatam faciem habuit Petrus, do∣nec respexit eum Christus. Sed nunquid non etiam prius negantem non aspiciebat? etiam. Sed Petrus respicientem se Christum non respi∣ciebat, quia velatam faciem habebat, unde be∣ne alius Evangelista, Et recordatus est, inquit, Petrus. Recordatio Petri respectus fuit Christi, ergo cum peccatum flendo recordaris, à Chri∣sto videris. Imo sublato velamine Christum vides, & egressus foras propterea negabat, quia intus esse volebat. Et tamen quando negavit foras egressus est. Unde foras? de domo Chri∣sti, de domo fidelium. At ubi de domo Caiaphae foras egressus est, in domum Christi intromis∣sus est.

Quanti sunt hodie qui dicunt, nos sumus de domo Christi, nos sumus de domo Ecclesiae; & sunt de domo Caiaphae, hoc est hypocrisis? Quod Petrus negando, hoc ipsi faciunt affirman∣do. Sed nisi confitendo foras exeant, & ama∣re fleant, non intrant in Ecclesiam Christi. A∣maritudo fletuum velamen diluit oculorum. In domo ergo Caiaphae colaphizatus est Chri∣stus, quia in domo Caiaphae colaphizatus est Pe∣trus: & quod Petrus à Satana intus passus est, hoc Christus à ministris Satanae foris pertulit. Attende ergo & vide, si est dolor tuus similis si∣cut dolor meus. Vides quis graviora pertulit opprobria, Christus foris in corpore, an Petrus intus in corde.

Sed jam ad Pilatum eatur: mane autem fa∣cto, vinctus adducitur ad Pilatum. Quamdiu culpa latet, nox est: at ubi coepit innotescere, mane fit. Tunc jam ligatur à principibus sacer∣dotum, & traditur Pilato, hoc est principi te∣nebrarum. Sicut & Apostolus dicit hujusmodi tradere Satanae in interitum carnis. Effertur adolescens de domo ad portam civitatis, ubi sedet Pilatus pro tribunali: in porta enim ju∣dicium fieri solebat. Pilatus autem apprehen∣sum flagellavit. Saepe dum culpa retegitur, per impudentiam peccator effraenatur. Augentur flagitia, plagae multiplicantur; multa enim fla∣gella; multa peccata.

His flagellis Pharao cedebat filios Israelis. Post haec traditur militibus ad illudendum: ipsa est militia spiritalis nequitiae. Vide origi∣nem miseriae à principibus sacerdotum: tradi∣tur principibus tenebrarum; qui flagellis suis sibi mancipatum militibus suis exponunt altius illudendum, & postea novissime crucifigen∣dum. Post crucem non restat supplicium, quia peccatum cum morte terminatur; sed vicina jam morte, majori Daemonum ludibrio pecca∣tor agitatur. Exuentes quippe eum veste toti∣us decoris Christiani: quasi pro regio splendore chlamydem ei coccineam, hoc est, vestimentum mixtum sanguine circundant, cum propter crudelem vitae suae sanguinolentiam à pleris∣que & honoratur & circundatur. Unde & ple∣ctentes coronam de spinis ponunt super caput ejus, cum de rapina pauperum spineas ei divi∣tias coacervantes, caput ejus ad regnum effe∣runt. Vendicant enim pecunia, quod sapien∣tia dicere solet; Per me reges regnant, & condi∣tores legum justa discernunt. Ubi pecunia, ibi lex, ibi clientum copia. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ponunt in dextera ejus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 num impiorum arundo est quae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Regnum autem Christi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in dextera arundo ponitur; 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 dextera iniquitatis. Jam quod 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 clarius est: quia flexo genu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 po∣tius quam servitur.

Ave rex Judaeorum, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 supervacuis. Laudatur 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in desideriis animae suae, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Acceperunt arundinem & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ejus. A talibus enim 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 potestatem accipiunt 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 pauperes, quod totum tamen 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ejus; cujus auctoritate se tuentur. 〈◊〉〈◊〉 mors est, quando sedet 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉 pe∣stilentiae. His mortibus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 crucem mortis 〈◊〉〈◊〉 & quod 〈◊〉〈◊〉 est talibus opprobriis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 honoribus delectatur; 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 du∣citur ad crucem, bajulans 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 supplicium.

Sed quid est quod post 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 exuitur, & suis vestiments 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quod saepe superbus Adam cum per 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 confinia mortis ingreditur: 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad putredinis suae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ubi videlicet vel miseratione 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fructus invenit, vel per 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 duplici contritione conteritur. Sic Hero∣des cum veste regia perfulgidus, 〈◊〉〈◊〉 quam de∣cuit, à populo 〈◊〉〈◊〉 mox 〈◊〉〈◊〉 ab Angelo exutus chlamyde vestem suam 〈◊〉〈◊〉 & consumtus à vermibus expiravit.

Rectene illusus est? Ave rex ludaeorum. Quid superbis terra & 〈◊〉〈◊〉 quid veste ni∣tida gloriaris? subter te sternetur unea, & operimentum tuum 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 tua vestis est. Illuserunt tibi, qui tibi 〈◊〉〈◊〉 chla∣mydem coccineam. Sic 〈◊〉〈◊〉 & domi∣nici natalis hostis Herodes alienis 〈◊〉〈◊〉 de∣positis in suis vermibus expiraverunt. Redi ad cor tuum tandem aliquando, redi vetus Adam: vide ubi & quomodo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & invenit novus Adam: ostendit 〈◊〉〈◊〉 corpo∣re suo ignominias animae tuae. Non 〈◊〉〈◊〉 fu∣it quod per colaphos & flagella, & 〈◊〉〈◊〉 irri∣sionum genera, post te 〈◊〉〈◊〉 clamitans & miserans percucurrit, & usque ad 〈◊〉〈◊〉 crucis supplicium jamjam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 invenit & apprehendit.

Quis enim latro ille fuit nisi 〈◊〉〈◊〉 qui ex quo primum in Paradiso sui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 perpetravit: tamdiu à Christo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & ab∣scondit se, donec in crucis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 consumtus & comprehensus: fugere & larere ultra non potuit: ibi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 à te bone Jesu. Conversus est, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 con∣fessus est, poenam libenter 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Tu enim admonebas ne pati abhorreret: quod re quoque secum pati videret. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de toto mundo solus & unus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de toto hoc mundo tecum in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ubi & tam sirmiter non jam 〈◊〉〈◊〉 Para∣disi, sed civis & 〈◊〉〈◊〉 Dei 〈◊〉〈◊〉 est

amplins inde cadere non possit. O beatissi∣um latronem, imo non latronem, sed mar∣rem & confessorem! Necessitatem enim 〈◊〉〈◊〉 in voluntatem, & poenam commutavit gloriam, & crucem in triumphum. In te, 〈◊〉〈◊〉 confessor & Martyr, de totius mundi erilitate fidei reliquias collegit Christus. Tu, gientibus discipulis & Petro negante, socius comes passionis ejus fieri gavisus es: Tu Petrus cruce fuisti, & Petrus in domo Caiaphae, 〈◊〉〈◊〉 Tamdiu enim Petrus latro fuit, quamdiu 〈◊〉〈◊〉 latitans Christum foris negavit: ideo & etrum praecessisti in Paradisum; quia quite cruce complexus est, dux & rector tuus 〈◊〉〈◊〉 die qua ipse ingressus est, fidelem & glori∣sum militem secum te pariter introduxit.

Egenus & pauper ego sum, Domine, & 〈◊〉〈◊〉 ex utero matris meae; et ecce sedeo ad 〈◊〉〈◊〉 templi tui quae dicitur speciosa, non valens 〈◊〉〈◊〉 volens introire. Quin potius egestate 〈◊〉〈◊〉 tuorum, mendicans foris alimoniam 〈◊〉〈◊〉 meae; aereas et falsas imagines 〈◊〉〈◊〉 ubi coacervem mihi talentum 〈◊〉〈◊〉 fasciculos deprimentes. Et ecce hora 〈◊〉〈◊〉 nona est. Ascendunt Petrus et Joannes postoli tui ut orent ad templum sanctum 〈◊〉〈◊〉 Ego autem haereo terrae et luto, terrena et 〈◊〉〈◊〉 sapiens; et aliis introeuntibus, ego foris 〈◊〉〈◊〉 non quaerens cum eis quae Patris tui 〈◊〉〈◊〉 sed quae primi parentes mei, qui me huc 〈◊〉〈◊〉 ponunt, quotidie male concupiverunt. Et 〈◊〉〈◊〉 jam hora orationis nona est; inclinata est 〈◊〉〈◊〉 prope est nox: cum surrexero mane 〈◊〉〈◊〉 de his quae nunc mendico, nihil in 〈◊〉〈◊〉 meis reperiam. Hora inquam, orationis 〈◊〉〈◊〉 est; orasti enim hac hora 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉 orasti inclinato capite, clamans magna 〈◊〉〈◊〉 & expirasti. Orasti inclinato capite in 〈◊〉〈◊〉 humilitatis, clamans voce magna, altissimo secretissimo 〈◊〉〈◊〉 paternae & nostrae 〈◊〉〈◊〉 In illo, Domine, clamore valido expirasti, eundem quem de nobis habebas 〈◊〉〈◊〉 animum, tecum portasti: & credo, Domine, 〈◊〉〈◊〉 tecum adhuc reservas: quia caritas tua 〈◊〉〈◊〉 nescit. Erat autem hora orationis 〈◊〉〈◊〉 & quare nona orationis haec hora? quia 〈◊〉〈◊〉 horam nonam tenebrae factae sunt. 〈◊〉〈◊〉 erat horror tenebrarum, qui 〈◊〉〈◊〉 operuerat terram. Repellenda caligo 〈◊〉〈◊〉 quae ex tunc coeperat abundare, ex 〈◊〉〈◊〉 coepisti ad auram post meridiem 〈◊〉〈◊〉 Ex tunc non cessasti, clamans ubi es 〈◊〉〈◊〉 sequens post tergum fugientis & 〈◊〉〈◊〉 se quantum in ipso fuit: & dimissus est de 〈◊〉〈◊〉 voluptatis, & pervenit usque ad 〈◊〉〈◊〉 cruciatum suae iniquitatis. Sed nos, 〈◊〉〈◊〉 digna factis recipimus; hic autem quid 〈◊〉〈◊〉

Adam quam sero in haec verba perrupisti, modo primum te invenit. Amen dico tibi, 〈◊〉〈◊〉 eris mecum in Paradiso. Ideo hora est 〈◊〉〈◊〉 nona: nona oravit; nam decima 〈◊〉〈◊〉 intravit. Praeterea & non introibat 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 templum: quia nondum usque ad 〈◊〉〈◊〉 generationem pervenerat; sed Petrus ad eum: In nomine, inquit, Jesu Christi surge & ambula: vere vos est is montes ad quos levavi animam meam, unde veniet auxilium mihi. Sed auxilium meum à Domino, quia in 〈◊〉〈◊〉 Jesu Christi surge & ambula. In verbo Christi laxas rete, in verbo Christi claudum levas, in verbo Christi solidantur bases ejus & plantae. Quae sunt bases ejus? fides & timor; et quae plantae? spes et caritas.

