Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

EPISTOLA LXIV. Cyprianus & ceteri Collegae qui in concilio affuerant numero lxvj. Fido fratri ¶ 1.1 Salutem.

LEGIMUS literas tuas, frater carissime, quibus significa∣sti * 1.2* 1.3 de a 1.4 Victore quondam Presbytero ¶ 1.5, quod ei, antequam poe∣nitentiam * 1.6 plenam egisset, & Domino Deo, in quem delique∣rat, * 1.7 satisfecisset, temere Therapius collega noster immaturo tempore, & praepropera festinatione pacem dederit. Quae res nos satis mo∣vit, secessum esse à decreti nostri b 1.8 auctoritate, ut ante legitimum & plenum tempus satisfactionis, & sine petitu & conscientia plebis ¶ 1.9, nulla infirmitate urgente, ac necessitate cogente, pax ei concedere∣tur. Sed librato apud nos diu c 1.10 consilio, satis fuit objurgare The∣rapium collegam nostrum, quod temere hoc fecerit; & instruxisse, ne quid tale de cetero faciat. Pacem tamen quomodocunque à sacer∣dote Dei semel datam ¶ 1.11 non putavimus auferendam, ac per hoc Vi∣ctori communicationem fibi concessam usurpare permisimus.

Quantum vero ad causam infantium * 1.12 pertinet ¶ 1.13, quos dixisti in∣tra 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quotidiano per totam hebdomaden abstinemus. Et 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de Judaica morositate magis, quam de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 laudat, & ratione non carere 〈◊〉〈◊〉 quorum tamen hodie magna pars exolevit. Idem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 jam sua baptismo adbibitam fuisse Unctionem 〈◊〉〈◊〉 Expristina, inquit discipliua, hoc est, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de cornu in sacerdotium solebant. Hoc vero 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 aut ab Apostolis factitatum fuisse non legimus; 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 post excessum Apostolorum, Christiani faciles 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 observationibus nondum obliterata retinuerint; 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 si quis omitteret, annorum supra mille prope 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ebrueretur. Verba sunt in Apocalypsi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ecclesias in Asta: Gratia sit vobis à Christo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 vos reges & sacerdotes Deo & Patri suo. Sunt & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in Epistola priore: Vos estis genus electum, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sancta. Quae de regno & sacerdotio 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Hoc tamen 〈◊〉〈◊〉 atque etiam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quantum ab origine Greca deducitur, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Christianum ungi oportere, tanquam 〈◊〉〈◊〉 & sacerdotem. Nec alias convenientius, quam in ipso 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quo nomen 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ungi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 eum qui baptizatus sit, ait 〈◊〉〈◊〉 ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ut accepto chrismate, id est unctione, esse 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in se gratiam Christi possit. Adeoque Canon 〈◊〉〈◊〉 Synodi primae Arausicanae sic babet: Nullum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 baptizandi recepit officium, sine 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 inter nos placuit semel chrismari. De eo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 baptismate, quacunque necessitate faciente, non 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fuerit, in confirmatione sacerdos admonebitur. