Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

EPISTOLA. XIV. Cyprianus Presbyteris & Diaconis Fratribus, Salutem.

OPTAVERAM quidem, fratres carissimi, ut universum * 1.1* 1.2 Clerum nostrum integrum & incolumem meis literis saluta∣rem: sed quoniam infesta tempestas ¶ 1.3, quae plebem no∣stram * 1.4 ex maxima parte prostravit, b 1.5 hunc quoque addidit nostris do∣loribus cumulum, ut etiam Cleri portionem sua strage perstringeret: oramus Dominum, ut vos saltem, quos & in fide, & in virtute stare cognovimus, tutos quoque in posterum per divinam misericordiam sa∣lutemus. Et quanquam causa compelleret, ut ipse ad vos properare & venire deberem: primo cupiditate & desiderio vestri, quae res in votis meis summa est; tum deinde ut ea quae circa Ecclesiae c 1.6 guber∣naculum ¶ 1.7 utilitas communis exposcit, tractare simul & plurimorum consilio examinata limare possemus ¶ 1.8: tamen potius visum est adhuc interim latebram & quietem tenere, respectu utilitatum aliarum, quae ad pacem omnium nostrum pertinent & salutem, quarum vobis à Tertullo ¶ 1.9 fratre nostro carissimo ratio reddetur: qui pro d 1.10 cetera sua cura ¶ 1.11, quam e 1.12 impendens divinis operibus impertit, etiam hujus consilii auctor fuit, ut cautus & moderatus existerem, ^f nec me in con∣spectum publicum & maxime ejus loci, ubi totiens flagitatus ¶ 1.13 & quae∣situs fuissem, temere committerem. Fretus ergo & dilectione & religi∣one vestra, quam satis novi, his literis & hortor & mando: ut vos quo∣rum minime illic invidiosa & non adeo periculosa praesentia est, vice mea fungamini circa gerenda ea, quae administratio religiosa deposcit.

Habeatur interim quantum potest, & quo modo potest paupe∣rum * 1.14

cura: sed qui tamen inconcussa fide stantes gregem Chri∣sti non reliqnerunt: ut his ad tolerandam penuriam sumtus per vestram diligentiam suggeratur, ne quod a 1.15 circa fidem tempe∣stas non fecit, circa laborantes necessitas faciat. Confessoribus etiam gloriosis impertiatur cura propensior. Et quanquam sciam plurimos ex his fratrum voto ¶ 1.16 & dilectione susceptos: tamen si qui sunt, qui vel vestitu, vel sumtu indigeant, sicut etiam pridem vobis scripseram, b 1.17 cum adhuc essent in carcere constituti, subministrentur eis quaecunque sunt necessaria, modo ut sciant ex vobis & instrun∣tur & discant, quid secundum scripturarum magisterium Ecclesiasti∣ca disciplina deposcat ¶ 1.18; humiles & modestos & quietos esse debe∣re, ut honorem sui nominis servent, c 1.19 & qui gloriosi voce fuerint, sint & moribus gloriosi: faciant se dignos, ut in omnibus Dominum pro∣merentes, ad coelestem eoronam laudis suae consummatione perveni∣ant: plus enim superest, quam quod transactum videtur, cum scrip∣tum sit: Ante mortem ne laudes hominem quenquam. Et iterum: * 1.20 Esto fidelis usque ad mortem, & dabo tibi coronam vitae. Et Domi∣nus * 1.21 quoque dicat: qui toleraverit usque ad finem, hic salvabitur. * 1.22

Imitentur Dominum, qui sub ipso tempore passionis non su∣perbior, * 1.23 sed humilior fuit. Tunc enim Apostolorum suorum pedes lavit dicens: Si ego lavi pedes vestros magister & Dominus, & vos * 1.24 debetis aliorum pedes lavare. Exemplum enim dedi vobis, ut sicut ego feci, & vos d 1.25 faciatis. Item Pauli Apostoli documenta e 1.26 sectentur; qui post carcerem saepe repetitum, post flagella, post bestias, circa omnia mitis & humilis perseveravit, nec post tertium coelum & para∣disum quidquam sibi insolenter assumsit, dicens: Neque gratis pa∣nem * 1.27 manducavimus f 1.28 ab aliquo vestrum, sed in labore & fatigatione nocte & die operantes, ne quem vestrum gravaremus. Haec singula oro vos insinuate fratribus nostris. Et quia g 1.29 is exaltabitur, qui se * 1.30 humiliaverit; nunc est ut magis insidiantem adversarium metuant, qui fortiorem quemque magis aggreditur, & acrior factus h 1.31 hoc ipso quo victus est, superantem superare conatur. Dominus faciat, ut & ego iterum illos i 1.32 matute videre, & k 1.33 salutari exhortatione componere mentes eorum ad servandam gloriam suam possim. Doleo enim quando audio quosdam improbe & insolenter discurrere, & ad inep∣tias vel ad discordias ¶ 1.34 vacare; Christi membra & jam Christum con∣fessa, per concubitus illicitos l 1.35 inquinare; nec à diaconis aut presby∣teris regi posse, sed id agere, ut per paucorum pravos, & malos mo∣res,

