Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

EPISTOLA LXXIII. Cyprianus Iubaiano Fratri ¶ 1.1 Salutem.

SCRIPSISTI mihi, frater carissime, desiderans d 1.2 〈◊〉〈◊〉 * 1.3* 1.4 tibi motum animi nostri, quid nobis videatur de 〈◊〉〈◊〉 baptismo, qui foris positi & extra Ecclesiam constituti 〈◊〉〈◊〉 sibi rem nec juris sui, nec potestatis, quod nos nec ratum 〈◊〉〈◊〉, nec e 1.5 legitimum judicare, quando hoc apud eos esse constet il∣licitum. Et quoniam super hac re quid sentiremus, literis nostris expressimus: ut compendium facerem, exemplum earundem litera∣rum tibi misi, quid in concilio cum complures adessemus, decreveri∣mus; quid item postea Quinto collegae nostro de eadem re quaerenti rescripserimus. Et nunc quoque cum in unum convenissemus, tam provinciae Africae quam Numidiae, Episcopi numero septuaginta & unus, hoc idem denuo sententia nostra firmavimus, 〈◊〉〈◊〉 unum baptisma esse quod sit in Ecclesia Catholica constitutum, ac per hoc non rebaptizari, sed baptizari f 1.6 à nobis. Quicunque ergo ab adul∣tera & profana aqua veniunt, abluendi sunt & sanctificandi salutaris aquae veritate.

Nec nos movet, frater carissime, quod in literis tuis complex∣us * 1.7 es; Novatianenses rebaptizare ¶ 1.8 eos, quos à nobis sollicitant: quando ad nos omnino non pertineat quid hostes Ecclesiae saci∣unt, dummodo teneamus ipsi potestatis nostrae honorem, & g 1.9 rati∣onis ac veritatis firmitatem. Nam Novatianus simiarum more, quae cum homines non sint, h 1.10 homines tamen imitantur, vult Ecclesiae catholicae auctoritatem sibi & veritatem vindicare, quando ipse in Ecclesia non sit; imo adhuc insuper contra Ecclesiam rebellis & hostis extiterit. Sciens etenim unum esse baptisma, hoc unum 〈◊〉〈◊〉 vindicat, ut apud se esse Ecclesiam dicat, & nos haereticos laciat. Nos autem qui Ecclesiae unius caput & radicem tenemus, 〈◊〉〈◊〉 scimus & fidimus, nihil illic extra Ecclesiam licere, i 1.11 & baptismati∣quod est unum, caput nos esse, ubi & ipse baptizatus prius suerat, quando

quando divinae unitatis & rationem & veritatem tenebat. Quod 〈◊〉〈◊〉 in Ecclesia baptizatos, rebaptizandos foris extra Ecclesiam Novati∣anus existimat, à se incipere debuerat; ut prior extraneo & haeretico baptismo rebaptizaretur, qui post Ecclesiam, imo & contra Ecclesi∣am baptizandos foris opinatur. Quale est autem, ut quia hoc No∣vatianus facere audet, nos putemus non esse faciendum? Quid er∣go? quia & honorem cathedrae sacerdotalis Novatianus usurpat, num iccirco nos cathedrae renunciare debemus? Aut quia Novati∣anus altare collocare, & sacrisicia offerre contra fas nititur; ab al∣tari & sacrificiis cessare nos oportet, ne paria & similia cum illo ce∣lebrare videamur? Vanum prorsus & stultum est, ut quia Novatia∣nus extra Ecclesiam vindicat sibi veritatis imaginem, a 1.12 relinquamus Ecclesiae veritatem.

Apud nos autem non nova, aut repentina res est, ut baptizandos * 1.13 censeamus eos qui ab haereticis ad Ecclesiam veniunt, quando multi jam anni sint, & longa aetas ex quo sub Agrippino ¶ 1.14 bonae memoriae viro convenientes in unum episcopi plurimi hoc statuerint, atque ex∣inde in hodiernum tot millia haereticorum in provinciis nostris ad Ecclesiam b 1.15 conversi, non aspernati sint neque cunctati, imo & ratio∣nabiliter, & libenter amplexi sint, ut lavacri vitalis & salutaris bap∣tismi gratiam consequerentur. Neque enim dissicile est doctori ve∣ra & legitima insinuare c 1.16 eis, qui haeretica pravitate damnata, & Ec∣clesiastica veritate comperta, d 1.17 ad hoc veniunt ut discant, ad hoc dis∣cunt ut vivant. e 1.18 Nos non debemus stuporem haereticis patrocinio consensus nostri augere: cum libenter ac promte obtemperant veri∣tati. Plane quoniam inveni in Epistola, cujus exemplum ad me transmisisti, scriptum esse, quod quaerendum non sit quis baptizave∣rit, quando is qui baptizatus sit, accipere remissam peccatorum po∣tuerit secundum quod credidit; praetereundum hunc locum non pu∣tavi; maxime cum in eadem Epistola animadverterim etiam Marci∣onis fieri mentionem; ut nec ab ipso venientes dicat baptizari opor∣tere, quod jam in nomine Jesu Christi baptizati esse videantur.

* 1.19 Considerare itaque debemus fidem eorum qui foris credunt, an * 1.20

secundum eandem fidem possint aliquid gratiae consequi. 〈◊〉〈◊〉 sides una est nobis & haereticis, potest esse & gratia una. Si 〈◊〉〈◊〉 Patrem, eundem Filium, eundem Spiritum sanctum, eandem Ecclesi∣am confitentur nobiscum Patripassiani, Anthropiani, Valentiniani, ¶ 1.21 Apelletiani ¶ 1.22, Ophitae, Marcionitae, & ceterae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & a 1.23 gladiis ac venenis subvertentes veritatem: potest illic & 〈◊〉〈◊〉 unum esse, si est & fides una. Ac ne longum sit per 〈◊〉〈◊〉 universas decurrere, & b 1.24 singulorum vel ineptias vel insanias 〈◊〉〈◊〉; quia nec delectat id dicere, quod aut horret, aut 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉; de Marcione interim solo, cujus mentio in Epistola à 〈◊〉〈◊〉 ad 〈◊〉〈◊〉 transmissa facta est, examinemus an possit baptismatis ejus ratio constare. Dominus enim post resurrectionem discipulos suos mit∣tens, quemadmodum baptizare deberent, c 1.25 instituit & docuit, di∣cens: Data est mihi omnis potestas in coelo & in terra: Ite ergo, & * 1.26 docete d 1.27 gentes omnes baptizantes eos in nomine Patris & 〈◊〉〈◊〉 & Spiritus sancti. Insinuat Trinitatem ¶ 1.28, cujus sacramento gentes baptizarentur. Nunquid hanc Trinitatem Marcion tenet? Nun∣quid eundem asserit, quem & nos Patrem creatorem? Nunquid f 1.29 eundem unum filium Christum, de Maria virgine natum; qui ser∣mo caro factus sit, qui peccata nostra portaverit, qui mortem mo∣riendo vicerit ¶ 1.30, qui resurrectionem carnis per semetipsum primus initiaverit, & discipulis suis quod in eadem carne resurrexisset often∣derit? Longe alia est apud Marcionem, sed & apud ceteros 〈◊〉〈◊〉 sides; imo nihil est apud illos nisi persidia, & blasphemia, & g 1.31 contentio sanctitatis & veritatis inimica. Quomodo ergo potest videri qui apud illos baptizatur, consecutus esse peccatorum remis∣sam, & divinae indulgentiae gratiam per suam fidem, qui ipsius fidei non habuerit veritatem? Si enim, sicut quibusdam videtur, secun∣dum fidem suam quis accipere aliquid foris extra Ecclesiam potuit, utique id accepit, quod credidit: falsum autem credens, verum accipere non potuit, sed potius adultera & profana, secundum quod credebat, accepit. Quem locum profani & adulteri baptismi, sub∣tiliter Hieremias propheta perstringit, dicens: Ut quid qui contri∣stant

stant me ¶ 1.32, praevalent? Plaga mea solida est, unde sanabor? Dum * 1.33 fit, facta est mihi quasi aqua mendax, non habens fidem. Mentio∣nem facit per prophetam Spiritus sanctus aquae mendacis & fidem non habentis. Quae est haec aqua mendax & perfida? utique ea quae baptismi imaginem mentitur, & gratiam fidei a 1.34 adumbrata si∣mulatione frustratur.

