EXERCITATIO IX. De Lymphaeductibus.

1. NObilissima inter seculi hujus no∣stri (quo saniori mente, & ex fi∣dissimo Anatomes oraculo rite philosophantium industriae miraculose, ac ad Antecessorum omnium invidiam usque, propitiam se exhibuit alma mater, Natura, cui proinde, ob immensam eam benignita∣tem, Hecatomben debemus immolare.) In∣venta Microcosmica, haud postremum sibi lo∣cum vendicant vasa serosa, Lymphaeductus Page  210 dicta. Quae, licet pellucida quidem, & ex∣tispicinam sedulo colentium oculos, nativo suo splendore, veluti sponte ad se allicien∣tia; ut mirum sit, ea per tam longam secu∣lorum seriem delituisse: Antiquorum ta∣men perspicaciam plane effugerunt; tan∣quam spissa tenebrarum caligine, ab ipsomet occultante Numine, obducta fuissent, & sin∣gulari Fatorum decreto, ad augendum ho∣diernorum Anatomicorum gloriam, con∣sultò reservata. Horum absque notitia, ne∣mo sane vel mediocrem, de rebus ad Oeco∣nomiae Animalis contemplationem spectan∣tibus, cognitionem sibi poterit unquam comparare. Aequum itaque est, & ad prae∣sens nostrum institutum apprimè necessa∣rium, ut Lymphaeductuum horum tum Fabri∣cam, tum Actionem, Usumvè; ut & illius, quem continent, Liquoris naturam, scatu∣rigines, motum, ususque strictim heic expen∣damus.

2. Ingens, profecto, est nuperi hujus in∣venti Gloria. Cui vero eam de jure debea∣mus conscribere, haud certo constat. Quam∣vis enim eximius ille Anatomicus, juxta ac diligens Naturae indagator, Thom. Bartholi∣nus, peculiarem de Ductibus Aquosis tra∣ctatum primus omnium scripserit, in quo se eorum Inventorem fuisse palam fuseque gloriatus est: prodiit tamen non ita pridem (superiori nimirum anno, qui 1658. fuit) li∣bellus quidam, ab Olao Rudbeck conscriptus, Page  211 inque lucem editus, quo doctus ille vir sibi primam vasorum serosorum in Hepate in∣ventionem strenue conatus est asserere. No∣runt autem è doctissimis celeberrimi nostri Medicorum Londinensium Collegii tum Sociis, tum Candidatis complures, novum isthoc vasorum genus, per annos aliquot, an∣tequam Bartholinus de eo quicquam scripto publico divulgarat, à D. D. Iolivio nostrate (quo accuratius, seliciusve nemo usus est unquam cultello Anatomico; & cui si fata longiorem vitam indulsissent, claram non∣nullorum ex eis multis, quae ad perfectam Anatomiae reformationem etiamnum desi∣derantur, elucidationem ab illo digne expe∣ctasset, excepissetque forsan universus Medi∣cinae orbis: sed, heu! nunc 〈 in non-Latin alphabet 〉.) saepius & observatum fuisse, & amicorum suorum haud paucis, apertis privatim in eum finem variorum Animalium cadaveri∣bus, plane demonstratum. Cujus rei, inter multos alios judicii exactioris, incorruptae∣que fidei viros, longiori serie, si opus, advo∣candos, En testem se ingenue offert clariss. Glissonius noster, in libro suo verè aureo de Anatomia Hepatis; ubi in Lymphaeductuum notitiam, ex memorati Iolivii indicio, se primum incidisse expresse profitetur: idque sub initium Iunii anno 1652. quo tempore, de eis ne cogitasse quidem videatur Bartho∣linus; quemadmodum ex libello ejus, quem Kalend. Maii anni labentis 1653. Hafuiae e∣didit, Page  212 haud obscure patet. Caeterum, ne quempiam è tribus his Rivalibus eo, quem sibi seorsim vendicarit, honore defrauda∣tum isse videamur; aequum censemus, in∣ventionis Fama inter eos, partitione factâ, dividatur: utpote quos bona forsan Fortu∣na, singulorum industriae aeque favens, ad ejusdem Magnalis detectionem, circa idem tempus, perducere decreverat; idque licet tam diversis terrae regionibus ab invicem dissiti essent, nec commercii quid per episto∣las illis mutuo intercederet. Quisquis vero fuerit horum vasorum inventor primus; certissimum est; Inventionem ipsam maxi∣mi esse momenti, ad Pathologiae reforma∣tionem; maxime ubi de eis agitur morbis, qui humoribus aquosis sive in viscera resta∣gnantibus, sive extra vasa sua in partis ali∣cujus substantiam praeter naturae institutum effusis, suum debent ortum. Sed à digres∣sione (quae vix tanti est, ut eadem amplius insistere debeamus) in viam redeuntes, Lymphaeductuum Historiam jam aggredi∣mur.

