Sancti Cæcilii Cypriani Opera recognita & illustrata per Joannem Oxoniensem episcopum ; accedunt Annales Cyprianici, sive, Tredecim annorum ; quibus S. Cyprianus inter Christianos versatus est, brevis historia chronologice delineata per Joannem Cestriensem.

EPISTOLA. XIII. Cyprianus Rogatiano Presbytero & ceteris confessoribus fratribus, Salutem.

ET jampridem vobis, fratres carissimi ac fortissimi, literas * 1.1* 1.2 miseram, quibus fidei & virtuti vestrae verbis exultantibus gratularer; & nunc non aliud in primis vox nostra complecti∣tur, quam ut laeto animo, frequenter ac semper gloriam vestri nominis praedicemus. Quid enim vel majus in votis meis potest esse, vel melius, quam cum video confessionis vestrae honore inluminatum gregem Christi? nam cum gaudere in hoc omnes fratres oportet, tum in gaudio communi major est Episcopi portio. Ecclesiae enim gloria, c 1.3 Praepositi gloria est. Quantum dolemus ex illis, quos tem∣pestas inimica prostravit; tantum laetamur ex vobis, quos diabolus superare non potuit. Hortamur tamen per communem fidem, per pectoris nostri veram circa vos & simplicem caritatem, ut qui adver∣sarium prima hac congressione vicistis, gloriam vestram d 1.4 forti & perseveranti virtute teneatis. Adhuc in seculo sumus, adhuc in acie constituti, de vita nostra quotidie dimicamus ¶ 1.5; danda opera est,

ut post haec initia ad incrementa quoque veniatur, & consummetur in vobis, quod jam rudimentis felicibus esse coepistis. Parum est ad∣ipisci aliquid potuisse, plus est, quod adeptus es posse servare. Si∣cut & fides ipsa & nativitas salutaris non accepta ¶ 1.6, sed custodita vi∣vificat. Nec statim consecutio ¶ 1.7, sed consummatio hominem Deo servat. Dominus hoc magisterio suo docuit dicens: Ecce sanus fa∣ctus * 1.8 es, jam noli peccare, ne a 1.9 quid tibi deterius fiat. Puta hoc il∣lum & confessori suo dicere: Ecce confessor factus es, jam noli pec∣care, ne quid tibi deterius fiat. Solomon denique, & Saul, & ceteri multi b 1.10 quamdiu in viis Domini ambulaverunt, datam sibi gratiam tenere potuerunt: recedente ab iis disciplina dominica, recessit & gratia. Perseverandum nobis est in arcto & in angusto itinere lau∣dis & gloriae: & cum quies & humilitas, & bonorum morum tran∣quillitas Christianis omnibus congruat, secundum Domini vocem, qui neminem alium c 1.11 respicit, nisi humilem & quietum, & tremen∣tem * 1.12 sermones suos; tum magis hoc observare & implere vos d 1.13 con∣fessores oportet, qui exemplum facti estis ceteris fratribus, ad quo∣rum mores omnium vita & actus debeat provocari. Nam sicut Ju∣daei à e 1.14 Deo alienati sunt propter quos nomen Dei blasphematur in gentibus: ita contra Deo cari sunt, per quorum disciplinam nomen * 1.15 Domini laudabili testimonio praedicatur: sicut scriptum est Domino praemonente & dicente: Luceat lumen vestrum coram hominibus, * 1.16 ut videant opera vestra bona, & clarificent Patrem vestrum qui in coelis est. Et Paulus Apostolus dicit. Lucete sicut luminaria ¶ 1.17f 1.18 in * 1.19 mundo. Et Petrus similiter hortatur: Sicut hospites, inquit, & * 1.20 peregrini abstinete vos à carnalibus desideriis, quae militant adversus animam, g 1.21 conversationem habentes h 1.22 inter gentiles bonam, ut dum retractant de vobis ¶ 1.23; quasi de malignis ¶ 1.24, bona opera vestra as pi∣cientes magnificent Dominum. Quod quidem maxima pars ve∣strum cum meo gaudio curat, i 1.25 & confessionis ipsius honore melior facta, tranquillis & bonis moribus gloriam suam custodit & servat; sed quosdam audio inficere numerum vestrum, & laudem praecipui nominis ¶ 1.26 prava sua conversatione destruere: quos etiam vos ipsi, utpote amatores, & k 1.27 conservatores laudis vestrae, objurgare & com∣primere & emendare debetis.