Ideo bene Petrus et Joannes simul ascende∣bant: quorum alter fidei, alter caritatis insig∣ne ferebat. Ascendebant ad templum tuum, Domine, tecum simul oraturi; ut et ipsi tecum introeant in Paradisum sanctuarii tui. Quia scissum est in morte tua velamentum quod erat super faciem Moysis. Sed nolite timere soli; quia nec tu, Domine, solus in Paradisum intro∣isti. Tu latronem, isti claudum introducunt. Sed neque jam latro in Paradiso, neque clau∣dus in templo. Quomodo claudus enim, qui stat et ambulat, exsilit et Deum laudat? aut quo∣modo latro, si cum Christo in Paradiso? non enim habitabit juxta te malignus. Latro fue∣rat, quando latebat ante confessionem: justus autem, post orationem. Quid enim oravit? Memento mei, Domine, dum veneris in regnum tuum. O magna fides! O magna spes! O mag∣na caritas! Orat pro futuris, non pro praesenti∣bus; non vult de cruce deponi, sed in Christi reg∣no reponi. Quid enim aliud est dicere, quam cupio dissolvi, et cum Christo esse? Nescit quid Paulus magis isto latrone cupierit. Memento mei, O cor contritum et humiliatum! Quid minus vel humilius potuit orare, quam ut vel sui memor esset? Memento mei; cujus mei? mei, inquam, tam indigni, tam peccatoris. Iniquitatem meam ego agnosco, et peccatum meum contra me est: semper confundor ocu∣los meos ad te levare; tibi soli peceavi. Tu so∣lus potes à peccato meo me mundare. Malum coram te feci, cum me tibi volui celare. Latro sum animae meae; homicidium quod feci, volui occultare: sed malum coram te feci. Memen∣to mei, miserere mei: merito in hanc miseriam deveni, qui tuam beatitudinem deserui. Dives eram, & ecce quam miser factus sum. De omni ligno Paradisi poteram comedere & delectari; & ecce crucior in hoc ligno, & morior. Me∣mento mei, tui oblitus eram; sed tu cum ira∣tus fueris, misericordiam recordaberis. Misere∣re mei Deus, secundum magnam misericordi∣am tuam; video in te magnam & tuam, hoc est, competentem tibi misericordiam: quae te mihi ad mei consimilem condescendere fecit miseriam. Et ego, inquam, digna factis, tu au∣tem quid fecisti? Video te mihi in poena simi∣lem, quem in actu video tam dissimilem.

Non potuisti me 〈◊〉〈◊〉 sequi. Unde veni∣sti? à summo coelo egressus es: de utero Virgi∣nis speciosus forma processisti; & mecum pen∣des in ligno? Quis huc adduxit te? sola mise∣ricordia. Secundum hanc magnam misericor∣diam tuam, miserere mei Deus. Deus es, non homo tantum; Deus es, ego homo plasma tu∣um, ego quem fecisti ad imaginem & similitu∣dinem tuam: imaginis tuae, Deus miserere. Sed in quo te agnoseam misereri? In eo quia

imaginem meam in te video similem & ean∣dem mecum miseriam pati. Quid ergo restat, nisi ut sperem? De tanta misericordia quis un∣quam potuit desperare? Ergo memento mei, dum veneris in regnum tuum. Vadis ad reg∣num tuum, implesti negotium tuum. Ad hoc venisti, ut me reducas tecum: tecum ire concu∣pisco, & pro hoc amarissimam mortem pati non contremisco, non erubesco.

Quomodo enim contremiscerem, ubi te me∣cum esse viderem? Etiamsi ambula vero in me∣dio umbrae mortis, non timebo mala; quoniam tu mecum es. Aut quomodo erubescerem, quod te Dominum coeli portare viderem? Qui enim te erubuerit & tuos sermones; hunc tu erubes∣ces, cum veneris in majestare tua & Patris & sanctorum Angelorum. Qui non bajulat cru∣cem suam & sequitur me, non est me dignus. Hic est sermo tuus: qui hunc sermonem eru∣buerit, hunc tu erubesces. Qui enim erubescit crucem tuam, erubescit gloriam tuam: mihi enim absit gloriari, nisi in cruce Domini mei Jesu Christi. Crux gloria tua est; crux imperi∣um tuum est. Ecce imperium tuum super hu∣merum tuum. Portas crucem tuam, portas por∣tantem te. Qui portat crucem tuam, portat gloriam tuam; qui portat gloriam tuam, por∣tat te. Portantem autem te tu portas super hu∣merum tuum; quia imperium tuum super hume∣rum tuum. Ergo qui te portant, imperium tu∣um sunt: in ipsis enim tu regnas, O maxime im∣perator. Sed quomodo aut quo portas imperi∣um tuum super humerum tuum? Humerus tuus altus est, humerus tuus fortis est, humerus tuus pertingit usque ad Patris consessum super om∣nem principatum & potestatem & virtutem. Il∣luc reducis ovem centesimam: illuc reducis o∣vem Joseph: ad dexteram Patris deducitur ovis Joseph. Vade jam secura ovis Joseph: Christus te portat super humerum suum. Fortis est hu∣merus ejus, noli timere: altus est, noli ad ima respicere, quia nemo mittens manum suam ad aratrum & respiciens retro, aptus regno Dei.

Grave jugum super Filios Adam à die nativi∣tatis eorum, usque in diem reversionis in ma∣trem omnium. Quamdiu sum filius veteris A∣dam, grave jugum porto: si essem filius novi Adam, leve jugum portarem. Quod est onus gra∣ve? Talentum plumbi: & quod est onus leve? Crux Christi. Illud, sicut scriptum est, submer∣gitur in aquis vehementibus: istud enatat super aquas. Mira res, nihil formidolosius ho∣mini quam crucem pati. Sed quare timent ho∣mines crucem? quia latrones sunt: si latro∣nes non essent, crucem non timerent; ergo qui timet, latro est. 〈◊〉〈◊〉, inquis, latro est? Audi Christum: Vos, inquit, fecistis eam, hoc est, domum meam, speluncam latronum. Tem∣plum Dei sanctum est, quod estis vos: faciunt ergo homines seipsos speluncam latronum, ju∣gulant homines, & trahunt in speluncam su∣am. Quod enim majus homicidium quam ut se ipsum interficiat homo? vel quod gravius ho∣micidium, corpus occidere aut spiritum?

O quotiens homo se interficit? Quot homi∣cidia in semet ipso perficit? Quoties volunta∣rie & ex studio peccatum perpetrat, quid 〈◊〉〈◊〉 quam seipsum jugulat? Omnis enim qui acce∣pit gladium, gladio peribit. Gladius 〈◊〉〈◊〉 peccatum est, peccatum animae mors est: 〈◊〉〈◊〉 hunc gladium manu propriae deliberationis 〈◊〉〈◊〉 hoc est, acceptum habet & gratum; 〈◊〉〈◊〉 in seipsum manum mittit, 〈◊〉〈◊〉 primus interficit. Gladius, inquit, eorum 〈◊〉〈◊〉 in corda ipsorum. Nec satis est semel 〈◊〉〈◊〉 & quiescere, sed millies & millies crudeles in 〈◊〉〈◊〉 manus convertunt; & veloces sunt pedes 〈◊〉〈◊〉 ad effundendum sanguinem suum.

Viri sanguinum & dolosi: quomodo dolosi quia congerunt cadavera mortuorum 〈◊〉〈◊〉 speluncam suam, & operiunt aggere terrae, 〈◊〉〈◊〉 vel ipsi videant vel ab aliis videantur. 〈◊〉〈◊〉 ipsi videre, ne horrorem vel putorem 〈◊〉〈◊〉 eis in faciem morticina foetentia: nolunt 〈◊〉〈◊〉 ne forte deprehensi tanquam latrones & ho∣micidae ad horrenda supplicia 〈◊〉〈◊〉 Quid autem in omnibus suppliciis tam horren∣dum quam crux? ideo timent latrones crucem quia crux scelerum vindex est, crux 〈◊〉〈◊〉 poena est. Crux aequa lance judicat & 〈◊〉〈◊〉 hinc innocentes, illinc nocentes: ideo crux im∣piis formidolosa, piis autem super omnia 〈◊〉〈◊〉 Paradisi gratiosa est. Nunquid enum 〈◊〉〈◊〉 crucem timuit? nunquid Petrus? nunquid An∣dreas? imo optavit. Exultavit ut gigas ad cur∣rendam viam; & desiderio, inquit, desideravi 〈◊〉〈◊〉 pascha vobiscum manducare, antequam patiar Manducavit hoc pascha cum discipulis, 〈◊〉〈◊〉 pascha, & compassus est, quando 〈◊〉〈◊〉 ex hoc mundo ad Patrem. Ego, inquit, ha∣beo cibum manducare, quem vos nescitis; me∣us cibus est, ut faciam voluntatem Patris mei voluntas Patris est ut calicem ejus bibam.