Quod si secundum pravam fidem baptizari aliquis foris, & remis∣sam * 1.35 peccatorum consequi potuit; secundum eandem fidem conse∣qui & Spiritum sanctum potuit; & non est necesse venienti ma∣num imponi ut Spiritum sanctum consequatur & signetur. Aut utrumque enim fides b 1.36 foris potuit, aut neutrum eorum, qui foris fu∣erat, accepit. Manifestum est autem ubi & per quos remissa pecca∣torum dari possit, quae in baptismo scilicet datur. Nam Petro pri∣mum * 1.37¶ 1.38 Dominus, super quem aedificavit Ecclesiam, & unde unitatis originem instituit & ostendit; potestatem istam dedit, ut id solvere∣tur in coelis, quod ille solvisset in terris. Et post resurrectionem quoque ad Apostolos loquitur, dicens: Sicut misit me Pater, & ego * 1.39 mitto vos: Hoc cum dixi••set, inspiravit, & ait illis: Accipite Spi∣ritum sanctum: Si cujus remiseritis peccata, remittentur illi: sicu∣jus c 1.40 tenueritis, tenebuntur. Unde intelligimus non nisi in Ecclesia Praepositis ¶ 1.41, & in Evangelica lege ac Dominica ordinatione fundatis licere baptizare, & remissam peccatorum dare; foris autem nec li∣gari aliquid posse nec solvi ¶ 1.42, ubi non sit qui aut d 1.43 ligare possit aliquid, aut solvere. Nec hoc, frater carissime, sine scripturae divinae auctori∣tate proponimus, ut dicamus certa lege ac propria ordinatione divi∣nitus cuncta esse disposita; nec posse quenquam e 1.44 contra Episcopos & sacerdotes usurpare sibi aliquid, quod non sit sui juris & potesta∣tis. Nam & Chore & Dathan, & Abyron, contra Moysen & Aaron * 1.45 sacerdotem sacrificandi sibi licentiam usurpare conati sunt; nec tamen quod illicite ausi sunt, impune fecerunt. Et filii Aaron qui ali∣enum ignem altari imposuerunt, in conspectu statim Domini f 1.46 in∣dignantis extincti sunt. Quod supplicium manet eos, qui alienam aquam g 1.47 baptismo inferunt falso; ut divina censura ulciscatur & vin∣dicet, id haereticos contra Ecclesiam gerere, quod non nisi soli lice∣at Ecclesae.

Quod autem dicunt quidam ¶ 1.48 de eis qui in Samaria baptizati fue∣rant, * 1.49

advenientibus Apostolis Petro & Joanne, tantum super cosmanum * 1.50 impositam esse, ut acciperent Spiritum sanctum, rebaptiza∣tos tamen non esse: a 1.51 locum, frater carissime, ad praesentem causam videmus omnino non pertinere. Illi enim qui in Samaria credide∣rant, fide vera crediderant; & intus in Ecclesia, quae una est, & cui soli b 1.52 gratiam baptismi dare, & peccata solvere permissum est, à Philippo diacono, quem iidem Apostoli miserant, baptizati crant. Et iccirco quia legitimum & Ecclesiasticum baptisma consecuti sue∣rant, baptizari eos ultra non oportebat: sed tantummodo quod deerat, id à Petro & Joanne factum est, ut c 1.53 oratione pro eis habita, & manu imposita, invocaretur & infunderetur super eos Spiritus san∣ctus. Quod nunc quoque apud nos geritur, ut qui in Ecclesia bap∣tizantur, praepositis Ecclesiae offerantur, & per nostram orationem ac manus impositionem Spiritum sanctum consequantur, & 〈◊〉〈◊〉 Dominico consummentur ¶ 1.54. Non est ergo, frater carissime, quod ha∣reticis cedendum existimemus, ut baptisma quod non nisi uni, & soli Ecclesiae datum sit, prodendum putemus. Boni militis est, adver∣sus rebelles & hostes imperatoris sui castra defendere. Gloriosi da∣cis est commissa sibi signa servare. Scriptum est: Domina. deus * 1.55 Deus zelans est: qui Spiritum Dei accepimus, zelum divine fidei habere debemus. Quo zelo Phinees placuit, d 1.56 & Deum prome∣ritus * 1.57 indignantis iram populo pereunte lenivit. e 1.58 Quid adulteram & alienigenam & divinae unitatis inimicam in acceptum referimus, qui non nisi unum Christum & unam ejus Ecclesiam novimus? Ecclesiae paradisi instar exprimens ¶ 1.59, arbores fructiferas intra muros suos in∣tus includit, ex quibus quae non facit fructum bonum, exciditur, & in * 1.60 ignem mittitur. Has arbores rigat quatuor fluminibus, id est, Evan∣geliis quatuor, quibus baptismi gratiam salutaris, coelesti inundatio∣ne largitur. Nunquid de Ecclesiae fontibus rigare potest, qui intus in Ecclesia non est? Nunquid paradisi potus salubres & salutares impertire cuiquam potest; qui perversus & à semetipso damnatus, * 1.61 & extra paradisi fontes relegatus aruit, & aeternae sitis siccitate 〈◊〉〈◊〉? Clamat Dominus, ut qui sitit veniat & bibat de fluminibus aquae vivae quae de ejus ventre fluxerunt. Quo venturus est qui sitit, * 1.62 utrumne ad haereticos, ubi fons & fluvius aquae vitalis omnino non

est; an ad Ecclesiam, quae una est, & super unum ¶ 1.63 qui & claves ejus accepit ¶ 1.64, Domini voce fundata est ¶ 1.65 ? Haec est una quae tenet & pos∣sidet omnem sponsi sui & domini potestatem, in hac praesidemus, a 1.66 pro honore ejus atque unitate pugnamus, hujus & gratiam pariter & gloriam b 1.67 fidei virtute defendimus. Nos de divino permissu ri∣gamus sitientem Dei populum, nos custodimus terminos vitalium fontium. c 1.68 Si possessionis ergo nostrae jus tenemus, si sacramentum unitatis agnoscimus; cur praevaricatores veritatis, cur proditores d 1.69 unitatis existimamur? Aqua Ecclesiae fidelis & salutaris & sancta, corrumpi & adulterari non potest; sicut & ipsa Ecclesia incorrupta & casta & pudica est. Si Ecclesiae devoti, & in Ecclesia constituti sunt haeretici, possunt & baptismo ejus, & ceteris salutaribus bonis uti: si autem in Ecclesia non sunt, imo & contra Ecclesiam faciunt, quomodo baptizare baptismo Ecclesiae possunt? Neque enim par∣va res haereticis & modica conceditur, quando à nobis baptisma eo∣rum in acceptum refertur: cum inde incipiat omnis fidei origo, & ad spem vitae aeternae salutaris ingressio, & purificandis ac vivifican∣dis Dei servis divina dignatio. Nam si baptizari quis apud haereti∣cos potuit; utique & remissam peccatorum consequi potuit. Si pec∣catorum remissam consecutus est, e 1.70 & sanctificatus est, & templum Dei factus est ¶ 1.71; quaero cujus Dei? si creatoris, non potuit qui in eum non credidit: si Christi, nec hujus sieri potest templum, qui negat Deum Christum: si Spiritus sancti, cum tres unum sint, quomodo Spiritus * 1.72 fanctus placatus esse ei potest, qui aut Patris, aut Filii inimicus est ¶ 1.73?

Proinde frustra quidam qui ratione vincuntur, consuetudinem no∣bis * 1.74 opponunt ¶ 1.75; quasi consuetudo major sit veritate, aut non id sit in spiritalibus sequendum, quod in melius fuerit à sancto Spiritu reve∣latum.

latum. Ignosci enim potest simpliciter erranti, ficut de seipso 〈◊〉〈◊〉 a 1.76 Apostolus Paulus: Qui primo, inquit, fui blasphemus, & 〈◊〉〈◊〉, & * 1.77 injuriosus; sed misericordiam merui, quia ignorans 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉 inspirationem vero & revelationem factam, qui in eo quod 〈◊〉〈◊〉 perseverat prudens & sciens, b 1.78 sine venia ignorantiae 〈◊〉〈◊〉: 〈◊〉〈◊〉 enim atque obstinatione quadam nititur, cum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.

Nec quisquam dicat quod accepimus ab Apostolis, hoc 〈◊〉〈◊〉; * 1.79 quando Apostoli non nisi unam Ecclesiam 〈◊〉〈◊〉 & baptisma unum, quod non nisi in eadem Ecclesia sit 〈◊〉〈◊〉; & neminem inveniamus ab Apostolis, cum a pud haereticos 〈◊〉〈◊〉, esset, in eodem baptismo admissum esse, & communicasse, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Apostoli baptisma haereticorum probasse. Quod enim 〈◊〉〈◊〉, c 1.80 dicunt quasi ad haereticorum suffragium pertineat, quod 〈◊〉〈◊〉 Apostolus Paulus: Veruntamen omnimodo ¶ 1.81, sive per 〈◊〉〈◊〉 si∣ve * 1.82 per veritatem, Christus annuncietur: invenimus hoc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 eorum patrocinium, qui haereticis suffragantur & plaudunt, 〈◊〉〈◊〉 posse proficere. Neque enim de haereticis, aut de eorum 〈◊〉〈◊〉 loquebatur in Epistola sua Paulus, ut aliquid quod ad hanc 〈◊〉〈◊〉 neat, posuisse ostendatur. Loquebatur de fratribus sive 〈◊〉〈◊〉 ate, & contra Ecclefiasticam disciphnam ambulantibus, sive 〈◊〉〈◊〉 veritatem de Dei timore servantibus. Et quosdam ex eis posuit ver∣bum Domini constanter atque intrepide locutos, quosdam vero in d 1.83 invidia & dissensione versatos; quosdam servasse circa se 〈◊〉〈◊〉 caritatem, aliquos vero habuisse malevolam dissensionem. Sed tamen patienter omnia se sustinere, dummodo sive in veritate, sive per occasionem; nomen Christi, quod Paulus praedicabat, ad plurimo∣rum notitiam perveniret ¶ 1.84; & nova adhuc ac rudis sermonis semina∣tio loquentium praedicatione crebesceret. Porro aliud est eos qui intus in Ecclesia sunt, de nomine Christi loqui: aliud est eos qui soris sunt, & contra Ecclesiam faciunt, in nomine Christi baptizare. Qua∣re qui haereticis e 1.85 patrocinantur, non id proferant, quod Paulus de fratribus posuit, sed f 1.86 ostendant si haeretico aliquid concedendam g 1.87 putavit, aut si perfidos & blasphemos remissionem peccatorum h 1.88 pc∣cipere extra Ecclesiam posse constituit. Si autem quid Apostolide de ha∣reticis senserint, consideremus; inveniemus eos in omnibus epistolis suis execrari & detestari haereticorum sacrilegam pravitatem. Nam cum dicant sermonem eorum ut cancer serpere; quomodo 〈◊〉〈◊〉 is * 1.89 sermo dare remissam peccatorum, qui ut cancer ser pit ad aures audi∣entium? Et cum dicant nullam participationem esse justitiae & ini∣quitati, * 1.90

