Thesaurus medicinæ practicæ expræstantissimorum tum veterum tum recentiorum medicorum observationibus, consultationibus, consiliis & epistolis : summa diligentia collectus ordineq, alphabetico dispositus / studio & opera Thomæ Bvrnet ...

MEDICINAE PRACTICAE Liber decimus Octavus. De Affectibus à Litera V. incipientibus. (Book 18)

Sectio prima. De Variolis.

VAriolae sunt Pustulae in summa cute, partibusque cuti propor∣tione respondentibus, cum febre con∣tinua, propter peculiarem sanguinis effervescentiam & ebullitionem, à facultate expultrice excitatae. Causa earum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 videtur esse labes quaedam, seu impuritas sanguinis, inter prima foetus rudimenta, in u∣tero concepta, quam Authores ferè omnes reliquiis sanguinis menstrui rectè adscribunt. Causae evidentes sunt contagium aliunde susceptum, peculiaris aeris dispositio, & immo∣dica sanguinis & humorum pertur∣batio, à crapula, aut nimio exercitio. Imminentes Variolas indicant, febris incerta & vaga, modò intensa, mo∣dò remissior, dolor in capite & lum∣bis, facies quasi inflammata rubes∣cens, magna anxietas & inquietudo, cum syncope quandoque & vomitu immani, somnolentia gravis, terro∣res in somno, deliria, convulsiones, sternutatio, lachrymae involuntariae, oculorum splendor, & narium pru∣ritus, calor, rubor, & punctionis sensus in toto corpore, oris ariditas cum tussi & siti. Res in vado esse videtur, quando accidit hic affectus in bona constitutione aeris, in aetate puerili, si in toto morbi decursu, sym∣ptomata eveniant laudabilia, si Vario∣lae sint molles, distinctae, paucae, ro∣tundae, fastigiatae, & boni coloris, i. e. in principio rubrae, postea albescen∣tes. Si contraria his appareant signa in summo versabitur aegrotans peri∣culo.

Subsectio prima. Pro Variolis & Morbillis.

SI video naturam pigram esse in expellendis & emittendis Va∣riolis aut Morbillis, exhibeo deco∣ct••m descriptum ab Avic. quod ha∣bet

caricas, lentes excortic. & traga∣canthum; & sentio inde magnum commodum, si quater aut quinquies mane & serò sumatur. Puerulis ve∣rò qui decocto uti nequeunt, propi∣no mane & vesperi haustum aquae foeniculi: haec enim non parum fa∣cit ad expulsionem Va••iolarum & Morbillorum. Io. Naevius. consil. 25. lib. 3. consil. Cratonis, &c.

Decoctum Avicennae ita se ha∣bet.

℞. Ficuum ping. ℥vij. lentium excortic. ʒij. laccae ʒijss. gummi tragacanth. & sem. foenic. an. ʒij. coq. in lb jss. aq. fontis donec redeat ad tertiam partem. An commodè praescribi possunt medicamenta ante∣quam Variolae aut Morbilli sese pro∣dant? ••an illa impediunt motum Naturae? imò inopinatò venam s••∣cuimus, & medicamentum purgans dedimus, quibus die sequenti aut postridie apparerent Variolae, & me∣lius multò habuerunt, quam quibus non ausi fuerimus idem exhibere: sic parum probabile quod dicitur mi∣nus affatim erumpere papulas, si corpus ante purgaveris.

Dominus ab Insula de summa dif∣ficultate deglutiendi (quae erat tan∣tum Morbillorum latentium soboles, nos autem nil tale suspicabamur) conquerebatur; insignis febris· elui∣mus alvum clysmate, venam metu synanches secuimus; sequenti die ex∣anthemata apparent, & brevi tamen convaluit.

Si puellis detrahatur sanguis ini∣tio in suspitione Morbillorum & V••∣riolarum, impedietur augmentum febris, cujus calor maleficus est ta∣bificus; & sic fusis liquatisque car∣nibus non ita intumescet corpus, nec foeda scabie maculabitur & inquina∣bitur· imò dum eruperunt, potest etiam detrahi sanguis, quod nos beato quodam successu fecimus. Guil. Bal∣lonius. lib. 1. Ephem. & Epidem. pag. 37. & 50.

In primo Epidem. nostrorum li∣bro annotavimus in s••evitia sympto∣matum, quae erant praenuncia exan∣thematum (sed hoc ignorabamus, quia fortè cautiores fuissemus) nos medicamenta & phlebotomiam ten∣tavisse, cum ea eruptio praesto ades∣set, & tamen innocuum utrumque remedium· ut jam anile sit credere, nil in exanthematis tentandum· imò ex tribus pueris exanthemata passis, qui purgatus est levius habuit. D. De∣nisot narrat, Abbati cuidam, cum nil de exanthematôn eruptione con∣staret, phlebotomia largè celebrata, â prandio ••rupisse illa· calumniaban∣tur Medicos, tamen nil inde evenit deterius· imò cum servae cuidam ex∣anthemata, eaque densissima paru∣issent, nec non lingua intumuisset, flagrante etiam malo secta est vena, copiosus detractus sanguis, & hoc innocuum fuit· notandum hoc. Idem. Epid. lib. 2. pag. 141.

Subsectio secunda. Pro Variolis serpentibus.

PUer quidam Variolis corripi coe∣pit, ex quibus nonnullae per∣currebant, ut miserum corpusculum intra duos dies fere totum excoria∣tum reliquerint: Serpebant quip∣pe, ac cutem tantùm exanthemata haec excoriabant. Contra quae sic or∣sus sum. Primò, cum materia haec plus justo subtilis esset, eam obtun∣dere conati sumus; nec tantùm eam, verùm etiam hepatis & membrorum internorū malam qualitatem infrin∣gendo, ne de novo altera gignere∣tur· sed id refrigerantibus comple∣bamus medicamentis, ut syrupo ro∣sato de cich. simpl. de endiv. de vio∣lis, adjectis similibus aquis· exteri∣us vero jecur ex santalino unguento illinebatur· sed victus ad id multùm faciebat, qui ad frigidum cum hu∣miditate declinabat: quibus omni∣bus materia crassior est reddita, & Variolae crassae & amplae apparere coeperunt. Praedictae excoriationes quas nonnulli practici rubeas infecti∣ones appellarunt, sic à nobis tracta∣tae funt. Primò à propinato syr. vi∣ol. solutivo lactucae aquae permixto, quo optimè egessit, sequenti lavacro eas lavari fecimus, ac postea panno lineo abstergi, & pulvere infradi∣cendo aspergi. Habet autem lava∣crum sic.

℞. Ros. rubr. sicc. myrtill. fol. lentisc. summitat. querc. tamarisc. an. M.j. fiat omnium decoctio· quo decocto excoriatae partes laventur, & ut dixi, lineo panno abstersae sequen∣ti pulvere inspergantur.

℞· Thur. mastich. ros. rub. sar∣cocoll. an. part. aeq. F. pulv. subti∣liss. Ubi unguento uti necessum fuit, albo camphorato, aliquando verò plumbeo usi sumus. Amatus Lusita∣nus. curat. 18. cent. 3.

Subsectio tertia. Pro Variolis.

PUer quidam quinque annos natus, Variolis laborabat cum alvi flu∣xu per totum morbi decursum perse∣verante, septimo die multò gravior fuit alvi fluxus, febris intensa, sitis ingens, Variolae depressae, quarum elevatio ab alvi fluxu impediebatur· reliquis remediis usque ad id tempus parum conferentibus, sequentem praescribo julepum alvi fluxum & malignitatem respicientem.

℞. Rad. pentaphyll. & tormen∣till. an. ℥j. fol. scabios. pimpinell. an. Mj. scord. p.j. santal. citrin. ʒij. coq. ad quart. tria, pro tribus dosi∣bus bis in die sumendis· addendo unicuique dosi confect. de hyacinth. ʒss. troch. viper. ℈ss. lapid. bezoard. gr. iiij. Post primam exhibitionem alvi fluxus imminutus fuit, Variolae tumefactae, & sitis imminuta. In aliis Pueris quam plurimis eadem po∣tio mirè profuit ad sedandum alvi fluxum, & Variolas depressas tume∣faciendas. Cui addebam aq. ros.

& naph. an. ℥ss, etiam citra alvi flu∣xum, in depressis Variolis mirum in modum contulit, & plerumque sic componebam.

℞. Rad. tormentill. & pentaphyll. an. ℥j. fol. pimpinell. & scord. an. M.j. santal. citrin. & ras. ebor. an. ʒij. coq. ad quart. iij. in colat. ℥iij. dissolv. aq. naph. & ros. an. ℥ss. troch. viper. ℈j. lapid. bezoard. gr. iiij.F. potio, quae grandioribus de∣tur uno haustu bis in die, lac verò sugentibus, ex cochleari frequenter. Lazarus Riverius. obs. 2. cent. 2.