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 administratio pro variorum Episcoporum ingenio 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & in illo ipso Canone repcriuntur etiam in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 antiquis 〈◊〉〈◊〉 quaedam parum constanter; & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 posterioris accommodata. Nam & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 unctiones, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ea quae in fronte 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quam in vertice 〈◊〉〈◊〉 placuit. Haec permissa 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Episcopis reservata, persicientibus & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 mysteria. Ad baptismi quoque disciplinam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ea, quae tradidit Lucas de fraterna 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 inter sese post adeptionem baptismi. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in doctrinae Apostolorum, & communicatione, & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & precibus. Sed in ea conversatione subit 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 infantes & parvulos; non ita fuisse participes 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ut etiam baptizarentur. Hoc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 videtur ex antedictis, ubi 〈◊〉〈◊〉 sunt verba 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 priusquam tingere: & Apostoli 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 deinde baptizantis. Erat Deus ipse ratio, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 priusquam imponat signaculum fidei, quae fides, 〈◊〉〈◊〉 ex 〈◊〉〈◊〉 veniat, in homine non deprehenditur ante 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & sapientiae capaces. Adeoque in Actis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Cum 〈◊〉〈◊〉 Philippo evangelizanti, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 viros & 〈◊〉〈◊〉 mentione 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 usque ad Tertulliani tempora, res 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Et suere, qui occasione verbi 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad me, quibus tamen aquas 〈◊〉〈◊〉 ari 〈◊〉〈◊〉 Dominus, etiam recens natos insantes baptizaverint. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 seculare aliquod negotium cum Deo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & fidejussores Christo dederint, adultos à side 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Quod sane displicuit Tertulliano. Quid 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est, inquit, sponsores 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ingeri? 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 mortalitatem destituere 〈◊〉〈◊〉 suas 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 indolis falli. Ait quidem 〈◊〉〈◊〉 Nolite 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad me venire. Veniant ergo, dum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 docentur: fiant 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Quid 〈◊〉〈◊〉 innocens 〈◊〉〈◊〉 ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Parum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quod omnes in Adamo 〈◊〉〈◊〉 cum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 esse dixit 〈◊〉〈◊〉 aetatem; 〈◊〉〈◊〉 peccatum illud, 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉 peccasse 〈◊〉〈◊〉 satis 〈◊〉〈◊〉 credidit 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nos in Adamo quoque necesse est mori. 