Cum quanto enim nominis vestri pudore delinquitur, quando ali∣us * 1.28l 1.29 aliquis temulentus ¶ 1.30 & lasciviens demoratur: alius in eam pa∣triam,

unde extorris factus ¶ 1.31 est regreditur, ut a 1.32 deprehensus non jam quasi Christianus, sed quasi nocens pereat? Inflari aliquos, & tume∣re audio; cum scriptum fit: Noli altum sapere, sed time; si enim * 1.33 Deus naturalibus ramis non pepercit, ne forte nec tibi parcat. Do∣minus * 1.34 noster sicut ovis ad victimam ductus est, & ficut agnus coram b 1.35 tondente fine voce, sic non aperuit os suum. Non sum, inquit, contumax, neque c 1.36 contradico. Dorsum meum posui ad flagella, & maxillas meas ad palmas. Faciem autem meam non averti à foe∣ditate sputorum. Et quisquam per ipsum nunc, atque in ipso vi∣vens, extollere se audet & superbire, immemor & factorum quae d 1.37 ille gessit, & mandatorum quae nobis vel per se, vel per Apostolos suos tradidit? Quod si non est major Domino suo servus; qui Dominum * 1.38 sequuntur; humiles & quieti, & taciturni vestigia ejus imitentur. e 1.39 quanto quisquis inferior fuerit, sublimior fiet, dicente Domino: Qui minimus fuerit in vobis, hic erit magnus.

Quid deinde illud? quam vobis execrandum debet videri, quod * 1.40* 1.41 cum summo animi nostri gemitu & dolore cognovimus! Non 〈◊〉〈◊〉 qui Dei templa, & post confessionem sanctificata; & illustrata 〈◊〉〈◊〉 membra ¶ 1.42 turpi & infami concubitu f 1.43 suo maculent, cubilia sua cum g 1.44 foeminis promiscua jungentes, quando & si stuprum conscientiae eorum defit, hoc ipso grande crimen est, quod h 1.45 illorum scandalo in aliorum ruinas i 1.46 exempla nascuntur.

Contentiones quoque & aemulationes inter vos nullas esse opor∣tet, * 1.47* 1.48 cum pacem suam nobis dimiserit Dominus, & scriptum sit: * 1.49* 1.50 Diliges proximum tuum tanquam te. Si autem mordetis & in∣cufatis invicem: videte ne consumamini ab invicem. A k 1.51 convi∣tiis etiam & maledictis, quaeso vos abstinete: quia l 1.52 maledici reg∣num * 1.53 Dei non m 1.54 consequuntur, & lingua, quae Christum confessa est, incolumis & pura cum suo honore servanda est. Nam qui paci∣fica, & bona, & justa secundum praeceptum Christi loquitur, Christum quotidie confitetur. Seculo n 1.55 renunciaveramus ¶ 1.56 cum baptizati sumus: sed nunc vere renunciavimus seculo, quando tentati, & probati à Deo; nostra omnia relinquentes, Dominum secuti sumus, & sideac timore ejus stamus & vivimus. Corroboremus nos o 1.57 exhortationi∣bus mutuis, & magis ac magis proficiamus in Domino: ut cum pro sua misericordia pacem fecerit, quam se facturum repromittit, novi &

nostri, five gentiles, circa omnia a 1.58 correctos, atque in melius refor∣matos; * 1.59 & qui admirati fuerant prius in virtutibus gloriam, nunc admirentur in moribus disciplinam ¶ 1.60. Opto vos, fratres carissimi, semper bene valere.

Notes

• * 1.1

  Scripta in 〈◊〉〈◊〉
• * 1.2

  Ad Pamelii numeres VII. ad Eras. l. 1. Ep. 5. Confessores prae aliis om∣nibus, de mo∣ribus suis ca∣vere 〈◊〉〈◊〉.
• c 1.3

  Praepositi honor, N. Fab.
• d 1.4

  Fortiter, NC. 2.
• ¶ 1.5

  Rigaltius ait, Quod Auctor intelligit vitam aeternam. ut insra pag. 26. 〈◊〉〈◊〉 & vitae ipsi omnium nostrum convenit. Sed magis 〈◊〉〈◊〉 quod morti quotidie objicimur, unde 〈◊〉〈◊〉 lib. de Spectaculis Cap. 1. expeditum morti genus, 〈◊〉〈◊〉 Christianos. Et quid inaguratum aut satale 〈◊〉〈◊〉 Christianos ftatim ad leonem. 〈◊〉〈◊〉 Apolog. c. 40.
• ¶ 1.6