℞. Aq. card. ben. ℥iij. aq. theri∣ac. ʒiij. troch. viper. ℈j. lapid. be∣zoard. gr. vj. capiat horis vesperti∣nis. Cordi applicabantur pulli co∣lumbini, ac deinde linimentum ex theriaca, confect. alkerm. & ol. scor∣pion. Matthiol. In omnibus jusculis dissolvebatur bezoard. mineral. ℈ss. hisce Variolarum eruptio ita promo∣ta est, ut tandem à saevo illo morbo aeger penitus liberatus fuerit. Lazarus Riverius. obs. 100. cent. 1.

Vidi puerum quendam Variolis laborantem cum signis laudabilibus, febris enim post exortum pustularum remiserat, respiratio libera erat, nul∣lus alvi fluxus, tubercula eminentia satis, somnus mediocris, benè se ha∣bebat ad ea quae offerebantur, subitò tamen, & sine manifesta causa pu∣stulae sese occultaverunt, morsque se∣cuta est illarum occasum· id ipsum vidi in pluribus aliis eodem morbo afflictis, quibus omnibus mortem certissimam portendi. Petrus Pache∣quus. obs. 25.

Quotquot Variolis aut Morbillis laborantes vidi, qui tensione & me∣teorismo ventris, cum anxietate huc atque illuc agitabantur, tot intra paucos dies obire vidi, praecipuè si dolor junctus fuerit. Idem. obs. 62.

Subsectio quarta. Pro Variolis.

POst eruptionem statim maxima cura habenda est oculorum, nari∣um, gutturis, & pulmonis: oculos itaque statim in initio, & deinde quotidie auro puro leniter confricare prodest; id enim arcet ne in oculis erumpant exanthemata. Utile quo∣que est oculos saepe illinire sequenti collyrio.

℞. Aq. plantag. ros. & euphras. an. ℥ss. in quibus dissolv. camphor. gr. ij. croci gr. j.F. collyrium· Na∣res si à pustulis exanthematum occu∣pentur, subinde acetum rosaceum odorandum naribus admoveatur. Franciscus Ioel. sect. 5. lib. 9. pra∣ctic.

Pro tuendis gulae & gutturis par∣tibus, exterius scutum croco intersu∣tum & lacte muliebri intinctum ap∣ponimus, hoc enim poros aperiendo, venenum ab intimo gutturis exteri∣us allicit. Thomas Willis. tractat. De Febribus. cap. 15.

Linguae humanae & salivae insoli∣tum usum non ita pridem muliercula propalavit. Occupaverant Variolae Epidemicae universam faciem tenelli filii Clarissimi in Urbe nostra Viri, &

oculis minitabantur exitium· frustra aliis tentatis, nutrix dolore infantis commota & commiseratione, lingua propria oculos pueri lingebat, sicque reseratis oculis, abstersaque sanie con∣valuit infans morti antea relictus, & publicis ex suggestu precibus expia∣tus. Thomas Bartolinus. histor. 29. cent. 1.

Observavi hoc anno 1629. quo Variolae hic populariter grassantur, & multos infantes è medio tollunt, nonnullis quidem infantibus ante Variolarum eruptionem, aliis verò postquam eruperunt, & jam suppu∣ratae fuerunt, vermes Spithamae lon∣gitudine, & longiores ex intestinis sponte prorupisse: qui infantes om∣nes mortui sunt. Daniel Sennertus. practic. lib. 3. part. 6. sect. 1. cap. 6.

D. Turquetus apud Petrum Asseli∣••aeum referebat, Elisabetham Angliae Reginam, contractas Variolarum suppuratione maculas in seipsa de∣levisse, emulsione lactea ex sem. ca∣nabino separatis corticibus, cum aq. ros. parata, & cum gossipio admota. Georgius Hieron. Velschius. obs. 88.

Sectio secunda. De Varis.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Latinè Vari, tumores sunt duri & parvi in faciei cute à crasso succo progeniti. Oriuntur ut plu∣rimùm ab humore alimentari poris cutis sese insinuante, cui aliquando humor excrementitius & atrabilari∣us admiscetur.

Subsectio unica. Pro Varis in facie.

PEractis convenientibus evacuatio∣nibus tam cum Pharmacis, quam cum Phlebotomiis, ablues faciem ter vel quater in die hac aqua experta Praeceptoris mei Faventini.

℞. Camphor. ʒij. ceruss. ablut. ʒj. cicer. rubr. lb ss. interior. melon. lb j. ovor. hirundin. numero x. mar∣garit. ʒij. sem. bombac. ʒiij. sa∣lis commun. ʒij. succi limon. ℥ss. tartar. vini alb. ʒss. pulverizentur pulverizanda, & contundantur con∣tundenda. & infund. omnia simul in lb x. aquae destillationis lapathi acuti per duos dies, tum destillentur in alembico· qua aqua destillata si uta∣ris modo dicto, procul dubio sana∣beris ab hoc affectu· quod si tibi ni∣mis molesta sit haec compositio, ali∣ud unguentum ad te mirto, quo multi qui per quinque annos & plu∣res faciem pustulosam habebant, nec ullis remediis curari poterant, curati sunt.

℞. Argenti vivi saliva extincti vel aceto vini fortiss. ʒij. vitriol. alb. ʒij. ol. laurin. ℥ss. agitentur diu simul ut in unguentum coeant, vesperi inun∣gito, mane aqua furfur. abluito. hoc unguento nuper Nobilem mulierem curavi, quae per duos annos faciem pustulosam habebat, quae nullis aliis

remediis quam hoc curari potuit. Petrus Forestus. obs. 7. lib. 5. Obs. Chir.

Sectio tertia. De Vena integra à pulmone re∣jecta.

NAvarchus Amstelredamensis qui diu in mari vixerat, contraxit aetate jam maturus ex perenni de∣stillatione, tussim magis terra quam mari molestam· qua per biennium flaccidos pulmones exagitante, defe∣cit tandem viscus hoc plus nimio la∣cessitum: & effudit ex inopinatò, non tantùm sanguinem, sed praeterea duos insignes venarum ramos; adae∣quantes singulos expansae manus magnitudinem. Prodibant autem separati ab omni parenchymate, o∣stendentes non minus distinctè extre∣ma sua lineamenta, ac si otiosus A∣natomicus removisset circumpositi visceris impedimentum· argumento certè evidenti totum pulmonem fuisse vitiatum: ac proinde haud mirum, excretis hisce surculis, effudisse ipsum, ipsam cum sanguine vitam· at verò mirabantur Medici, tantam paren∣chymatis dissolutionem sine praevio pure: quod ipsum quoque non minus sorte mirabuntur posteri: licet nec visuri, nec lecturi simile exemplum in ullis Medicorum monumentis· sed ut altissima flumina minimo labuntur sono, sic eveniunt homini subinde maxima infortunia sine turbulentis praesagiis. Nicolaus Tulpius. cap. 13. lib. 2.

Sectio quarta. De Venaesectione Neroniana.

IN consuetudinem venit, praeser∣tim inter Germanos, & hic quo∣tidie à Nostratibus usurpatur, ut multi in utraque manu simul, aut in utroque brachio, venas sibi incidi curent; idque ut plurimùm non sine dispendio valetudinis· ex duplicata enim venae sectione diversis in mem∣bris inter se oppositis, uno eodem{que} tempore facta, maxima in corpore, praesertim in hepate fit sanguinis & humorum agitatio; quod sine peri∣culo fieri non potest. Hanc Venae∣sectionem Neronianam appellare pla∣cuit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 92. cent. 6.

Sectio quinta. De Venae sectione.

VUlgò dicitur quoties duorum so∣lennium remediorum usus in∣cidit necessarius, à venae sectione potius, quam purgatione est auspi∣candum: an hoc verum? Mihi val∣de difficile videtur statuere, quibus in morbis, quando & quomodo hoc sit usurpandum. Fortè hujus rei cognitio petenda erit ex Gal. cap. 4. lib. De Renum Affect. Si (ait) Phle∣botomia

corpus evacuaveris, Ca∣tharticum venas, arterias, & inanes regiones inveniet non oppletas· ita facilè in totum corpus pervadet ad attrahendos succos, & facilè educen∣tur ob eorum tenuitatem & fusio∣nem. Si contra vasa repleantur, ob plenitudinem in corpus medicamen∣tùm non deferetur, unde aut subsi∣stet aut nil bene faciet. Guil. Ballonius. Epid. & Ephem. lib. 1. pag. 76.