nullam communionem lumini & tenebris; quomodo possunt aut tenebrae illuminate, a 1.91 aut iniquitas justificare? Et cum dicant de Deo eos non esse, sed esse de antichristi spiritu; quomodo gerunt * 1.92 spiritalia & b 1.93 divina tractant, qui sunt hostes Dei, & quorum pecto∣ra obsederit spiritus antichristi? Quare c 1.94 si rejectis humanae conten∣tionis erroribus ¶ 1.95 ad Evangelicam auctoritatem atque ad Apostolicam traditionem sincera & religiosa side revertamur; intelligemus nihil eis ad gratiam Ecclesiasticam & salutarem licere, qui spargentes at∣que impugnantes Ecclesiam Christi, à Christo ipso adversarii, ab Apostolis ejus antichristi d 1.96 nominantur.

* 1.97* 1.98 Non est autem quod aliquis ¶ 1.99 ad circumveniendam Christianam * 1.100 veritatem, Christi nomen opponat, ut dicat: In nomine Jesu Christi ubicunque e 1.101 quomodocunque baptizati, gratiam baptismi sunt con∣secuti, quando ipse Christus loquatur & dicat: Non omnis qui dicit * 1.102 mihi, Domine, Domine, f 1.103 intrabit in regnum coelorum; & iterum praemoneat atque instruat, ne quis à pseudoprophetis, & psendochri∣stis in nomine suo facile fallatur. Multi, inquit, venient in nomine * 1.104 meo dicentes: ego sum Christus, & multos fallent. Et poscea ad∣didit, dicens: Vos autem cavete, ecce praedixi vobis omnia. Unde apparet, non ea statim suscipienda & assumenda quae jactantur in nomine Christi, sed quae geruntur in Christi veritate ¶ 1.105. Quod enim in Evangeliis & in Apostolorum Epistolis Jesu Christi nomen insinu∣atur ad remissionem peccatorum, non ita est quasi aut sine Patre, aut contra Patrem prodesse cuiquam solus Filius possit; sed ut Judae∣is qui jactitabant se Patrem habere, ostenderetur quod nihil eis Pa∣ter profuturus esset, nisi in Filium crederent quem ille misisset. Nam qui Deum Patrem creatorem sciebant, Filium quoque Christum scire debebant; ne sibi blandirentur & plauderent de solo Patre sine Filii ejus agnitione; qui & dicebat: Nemo venit ad Patrem nisi per * 1.106 me. Duorum autem cognitionem esse quae salvet, idem ipse mani∣festat, dicens: Haec est vita aeterna, ut cognoscant te solum & verum * 1.107 Deum, & quem misisti Jesum Christum. Cum ergo ex ipsius Chri∣sti praedicatione & contestatione Pater ante cognoscendus sit, qui misit: tunc deinde Christus, qui missus est: nec possit esse spes salu∣tis, nisi duobus simul cognitis; quomodo non cognito, imo & blas∣phemato Deo Patre, qui apud haereticos Christi nomine h 1.108 baptizati dicuntur, peccatorum remissam consecuti judicantur? Alia enim fu∣it Judaeorum sub Apostolis ratio, alia est gentilium conditio. Illi quia jam legis & Moysi antiquissimum baptisma fuerant adepti, in nomine quoque Jesu Christi erant baptizandi, secundum quod in Actis Apostolorum Petrus ad eos loquitur & dicit: Poenitemini, & * 1.109 baptizetur unusquisque vestrum in nomine Domini Jesu Christi in

remissionem peccatorum, & accipietis donum Spiritus sancti. 〈◊〉〈◊〉 enim est promissio & filiis vestris, & omnibus deinceps quoscun∣que advocaverit Dominus Deus noster. Jesu Christi mentionem facit a 1.110 Petrus, non quasi Pater omitteretur, sed ut Patri quoque 〈◊〉〈◊〉 adjungeretur. Denique ubi post resurrectionem, à Dommo A∣postoli ad gentes mittuntur; in nomine Patris, & Filii, & Spiritu san∣cti * 1.111b 1.112 baptizare gentiles jubentur. Quomodo ergo quidam dicunt foris extra Ecclesiam imo & contra Ecclesiam, modo in nomine 〈◊〉〈◊〉 Christi ubicunque & quomodocunque gentilem baptizatum, 〈◊〉〈◊〉 peccatorum consequi posse; quando ipse Christus gentes bap∣tizari jubeat in plena & adunata Trinitate? Nisi si, qui Christum ne∣gat, negatur à Christo; qui patrem ejus negat, quem ipse 〈◊〉〈◊〉 consessus sit, non negatur: & qui in eum blasphemat, quem 〈◊〉〈◊〉 Dominum & Deum suum dixerit, remuneratus à Christo remissionem peccatorum, & baptismi sanctificationem consequitur.

Qua autem potestate consequi in baptismo remissionem 〈◊〉〈◊〉 * 1.113 rum potest, negans Deum creatorem ¶ 1.114 patrem Christi; quandoipsam potestatem qua baptizamur, & c 1.115 sanctificationem ab eodem 〈◊〉〈◊〉 Christus acceperit; quem majorem dixerit, à quo clarificari petierit, * 1.116 cujus voluntatem usque ad obsequium bibendi calicis, & subcunda * 1.117 mortis impleverit? Quid est igitur aliud quam participem haereticis blasphemantibus sieri; defendere velle & asserere, quod 〈◊〉〈◊〉 peccatorum accipere in Christi nomine possit, blasphemans graviter & peccans in Patrem & Dominum & Deum Christi? Quid deinde illud, quale est, ut qui Filium Dei negat, neque Patrem habeat; & qui negat Patrem, Filium habere videatur; cum Filius ipse d 1.118 conte∣stetur & dicat: Nemo potest venire ad me, nisi fuerit illi datum à * 1.119 Patre: ut manifestum sit nullam remissionem peccatorum in baptis∣mo accipi à Filio posse, quam constet Patrem non dedisse; maxime quando adhuc idem repetat & dicat: Omnis plantatio quam non * 1.120e 1.121 plantavit Pater meus coelestis, eradicabitur. Quod si Christi discipuli f 1.122 discere à Christo nolunt, quantum venerationis & honoris paterno nomini debeatur; vel de exemplis terrenis ac secularibus 〈◊〉〈◊〉: & sciant Christum non sine maxima exprobratione 〈◊〉〈◊〉: Filii seculi hujus prudentiores sunt filiis lucis in seculo isto. Si eujus * 1.123 patri aliquis convicium fecerit, si g 1.124 contumeliosus ac procax 〈◊〉〈◊〉 ejus & honorem maledico ore laceraverit; indignatur filius & irasci∣tur, & laesi patris injuriam quibus potest viribus vindicare conatur. 〈◊〉〈◊〉 Christum putas impiis & sacrilegis, & in Patrem suum 〈◊〉〈◊〉 impunitatem dare, & eis in baptismo peccata dimittere, quos conster baptizatos, eadem adhuc in personam Patris maledicta congerere, & incessabili blasphemantis linguae scelere peccare? Hoc Christianus, hoc Dei servus potest aut mente g 1.125 concipere, aut side credere, aur

sermone proferre? Et ubi erunt legis praecepta divinae, quae dicunt: Honora patrem & matrem, a 1.126 si vocabulum patris quod in homine ho∣norari * 1.127 praecipitur, in Deo impune violatur? Ubi erit quod ipse Chri∣stus in Evangelio ponit & dicit: Qui maledixerit patri aut matri, * 1.128 morte moriatur: si is qui maledicentes parentibus carnalibus puniri & intersici mandat; in coelestem & spiritalem patrem maledicos, atque Ecclesiae matris inimicos ipse vivificat? Execranda ac dete∣standa res à quibusdam prorsus asseritur, b 1.129 ut is qui blasphemantem in Spiritum sanctum reum futurum peccati aeterni ¶ 1.130 comminatur, idem * 1.131 in Patrem Deum blasphemos salutari baptismo c 1.132 sanctificare dig∣netur. Et nunc qui talibus ad Ecclesiam venientibus sine baptismo communicandum existimant, non putant se alienis, imo aeternis pec∣catis communicate; admittentes sine baptismo eos, qui non nisi in baptismo possint blasphemiarum suarum peccata deponere.

