Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

EPISTOLA. III. Cyprianus Rogatiano Fratri, Salutem.

GRAVITER & dolenter commoti sumus ego & b 1.1 collegae * 1.2 qui praesentes aderant, frater carissime, lectis literis tuis, qui∣bus * 1.3 de Diacono tuo conquestus es, quod immemor sacerdo∣talis loci tui, & officii ac ministerii sui oblitus, contumeliis & injuriis suis te exacerbaverit. Et tu quidem honorifice circa nos, & c 1.4 pro solita tua humilitate fecisti, ut malles de eo nobis conqueri, cum pro Episcopatus vigore & cathedrae auctoritate haberes potestatem, qua posses de illo statim vindicari; certus quod collegae tui omnes d 1.5 gra∣tum haberemus quodcunque circa Diaconum tuum contumeliosum sacerdotali potestate fecisses, habens circa hujusmodi homines prae∣cepta divina, cum Dominus Deus in Deuteronomio dicat: Et ho∣mo * 1.6 quicunque fecerit in superbia, ut non exaudiat sacerdotem aut judicem, quicunque fuerit in diebus illis, morietur homo ille, & om∣nis populus cum audierit, timebit: & non agent impie etiam nunc. Et ut sciamus hanc Dei vocem cum vera & summa e 1.7 majestate pro∣cessisse ad honorandos ac vindicandos sacerdotes suos; cum adversus Aaron sacerdotem tres de ministris, Chore, & Dathan, & Abiron ¶ 1.8* 1.9 ausi sunt f 1.10 superbisse, & cervicem suam extollere, & sacerdoti prae∣posito se adaequare, hiatu terrae absorpti ac devorati, poenas statim sacrilegae audaciae persolverunt. Nec soli illi, sed & caeteri ducenti quinquaginta, qui eis comites ad audaciam fuerunt, prorumpente à Domino igne consumti sunt; ut probaretur, sacerdotes Dei ab eo qui sacerdotes facit vindicari. In libro quoque Regum, cum Samu∣el sacerdos à Judaeorum populo ob senectutem, sicut tu modo, con∣temneretur; exclamavit iratus Dominus, & dixit: Non te spreve∣runt, sed me spreverunt. Et ut hoc ulcisceretur ¶ 1.11 excitavit eis Saul * 1.12 Regem, qui eos injuriis gravibus affligeret, & per omnes contume∣lias & poenas superbum populum calcaret & premeret, ut contem∣tus sacerdos de superbo populo ultione divina vindicaretur. Sed & Solomon in Spiritu sancto constitutus testatur & docet, quae sit sacer∣dotalis auctoritas & potestas dicens: Ex tota anima tua time Deum, * 1.13 & sacerdotes ejus sanctifica. g 1.14 Et iterum; Honora Deum ex tota

anima tua, a 1.15 & honorifica sacerdotes ejus. Quorum praeceptorum * 1.16 memor beatus Apostolus Paulus, secundum quod in Actibus Aposto∣lorum legimus, cum ei diceretur: Sic insilis in sacerdotem ¶ 1.17 Dei ma∣ledicendo? * 1.18b 1.19 Respondit & dixit: Nesciebam, fratres, quia Pontifex est: scriptum est enim: Principem c 1.20 populi tui non maledices. Dominus etiam noster ipse Jesus Christus, Rex & judex & Deus no∣ster, usque ad passionis diem servavit honorem Pontificibus & sacer∣dotibus, quamvis illi nec timorem Dei, d 1.21 nec agnitionem Christi ser∣vassent. Nam cum leprosum emundasset, dixit illi: Vade & mon∣stra * 1.22 te sacerdoti, & offer donum. Humilitate ea qua nos quoque esse * 1.23 humiles docuit, sacerdotem adhuc appellabat quem sciebat esse sa∣crilegum. Item e 1.24 sub ictu passionis cum alapam accepisset, & ei di∣ceretur, sic respondes Pontifici? nihil ille contumeliose locutus est in personam Pontificis, sed magis innocentiam suam tuitus est, di∣cens? f 1.25 Si male locutus sum, exprobra de malo ¶ 1.26; Si autem bene, * 1.27 quid me caedis? Quae omnia, ab eo ideo facta sunt humiliter atque pa∣tienter, ut nos humilitatis ac patientiae haberemus exemplum. Do∣cuit enim sacerdotes veros legitime & plene honorari, dum circa fal∣sos sacerdotes ipse talis exstitit.