Q••aeritur an somnus concedendus à Phlebotomia? Observatum ali∣quando indulto somno post Phlebo∣tomiam cuidam Illustri Domino non multò post mortem obrepisse: in som∣nū repentinae tantae calamitatis causa relata est· an non ea experientia eo∣dem exemplo terrere nos debet; quoniam videmus passim Medicos gratificandi aegris gratia, Theore∣matum artis suae desertores, nil per∣inde esse putare, an quis à secta vena dormiat, an non? At si vires sint imbecillae, verendum est, ne si som∣nus interdicatur, vigiliis frangantur magis. Verendum quoque est ne eo∣dem somno intro revocati spiritus & sanguis, refrigeratis partibus exti∣mis, grave aliquod periculum cre∣ent. Sic in iis rebus morte infausto{que} aliorum eventu moniti, ne quid tale eveniat videamus. Guil. Ballonius. Epid. & Ephem. lib. 1. pag. 70.

Sectio sexta. Pro Veneficio & Veneno.

℞. ADipis canis benè liquati & mundati ℥iiij. adipis ursi ℥viij. caponis ℥xxiiij. tres truncos visci colurni adhuc virentis, frustra∣tim sectos & tusos dum humescant, contunde autem simul lignum, folia, baccas, misce omnia in phiala, quam soli novem septimanis cum exposue∣ris, virentem balsamum extrahes, eoque veneficiatorum corpora, loca maximè dolentia & juncturas inun∣gendo, certo experimento curabis. Haec est descriptio medicamenti Charricteri. Notandum, in corylo non nasci viscum, nisi post annum centesimum: eumque Epilepticis, aliisque capitis Affectibus obnoxiis, querno longè utiliorem esse. Henri∣cus ab Heers. obs. 8.

Celeberrima Orvietani antidotus, sumpto & in convulsiones usque fe∣rociente veneno, ita omnes anxieta∣tes, & instantes Syncopes statim con∣culcat acsi nullum intro admissum virus foret. Io. Helmontius tractat. cui tit. Butler.

Sectio septima. Pro Ventriculi attritione.

GAlenus ponit hunc casum lib. De Praecognitione, qui contigit fi∣lio Regis, dicentibus aliis Medicis esfe principium febris (incurrebat enim statim à cibo assumpto in lentissi∣mum frigus, cum maxima contracti∣one pulsus, & coarctatione anheli∣tus) Galenus non esse febris principi∣um asseruit. Rogante autem Patien∣te, quid esset, respondit; consuevit stomachus tuus conteri à cibo assum∣to converso in phlegma ante excre∣tionem. Petiit Patiens quid agen∣dum esset? respondit; Si esset alius, exhiberem vinum cum pipere, sed in vobis Principibus securissimis auxi∣liis consueverunt uti Medici. Suffi∣cit ergo nardino unguento lanam in∣tingere, & ori ventris applicare, pe∣dibus calefactis. Recedentibus Me∣dicis Pitholaus vinum Sabinum attu∣lit, piper immisit, pedibus calefactis, apposita lana in oleo nardino infusa calida super os ventris, bibit aeger, & statim sanatus est. Mihi licet sim nunc senio confectus, solum bis in vita mea casus iste innotuit. Primò, fui vocatus ad Nobilem quendam, qui statim cum accessi, dixit mihi, Ego non vos vocavi, ut sperem sani∣tatem recuperare, sed ne videar om∣ninò vitam negligere. Unus enim Avunculus meus ex tali aegritudine dies clausit extremos: Ego dans ei bonam spem salutis, volui suae coenae interesse, ut omnia accidentia possem perpendere· statim cum coenasset, totus frigidus ut glacies factus est, pulsus omnino contractus, ita ut vix sentiretur, cum tanta angustia, fre∣quentia & compressione anhelitus, ut statim praefocari videretur: perseve∣ravit in iisdem symptomatibus spatio trium vel quatuor horarum, deinde paulatim remissa sunt omnia· Ego verò memor loci allegati à Galeno, dixi, estote bono animo, spero e∣nim, Deo favente, vos liberare ab hoc morbo. Mane sequenti feci pe∣des cum pannis calidis fricare, & fri∣cationibus fortibus calefacere. Dein∣de lanam succidam carminatam de∣center in oleo nardino calido infun∣dere, & super stomachum applicare, superponendo pannos calidos; dein∣de dedi ei ʒj. piper. pulveriz. involu∣ti in hostia madefacta in vino: postea dedi circa ℥iij boni vini calidi, & illinc ad horam feci eum cibare· te∣stis sit mihi Deus, quod nunquam postea minimam partem sensit illius passionis, licet antea plus quam per mensem ea ordinariè post omnem ci∣bationem infestaretur. Mulierem etiam quandam simili morbo labo∣rantem iisdem remediis statim sana∣vi. Petrus Bayrus. practic. lib. 11. cap. 9.

Foemina quaedam honestis Paren∣tibus nata, cum frigidis cibis admo∣dum assuevisset, iisque unicè delecta∣retur, per multos dies, semper as∣sumpto cibo, toto corpore horrere statim coepit, imò instar glaci••i red∣di; idque maxima cum compressio∣ne

thoracis, & difficili anhelitu per horas aliquot persistente: donec tan∣dem membra calere rursus inciperent· recordatus casus cujus Galenus De Praecognitione ad Posthumum. cap. 11. Itemque Bayrus in Enchiridio, lib. 11. cap. 9. meminit, locum marito, viro Literatissimo ostendi qui non describi modò, sed omninò depingi conju∣gis morbum exclamavit; remedia ab illis relata singula, nimirum vinum cum pipere, & frictiones statim u∣surpat, sed absque successu, sequen∣tibus diebus nihilominus eadem re∣petit· verùm frustraneo planè cona∣tu: quod nimirum ventriculus ha∣bitualiter quasi alteratus esset, suc∣cedente postmodum colica, atque hunc excipiente tremore primùm, mox paresi, tandem tumore quoque ingenti faucium externo: & ita de∣jectis viribus moritur. Philippus Salmuthus. obs. 9. cent. 2.

Sectio octava. De Ventriculi Calculis.

CUm Hornae infer. Austriae, Statu∣um Illustr. Medicus essem, vo∣cabar ab Illustri quadam Matrona ad mulierem mortuam, ut praeessem a∣pertioni Anatomicae, ad exploran∣dam incognitam diuturni morbi & mortis causam. Conquerebatur illa de continuo ventriculi dolore, tumo∣re, nausea, & inappetentia. Fuit à nonnullis pro tympanitica curata, alii existimantes ipsam gravidam, à me∣dicamentis omninò abstinuerunt· a∣perto itaque abdomine & ventriculo, in fundo ejusdem lapilli sunt inventi, nullo cohaerentes vinculo, sed pomi granati granorum instar sese mutuo amplectentes, tam copiosi, ut binas volas manus implerent. Wolfgangus Hoeferus. herc. med. lib. 3. cap. 1.

Sectio nona. Pro Ventriculi dolore insigni in febre acutae.

CUm nauseabundus esset, vomito∣rium tale propinavi.

℞. Decocti hord. ℥iv. sacch. & syr. a••etos. simpl. an. ℥j.M. quod cum tepidè ebibisset primo crudos humores, postea pituitam una cum bile evomuit, & dolor fuit aliquo mo∣do sublevatus, quanquam idem circa praecordia haereret, & ad imum ven∣trem vergeret; ideo clyster mollis injectus est: verum quanquam me∣lius inde habere videretur, dolor ta∣men ex toto non fuit mitigatus, & sic ad fotum emollientem anodynum & aliquo modo ventriculum roboran∣tem confugimus.

℞. Fol. malv. viol. chamaem. sum∣mitat aneth. an. M.j. flor. ros. rub. Mjss. coq. in aqua pro fotu. quo do∣lor plurimùm mitigabatur: interea sumpto decocto fl. chamaem. in cere∣visia, ••uctus multos cum emisisset do∣lor sedatus est. Petrus Forestus obs.

1. lib. 7. De feb. Symptomatis.

Ad ventriculum dolentem ac frigi∣dum.

℞. Zedoar. el. galang. opt. an. ʒij. bacc. lauri. ʒj. incid. & parum con∣tund. & coq. in vini rhenani lb j. ad consumptionem tertiae partis. de co∣latura exhibeo pro vice cochlearia ij. vel iij. singulis tribus horis, & saepe∣numero in hoc casu profuit, ad sed∣andum dolorem alvo existente clau∣sa, talem exhibeo bolum.

℞. Elect. diaphoenic. ʒiijss. phi∣lon. roman. ℈ij.M. pro una dosi. se∣dat dolorem somnum provocando, & succos malos in ventriculo contentos, dolorem moventes, secum educit; ut faepius sum expertus, etiam cum com∣modo aegrorum, & fuit olim secre∣tum Ludovici de Leonibus, precepto∣ris mei Bononiae. Si verò unà cum do∣lore intolerabili alvus respondet ae∣groto, sequenti potione non sine fructu usus sum.