Quam vanum est porro & perversum, ut cum ipsi haeretici repudia∣to * 1.133 & relicto vel errore, vel scelere in quo prius fuerant, agnoscant Ec∣clesiae veritatem; nos veritatis ejusdem jura & sacramentum mutile∣mus, & venientibus ac poenitentibus dicamus eos remissionem pecca∣torum consecutos esse, quando illi se peccasse, & propter hoc ad Eccle∣siae indulgentiam venire fateantur? Quare Ecclesiae Catholicae sidem ac veritatem, frater carissime, & tenere debemus sirmiter & docere, & per omnia Evangelica & Apostolica praecepta rationem d 1.134 divinae dis∣pensationis, atque unitatis ostendere. Nunquid potest vis baptismi esse major, aut potior, e 1.135 quam confessio, quam passio; ut quis coram hominibus Christum consiteatur, & sanguine suo baptizetur? Et ta∣men neque hoc baptisma haereticis prodest, quamvis Christum con∣fessi, & extra Ecclesiam fuerint occisi, f 1.136 nisi si haereticorum patroni & advocati haereticos in falsa confessione Christi interfectos, marty∣res praedicant, & contra Apostoli contestationem, qui nihil eos * 1.137g 1.138 quamvis exustos & occisos dicit posse proficere, gloriam eis & co∣ronam passionis assignant. Quod si haeretico nec baptisma publicae confessionis & sanguinis proficere ad salutem potest, quia salus extra h 1.139 Ecclesiam non est: quanto magis ei nihil proderit, si i 1.140 in latebra & in latronum spelunca ¶ 1.141k 1.142 adulterae contagione aquae tinctus, non tantum peccata antiqua non exposuerit, sed adhuc potius nova & majora cumulaverit? Quare baptisma nobis & haereticis commune esse non potest, cum quibus nec Pater Deus, nec Filius Christus, nec Spiritus sanctus, nec sides, nec Ecclesia ipsa communis est: & ideo baptizari eos oportet qui de haeresi ad Ecclesiam veniunt; ut qui legitimo & vero, atque unico sanctae Ecclesiae baptismo ¶ 1.143 ad regnum Dei regeneratione divina praeparantur, sacramento utroque nascan∣tur,

quia scriptum est: Nisi quis renatus fuerit ex aqua & 〈◊〉〈◊〉 * 1.144 non potest intrare in regnum Dei.

Quo in loco quidam quasi evacuare possint humana argumentati∣one, * 1.145 one, praedicationis Evangelicae veritatem, catechumenos nobis 〈◊〉〈◊〉, si quis ex his antequam in Ecclesia baptizetur, in confessione nominis apprehensus fuerit & occisus; an spem salutis & praemium confessionis amittat, eo quod ex aqua prius non sit renatus. Sciant igitur hujusmodi homines suffragatores & fautores haereticorum, ca∣techumenos illos primo integram fidem & a 1.146 Ecclesiae unitatem tene∣re, & ad debellandum diabolum de divinis castris cum plena & sin∣cera Dei Patris, & Christi, & Spiritus sancti cognitione procedere; deinde nec privari baptismi sacramento, utpote qui baptizentur gloriosissimo & maximo sanguinis baptismo ¶ 1.147, de quo & Dominus di∣cebat habere se aliud baptisma baptizari. Sanguine autem suo bap∣tizatos, * 1.148 & passione sanctificatos consummari, & divinae pollicitatio∣nis gratiam consequi; declarat in Evangelio idem Dominus, quan∣do ad latronem in ipsa passione credentem ¶ 1.149 & confitentem loquitur, * 1.150 & quod secum futurus sit in paradiso pollicetur. Quapropter qui si∣dei & veritati praesumus, eos qui ad fidem & veritatem veniunt, & agentes poenitentiam remitti sibi peccata deposcunt, decipere non debemus & fallere; b 1.151 sed correctos à nobis ac reformatos ad reg∣num coelorum disciplinis coelestibus erudire.

Sed dicit aliquis: Quid ergo fiet de his qui in praeteritum de ha∣resi * 1.152 ad Ecclesiam venientes, sine baptismo admissi sunt ¶ 1.153? 〈◊〉〈◊〉 est Dominus misericordia sua indulgentiam dare, & eos qui ad Eccle∣siam simpliciter admissi ¶ 1.154, in Ecclesia dormierunt, ab Ecclesia suae muneribus non separare. Non tamen quia aliquando erratum est, ideo semper errandum est; cum magis sapientibus & Deum timenti∣bus congruat, patefactae & perspectae veritati libenter atque incunctan∣ter obsequi, quam pertinaciter atque obstinate c 1.155 contra fratres & con∣sacerdotes pro haereticis reluctari. Nec quisquam existimet haere∣ticos,

eo quod illis a 1.156 baptisma opponitur ¶ 1.157; quasi secundi baptismi vo∣cabulo scandalizatos, ut ad Ecclesiam veniant retardari: imo vero hoc ipso magis ad necessitatem veniendi, testimonio ostensae sibi & probatae veritatis adiguntur. Nam si viderint judicio ac sententia nostra id decerni & statui, ut baptisma justum & legitimum compu∣tetur, quo illic baptizantur; putabunt se Ecclesiam quoque & cete∣ra Ecclesiae munera juste & legitime possidere ¶ 1.158; nec erit causa ve∣niendi ad nos, quando habentes baptisma, habere videantur & ce∣tera. Porro autem cum cognoscunt baptisma nullum foris esse, nec remissam peccatorum extra Ecclesiam dari posse, avidius ad nos & promtius properant, & munera ac dona Ecclesiae matris implorant; certi pervenire se omnino non posse ad veram divinae gratiae pollici∣tationem, nisi prius venerint ad b 1.159 Ecclesiae unitatem. Nec recusa∣bunt baptizari apud nos haeretici legitimo & vero Ecclesiae baptis∣mo, quando ex nobis didicerint, baptizatos quoque à Paulo eos qui jam baptismo Joannis baptizati fuissent; sicut legimus in Actibus * 1.160 Apostolorum.

Et nunc apud quosdam de nostris, haereticorum c 1.161 baptisma occu∣patum * 1.162 asseritur, & invidia quadam quasi rebaptizandi, d 1.163 baptiza∣re post hostes Dei nefas ducitur; cum baptizatos inveniamus quos Joannes baptizaverat: Ille Joannes major inter Prophetas habitus, ille divina gratia adhuc in utero matris impletus, ille Heliae spiritu & virtute subnixus, qui non adversarius Domini, sed praecursor ac praedicator fuit, qui Dominum non tantum verbis praenunciavit, sed & oculis ostendit; qui ipsum Christum, per quem baptizentur ceteri, baptizavit. Quod si iccirco haereticus jus baptismi obtinere potuit, quia prior baptizavit; non possidentis erit jam baptisma, sed occupantis ¶ 1.164: & cum separari à se & dividi omnino non possint bap∣tisma & Ecclesia; qui occupare baptisma prior potuit, & Ecclesiam pariter occupavit: & incipis tu illi haereticus videri, qui praeventus posterior esse coepisti; qui cedendo ac manus dando, jus quod e 1.165 ac∣ceperas reliquisti. Quam periculosum sit autem in divinis rebus ut quis cedat jure suo & potestate; scriptura sancta declarat, cum in Genesi, Esau primatus suos inde perdiderit ¶ 1.166, nec recipere id postmo∣dum potuerit quod semel cessit. Haec tibi f 1.167 breviter pro nostra

mediocritate rescipsimus, frater carissime, nemini praescribentes 〈◊〉〈◊〉 praejudicantes, quo minus unusquisque Episcoporum quod a 1.168 putat faciat, habens arbitrii sui liberam potestatem ¶ 1.169. Nos quantum in no∣bis est, propter haereticos cum Collegis & coepiscopis nostris non contendimus, cum quibus divinam concordiam & Dominicam pa∣cem tenemus; maxime cum & Apostolus dicat: Si quis autem * 1.170b 1.171 putatur contentiosus esse, nos talem consuetudinem non habemus, neque Ecclesia Dei. Servatur à nobis patienter & c 1.172 fir miter caritas animi, collegii honor, vinculum fidei, & concordia sacerdotii. Propter hoc etiam d 1.173 libellum de bono patientiae, quantum valuit no∣stra mediocritas permittente Domino & inspirante conscripsimus, quem ad te pro mutua dilectione transmifimus. Opto te, frater ca∣sime, semper bene valere.