multorum & bonorum Confessorum gloria honesta maculetur: quos vereri debent, ne ipsorum testimonio & judicio condemnati, ab eorum societate priventur. Is enim demum Confessor illustris & verus est, de quo postmodum non erubescit Ecclesia, sed gloriatur.

Ad id vero quod scripserunt mihi compresbyteri nostri ¶ 1.36a 1.37 Donatus * 1.38 & Fortunatus, Novatus & Gordius, solus rescribere nihil potui; quando à primordio Episcopatus mei statuerim, nihil sine consilio vestro, & sine consensu plebis ¶ 1.39, mea privatim sententia gerere; sed cum ad vos per Dei gratiam venero, tunc de iis quae vel gesta sunt, vel gerenda, sicut honor mutuus poscit, in commune tracta bimus. Opto vos, fratres carissimi ac desideratissimi, semper bene valere, & mei meminisse: fraternitatem, quae vobiscum est, multum à me salutate: & ut nostri meminerit admonete. Valete.

Notes

• * 1.1

  Ad 〈◊〉〈◊〉 numeros VI.
• * 1.2

  Scripta in 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.3

  Rigaltius ait, Decio imperante jam tum septima persecutione in Christianos saevitum. Sulp. Severus.
• * 1.4

  Ad Erasm. l. 3. Ep. 10. Lapsi, nec non Confes∣sores, officii sui à clero admonendi.
• b 1.5

  Hinc quoque, Foss. Vict. Bod. 1.
• c 1.6

  Gubernacula, Bod. 1.
• ¶ 1.7

  Rigaltius ait, Erat tunc praecipua quaestio de Lapsis ad Ecclesiam reciptendis. Et in hac disciplinae parte Ecclesia Romanae praepositi laxiores & molliores fuisse videntur. Occurrunt exempla sequentibus Epistolis.
• ¶ 1.8

  Rigaltius ait. Glossae veteres: Limat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Phaedrus: Si mendacium subtiliter limasset à ra∣dicibus, non evertisset scelere funesto domum
• ¶ 1.9

  Prius laudato, saepius laudando. Siquidem is notissimae fortitudinis, & eximiae industriae in rebus martyrum procurandis vir fuerit; nulla suspicio subesse poterat, quod is timida consilia Episcopo suo suggessislet. Ita omnem ansam arripit Cyprianus ut secessum suum tueretur.
• d 1.10

  Sin∣cera Vat. 2.
• ¶ 1.11

  Rigaltius ait, Rectam esse hanc scripturam confirmant ea quae sequuntur.
• e 1.12

  Impense, Bod. 1. Foss. Vict. Nec iis locis in quibus totiens, Foss.
• ¶ 1.13

  Rigaltius ait, Haec verba, & quae proxime sequuntur, Vos, quorum minime illic invidiosa, & non adeo periculosa praesentia, causas continent secessus Cypriani: quae parum certe probabiles vi∣dentur Clericis Ecclesiae Romanae, supra.
• * 1.14