〈◊〉〈◊〉 etiam 〈◊〉〈◊〉 videtur 〈◊〉〈◊〉 tempore de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quam 〈◊〉〈◊〉 Et 〈◊〉〈◊〉 ad baptismum virgines ad. buc 〈◊〉〈◊〉 satis periculosum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sortean aliquae, postquam maturuissent, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiam 〈◊〉〈◊〉 & cum in manum domumque 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fidem facile 〈◊〉〈◊〉 cum 〈◊〉〈◊〉 cripi patiebantur. Nec 〈◊〉〈◊〉 absimile periculum in viduis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 occasione 〈◊〉〈◊〉 quoque 〈◊〉〈◊〉 fortasse 〈◊〉〈◊〉 ac 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 pericula 〈◊〉〈◊〉 pro 〈◊〉〈◊〉 personae 〈◊〉〈◊〉 ac dispositione, etiam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fore 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tamen circa 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 guitatem sic 〈◊〉〈◊〉 Si qui pondus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 timebunt 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est de salute. Hanc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈…〉〈…〉 〈…〉〈…〉 〈…〉〈…〉 〈…〉〈…〉 〈…〉〈…〉 〈…〉〈…〉 & resurrectionem ejus, additam quoque suisse 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 obsignationem baptismi, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quodammodo fi∣dei, quae retro erat 〈◊〉〈◊〉 nec potest jam sine 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 egem enim tinguendi impositam esse, & formam 〈◊〉〈◊〉 Quia in hac causa praevaricatoris potius quam interpretis par∣tes agere videtur Rigaltius; operae pretium fuerit, rem totam paucis retractare. Dicit inprimis, fieri, non nasci Christianos; & neminem fidelem baberi, 〈◊〉〈◊〉 Christum sciat, &c. Sed meminisse oportet, infantes ctiam à 〈◊〉〈◊〉 utero vocatos, & Spiritu sancto plenos, 〈◊〉〈◊〉 49. 1. Luc. 〈◊〉〈◊〉 15. Imo martyrii honore auctos, Matt. 2. 16. Porro certum est Judaeos non minus quam 〈◊〉〈◊〉 fide ad salutem pervenire, fide scil. in Messiam venturum, quemadmo∣dum nos, fide in illum orbi datum; & si 〈◊〉〈◊〉 infans licet, ad Circumcisionem, & proinde in 〈◊〉〈◊〉 admis∣sus, nihil est quod prohibeat infantem Christianum co∣dem privilegio gaudere. Infantium 〈◊〉〈◊〉 Ter∣tulliani aevo invaluisse satis constat ex libro ejus de Baptismo; tunc 〈◊〉〈◊〉 temporis docet 〈◊〉〈◊〉 adhi∣bitos fuisse. Et licet 〈◊〉〈◊〉 propria sententia 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 innocens aetas ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tamen fatetur, si mortis periculum ingruat, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 si quis à sacro fonte in discrimine constitutos arceat. 〈◊〉〈◊〉 inquit, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sicuti aut 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 temporis, aut personae conditio compellit. Tunc 〈◊〉〈◊〉 con∣stantia succurrentis excipitur, cum urget 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Quoniam reus erit perditi 〈◊〉〈◊〉 si superse∣derit praestare quod libere potuit. D. Augustinus Epist. 2. ait, Beatus quidem Cyprianus non aliquod 〈◊〉〈◊〉 condens no∣vum, sed 〈◊〉〈◊〉 si dem 〈◊〉〈◊〉 servans ad 〈◊〉〈◊〉 eos. qui 〈◊〉〈◊〉 ante octavum 〈◊〉〈◊〉 nativitatis non esse parvulum 〈◊〉〈◊〉 non carnem, sed animam dixit esse 〈◊〉〈◊〉 & modo natum rite 〈◊〉〈◊〉 posse, cum suis 〈◊〉〈◊〉 coepis∣copis censuit. Quomodo autem differendum baptismum infantium suadet Tertullianus, non minore de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quoque 〈◊〉〈◊〉 censet: in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 est tam virginibus per maturitatem, quam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 aut nubant, aut 〈◊〉〈◊〉 corroborentur. 〈◊〉〈◊〉 demum concludit, si qui pondus 〈◊〉〈◊〉 baptismi, 〈◊〉〈◊〉 timebunt consecutionem quam dilationem. Sed hac ex parte Tertullianum audiendum nemo sanus dixerit. Hinc qui∣dem ortum duxit baptismi usquead mortis articulum di∣latio; & infame in 〈◊〉〈◊〉 Clinicorum nomen. Porro hic notandum, non officere Infantium baptismo, quod diem 〈◊〉〈◊〉 em 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 prastet, ut ait Tertullia∣nus; & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 haec enim ad baptismum adultorum potissimum spectant, qui post Catechamenatus & quadragesimae de cursum, 〈◊〉〈◊〉 & expiati ad sacrum fontem pergebant.

