Rob. Baronii, theologi ac philosophi celeberrimi, Metaphysica generalis accedunt nunc primum quæ supererant ex parte speciali : omnia ad usum theologia accommodata, opus postumum, ex muséo Antonii Clememtii Zirizæi.

SECTIO II. (Book 2)

An Ens quatenus Ens habeat veras & proprie dictas proprietates, vera item Principia per quae illa pro∣prietates demonstrentur.

STatutum est superiori Sectione Objectum * 1.1 Metaphysicae esse ens reale & positivum, in sua amplitudine acceptum: contra quam senten∣tiam varia afferuntur ab interpretibus argumen∣ta; * 1.2 inter quae maximam difficultatem habet il∣lud, quo ostendere folent, ens reale & positivum in sua amplitudine acceptum non posse in ulla Scientia considerari tanquam subjectum.

Ratio illa ita exstrui potest. Quod nulla habet principia, nullas item affectiones, illud nullius Scientiae objectum esse potest. At ens quatenus ens ita se habet. Ergo ens quatenus ens nullius Scientiae, ne dum Metaphysicae objectum esse potest. Minor hujus argum. quoniam duabus

partibus constat, per partes probanda est. & pri∣mo facile ostendi posse videtur, Ens in sua am∣plitudine acceptum non habere proprietates de eo demonstrabiles: idque quia affectiones illae vel sunt entia realia, vel entia rationis: at non sunt entia realia, quia omnia entia realia conti∣nentur sub ente reali in genere, tanquam inse∣rius sub superiori, vel minus commune sub ma∣gis communi; si ergo affectio aliqua entis, ut U∣num v. c. sit quid reale, continebitur sub ente reali in genere, tanquam minus commune sub magis communi, atque adeo non reciprocabi∣tur cum ente reali in genere, quod absurdum est & repugnans naturae affectionis. At neque sunt entia rationis, quia scientia realis, ut Metaphysi∣ca, non poterit dici versari circa entia rationis; hoc enim repugnat naturae talis Scientiae, ejus∣que dignitati derogat.

Altera pars minoris, qua asserimus ens qua ens * 1.3 nulla habere principia & causas, facile videtur probari, quia Ens in sua amplitudine acceptum complectitur in se omne reale sive sit principium sive affectio, atque adeo nihil reale habet se prius tanquam principium. Quod si quis dicat princi∣pia Metaphysica non esse priora ipso ente, sed esse priora affectionibus entis, facile poterit quis urgere, ostendendo non dari causam priorem af∣fectionibus entis: hae enim affectiones entis sic∣ut conveniunt enti in genere, ita conveniunt spe∣ciebus entis, Creatori scilicet, & creaturae; atque adeo si hae affectiones habeant certam causam cum attribuuntur enti in genere, habebunt etiam certam causam cum attribuuntur omnibus spe∣ciebus entis; at cum attribuuntur Deo nullam habent causam, in Deo enim à parte rei nihil est prius, nihil posterius.

Cujus difficultatis gravitas effecit ut Inter∣pretes

Aristotelis in varias dividerentur senten∣tias. * 1.4 Primo enim Scotistae nonnulli asseruerunt tres illas affectiones entis, Unum, Verum, Bo∣num, esse quid reale & positivum, ab ipso ente realiter diversum: negabant tamen has affectio∣nes contineri sub ente reali, tanquam quid infe∣rius sub superiori; dicebant enim has affectiones non esse entia, sed modos reales enti superaddi∣tos; atque ita putarunt se evitare vim argumenti quoad alteram partem minoris.

Secunda sententia suit Thomistarum nonnul∣lorum, qui asseruerunt hasce affectiones esse * 1.5 quid reale & positivum, ab ipso ente re diver∣sum: negarunt tamen aliquid absurdi ex eo se∣qui, quod affectiones entis ipsum ens essentia∣liter includant, i. quod affectiones entis sub en∣te contineantur; putarunt enim hoc non esse in∣commodum in rebus transcendentibus, quamvis sit incommodum in aliis rebus quae in inferiori∣bus Disciplinis tractantur.

Tertia sententia est ipsius S. Thomae, & eorum * 1.6 qui ejus sententiam sequuntur, Javelli scilicet, Soncinatis, & aliorum, praecipue vero eorum qui sunt è Societate Jesu, ut Fonsecae & Suarii; hi enim asserunt affectiones entis esse quidem quid reale realiter conveniens ipsi enti, non tamen esse quid realiter diversum ab ipso ente, & nihil reale superaddere enti, sed tantum negationem vel denominationem extrinsecam.