  Cura haben∣da paupe∣rum.
• a 1.15

  Circa fidentes, Bod. 1. Foss. Corb.
• ¶ 1.16

  Forte illos respicit qui se Parabolanos in Ecclesiae primordiis 〈◊〉〈◊〉.
• b 1.17

  Cum essent in carcere, Ver.
• ¶ 1.18

  Rigaltius ait, luculcat quod jam 〈◊〉〈◊〉 Epistola pracedenti, ut qui consessionis titule glori∣antur, sint 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 modesti, 〈◊〉〈◊〉 Ne superbia sua 〈◊〉〈◊〉 adversum se 〈◊〉〈◊〉 savitiem, tanquam ad∣versus rebelles & contumaces, & sic nomini Christiano 〈◊〉〈◊〉 faciant. Cura autem pretium fuerit, semel bic observa∣re Cacilium nostrum istis Epistolis, hoc prasertim, contendere, ut populam faciat quitum, ac 〈◊〉〈◊〉 Christianum. Sciebat enim pleresque proterva Christiani nominis 〈◊〉〈◊〉 importunos, ipses 〈◊〉〈◊〉 seculi potestates, ac persape aliud agentes, toties concitasse, ut necesse 〈◊〉〈◊〉 publica quietis perturbatores paenis supra modum exaceybatis 〈◊〉〈◊〉 coercere. Quae res magnum sidei Christiana dedecus attulerat. Hoc item sciebat, in Ecclesia sua complures esse lavacri salutaris 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nimium securos, disciplinae totiusque 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 lucri cupidos, ambitioni studentes, factiosos, luxuriae 〈◊〉〈◊〉 superbae conversatione sibi placentes, omnibus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 denique nomine Christianos. Ait igitur Cyprianus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 taentorum causas esse luctuum, quibus Ecclesia protrita 〈◊〉〈◊〉 At quid istic mir amur in duorum jam sec 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 qui & pejora Corinthiis suis Paulum exprobrasse toties 〈◊〉〈◊〉 aut legimus?
• c 1.19

  Ut qui, Man.
• * 1.20

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.21

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.22

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.23

  Dominus no∣ster passionis tempore hu∣milior.
• * 1.24

  Jo. 13. 14.
• d 1.25

  Fa∣ciatis aliis, Foss. Vict. Man.
• e 1.26

  Sectemur, Man.
• * 1.27

  2 Thes. 3. 8.
• f 1.28

  ab aliquo, sed, Man.
• g 1.29

  Exaltabuntur. qui se humiliaverint, Bod. 1.
• * 1.30

  〈◊〉〈◊〉
• h 1.31

  Hoc ipso quod victus, Ver. Neap.
• i 1.32

  Maturius, Ver.
• k 1.33

  Saiu∣tare & exhortatione, Man.
• ¶ 1.34

  Rigaltius ait, cavet 〈◊〉〈◊〉 Confessoribus istis, quemadmodum Septimius benedictu 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 martyrium designatis, quos in ipso cavcere à diabolo 〈◊〉〈◊〉 fuisse dicit vilibus scidiis, adfectionibus, aut inter se 〈◊〉〈◊〉 Quae sane multa mala dederunt republicae 〈◊〉〈◊〉 Ineptias hic dicit, quae Tertullianus viles 〈◊〉〈◊〉 aut 〈◊〉〈◊〉 scidia.
• l 1.35

  Inquinari, Neap. Vat. Foss.
• ¶ 1.36

  〈◊〉〈◊〉 ait, De lopsis videlicet ad paenitentiam recipiendis.
• a 1.37

  Donatus, Novatus, Foss. Corb.
• * 1.38

  Sebismatico∣rum presby∣terorum ra∣tio non est habendae.
• ¶ 1.39

  Rigaltius ait, 〈◊〉〈◊〉 est cum tota Ecclesia, sicut Apostoli fecerant, prima illa 〈◊〉〈◊〉 quae describitur in Act. xv. 22. Tunc placuit 〈◊〉〈◊〉 & Senioribus cum omni Ecclesia. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ad eum vero locum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & paulo post: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Sic 〈◊〉〈◊〉 Romani infra Epist. 3. Collatione consiliorum cum 〈◊〉〈◊〉 presbyteris, diaconis, confessoribus pariter ac stantibus 〈◊〉〈◊〉 Sapra monuimus sategisse Cyprianum invidiam amo∣liri: hic vero dicit se nihil quod ad disciplinae Ecclesia∣sticae rationes spectat inconsulta plebe statuere. Etenim cum exterior effectus potestatis clavium in hoc fere ver sabatur, ut Plebs censurae subjectos pro Ethnicis & pub∣licanis haberet; certe non erat expectandum ut amicos, necessarios, fratres excommunicationis fulmine percus∣sos, desererent universi; aut alios quos ejecerant denuo 〈◊〉〈◊〉 donet de eorum criminibus, aut poeniten∣tia, ipsis fuerit satisfactum. Porro hic observandum, in lapsorum causa non ex receptis in Ecclesia moribus, sed cum lenitate eo usque inaudita actum; & proinde magis ere erat, ut innovati moris ratio redderetur.