Ergo in cruce manducavit & bibit, & inebri∣atus est & dormivit. Et risit verenda ejus ma∣ledictus Cham; filii autem reverentes 〈◊〉〈◊〉 soporis mysterium pallio contexerunt. 〈◊〉〈◊〉 quippe Dominus soporem in Adam, & tulitu∣nam de costis ejus formans eam in mulierem & adduxit eam ad Adam. Manifesta res est quia dormivit & soporatus est Christus, & de la∣tere ejus quotidie aedificatur & pascitur & nutri∣tur Ecclesia; & adducitur a finibus terrae, 〈◊〉〈◊〉 assistat regina ejus in vestitu deaurato 〈◊〉〈◊〉 data varietate. In cruce ergo manducavit 〈◊〉〈◊〉 quia ascendit in palmam & collegit fru∣ctus ejus; cum exaltatus, inquit, 〈◊〉〈◊〉 a terra omnia traham ad me. Quae omnia Coelum & terram & inferos: traxit ad se Patrem, quia 〈◊〉〈◊〉 ejus introivit in aures ejus, & 〈◊〉〈◊〉 terra, & petrae scissae sunt, & monumenta aperta sunt quia vocem filii Dei audierunt. Sic 〈◊〉〈◊〉 Dei & hominum medius inter coelum & 〈◊〉〈◊〉 pascha manducavit, & fructus arboris undique collegit; quos in corpus suum trajecit; 〈◊〉〈◊〉 confluebant omnia ad arborem 〈◊〉〈◊〉 quae 〈◊〉〈◊〉 in medio Paradisi: restincta enim erat 〈◊〉〈◊〉 quae viam intercluserat. Quis ergo amplius cru∣cem timeat? Vere qui crucem 〈◊〉〈◊〉 ipse 〈◊〉〈◊〉 testis est, quod adhuc latro est. In 〈◊〉〈◊〉 enim pendet omnis fructus 〈◊〉〈◊〉 quia ipsa est 〈◊〉〈◊〉 vitae quae est in medio Paradisi, ipsa est 〈◊〉〈◊〉

〈◊〉〈◊〉 latitudo, sublimitas & profundum; ipsa 〈◊〉〈◊〉 colligit & remunerat, malos disperdit & 〈◊〉〈◊〉 ipsa est maestorum consolatio, 〈◊〉〈◊〉 refectio, perfectorum gloriatio.

Circuire possum, Domine, coelum & terram, 〈◊〉〈◊〉 & aridam, & nusquam te inveniam nisi 〈◊〉〈◊〉 in cruce: ibi dormis, ibi pascis, ibi 〈◊〉〈◊〉 in meridie. Crux enim tua fides est; cujus 〈◊〉〈◊〉 caritas; longitudo, longanimitas; 〈◊〉〈◊〉 spes, profundum timor. In hac cruce te 〈◊〉〈◊〉 quicunque te invenit: in hac cruce 〈◊〉〈◊〉 suspenditur à terra, & dulcia poma de 〈◊〉〈◊〉 vitae decerpit: in hac cruce Domino suo 〈◊〉〈◊〉 dulciter decantat, Susceptor meus es tu, gloria mea, & exaltans caput meum. Nullus er∣go te quaerit, nullus te invenit, nisi crucifixus. O gloriosa Crux, radicare in me ut ascendam in te.

Sed ubi crucifixerunt eum? In Calvariae 〈◊〉〈◊〉 Beatus vero locus in quo figitur crux: 〈◊〉〈◊〉 calvities quae tali fronde vestitur. Ad hanc 〈◊〉〈◊〉 Eliseus ascendebat; vide si non 〈◊〉〈◊〉 esset noster Eliseus; Filius, inquit, hominis 〈◊〉〈◊〉 habet ubi caput reclinet. Ecce, quam 〈◊〉〈◊〉 est, qui non habet ubi caput reclinet. Calvus est, qui non regnum ejus non est de hoc mundo; calvus est noster Eliseus, quia discipuli ejus relicto eo omnes fugerunt. Quid enim 〈◊〉〈◊〉 ejus nisi capilli capitis, qui omnes 〈◊〉〈◊〉 sunt? Ergo in Calvariae loco vexillum 〈◊〉〈◊〉 erigitur. Pro eo, inquit, quod 〈◊〉〈◊〉 filiae Sion extento collo & nutibus ocu∣orum, decalvabit Dominus verticem filiarum Sion: decalvet Dominus verticem capilli 〈◊〉〈◊〉 in delictis suis: decalvet, inquit, 〈◊〉〈◊〉 Sion; & faciat ibi Calvariae locum, ut ibi 〈◊〉〈◊〉 gloria Christi crux, ubi sibi sedem 〈◊〉〈◊〉 locaverat. Dilata, inquit, calvitium 〈◊〉〈◊〉 sicut aquila. Aquila decalvata perspicuo 〈◊〉〈◊〉 fruitur: sic animae calvities quanto 〈◊〉〈◊〉 tanto se purius in eam lux vera infundit. Qui autem comam sibi nutriunt, caecitatis & gravitatis sibi damnationem ad quirunt.

Propterea lucis hujus beatae visionem perdi∣dit Absalon: quia gravabat eum caesaries; & 〈◊〉〈◊〉 nisi semel in anno tondebatur; & crines ejus ponderabant ducentis siclis pondere pub∣lico; unde & eodem crine suspensus ad arbo∣tem, interiit.

Absalon patris pax, ipse est & Judas, & qui∣cunque in pace Christo est amaritudo 〈◊〉〈◊〉 Ave Rabbi, voce & osculo patri pacem 〈◊〉〈◊〉 ore suo benedicebant, & corde suo 〈◊〉〈◊〉 Homo, inquit, pacis meae in quo sperabam, qui edebat panes meos; magnifica∣bat super me supplantationem. Unus est & 〈◊〉〈◊〉 sunt; Ecce Absalon! Ecce Judas! Ecce 〈◊〉〈◊〉 Satanae! Sed quomodo comam nutriebat? 〈◊〉〈◊〉 erat & loculos habebat. Ista enim caesaries 〈◊〉〈◊〉 & semel in anno tonsus est: quando 〈◊〉〈◊〉 retulit triginta argenteos & projecit eos 〈◊〉〈◊〉 templo, quos ponderavit ducentis siclis; qui 〈◊〉〈◊〉 immundorum est, & hoc pondere 〈◊〉〈◊〉 non pondere sanctuarii. Poenitentia enim ductus, peccatum suum valde pondera∣vit.

Peccavi, inquit, tradens sanguinem justum. Singula verba plena sunt ponderibus; sed pon∣dere publico, non pondere sanctuarii: quia plus erubuit infamiam quam conscientiam: plus suam nequitiam, quam Dei misericordi∣am ponderavit. Audi pondus sanctuarii: Pec∣cavi, malum coram te feci, dele iniquitatem meam: hinc iniquitatem meam ego agnosco, illinc misericordiam tuam magnam attendo: miserere mei, Deus. Audi & pondus publicum: Major est, inquit Cain, iniquitas mea, quam ut veniam merear; retulit ergo triginta argen∣teos, & projecit eos in templo. Vide quantum magni pendebat eos. Non projecit eos in ster∣quilinio, sed in templo: nimirum talibus sem∣per diis templum suum devoverat. Avaritia enim simulacrorum est servitus, & avaritia ex∣caecat oculos sapientium. Ecce intelicem, qua∣liter excaecatus est. Maluit se ipsum perdere, quam denarios perire: denarios templo, seip∣sum laqueo addixit: amabat haeredes suos, qui eosdem denarios exinde colligerent, qui etiam nunc reservant eos in suo corbana. Projecit eos in templo, & abiens laqueo se suspendit: jam diu quidem à Christo abierat, & avaritiae laqueo se suspenderat; sed quod fecerat in occulto, palam omnibus innotuit. Exterioris poenae qua∣litas modum supplicii aperuit; quia per quae peccaverit homo, per haec & punietur.

Suspensus crepuit medius, plenus erat venter, & ruptus est venter: crepuit medius, ubi sedes erat Satanae. Crepuit ergo vas contumeliae, quia non erat de vasis figuli, quae probantur in fornace. Propter quod in agro figuli in sepul∣tura peregrinorum sortem non habuit; sed ve∣lut testa crepitans per inane dissiluit, & dif∣fusa sunt omnia viscera ejus. Pecunia sunt vis∣cera avari; illa diffunduntur & perduntur; sed viscera misericordiae colliguntur. Pendet ad∣huc Judas, ut Absalon per comam capitis sui, & mulus cui insederat pertransit. Nolite fieri sicut equus & mulus; quia mundus transit & con∣cupiscentia ejus. Crinis Absalon quo suspendi∣tur, radix omnium malorum est cupiditas vel avaritia. Ubi haec radicaverit, omnium malo∣rum caesaries abundabit. Mulus vero ex equo & asino mixtus; duplex est animus qui foris osten∣tat, quod intus non servat. Talis erat Judas, talis Absalon. Foris pietas, intus malitia: du∣plex est iniquitas; equus manifeste tumet, asi∣nus simpliciter ambulat: mulus nequam & sub∣dolus incautum praecipitat.

Aperi nobis, Domine, aperi nobis ostium la∣teris tui, quod est in arca tua; ut introducas nos cum mundis animalibus septena & septena. Tu es enim verus Noe; quem solum invenit Deus Pater tuus justum coram se. Hic est, in∣quit, filius meus dilectus, in quo mihi bene com∣placui. Tu cognoscis oves tuas, & illae agnoscunt te; quia sunt animalia munda septena & sep∣tena: qui septiformi gratia & operibus lucis sabbatum ex sabbato adepti; jam digni sunt octavae conscribi: qui numerus tantum in ar∣ca salvatus est. Introduc & nos ad te per osti∣um lateris tui, quod est fides Ecclesiae: & clau∣de ostium à foris donec pertranseat iniquitas:

& cessante diluculo iterum nobis aperias non jam fidei, sed spei ostium contra ostium, quod in montis aedificio Ezechieli prophetae monstra∣tum est. Interim tamen & fenestram habes in arca, per quam dilectus mittit manum suam, & columbam suam excitat, Surge, inquiens, a∣mica mea, speciosa mea, columba mea; & ve∣ni. Et cum evolat post te ut apprehendat te, tu effugis, & ascendis super cherubin, & volas su∣per pennas ventorum: ut non inveniat pes co∣lumbae tuae sblidum quid de te ubi requiescat; nisi iterum ad arcam tuam reveratur, & tu manu adprehensam iterum in sua mansiuncula reponas. Tutius est enim in portu fidei interim praestolari & quiescere, quam te nimis & fru∣stra insequendo, in aquas diluvii intransmeabi∣les decidere & immergi.