  Rigaltius ait, Acceptam 〈◊〉〈◊〉 dixit, & acceptam nativitatem, pro suscepta fide 〈◊〉〈◊〉 & suscepto baptismo sic & amissum baptismum dixit 〈◊〉〈◊〉 lib. de Bapt. & in antiquis inscriptionibus de sacris 〈◊〉〈◊〉 Martis: Taurobolium accepit & percepit, & 〈◊〉〈◊〉 fecit, & alicubi etiam, Tauroboliatus est. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 accpiere sacra dicebant, sic & tradere. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Tradiderunt Leontica. Tradiderunt Coracica. 〈◊〉〈◊〉 Patrica.
• ¶ 1.7

  Baptisma. Vid. 1. 3. ad Quirin. c. 42. & 91.
• * 1.8

  〈◊〉〈◊〉 5.14.
• a 1.9

  Aliquid tibi deteriuscontingat, Bod. 1.
• b 1.10

  Qui in viis Domini non ambulaverunt, da∣tam sibi gratiam, tenere non potuerunt, Lam. Ebor. NC. 1. Bod. 1. 3.
• c 1.11

  Prospicit, Ebor. NC. 1. recipit, Lin.
• * 1.12

  〈◊〉〈◊〉 66.2.
• d 1.13

  Confestores in terra, Lam. NC. 1.
• e 1.14

  Domino, Lam.
• * 1.15

  Rom. 2. 24.
• * 1.16

  Mat. 5. 16.
• ¶ 1.17

  Pamelius adnotat quod, vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ambigua est. Insuper ad imper andi modum, quo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 utitur, & Ambrosium in comment. deflexisse.
• f 1.18

  In hoc mundo, Bod. 1.
• * 1.19

  Phil. 2. 15.
• * 1.20

  1 Pet. 2. 11.
• g 1.21

  Conversationem vestram, Pem.
• h 1.22

  Inter gentes, Ebor. NC. 1. Lam.
• ¶ 1.23

  Rigaltius ait, Dum ethnici quaestionem habent de vobis, dum inquirunt, dum examinant, dum obloquuntur: Petrus Epist, 1. 2. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Vulgata versio, detrectant. Glossae veteres, Detrectare, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Detrectat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉
• ¶ 1.24

  〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉
• i 1.25

  A confessionis, Bod. 3. Ian.
• ¶ 1.26

  Christiani nimirum. Jag. 2. 7. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉
• k 1.27

  Conversationis & laudis, Lam. Ebor. NC. 1. Bod. 1. 2.
• * 1.28

  Principis im∣perio extorris factus, si ie∣grediatur, dcprehensus non tanquam Christianus, sed nocens perit.
• l 1.29

  Sic, Pem. Ebor Lam Lin. Voss. 2. Bod. 1. 2. NC. 1. 2. 3. Vet. Imp. alius ab aquis, Rig.
• ¶ 1.30

  Rigaltius ait, Omnes antebac editiones, quando alius aliquis, vel, quando unus ali∣quis temulentus. Hactenus igitur mendosissima scriptura prae∣clarum Cypriam sensum corrupit. Cum quanto, inquit, nominis vestri pudore delinquitur, quando aliquis ab aquis temulentus & lasciviens demoratur? Ab aquis, id est, à baptismo. Qui no∣men Christo dedit, qui in nomen Christi tinctus sive baptizatus est, hoc sacramento oblig at sese futurum bominem frugi actem∣per antem. Subinde igitur, si temulentus, si nequam apparet, magnum dedecus & probrum religioni suae objicit, nam cum te∣mulentus à 〈◊〉〈◊〉 dicatur, 〈◊〉〈◊〉 autem aquis diluctur, iste contra naturam ab aquis existit temulentas, à lavacro la∣scivus & turpis. Renunciavit Satanae, & in Satanae castra revertitur. Vnde extorris factus est regreditur. Pace Ri∣galtii dixerim, non omnes veteres editiones, sed ipsius emendationem 〈◊〉〈◊〉 mendosussimam; nulla exemplarium fide, nullo rationis praesidio subnixam. Hic enim loci non de nuper baptizatis, sed confessoribus agitur: de re∣vertentibus nimirum à Proconsulis tribunali, non autem ab Ecclesiae baptisterio. Solenne quidem est, ut cum Cri∣tici lectionem, quae ipsis arguta videtur, fectantur: genui∣nam & obviam deserant.
• ¶ 1.31