* 1.28g 1.29 Meminisse autem Diaconi debent ¶ 1.30, quoniam Apostolos, id est, * 1.31 Episcopos & praepositos Dominus elegit: Diaconos autem post * 1.32 ascensum Domini in coelos Apostoli sibi constituerunt Episcopatus * 1.33 sui & Ecclesiae ministros. Quod si nos aliquid audere contra Deum possumus, qui Episcopos facit; possunt & contra nos au∣dere Diaconi, à quibus fiunt. Et ideo h 1.34 oportet Diaconum, de quo scribis, agere audaciae suae poenitentiam, & honorem sacerdotis ag∣noscere, & Episcopo praeposito suo plena humilitate satisfacere.

Haec sunt enim initia haereticorum, & ortus atque conatus * 1.35 schismaticorum male cogitantium, ut sibi placeant, & praeposi∣tum superbo tumore contemnant. Sic de Ecclesia receditur, sic altare profanum foris collocatur, sic contra pacem Christi & ordinationem atque unitatem Dei rebellatur. Quod si ultra te contumeliis suis exacerbaverit & provocaverit, i 1.36 fungeris circa eum potestate honoris tui, ut eum vel deponas vel abstineas ¶ 1.37. Nam si Apostolus Paulus ad Timotheum scribens dixit: Juventutem tu∣am * 1.38 nemo despiciat, quanto magis tibi à collegis tuis dicendum est: Senectutem tuam k 1.39 nemo despiciat? Et quoniam scripsisti quendam

cum eodem Diacono tuo se miscuisse, & superbiae ejus atque audaciae participem esse, hunc quoque & si qui alii tales exstiterint, & contra sacerdotem Dei fecerint, vel coercere poteris, vel abstinere ¶ 1.40. Nisi quod hortamur & monemus, ut peccasse se potius intelligant, & sa∣tisfaciant, & nos propositum nostrum tenere patiantur. Magis enim optamus & cupimus contumelias & injurias singulorum, clementi pa∣tientia vincere; quam sacerdotali licentia vindicare. Opto te, fra∣ter carissime, semper bene valere.

Notes

• b 1.1

  Collegae mei, Lam. Bod. 1. 2. Ebor. NC. 1. 2.
• * 1.2

  〈…〉〈…〉
• * 1.3

  Ad Pamelii numeros LXV. ad Eras. l. 3. Ep. 9. Responde∣tur Rogatia∣no Episco∣po, de super∣bo Diacono qui eum con∣tumeliis exa∣cerbavit.
• a 1.3.1

  Ad Rogatianum de Diacono, Bod. 2. Lam. Ebor. Lin. NC. 1. 2.
• ¶ 1.3.2

  Conjicit Pamelius, eundem hunc esse 〈◊〉〈◊〉 in Concilio 87. Episc. à Nova dicitur: sed hoc 〈◊〉〈◊〉 verisimile, tam ob senectam Rogatiani cujus hic 〈◊〉〈◊〉 habetur; quam quod alter à Nova, non inter 〈◊〉〈◊〉 quod, ex Africanae Ecclesiae more, tot annorum 〈◊〉〈◊〉 intercesserunt Episcopatus postularet; sed ultimos 〈◊〉〈◊〉 tulit. Diaconi nomen nobis exhibet Codex 〈◊〉〈◊〉 & Cassium appellat. Cardinali Baronio 〈◊〉〈◊〉 accedimus, qui An. 257. c. 12. haec in synodo scripta 〈◊〉〈◊〉 ob causus superius Ep. 1. allatas. Observat 〈◊〉〈◊〉 hac Epistola Cyprianum consilium Rogatiano dare 〈◊〉〈◊〉 in aliis Epistolis noluit sibi sumere, qui ad Episcopos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ait. Aliud vero quod scripserunt nobis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 solus rescribere nihil potui; quando à principio 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 statuerim, nihil sine consilio vestro, & sine 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 meaprivatim sententia gerere. Sed qui conside∣ret quanta cum invidia Cyprianus neophytus & plane novellus, ad sedis Carthaginiensis fastigium pervenerit; non mirabitur eum necesse habuisse popularibus arti∣bus uti; & jure suo in plurimis, praesertim administrati∣onis suae primordiis, discedere; quod minime opus erat ut Rogatianus senex, & urbeculae privatae Episcopus, praestaret.
• c 1.4

  Pro insita, Bod. 1.
• d 1.5

  Ratum, Eras.
• * 1.6

  〈◊〉〈◊〉
• e 1.7

  Majestate ejus, Lam. Ebor. Bod. 1. 2. Lin. NC. 1. 2.
• ¶ 1.8

  Constat solum Chore Levitam fuisse, Dathan vero & Abiron ex tribu Reuben oriundos. Sed sacinus quos inquinat aequat; quique cum rebellibus Levitis sentiebant, non immerito inter ipsos numerantur. Unde Moses ipse, locutus est ad Gore & omnem multitudinem. non exceptis Dathan & Abi∣ton, multum erigimini filii Levi.
• * 1.9