℞. Decocti superioris ex zedoar. & galang. ℥ijss. vel ℥iij philon. ro∣man. ʒss.M. detur calide. Io. Nefius consil. 10. lib. 2. Consil. Cratonis, &c.

Sectio decima. Pro Ventriculi imbecillitate.

PIperis grana septem vel novem confracta non pulverizata, ut sic minus fauces urant, cum vino exhi∣bita, subito refrigeratum ventricu∣lum juvant: quod & zinziber facit. Nux moschata comesta concoctio∣nem juvat, cujus pulvis cum aqua chamaem. destillata bibitus dolorem ventriculi mox. sedat, caryophylli comesti idem faciunt. Felix Plate∣rus practic. tom. 2. cap. v. pag. 444.

Affinis quidam meus vir doctis∣simus ex febre quartana, qua per tri∣ennium laboravit, imbecillitate ven∣triculi contracta, jussus à D. Erasto manè gingiber crudum comedere, cum id majore etiam copia assump∣sisset, quam fortassè edoctus erat, ab eo tempore ultra triginta annos sin∣gulis matutinis duas radices magnas gingib. paululum saltem masticatas deglutivit; facitque adhuc, nequic∣quam abinde mali in ventriculo sen∣tiens, imò ad omnia munia gnaviter obeunda alacrior inde reddi solitus: quo tam multorum annorum hujus aromatis usu, hoc sibi adeo familiare fecit medicamentum, ut nec die uno, sine noxa, illo carere amplius possit. Idem. observ. lib. 2. pag. 435.

Magna insurgit difficultas de ven∣triculo, frigido & hepate calido; quomodo nimirum frigidus possit ca∣lefieri, ne simul hepar inflammetur; si quidem quae ventriculum calefaci∣unt, eadem plerumque & hepar in∣flammant· huic autem malo Galenus praevenire studens excogitavit com∣positionem quam nomine diatrion pipereon donavit. Hoc equidem me∣dicamentum singulari vi praeditum est calefacere ventriculum, ne ejus ca∣lor communicetur hepati. Nam cum constet ex tribus generibus piperis, quarum facultas calesaciendi in sub∣stantia

tenui consistit, exolvitur ante∣quam ad hepar deveniat. Est itaque conveniens & calefaciendi & tollen∣di intemperiem ventriculi medica∣mentum. Abrahamus Seylerus. consil. 6. lib. 4. Consil. Cratonis, &c.

Sectio undecima. Pro Ventriculi imbecillitate.

℞. TErebinthin. clarae ʒij. ma∣stich. pulv. ʒss. spec. arom. ros. ℈ss.M.F. bolus, detur horis dua∣bus ante cibum, ad stomachum enim moderate calefaciendum, & non ex∣siccandum, nullum ex internis valen∣tius praesidium hoc usurpari potest, pro eo roborando fiat hoc ceratum.

℞. Mastich. ℥ss. caryophyll. ci∣nam. nuc. mosch. zedoar. an. ʒj. spec. diamosch. d. ʒss. ol. mastich. q.s. ad densandos pulveres; cerae & terebinth. q.s.F. ceratum extend. super alutam ad formam scuti, & ven∣triculi regioni admoveatur diuque gestetur. Io. Zecchius consult. 21.

Duo vel tria grana mastiches pa∣rum contusa, & ex ovo sorbili, vel ex vino, aut ex jure data, tribus sal∣tem horis ante cibum mirifice confe∣runt in firmando ventriculo. Sed longe praestantiores sunt rotulae quae∣dam ex inventione nostra, quae & ventriculum roborandi & hepatis hypochondriorumque vasa obstructa reserandi, atque nutritionis viscera omnia roborandi insigni facultate pollent, sunt autem hujusmodi.

℞. Spec. aromat. rosat. diarrhod. abbat. spec. troch. de rhab. an. ℈j. limat. chalyb. praep. & in pulv. tenuiss. redactae ℈ij. sacch. albiss. in aq. scolo∣pend. dissolut. ℥iij.F. confectio in tabellis, quarum ʒj. detur manè quin∣que horis ante prandium. Io. Zecchi∣us. consult. 22.

Maxime valet medicamentum mi∣hi valde familiare quod sequitur.

℞. Conserv. ros. antiq. ℥iij. nuc. mosch. ʒj. spec. diatrion piper. arom. rosat. an. ℈ij. santal. omni∣um ʒss. lign. aloes ℈j. mivae, cydon. aromaticae q.s.F. electuar. cujus ℥ss. detur duabus horis ante prandium septem diebus continuis. Quo tem∣pore ceratum corio exceptum hic describendum supra ventriculi regio∣nem gestabit.

℞. Mastich. ℥ss. caryophyll. nuc. mosch. zedoar. lign. aloes. an. ʒss. spec. diambr. ℈j. ol. mastich. ℥ss. te∣rebinth. q.s.F. ceratum pro stoma∣cho. Io. Zecchius consult. 35.

Sectio duodecima. Pro Ventris doloribus a flati∣bus in gravida.

QUando praegnanti accidit dolor imi ventris & renum, ita ut de a∣bortu haefitet, scinde panem magnum secundum latus, & calefac unam me∣dietatem ad ignem, & eam partem quae est ex latere medullae infunde, in malvat. vel optimo vino calido: dein∣de asperge pulverem caryophyll. &

calidum liga supra umbilicum, statim∣que dolor ventris cessabit. Petrus Bay∣rus practic. lib. 15. cap. 7.

Umbilico sacculum ordinavimus ex milio, cumino, anetho, foenic. pauxillo aquaevitae asperso· nec non permutationis gratia emplastrum Roderi••i à Castro. lib. 3. De morb. mu∣lier. cap. 12. quod,

℞. Vitell. ovor. num. vi. fortiter agi∣tentur & adde pulv. anis. cumin. foe∣nic. an. ʒj. cum ol. laurino F. ad ig∣nem placenta mollis quae umbilico applicetur. Gregorius Horstius. obs. 27. lib. 5.

Sectio decima tertia. Pro Ventris torminibus.

VIr quidam gravibus ventris tor∣minibus vexabatur, quae solo hoe topico remedio sopivi.

℞. Farin. avenac. lb j decoxi in aceto forti q.s. ad formam pultis, quam ventri imponebam, ex qua sta∣tim doloris mitigationem persensit, & liber ab hoc malo evasit. Potest etiam farina cum lacte recenti coqui. Martinus Rulandus. curat. 16. cent. 1.

Sectio decima quarta. De Vermibus.

VIde supra lib. 10. sect. 22. De lumbricis.

Subsectio prima. Pro Vermibus.

PUer quidem trium annorum ver∣mibus laborabat, febriebat, ca∣put dolebat, tremebat, nares scalpe∣bat, in os digitos immittebat· hunc deo auxiliante, ita fanitati restitui.

℞. Farin. lupin. ama••or. aloes an. ʒiij. succi absynth. ʒij. commista omnia benè extendebantur supra pe∣tiam, & applicabantur umbilico· post applicationem emplastri, exhibui se∣quentem haustulum.

℞. Diaturbith. cum rheo. ʒss. seri lactis ℥j.F. potus, quem cum cali∣de exhausisset manè jejuno stomacho, vermes omnes per secessum emisit, & laus Deo convaluit. pro siti sedanda per tres dies durante, bibit aquam fontanam in cujus lb iij. infundeba∣tur per noctem ℥j. caeparum incisa∣rum, quae in abigendis vermibus maxime proficiebant. Martinus Ru∣landus. curat. 21. cent. 2.

Exhibuimus hier. pic. Galen. ʒij. quo remedio plus quam viginti ver∣mes excrevit. Iterum hoc dedimus Medicamentum.

℞. Spec. hier. ʒj. sem. santonic. pulv. scord. cent. min. corallin. an. ʒj. cum sacch. F. boli, sumpsit quoti∣die ʒj. & plusquam quingentos ver∣mes excrevit. Rodericus à Fonseca.

Puerum vidimus qui septimum a∣gens annum triduò ex nimia lumbri∣carum vi ferè mortuus jacuit, solo potu ex gramine aceto & saccharo

vivens. Quarto autem die cum Me∣dicamentum ex aloe, myrrha & cro∣co ei propinaretur, duode quinquagin∣ta, supra centum, vermibus alvo de∣positis, statim convaluit. Antonius Benevenius. cap. 85. lib. De miran∣dis morborum & sanationum causis.

Nota & mihi mulier fuit supra quadraginta annos nata, quae gravis∣simis ventriculi doloribus & nausea subinde correpta, ab assumpta hiera picra, quadraginta (plus minus) ver∣mes excrevit. Rembertus Dodoneus. annot. ad cap. 85. libri Benevenii. De mirand. morb. causis, &c.

Subsectio secunda. Pro Vermibus.

PRo Adultis saepe hoc pulvere sum usus.