  Pamelius ait, Vides in expressis verbis in extorres objurgationem tendere: alludit 〈◊〉〈◊〉 1 Pet. 2. Quae est enim gloria si peccantes & 〈◊〉〈◊〉 suffertis? utpote significant illos, qui 〈◊〉〈◊〉 ab 〈◊〉〈◊〉 essent, jam occidi, non ut Christianos, sed ut 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉 haec alio deflectit Rigaltius, uasi haec mens 〈◊〉〈◊〉 Cypriani; Confessores ob causam quidem Christi in 〈◊〉〈◊〉 pulsos, sed ibi tam improbe conversatos, ut post 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 nentur à Judice, jam non ut Christiam sed noncentes. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 torres in aliena provincia deliquerant, potuitne 〈◊〉〈◊〉 Proconsul Carthagine punire?
• a 1.32

  Sic, Bod. 1. 3. Bod. Ebor. NC. 1. 2. Lin. deprehensus non quasi, Imp.
• * 1.33

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.34

  〈◊〉〈◊〉
• b 1.35

  Tondente 〈◊〉〈◊〉 Ebor. Lin. NC. 1. 2.
• c 1.36

  Contradicens, Lin. NC. 1. 2.
• d 1.37

  Ille in lege gessit, Voss. 2.
• * 1.38

  〈◊〉〈◊〉 13.16.
• e 1.39

  Quanto quisque. Pem.
• * 1.40

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.41

  Execranda res adulter Confessor.
• ¶ 1.42

  〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Est enim 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 baptismus.
• f 1.43

  Plus maculent, Rig. cubilia promiscua, Thu.
• g 1.44

  Foeminis permisceant, Lin. NC. 1.
• h 1.45

  Illorum scandalosa, Pem.
• i 1.46

  Exempla monstrantur, Lam. noscantur, Bod. 1. Ebor. Lin. NC. 1. 2.
• * 1.47

  〈◊〉〈◊〉 19.18.
• * 1.48

  A contentio∣ne & emula∣tione absti∣nendum Christi mili∣tibus.
• * 1.49

  Mat. 22.39.
• * 1.50

  Gal. 5. 15.
• k 1.51

  Convitiis etiam maledicis, NC. 2. Lam.
• l 1.52

  Sic, Bod. 1. neque maledici. Imp.
• * 1.53

  1 Cor. 6.10.
• m 1.54

  Consequentur, Ebor. Lin. NC. 1. 2.
• n 1.55

  Renunciamus, Bod. 1. 2. Ebor. NC. 1. 2.
• ¶ 1.56

  Non opus est 〈◊〉〈◊〉 ob renunciationis formula, perpeturs 〈◊〉〈◊〉 in 〈◊〉〈◊〉 usurpata, eadem saepius monere.
• o 1.57

  Ex∣hortationibus & precibus, Lin. NC. 2.
• a 1.58

  Incorruptos, Bod.
• * 1.59

  〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ecclesiam 〈◊〉〈◊〉 excipiant 〈◊〉〈◊〉 five 〈◊〉〈◊〉
• ¶ 1.60

  Rigaltius ait, Post haec verba, in 〈◊〉〈◊〉 Remensi leguntur ista: Et quanquam Clero nostro, & 〈◊〉〈◊〉 cum adhuc essetis in carcere constituti, sed nunc 〈◊〉〈◊〉 denuo plenissime scripserim, ut si quid vel ad vestitum 〈◊〉〈◊〉 vel ad victum, necessarium fuerit, suggeratur: tamen 〈◊〉〈◊〉 ipse de sumticulu proprlis, quos mecum ferebam, misi 〈◊〉〈◊〉 CCL. sed & alia CCL. proxime miseram. Victor 〈◊〉〈◊〉 ex Lectore Diaconus qui mecum est, misit vobis CDXXV. 〈◊〉〈◊〉 autem quando cognosco plurimos fratres nostros pro sua 〈◊〉〈◊〉 certatim concurrere, & necessitates vestras suis 〈◊〉〈◊〉 adjuvare. Opto vos, &c. Quod auctarium tanto 〈◊〉〈◊〉 esse pretii debet, quanto nobu apertius exemplum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 caritatis erga fratres. Nam in aliis quidem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ipsum de propria quidem quantitate liberalem, 〈◊〉〈◊〉 vero etiam de sumticulis suis, quos secum ad necessitates suas 〈◊〉〈◊〉 Vt jam intelligamus, etiam de necessariis suis fratrum 〈◊〉〈◊〉 sublevasse. Etenim ipse sibi necessaria sumtibus 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Viatico autem levi nihil gravius. In 〈◊〉〈◊〉 tamen quos videre contigit, haec nusquam occurrunt.