3. Lymphaeductus igitur sunt vasa quae∣dam al•bicantia, & pellucida, venis magis conspicuis in plerisque corporis partibus associata, arcteque eas, ac annulatim (Hede∣rae surculorum arborum ramusculos gyris ambientium more) amplexantia; substantia pertenui, membranosaque Aranearum telas craffitie vix excedente; figura tereti, ac con∣cava, Page  213 illius quae venulis inest, speciem ad a∣mussim referente; magnitudine exilia, ut Co∣lumbarum pennis, spectatâ mole, haud in∣digne comparaveris; valvulis tenuissimis frequenter munita; & liquorem quendam limpidum, omni sapore vacuum, albican∣tem ut plurimum, nonnunquam verò san∣guineo, aliquando flavo colore parcè tin∣ctum, in canalibus suis deferentia.

4. Horum duo ab Iuventoribus consti∣tuuntur Genera; quorum Alterum eos om∣nes, qui in Abdomine sunt, complectitur: caeteros, qui ex Artubus, seu exterioribus corporis partibus exoriuntur, Alterum. Prio∣res, ab Hepate, Omento, aliisque infimi ven∣tris partibus (Liene unice excepto, in quo nulli adhuc sunt reperti.) fere omnibus e∣mergunt: Posteriores vero, an à venarum ex∣tremis, vel musculis, vel ipsis nervis ortum ducant, nondum (tanta est vasorum subtili∣tas) indubitatò liquet.

5. Insertio quoque duplex est; alia infe∣rioram vasorum, superiorum alia. Quae infra septum medium sita sunt, inseruntur omnia in Pecqueti Receptaculum commune, quo tan∣quam in cisternam rivulos suos effundunt, ut porro recto ad cortramite per Thoracicas Lacteas deducantur. Reliqua vero, quae su∣pra Diaphragma, ex artubus trahunt origi∣nem, in jugularem externam, sive Axillaris concursum ingrediuntur. Unde truncum ha∣bent nullum, sed ex partibus diversis heinc Page  214 inde, veluti rivuli salientesque fontes, sepa∣ratis originibus, ad fluvios duos tendunt, Glandulam nempe mediam lacteam, & Axilla∣rem venam, ut in communem Cordis ocea∣num pleno gurgite exundent. De Cordis au∣tem Aquae ductibus hoc singulare notan∣dum occurrit, quod inter venam Cavam & arteriam Aortam, supra serosos Pericardii ductus exorti, paulo altius suum humo∣rem aqueum in Lacteam Thoracicam im∣mittant.

9. Situs & Progressus, in genere, ita se ha∣bet. In superioribus Artubus, ad latus venae Brachialis sursum repunt, cum vena ipsa cruenta, cui firmiter annectuntur; pergunt∣que cum eadem ad Axillarem, in quam exi∣guo osculo patent valvula munito. A Cruri∣bus eodem modo numerosi adscendunt, so∣cii venae Cruralis & Iliaecae, quam ambiunt, modo arctè, modo laxè, annulorum instar; progrediunturque ad Mesenterium, ibidem∣que cum Portae ramulis in Glandulas inse∣runtur, via ad oculos haud satis conspicua. Qui ad Hepar spectant, omnes originem suam trahunt vel ab ipsomet Hepate, vel à vesicula Fellea. Horum vestigia si rerror∣sum legas, statim ubi Hepar ingressus fueris, videbis illos à capsula Portae excipi & ab∣scondi, adeo ut ulteriorem eorum progres∣sum indagare plane arduum sit. Verisimile autem est, eos Capsulae illius, Porique bilarii in eadem conclusi, distributionem sequi, Page  215 nec uspiam in ipsum Hepatis parenchyma emigrare. Enimvero, si alicubi in parenchy∣ma distribuendi essent; quî fit, ut in ipsius partem illam, quam capsulam adeuntes per∣transeunt, minime disseminentur? Deinde, ab Hepate ad Mesenterium tendentes, licet in itinere à Pancreate sustineantur, in illud tamen minime distribuuntur; uti in disse∣ctionibus multoties compertum est. Quip∣pe vel ad rami Mesenterici latus feruntur; vel illum conscendentes, à Pancreate ver∣sus Mesenterium declinant, ubi venas dese∣runt, rectàque ad Receptaculum commune progrediuntur, in quod etiam sese exone∣rant.