Quoniam & authoritas tantorum virorum, & * 1.7 solidissimae eorum rationes nos facile in eorum sententiam pertrahunt, ideo operam dabimus ut eorum sententiam perspicue proponamus. Pri∣mo ergo, asserunt illas affectiones, unum, verum, bonum, aliquid materiale & aliquid formale in∣cludere; materialiter enim significant ipsum ens, formaliter vero aliquid enti superadditum

quod in ipso ente non includitur: sic hic caecus, v. c. si respiciamus materiale ejus significatum, est Petrus, aut alius homo; si vero formale signi∣ficatum, est aliquid superadditum isti homini, caecitas scilicet.

Secundo, asserunt illud formale quod superad∣dunt * 1.8 enti, non esse quid reale & positivum ab ipso ente re diversum, & sic opponunt se duabus primis sentētiis. Ratio qua hoc ostendit Suarius est haec: Subjectum, inquit, hujus Scientiae est Ens in genere, prout complectitur Creatorem & Creaturam: si ergo haec affectiones attribuantur enti in genere, tanquam attributa ab ipso ente re diversa, erunt re diversa ab omnibus speciebus entis; atque adeo, cum attribuuntur Deo, se∣quetur Unitatem, Bonitatem & Veritatem Dei esse quid reale & positivum ab ipso Deo re diver∣sum: hoc plane absurdum est; quia quidquid in Deo est, est Deus.

Hoc argumentum non est efficax contra eos * 1.9 qui negant Deum comprehendi sub Objecto Metaphysicae; est tamen valde efficax contra Sco∣tistas, & contra eos Thomistas, contra quos adser∣tur; illi enim admittunt Deum comprehendi sub objecto Metaphysicae. Quod ad alios attinet qui id negant, urgere possumus ipsam rationem in argumento primo allatam: illi enim non pos∣sunt ostendere, quomodo fieri possit ut affectio alicujus subjecti contineatur sub subjecto tan∣quam inferius sub superiori; quod enim conti∣netur sub aliquo, cum eo reciprocari nequit.

Tertio, dicunt illud formale quod superad∣dunt, * 1.10 esse vel negationem vel denominationem petitam ab aliquo extrinseco: dicunt v. c. illud formale quod Unum superaddit Enti, esse ne∣gationem divisionis; illud vero formale quod

Verum & Bonum superaddunt ei, esse denomi∣nationem petitam ab intellectu & à voluntate: quomodo autem illud fiat, postea examinabitur, cum agetur de Vero & Bono.

Quarto, asserunt Unum, Verum & Bonum, sic∣ut * 1.11 materialiter sunt ipsum Ens, ita cum materia∣liter accipiuntur non esse affectiones entis; at ratione formalis sui significati, sicuti putant eas differre ab ente, aliquid enti superaddere, ita di∣cunt ratione ejusdem formalis significati, & non alia, esse affectiones entis.

Quinto, sicut vere dicimus affectiones entis * 1.12 non esse quid positivum ab ente re diversum, ita etiam vere dicimus ratione formalis sui signifi∣cati non esse quid negativum ab ente re diver∣sum: ut enim postea patebit, cum de Identita∣te & Diversitate loquemur, non potest realis di∣versitas intervenire nisi inter ens & ens; quare cum haec tria pro formali non significent ali∣quod ens, ratione formalis sui significati, non re sed ratione sola ab ente differre dicenda sunt. eodem modo dicimus caecitatem quam hic cae∣cus superaddit Joanni, non esse quid realiter diversum ab ipso Joanne, quoniam non est ens, sed entis negatio.

Affectiones illae prout non differunt realiter ab ente, ita à parte rei & ante cogitationem men∣tis * 1.13 non sunt entis affectiones; à nobis tamen ut affectiones concipiuntur. dixi, haec à parte rei non esse affectiones; quia sic à parte rei differ∣rent ab ipso ente: dixi, haec à nobis concipi tan∣quam affectiones; quia non est incommodum aliquid concipi à nobis ut affectionem, quod rea∣liter non est affectio; sic enim nos concipimus aeternitatem Dei tanquam affectionem, quae pro causa habeat immutabilitatem Dei; quia enim Deus quoad Substantiam mutari non potest, ideo 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉.