secundum vel tertium diem, a 1.14 quo nati sint, constitutos, baptiza∣ri non oportere, & considerandam esse legem circumcisionis 〈◊〉〈◊〉

intra octavum diem eum qui natus est baptizandum & Sanctifitican∣dum non putares; longe aliud in a 1.15 concilio nostro omnibus visum est ¶ 1.16. In hoc enim quod tu putabas esse faciendum, nemo consensit: sed universi potius judicavimus, nulli hominum nato b 1.17 misencordiam Dei & gratiam denegandam. Nam cum Dominus in Evangeho 〈◊〉〈◊〉 dicat: Filius hominis non venit animas hominum perdere, sed sal∣vare; * 1.18 quantum in nobis est, si fieri potest, nulla anima perdenda est. Quid enim ei deest, qui semel in utero Dei manibus formatus est? Nobis enim atque oculis nostris, secundum dierum fecularium cursum ¶ 1.19, accipere, qui nati sunt, incrementum videntur: ceterum quaecunque à Deo fiunt, Dei factoris majestate & opere perfecta sunt. Esse denique apud omnes, five infantes, five majores natu, anam di∣vini muneris aequalitatem declarat nobis divinae scripturae c 1.20 fides. Helisaeus super infantem Sunamitidis viduae filium qui mortuus jace∣bat, * 1.21 ita se Deum deprecans superstravit, ut capiti caput, & faciei se∣cies applicaretur, & superfusi Helisaei membra singulis parvuli mem∣bris & pedes pedibus jungerentur. Quae res si secundum nativitatis nostrae & corporis qualitatem cogitetur, adulto & provecto infans non posset aequari, nec cohaerere & sufficere possent parva membra majoribus. Sed illic aequalitas divina & spiritalis exprimitur, quod pares atque aequales sint omnes homines, quando à Deo semel facti sunt; & possit aetas d 1.22 nostra in incrementis corporum, secundum se∣culum, non secundum Deum habere discrimen: nisi si & gratia ipsa, quae baptizatis datur, pro aetate accipientium vel minor, vel major tribuitur; cum Spiritus sanctus non de mensura, sed de pietate at∣que indulgentia paterna aequalis omnibus praebeatur. Nam Deus * 1.23 ut e 1.24 personam non accipit, sic nec aetatem; cum se omnibus ad coele∣stis gratiae consecutionem aequalitate librata f 1.25 praebeat patrem. Nam & quod vestigium infantis in primis partus sui diebus constituti, mundum non esse dixisti, quod unusquisque nostrum adhuc horreat exosculari ¶ 1.26, nec hoc putamus ad coelestem gratiam dandam impedi∣dimento esse oportere, scriptum est enim: Omnia munda sunt * 1.27 mundis.

Nec aliquis nostrum id debet horrere, quod Deus dignatus est sa∣cere. * 1.28 Nam etsi adhuc infans à partu novus est, non ita est tamen,

ut quisquam illum in gratia danda atque in pace facienda horrere de∣beat osculari; quando in osculo infantis unusquisque nostrum pro sua religione ipsas adhuc recentes Dei manus debeat cogitare, quas in homine modo formato & a 1.29 recens nato quodammodo exoscula∣mur, quando id quod Deus fecit amplectimur. b 1.30 Nam quod in Ju∣daica circumcisione carnali octavus dies observabatur, sacramentum est ¶ 1.31 in umbra atque in imagine ante praemissum, sed veniente Christo veritate completum. Nam quia octavus dies, id est, post Sabbatum c 1.32 primus dies futurus erat, quo Dominus resurgeret & nos vivifica∣ret, & circumcisionem nobis spiritalem daret: hic dies octavus, id est, post Sabbatum primus & Dominicus praecessit in imagine, quae imago cessavit superveniente postmodum veritate, & data nobis spi∣ritali circumcisione.

Propter quod neminem putamus à gratia consequenda impedien∣dum * 1.33 esse ea lege, quae jam statuta est, nec spiritalem circumcisionem impediri carnali circumcisione d 1.34 debere, sed omnem omnino admit∣tendum esse ad gratiam Christi; quando & Petrus in Actis Apostolo∣rum loquatur, & dicat: Dominus mihi dixit e 1.35 neminem hominum communem dicendum & immundum. Ceterum si homines impe∣dire * 1.36 aliquid ad consecutionem gratiae posset; magis adultos, & pro∣vectos, & majores natu possent impedire peccata graviora. Porro autem si etiam f 1.37 gravissimis delictoribus ¶ 1.38 & in Deum multum ante peccantibus, cum postea crediderint, remissa peccatorum datur, & baptismo atque à gratia nemo prohibetur; quanto magis prohiberi non debet infans, qui recens natus nihil peccavit, nisi quod secundum Adam ¶ 1.39 carnaliter natus, contagium mortis antiquae prima nativitate contraxit? qui ad remissam peccatorum g 1.40 accipiendum hoc ipso fa∣cilius accedit, quod illi remittuntur non propria, sed aliena peccata. Eticcirco, frater carissime, haec fuit in concilio nostra sententia, à bap∣tismo atque à gratia Dei, qui omnibus misericors & benignus & pius est, neminem per nos debere prohiberi. Quod cum circa universos observandum sit atque retinendum: magis circa infantes ipsos & h 1.41 recens natos observandum putamus, qui hoc ipso de ope nostra, ac de divina misericordia plus merentur, quod in primo statim nativita∣tis suae i 1.42 ortu plorantes ¶ 1.43 ac flentes, nihil aliud faciunt quam deprecan∣tur. Optamus te, frater carissime, semper bene valere.