Aquae enim quae à dextro templi latere efflu∣unt mille passus mensuratae, usque ad talos ve∣niunt, & post alios mille passus usque ad genua, iterum post alios mille passus, usque ad renes ascendunt; post autem alios mille passus in tantum crescit & intumescit fluvius ut transva∣dari non possit, sed oporteat potius redire ad solidum ripae. Ideo immunda animalia ibant & non revertebantur: columba vero cum non in∣veniret ubi pes ejus requiesceret, ad arcam rever∣sa est: at vero corvus semel emissus nescit re∣verti, quia non simplici oculo persequens vani∣tatis diluvio interceptus est. Et merito; quid enim columbae & corvo? quid candidae & ni∣gro? quid Judae & Joanni? quid Christo & Belial? Et tamen Christus inter Judam & Jo∣annem medius sedet: inter electum & repro∣bum latronem medius pendet: & Noe inter corvum & columbam; sed corvus semel emis∣sus non est reversus; quia Judas egressus in ae∣ra submersus est.

Sed quid est, O Domine, quod unus ex mili∣tibus latus tuum lancea aperuit. Quis est ille unus ex militibus, nisi forte ille qui tunicam tuam inconsutilem accepit? Ipsa est nimirum unitas fidelium quae tibi soli militat; cujus lan∣cea praedicationis cunctis credentibus latus ape∣ruit. Vivus est enim sermo Dei, & efficax, & pe∣netrabilior omni gladio ancipiti. Haec est illa lancea quam Abacuc propheta fulgurantem hastam nominat. Hanc hastam cum urceo a∣quae tulit David à capite Saulis inimici sui dor∣mientis: quia superbis & invidis ac negligen∣tibus sermo sapientiae cum gratia simul sub∣trahitur. Sed dormientem filius Sarviae confo∣dere voluit semel, ut secundo opus non esset, ni∣si David hunc benigne prohibuisset: quia pec∣catorem pigrum & contemnentem, nisi miseri∣cors & longanimis patientia Dei sustineret, gla∣dius Satanae hunc in aeternum interficeret. Vult enim improbus Satanas quatenus qui dormit non adjiciat ut resurgat; at vero mise∣ricors David de longinquo vertice montis sae∣pius inclamat; nonne respondebis Abner? Re∣tribuis enim peccatoribus bona pro malis mi∣tissime David, & admones & expectas diutius, ut respondeat tibi unum pro mille. Illis autem vox tua improba videtur: quia inquietum eo∣rum somnium inquietas.

Quis es tu, inquit, qui clamas, & 〈◊〉〈◊〉 regem? ab increpatione tua fugient 〈◊〉〈◊〉 ascenderunt equos, nec evigilare eos vult as∣riga ipsorum, donec principes ruant in pro∣fundum. Rex enim impiorum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 umbra dormit, in secreto thalami, in 〈◊〉〈◊〉 humentibus; & protegunt umbrae umbram e∣jus. Ipse est Abner qui protegebar Saul: Cur, inquit, inquietas regem? Compungitur ta∣men aliquando & superbum cor ad vocem David; sed non usque ad correctionem. Fle∣ctitur humilibus sermonibus superbus Saul, dicente David; Quem persequeris rex Israel, quem persequeris? canem mortuum & puli∣cem unum; sicut perdix in montibus. Non sine causa vel cani mortuo vel pulici uno se comparat David. Melior est canis vivus le∣one mortuo: melior est canis, vivens Deo & mortuus mundo, quam leo superbus & repro∣bus, Deo mortuus & vivens seculo. Pulex pat∣vulus mordet & salit; sic humilis justus carna∣lium vitia mordet confidenter, & salit in mon∣tibus ubi virtutum habet refugium tutissimum; ut non timeat perdicem adulteram, quae perse∣cuta est Heliam & Joannem baptistam inter∣fecit.

Da mihi portionem, Domine, in terra vi∣ventium, in sepultura peregrinorum, in agro Acheldema: qui pretio magno sanguinis tui emtus est. Ibi enim sepulti sunt omnes Patres nostri, qui super terram hanc fuerunt advenae & peregrini: ibi Abraham pulcherrimam ux∣orem suam in spelunca duplici sepelivit, Saram scilicet. Sed quid est quod agrum ipsum gratis accipere noluit; nec in electis eorum 〈◊〉〈◊〉 mortuum suum sepelire? Quia nec sine pretio sanguinis Christi gratis se per ipsum salvandum credidit; nec bonum sibi existimavit esse, si in foetentibus mundi sepulcris habitaret. In ele∣ctis, ait, sepulcris nostris sepeli mortuum tuum. Habet mundus electa sepulcra; illos utique tumulos quos elationis fastigium vel supersti∣tionis operositas perspicuos reddit.

Tota AEgyptus sepulcris plena est, nequae enim erat domus in qua non jaceret mortuus. Illa sepulcra in deserto desiderabant filii Israe∣lis: Deerant nobis, inquiunt, in AEgypto sepul∣cra; ut cadavera nostra jaceant in deserto nu∣da & inhumata. In talibus sepulcris noluit mor∣tuum 〈◊〉〈◊〉 sanctissimus Patriarcha. Sed ubi? In spelunca duplici, ubi spes bonorum operum & amor contemplative requiescit. Ibi enim & alia condita jacent: ergo Sara & Lia in spe∣lunca duplici simul absconditae sunt. Illa prius sterilis post modo jam senex filium gaudii unum tantummodo peperit: haec post sex filios pare∣re cessavit; nisi quod novissime filiam sacri ge∣ris ignominiam peperit.

Mira res! haec quae filios sex habuit, parere ces∣sare dicitur; illa quae unum tantummodo, par∣ere cessare non memoratur: sed activa fiuem ha∣bet, contemplative semper parit. Illa in do∣lore, ista in gaudio parturit: & tamen utraque in eodem agro sepulta est. Nam Rachel juxta Bethlehem subter ilicem crucis posita est. Nimi∣rum sedet ad pedes Jesu: ut de domo panis sem∣per

foecunda pariat. Ergo Sara & Rachel nun∣quam parere cessabunt. Lia vero post sex filios 〈◊〉〈◊〉 omnino parere cessat, aut filiam parit. Ipsa est carnalis voluptas, quae sub specie discretionis nonnunquam subrepti active; sed tamen si 〈◊〉〈◊〉 vidua fuerit salvabitur; non per filiae, sed per 〈◊〉〈◊〉 generationem.

In spelunca duplici patriarchae nobiles una cum conjugibus suis sepulti sunt. Habitarunt enim in tabernaculis sicut advenae & peregrini super terram; ideo sepulturam peregrinorum tam ipsi quam tota eorum successio haereditate possident. Sed quid est quod Jacob grandaevus, majore quam ceteri ambitione, suavitate & gloria, ibidem à filio suo Joseph sepelitur? Per Jacobum grandaevum perfecta caritas 〈◊〉〈◊〉 in qua Pater à Filio, imo cum Filio 〈◊〉〈◊〉 dicente Christo, Quia siquis diligit me, 〈◊〉〈◊〉 meum servabit; & Pater meus dili∣get eum; & ad eum veniemus, & mansionem apud eum faciemus. Haec est illa gloriosa & 〈◊〉〈◊〉 sepultura Patris antiqui dierum: qui di∣ligentes se sibi consepelit, & abscondit eos in abscondito faciei suae à conturbatione homi∣num. Illuc etiam ossa Joseph, salvatoris nostri ex AEgypto memoria, quotidie referuntur à filiis Israelis: non enim in AEgypto ossa Joseph; quia sepulcra foetentia & dealbata detestatur. Et Moysen Deus sepelivit, sed sepulcrum ejus 〈◊〉〈◊〉 in hodiernum diem ab homine non in∣venitur.

Denique quis poterit illuc, ubi ille ascendit per medium nebulae in altissimum montem; & suit ibi quadraginta diebus & quadraginta no∣ctibus, & vidit & perscrutatus est exemplar ta∣bernaculi admirabilis, quod fixit Deus & non 〈◊〉〈◊〉 Propterea usque hodie dum legitur Moyses velatam habet faciem: quia ab homi∣ne mortali sepulcrum ejus non invenitur. In codem agro sanguinis, & gloriosa regum linea sortem recepit: qui sepulti sunt in sepultura Patrum suorum in Jerusalem. Illic & prophe∣tarum visio & Maccabaeorum bellicosa virtus gloriose decorata est.

Comparetur jam si placet huic sepulturae pe∣regrinorum, illa quondam gloriosa in regnis, 〈◊〉〈◊〉 in superbia Caldaeorum turris Babel. Quid simile huic sepulturae nostrae reperitur? Ibi una in plures lingua discinditur: hic quin∣que civitates AEgypti non jam lingua AEgyptia, sed Cananitide loquuntur, sed civitas solis vo∣catur una. De illa siquidem turre Babel proje∣cta est meretrix Jezabel, fornicationum mater, 〈◊〉〈◊〉 cultrix, avaritiae artifex; & cum eam sepelire vellent, quia erat filia regis; non in∣venerunt nisi calvariam tantum, & manuum summitates, & sanguine respersum parietem. Haec sane est impiorum sepultura, haec digna re∣tributio. Quid ex eis nisi manuum summitates, 〈◊〉〈◊〉 est operum vix extrema vestigia remanent: & calvities, quae est locus superbiae spoliatus ca∣pillorum gratia? Quia vidi impium super ex∣altatum, & elevatum sicut cedros Libani, & transivi & ecce non erat. Haec est calvaria Je∣zabel quae vestita erat decore meretricio, & pinxerat oculos suos stibio. Decalvatus est superbiae vertex. Non est qui eum dignetur aspicere, nisi qui voluerit nefas ejus abhorrere; ut lavet manus suas in sanguine peccatoris, & velut equus fortis & velox meretricem proje∣ctam ungula sua confodiat, & conculcet, & prae∣tereat. Propter hoc & paries adhuc sanguinens relictus est, ut terreat viros sanguinum & do∣losos; qui propter avaritiam suam lapidaut humilem Naboth. Sed canes impudentissimi a∣matores cadaverum, carnes sibi fornicarias in∣corporant: unde & sanguinem ejus consequen∣ter lambunt; quia sicut libidinis, ita & ultionis participes erunt. Alii vero sunt canes qui rubri fiunt ex inimicis ab ipso; qui famem justitiae pati∣untur, & circuiverunt civitatem non Babyloniae sed Ecclesiae; & quod mortuum à vitiis ibidem reperiunt, comedunt & sibi consepeliunt. Vae autem his quos extra civitatem mortuos; volu∣cres, hoc est, daemones per inane volitantes co∣medunt; quales fuerunt Achitophel & Absalon, & Jezabel & Judas: qui accipientes in vano ani∣mam suam, in vano etiam efflaverunt eam.