℞. Sem. santonic. ℥j. fol. sen. ℥ss. cent. min. ʒiij. rhei opt. ʒj.C. cervi usti, rad. dictamn. sem. lupin. an. ʒj. sem. cinae ℈iiij. fol. Athanasiae, (i. e. tanaceti) ʒj.F. pulvis· dosis in adultis ʒss. cum. aq. gram. vel ace∣tos. mane & hora tertia pomeridi∣ana.

Pulvis pro pueris.

℞. Sem. cinae, corallin. an. ʒss. rhei el. ʒss.F. pulvis· dosis ℈ss. vel ℈j. pro aetate pue••i cum jure pulli vel aqua▪ acetos. & quoniam pueri ob amarorem medicamenta fastidire so∣lent, facio tales placentulas.

℞. Sem. cinae ʒij.C. cervi usti ʒj. sacch. alb. in aq. absynth. solut. ℥iij.F. confectio in placentas. Se∣quenti unguento inunge Umbili∣cum.

℞. Ol. petrol. nigr. ℥ss. cerae no∣vae ʒjss.M.F. unguentum. Adjunge sequens emplastrum, quo saepissime in pueris utor.

℞. pulv. lumbric. ʒj. colocynthid. absynth. petrol. nigr. aloes hepatic. an. ʒj. myrrh. ℈ss. ol. absynth. fell. taurin. an. q.s.F. emplastrum s.a. de quo accipe pro una vice ʒvj. vel ℥j. extendatur supra corium & ap∣plicetur ventri Io. Naesius. consil. 25. lib. 3. consil. Cratonis, &c.

Pro vermibus in adolescente octo∣decim annorum summa cum laude exhibui cochleari. succi granat. & cochlearis dimidium olei olivar. simul commixta. eo (dictu mirum) quin∣que sedes habuit, multosque vermes simul dejecit. Nobilis quidam Gallu•• hoc arcano utebatur, dicebatque re∣ginam Galliae solitam esse hoc reme∣dio uti in pueris suis. Elidaeus prae∣ceptor meus pueris dabat pulverem corallin. rhab. el. an. ℈j. cum aq. gramin. syr. viol. exiguo adjecto. Petrus Forestus. obs. 27▪ lib. 21. De mesenterii & intestinorum affectibus.

Confectio illa quae diacarthamum dicitur potentissimum est remedium datum pueris ad vermes dejiciendos, & ad pituitam vel chylum corrup∣tum ex quo generantur & nutriun∣tur: sed in exigua quantitate, quia fortiter solvit. Petrus Forestus. observ. 33. lib. 21.

Puerpera quaedam febre maligna laborans & ventris torminibus, una cum fluxu vermes teretes dejecit. huic

pulverem hunc sequentem cum cere∣visia exhibui.

℞. Pulv. c. cervi. usti. ʒss. sem. portulac. & zedoar an. ℈ss.M. sta∣tim à pulvere exhibito, dolor ventris, qui vehementissimus erat, ilico miti∣gatus est, & quinque vermibus ejectis, una cum excrementis liquidis, sana evasit, febre & fluxu desinentibus. Idem. obs. 34. lib. 21.

Subsectio tertia. Pro Vermibus.

JNsans quidam duorum annorum vermibus laborabat, post alia re∣media tandem pulverem c. cervi usti passulis exacinatis impositum conti∣nuò devorabat; atque ita dulcedine passularum allecti vermes, hoc solo remedio, dictu mirum, continuato, ultra centum vermes per alvum de∣jecit: & ventre inuncto oleo coto∣neor. & absynth. pulv. c. cervi usti immixto, & exigua cera adjecta, à vermibus modo vivis, modo mortuis exeuntibus, tum à fluxu alvi & fe∣bre liberatus est, & magno cum no∣stro honore perfectè convaluit. In omnibus vermibus sive latis sive ro∣tundis (praecipue etiam ubi fluxus ventris adest) pro comperto habe∣mus nullum praestantius remedium esse quam c. cervi ustum, vi quadam occulta, pueris tum infantibus ac a∣dultis exhibitum. memini enim quod soror mea cum adhuc juvencula ex∣istens vermiculatione laboraret, exhi∣bito hoc solo Medicamento simpli∣cissimo, nescio quot vermes ultro ex ano ejecerit qui decidebant in terram vivi & sic curata fuit. Petrus Forestus. observ. 35. & schol. lib. 21.

Sal. deglutitum ascendentes ver∣mes ad stomachum deorsum pellit. Idem. schol. obs. 36. lib. 21.

Adolescens quidam vermibus la∣borans, purgatus primum fuit infuso rhab. deinde jussi ut noctu applica∣ret emplastrum paratum ex farinae siliginis scutella i. pinsita cum felle bovis, addendo cochlear. pulv. ab∣synth. & duo cochlearia olei ab∣synth. cum pauco aceto· gestet noctu supra umbilicum. Si vermes pro∣deant, continuet adhuc aliquandiu, ut & alii exeant. pilulis sequentibus frequenter utatur.

℞. Aloes ʒjss. rad. gentian. ʒss. diagrid. ℈ss. cum succo absynth. F. pilulae. capiat ʒss. pro v••ce. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 884.

℞. Sem. contra ℈j. passul. liquir. conserv. viol. an. ʒij. absynth. rom. pss.F. decoctio in colat. ℥iiij. infund. rhei. ʒj. corallin gr. v. in express. dissolv. rhei. ℈ss.F. potio. Guil. Bal∣lonius. consil. 30. lib. 1.

In febribus ubi maxima adest pra∣vitas, qualitas occulta & venenata, aut copia vermium, saepè aquam ex citrio malo destillatam utilissimam inveni. destillatur▪ per balneum M. prius citrio malo in minutissimas par∣tes redacto: hoc facto, ponitur to∣tum malum citrium ad destillandum, nempè cortex, pulpa, semina & aci∣ditas simul confusa habebimus, aquam pretiosissimam omni hyacinthina

confectione nobiliorem, dosis sit ho∣ra ante cibum, ab ℥ij. ad ℥iiij.v. at∣que etiam vj. vermes necat, putredi∣ni resistit, cor mirifice tuetur & vi∣res fovet. potest vel sola, vel cum ju∣re, aut aliis aquis misceri. Domini∣cus Panarolus. obs. 3. pentecoste. 5.

Sectio decima quinta. De Verrucis.

VErrucae sunt tubercula ex cute instar monticulorum pronata, absque dolore, subdura & scabra; à variis, quas obtinent, formis diver∣sas sortiuntur appellationes· aliae e∣nim sunt sessiles Graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 di∣ctae, quae humiles sunt infra latae, & radices altè infixas habent; dolore e∣tiam affligunt. aliae rursus sunt pensi∣les 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graecis appellatae, quae parte quidem summa latiores sunt, ima verò versus cutem, tenuio∣res, qua quasi pediculo innituntur. thy∣mia denique vocantur, quae colorem thymi repraesentant, ad cutem etiam sunt tenues, in summo autem latae durae, & asperae, pensilibus minores· oriuntur autem omnes vel à materia crassa melancholica & pituitosa, vel ex succo cuti & cuticulae alendae de∣stinato.

Subsectio prima. Pro Verrucis.

PAter meus cum juvenis manus verrucis repletas haberet, ei con∣sultum fuit à Spiringio Medico, ut omni die sale & aceto eas fricaret; quo remedio sanatus fuit, nostra ae∣tate quidam succo calendulae solo in∣uncto sanati sunt. Petrus Forestus obs. 10. lib. 4. obs. Chirurg.

Ad verrucas, myrmecias & acro∣chordonas tollendas saepè feliciter u∣sus sum succo tithymali. Praeterea ra∣phanum excavato, sale impleto, o∣perculo occluso in catino per noctem servato, salem in liquorem versum in∣venies: eo verrucas confricato, & panno in eodem liquore tincto su∣perligato, postea decident; est hoc secretum Alexii Pedemontani. Ad ver∣rucas etiam valet radix chelidoniae cum axungia trita & admota, eas e∣nim absumit & tollit, agrimonia quoque cum forti aceto emplastrata verrucas tollere dicitur. Idem. obs. 11, lib. 4. obs. Chir.

℞. Limac. rubr. q.u. ponantur in vase plumbeo asperso sale, & sic ma∣neant per quatuor dies, abjectis lima∣ciis, ter, quaterve in die cum liquo∣re illarum liniantur verrucae. Idem. schol. obs. 11. lib. 4.

Verrucas nobilis cujusdem puellae totas manus occupantes, sola sangui∣nis tauri jam mact••ti calidi illitione sublatas vidi. Idem etiam sanguinem cervinum quidam praestare referunt.

Philippus Salmuthus. obs. 27. cent. 2.

Subsectio secunda. Pro Verrucis.