Quoad Liquorem in hisce Lymphaeducti∣bus repertum; de eo duae occurrunt Difficul∣tates, prae caeteris (quae haud paucae sunt) nobis heic considerandae: viz. I. Vnde is proveniat? II. Cujus sit utilitatis, five in quem finem partim in Receptaculum commune, partim in venae Cavae trun∣cum superiorem, unà cum Chylo infunda∣tur?

Circa Priorem, dicimus; veritati admodum consentaneum esse, quod Liquor iste partim ex Arteriis, & è Nervis partim derivetur in Lymphaeductus.

7. Pro Arteriis, seu sanguine potius in eis contento, militat haec Ratio. Cum san∣guis, prae cordis motu, spirituumque vita∣lium ignescentia, agitetur continuo & effer∣vescat, Page  216 in arteriis; necessum est, ut ingentem halituum copiam in illas partes, quibus importatur, perenniter effundat; idque eo magis, quoniam isti halitus, ob arteriarum majorum crassitiem, reprimuntur, & à di∣spersione detinentur, donec in minores arte∣rias unà cum sanguine fuerint protrusi, per quarum tenuiores tunicas facilius transpi∣rent. Hi autem vapores hoc modo in par∣tes turmatim diffusi, à membranosis, fibro∣sisque partibus, maximam partem detinen∣tur, ac recolliguntur, eoque pacto, ad de∣stillationis modum, condensantur in liquo∣rem tenuem limpidumque; qui ejus, quem in Lymphaeductibus deprhendimus, humo∣ris aquosi partem haud minimam consti∣tuere videatur. Minime enim credendum est, liquorem huncce sub eadem specie for∣mave praeexstitisse in arteriis, qua in Lym∣phaeductibus jam collectis conspicitur; nec eundem una cum sanguine in singulas par∣tes protrusum, ab eodem inibi per ullum percolationis modum separari, quemadmo∣dum urina à sanguine in Renibus dissocia∣tur: quia ubique corporis venae sunt, quae arteriis respondentes, ad exportandum quicquid ex his ingestum est sufficiunt; nec ratio assignari potest ulla, cur liquor iste a∣quosus à sanguine ullibi secernatur, utpote qui excrementum sanguinis nequaquam est, licet pro partium illarum, ex quibus im∣mediate Lymphaeductus ingreditur, excre∣mento Page  217 quodam haud immerito forsan ha∣beatur. Non esse excrementum sanguinis, vel exinde palam est; quod denuo in venas regeratur, & remisceatur cum sanguine: & operam suam ludere, aut varios humores ab invicem secernere, ut eosdem denuo con∣fundat, à Naturae sagacitate certe est alie∣nissimum.

Et Nervos quoque nonnihil ad aquarum in Lymphaeductibus accumulationem con∣ferre; exinde potest colligi, I. Quod li∣quor omnis ex sola halituum condensatio∣ne ortus, sit purus admodum, pertenuis, pel∣lucidus, magisque limpidus, quam liquo∣rem in vasculis hisce aquosis unquam repe∣rias: ideoque necessum est, ut succus quoque alius huic admisceatur, qui spissitudinem illi majorem largiatur, & à pura aqua stilla∣titia adeo discriminet. Quippe tota haec lympha, uti ad oculum liquet, densior mi∣nusque pellucens, & interdum lactis instar albescens, aliquando sufflava, & nonnun∣quam loturae carnis similis conspicitur. II Quod, praeter ipsos Nervos, aliud va∣sorum genus nullum sit, per quod liquoris quid in partes nutriendas primum, & dein∣de in Lymphaeductus traducatur. De Arte∣riis nempe, res palam est, eas sanguinis à corde ad exteriora diffusioni tantum inser∣vire: & venas etiam ab eo munere prorsus esse immunes, ex Circulatione sanguinis adstruitur. Quamobrem persimile est, cras∣siorem Page  218 Lymphae partem deferendi munus debere Nervis attribni: & clariss. Glissonii sententiae assentiendum; crassiorem nimi∣rum liquoris Lymphaeductuum partèm, es∣se succi Nutritii veh•culum. Quinam succus nutritius, à Cerebro & spinali Medulla, per Nervos, singulis partibus in earum ali∣moniam subministratus, & assimilatus; te∣nuiorem sui partem (quae illi, quo per an∣gustiores Nervorum vias facilius expedi∣tiusque trajiceretur, vehiculi vicem modo praestarat) post se relinquit, à lymphae∣ductibus mox excipiendam, & ex eisdem denuo in venas regerendam. Humor enim iste, licet partibus illis, ad quas Nervi eum amandant, nulli usui sit; quoniam tamen vitalis constitutionis ratione, est non illae∣tabilis, haud plane è corpore eliminandus erat, sed Lymphaeductuum opera sanguini denuo restituendus: ac propterea, quamvis liquor hic secrementum dici possit; Excremen∣ti tamen nomen haudquaquam propriè meretur. Et hoc quidem sensu, haud mul∣tum à vero aberrasse videatur Bartholinus, quum (in tract. de vasis Lymphatic. cap. 6.) diceret; à singularum partium privata con∣coctione Aquam hanc separari, peculiaribus vasis expurgandam.