Sed redeamus ad agrum Acheldema; ut admiremur & aemulemur potius beatarum ani∣marum mansionem & gloriam: quoniam me∣moria impiorum peribit cum sonitu, memoria vero justorum vivet in secula. Quales fuerunt Jo∣seph qui erat decurio vir justus & bonus: & Nicodemus qui quondam noctis sed jam diei minister: ad perungendum corpus dominicum ferebat mixturam myrrhae & aloes quasi libras centum. Tales sepulturae suae ministros amat Jesus, qui corpus suum audacter eripiant de po∣testate tenebrarum, & sibi vendicent, ut sciat unusquisque vas suum possidere in honorem & sanctificationem: ligantes illud castitatis legi∣bus, & disciplinae linteis, & à vermium putredi∣ne conservantes per mixturam myrrhae & aloes. Sunt enim hae species amarae quidem, sed cor∣ruptelam removentes: quoniam laboriosa qui∣dem est castigatio carnis, sed neque mens ne∣que ipsa caro sine ipsa servatur imputribilis. Quasi libras centum. O mensuram bonam at∣que confertam! Librandum sanc est inter cor∣pus & animam deliberatione subtilissima: ut unumquodque plenum suum habere se gaude∣at, & fiat pax & aequalitas inter carnem & spiri∣tum, quatenus & mensura teneatur, & non de∣seratur perfectio. Haec sunt quasi librae centum, quae corpus Jesu in sepulcro fidelium integrum semper & suave custodiunt.

En lectulum Solomonis quadraginta fortes ambiunt, omnes tenentes gladios & ad bella doctissimi. Lectulus tuus, Jesu Christe, plus∣quam Solomonis sepultura tua est, in qua Sab∣bato requievisti ab omni opere quod patrasti. Est autem monumentum tuum in horto no∣vum, & in petra excisum: quia amica tua, fi∣delis anima, hortus conclusus est, & renovatur quotidie in agnitione tua, & consolidatur in pe∣tra amoris tui, consepeliens se ipsam tibi in in∣teriore homine, in secreto cubiculi tui. Ibi te ambiunt quadraginta fortes ex fortissimis Isra∣elis, in quibus opera sex dierum, opera bona valde sunt & perfecta: ut in senario & denario legis imaginem & similitudinem tuam conser∣vent.

Isti melius te custodiunt quam fallax im∣piorum custodia: quia sunt ad bella doctissimi, non solum carnis illecebras, sed etiam potesta∣tes aerias nocturnosque timores abigere.

Illi autem qui nocte sicut ebrii sepulcrum tu∣um obsident, illic trepidaverunt timore ubi non est timor: quoniam potestas tenebrarum lucem non sustinens, ad nuntium vitae facti sunt velut mortui. Non ergo te custodiunt filii noctis, sed filii diei: illis enim horrorem incutit splendor tuus, ut fugiant à te; ipsis autem gaudium, ut approximent ad te.

Nobis autem dormientibus, venerunt disci∣puli ejus, & 〈◊〉〈◊〉 eum. O mendaces! ve∣rum dixistis, sed mentita est iniquitas sibi. Dor∣mientes enim Christum custodire non possunt, sed qui mane, inquit, vigilaverint ad me, inveni∣ent me. Vobis quippe dormientibus quid nisi somnia apparent? Ecce habetis copiosam in manibus pecuniam illam, si potestis, custodite, ne fures effodiant vel furentur. Jam discipuli Christi suum thesaurum diligenter custodiunt.

Unusquisque quod amat, hoc servare studet. Certe Micol amabat David magis quam Pa∣trem suum Saul: ideo per fenestram dimisit eum & servavit. Quid est hoc? Micol filia Saul, filia quondam superbiae, postquam nupserit spe∣cioso David, incipit odisse patrem suum, cui dicitur in Psalmo: Audi filia, & vide, & incli∣na aurem tuam, & obliviscere populum tuum & domum patris tui. Unde per fenestram di∣mittit David; illam intelligite fenestram, per quam dilectus mittit manum suam. Per hanc fenestram dimittitur ab amica sua, ad amicam suam, hoc est ad seipsum, & absconditur in in∣teriore homine, ubi & securus vivat, & iniquos lateat. Abscondit enim se & exit de templo perfidiae; quoniam dum cytharizat coram Saul, ut Spiritum Domini malum faciat ab eo rece∣dere, ille impius hasta eum cum pariete ten∣tat configere: sed declinante David, quid est quod parieti hasta infigitur, nisi quod receden∣te Christi gratia, mens indurata suae malitiae te∣lo confoditur.

Quid autem hodie ita perosum habet rex te∣nebrarum Saul, quam David generum suum? Propter quod absente David filiam suam tollit, & dat alteri marito ignobili; sed manu fortis cum redierit & acceperit regnum, rursus suam sibi vendicat, quoniam desponderat eam sibi ducentis praeputiis Philistinorum: à qua non solum carnis, sed mentis immunditias abscidat. Vae peccatoribus, Domine, sepulcrum tuum ob∣sidentibus; quoniam vere declinas ab eis, & non inveniunt te in lecto suo suavi & florido; sed potius offendunt in statuam, cordis sui tene∣bris involutam, habentes ad caput suum pel∣lem caprinam, peccatorum suorum memoriam fetentes.

Beatus autem qui vigilat ad monumentum tuum & custodit te; & luctatur mane cum An∣gelo resurrectionis, nec dimittit eum donec au∣diat aliquid de nomine ejus, quod est mirabile, ut & nomen Jacob commutetur in Israelem, & transmisso amne doloris, statim oriatur ei sol justitiae.

Quis revolvet nobis lapidem ab 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Clausum est, Domine, 〈◊〉〈◊〉 ments meae, & premit intellectum meum lapis morta∣litatis, praegravatus pondere iniquitatis meae, nec humanae prorsus vires valent illum 〈◊〉〈◊〉 nisi omnipotens sermo tuus a regalibus se∣dibus veniat; Angelus consilii qui diruit ma∣ceriam nostrarum inimicitiarum, & apenat no∣bis sensum, ut intelligamus scripturas & videa∣mus linteamina posita ante nos humanitatis & resurrectionis tuae verissima testimonia. In qui∣bus qui te scrutari, te adjuvante, potuerit, prae∣gustabit aliquid de gloria resurrectionis quam. praeparasti diligentibus te: cujus primitias jam in sinu tuo collegisti, offerens eas semper in con∣spectu tuo & Patris tui tostas igni Spiritus san∣cti.

Et ille quidem Angelus tanti gaudii prae∣nuncius qui revolvit lapidem, & impias mentes perterruit, pias autem blande lemens timere prohibuit: ille, inquam, Angelus non tantum verbo, sed & vultu, habitu vel actu beatae resur∣rectionis testimonium perhibuit. Revolvit enim lapidem, & super eum sedit: lapidem, inquam, qui etiam nunc advolutus est super nos, & faci∣em nostram deprimit. Quod in prima quoque resurrectione, quae est animae, sieri 〈◊〉〈◊〉 non est: ut prementem se corruptionis sarcinam versa vice spiritus subjiciat, & velut judex ac Dominus inferioris sui regimen accipiat.

Quid autem per candorem nivis superantem vestimentorum speciem denotatur, nisi corporis nostri frigida & mundissima castitas; quae prae∣sidenti in se Angelicae claritati simul testimoni∣um praebet & obsequium? Porro aspectus aspectus ejus interior, ubi signatum est lumen vultus tui, Domine, sicut fulgur & terribilis & lucidus; ter∣ribilis, ut inimicos animae scindat medios, & perterreat: lucidus autem, ut tibi vero lumini cum justitia semper appareat. Talis erat facies Moysi ex consortio sermonis tui; hoc est, lu∣minosa & terribilis, quia cornuta erat ad venti∣landum inimicos, & velata propter splendo∣rem, quem carnales oculi ferre non poterant.

Et nunc, Domine, scimus & gaudemus, quia resurrexisti vere à mortuis, & longe divisus es à nobis adhuc mortalibus, quia ascendisti super equos tuos igneos, & currum igneum, qui de∣cem millibus multiplex est. Veruntamen ceci∣dit nobis à te, & apud nos usque hodie remansit pallium tuum; quae sunt linteamina corporis tui; quibus potentiae tuae opem experiamur in tempore opportuno; ut Spiritus tuus duplex fiat in visceribus nostris: quatenus in te & Deum & proximum diligamus. Circundederunt nos dolores mortis, & torrentes iniquitatis contur∣baverunt nos. Circundedit nos nostrae mortali∣tatis indumentum scaturiens; vermes, qui nos assidue comedunt, & non dormiunt; qui sunt dolores praenuntii doloris illius maximi, qui venit super nos velut arena, & improvisos moli∣tur obruere. Quamvis & quis tam providus ut terrorem illius possit sustinere? at tamen veli∣mus nolimus certe sustinendus est, certe trans∣meandus est.

Sed noli oblivisci pallium Heliae; alioquin

torrens tibi sine illo non dividetur: sunt & alii torrentes iniquitatis, pelagus peccatorum meo∣rum, qui conturbant me; atque utinam sic tur∣barent, ut cum dolore clamarem, Pater mi; Pater mi; currus Israelis & auriga ejus: contur∣bant enim me torrentes iniquitatis, auferentes mihi lumen oculorum meorum, ut non possum videre piissimum Heliam quando tollitur à me: si enim viderem, profecto spiritus ejus duplex fieret in me; & clamarem Pater mi, Pater mi. Misit Deus Spiritum Filii sui in corda nostra, cla∣mantem Abba Pater: duplex Spiritus duplo clamat, Pater mi, Pater mi, Pater mi creator, Pater mi reformator: Pater mi, Pater mi!

