Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

EPISTOLA. I. Cyprianus Presbyteris & Diaconibus & plebi Furnis confistentibus ¶ 1.1, Salutem.

* 1.2* 1.3 GRAVITER commoti sumus ego & collegae mei qui * 1.4* 1.5 praesentes ¶ 1.6 aderant, & compresbyteri nostri qui no∣bis b 1.7 assidebant, fratres carissimi, cum cognovissemus quod Geminius Victor frater noster de seculo exce∣dens, Geminium Faustinum Presbyterum tutorem ¶ 1.8* 1.9 testamento suo nominaverit: cum jam pridem in concilio Episcopo∣rum statutum sit, ne quis de Clericis, & Dei ministris tutorem vel c 1.10 curatorem testamento suo constituat, quando singuli divino sacer∣dotio honorati, & in d 1.11 Clerico ministerio constituti, non nisi altari & sacrificiis deservire, & precibus atque orationibus vacare debeant. * 1.12 Scriptum est enim: Nemo militans Deo e 1.13 obligat se f 1.14 molestiis se∣cularibus, * 1.15

ut possit placere ei cui se probavit ¶ 1.16. Quod cum de om∣nibus dictum sit, quanto magis Clerici molestiis & laqueis secularibus obligari non debent, qui a 1.17 divinis rebus & spiritalibus occupati, ab ecclesia recedere, & ad terrenos & seculares actus vacare non possunt?

Cujus ordinationis & religionis formam Levitae prius in lege te∣nuerunt, * 1.18* 1.19b 1.20 ut cum terram dividerent, & possessiones partirentur un∣decim tribus, Levitica tribus, quae templo & altari, & ministeriis di∣vinis vacabat, nihil de illa divisionis portione perciperet; sed aliis terram colentibus, illa tantum Deum colereret, & ad victum atque alimentum ab undecim tribubus de fructibus qui nascebantur, deci∣mas c 1.21 reciperet. Quod totum fiebat de auctoritate & dispositione divina, ut qui operationibus divinis insistebant, in nulla re avocaren∣tur; nec cogitare, aut agere secularia cogerentur. Quae nunc ratio & forma in Clero tenetur, ut qui in Ecclesia Domini, d 1.22 ordinatione Clerica promoventur, e 1.23 in nullo ab administratione divina avocen∣tur; nec molestiis & negotiis secularibus alligentur, sed in honore sportulantium fratrum ¶ 1.24, tanquam decimas ex fructibus accipien∣tes ¶ 1.25, ab altari & sacrificiis non recedant, sed die ac nocte coelestibus rebus & spiritalibus serviant.

* 1.26 Quod Episcopi antecessores nostri religiose considerantes, & salu∣briter providentes, censuerunt ne quis frater excedens, ad tutelam

vel curam Clericum nominaret: ac si quis hoc fecisset, non offeretur * 1.27 pro eo, nec a 1.28 sacrificium pro dormitione ejus celebraretur. Neque * 1.29 enim apud altare Dei meretur nominari in sacerdotum prece, qui ab altari sacerdotes & ministros voluit avocare. Et ideo Victor cum contra formam nuper in Concilio à sacerdotibus datam, Geminium Faustinum Presbyterum ausus sit tutorem constituere, non est quod pro dormitione ejus apud vos fiat b 1.30 oblatio ¶ 1.31, aut deprecatio aliqua nomine ejus in Ecclesia frequentetur. Ut Sacerdotum decretum reli∣giose & necessarie factum servetur à nobis, simul & ceteris fratri∣bus detur exemplum, ne quis sacerdotes & ministros Dei altari ejus & Ecclesiae vacantes, ad seculares molestias devocet. Observari enim de cetero poterit, ne ultra hoc fiat circa personam Clericorum, si quod nunc factum est, fuerit vindicatum. c 1.32 Opto vos, fratres carissi∣mi, semper bene valere.

Notes

• ¶ 1.1

  Formula haec saepius occurrit, & plus 〈◊〉〈◊〉 velle videtur quam ut designaret sratres qui Furnis 〈◊〉〈◊〉 aut qui consisterent cum assiderent Presbyteri. 〈◊〉〈◊〉 potius mente appositam credamus, qua infra fratres 〈◊〉〈◊〉 & consistentes appellantur, quatenus ab 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 〈◊〉〈◊〉 lapsis, schismaticis atque haereticis distingueret.
• * 1.2

  a Furnis consistentem, Thu. Foss. Mic.
• * 1.3

  Presbyteri qui nobis assidebant] Ex utraque parte, Scil. Ignatius ad Magnes. illos Salutat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Theodor. l. 5. c. 3. docet quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad Episcopum pertineat. lmo viri eruditi ad hunc Episcopi in cleri medio sedendi morem, trahunt quae habentur, Apoc. 4. 2.
• * 1.4

