Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

EPISTOLA LXVI. Cyprianus qui & Thascius ¶ 1.1, Florentio cui & Pu∣piano, fratri, Salutem.

EGO te, frater, ¶ 1.2 credideram tandem jam ad poenitentiam con∣verti, * 1.3* 1.4 quod in praeteritum tam infanda, tam turpia, tam etiam gentilibus execranda aut audisses de nobis temere, aut cre∣didisses. Porro autem etiam nunc in literis tuis animadverto eun∣dem te adhuc esse, qui prius fueras, a 1.5 eadem te de nobis credere, & in eo quod credideris perseverare; & ne forte claritatis & martyrii tui dignitas ¶ 1.6 nostra communicatione maculetur, in mores nostros di∣ligenter inquirere, & post Deum judicem qui sacerdotes sacit, te velle, non dicam de me, (quantus b 1.7 enim ego sum?) sed de Dei & Christi judicio judicare. Hoc est in Deum non credere, hoc est re∣bellem adversus Christum & adversus Evangelium ejus existere, ut cum ille dicat: Nonne duo passeres asse veneunt, & neuter eorum * 1.8 cadit in terram sine Patris voluntate? & probet majestas ejus & ve∣ritas sine conscientia & permissu Dei c 1.9 etiam minora non fieri, tu existimes sacerdotes Dei sine conscientia ejus in Ecclesia ordinari? Nam credere quod indigni & incesti ¶ 1.10 sint qui ordinantur; quid ali∣ud est, d 1.11 quam credere quod non à Deo, nec per Deum sacerdotes ejus in Ecclesia constituantur? An putas majus esse de me meum, quam Dei testimonium? cum Dominus ipse doceat & dicat testimo∣nium non esse verum, si quis ipse de se testis existat, eo quod unus∣quisque utique e 1.12 sibi faveat, nec contra se aliquis infesta & adversa de∣promat; fides vero f 1.13 sincera sit veritatis, si in praedicationibus no∣stris ¶ 1.14 alius sit praedicator ac testis. Si testimonium, inquit, dixero * 1.15 de me; testimonium meum non est verum ¶ 1.16: alius est enim ¶ 1.17 qui te∣stis est de me. Quod si ipse g 1.18 Dominus, omnia postmodum judica∣turus, noluit de testimonio suo sibi credi, sed maluit de judicio ac te∣stimonio Dei Patris probari: quanto magis hoc servos ejus observa∣re

oportet, qui judicio ac testimonio Dei non probantur tantum 〈◊〉〈◊〉 etiam gloriantur? Praevaluit autem apud te contra divinam 〈◊〉〈◊〉, & contra a 1.19 conscientiam nostram fidei suae viribus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & malignorum commentum; quasi apud lapsos & 〈◊〉〈◊〉, & extra Ecclesiam positos, de quorum pectoribus 〈◊〉〈◊〉 Spiritus sanctus, esse aliud possit nisi mens prava, & fallax 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & odia venenata, & sacrilega mendacia, quibus qui credit, cum 〈◊〉〈◊〉 necesse est inveniatur, cum judicii dies venerit.