O vox affectuosa: currus Israelis & auriga e∣jus, portas & regis, sustines & gubernas; quem? Israel videntem te, credentem in te, sperantem in te, suspirantem ad te. Ecce sublatus es, am∣plius te non videbit tuus Eliseus: remansit ta∣men ei pallium tuum in memoriam tui: ut prae∣sentia absentiae tuae dolorem ejus semper & au∣gendo leniat, & leniendo augeat. Hoc sumi∣te, ait, in meam commemorationem: hoc est sacramentum corporis tui quod sumimus in tui commemorationem; donec venias. Pallium tuum est caro tua qua vestitus ad nos processisti, & latuisti perfidos quidem, sed fidelibus tuis te∣ipsum óstendisti, sicut & usque hodie. Sub pal∣lio tuo isto abscondita est maxima fortitudo tua.

O fortissime Samson: quam etiam à dilecta non diligente te ad ultimum secretum tuum non celasti, ut inimicam verteres in amicam: in tantum amasti mulierem non amantem te, sed persequentem te, ut propter amorem stultesce∣ret sapientia ejus, & fortitudo tua infirmaretur. Sed quod stultum est Dei, sapientius factum est hominibus; & quod infirmum est Dei, fortius est hominum: quoniam voluntarie teipsum pati sacrificans, & ex potestate tua moriens concussisti principes tenebrarum, & regnum eorum attrivisti, & facta est crux tua Judaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitia: his autem qui credunt, Dei virtus & sapientia Dei.

Quamdiu sumus in hoc corpore, peregrina∣mur à te, Domine. Ambulas quidem cum his qui diligunt te & loquuntur & tristantur super te: sed tamen peregrina est facies tua; & cum cognoscas eos, non cognosceris ab eis. Vere tu es ille Joseph, qui ad fratres tuos quasi ad alienos durius loquebaris, non indignatione sed miseratione: dum illos duos in via ambulan∣tes & tristes adpropinquans & docebas & ar∣guebas. O stulti & tardi corde ad creden∣dum!

Veniunt ergo ad te quasi alieni fratres tui, sed tu benignus adpropinquas 〈◊〉〈◊〉: veniunt er∣go ad te cum asinis stultitiae & tarditatis suae, & cum saccis vacuis prae inopia; sed tu non so∣lum frumento reples eos, quinetiam pecuni∣am reddis ligatam in ore sacculi. Aperiens, inquit, unus saccum ut daret jumento pabu∣lum, invenit pecuniam in ore sacculi: reddita est mihi, ait, pecunia: en habetur in sacco. Quidnam est quod fecit nobis Deus? Vacui & stulti veniunt ad te, sed tu remittis eos onustos & abundantes frumento sapientiae tuae: insuper & eloquentiae pecuniam reddis ligatam aucto∣ritate Scripturae: quia linguas 〈◊〉〈◊〉 facis disertas; ut dent jumentis nondum intelligen∣tibus te pabulum & mensuram tritici in tem∣pore suo.

Gradere nunc & nobiscum, Domine, ne de∣solemur & tristemur in via hac qua ambula∣mus: quoniam tu ipse quondam filios Israel in columna nubis per diem, & in columna i∣gnis per noctem deduxisti: & ad nutum tuum deponebant tentoria, & rursus erigebant. Quid est autem nubes quae praecedit veros Israelitas, nisi verissimum & sanctissimum corpus tuum quod in altari sumimus; in quo velatur nobis altitudo diei, immensitas majestatis tuae, cujus & calorem & splendorem mortalis infirmitas sustinere non possit: nisi mediatrix nubes in∣terposita & ardorem temperaret desuper, & tu∣tam subtus se viam praemonstraret.

Hanc nubem totus exercitus tuus sequitur, Domine rex Sabaoth. Qui autem non sequi∣tur eam, in tenebris est, & in tenebris ambu∣lat, & nescit quo eat. Relucet enim de hac nube semita quae ducit ad vitam, semita hu∣militatis & patientiae, semita mansuetudinis et misericordiae, et quicquid humano generi per incarnationis tuae mysterium revelare dignatus es. Relucet nobis ex hac luce legis et prophe∣tiae gloria, quando Moyses et Elias apparue∣runt tecum in monte, sed nubes luc da obum∣bravit eos; nec enim ipsi sicut et nos sine tua protectione salvari potuissent. Veruntamen illis sicut amicis et domesticis, imo domestico∣rum et amicorum tuorum praecipuis sacramen∣ti tui nubes erat perlucida, quae nobis jacenti∣bus et projectis à facie oculorum tuorum valde subobscura est; sed imperfectum meum vide∣runt oculi tui, et in libro tuo omnes scriben∣tur: quoniam sub nube tua nutris et perficis et deducis velut ovem Joseph. Haec est colu∣mna nubis quae per diem praecedebat filios Is∣rael: columna vero ignis Spiritus sanctus est: qui super Apostolos in igneis linguis apparuit; qui caecitatis nostrae caliginem illuminat; & sursum erigit, ut sapiamus ea quae sursum sunt, non quae super terram. Nubes ergo per diem, & columna ignis per noctem: quia & caro tua divinitatis aestum nobis temperat: & Spiritus sancti lux tenebras nostrae mentis illustrat. Er∣go dum loqueris in via duobus discipulis tecum pariter euntibus, & nubes peregrina faciem tu∣am tegeret; Nonne, inquiunt, cor nostrum ardens erat in nobis de Jesu, dum loqueretur in via, & aperiret nobis Scripturas? 〈◊〉〈◊〉 nimirum intus columna ignis, quia foris in co∣lumna nubis loquebatur ad eos.

Sed ubi tandem cognoverunt eum? In fra∣ctione panis: panis caro tua est: fregisti ma∣nibus tuis corpus tuum: quia potestatem habes ponendi animam tuam, & iterum sumendi eam. Fregisti corpus quod foris apparebat, & osten∣disti medullam quae intus latebat; nisi enim patereris, non cognoscereris. Ibi, inquit, abs∣condita est fortitudo ejus; quid est autem for∣titudo

tua, nisi misericordia, nisi mansuetudo, nisi humilitas, nisi patientia? Has virtutes for∣tissimas & suavissimas in fractione panis, hoc est in passione tua nobis ostendisti: his virtutibus caro tua, quod nos sumus, nutritur paulatim & proficit, & proficiscitur. Et primum quidem inter duas molas spei & timoris molitur sicut frumentum; ut fiat nova conspersio, deinde cum in formam panis transierit, coquitur in clibano passionum; postea cum benedixeris ei omni benedictione spirituali, & dixeris consum∣matum est; frangis & ipsum corpus nostrum quod in manibus tuis est, & in manus tuas com∣mittimus; & ibi agnosceris non specie peregri∣na, sed in facie propria: ut jam non Iancea no∣bis latus tuum aperiat, sed digito palpare & vi∣dere possimus; quia tu es, Domine, Deus no∣ster.

Pater orphanorum & judex viduarum, nun∣quid non vides viduam hanc pauperculam & desolatam animam meam, non habentem ali∣quos neque fratres, neque amicos, aut vicinos, à quibus mutuum accipiam: vasa vacua non pauca, quae mihi filii mei suggerant, & ego infundam de modico olei, quod mihi de te re∣siduum est, ut tu benedictionis tuae plenitudi∣nem omnibus exhibeas. Intelligo enim, Domi∣ne, vasa non vacua esse literales quosdam & historicos sensus scripturarum tuarum, quae non pauca sunt; ut totus mundus ea capere non possit. Quae quidem vasa sanctissimi templi tui Babylonius rex, hoc est, principatus superbiae captiva sibi ducit: suisque conviviis non ad glo∣riam sed ad ignominiam suam servire cogit, usurpans sibi scientiam legis tuae, & bibens in vasis sanctuarii vinum prostitutionis suae, un∣guentisque meretriciis donaria tua commacu∣lans. Propter quod etiam ex adverso parietis crudelis, sed justa contra eos sententia conscri∣bitur: quia omne regnum in seipsum divisum desolabitur, & tradetur Medis & persis, qui ar∣gentum non quaerant, nec aurum velint; sed venenatis & ardentibus sagittis parvulos & 〈◊〉〈◊〉 eorum sensus interficiant.

Tu autem, Domine, aperis & desolatae vi∣duae misereberis: ne pessimus & importunus foenerator, qui ad usuram perditionis meae mul∣ta mihi iniquitatis suae talenta credidit, duos filios meos interiores animae meae sensus ad ser∣viendum sibi tollat: bonum & salutare consi∣lium tuum, ut petam mutou vasa non pauca, & benedictione superabundantis olei redimam peccata mea, de reliquo vivam cum filiis meis: sed quia nec vicinos habeo nec libros à quibus commodem exercitium mentis meae, statim ut remisero manus, invadit me creditor ille im∣probus, & duos filios meos, hoc est intellectum & affectum, inertiae vanisque illusionibus suis deservire cogit. Tu ergo misericors viduarum defensor, quoniam dives es nimis, & das omni∣bus affluenter, tu, inquam, ipse mihi commo∣da & vasa quae nosti ad hoc esse utilia, & ole∣um: ut tua sunt omnia, & omnia serviant tibi: quia nolo in AEgyptum oleum meum deferre, ut sic peccem tibi. Sed tantummodo ne pa∣nem otiosum comedam, quin potius tota die exercear in justisicationibus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ecce quod filius memoriae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sicut primum inter manus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.

Stabat Elias in vertice montis, & 〈◊〉〈◊〉 eum quinquagenarius primus, qui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est, & secundus similiter, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 a humilitatis & devotionis merito 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ecce vas, sed vacuum, quia 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 crudelitatem resonat. Impleatur 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ex eo sonus cessabit. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in vertice montis, nisi tu, Domine 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Patri assistis? Venit ad te 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 primus, quam tibi aridus prae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 mundus transmittit; & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Dei, descende de monte, mundus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quia sine te salvari non 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & Deus homo: 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ut homini condescendas. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nullus tibi potest appropi quare, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ei: nullus ad te 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nisi tu descendas ad eum: homo Dei, 〈◊〉〈◊〉 de monte. Tu es mons elevatus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 montium. Descende & compatere 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in con∣valle lacrymarum. Si homo, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 descendat ignis de coelo, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 enim veni mittere in terram, & 〈◊〉〈◊〉, ut accendatur, & devoret te & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tuos? Obsecro, Domine, & super 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ille i∣gnis, & devoret in me veterem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cam actibus suis. Hic est 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quem tuus ignis devorat, ut ab 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 requiescere faciat.