Notes

• ¶ 1.1

  Pamelius ait. Quo in loco fuerit Episcopus Fidus, non constat; 〈◊〉〈◊〉 tamen est fuisse vicinum Epi∣scopatui Therapii, qui in Synodo cognominatur à Bulla: Vid. 〈◊〉〈◊〉 61. Concilii Carthaginiensis.
• * 1.2

  Ad 〈◊〉〈◊〉 num. LIX. Ad Erasm. l. 3. Ep. 8. Patres Afri∣cani pacem à Therapio te∣mere conces∣sam, ratam esse statuunt.
• * 1.3

  〈◊〉〈◊〉
• a 1.4

  Sic Lam. Bod. 1, 2. Ebor. NC. 1, 2. Ver. Benev. Victore quodam, Imp. Nup.
• ¶ 1.5

  Rigaltius ait, Iste Victor quondam in Ecclesia Presbyter, male servata fide, Ecclesiam amiser at, & 〈◊〉〈◊〉 Itaque 〈◊〉〈◊〉 pacem 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 est prapropera Therapii festinatione recepisses, minime tamen lo∣cum in Ecclesia hoc est Presbyteri honorem receper at. Bene igitur, atque ex disciplina 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Cyprianus, de Victo∣re quondam Presbytero, qui nunc inter laicos communicabat Ecclesiea. Idem ergo Victor de Laico Presbyter; de Presbytero lapsus: de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉: de 〈◊〉〈◊〉 laicus. Supra obser∣vavimus, non semper in Ecclesia obtinuisse, ut in Cleri∣cos delinquentes, 〈◊〉〈◊〉 per depositionem ad commu∣nionem laicam animadverteretur. Constat Victorem Ec∣clesia pulsum ad poenitentiam camque diutinam admis∣sum. Licet vero Synodo post reditum Cypriani secundo, lapsis ob persecutionem ingruentem indultum; tamen non ea mens Patrum erat ut pace restituta & 〈◊〉〈◊〉 necess∣tate cogente, Episcopus omnia pro arbitrio laxaret. Pacem nunc Ecclesiae redditam frequens Synodus indicat. Fortu∣natianus lapsus 〈◊〉〈◊〉 Episcopus dicitur, statim Ep. LXV.
• * 1.6

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.7

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• b 1.8

  Auctori∣tate, &, NC. 2.
• ¶ 1.9

  Rigaltius ait, Hoc 〈◊〉〈◊〉 dicit, communicato etiam cum plebe consilio.
• c 1.10

  Consilio objurgare Therapium collegam nostrum decrevimus, NC. 2.
• ¶ 1.11

  Ri∣galtius ait, Hoc ubique agit summe studio Cyprianus, ne quid fiat adversus Dei sacerdotem.
• * 1.12