Denique, quamvis à parte rei Unum, Verum, * 1.14 Bonum, neque sunt affectiones entis, neque ab ente quid re diversum; sunt tamen quid reale, & non quid ab intellectu confictum, tum quia ma∣terialiter sunt ipsum ens, tum quia si respiciamus eorum formale, important ejusmodi negationem & denominationem extrinsecam, quae nullo co∣gitante enti convenit; ut caecitas etsi non sit ens reale & positivum, realiter tamen convenit ho∣mini nullo cogitante.

Ad primam ergo partem minoris ℞. has affe∣ctiones * 1.15 entis, si respiciamus eorum materialia, es∣se entia realia; si eorum formale, etsi non sint proprie entia realia, esse tamen quid realiter en∣ti conveniens, non tamen inde sequitur has pro∣prietates contineri sub ente; id{que} quia non sunt proprietates entis nisi ratione formalis sui signi∣ficati, ejus autem ratione non sunt entia positiva & realia, sed negationes & denominationes ex∣trinsecae. Ad alteram partem minoris ℞. has af∣fectiones de ente demonstrari per ipsam forma∣lem rationem, seu per essentiam entis; quae qui∣dem essentia entis non est realis causa harum af∣fectionum, sed à nobis concipitur tanquam cau∣sa, ut ait Suarius. & hoc putat Suarius sufficere ad veram rationem Principii scientifici, quod ostendit exemplo demonstrationum, per quas demonstramus de Deo quod sit aeternus aut im∣mensus: revera enim aeternitas & immensitas Dei sunt ipsa Dei essentia, atque adeo nullam ha∣bent se priorem causam; nos tamen acquirere non possumus distinctam cognitionem aeterni∣tatis divinae, nisi concipiamus aeternitatem Dei tanquam ejus affectionem, & ejus immutabilita∣tem ut rationem propter quam Deo tribuitur ae∣ternitas.

Observandum est duplicia esse Principia qui∣bus * 1.16

utuntur Metaphysici in demonstrationibus * 1.17 suis; eorum enim alia sunt complexa, alia in∣complexa. Complexa sunt primae illae & notis∣simae veritates, ut loquuntur, quas Metaphysici adhibent ad conclusionem notificandam: ut de omni re verum est affirmare, Impossibile est idem simul esse & non esse. Principia incomplexa sunt * 1.18 ipsae definitiones entium, per quas de entis spe∣ciebus demonstramus Metaphysic. affectiones.) (Ut concludamus hanc Sectionem de Objecto Metaphysicae, notamus Deum longe alio & alio * 1.19 modo considerari in Metaphysica & Theologia: in Theologia enim consideratur Deus prout se∣ipsum in verbo suo patefecit, in Metaphys. vero prout est cognoscibilis lumine Naturae: Meta∣physicus enim demonstrat dari primum aliquid ens, quod sit omnium aliorum causa, idque per rationes naturales; deinde progreditur, & ex o∣peribus illius entis, demonstrat illud esse infinitae virtutis; & sic progreditur ad reliquas ejus affe∣ctiones.

Notes

• * 1.1

  Assertio 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.2

  An ens in genere sumptum sit obje∣ctum me∣taphysic. 2. Negativa opinio, e∣jusque probatio.
• * 1.3

  3.
• * 1.4

  4. Responsio Scotista∣rum ad arg. supra allatum.
• * 1.5

  5. Responsio Thomi∣starum quorun∣nam.
• * 1.6

  6. Responsio ipsius Thomae & Suarii, quam am∣plecti∣mur.
• * 1.7

  7. Explana∣tio sen∣tentiae Thomae.
• * 1.8

  8.
• * 1.9

  9.
• * 1.10

  10.
• * 1.11

  11.
• * 1.12

  12.
• * 1.13

  13.
• * 1.14

  14.
• * 1.15

  15. Resp. ad argumen∣tum as∣sert. 2.
• * 1.16

  〈◊〉〈◊〉.
• * 1.17

  16. Principia alia Comple∣xa.
• * 1.18

  alia Incom∣plexa.
• * 1.19

  17. Quomodo Deus co∣gnoscatur à Meta∣physic. & quomodo à Theo∣logo.