Quinquagenarius autem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est a∣ctiva; quae similiter finem habet 〈◊〉〈◊〉 ex sabbato. Hanc quoque in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ignis tuus absumit. Et in primo 〈◊〉〈◊〉 quinqua∣genarius cremabatur hircus, in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 incenditur: tertius autem qui est 〈◊〉〈◊〉 vel contemplationis, sinem non habet, sed cum Elia semper vivit. Unde 〈◊〉〈◊〉 lectum est in Evangelio de magnis piseibus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tribus, qui omnes in unum 〈◊〉〈◊〉 re∣dacti sunt, quem super prunas 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 discipuli viderunt: & una cum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 erat, pransi sunt. Ipse numeru, 〈◊〉〈◊〉 cen∣tum quinquaginta qui sunt tres 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & septem discipuli, requiem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉: et sicut singuli quinquagenarii ad 〈◊〉〈◊〉 ita septem 〈◊〉〈◊〉 ad octavam, hoc 〈◊〉〈◊〉 ad Chri∣stum tendunt, et in uno 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉

Sicut autem unum corpus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 unus homo vel unus piscis Christus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉; ita diabolus cum omnibus reprobis 〈◊〉〈◊〉 cor∣pus, & unus hostis; est enim 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 magnarum alarum. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ni∣miam naturae spiritualis 〈◊〉〈◊〉 gran∣dis, propter superbiae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 a∣lae adhaerentes 〈◊〉〈◊〉 & extoilentes 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 spirituum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ductu, pessimi homin 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tun∣gitur ad pugnam contra 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 lon∣go, quia adhuc quotidie 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 us∣que in finem seculi, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 plena plumis, fallax 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉

〈◊〉〈◊〉 artes variis modis ad decipiendum 〈◊〉〈◊〉

Venit ad Libanum, animam scilicet fidei & 〈◊〉〈◊〉 merito candidatam. Tulit medullam cedri. Cedrus imputribilis, altitudo spei; cujus 〈◊〉〈◊〉 caritas, quam singulariter nititur 〈◊〉〈◊〉 diabolus, summitatem frondium ejus 〈◊〉〈◊〉 scilicet sermonem sapientiae qui 〈◊〉〈◊〉 est avellit ab amore Dei, & 〈◊〉〈◊〉 in terra Sennaar, hoc est foetoris eorum, 〈◊〉〈◊〉 significat inanem gloriam.

In illa die sibilabit Dominus muscae quae est 〈◊〉〈◊〉 extremo fluminum terrae AEgypti, & api quae 〈◊〉〈◊〉 in terra Assur. Sibila, Domine & huic muscae 〈◊〉〈◊〉 peccatrici animae meae: ut Spiritus 〈◊〉〈◊〉 bonus deducat me in viam rectam, ut 〈◊〉〈◊〉 ad excelsam & montosam promissionis 〈◊〉〈◊〉 quae de superioribus suis irrigatur, & de 〈◊〉〈◊〉 expectat pluviam: non sicut terra 〈◊〉〈◊〉 quam fluvius de terra ebulliens totam 〈◊〉〈◊〉 Non est enim mons oppositus, non est 〈◊〉〈◊〉 obstaculum concupiscentiis AEgypti; 〈◊〉〈◊〉 sicut de terrena mente ebulliunt, super 〈◊〉〈◊〉 animae superficiem sine mora 〈◊〉〈◊〉 Habet autem septem ostia fluvius 〈◊〉〈◊〉 quae de uno capite, id est, superbia 〈◊〉〈◊〉 Horum extremum intelligitur luxuria 〈◊〉〈◊〉 de qua muscae nascuntur, immunditiae 〈◊〉〈◊〉 amatrices. Nec istam despicit 〈◊〉〈◊〉 gratiae, sed sibilat ad eam & evocat 〈◊〉〈◊〉 extremo fluminum, & jungit api quae erat in 〈◊〉〈◊〉 Assur: ut veniant et requiescant simul in 〈◊〉〈◊〉 vallium, & in cavernis petrarum, & 〈◊〉〈◊〉 omnibus fruticetis, & in universis 〈◊〉〈◊〉

Apis virgo est: sed quamdiu est in terra 〈◊〉〈◊〉 hoc est, elationis, mel non potest operari: 〈◊〉〈◊〉 repromissionis terra lacte & melle fluit. 〈◊〉〈◊〉 vero gratia, musca & apis conveniunt, 〈◊〉〈◊〉 simul requiescunt in torrentibus vallium: in 〈◊〉〈◊〉 torrentibus, & apis de superbiae, & musca 〈◊〉〈◊〉 luxuriae sordibus emundantur. Torrentes 〈◊〉〈◊〉 disciplinae sunt humilitatis. 〈◊〉〈◊〉 quare? Quia siquis est moeror, siqua 〈◊〉〈◊〉 in corrigendis vitiis cito praetereunt; 〈◊〉〈◊〉 mulier cum parit, tristitiam habet. 〈◊〉〈◊〉 labor vertitur in amorem, & taedium 〈◊〉〈◊〉 desiderium, & amaritudo in dulcedinem: 〈◊〉〈◊〉 que de torrentibus vallium, proficiunt ad 〈◊〉〈◊〉 petrarum. Petrae firmissimi atque 〈◊〉〈◊〉 in fide Patres sunt; in quorum 〈◊〉〈◊〉 veluti suis exemplaribus musca & apis quasi 〈◊〉〈◊〉 nidificantes requiescunt. Unde non 〈◊〉〈◊〉 manus eorum, nec cessat pes; sed in 〈◊〉〈◊〉 fruticetis bonorum operum jugiter 〈◊〉〈◊〉 sic demum ad contemplationis foramina 〈◊〉〈◊〉 Haec sunt operativa, Domine 〈◊〉〈◊〉 quia sunt bona valde.

Sic Mariae Magdalenae sibilasti, de qua non 〈◊〉〈◊〉 sed septem daemonia quasi AEgypti 〈◊〉〈◊〉 ejecisti. Vide quomodo requievit in 〈◊〉〈◊〉 vallium. Intravit inter epulas 〈◊〉〈◊〉 cucurrit ad pedes Jesu, effundebat 〈◊〉〈◊〉 eos torrentes lacrymarum: ad lavandum 〈◊〉〈◊〉 vestigia non aliam quam oculorum suorum 〈◊〉〈◊〉 attulit; capillis suis pro linteis usa est. Tu vero ubi vehementior incanduit, & velut carbo lacrymarum imbre respersus fortius ex∣arsit, videns ab illa sacratissimis vestigiis cre∣berrima & insatiabilia oscula infigi; videns ef∣fusae unctionis suavitate totam domum com∣pleri: quid ergo illa nisi in 〈◊〉〈◊〉 val∣lium requiescebat, de qua tot & tanti gratiae torrentes effundebantur? Unde etiam dimissa ei peccata multa, quia multum dilexerat.

Jam sicut columba quae in luctu est, tota re∣sidebat ad pedes Jesu, juxta fluenta plenissima, cum quidem soror ejus Martha satageret circa frequens ministerium. Quid memorem de sepul∣turae officio, quod praevenit: de pedibus ascen∣dens ad unctionem capitis, cum in eam freme∣ret illud avaritiae sepulcrum foetens, odorem pietatis ferre non sustinens: non potuit amor tantus Christo etiam moriente mori. Fugien∣tibus & latentibus viris, hoc est, Apostolis, mulier imperterrita stabat ad monumentum plorans. Non habebat vivum, & tota super mortuum ar∣debat. Corpus erat sublatum, à monumento re∣cedere non valebat. Quo plus de manibus & oculis auferebatur, eo ardentius amans inse∣quebatur. Si fieri posset, pro redimendo cor∣pore sepulcrum lacrymis implevisset. Stabat, inquit, plorans: id solum ei de se residebat. Corpus erat sublatum, sed quis auferat ei plo∣ratum?

Indulge, Domina, indulge totis habenis, & in∣fundere procures indefatigabiles lacrymas, do∣nec sublatum, imo surgentem Dominum tuum consequaris. Iterum & iterum inclinare, vel locum vacuum ubi positus fuerat saepius intuere. Amplius & amplius ipse te ad plorandum locus irritat, dum ejus quem quaeris absentiam, reprae∣sentat. Vidit, inquit, duos angelos in albis se∣dentes, unum ad caput & unum ad pedes, ubi fuerat positum corpus Jesu. Mulier, inquiunt, quid ploras? Quem quaeris? Et quidem bene noveratis, O piissimi Angeli, quid ploraret, & quem quaereret. Quare illam commemoran∣do iterum in fletus excitastis? Sed prope erat insperatae consolationis gaudium; jam tota vis doloris & plorationis excurrat: conversa retror∣sum, vidit Jesum stantem, & nesciebat quia Je∣sus erat.

O pium! O delectabile pietatis spectaculum! Ipse qui quaeritur & desideratur, & occultat se & manifestatur. Occultat se, ut ardentius re∣quiratur, & requisitus cum gaudio inveniatur, inventus cum solicitudine teneatur, et tentus non dimittatur; donec in amoris sui cubiculum mansionem facturus introducatur. Hac arte sapientia ludit in orbe terrarum; et deliciae ejus esse cum filiis hominum. Mulier, quid ploras? Quem quaeris? Habes quem quaeris, et ignoras. Habes verum et aeternum gaudium, et ploras? Habes intus, quem foris requiris. Vere stas ad monumentum foris plorans, mens tua monu∣mentum tuum est, illic non mortuus, sed in ae∣ternum vivens requiesco. Mens tua hortus meus est, bene existimasti quia hortulanus sum; se∣cundus Adam ego sum, operor & custodio Para∣disum meum. Fletus tuus, pietas tua, deside∣rium tuum, opus meum est. Habes me intra

te & nescis, ideo foris quaeris. Ecce & foris ap∣parebo, ut te intus reducam, & invenias intus, quem foras requiris. Maria, novi te ex nomi∣ne, disce me cognoscere ex fide.