8. De Posteriori, Quemnam nimirum in finem, liquor hoc chylo & sanguini remisceatur? nos cum Glissonio existimamus, eum duplicis esse∣utilitatis. Inservit nempe, ratione tenuitatis Page  219 suae, ad prohibendam sanguinis Coagulatio∣nem, cui alioquin is foret admodum ob∣noxius: &, ratione spiritualitatis, quam in corde & arteriis recens ob•inu•rat, ad pro∣movendam ejusdem Micationem.

9. Sed Quaeres adhaec forsan, Qualis sit Motus iste, quo liquor hic limpidus è parti∣bus nutriendis tum in chyli Receptaculum commune, tum in venam Cavam defera∣tur? verbo itaque dicimus, Motum lymphae admodum esse tardum. Nam I. id ex nu∣merosis Lymphaeductuum valvulis haud obscure patet. Valvulae enim, ubi crebrae re∣periuntur, ut liquoris fluentis regressum praepediunt; ita & procursus facilitatem si∣mul nonnihil retardant. Quippe valvulae omnes intetdum occluduntur; humorisque interea fluxionem impediunt, donec ape∣riantur denuo. Ac propterea, cum remoram toties properanti humori injiciant; necesse omnino est, is tarde admodum progredia∣tur. II. Idem vel inde colligi potest, quod Lymphaeductus, postquam animal expira∣vit, etiam nullo adhibito vinculo, pleni con∣spiciantur: quod venis Lacteis, in quibus fluxus est citatior, rarissime contingit. III. Rationi consonum est, vasa haec a∣quosa in denatis, quam in viventibus am∣pliora conspici. Nam in ipso mortis arti∣culo, Nervi cum dolore conflictantes, hu∣morem de se omnem in partes, in quas ter∣minantur, exprimunt; qui jam per Lym∣phaeductus Page  220 redux, eosdem magis solito ad∣implet; facitque ut idem quoque nonnun∣quam in secunda valetudine ita se habere arbitremur.

10. Sed, Vndenam constet, inquies, totam hanc Lympham in Cor, tanquam oceanum, tandem exonerari? Respondemus, igitur, id ipsum & ex valvularum, quibus instructi sunt Lymphaeductus, structura; & experi∣mentis certissimis posse vel ad sensum de∣monstrari. Quoad valvulas ipsas, res adeo consessa est, ut diffuso non indigeat con∣textu: istae nempe in Lymphaeductibus Artuum omnes, liquori versus truncum corporis fluenti facile cedunt, regressuro autem occluduntur; quod in eis quoque, qui ex Hepate prodeuntes, ad Mesenterii landulā mediam tendunt, observatu pronū est, modo, adhibitâ morâ, experiri libeat quonam humor in eis canaliculis vergat. Et quod ad Experimenta spectat; ea tum li∣gatura, tum folle sunt instituenda. I. Li∣gatura; vinculo enim in artubus superiori∣bus •onstricta vasa haec, versus Axillarem venam, & Coripsum, flaccida apparent: at versus extrema artuum in tumorem conspi∣cuam attoll•ntur. Ex inferioribus quoque circa Iliacos ramos ligata, inaniuntur qua parte Mesenterinm spectant; tument vero qua artus adverso situ respiciunt. II. Folle; aperto enim ramo quovis in brachio, illi∣que fistula immissâ, & adacto oris spiritu; Page  221 dictum factum Axillarem cum Corde ap∣penso inflari, leviterque moveri percipies; quod in aliis quoque omnibus in Mesente∣rium insertis fiet. Atque haec quidem de Lymphaeductibus, quatenus ad Oecono∣miae Animalis contemplationem faciunt, dicta funto.