UT subitò verrucae omnes ma∣nuum curentur, lotio tantum earum instituenda est, ex aqua com∣muni in qua sal armoniacum solutum fuerit; quod à D. Videl. Medico Del∣phin. qui millies expertus est cum felicissimo successu, accep••tum teneo. Nuper famulum Dom. legat Hollandiae curavi, qui innumèris verrucis à duo∣decim annis scatebat, nec ab ullo curari potuerat: curatus autem fuit sola aqua cum sale armoni••co soepè fricando ut dictum est. Petrus Bo∣rellus. obs. 46. cent. 2.

Quidam patiebatur multas verru∣cas in digitis manuum. quas curavit meo consilio, illitu lactis ficulnei qua∣ter aut quinquies adhibiti. Idem praestitit idque multò efficacius spiri∣tus sulph. per campan. per aliquot dies admotus in rustico quodam. Simeon Iacoz. obs. 17.

Intra septem vel octo dies, curan∣tur verrucae portulaca contusa, eâ pars confricatur, deinde instar cata∣plasmatis admovetur, iterando bis in die. Samuel Formius. obs. 34.

Esto pomum transcissum cujus pulpa interna sit affricta verrucis, donec intepuerit, & religatis medie∣tatibus per filum, donec pomum pu∣truerit, tum enim vide•••• verrucas attactas disparu••sse· simulatque enim vita pomi ultima perit, cui verruca∣rum impressio fuit conglutinata, pe∣rit etiam verrucarum vita ultima. Io. Helmontius. tractat cui tit. Magnum oportet.

Verrucae atque stigmata à pertur∣batione praegnantis foetui inducta, at∣tactu cadaveris sensim ac sponte mortui, donec pars intimè refrixerit; sponte evanescunt. Io. Helmontius. tract. cui tit. Tumulus pestis.

Subsectio tertia. Pro Verrucis in virga & locis secretis ex lue gallica.

POst universales purgationes, dis∣solvo parum sublimati in aq. plantag. cum exiguo aluminis, & pluma verrucas illino, quibus exsic∣cantur, & cum crusta decidunt. Chi∣rurgi in nosocomio Delphensi in Gal∣lica lue verrucas tollunt, inungentes unguento morbi gallici, quo si non desinunt, etiam utuntur sublimato & alumine cum aq. plantag. (quo re∣medio & nos uti consuevimus, ante∣quam illi eo uterentur) donec deci∣dant & perfectè curentur· Isbrandus Chirurgus Delphensis hac aqua egre∣gia utitur ad condylomata, verrucas, thymos ani, virgae & membrorum muliebrium consumenda & auferen∣da in lue gallica.

℞. Aq. plantag. lb ss. sublimati ℈iiij. alumin. ℥ss. pulverizentur in qua penna intincta vel petia lini ver∣rucae tangentur· hac aqua nos feli∣cissime usi sumus. Nicolaus Massa. cap. 5. De cura ulcerum morbi Neapoli∣tani,

describit modum faciendi a∣quam separationis auri ab argento, qua utitur in verrucis hoc modo.

℞. Vitriol. roman. lb ij. alumin. roch. ʒvj. (forte ℥vj.) salis nitri lb j. pone in cucurbitam curvam lutatam, vel si vis pone in rectam cum capello suo & recipiente ad ignem fornacis, & habebis aquam cum qua separatur aurum ab argento, & cum qua fit pul∣vis angelicus, quae aqua est mirabilis ad removendas verrucas in quacun∣que parte, & maximè in ano & vul∣va· cauterizat etiam ista aqua ulcera maligna ambulativa, ubicunque eti∣am fuerint, ut in gutture, & prohi∣bet progressum ulcerum virgae & vulvae. Sed cum est nimis acuta, o∣portet lymphare ipsam cum aqua ro∣sac. at ego (inquit Massa) saepe sa∣navi ulcera mala gutturis, tangendo bis in die cum aqua dicta, cum me∣dietate aq. ros. admixta, & est de secretis nostris. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 4. Obs. Chirug.

Subsectio quarta. Pro Verruca Gallica in mucrone linguae enata.

AEGer multis pressus angustiis, me∣dicos, pacta liberali mercede, rogat, ut pro sui salute veterum ac juniorum monumenta revolvant: ego stipendii compendio adductus, amicos, i. e. libros, tota nocte con∣sului. Multas pro tanto malo reme∣diorum myriadas inveni. Octiduo tentavi omnia frustra. Ultimò adii Lacunam. lib. 2. in Dioseor. cap. 17. qui pro Verrucis curandis nullum ali∣ud praesidium utilius esse inculcat, quam chelidonii maj. folia pista ca∣taplasmatis forma super verrucosam partem imponere. Ad aegrum laeta∣bundus accedo, remedium expertu∣rus, & emplastrum exertae linguae appono lineo panno involutum, & in medio linguae triplicato filo ligo. non pertransierant dies duo, quando verruca omnino contabuit, ita ut ilico exciderit. Hoc exemplo edoctus plures in volis manuum & plantis pedum renatas, quae miserrimè ae∣gros excruciaverant, radicitus hoc facili & certissimo auxilio extirpavi. Zacutus Lusitanus. obs. 79. lib. 1. prax. admirand.

Sectio decima sexta. De Vertigine.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Latinè Vertigo, est exagitatio & prae∣ternaturalis commotio spirituum animalium in ventriculis potissimùm anterioribus cerebri, qua omnia cir∣cumagi videntur. Hujus causa proxi∣ma est tenuis vapor aut flatulētus spi∣ritus in cerebri ventriculos irrepens, qui in plexu choroide spiritus ani∣males & humores exagitans & variè impellens, turbulentos sensus mo∣tusque reddit. Excitatur autem hu∣jusmodi vapor non assiduo sed per intervalla & periodos. Crudus ve∣rò

& vitiosus humor in quo calor imbecillis talem excitat vaporem, in∣terdum in ipso cerebro, saepius in subjectis partibus veluti ventriculo, hepate, liene, & matrice, continetur. Causae procatarcticae sunt, diuturna & celeris corporis totius circumgy∣ratio, rerum externarum▪ circumro∣tatarum, & aquarum vorticum con∣tinuus aspectus, prospectus ab alto, immodica exercitatio, solis aestus, bal∣nei calor vehemens; dignoscitur, quod omnia in gyrum circumagi vi∣dentur, aliquando etiam & visus ob∣scuratur, quandoque & sibilus vel tin••itus in auribus percipitur; saepe etiam laborans corruit, nisi propin∣quis nitatur adminiculis.

Subsectio unica. Pro Vertigine.

HOc vinum cuidam seni ita pro∣fuit, ut postea nunquam ampli∣us de vertigine admodum conquere∣retur.

℞. Senn. ℥ij. turbith. ℥ss. agar. ʒiij. zinzib. ʒj. piper. ʒss. sem. co∣riandr. ʒj. absynth. ʒij. summitat. cent. min. majoran. an. ʒj. infund in men∣sura j. vini· bibat diebus aliquot. Vi∣xit diu postea incolumis. Felix Plate∣rus. obs. lib. 1. pag. 100.

Pilulae nunc describendae ex inter∣vallis frequentibus devorentur; quip∣pe quae efficacissimae sunt ad affectum hunc demendum, simulque ad caput & omnes sensus confirmandum.

℞. Agar. el. ʒij. colocynth. ʒjss. myrobal. cheb. ℥j. sem. marjor. rutae, poeon. an. ℈j. zinzib. asar. piper. an. ℈j. nuc. mosch. cubeb. caryophyll. xyloaloes, mastich. cardamom. spic. nard. an. ʒss. hellebor. ℈ij. sal. gemm. nitri, an. gr. v. aloes hepat. pondus duplum. F. pilulae cum be∣nedicta, quarum ʒj. bis terque in mense, vel ℈j. tertio quoque die exhibeantur. Io. Zecchius. consult. 96.

Inter alia placeret mihi aliquando usus sequentis Electuarii, quod qui∣dam Hippocratis Theriacen vocant. Ego non semel ejus usu similes, & eo graviores morbos curavi.

℞. Succi. absynth. succ. marrhub. succi staech. mastich. rhei, chamaedr. chamaepit. an. ʒiij. hyssop. ʒj. agar. boni, ad pondus omnium, pulveri∣zentur omnia subtilissimè, & exci∣piantur melle cocto· detur mane à ʒij. ad ʒvj. in decocto staechad. Hu∣jus loco si placet,

℞. Theriac. bonae antiq. vel mi∣thridat. conserv. fl. beton. vel salviae, vel anthos, an. partem j. conserv. ro∣sar. part. ij. cum melle anthosato. F Electuarium. Reinerus Solenander. cons. 2. sect. 1.

Praemissis venaesectione & purga∣tione, mihi placet per triginta dies sarsae & ligni decoctum cum cichora∣ceis paratum sumat. Hieron. Mercu∣rialis. consult. 3. tom. 1.