  〈◊〉〈◊〉
• f 1.10

  Superbi esse, Lam. Ebor. Bod. 1. 2. Lin. NC. 1. 2. Veron. Ben. Manut.
• ¶ 1.11

  Huc spectare videtur illud Hoseae 13. 11. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.
• * 1.12

  1 Reg. 8. 7.
• * 1.13

  Eccl. 7. 29. 31.
• g 1.14

  Et iterum dicit, Lam. Bod. 1. 2.
• a 1.15

  Et honora, Bod. 1.
• * 1.16

  〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.17

  Monet Faber in vetustissimo co∣dice, legi. Sic incilas sacerdotem. Accius dicit, me spernens, incilas probris. Etiam Lucret. 1. 3. 〈◊〉〈◊〉 ut opiner agat, jure increpet inciletque. Nec non Lucilius. Incilans me laedis vicissim. Unde vox haec, rectius quam altera, interpreta∣bitur sacrum textum. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Locus hic pa∣riter laudatur Epist. ad Pupian.
• * 1.18

  Act. 23. 45.
• b 1.19

  Respondit dicens, Bod. 2. Lam.
• c 1.20

  Plebis tui, Lam. Ebor. Bod. 1. 2. Lin.
• d 1.21

  Nec dignationem Christi, Bod. 1.
• * 1.22

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.23

  Matt. 8. 4.
• e 1.24

  Subditus passioni, Lin.
• f 1.25

  Si male locutus sum te∣stimonium exprobra, Lam. Ebor. Bod. 2. NC. 1. 2.
• ¶ 1.26

  Graeca habent 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 In Judaeorum sacerdote satis quadrabit, contumeliose de reo loqui: Dominus noster non istas vices rependit, utcunque lacessitus. Fortasse scriptum erat exproba. In argumentum probationis scil. adversum me adhibeasista quae dixi.
• * 1.27

  Jo. 18. 23.
• * 1.28

  〈◊〉〈◊〉 est Episcopos] 〈◊〉〈◊〉 id est Episcopes. Sic Irenaeus 1. 3. c. 3. ab Euse∣bio laudatus 1. 5. Hist. c. 6. dicit, ab Apostolis inslitutes E∣piscopos fuisse, & eorum successores usque ad nos. Dein recen∣set Episcopos qui in celebrioribus Ecclesiiis, Apostolas successerunt. Pariter & Tertull. 1. de praescript. c. 32. Edant, inquit, origines Ecclesiarum suarum; evolvant 〈◊〉〈◊〉 Episcoporum suorum, ita per successionem ab 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ut primus ille Episcopus aliquem ex Apostolis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 viris, qui tamen cum Apostolis perseveraverint, 〈◊〉〈◊〉 auctorem & antecessorem. Hoc enim modo Ecclesia 〈◊〉〈◊〉 census suos deferunt, sicut Smyrnaeorum Ecclesia 〈◊〉〈◊〉 à Joanne conlocatum refert: sicut Romanorum, &c. 〈◊〉〈◊〉 hanc Episcoporum constitutionem & successionem, 〈◊〉〈◊〉 Apostolis suppar Clemens Rom. in Ep. ad Cor. c. 〈◊〉〈◊〉
• g 1.29

  Meminisse enim, Lam. Bod. 2.
• ¶ 1.30

  Monitum hoc pariter & presbyteros tangit: qui ab Episcopis in curarum partem admissi. ita tamen ut in illorum obsequio remaneant.
• * 1.31

  Fpiscopi A∣postolorum successores.
• * 1.32

  Marc. 3. 14.
• * 1.33

  Act. 6. 2.
• h 1.34

  Opor∣tet Cassium diaconum, Lin.
• * 1.35

  〈◊〉〈◊〉 haerese∣on & Schis∣matum, Epis∣coporum con∣temtus.
• i 1.36

  Fungeris contra, Lin. fungeris circa eum potestatem, Ver.
• ¶ 1.37

  Ad laicam communionem 〈◊〉〈◊〉; vel prorsus à sacris arceas. Lectio codicis Vero∣nensis, fungeris potestatem. prorsus Latina est; & 〈◊〉〈◊〉 dicendi morem sapit.
• * 1.38

  1 Tim. 4. 〈◊〉〈◊〉.
• k 1.39

  Nemo contemnat, Lam. NC. 1. Ebor.
• ¶ 1.40

  Eplebe rebellibus si 〈◊〉〈◊〉 censura non intentetur; publica correptione 〈◊〉〈◊〉 sunt: secundum Domini mandatum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