Rabboni, id est, Magister, quid est discere? Doce me quaetere te, doce me tangere & unge∣re te. Noli, ait, me tangere sicut hominem, nec sicut prius tetigisti, & unxisti mortalem. Nondum ascendi ad Patrem meum, nec dum credidisti me Patri coaequalem, coaeternum & consubstantialem. Hoc igitur crede, & tetigisti me; hominem vides, ideo non credis; quod e∣nim videtur, non creditur: Deum non vides, crede, & videbis. Credendo me tanges, sicut & illa mulier quae vestimenti mei fimbriam teti∣git, & confestim sanata est. Quare? Quia fide sua tetigit me. Hac manu tange me: his ocu∣lis quaere me, his pedibus festinans curre ad me. Nec longe à te sum: Deus enim appropinquans ego sum, verbum in ore tuo & in corde sum. Quid propinquius homini quam cor suum? Illic intus invenior, à quibuscunque invenior. Nam quae foris videntur, opera quidem mea sunt; sed transitoria sunt, sed caduca sunt: ego autem horum artifex, in secretissimis & mundissimis cordibus inhabito.

Data est tibi, Domine Jesu, omnis potestas in coelo & in terra, rex magne, rex virtutum, qui factus es obediens Patri usque ad mortem, mor∣tem autem crucis. Ecce elevata est magnifi∣centia tua super coelos, & omnia subjecta sunt sub pedibus tuis. Regnavit David prius in E∣bron septem annis super Judam; postea vero unctus est super Israel, & regnavit in Israele tri∣ginta tribus annis. Cum autem super Judam tantum ungereris, verissime David, in Ebron; jam mortuus erat in eis Saul rex superbiae: alio∣quin vivente illo & dominante eis peccato, non dicerent tibi, os nostrum et caro nostra es. Quis enim membrum Christi simul esse potest et me∣retricis? Aut quae conventio Christi ad Belial? Ecce nos, inquiunt, os tuum et caro tua sumus. Sed heri et nudiustertius cum esset Saul rex su∣per nos, tu eras educens et reducens Israel. Et vere sic est, regnante adhuc principe tenebra∣rum super nos; tu sustines in multa patientia vasa irae apta in interitum: et exis ante nos provocans ad bellum contra vitia, et liberas et educis indignos de manu peccatorum. Idcir∣co prius Juda, id est, confessio ungit te super se regem in Ebron. Mortuo quippe Saule, be∣neficiorum tuorum reminiscitur, et errorem su∣um confitendo, transitum facit de peccatis ad te, rex justitiae.

Regnas autem super Judam septem annis in Ebron; quia reddis eis septulum in sinu eorum, & septem vitiis expiatos, quibus praeerat super∣bus Saul, tua virtute septemplici reformas. Po∣stea transitus regni tui fit in Jerusalem super universum Israel; quia per negotium confessi∣onis illuminatis jam sensibus pervenitur ad visionem pacis in qua factus est locus tuus. Et ipse est mons quem constitueras discipulis ut irent in Galilaeam; & viderent & adorarent te ibi post resurrectionem tuam: quia jam unx∣erat te Deus, Deus tuus, oleo laetitiae prae con∣sortibus tuis; ut esset 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & princeps regum terrae.

Porro in Jerusalem triginta tribus annis 〈◊〉〈◊〉 triginta tres habet decades. In 〈◊〉〈◊〉 lex quae decem praeceptis consistit, in 〈◊〉〈◊〉 triplex animae profectus accipitur; quae viden∣do, meditando, vel amando legem Dei 〈◊〉〈◊〉 De primo dicitur, Laudabo Dominum 〈◊〉〈◊〉 vita mea; de secundo, Lex tua meditatio 〈◊〉〈◊〉 est. De tertio, quomodo dilexi legem tuam, Domine? Tres vero qui supra triginta sunt, quosdam contemplativorum excellentissimos indicant, qui pietate conscientiae, plenitudine sapientiae, perfectione caritatis, summae 〈◊〉〈◊〉 approximant. Hic est etiam numerus 〈◊〉〈◊〉 morum, qui sunt in exercitu tuo, 〈◊〉〈◊〉 quorum tamen eminentissimi usque ad sapien∣tiam tuam & fortitudinem tuam non perveni∣unt: quoniam quis in nubibus aequabitur Do∣mino, aut similis erit Deo in filiis Dei? Tues quasi tenerrimus ligni vermiculus; qui virgi∣naliter editus, humilitate & caritate tua om∣nem perforas duritiam: uno impetu Spiritus tui octingentos interficiens principes militiae.

Quis ita fortis ut tu, quis ita misericors, qui flevisti super Jerusalem, & planctum fecisti super interitum inimicorum tuorum Et nune, Domine, doles tu super Saul & super 〈◊〉〈◊〉 filium ejus, qui occumbunt quotidie super mon∣tes Gilboe. Nisi enim doleres, non clamares de coelo, Saule, Saule, quid me persequeris 〈◊〉〈◊〉 enim Saul nisi superbos in Ecclesia tua praelatos significat, qui ab humero & sursum eminere sibi videntur super universum populum? Quid vero Jonathan nisi docilis & elegantis ingenii ado∣lescentes, qui moribus & colloquiis majorum depravati, amicitiam suam non possunt excole∣re cum David nisi furtim, & quasi caventes ab insidiis detrahentium & illudentium sibi?

Merito ergo ploras, O benigne David, super Saul & super Jonathan filium ejus: plorandie∣nim non essent, si bene occubuissent; sed cecide∣runt super montes Gilboe, qui decurrunt in pro∣fundum. Nec in vos gratiae ros, nec pluvia doctri∣nae veniet amplius: quia ibi abjectus est clypeus fortium; clypeus Saul. Clypeus fortium, spes est divinae protectionis, quo ignita diaboli tela re∣pelluntur, quibus graviter vulneratus est Saul à sagittariis, in tantum ut seipsum desperatione interficeret. Clypeus autem Saul, propriae virtutis confidentia est, quae non valet resistere sagittis incircumcisorum.

Vae autem his qui amiserunt sustinentiam, hoc est, clypeum fortium; & maledictus qui confidit in homine, quod est clypeus Saul. Erit enim sicut myricae in deserto, quia nec ros nec pluvia venient super vos montes Gilboe. Quo∣modo ceciderunt fortes? Si enim fortes, quomo∣do ceciderunt? Et si ceciderunt, quomodo for∣tes? Sed non glorietur sapiens in sapientia sua, neque sortis in fortitudine sua: sed qui gloria∣tur, in Domino glorietur; et qui stat, videat ne∣cadat.

Nam etsi sint aquilis velociores, ut contem∣plativos velocitate intellectus supervolent: & si leonibus fortiores, ut in fortitudine operis veros

praedicatores superent: tamen si de se praesu∣mentes clypeum salutis abjiciant, erunt corru∣entes coram inimicis suis. Qui autem confidit in Domino, sicut mons Sion, non commovebi∣tur in aeternum. Sed maluit Saul incumbere super hastam suam quam inniti super Domi∣num: idcirco baculus AEgypti arundineus per∣foravit manum ejus. Sua eum hasta, & suus 〈◊〉〈◊〉 qui currum insolentiae ejus agitabat interfecit: Sciebam, inquit, quod vivere non posset. Nescit enim humiliari arrogantis ob∣stinatio, ut vivere possit. Jube, rex justissime David, puero tuo, hoc est spiritui purae discre∣tionis, ut interficiat in me Amalecitam hunc armigerum Saulis, qui ausus est etiam nunc quo∣tidie manum mittere in me.

Notes

• a 1.1

  Virginis gloria, matre Christi, Laud. Bod. I.
• b 1.2

  Consilium quod de, Laud. Bod. 1, 2.
• * 1.3

  c Verbo apud Deum erat, Laud. Bod. 1, 2.
• a 1.4

  Cum salutata, Laud. Bod. 1.
• b 1.5

  Integritatis propositum, Laud. Bod. 1.
• c 1.6

  Perorant, Laud. Bod. 1.
• d 1.7

  〈◊〉〈◊〉 Test. Laud. Bod. 1.
• e 1.8

  Christo se superimmolat, Laud.
• f 1.9

  Sic Laud. Bod. 1, 2. extirpaturus, Imp.
• g 1.10

  Sic Laud. capite vuln. Imp.
• h 1.11

  Fossisque, Laud.
• i 1.12

  Pedibus, ult. Laud.
• k 1.13

  Movebat eum, Laud.
• l 1.14

  Castitatis: hanc, Laud. Bod. 1.
• m 1.15

  Hanc devoverat, Bod. 1, 2.
• n 1.16

  Ex adverso, Laud. Bod. 1.
• o 1.17

  Sic Laud. Bod. 1. ob hoc. Imp.
• p 1.18

  Sic Laud. Bod. 1, 2. lex omnibus, Imp.
• q 1.19

  Successionis, Laud.
• ¶ 1.20

  Quasi Sagan 〈◊〉〈◊〉 non 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 eventus.
• r 1.21

  Ab illa vero hora, Laud.
• s 1.22

  Lege intemerata, Bod. 2.
• a 1.23

  Superis & inferis, Laud. Bod. 1.
• * 1.24

  b Carnalis, Laud.
• c 1.25

  Quippe ibi, Laud.
• d 1.26

  Ideoque egredienti Christo, Laud. Bod. 1.
• e 1.27

  Fortasle enim, Laud.
• a 1.28

  Sermonum, Laud.
• ¶ 1.29

  De hoc supra fere iisdem verbis. Et quidem jure isto utuntur omnes fere Scriptores, ut de suis pro libitu statuant.
• * 1.30

  b Sic Laud. Bod. 1, 2. assertor. Obstructum, Imp.
• c 1.31

  Sic Laud. qua inf. Imp.
• d 1.32

  Sic Laud. Bod. 1. actionibus, Imp.
• e 1.33

  Sanguinis ejus, Laud. Bod. 1.
• ¶ 1.34

  Opus hoc in vetusto Codice Laudensi, qui anctori ipse videtur coaevus, repertum, reliquis ejus Scriptis ad∣dendum duximus, licet 〈…〉〈…〉 nulla mentio habeatur.