Notes

• ¶ 1.1

  Rigaltius ait, Hanc Episto∣lam à Cypriano scriptam suisse addubitat Augustinus lib. 111. contra Cresconium, cap. 33. his verbis: Cum enim persuadere conaretur vel sanctus Cyprianus vel quicunque illam scripsit Epistolam, &c. Hieronymus ad Lucis. Cypriano tribuit, & libellum vocat. Sed in libris de Baptismo, & ad Vincent. Rogatist. Augustinus passim agnoscit. Nec mirum si, pro disceptantium jure, probationis onus in adversari∣um subinde rejiciat, non quod ipse contrarium sentiret, sed ut oppugnantis fastum retunderet. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Vincentium literis, literarum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tismo scriptarum fidem elevat 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈…〉〈…〉.
• d 1.2

  Designari tibi, Bod. 2.
• * 1.3

  Ad 〈◊〉〈◊〉 num. Epist. LXXIII. In Erasm. edit. extra ordinem po∣nitur sub si∣nem operis. Respondetur 〈◊〉〈◊〉 de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in∣quirenti.
• * 1.4

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• e 1.5

  Legitimum computare, Bod. 1. NC. 1, 2. 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉.
• f 1.6

  〈◊〉〈◊〉 quicunque ab adultera & profana aqua venientes, Lam. Lin. Ebor. Bod 1, 2. NC. 1, 2.
• * 1.7

  Occurritur argumento à praxi Novatianensium ducto.
• ¶ 1.8

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sequente fecerunt. Sed 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 baptisma aliis ingerebant, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tismo initiati fuerant
• g 1.9

  Rationem, Lam. Ebor. NC. 1.
• h 1.10

  Humana tamen, Lam. Ebor. Bod. 1, 2. 〈◊〉〈◊〉 NC. 1, 2.
• i 1.11

  Et baptisma quod unum est apud nos esse, Lam. Lin. Ebor. Bod. 1, 2. NC. 1, 2.
• a 1.12

  Relinquat Eccleiae, Lam. Bod. 1, 2. NC. 1, 2. Lin. Ebor.
• * 1.13

  De 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• ¶ 1.14

  Rigaltius ait, Longam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ait Cyprianus ex quo decessor suus 〈◊〉〈◊〉 Cartbaginis Episcopus celebrato concilio 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 non baptizandi venientes ad Ecclesiam ab 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 atos. Hanc vero longam aetatem Augustinus libro IV. 〈◊〉〈◊〉 Don. c. 6. in paucos annos contraxit: Consuetudinem, 〈◊〉〈◊〉, tam robustam antea Cyprianus invenit, ut cum ejus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quam sequeretur vir tanta scientia 〈◊〉〈◊〉 quareret, non nisi in Africa sola factum paucis ante se 〈◊〉〈◊〉 agrippini concilio reperiret. Addit, hoc concilium non 〈◊〉〈◊〉 Cypriano adversus totius orbis morem, & rationes 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 esse potius quam veras. At in septimo tamen 〈◊〉〈◊〉 historie libro, ex Epistolis sere Dionysii Alexandrini 〈◊〉〈◊〉 composito, citantur magni illius viri Epistolae de 〈◊〉〈◊〉 quinque, prima ad hunc 〈◊〉〈◊〉 nostri Stephanum, 〈◊〉〈◊〉 ad Xystum Episcopatu Romano Stephani 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tertia & quarta ad Romae presbyteros & 〈◊〉〈◊〉, quinta ad eundem Xystum. In illa vero ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉: Hoc se etiam didicisse, non in Africa solum 〈◊〉〈◊〉 morem baptizandi venientes ab 〈◊〉〈◊〉; verum multo 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉 celeberrimis & conciliorum etiam decretis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉, & apud gentes plerasque ali∣as 〈◊〉〈◊〉 id suisse. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 amplius addit, Sustinere se, nec audere 〈◊〉〈◊〉 eos 〈◊〉〈◊〉 serre. Qua certe non mediocrem 〈◊〉〈◊〉 controversiam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, priore Commonitorio suo sic 〈◊〉〈◊〉. Agrip∣pinum istum omnium 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 primum, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 universalis 〈◊〉〈◊〉 regulam, 〈◊〉〈◊〉 sensum om∣nium consacerdotum, contra morem atque 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, baptizandos 〈◊〉〈◊〉 qui ab 〈◊〉〈◊〉 ad Ecclesiam 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Agrippini meminit 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 lib. x. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 suisse 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉 autem dici 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 qui annis compluribus 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉 licebit Agrippinum saltem, Cataphrygarum 〈◊〉〈◊〉, hoc est, annum Christi ducentesimum 〈◊〉〈◊〉; aliter enim minime 〈◊〉〈◊〉 Augustinus, qui nullum non mo∣vit lapidem ut 〈◊〉〈◊〉 nominum invidiam de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, morem 〈◊〉〈◊〉 baptizandi in Africa, a Mon∣tano aut 〈◊〉〈◊〉, potius quam Agrippino 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae Episcopo, ejusque synodo non minus, catholica, accersere.
• b 1.15

  Converorum, Lam. Bod. 2. Ebor. NC. 1.
• c 1.16

  Ei, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. Lin. NC. 1, 2.
• d 1.17

  Ad hoc venit ut diseat, ad hoc discat ut vivat, Lam. Ebor. Bod. 1, 2. 〈◊〉〈◊〉. NC. 1, 2.
• e 1.18

  Nos non demus stuporem 〈◊〉〈◊〉 patrocinio consensus nostri, cum, Lam. Ebor. Bod. 1, 2. NC. 1, 2.
• * 1.19

  e 〈◊〉〈◊〉 quid eundem quem & nos novit, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. Lin. NC. 1, 2.
• * 1.20

  Consider an∣dum impri∣mis, an 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.21

  Quae suerint monstrosa dogmata istorum, & qui his subjiciuntur, hae∣reticorum; ex veterum scriptis abunde notum est. Quod ad rem praesentem spectat, nimirum qualiter baptismi sa∣cramentum celebraverint, opportunum fuerit ab Irenaeo 〈◊〉〈◊〉 1. cap. 18. didicisse. Quidam ex ipsis sponsale cubicu∣lum quoddam adaptantes, & quasi mysticum conficiunt, cum quibusdam 〈◊〉〈◊〉 dictionibus iis qui sacrantur, & spiritales nuptias dicunt esse, id quod ab ipsis fit secundum similitudinem superarum conjugationum. Alii autem adducunt ad aquam & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 dicunt: In nomine ignoti Patris omnium, in veritate matre omnium, & in nomine descendentis in fesu, ad unitionem & redemtionem & communionem virtutum. A∣lii 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 nomina superfantur, ut stupori sint, vel 〈◊〉〈◊〉 cos qui sacrantur. Sic Basyma, Cacabasa, Canaa, 〈◊〉〈◊〉, Dyarbada, Caeotaba, Fobor, Camelanthi. Haec vo∣cum portenta aliter exhibet Epiphanius, & ab utrisque aliter Nicetas. Ubi notandum venit, haec verborum ter∣riculamenta pro Marcionistarum baptizandi formula, ab 1 piphanio exhiberi; quorum baptisma ratum voluit Stephanus, siquidem expresse dicat, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 baptizari oportere.
• ¶ 1.22

  Rigaltius ait, Epistola ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 facit Apelletis. Unde Apelletiam apud 〈◊〉〈◊〉 credat Judaeus Apella. Apella, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈◊〉〈◊〉 ad Tertull. Sed quando apud Martialem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, circumcisionis ritus videtur 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.
• a 1.23

  Gladii ac venena subvertendae veritatis, Lam. Ebor. Lin. NC. 1, 2. Bod. 1. 2. 〈◊〉〈◊〉
• b 1.24

  Singularum, Ebor. Bod. 1, 2. Lin. NC. 1, 2.
• c 1.25

  Instruit & docet, dicens, Lam. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 1, 2. Bod. 1, 2. Lin.
• * 1.26

  Matt. 28.18.
• d 1.27

  Gentes omnes tingentes, Lam. Ebor. Bod. 1, 2. NC. 1, 2.
• ¶ 1.28

  Marcionis tria principia, 〈◊〉〈◊〉 Justum Malum, quae materiae, formae & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Peripateticos rationem subibant, opponit 〈◊〉〈◊〉 Chri∣stianorum triadi Patri, Filio & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• f 1.29

  Eunden. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, Bod. 2. Lin. NC. 1, 2. Ebor, eundem novit filium Fab.
• ¶ 1.30

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Marcionis late describuntur, qui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 lib. de Carne Christi, cap. 5. ubi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Marcion appellatur, & scelestissimus 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 lib. de Resurrectione carnis sub & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Trallianos, B. Augustianus serm. 176. de 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 naticam illam opinionem de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• g 1.31

  Contentio 〈◊〉〈◊〉 Bod. 1.
• ¶ 1.32

  Lectio haec LXX. 〈◊〉〈◊〉 vestigiis insistit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Diu est ex quo literali S. scripturarum 〈◊〉〈◊〉 mysticus addebatur; qui in allegoricum, 〈◊〉〈◊〉 & anagogicum se diffundebat: unde evenit ut ad dogmatis alicujus firmamentum raro probationes ex Sacris literis deesse possint. Prophetam per aquas popu∣lem infidelem denotare, sudaet ex Apocalypsi D. Augustinus. Revera videtur Jeremias, alludere ad torrentes 〈◊〉〈◊〉, qui hieme, cum minime opus, pleno gurgite 〈◊〉〈◊〉, tument & strepunt; aestate vero, cum sitiunt omnia & undas desiderant, dilabuntur, nec ultra comparent. Confer Job. 6. 15.
• * 1.33