  Ad Pamelii numeros E∣pist. LXVI. Ad Erasmi num. lib. 1. Ep. 9.
• * 1.5

  〈…〉〈…〉
• ¶ 1.6

  Eminentiss. Baronius, 〈◊〉〈◊〉 quique nuper Concilia ediderunt, Epistolam 〈◊〉〈◊〉 in Synodo quadam post reditum Cypriani ex 〈◊〉〈◊〉 scriptam volunt. Sed è contra, solenne fere est 〈◊〉〈◊〉 in Epistolis Synodicis nomina Episcoporum 〈◊〉〈◊〉 unde satis verisimile videtur, Episcopos 〈◊〉〈◊〉 quibus hic mentio occurrit, ex causa minus 〈◊〉〈◊〉 praesentes fuisse, quo tempore designationis istius à Victore factae, nuncius accederet. Certe in Epistola 34. 〈◊〉〈◊〉 Pamelii numeros 28. mentio habetur Collegarum qui 〈◊〉〈◊〉 erant, ubi nulla celebrati concilii potest esse 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 conjecturae de tempore scriptae 〈◊〉〈◊〉 videtur dedisse locus ille concilii 〈◊〉〈◊〉 87. Episcoporum de baptizandis haereticis, ubi Geminii à Furnis nomen habetur: hunc eundem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 eruditi cum Geminio Victore, & 〈◊〉〈◊〉 illum è vivis excessisse aliquanto post istam 〈◊〉〈◊〉 Sed 〈◊〉〈◊〉 credibile est Geminium hunc Episcopum 〈◊〉〈◊〉 tum 〈◊〉〈◊〉 facti ipsius notam, tum etiam quod fratrem 〈◊〉〈◊〉 non collegam Cyprianus appellet. Sed esto 〈◊〉〈◊〉 Victor suerit Episcopus, nonne pariter probabile, Geminium 〈◊〉〈◊〉 etiam Episcopum fuisse; & qui eo 〈◊〉〈◊〉 cum testamento alterius Geminii curator 〈◊〉〈◊〉 Farnitanorum Ecclesiae erat Presbyter; 〈◊〉〈◊〉 & speciatim concilii praedicti tempore, ad 〈◊〉〈◊〉 fuerat promotus? Quin istis addi poterit, in 〈◊〉〈◊〉 illa, ex 〈◊〉〈◊〉 nonnullorum codicum, & etiam D. Au∣gustini; non Geminius, sed Geminus, Furnitanorum E∣piscopus perhibetur. Sed missa hac de nomine contro∣versia, rationem reddamus immutati ordinis, & quare epistolam hanc non post reditum ex secessu, quod viris doctissimis placuit, scriptam censeamus; sed sub ipsis episcopatus Cypriani initiis, Philippis adhuc imperium retinentibus exaratam. Et primum, Victoris factum pacis illa tempora quae Cyprianus in libro de Lapsis describit, respicere videtur; quando, ut ejus verbis utar, Non in sa∣cerdotibus religio devota, non in ministris fides integra, non in operibus misericordia, non in moribus disciplina; quando E∣piscopi plurimi, quos & hortamento esse oporteret caeteris & exemplo, divina procuratione contemta, procuratores rerum secularium fierent. Et quidem non satis sanae mentis vi∣deretur Geminius, si supremis tabulis tutorem scripsis∣set Christianum presbyterum sub Decianae persecutionis aestu, aut certe illo nondum deflagrante; illumque alie∣nae salutis vindicem assignasset, qui de capite suo indies esset periclitaturus. Porro cum Cyprianus hac in Epi∣stola expresse dicat, canonem illum qui prohibet ne cle∣rici à fidelium quocunque tutores nominentur, ab episco∣pis antecessoribus suis sancitum, & tamen formam eam nuper datam; rei huic gestae minime quadrabunt extrema Epi∣scopatus ejus tempora. Non est dissimulandum, dicere etiam Cyprianum, hoc jam pridem in concilio fuisse statutum: at voces illae, ex Cypriani loquendi more, tempus bre∣vissimum denotant, quod infra videbimus in Epist. 57. ad Pamelii numeros 54. ubi Auctor noster rem ante an∣num vix gestam jampridem statutam fuisse ait. Sed de istis videantur Annales An. 249. § 9.
• b 1.7

