Oeconomia animalis novis in medicina hypothesibus superstructa, & mechanice explicata / autore Gualtero Charleton, & Caroli Magnae Britanniae Regis. olian medico.

EXERCITATIO II. De Chylificatione.

ART. 1. Ordo ciborum in ventriculo. 2. Qui eosdem arcte complectitur, sese undiquaque contrahendo, ac utrumque sui orificium constringendo. 3. Actdum quendam succum, in ventriculo repertum, ad cibo∣rum dissolutionem praecipue facere; 4. itemque ad chyli Fermentationem. 5. ex cibis, licet unica vice assumptis, altos citius, alios tardius, in chylum com∣mutari. 6. Chylificationis tempus indefinitum esse; idque ob varias caussas.

1. UBi victu nos reficimus, quicquid ali∣menti solidi in ventriculum detrudi∣tur (quippe Deglutitionis modus est per ab∣solutam Detrusionem, ut alibi à nobis de∣monstratum) eundem, quo assumptum est, ordinem ibidem observat, uti ex Canum aliorumque Animalium vivorum, haud longe à pastu facta dissectione, saepius com∣pertum est: ut certissimum sit, cibos prima mensa deglutitos, primum in stomacho lo∣cum occupare, & reliquis postea ingestis quasi substerni; modo ordo iste, ex nimio potu ventriculum distendente, cibosque tu∣multuose horsum vorsum, sursum deorsum∣que agitante, non permutetur in crudita∣tum feracem confusionem.

2. Finito semel pastu, ad majorem mi∣noremve assumptorum quantitatem sese

exacte accommodans, suapte sponte mox contrahitur ventriculus, ut (instar plicatae crumenae globulum continentis) cibum undiquaque complectatur: simul ac arcta∣tur utrumque ejus orificium; superius qui∣dem, ne ad cerebrum effument vapores; in∣serius autem, ne cibus in chylum probe nondum conversus, ad intestina immatu∣rius delabatur. Inferius tamen orificium superiori minus arcte ac firmiter occludi, ac concidisse potius, quam constrictum esse; facto in vicinia foramine, immissoque digito stylove, promptum est explorare. De∣inde à nonnullis observatum est, vel ex le∣viori ventriculi compressione, nedum chy∣lum, ast semicrudos etiam ciborum morsu∣los, transfluxisse ad intestina. Non raro quoque accidit, ut ex ingluvie crapulaque frequentioribus labefactato insigniter ven∣triculi tono, orificia ejus ab illa naturali constrictione plane deficiant; & tunc solent laxiora sentiri, nec debita succedit ciborum concoctio.

3. Caeterum, postquam Concoctionis muneri rite se accinxerit ventriculus, cibus mox emolliri ac dilui incipit, & partim po∣tus, partim acidi cujusdam succi (in ven∣triculo reperti) beneficio, permadescere. Quinam liquor acidus, ratione incisivae penetrantisque, qua praeditus est, faculta∣tis, crassiores solidioresque cibos in mini∣ma frustilla incidit, discerpit quasi, atque

dissolvit: simul atque quicquid in eis est succi alimentaris, ad modum tincturae, elicit & imbibit. Utrum autem ipso inge∣nitus sit ventriculo; an vero in illum vel à Liene (prout plerique olim crediderunt) vel ab Arteriis coeliacis (quod magis credi∣bile) infundatur, in sequentibus ex pro∣fesso determinabitur. Interea, eum ventri∣culo adeo necessarium esse, ut absque ejus auxilio, suum Chylificationis munus, ut par est, praestare nequeat; minime dubi∣tandum est. Quoniam (ut quanti sit ad excitandum appetitum usus, heic memo∣rare omittamus) certissimum est, homines istos, quibus defecerit iste succus Acidus, de infausta admodum, infelicique ciborum concoctione semper conqueri; nec infre∣quens est, talibus semicrudos atque inte∣gros assumptorum morsulos per inferiora excerni. Quod haud obscure significasse videtur perpetuus noster Dictator, Hippo∣crates, ubi inquit, (1. Aphor. 3. sect) in longis intestinorum laevit atibus, si ructus A∣cidus [scilicet ex consimili humore ortus] fiat, qui prius non erat, signum bonum est. Nec minus certum est, isthuc Acidum, ut non nisi à calore moderato excitari foveri∣que; ita discuti atque penitus extingui ab immoderato. Atque heinc est, cur tum in Leucophlegmaticis, frigidaque ventriculi intemperie laborantibus, languet adeo, ac dejicitur Appetitus: tum in Febribus,

aliisque calidioribus morbis, in totum de∣struitur; haud absimili prorsus ratione, ac massa farinaria in frigido loco difficulter fermentatur; in calido vero nequaquam. sed in viam redeamus.