  〈◊〉〈◊〉 15.18.
• a 1.34

  Adumbratam simulatione, Bod. 2.
• * 1.35

  Si necesse sui ut ab haereti∣cis baptizate confirmen∣tur, eadem necessitas ut baptizentus.
• b 1.36

  Foris consequi, Bod. 1, 2. Lam. Ebor. NC. 1, 2.
• * 1.37

  〈◊〉〈◊〉 16.19.
• ¶ 1.38

  Rigaltius ait. Infra dicet, Super 〈◊〉〈◊〉 Domini voce fundatam Ecclesiam. Locum hunc 〈◊〉〈◊〉 Firmilianus cum pluribus aliis hujus Epistolae.
• * 1.39

  〈◊〉〈◊〉 22.21.
• c 1.40

  Detinueritis, Bod. 1.
• ¶ 1.41

  Et qui sub eorum au∣spiciis sacramentum illud administrandi jus habent, pres∣byteris & diaconis, id licet. Minime feminis hoc conces∣sum. Viderint illi, qui obstetricibus negotium hoc per∣mittunt.
• ¶ 1.42

  Rigaltius ait, Foris, hoc est, extra Ecclesiam. Ubi non est qui aut ligare pos∣sit aliquid aut solvere. Etenim qui extra Ecclesiam sunt, cla∣vem non habent. Clavis est verbum Dei, praecepta Christi, Spi∣ritus sanctus. Quo Spiritu, quibus praeceptis, quo verbo data est potestas ligandi solvendique. Clavem non habent neque po∣testatem, qui utuntur clavibus adulterinis, humano spiritu, non divino: praeceptis suis, non Christi.
• d 1.43

  Ligare possit aut solvere, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. Lin. NC. 1. 2.
• e 1.44

  Contra Ecclesiam, Episcopos, Lin.
• * 1.45

  Num 16.
• f 1.46

  Indignantis percussi, Lin.
• g 1.47

  In baptismo offerunt, Ebor. NC. 1.
• ¶ 1.48

  Pamelius ait, Fatetur eti∣am D. Augustinus cap. 19. lib. 3. de Bapt. exemplum hoc ex Actis Apostol. ad rem non pertinere: Nam uti recte adnotavit Cyprianus, locus ille de illa manuum impositione intelligitur, que in confirmationis sacramento fieri est solita, de qua latius Epistola praeced.
• * 1.49

  A Philippo baptizati ab Apostolis Pe∣tro & Joan∣ne, denno con∣firmationis ritum susce∣perunt.
• * 1.50

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• a 1.51

  Locum istum, frater, Lam. Bod. 1, 2. Lin. NC. 1, 2.
• b 1.52

  Gratia est baptismi data, Lam. NC. 1. Bod. 2.
• c 1.53

  Oratione super cos, Lin.
• ¶ 1.54

  Rigaltius ait, Abs∣que hoc signaculo five sacr amento Cornelius Episcopus Roma∣nus in Epistola quadam ad Fabianum Antiochiae Episcopum scribit, minime esse putandum Novati 〈◊〉〈◊〉 baptisma perse∣ctum aut consummatum suisse, aut Spiritum sanctum interve∣nisse. Hoc sua lingua sic narrat Eusebius Hist. VI. cap. 35. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Russinus aliquid Cor∣neliani stili servasse videtur: Et quod 〈◊〉〈◊〉 in lecto, pro 〈◊〉〈◊〉 perfusus sit: nec reliqua in eo, quae baptismum subse∣qui 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 adimpleta sint, nec signaculo chrismatis consummatus sit. Unde nec Spiritum sanctum unquam potuit promereri.
• * 1.55

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• d 1.56

  Et Domini pro merito indignantis 〈◊〉〈◊〉 Lin. NC. 2.
• * 1.57

  Num. 25.
• e 1.58

  Quid adultera & aliena & divinae unitatis inimica in acceptum 〈◊〉〈◊〉 Lam. Ebor. Bod. 2. NC. 1. Thu.
• ¶ 1.59

  Rigaltius ait, Instar dicitur absentis rei figura, similitudo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 absentem sic exprimit ut res ipsa 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in oculus nostris stare videatur. Unde & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 qui rem aliquam quae interciderat, five abolita 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 unt, renovant, repraesentant. Sic 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 operis solent proponere 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 quaedam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 hoc est, figuram & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Instaurari ab instar dictum est, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 similitudinem & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in Gram. Instar est 〈◊〉〈◊〉 & habet 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nominativum, accus. & voc. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Catholicis Valerius Probus. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 VI. 〈◊〉〈◊〉 Marcello quantum instar in 〈◊〉〈◊〉 est. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & est nomen quod non recipti 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 non dicimus: quod Probus 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.60

  Matt. 3.10.
• * 1.61

  Tit. 3.10.
• * 1.62

  Jo. 〈◊〉〈◊〉.
• ¶ 1.63

  Rigaltius ait, 〈◊〉〈◊〉 deinde Petrum. Quemadmodum in Evangelio 〈◊〉〈◊〉 Dicite discipulis & Petro. Mox Ecclesiae tribuit 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & Domini sui potestatem: In hac praesidemus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉. Ac demum de canctis pariter Episcopis, Nos 〈◊〉〈◊〉 vitalium fontium.
• ¶ 1.64

  Rigaltius ait, 〈◊〉〈◊〉 Dominus Petro: Dabo tibi claves regni coelorum. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 dedit quod promiserat: sed non prius dedit Petro, 〈◊〉〈◊〉 dedit & ceteris discipulis suis. Tunc videlicet, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fecit Apostolos. Postquam surrexit à mortuis, 〈◊〉〈◊〉 ad congregatos, stetit inter eos medius, dixitque: 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Pater, ego mitto vos. Et insussans in cos, Accipite, 〈◊〉〈◊〉 Spiritum sanctum: quorum remiseritis peccata, 〈◊〉〈◊〉 cis. Inde est quod Cyprianus lib. de Unitate 〈◊〉〈◊〉 Hoc 〈◊〉〈◊〉 utique & ceteri Apostoli quod suit 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 consortio praediti, & honoris & potestatis. Sed 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 unitate proficiscitur. Exordium dicit, promissum. 〈◊〉〈◊〉 tibi claves. Claves autem intellige, verbum Dei: 〈◊〉〈◊〉 Christi, Math. XVI. 17. & XVII. 18. Joannis 〈◊〉〈◊〉 Siquidem ea insedit Cypriani animo sententia, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ceteros Apostolos quod suit Petrus, pari consortio 〈◊〉〈◊〉 & honoris & potestatis; relinquebatur ut quod 〈◊〉〈◊〉 Apostolorum Petrus diceretur, & sigillatim ipsi 〈◊〉〈◊〉 clavium esset facta; ad adumbrandam Ecclesiae 〈◊〉〈◊〉 solummodo spectarent. Ideoque telo hoc tanquam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 perpetuo utitur, cum de ca re sermonem 〈◊〉〈◊〉 Martyr noster. Cui porro Firmilianus 〈◊〉〈◊〉 Revera quandoquidem D. Paulus 1 Cor. 16. 9. 2. Cor. 2. 12. & Coloss. 4. 3. Evangelii praedicationem 〈◊〉〈◊〉 appellat apertum; utique hoc rectissime per claves significabitur: ita tamen ut censurae 〈◊〉〈◊〉 in quibus ligandi & solvendi potestas maxime versatur, non ipsae excludantur.
• ¶ 1.65

  Rigaltius ait Hoc ad unitatem Ecclesiae pertinet, quae cum una sit, unus esi Episcopatus concordi numerositate diffusus in plures. Ut 〈◊〉〈◊〉 omnes ubicunque sint Ecclesiae, una sint Ecclesia, & 〈◊〉〈◊〉 Episcopus.
• a 1.66

  Et pro honore, Bod. 2.
• b 1.67

  Fidei devote, Bod. 1. fideli devotione, Bod. 2. Lam. Ebor. Bened. Lin. NC. 1, 2. fidei devotione, Thu. fideli virtute, Corb.
• c 1.68

  Si ergo possessionis, E∣bor. NC. 1.
• d 1.69

  Unitatis extitimus, Lam. Lin. Ebor. NC. 1. Bod. 2. existimus, Bod. 1. Thu.
• e 1.70

  Et sanctificatus est, si sanctificatus est, Bod. 1, 2. Lin. Ebor. NC. 1, 2.
• ¶ 1.71

  Pamelius ait, Respondet Au∣gustinus 〈◊〉〈◊〉 se non 〈◊〉〈◊〉 templum Dei qui apud haereti∣cos baptizatur; tamen probaptizato habetur avarus, qui ab avaritia non recesserit etiamsi templum Dei non siat, ita & 〈◊〉〈◊〉 vere baptizari.
• * 1.72

  〈◊〉〈◊〉. 5.7.
• ¶ 1.73

  Rigaltius ait, 〈◊〉〈◊〉 Cy∣priani verbis confirmantur ea quae ad Tertullianum notavimus, Visum 〈◊〉〈◊〉 Cypriano, venientes ab haeresi ad Ecclesiam 〈◊〉〈◊〉 co baptizandos, quia tunc haereses 〈◊〉〈◊〉 omnes alterutram de Trinitate personam 〈◊〉〈◊〉 in qua cum res unum sint, totum Christum, at per 〈◊〉〈◊〉 totam Ecclesiam vexabant. Adeo∣que extra Ecclesiam, 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiam, consistentibus unl∣lum erat 〈◊〉〈◊〉 Christiani commercium neque confortium.
• * 1.74