Quod vero dixisti sacerdotes humiles esse debere, quia & Domi∣nus * 1.20 & Apostoli ejus humiles fuerunt; humilitatem meam & 〈◊〉〈◊〉 omnes, & gentiles quoque optime norunt & diligunt; & tu 〈◊〉〈◊〉 noveras & diligebas, cum adhuc in Ecclesia esses, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉. Quis autem nostrum longe est ab humilitate, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 qui quotidie fratribus servio, & venientes ad Ecclesiam singulos 〈◊〉〈◊〉 & cum voto & gaudio suscipio: an tu qui te b 1.21 Episcopum E∣piscopi, & judicem judicis ad tempus à Deo dati constituis? cum Dominus Deus in Deuteronomio dicat: Et homo quicunque fecerit * 1.22 in superbia, ut non exaudiat sacerdotem, aut judicem, quicunque su∣erit in diebus illis, morietur homo ille, & omnis populus cum audi∣erit timebit, & non agent impie etiam nunc. Et iterum ad Samue∣lem loquitur & dicit: Non te spreverunt, sed me spreverunt. Et * 1.23 adhuc Dominus in Evangelio, cum ei dictum esset: Sic respondes pontisici? custodiens & c 1.24 docens sacerdotalem honorem 〈◊〉〈◊〉 oportere, contra pontificem nihil dixit, sed innocentiam suam tan∣tummodo purgans responderit, dicens: Si male locutus sum, expro∣bra * 1.25 de malo: si autem bene, quid me caedis? Item beatus Aposto∣lus, cum ei dictum esset: Sic insilis in sacerdotem ¶ 1.26 Dei maledicendo * 1.27 nihil contumeliose locutus sit adversus sacerdotem: quando & po∣tuerit se constanter exerere adversus eos qui Dominum crucisixissent, & qui jam Deum & Christum, & templum, & sacerdotium d 1.28 perdi∣dissent. Sed quamvis in falsis & spoliatis sacerdotibus umbram ta∣men ipsam inanem sacerdotalis nominis cogitans, dixerit: Nescie∣bam fratres quia pontifex est: scriptum est enim: e 1.29 Principem po∣puli * 1.30 tui non maledices. Nisi si sacerdos tibi fui ante persecutio∣nem, quando mecum communicabas; post persecutionem sacerdos esse desivi. Persecutio enim veniens te ad summam martvrii subli∣mitatem provexit, me autem proscriptionis f 1.31 onere depressit, cum publice legeretur: Si quis tenet vel possidet de bonis Caecilii Cy∣priani Episcopi Christianorum ¶ 1.32; ut etiam qui non g 1.33 credebant Deo Episcopum constituenti, vel diabolo crederent Episcopum pro∣scribenti.

Nec haec jacto, sed dolens profero ¶ 1.34, cum te judicem Dei constitu∣as * 1.35 & Christi, qui dicit ad Apostolos, ac per hoc ad omnes Praepositos,

qui Apostolis vicaria ordinatione succedunt: Qui audit vos, me au∣dit, & qui me audit, audit eum qui me misit. Et qui rejicit vos, me re∣jicit, * 1.36 & qui me rejicit, rejicit eum qui me misit. Inde enim schismata & haereses obortae sunt & oriuntur, dum Episcopus qui unus est, & Eccle∣siae praeest, superba quorundam praesumtione contemnitur, & homo di∣gnatione Dei honoratus, indignus abhominibus judicatur. Quis enim hic est superbiae tumor, quae arrogantia animi, quae mentis inflatio, ad cognitionem suam ¶ 1.37 praepositos & sacerdotes vocare; acnisi apud te purgati fuerimus, & sententia tua absoluti, a 1.38 ecce jam sex annis ¶ 1.39 nec fraternitas habuerit Episcopum, nec plebs praepositum, nec grex pastorem, nec Ecclesia gubernatorem, nec b 1.40 Christus antistitem, nec Deus sacerdotem? Subveniat Pupianus & sententiam dicat: & judi∣cium Dei & Christi in acceptum referat; ne tantus fidelium numerus, qui sub nobis accersitus est, sine spe salutis & pacis exisse videatur; c 1.41 nec novus credentium populus, nullam per nos consecutus d 1.42 esse baptismi & Spiritus sancti gratiam judicetur; ne tot lapsis & poeni∣tentibus, pax data, & communicatio nostra e 1.43 examinatione concessa, judicii tui auctoritate solvatur. Annue aliquando & dignare pronun∣ciare de nobis, & Episcopatum nostrum f 1.44 cognitionis tuae auctoritate firmare, ut Deus & Christus ejus agere tibi gratias possint, quod per te sit antistes & rector, altari eorum pariter & plebi restitutus.

Apes habent regem ¶ 1.45 & g 1.46 ducem pecudes, & fidem servant la∣trones, * 1.47h 1.48 mancipi ¶ 1.49 obsequio pleno humilitatis obtemperant. Quan∣to simpliciores & meliores vobis sunt brutae pecudes, & muta anima∣lia, & cruenti licet ac furentes inter gladios atque inter arma praedo∣nes? Praepositus illic agnoscitur & timetur, quem non sententia divi∣na constituit, sed in quem factio perdita & nocens caterva consensit.