4. Cibus dictis liquoribus jam integre dissolutus, & iisdem usque ad minimas particulas commixtus; in uniformem quen∣dam liquorem mox mutatur: quo semel facto, mox succedit Fermentatio quaedam, qualem in vino, cerevisia, aliisque ejusmodi liquoribus, dum defaecantur, observare est. Per Fermentationem autem intelligimus, spontaneum quendam, & cum calore con∣junctum, in liquoribus Motum, quo om∣nes eorum, tam similares, quam dissimilares particulae promiscue ac tumultuose agitan∣tur; exortum ex intestina quadam spirituo∣siores inter crassioresque eorundem parti∣culas, Lucta, dum illae sese expandere, li∣mites suos ampliare, & avolare nituntur; hae vero istum avolandi conatum impe∣diunt, reprimunt atque coercent. Et hicce quidem motus ille est, cujus (ceu diuturnae elixationi aequipollentis) beneficio contin∣git, ut, potulenta alimentorum parte soli∣diorum spiritibus & facultatibus intime impraegnata prius atque imbuta; tota mix∣tura in albidi cujusdam, tenuiorisque hordei cremoris tum consistentiam, tum colorem aemulantis, succi formam mox transmigret: quem succum Chyli nomine

communiter insigniunt; uti & ipsa ventri∣culi actio, qua efficitur, Chylificatio appella∣tur.

5. Verum enimvero opportune heic a∣nimadvertendum est, omnem cibum, unico pastu ingestum, in dictum liquorem non aeque cito transmutari; sed alium citius, a∣lium tardius, ut non simul & semel, sed per partes, & successive peragi videatur Chyli∣ficationis opus: & vivorum Animalium extispicii fide compertum habemus, quas∣dam ciborum partes in chylum perfecte commutatas, imo & ex ventriculo ad inte∣stina, venasque lacteas delapsas fuisse, cae∣teris soliditatem suam atque integritatem etiamnum retinentibus. Neque rationi qui∣dem consentaneum est, ut tota chyli massa tam diu in ventriculo retineatur, donec omnes ciborum partes debitam simul com∣mutationem acceperint; sic enim diutur∣niori concoctione facile corrumperetur, & dulcioribus, quibus abunde impraegnatus est, quique ad nutritionem sunt maxime proficui, spiritibus privaretur chylus: sed aequum est, ut prius confecta ciborum pars, prius è ventriculo dimittatur, & quae dein∣de successionis ordine conficiuntur, succes∣sive etiam in venas lacteas exprimantur; quippe hoc pacto, & chylificatio, & distri∣butio succi alimentaris facilius feliciusque succedunt.

6. De ipso autem Temporis spatio, quo

chylificationis opus integre absolvitur; sciendum est, haud exiguam in eo observa∣ri diversitatem: idque haud magis pro di∣versis hominum temperamentis, quam pro ipsorum, qui assumpti sunt, ciborum, tum quantitatis, tum qualitatis respectu, varie∣tate; item pro pastus tempore, pro majore minoreve morsulorum, inter manducan∣dum, masticatione, & aliarum quoque cir∣cumstantiarum ratione. Nam (ut haec sin∣gillatim attingamus) aliis quidem homini∣bus robustus adeo atque vegetus obtingit ventriculus, ut intra 3, 4, aut 5 ad maxi∣mum horarum spatium, pensum suum con∣coctionis integre absolvere potis sit; dum aliis contra debilis ita est & tardus, ut ad 8. usque, aut 10. imo nonnunquam & 13. à pastu horam, eidem muneri incumbat: quod in illis, caloris atque Acidi esurini, quod in ventriculo nidulatur, copiae; in his vero, eorundem defectui, potissimum con∣scribi debet. Deinde, quo copiosiori quan∣titate ingeruntur cibi, eo longiori mora ad eorum commutationem opus est; & è con∣tra, quo leviori epularum sarcina oneratur ventriculus, eo breviori mora eam ad inte∣stina detrudit. Idem similiter de assumpto∣rum qualitate dicatur: quanto enim cras∣sius, durius, ac viscidius fuerit alimentum; tanto difficilius tardiusque comminuitur, inciditur, dissolvitur, fermentatur, adque debitam chyli perfectionem promovetur

Nec minor est ejus, quae temporis, quo e∣duliis famem compescimus, respectu acci∣dit, differentia; interdiu enim, quam no∣ctu, expeditius multo peragitur concoctio (contra quam temere opinantur, qui de ca∣loris nativi versus ventriculum, somni tem∣pore, recessu, nescio quid garriunt.) quo∣niam de die, motus & exercitii ratione, li∣berior & velocior fit sanguinis circuitus, ideoque chyli etiam expedita magis effici∣tur distributio. Denique, quoad ciborum Masticationem; ea tanti est momenti ad fa∣cilitandam concoctionem, ut dentibus pro∣be comminutus cibus in cremorem mutari incipiat, quando is etiamnum solidus re∣manet, qui frustis majoribus est devoratus. Imo in eorumdem ciborum partibus ma∣gna saepe conspicitur varietas; adeo, ut è pa∣ne carneque aliquae (crassiores nimirum, so∣lutuque difficiliores) partes integrae in ven∣triculo videantur, postquam aliae (tenerio∣res magisque exsolubiles) in chylum perfe∣cte permutatae fuerint, inque intestina de∣trusae. Quibus serio pensiculatis, liquido constet, certi nihil de chylificationis tem∣pore, in genere, posse determinari. Ipsamet tamen Natura nobis certissimum indidit indicium, quo singulis absolutae jam in ventriculo concoctionis tempus clare in∣notescat; idque Inanitionis est sensus, & ad quaerendum novum cibum appetitus.