  Insantium modo nato∣rum Baptis∣mus ab iis∣dem 〈◊〉〈◊〉.
• ¶ 1.13

  Rigaltius ait, Fidus iste non exuer at circumcistonis antiquae legem. Ade∣oque baptismum infantibus ante 〈◊〉〈◊〉 à partu 〈◊〉〈◊〉 octavum dari non debere arbitrabatur. Cyprianus 〈◊〉〈◊〉 am 〈◊〉〈◊〉 esse ullam negat. 〈◊〉〈◊〉 ab Tertulliano dissentit. 〈◊〉〈◊〉 quid 〈◊〉〈◊〉 de baptismo tradiderint. Etenim fiunt, non nas∣cuntur Christiani. 〈◊〉〈◊〉 venientes ab Ethnicts, hoc est, Gen∣tibus non Christianis. Fiunt etiam, 〈◊〉〈◊〉 à parentibus Christianis, vel 〈◊〉〈◊〉 Christiano. Hos Apostolus, etiam ante baptismum, sanctos esse ait, quasi designatos sanctitati, vo∣to Parentis. Cui scilicet, & cujus semini cum Deo foedus 〈◊〉〈◊〉 Ad 〈◊〉〈◊〉 autem 〈◊〉〈◊〉 valet ex paren∣tibus alter, quasi favore 〈◊〉〈◊〉 Sed nemo Fidelis babetur, priusquam Christum sciat. Itaque prius 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sunt fidei Christianae. Posteaquam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ab ipsa fide fidelis vocatur. Atque ut 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 missa per aures in mentem, signo altquo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fortius animum feriant, tinguitur, seu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fonte, lacuna, labro. Tria vero 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fidem perceperat, & per fidem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 retro delictorum: praetereaque 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in vitam aeternam. Itaque illa tria 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 bominem fide imbutum: mersio, ablutum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 resurgentem. Ergo jam perfecte 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quast 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 lanam purpura. Sic Philippus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 doctum, jam professum se toto corde 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 um Dei, obvia forte in itinere aqua 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sive mersionem, & tinguendi mergendique 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 fuisse apparet hoc 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 aliud mandaverat Christus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quit, docete omnes gentes, baptizantes 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Filii & Spiritus sancti. Sic de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 una Lucas: Qui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 zati sunt; & addita sunt 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 citer millia. Qui toto corde 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 illa fide vivebat Christianus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tegre sapiebat ad Deum. Illi ergo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 signum erat fidei jam probae: ac 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sacramenti, ostendebat 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tum. Nec inutilts erit 〈◊〉〈◊〉 repetita 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Domino praescriptae: Docete, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tur Christiana, tinguuntur in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 dentes, imbuuntur. Postquam 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 jam spiritaliter tincti seu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 mum spiritalem, 〈◊〉〈◊〉 & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cramento, corporis baptismo. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tinguendi formulae simplicitatem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 clarant. At Christianos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cula, satetur 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 de 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 inquit, ibidem, id est, ad 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 antistitis manu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 pompae, & Angelis ejus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 cepti, lactis & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• a 1.14

  Quam nati sunt, Bod. 1, 2. NC. 1, 2. 〈◊〉〈◊〉 Lin, Benev. 〈◊〉〈◊〉
• a 1.15

  Concilio nostro visum, Bod. 2. Ebor. NC. 2. Lin.
• ¶ 1.16

  Augustinus lib. 4. de bapt. contra Donatistas cap. 23, 24. Infantium baptismum traditioni Apostolicae adscribit, hanc regulam proponens, Quod universa tenet Ecclesia, nec conciliis institutum, sed semper retentum est, non nisi auctoritate apostolice traditum rectissime creditur. Licet in Concilio hoc Carthaginiensi, 66. Episco∣porum omnibus visum sit; nulls bominum nato misericordiam Dei, & gratiam denegandam; haec non ad paedobaptismum statuendum adducta qui olim obtiauit; sed ad Afrorum hac in re judaizantium errorem refellendum vibrata, qui ad diem octavum, circumcisioni olim praestitutum, ritum illum diffe∣rendum censcbant.
• b 1.17

  Misericordis Dei gratiam, Aagud.
• * 1.18

  〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.19

  Rigaltius ait, Sic infra: Secundum seculum, non secundum Deum. Nam apud deum non est tempus. Dies igitur dicit seculares, uti ab boms∣uibus 〈◊〉〈◊〉 seculo numerantur.
• c 1.20