Prae caeteris oleum buxi sicut in Epilepsia ita in vertigine optimum judicatur remedium intus & extra; extra inungendo eo quotidie temporum arterias, post aures,

pulsus & carpum, & plantas pedum· intus verò in hunc mo∣dum.

℞. Conserv. fl. rorismar. ℥iij. ol. buxi, nuc. mosch. menth. chymico modo extract. an. ʒss.M. cum. syr. cort. citri, F. Electuar. cujus sumat mane ʒss. Est remedium praestantissimum corroborans ventriculum & cor. Quinimò si per os guttae viij. aut x. olei buxi cum ℥iij. aq. poeon. exhibe∣antur, nullum sentiet hoc, mea sen∣tentia, praestantius auxilium. Rode∣ricus à Fonseca tom. 1. consult. 16.

Conserva flor. calendulae à non∣nullis tanquam specificum vertiginis maximè commendatur. Lazarus Ri∣verius. prax. med. lib. 1. cap. 9.

In Vertigine, praemissis univer∣salibus, specificus est pulvis ex cin∣nabrio nativo confectus, cujus de∣scriptionem habet Quercet. lib. De cap. Affect. stercus pavonis absque om∣ni praeparatione in forma pulveris cum sacch. mixtum & exhibitum ad ʒj. vel ʒss. vertiginem etiam inve∣teratam curat. Idem. ibidem. Io. Hartmannus. practic. Chimiatr. pag 91.

Sectio decima septima. De Vesicae ulcere

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ulcus vesicae, est solutio continua in musculo∣sa ut plurimùm vesicae cervice, ali∣quando etiam sed rarissimè in ejus∣dem membraneo corpore. Oritur ab humoribus acribus, calculo aspero, purè è locis superioribus transmisso, ab inflammatione etiam & abscessu malè curato; ab assumptis denique cantharidibus. Signa ulceris vesicae sunt, vehemens circa pubem dolor, urinae difficultas, subcruenta & pu∣rulenta urina, furfurum aut squam∣mularum cum urina excretio, & te∣nesmus. vid. 81. aph. sect. 4. in ulcère virgae· sanguis & pus etiam profluit, sed ante urinam aut sine urina, & inter meiendum in ejus meatu dolor percipitur. Capacitatem vesicae ulcus si obsideat, dolor continuus per to∣tum infimum ventrem perfentiscitur, si verò in cervice consistat, circa pu∣bem, & tempore tantum excretio∣nis, dolor se prodit.

Subsectio unica. Pro Vesicae ulcere.

MAximè hic prodest corpore de∣center purgato, lactis potus· neque scio (inquit Aetius) an post ullum aliud remedium secundo saltem loco id sit habendum· nam & aspe∣ritates lenit, & ulcerationes eluit▪ Trochiscum ••tiam unum Gordonii si∣ne opio, modo in lacte caprino dis∣solutum, modo in decocto hordei per syringam injecimus. Potest eti∣am distemperari unus ponderis ʒij. cum lacte & ita exhiberi· Valet in ulcere renum & vesicae. Sed magis conducunt trochisci injecti in vesi∣cam, quam per os sumpti, quod ab ore ad vesicam longa sit via. Accipi∣at per os hunc bolum.

℞. Cass. rec. extract. ℥j. pulv. trochisc. alkikeng. ℈j.F. bolus. Val∣de hic conveniunt trochisci alkiken∣gi; & ideo ut ʒj. aliquando caperet cum lacte ovillo, jussi. Capicbat eti∣am has pilulas.

℞. Terebinth. venetae clarae lotae in aq. equiseti ʒij. liquir. pulv. ʒj. succi liquirit ʒss.F. pilulae instar ci∣cer. dentur iij. pro vice. Petrus Fore∣stus. obs. 29. lib. 25. De Vesicae mor∣bis.

Sectio decima octava. Pro Vesicae, Vteri colli orificii & haemorrhoidum summo dolore.

HOc unguento partes dolentes tum Vesicae, tum uteri orificii, ut & podicis, blandè illiniat peni∣cillo intincto in eo.

℞. Succi hyoscyam. ℥ij. mucilag. sem. lini, psyllii extract. cum aq. plantag. an. ℥ss. crem. lactis ℥ij. ol. amygd. d. rec. ℥ss. coq. ad consum∣ptionem succorum, adde opii ʒss. bene dissoluti in lacte cerae albae q.s.F. linimentum. Suffitum quandoque admittat in sella perforata ex decocto fol. verbasci & hyoscyam. suscitatum· bibat noctu cubitum itura haustum lactis caprini addito sacch penidii parum; in quo lacte radices conso∣lid. maj. parum ebullierint. Post∣quam per biduum illud biberit, ter∣tia nocte adjiciat lacte sic praeparato pulv. seq. ʒj.

℞. Troch. alkikengi cum opio ℥jss. sacch. penid. ℥ij.F. pulvis. Vi∣no bibendo, cum eo carere non pos∣sit, saccharum permisceat, ut dulce fiat, minusque accendat: vel syru∣pum violaceum, aut julepum viola∣ceum, quod non solum gratiam vi∣no addit, sed etiam vires illius infrin∣git. Ubi dolor remittere incipit, excipiat fumum, ex pulvere sequen∣ti carbonibus injecto, excitatum, partibus inferioribus.

℞. Thuris, mastich. ladan. styrac▪ benjoin. carabes, an part. aequales· à salsis & acribus sibi temperet. Felix Platerus obs. lib. 2. pag. 484.

Sectio decima nona. Pro Vibicibus ad eos qui flagris caesi sunt.

QUidam inungunt loca percussa flagellis cum oleo rosac. mixto cum pulv. boli arm. nam mitigat do∣lorem, & locum affectum ab inflam∣matione arcet· transactis tribus die∣bus aut quatuor, inungantur oleo irino vel sambucino calido· & postea in processu sequenti,

℞. Resin. ʒiij. cerae ʒjss. pone ad ignem, & liquefactis adde terebinth. ʒss (potius ℥ss) olei com. lb j. foe∣nugraec. thur. an. ʒij. bulliant ali∣quantulum. Deinde cola, & cum eo mane & vesperi ante cibum inun∣ge. Petrus Forestus. schol. obs. 31. lib. 6. Obs. Chir.

Pellis ovis recens excoriatae calens

adhuc circumdata, quolibet efficaci∣us, die una & nocte persanat. Idem. schol. obs. 4. lib. 5. Obs. Chirurg.

Sectio vicesima. Pro Vigiliis & sudoribus dia∣phoreticis.

CUm alvi adstrictio concurrat, prae omnibus adnitendum, ut alvus respondeat, alias frustra vel op∣tima auxilia adhibentur. Commo∣dius remedium applicari non potest clystere ex jusculo caponis cum sac∣charo crasso confecto: Hoc non so∣lum alvum solvit; sed etiam corpo¦ris vires restaurat· quod & passulae lotae ante cibum sumptae praestant. Balneum aquae dulcis, si aliquid ros. rubr. & flor. nympheae injectum fu¦erit, somnum conciliat, dolorem de∣mulcet, sudorem inhibet, & appeti∣tum promovet: conciliat quoque somnum medulla cervi recens, si tem∣pora inungantur ad noctem; confert hic pulvis mirificè non solum ad som∣num inducendum, verum etiam vires restaurat, somnia horribilia arcet, at∣que sudorem inhibet.

℞. Smaragd. hyacinth. margarit. corall. bol. armen. scob. ebor. an. q.s. in pollinem redigantur. ad noctem sub ingressum lecti, quantum media testa nucis ponticae capit propinatur. Quod si sudor non cedat fiat inunctio dorsi ex lacte mulieris butyro & o••. viol. cui etiam ro∣sac. addi potest cum mucilagine psyllii. ab opiatis abstinendum. Abra∣hamus Seylerus. Epist. 5. lib. 6. consil. & Epist. Cratonis, &c.

Sectio vicesima prima. Pro Viperae morsu in pede.

TRibus interpositis à punctura horis puellam demorsam, (quae tredecim erat annorum) ad me de∣ferunt· nulla interposita mora, per Chirurgum praesentem, locum pun∣ctum vulnusculis profundioribus per ambitum scarificare jubeo, & cucur∣bitulas multa ignitas flamma admo∣vere· quibus sanguis ater & virulen∣tus latitans abundè fuit extractus, sed & universam tibiam levioribus vul∣nusculis scarificare quoque jussi, san∣guinemque tamdiu ex illis fluere, quoad sua sponte cohibitus fuit (nam erat tibia tum temporis multis & va∣riis maculis lividis & rubris variegata) tunc verò ex alliis ac acribus cepis optimè pistis, theriaca adjecta, con∣fectum emplastrum loco demorso ad∣moveri curavi· & in potu illi theriac. ʒiij. meracioris vini ℥v. dissolutas propinavimus. Post haec vero qua∣tuor interposi••is horis, panatellam ex alliis confectam in victu obtuli∣mus; à somnoque abstineret, quan∣tum possibile esset, monuimus· se∣quenti verò die puellam tremoribus corripi deprehendi, minoribus tamen▪ (coeperant enim jam ••umi venenosi cor petentes minui, ad infimasque partes retrahi) tunc jejuno stoma∣cho succi fol. fraxini ℥iiij. in potu de∣dimus

est enim Medicamentum hoc omnia antidota in hoc casu exce∣dens· emplastrum porrò dictum è novo paratum, iterum loco per tres sequentes admotum fuit dies, in qui∣bus quoque & aliis sequentibus prae∣dictum fraxini succum ebibit. Ama∣tus Lusitanus. cent. 1. cur. 1.