  〈◊〉〈◊〉 qui ratione vin∣cuntur, con∣suetudinem opponunt.
• ¶ 1.75

  Rigaltius ait, Hoc plane verum est, inquit beatus Augustinus lib. IV. contra Don. quia ratio & veritas consue∣tudini praeponenda. Sed cum 〈◊〉〈◊〉 veritas suffragetur, nihil oportet firmius 〈◊〉〈◊〉.
• a 1.76

  Beatus Apostolus, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1, 2.
• * 1.77

  Tim. 〈◊〉〈◊〉
• b 1.78

  Jam non in venia Lin.
• * 1.79

  Apostolica traditio per∣peram urge∣tuo.
• c 1.80

  Dicunt quod quasi, Ebor. NC. 1.
• ¶ 1.81

  Rigaltius ait, Epist. ad Philip. cap. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Observat Chrysostomus Paulum dixisse, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 annunciatur, forma narrandi quod fieret, non for∣ma 〈◊〉〈◊〉, quod fieri vellet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 annuncietur. 〈◊〉〈◊〉 lib. v. ad Marcionem, Pauli verba sic reddidit: Nihil mea, inquit sive causatione, sive veritate Christus annuncietur. Deinde explicat: quia scilicet unus annunciaba∣tur, sive ex causatione, sive ex veritate sidei. Ad fidem enim 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 mentionem veritatis, non ad regulae ipsius. Quia una quidem erat regula, sed 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 dam vera, id est simplex, quorundam 〈◊〉〈◊〉 docta. Quod 〈◊〉〈◊〉 dicit, doctam, ontelligo, cautam, versutam. Chrysoft. mentem Cypriani addidit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.
• * 1.82

  Philip.11
• d 1.83

  Invidiae dissensione, Lin.
• ¶ 1.84

  Rigaltius ait, Ideoque in ea quam 〈◊〉〈◊〉 ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, gaudere se ait & gratias agere Dev quod annunciatut universo mundo fidem Christianam 〈◊〉〈◊〉 esse 〈◊〉〈◊〉.
• e 1.85

  Patrocinatur, non id proserat, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1, 2. Tbu.
• f 1.86

  Ostendat, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1, 2. Tbu.
• g 1.87

  Putavit, aut si fidem & baptisma corum probavit, Lam. Lin. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1, 〈◊〉〈◊〉
• h 1.88

  Ac∣eipere contra Ecclesiam NC. 1. Lin.
• * 1.89

  2 Tim. 〈◊〉〈◊〉
• * 1.90

  2 Cor. 6.1
• a 1.91

  Aut iniquitates, Bod. 1. Thu.
• * 1.92

  〈◊〉〈◊〉 4. 3.
• b 1.93

  Divina, qui, Lam. NC. 1. Bod. 1, 2. Ebor. Lin.
• c 1.94

  Si re∣lictis, Lam. Ebor. Lin. NC. 1. Bod. 1, 2.
• ¶ 1.95

  Rigaltius ait, 〈◊〉〈◊〉 hac ipsa Epist, opponet humanae argumentationi, 〈◊〉〈◊〉 praedicationis veritatem.
• d 1.96

  Nominentur, Bod. 1, 2.
• * 1.97

  g Nec sibi, Lam. Bod. 1, 2.
• * 1.98

  Vbicunque 〈◊〉〈◊〉.] Haec videntur esse Ste∣phani verba; infracnim à Cypriano traducuntur.
• ¶ 1.99

  Priorius ait, Multis 〈◊〉〈◊〉 Cyprianus, non esse verum baptisma quod in solo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 confertur, eo quod Christus baptizare jusserit in 〈◊〉〈◊〉 & adunata Trinitate. Imo & corum consirmat 〈◊〉〈◊〉 qui 〈◊〉〈◊〉 ab Apostolis Act. 2. it a 〈◊〉〈◊〉 baptismum volunt.
• * 1.100

  Ad baptismi complemen∣tum non 〈◊〉〈◊〉, quod fi∣at in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• e 1.101

  Ubicunque & Lam. Bod. 1, 2.
• * 1.102

  Matt. 7. 21.
• f 1.103

  Introibit, Bod. 1, 2. Liu. Thu.
• * 1.104

  Matt. 24. 5.
• ¶ 1.105

  Rigaltius ait, Ab Ecclesia quippe omnes hareses exierunt, quae vocabulo Christiano decipiunt. August. lib. v. de Bap. contra Don. cap. 15.
• * 1.106

  Jo. 14. 6.
• * 1.107

  〈◊〉〈◊〉 3.
• h 1.108

  Erant baptizati, Bod. 1.
• * 1.109

  〈◊〉〈◊〉 2. 38.
• a 1.110

  Beatus Petrus, I. am.
• * 1.111

  Matt. 23.19.
• b 1.112

  Baptizare jubentur, NC. 2.
• * 1.113

  Ostenditur contra Ste∣phani placi∣tum, 〈◊〉〈◊〉 baptisma va∣sidum esse non posse.
• ¶ 1.114

  Tertull. l. 2. c. 2. adv. Marc. ait, Duos Ponticus Deos assert tanquam duas Sympleg adas nausiagit sui; quem negare non potuit, id est creatorem, & quem probare non potuit, id est, suum. Qui duos ponit De∣os, nullum statuit; & qui bonum esse negat Patrem Chri∣sti & mundi creatorem; is & Deum fuisse inficiatur. Commentum hoc de duplici principio, à 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 erat derivatum, teste Aristotele. Porro obiter hic no∣tetur Tertullianum non sine sarcasmo Marcionem nau∣clerum Ponticum, symplegadum suarum nautis infami∣um; & non lapsus, sed naufragii admonere.
• c 1.115

  Sanctisicamur. Bon. 1, 2. 〈◊〉〈◊〉. Ebor. NC. 1, 2.
• * 1.116

  Jo. 14.21.
• * 1.117

  Jo. 〈◊〉〈◊〉
• d 1.118

  Testetur & dicat, Lam. Bod. 2.
• * 1.119

  Jo. 6. 65.
• * 1.120

  Matt. 15. 13.
• e 1.121

  Plantaverit, Bod. 1, 2.
• f 1.122

  〈◊〉〈◊〉 de Christo, Lam. Ebor. Lin, Bod. 3. NC. 1. ex Christo, Bod. 1.
• * 1.123

  〈◊〉〈◊〉 16.8.
• g 1.124

  Contumeliosus ad 〈◊〉〈◊〉 candum, Lin.
• g 1.125

  Contumeliosus ad 〈◊〉〈◊〉 candum, Lin.
• a 1.126

  Nisi si vocabulum patris, Bod. 1, 2. Lin. Ebor. NC. 1, 2.
• * 1.127

  Erod. 20. 12.
• * 1.128

  Matt. 15. 4.
• b 1.129

  Si eum qui blasphemave∣rit, NC. 1, Ebor.
• ¶ 1.130

  Rigaltius ait, Quod Ecclesia non 〈◊〉〈◊〉, neque in hoc neque in futuro secuto, nec poenitentiam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.131

  〈◊〉〈◊〉 12.10.
• c 1.132

  Sanctificare dicatur, Lin.
• * 1.133

  Heretici eo ipso quod ad Ecclessam re∣denut, 〈◊〉〈◊〉 se extra Eccle∣siam suisse.
• d 1.134

  Divinae dispositionis, Lam. Bod. 1, 2. Lin. Ebor. NC. 1, 2.
• e 1.135

  Quam confessio & passio, Lam. Lin. Ebor. Bod. 2. NC. 1, 2. quam confessio quam passio, Bod. 1.
• f 1.136

  Haeretico prodest, quamvis Christum confessus, & ex∣tra Ecclesiam fuerit occisus, Bod. 1, 2. Lin. Ebor. NC. 1, 2.
• * 1.137

  〈◊〉〈◊〉 13. 3.
• g 1.138

  Quamvis exustos dicit, Bod. 2. NC. 1. Ebor.
• h 1.139

  Ecclesiam esse non potest, NC. 1. Ebor. Bod. 2.
• i 1.140

  In tenebris, Bod. 1.
• ¶ 1.141

  Rigaltius ait, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quae sunt extra Ecclesiae catholicae unitatem, 〈◊〉〈◊〉 appellat & speluncas, quales sunt latronum factions.
• k 1.142

  Adultera ca, Bod. 1.
• ¶ 1.143

  Vel hoc nomine Mar∣cionis baptismus jure damnandus, quod non unus, sed triplex suit; ad ejus infamiam eluendam ex repetitis fla∣gitiis accommodatus, de qua re consulatur Epiph. Hae∣ref. 42. c. 3.
• * 1.144

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.145

  Occurrit 〈◊〉〈◊〉, quod Ecclesia pro 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, in 〈◊〉〈◊〉 passos.
• a 1.146