Dixisti sane scrupulum tibi esse tollendum de animo, in quem in∣cidisti. * 1.50 Incidisti, sed tua crudelitate irreligiosa. Incidisti, i 1.51 sed tua mente, & voluntate sacrilega, dum incesta, dum impia, dum nefan∣da contra fratrem, contra sacerdotem facile audis, libenter credis; aliena mendacia quasi propria & privata defendis; nec recordaris scriptum esse: Sepi aures tuas spinis, & noli audire linguam nequam: * 1.52 & iterum: Malus obaudit linguae iniquorum, justus autem non inten∣dit * 1.53 labiis mendacibus. Quare in hunc scrupulum non inciderunt martyres Sancto spiritu pleni, & ad conspectum Dei ¶ 1.54 & Christi ejus, passione jam proximi? qui ad Cyprianum Episcopum literas de car∣cere dixerunt, sacerdotem Dei agnoscentes & contestantes ei. Qua∣re in hunc scrupulum non inciderunt tot coepiscopi collegae mei, qui

vel cum de medio a 1.55 recederent ¶ 1.56, proscripti sunt, vel apprehensi in carcere & in catenis fuerunt; aut qui in exilium relegati, illustri itine∣re ad Dominum profecti sunt; aut qui quibusdam locis animadversi coelestes coronas de Domini clarificatione sumserunt? Quare in hunc scrupulum non inciderunt de plebe ista nostra quae apud nos est, & nobis de Dei dignatione commissa est, tot Confessores quaestionati ¶ 1.57 & torti, & insignium vulnerum & cicatricum memoria gloriosi? tot virgi∣nes integrae? tot laudabiles viduae? Ecclesiae denique universae per totum mundum nobiscum unitatis vinculo copulatae? b 1.58 Nisi si om∣nes isti communicantes mecum, secundum quod scripsisti, polluto nostro ore polluti sunt, & spem vitae aeternae communicationis nostrae contagione perdiderunt; Pupianus solus integer, inviolatus, san∣ctus, pudicus, qui nobis miscere se noluit, in paradiso atque in regno coelorum solus habitabit.

Scripsisti quoque quod Ecclesia nunc propter me portionem sui * 1.59 in disperso habeat, quando omnis Ecclesiae populus & collectus sit & adunatus, & individua concordia sibi junctus; & soli illi foris re∣manserint, qui & si intus essent, ejiciendi fuerant: nec patiatur Dominus populi sui protector & tutor triticum de area sua diripi, sed solae possint paleae de Ecclesia separari, quando & Apostolus di∣cat: Quid enim si exciderunt à fide quidam illorum? Nunquid infi∣delitas * 1.60 illorum fidem Dei evacuavit? absit. Est enim Deus verax, omnis autem homo mendax. Et Dominus quoque in Evangelio, cum eum loquentem discipuli derelinquerent, conversus ad duode∣cim dixerit: Nunquid & vos vultis ire? Respondet ei Petrus, dicens: Domine, ad quem c 1.61 ibimus? d 1.62 verba vitae aeternae habes, & nos credi∣mus * 1.63 & cognovimus, quoniam tu es filius Dei vivi. Loquitur illic Petrus ¶ 1.64, super quem aedificata fuerat Ecclesia; Ecclesiae nomine docens & ostendens, quia etsi contumax ac superba obaudire volen∣tium multitudo discedat, Ecclesia tamen à Christo non recedit, & illi sunt Ecclesia plebs sacerdoti adunata, & pastori suo grex adhae∣rens. Unde scire debes Episcopum in Ecclesia esse, & Ecclesiam in Episcopo ¶ 1.65; & si qui cum Episcopo non sint, in Ecclesia non esse; & frustra sibi blandiri eos, qui pacem cum sacerdotibus Dei non ha∣bentes obrepunt, & latenter apud quosdam communicare se cre∣dunt; quando Ecclesia quae catholica una est, scissa non sit, neque divisa; sed sit utique connexa, & cohaerentium sibi invicem sacerdo∣tum glutino copulata.