  Assistebant, Foss. Spir. Remb. nobiscum asside∣bant. Thu. Corb. 2.
• ¶ 1.8

  Observan∣dum hoc loco, ex jure Romano, tutelam pupillorum, pro munere publico habitam, onus fuisse à quo non nisi ex certis iisque gravissimis causis lege definitis excusatio concedebatur; quas qui scire vellet adeat lib. 1. Instit. tit. 25. Quanquam vero minime expectandum, ut privi∣legio aliquo tam peculari, ex indulgentia ethnicorum Imperatorum fruerentur sacerdotes Christiani; tamen ex mutuo inter se consensu, & vi canonum caveri potuit ne Christianus aliquis, id oneris cuiquam de clero vellet imponere, idque sub poenis iisdem canonibus contentis. Constantinus revera Imperator rerum potitus, nihil an∣tiquius habuit quam ut immunitates clero Christiano privatim factas, multiplici auctario cumulatas, legibus latis muniret. Huc facit rescriptum quod Eusebius me∣morat ad Anulinum proconsulem Africae lib. 10. c. 7. quodque & ipse Anulinus respicit in Epistola sua ad Constantinum, quamque laudat D. Augustinus Epist. 68. ad Jan. & habent acta collat. Carthaginiensis die 3. num. 216. & 220. Huc etiam spectat lex illa quae prid. Calend. Nov. Constant. Aug. 111. & Licinio 111. Coss. hoc est Anno Christi 313. edita. Hareticorum, ait Imp. sactione comperimus, Ecclesia Catholica clericos ita vexari, ut nomina∣tionibus 〈◊〉〈◊〉 susceptionibus aliquibus quas publicus mos ex∣ponit, contra indulta sibi privilegia pragraventur. Idque pla∣cet; si quem tua Gravitas invenerit ita vexatum, eidem alium subregari, & deinceps a supradicta religionis hominibus hujus∣modi injurias prohiberi. Imo & alias deinceps leges extor∣sit Donatistarum importunus furor. At vero eodem fere seculo, pace Ecclesiae reddita, & pacis longae malis sup∣pullulantibus; cum turpis lucri causa secularibus curis se immiscerent Clerici, 〈◊〉〈◊〉 duxerunt Impera∣tores qui successerant, nec non synodi, ut non privile∣gio excusati essent, sed legibus latis exinde depelleren∣tur. Sic inter tria capita à Marciano Chalcedonensi Sy∣nodo proposits, & Can. 3. decreta occurrit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Pariter Justini∣an. Novel. 123. cap. 6. prohibet in clero constitutos, ex ulla lege tutores aut curatores cujuscunque personae 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• * 1.9

  Ad Clerum & Plebem Furnitano∣rum a de Vi∣ctore, qui Faustinum Presbyterum tutorem no∣minavit.
• ¶ 1.9.1

  Semel monere par erit, titulos 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 à librariis pro eorum captu appositos; & 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 non magni pretii esse. De vocum vero 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & usu videantur quae infra Ep. 8. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉
• c 1.10

  Custodem, Lam. Ebor. Ben.
• d 1.11

  Clericali, Spir. Remb.
• * 1.12

  〈◊〉〈◊〉 6. 2. 3.
• e 1.13

  Implicat, Foss.
• f 1.14

  Negotiis, Lam. Ebor. Lin. NC. 1. 2.
• * 1.15

  Tim. 2. 4.
• ¶ 1.16

  De hac 〈◊〉〈◊〉 agit Trajani Epist. 39. lib. 10. Plin. Deque ea re in 〈◊〉〈◊〉 Caesareo pluribus decernitur.
• a 1.17

  Sic Bod. 1. Lin. NC. 2. Thu. Foss. Corb. Mich. Vict. Bonis rebus, Bod. 2. Ebor. NC. 2. Lam. qui spiritalibus Imp.
• * 1.18

  Num. 〈◊〉〈◊〉
• * 1.19

  Levita mini∣steriis divinis vacantes, ar∣gumento sunt Christianos pariter sa∣cerdotes, mo∣lestiis secula∣ribus exi∣mendos.
• b 1.20

  Et cum terram, Thu.
• c 1.21

  Perciperet, Bod. 2. Lam. Ebor. NC. Man.
• d 1.22

  Ad ordinationem clericam promoventur, Ebor. Ver. Spir. Foss. Bod. 2. NC. 1. 2. Ben. Corb. Mich. Clericalem, Rem.
• e 1.23

  Nullo modo, Corb. nulla re, Rem.
• ¶ 1.24

  Donaria satis 〈◊〉〈◊〉 honorifica quae sportularum nomine censebantur; 〈◊〉〈◊〉 nimirum quae summi magistratus accipere non 〈◊〉〈◊〉. Unde lege lata modus ipsis 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ut rescripto Theodosii magni cautum. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ordinariis, nulli prorsus alteri auream 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 sit facultas; cum publica vero celebrantur 〈◊〉〈◊〉 sit 〈◊〉〈◊〉 nummus argenteus, nec majorem argenteum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 expendere, quam qui formari solet, cum argenti 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 argenteos sexaginta dividimus. Huc spectare videntur 〈◊〉〈◊〉 de honorariis decurionum habet Plin. l. 10. Ep. 114. & 〈◊〉〈◊〉 occurrunt l. 5. 〈◊〉〈◊〉. ff. de don. inter vir. Sed in usu Ec∣clesiae, respectus non solum habitus videtur ad 〈◊〉〈◊〉 sportulas, sed ad morem Ecclesiae Judaicae; apud 〈◊〉〈◊〉 oblationes canistris reponendae: ut videre est Deut. 26. 〈◊〉〈◊〉 Certe ad canones Apostolorum 3. &. 4. ubi proh 〈◊〉〈◊〉 plebs Christiana mel, lac, aut siceram &c. ad altare 〈◊〉〈◊〉 sed ad Episcopos & Presbyteros domum mittere 〈◊〉〈◊〉 Balsamon annotat, haec 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sive sportulas appellari.
• ¶ 1.25