  Ecclesiae veritatem, Bod. 1, 2. Lin. Ebor. NC. 1, 2.
• ¶ 1.147

  Rigaltius ait, Sanguinis 〈◊〉〈◊〉 fidei Christianae martyrio fusi. De quo apud Tertul. Tota paradisi clavis sanguis tuus est.
• * 1.148

  Luc. 12.50
• ¶ 1.149

  Rigaltius ait, In latronis rstius passione duplex tempus consideratur, adeoque duplex homo, duplex sanguis. Sanguis scilicet ante fidem fusus, sanguis suit latronis: post fidem, sanguis Christiani. Sanguis latronis, poena criminis suit: at sanguis jam Christiani, in ip∣so fidei Christianae testimonio fusus; quo testimonio Christum la∣tro vere Dei 〈◊〉〈◊〉 esse professus est, sanguis suit Confessoris. Hunc sanguinem Christus applicuit suo, deque latrone secit sibi consanguinem & cohaeredem, ac de jam cohaeredis sui san∣guine baptisma. Hoc certe argumento 〈◊〉〈◊〉 adversus Cy∣prianum potest. 〈◊〉〈◊〉 baptisma datum quidem in haeresi, sed Christiano tamen ritu, quamdiu extra Ecclesiam perstat in haeresi. vanum & nihili esserecte dicimus; post expositam vero abjectamque haeresim, ad Ecclesiam veniens, jam Christiani ritus baptisma sanctificatur, & sit verae fidei sacramentum.
• * 1.150

  Luc. 23.43.
• b 1.151

  Sed correptos, Lin. NC. 2.
• * 1.152

  Occurritur objectioni al∣teri quod a∣liqui ab hae∣reticis veni∣entes, licet non baptiza∣ti; pro fide∣libus agniti. Porro suade∣tur, haereti∣cos non sine baptismo re∣cipere; ad eos convin∣cendos max∣ime utile esse.
• ¶ 1.153

  Rigaltius ait, Au∣gustinus libro 11. contra Don. Hic certe quid fieri soleret, 〈◊〉〈◊〉 non sieri vellet, satis Cyprianus ostendit. Et eo ipso quod concilium Agrippint commemorat, aperte indicat fuisse aliam consuetudinem Ecclesiae. Hoc argumentunt tractatur etiam E∣pistola 〈◊〉〈◊〉. Nullibi tamen felicius tractatur res haec, quam apud Euseb. Hist. l. 7. 〈◊〉〈◊〉. 9. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 A∣lexandrinus qui Cypriani dogma de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 dis pariter fovebat, decisionis suae in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cu∣jusdam in causa qui ab haereticis 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fidelium particeps suerat; in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 pum Romanum rationem reddit. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 In 〈◊〉〈◊〉 istiusmodi, ex usu Ecclesiae, per 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cum subvenitur.
• ¶ 1.154

  Rigaltius ait, Hoc est per errorem, ex sententia Cypriam. Sed 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 simplicitas, inquit, sufficit, cut testimonium 〈◊〉〈◊〉 ipse Cypri∣anus, tantum bonum intelligens esse 〈◊〉〈◊〉 corporis Christi ut in eam simpliciter admissos, 〈◊〉〈◊〉 quos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 arbitrabatur, de divina 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & ab Ecclesiae muneribus non 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 meret. Et paulo post: Haec 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae placuit universae toto 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉 non erat hac exaggeratione 〈◊〉〈◊〉; 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nihil aliud sonat, quam statim & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad∣mitti.
• c 1.155

  〈◊〉〈◊〉 contra sacerdotes Lam. Ebor. Bod. 1, 2. NC. 1.
• a 1.156

  Baptismata, Rigalt.
• ¶ 1.157

  In haeresi tinctis quasi 〈◊〉〈◊〉 loco ad Ecclesiam redituris objicitur: siquidem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 conditionibus aditus in Ecclesiam patet. 〈◊〉〈◊〉, penes quem sit fides, nihil enim istiusmodi a me 〈◊〉〈◊〉 est; ait, Baptismata habent libri veteres. 〈◊〉〈◊〉 hic ponitur vocabulum, baptismata, plurali numero, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 admittit catholica baptismi unitas & simplicitas. 〈◊〉〈◊〉 Cypriani sectatoribus poenitentes haereticos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 illa vox, Baptismata. Quod jam in haeresi 〈◊〉〈◊〉 ab 〈◊〉〈◊〉 baptizatos, rebaptizarent. Ac per hoc uni 〈◊〉〈◊〉 conferrent baptismata, hoc est, duplex baptisma. 〈◊〉〈◊〉 contra pertendit, ab haeresi venientes baptizari 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 autem rebaptizari; quia scilicet datum in haeresi 〈◊〉〈◊〉, vanum & pro nihilo censeatur.
• ¶ 1.158

  〈◊〉〈◊〉 ait, Mirum esse ait Augustinus, quomodo dicat 〈◊〉〈◊〉 separari & dividi omnino non posse baptismum & 〈◊〉〈◊〉. Si enim baptisma in baptizato inseparabiliter 〈◊〉〈◊〉; quomodo baptizatus separari ab Ecclesia potest, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 potest? Idem: Potest haereticus & catholicus baptis∣ma unum habere, & unam Ecclesiam non habere, sicut possunt in catholica innocens & homicida unum habere baptisma, & unum Spiritum non habere, quia sicut unum est baptisma, sic unus est Spiritus & una Ecclesia; ita sit ut hoc in quoque ag∣noscendum sit quod habet, hoc ei dandum quod non habet, &c. cap. 15. lib. V. contra Donatist.
• b 1.159

  Ecclesiae veritatem, Bod. 1, 2. Lin. Ebor. NC. 1.
• * 1.160

  〈◊〉〈◊〉 19.5.
• c 1.161

  Baptisma asleritur, Lam. NC. 1. Lin.
• * 1.162

  Demum oc∣curritur ob∣jectioni illo∣rum, qui bap∣tisma haereti∣corum illici∣tum esse per∣suasi, non re∣novandum 〈◊〉〈◊〉 re∣baptizatio∣nis metum.
• d 1.163

  Baptizari hostes Dei, Bod. 1. Ebor.
• ¶ 1.164

  Regula est juris, Melior occupantis cau∣sa. Rigaltius ait, Ut sunt in agrorum conditione, occupatorii, pro indiviso, & indefensi. Augustinus: Non praeoccupat baptis∣mum haereticus, cum eum ab Ecclesia 〈◊〉〈◊〉. Nec potuit a∣mittere cumrecederet, quem jam non habere Ecclesiam dicimus, & tamen habere baptismum concedimus. Attamen Tertullianus 〈◊〉〈◊〉 dixit, amitti baptisma, & perdere poenitentiam.
• e 1.165

  Acceperas amisisti, Lan. NC. 2.
• ¶ 1.166

  Rigaltius ait, Subtiliter Augustinus: Nec primatum quisquam sibi derogat & haretico tribuit, quia cum dicit secum abstulisse, quod non legitime da∣ret, sed tamen legitimum daret; nec jam legitime haberet, sed le∣gitimum haberet. Idem subjungit: Primatus autem non est, nisi in sancta conversatione & vita 〈◊〉〈◊〉.
• f 1.167

  Brevibus, Bod. 1. Lin. Ebor. NC. 1. brevius, Bod. 2.
• a 1.168

  Putaverit, Bod. 1. Lin. NC. 1. August.
• ¶ 1.169

  Rigaltius ait, Atque hinc etiam Augustinus adserit sibi contradicendi Cypri∣ano libertatem. Etiam nobis, inquit, qualibuscunque locum dedit pacifice secum ista tractandi. Et quam vere Christiana sunt quae apponit! Praesens est enim, inquit, non solum per li∣teras suas, sed etiam per ipsam quae in illo maxime viguit, & mori nunquam potuit caritatem. Mox, etiam orationibus Cy∣priani adjuvari exoptat. Sed haec dissentiendi libertas tan∣tisper valet, dum quaestio manet indecisa, Scripturae si∣lent, & ab Ecclesia nihil definitum. Supra observavi∣mus, concilium Agrippini, ex Episcopis Provinciae A∣fricae & Numidiae conflatum, illas tantum regiones spe∣ctasse; non item Mauritaniam. Jam vero Jubaianus ex nomine Maurum se praefert. Quemadmodum etiam erat Quintus, ad quem Epist. 70. dirigebatur. Certe si Jubai∣anus Africae Proconsularis, aut Numidiae fuisset Epi∣scopus; minime esset opus ut Cyprianus ipsum de Sy∣nodo 71. Eposcoporum Africae provinciae & Numidiae certiorem redderer. Porro dicendum; Cyprianum, eo fuisle candore & lenitate animi; ut non cum fratribus, si etiam in rebus ab Ecclesia definitis, dissentire conti∣gerit, violenter & pro imperio agere vellet.
• * 1.170

  1 Cor.11.1
• b 1.171

  Putat contentiosus, Lam. Bod. 2. putaverit,
• c 1.172

  Leniter caritas, Lam. Lin. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1, 2. August. Hier.
• d 1.173

  Libellum nunc. 〈◊〉〈◊〉 Ebor. NC. 1, 2. hunc, August.