Quamobrem, frater, si majestatem Dei, qui sacerdotes e 1.66 ordinat, * 1.67

cogitaveris: si Christum, qui arbitrio, & nutu, ac praesentia sua & praepositos ipsos, & Ecclesiam cum praepositis gubernat, aliquan∣dorespexeris; si de innocentia sacerdotum non humano odio, sed divino judicio credideris; si temeritatis & superbiae atque insolentiae tuae agere vel sero poenitentiam coeperis; si Deo & Christo ejus, qui∣bus servio, & quibus puro atque immaculato ore sacrificia, & in per∣secutione pariter & in pace, indesinenter offero ¶ 1.68, plenissime satis∣feceris; communicationis tuae poterimus habere rationem, manente tamen apud nos divinae censurae respectu, & metu; ut prius Domi∣num meum consulam an tibi pacem dari, & te ad communicatio∣nem Ecclesiae suae admitti sua ostensione & admonitione permittat. Memini enim quid jam mihi sit ostensum ¶ 1.69, imo a 1.70 quid servo obse∣quenti & timenti, de Dominica & divina auctoritate praeceptum; qui inter cetera quae ostendere & revelare dignatus est, & hoc addi∣dit: Itaque qui Christo non b 1.71 credit sacerdotem facienti, postea credere c 1.72 incipiet sacerdotem vindicanti. Quanquam sciam somnia ridicula & visiones ineptas quibusdam videri, sed utique illis qui malunt contra sacerdotes credere, quam sacerdoti. Sed nihil mi∣rum, quando de Joseph fratres sui dixerunt: Ecce somniator ille * 1.73 venit; nunc ergo venite, occidamus illum; & somniator postea ¶ 1.74 quod somniaverat, consecutus sit, & occisores ac venditores confusi sint: ut qui verbis prius non credidissent, factis postmodum crederent. De iis autem quae tu egisti vel in persecutione, vel in pace, stultum est, ut velim te judicare, quando tu magis judicem te nostri consti∣tueris. Haec pro animi mei pura conscientia, & Dei mei fiducia re∣scripsi. Habes tu literas meas, & ego tuas: in die judicii ante tri∣bunal Christi d 1.75 utraeque recitabuntur ¶ 1.76.

Notes

• ¶ 1.1

  Pamelius ait, Videtur mihi 〈◊〉〈◊〉 Cretensi voluisse Cretisare Cyprianus; & quum 〈◊〉〈◊〉 nomen suum cum praenomine praesixisset, idipsum secisset: 〈◊〉〈◊〉 autem istud ipsum reperire est in actis passionis ejus, & 〈◊〉〈◊〉 Pontium diaconum. Crediderim quidem 〈◊〉〈◊〉 invidisse Cypriano Caecilii nomen, quod à bonae 〈◊〉〈◊〉 Presbyrero, à quo ad fidem erat conversus, 〈◊〉〈◊〉; & per contemtum Thascii titulo salutasse, quo 〈◊〉〈◊〉 noscebatur.
• ¶ 1.2

  Rigaltius ait, Florentium ctsi jam 〈◊〉〈◊〉 nihilominus vocat fratrem, quemadmodum Optatus 〈◊〉〈◊〉, objurgans eos quod ipsi Catholicos nollent vocare hatres: Nolunt, inquit, se dici fratres nostros: tamen nos 〈◊〉〈◊〉 à timore Dei non possumus, quos 〈◊〉〈◊〉 Spiritus 〈◊〉〈◊〉 per Esaiam Prophetam dicens: Vos qui 〈◊〉〈◊〉 nomen 〈◊〉〈◊〉 audite nomen Domini: Hi qui vos odio habent & 〈◊〉〈◊〉, & nolunt se dici Fratres nostros, vos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nostri estis. Sunt igitur sine dubiosratres, quam∣vis non boni. Nomen fraternitatis, nec 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.3

  〈◊〉〈◊〉 post 〈◊〉〈◊〉
• * 1.4

  Ad Pamelii num. Ep. LXIX. Ad Erasm. Erasm. 4. Ep 9. Pupiano in∣sanda & tur∣pia de Cypri∣ano credents respondetus.
• a 1.5

  Eadem de nobis, Pem.
• ¶ 1.6

  Rigaltius ait, Ante schisma com∣municabat Florentius cum Cypriano, & in persecutione qui∣dem ad summam Martyrii sublimitatem provectus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Cyrianus insra.
• b 1.7

  Quantus enim ego? sed Spir. Innom. 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.8

  Matt. 10.29.
• c 1.9

  Etiam 〈◊〉〈◊〉 non fieri, Bod. 1, 2.
• ¶ 1.10

  Rigaltius ait, 〈◊〉〈◊〉 verba satis indi∣cant qualia Florentius in Cyprianum opprobria suderat, insan∣da & 〈◊〉〈◊〉 atque etiam gentilibus execranda.
• d 1.11

  Quam contendere, Lam. Ebor. Bod. 2. NC. 1. 2. Benev. Neap. concedere, Ver.
• e 1.12

  Sibi placeat, Ver.
• f 1.13

  Sincera sit si veritas, Lin.
• ¶ 1.14

  Rigaltius ait, Cum de nobis aliquid ipsi praedicamus ac dicimus, alius sit praedicator, 〈◊〉〈◊〉 testis. Non idem sit praedicator & testis. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.
• * 1.15