  Decimae, 〈◊〉〈◊〉 pensitatio legem Mosaicam longis temporum 〈◊〉〈◊〉 praecesterat, minime jus suum a lege illa 〈◊〉〈◊〉 sed quemadmodum temporis nobis concessi 〈◊〉〈◊〉 partem tanquam Deo debitam us{que} dicamus, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 decimas merito etiamnum solvimus. 〈◊〉〈◊〉 quidem decimas ex 〈◊〉〈◊〉 accipiebant sacerdotes 〈◊〉〈◊〉 quia ruris incolae, quique agriculturam 〈◊〉〈◊〉 non nisi sero ad fidem erant conversi; unde 〈◊〉〈◊〉 nomen ethnicis adhaesit. Et etiamnum apud 〈◊〉〈◊〉 decimae ubique solvuntur, urbium parochi ex 〈◊〉〈◊〉 sive sportulis potissimum aluntur. Igitur 〈◊〉〈◊〉 satis opportune decimarum pensitationi, invidiam hic 〈◊〉〈◊〉 videtur facere eruditissimus Rigaltius. Sed de hac 〈◊〉〈◊〉 agitur sub calcem l. de Unit. Ecclesiae.
• * 1.26

  f Donaria, NC. 2.
• * 1.27

  An. 249.
• a 1.28

  Pro eo sacrificium nec pro dormitione, Lam. Ebor. Bod. 2. NC. 1. 2.
• * 1.29

  Canone cau∣tum ut qui onera ista im∣posuerit, post mortem jure oblationum excidat.
• b 1.30

  Fiat oblatio aliqua nomine ejus in Ecclesia, ut sacerdotum, Bod. 1. Thu. aut delegatio aliqua nomine ejus, Corb.
• ¶ 1.31

  Oblationes pro mortuis, annuamque pro dormitione 〈◊〉〈◊〉 commemorationem antiquitus habitas fuisse, 〈◊〉〈◊〉 est compertissima. Nimirum quo magis constaret 〈◊〉〈◊〉 vita defunctos minime periisse, sed etiamnum 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiae existere, oblationes eorum nomine 〈◊〉〈◊〉 si in vivis essent usque offerebantur; quod 〈◊〉〈◊〉 in anniversario dormitionis die factum, quando & 〈◊〉〈◊〉 eorum (quod oblatis muneribus fieri solebat 〈◊〉〈◊〉) publice recitata. Sed haec in spei, fidei, & 〈◊〉〈◊〉 resseram; non autem in animarum subsidium, aut 〈◊〉〈◊〉 ignis ardoribus aestuantium refrigerium, 〈◊〉〈◊〉 fuisse exinde patet, quia haec ad martyres 〈◊〉〈◊〉 spectabant. Qua de re videantur Epistolae, 35. 〈◊〉〈◊〉 10. ad Pamelii numeros 34. & 37. Martyres vero, 〈◊〉〈◊〉 idem D. Cyprianus Ep. 37. ad Pamelii 〈◊〉〈◊〉 16. diserte ait; confecto itinere virtutis ac fidei, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 & osculum domini, Domino ipse gaudente 〈◊〉〈◊〉 nec intercessoribus opus habuere. A quibus tantum 〈◊〉〈◊〉 ut, quod ex sententia veteris Ecclesiae rectissime 〈◊〉〈◊〉 D. Augustinus, Injuriam ille faceret martyri qui orat 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Poena vero haec Victori irrogata, id 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiam in ea fuisse sententia: quod qui 〈◊〉〈◊〉 Dei inservientes secularibus curis onerare 〈◊〉〈◊〉 tale crimen admisere, quod Abstentionis poenam 〈◊〉〈◊〉 Qui ergo per mortem censuram istam 〈◊〉〈◊〉 hanc infamiae subibant, ut inter Abstentos, 〈◊〉〈◊〉 in quarto poenitentiae gradu positos, à superstitibus in 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.
• c 1.32

  Desunt sequentia, in Lam. Ebor. NC. 1. Et quidem formula ista valedi 〈◊〉〈◊〉 in MSS. plerisque perpetuo abest.