  Fides, cum Helizeus, Lam. NC. 1. 2. Lin. Helizeus super viduae, Bod. 1.
• * 1.21

  〈◊〉〈◊〉
• d 1.22

  Nostra incre∣mentis, Lam. Bod. 2.
• * 1.23

  〈◊〉〈◊〉
• e 1.24

  Personam hominis, Lin. NC. 2.
• f 1.25

  Praebeat parem, Lin.
• ¶ 1.26

  Rigaltius ait, Fidus, ad quem est haec Epistola Cypriani, horrebat osculari recens 〈◊〉〈◊〉 insantes, cum suis 〈◊〉〈◊〉 profusos utique & oblitos, indeque in octavum à partu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 lebat. Horrorem discutit Cyprianus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Tertullianus Marcionis hoeresin 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Christianae articulum quo Christum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ginis utero vere hominem natum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 hominem illum in immunditus, in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 pudenda prolatum, illum per 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 descendit, propter cum praedicavit. Tu haec 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 quae redemit? Tu exhorrescis in infante 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Natura veneranda est, non 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ratus ex Ethnica superstitione originem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 l. 1. c. 16. Est, inquit, Nundinum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 die nascentium nuncupata qui 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 es lustricus quo infantes lustrantur & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 maribus nonus, octavus est 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad osculum admittendos ante diem octavum, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 que non baptizandos; quilibet enim 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 tis jure ad pacis osculum admissus.
• * 1.27

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.28

  Superstitiosus mos insantes ad Osculum non admit∣tendi ante di∣em octavum, notatur.
• a 1.29

  Recenter nato, August.
• b 1.30

  Nam quando, Lam. NC. 1. Bod. 2. Ebor. circumcisione octavus, Lam. Bod. 2. NC. 1.
• ¶ 1.31

  Pariter 〈◊〉〈◊〉 typi meminit D. Augustinus contra Faustum Manich. 〈◊〉〈◊〉 c. 29. Tertie die resurgens quem dominicum dicimus, 〈◊〉〈◊〉 post sabbatum numeratur octavus, etiam circumcisionem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ad se prophetandum pertinere declarant. Et pau∣post. Quia ista resurrectio quae credita est nos justificat, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 diei circumcisione figur ata est.
• c 1.32

  Primus futurus, Lam. Bod. 1.
• * 1.33

  Nemo à bap∣tismo 〈◊〉〈◊〉.
• d 1.34

  Sic. Bod. 1, 2. Lin. Ebor. Lam. NC. 1, 2. Spir. Innom. Eras. deber, Kig.
• e 1.35

  Neminem communem, Bod. 2.
• * 1.36

  〈◊〉〈◊〉 10.28.
• f 1.37

  Gravissimis delictorum, Thu. Corb.
• ¶ 1.38

  Rigaltius ait, Negatoribus, 〈◊〉〈◊〉 libellatis, Delictores dicit eos qui sidem Christo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, dereliquerunt. Observavimus supra ad 〈◊〉〈◊〉.
• ¶ 1.39

  Vix alibi reperitur, apud 〈◊〉〈◊〉 scriptores, locus ad confirmandum dogma de originali peccato, magis appositus, & expressus. De ve∣terum hac in causa placitis consulatur auctor historiae Pelagianae, l. 2. qui tamen immerito sugillat Clementem Alexandrinum, quasi doctrinam de originali peccato non satis intellexisset, siquidem quae Stromat. l. 3. ab ip∣so disputata sunt, adversus Encratitas intentabantur, qui ferebant 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ut ait Epiph. Porro asserebant Adamum damnatum. Iren. l. 1. c. 30.
• g 1.40

  Accipiendam, Bod. 1, 2. NC. 1, 2. Lin. Ebor.
• h 1.41

  Recen∣ter, Bod. 2. Lam.
• i 1.42

  Ortu flentes, Lam. Bod. 2. Lin. NC. 1, 2.
• ¶ 1.43

  Scriptores Ethnici In∣fantium modo natorum fletum; miseriarum sequentis vitae omen putabant: Cyprianus pietati ascribit, & ceu precum inarticulatam formulam commendat.