  〈◊〉〈◊〉. 5.31.
• ¶ 1.16

  Rigaltius ait, Non est legitimum, neque justum. Horatius, Metiri se quemque 〈◊〉〈◊〉 modulo ac pede verum est.
• ¶ 1.17

  Legisse videtur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉
• g 1.18

  Dominus cum omnia, Lam. NC. 1. qui omnia, Pem. Bod. 1. judicaturus sit, Lam. Lin. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1, 2.
• a 1.19

  Conscientiam nostram Dei viribus, Bod. 1.
• * 1.20

  Occurritur criminationi quod super∣bus esset.
• b 1.21

  Episcopum Episcopo, & judicem 〈◊〉〈◊〉, Bod. 2. Lam. Ebor.
• * 1.22

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.23

  〈◊〉〈◊〉
• c 1.24

  Docens sacerdotibus, Lin. NC. 2.
• * 1.25

  〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.26

  De hac S. textus perioche & vocis incilas notatione, 〈◊〉〈◊〉 actum. Porro observavi∣mus, solenne esse Cypriano Scripturarum testimonia, tanquam ex armamentario, glomeratim depromere. Vid. quae dicta Ep. III. & LIX.
• * 1.27

  〈◊〉〈◊〉
• d 1.28

  Amisissent, Lin. NC. 2.
• e 1.29

  Prin∣cipem plebis, Bod. 1, 2. Lam. Lin. Ebor. NC. 1, 2.
• * 1.30

  〈◊〉〈◊〉
• f 1.31

  Horrore, Benev. honore, Ver. Bod. 2.
• ¶ 1.32

  Rigaltius ait, Supra Epist. LIX. dixit, applicato & adjuncto Episiopatus su 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 proscriptus, quia Episcopus. Propter hoc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quod Episcopus Carthaginis; 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• g 1.33

  Credebat Deo Episcopum constituenti, vel diabolo crederet, Bod. 1, 2. Lam. Ebor. Lin. NC. 1, 2.
• ¶ 1.34

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 LIX. Dico enim provocatus, dico dolens, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• * 1.35

  Episcopi Apo∣stolis vicaria ordinatione succedunt, il∣lis rejectis re∣jicitur Chri∣stus.
• * 1.36

  〈◊〉〈◊〉.10.16.
• ¶ 1.37

  Solennem & judicialem. Unde 〈◊〉〈◊〉 dicti.
• a 1.38

  Et jam sex annis, Bod. 1.
• ¶ 1.39

  De tempore scriptionis hujus 〈◊〉〈◊〉 consulantur Annales.
• b 1.40

  Spiritus sanctus antistitem, Lin
• c 1.41

  Ne novus credenti∣um, Bod. 1, 2. Lam. Ebor. Lin. NC. 1, 2.
• d 1.42

  Esse & baptismi, Lam. Ebor. NC. 1.
• e 1.43

  Exami∣natione commissa, Lam. NC. 1. Bod. 2. Ebor.
• f 1.44

  Cognitionis tuae vigore, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1.
• ¶ 1.45

  Rigaltius ait, Idem lib. de Idololat. 〈◊〉〈◊〉 unus est apibus, & dux unus in gregibus & in 〈◊〉〈◊〉 rector unus. Tales argutiae tractari solent in scholis, & 〈◊〉〈◊〉 a duce agminis cujusque coturnicum, & de grui∣bus. Nam & ducem eligunt quem sequantur, quique erecto collo provideat, & cetera hujusmodi. Ex quibus hoc colligi∣tur, singulis alveis, singulis gregibus, singulis armentis, agmi∣nibus singulis regem, ducem, rectorem esse suum, oecumenicum nullum.
• g 1.46

  Ducem, & sidem, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. Pem. Regem & judicem, & ei fidem servant, Spir. Innom. Erasm.
• * 1.47

  Sine praeposi∣to & duce, brutorum greges & la∣tronum ca∣tervae neque∣unt consiste∣re.
• h 1.48

  Mancipia, Lam. Bod. 1, 2. Ebor. Lin. NC. 1, 2.
• ¶ 1.49

  Rigaltius ait, A quo sunt conducti ad facinus aliquod. Mancipem vocat factionis magistrum.
• * 1.50

  Futilis excu∣satio ex ru∣mere te∣mere creditis petitur.
• i 1.51

  Sed tua mente, & voluntate sacrilega, Spir. Innom. Erasm.
• * 1.52

  Eccles. 28. 28.
• * 1.53

  Prov. 17. 4.
• ¶ 1.54

  Ex martyrii praerogativa, de qua alibi dictum.
• a 1.55

  Recesserunt, Bod. 1.
• ¶ 1.56

  Rigaltius ait, Synodo soluta, post impositam mibi manum recedentes. Sed siquidem pax in Ecclesia viguit quo tempore Cyprianus ad Episcopatum promovebatur; potius haec intelligi debent de persecu∣tione Deciana.
• ¶ 1.57

  Rigaltius ait, A quaestione. Sic Lucianus Martyr Epist. XXI. dixit, Paulum à quaestione. Observandum hic Confessores dici primum quaestionatos, dein∣de tortes. Etenim cognitione data, habetur quaestio primum, dein tormenta adhibentur.
• b 1.58

  Nisi omne, Lam. Ebor. Lin. Bod. 2. NC. 1, 2.
• * 1.59

  Occurritur objectioni, multos Ec∣clesia per Cy∣prianum eje∣ctos.
• * 1.60

  Rom. 3.3.
• c 1.61

  Sic Lam. Bod. 1, 2. Ebr. NC. 1, 2. Benev. Spir. Innom. Erasm. imus, Rig.
• d 1.62

  Verbum vitae, Ver. Lam. Bod. 1, 2. Ebor. Lin. NC. 1, 2.
• * 1.63

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.64

  Rigaltius ait, Joannis cap. VII. Quid vero loquitur? Loquitur super quem aedificata fuerat Ecclesia, Christum scilicet, filium Dei vivi. Etenim Petrus jam ediderat praeclaram illam verae Fidei professionem, Christum esse filium Dei vivi, quam professionem Christus petram 〈◊〉〈◊〉 & super hanc petram aedificaturum se Ecclesiam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 XVI. 18. Hoc tamen loco & quibusdam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ec∣clesiam super Petrum fundatam esse dicit. Quod 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 potest, respicientibus, nonjam ad Simonem; sed ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, hoc est firmitate fidei professae nuncupatum, a 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• ¶ 1.65

  Ad unitatem Ecclesiae omnino facit ut 〈◊〉〈◊〉 nec per haeresin nec idololatriam sit lapsus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 communionis jure exclusus; Et ut plebs 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 po suo adhaereat, siquidem qui cum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in Ecclesia non est, nec cum Christo. Quae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 natio 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 videntur desumta.
• e 1.66

  Ordinat Christi, Lam. Lin. Ebor. NC. 1. Bod. 1. Spir. Innom.
• * 1.67

  Cyprianus ad poenitenti∣am Pupia∣num horta∣tur.
• ¶ 1.68

  Rigaltius ait, Preces de corde sincero, de conscientia pura 〈◊〉〈◊〉 casta.
• ¶ 1.69

  Rigaltius ait, Hic etram utitur ostensionibus & visionibus, telo ad 〈◊〉〈◊〉 adversarios, in manu praesertim Cypriani, viri optimi atque 〈◊〉〈◊〉, valentissimo: alias vano ac sutili. Nam & callidus 〈◊〉〈◊〉, & sophista vaser, hujusmodi visa ad causam suam 〈◊〉〈◊〉 poterit comminisci, & sallere incautos & simplices. 〈◊〉〈◊〉 siquidem rumoribus fidem adhibendam crediderat 〈◊〉〈◊〉, aequum est ut Cypriano somniis credenti non 〈◊〉〈◊〉.
• a 1.70

  Quid sit servo, Pem. Lam. Bod. 1, 2.
• b 1.71

  Sic Bod. 1, 2. crederet, Imp.
• c 1.72

  Sic Lam. Bod. 1, 2. Lin. Ebor. NC. 1, 2. incipit, Rig.
• * 1.73

  Gen. 37.19.
• ¶ 1.74

  Respicit verba insultantium fra∣trum, tunc apparebit quid illi prosint somnia sua.
• d 1.75

  Utrumque recitabitur, Bod. 1.
• ¶ 1.76

  Ex Platonis sententia, magnus annus olim in terrarum orbe gesta restituet: sed revera dies Domini magnus & manifestus Act 2. 20. omnium retro factorum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 reportabit, Act. 3. 21. Ideo ad examen tam distri∣ctum, mille annos requiri crediderunt plurimi viri erudi∣ti. Sed utcunque de lectione literarum istarum res ceci∣derit, certissimum est utrarumque rationem reddendam; siquidem de omni verbo otioso, id dixerit Dominus, Matt. 12. 36.