Ratio, veterum autoritas, & quo∣tidiana experientia me docuerunt, nullum esse praestantius praesidium ad mitigandos dolores ex morsu vi∣perae, simulque ad extrahendum ve∣nenum, animalibus per dorsum dis∣cissis, actuque calentibus parti vulne∣ratae applicatis, quae cum refrixerint amoveantur, & alia ut Gallinae, Gal∣li, aut columbae iterum atque iterum applicentur. Io. Zecchius. consult. 33.

Quam primum quis à vipera mor∣sus fuerit, celer••imè ad locum affect∣um ferrum candens tam prope ad∣moveatur quam sufferre poterit pa∣tiens, ita enim vi ignis extrahetur ve∣nenum, quod ut oculati testes mihi retulerunt, aliquando instar ceruleae maculae ferro adhaerebit. D. Robertus Boyle. tractat. De utilitate Philoso∣phiae naturalis. part. 2. sect. 2.

Sectio vicesima secunda. Pro Visionis debilitate.

℞. MAcis ℥j. euphras. ℥iiij.MF. pulvis subtilis de quo co∣chlear medium semper ante cibum diglutiatur· vidi homines & decrepi∣••os fe••è ad caecitatem perductos, hoc pulvere integrae visioni restitutos. I••em odor majoranae frequens mag∣num est secretum Bartholom Montag∣nana. consil. 58.

In cibo duobus mensibus utatur isto pulvere.

℞. Betonic. origan. chamedr. ru∣tae, saxifrag. levistic. puleg. euphras. an. M.j. anisi. foenic. cinam. siler. mont. an. ℥j. calam. arom. galang. an. ℥ss. sacch. lb ss.M.F. pulvis. Io. Crato. consil. 37. lib. 6.

Collyrium quoddam mihi proba∣tum hic describam, cujus quidem usu frequenti, non solùm oculorum partes omnes mirificè roborantur, verùm etiam spiritus visorii limpidi redduntur· quod collyrium Hollerius Medicus Parisiensis Celeberrimus à vetustis quibusdam Medicinae auto∣ribus accepit. hoc enim scribunt vi∣sum caeco novem annorum restitu∣isse, est autem hujusmodi.

℞. Succ. apii. foenic. verben. cha∣maedr. pimpinell. caryophyllat. salv. chelidon. rutae centinod. morsus gal∣lin. caryophyll. farinae volatilis an. ℥j. piper. crassiusculè triti, nuc. mosch. lign. aloes. an. ʒiij. omnia immergantur in urina pueri incor∣rupti, & sexta parte vini malvatici. bulliant brevi tempore, tum expri∣me & percola, & repone vase vitreo bene obturato· hora somni singulas guttas singulis oculis instilla. Dum vindemiarum tempore mustum effer∣vescit, flores euphrasiae injiciantur, vinumque repurgatum asservetur; quod in mensa epotum singulari est remedio. Io. Zecchius consult. 95.

Euphrasiae pulvis sorbili ovo in∣spergitur,

aut inde sal. oxydorsicum paratur.

℞. Salis commun. ℥j. euphras. sicc. ʒij. macis, cinnam. an. ℈j.M. Ia. Hollerius. lib. 1. De morb. intern. cap. 20.

Sectio vicesima tertia. Pro Visionis debilitate ob maculam.

CAuterium ad aliquot dies in sin∣cipite gestatum summopere laudo. cucurbitulas modo siccas, mo∣do humidas, frictiones, ligaturasque partium extremarum proficuas ad∣modum esse posse fateor. quantum attinet ad topica, quae detergentia & discussoria esse debent; primò pro∣bo aquam fragorum instillatam. Se∣cundo sanguinem galli antiqui eodem modo usurpatum, sed collyrium quod ab ovis induratis ac secundum cavi∣tatem vitelli, pulv. sacch. viridis aeris, & aloes lotorum repletis, ac in loco humido appensis, stillat, tanquam efficax Medicamentum usu experien∣tiaque mihi non semel comprobatum propono. Sicuti & aqua panis quae sic paratur· conficiatur panis ex fari∣na frumentacea cum pulvere simpli∣cium ocularium, & tantillo chalcan∣thi mulsa exceptis, deinde hic panis statim ex clibano extractus, repona∣tur inter duo vasa stannea benè occlu∣sa, ibique detineatur, quousque fri∣gescat. Post colligatur aqua, ex va∣poribus ab eodem pane emissis, exor∣ta; quae in oculos instillata mirificè valet ad usum dictum; utilis etiam est aqua salis ammoniaci. Sed inter cae∣tera probo, ut canna foeniculi in hor∣to de nodo ad nodum perforetur, & foramen pulvere sacch. & croci re∣pleatur, (vel sale minerali, saccharo & pulvere euphrasiae) deinde cera occludatur, per noctem detineatur, ac manè liquor extrahatur. verum an∣te horum omnium usum maximè proderit, si oculi foveantur spongia molli madefacta in decocto alth. malv. foenugraec. sem. lini ac hujus∣modi aliorum emollientium. Iul. Caesar Claudinus. consult. 11. & 139.

Sectio vicesima quarta. Pro Visus debilitate.

EX jecore cujusdam pisciculi vul∣gari lingua à nostris dicti Ael∣puyck, liquor quidam defluit, experi∣mento certo obscuritati visus admo∣dùm commodus & utilis· capitur hic piscis, prope Delphensem urbem in a∣quis Veenlandiae. Ejus liquore cilia tantum inungantur, & lachrimae ex oculo exibunt, & is qui visum ob∣scurum habet, miraculi instar illic•• lucidum & luminosum recuperabit. Hoc arcano felicissimè in multis usus sum. Petrus Forestus. obs. 35. lib. 11. De morbis oculorum, &c.

Omnino existimo vitreorum con∣spiciliorum usum convenientem ocu∣lis plurimùm commodare, tantùm a∣best ut detrimenti aut noxae quid iis∣dem

adferat· & quidem hoc duplice de causa: quoniam nimirum, primò similitudine quadam substantiae ocu∣los reficiunt, & in statu suo conser∣vant. Et praeterea, quia radios, qui∣bus visio perficitur, dispergi non ita subitò sinunt. oculus certè, quoad primarium visionis organum, humo∣rem crystallinum, aqueae naturae est, atque ideo rebus aqueis & diaphanis, veluti, aqua clara, vitro, crystallo, spe∣culis, & per consequens etiam con∣spiciliis naturaliter gaudet· unde non immerito in decantatissimis scholae Salernitanae versiculis, hic etiam legi∣tur. Fons, speculum, gramen, haec dant oculis relevamen. & Aristoteles, testante Mesue magno illi Alexandro consuluit, ut saepe speculum ter∣sum, directum, ac diu intueretur· hac enim ratione visum sese corroboratu∣rum, & oculi defatigationem remo∣turum esse. Petrus Monavins. epist. 33. ad And. Dudithium. lib. 5. Epist. & consil. Cratonis, &c.

Perspicillis uti coepi ante aliquot menses ad candelae lumen▪ quoties minutulae literae legendae essent, nunc etiam magnos characteres vix sine iis lego, ac quod dolentius est, jam de die etiam saepè adhibere ea cogor. ita∣que de quo ante dubitabam, & ex te quaerebam, nunc meo periculo edoct∣us, didici rectius facere eos, qui non nisi necessariò ad eorum usum des∣cendunt, tanta tam parvo temporis intervallo mutatio, miraculi instar mihi visa est. Andraeas Dudithius. Epist. 22. Ad Monavium. lib. 6. Epist. & consil. Craton. &c.

Nobilis quidam à multis annis as∣suefactus singulis matutinis diebus abluere faciem & oculos aqua frigi∣dissima· hinc paulatim debilitatus & obfuscatus est visus. Guil▪ Fabritius Hildanus. obs. 27. cent. 1.

Hepar mustelae piscis recenter ex∣emptum & vino ablutum suspenda∣tur in vitro, ut nec fundum nec late∣ra attingat, solisque ad radios vase clauso resolvatur· hoc tantum foris inungi debent palpebrae & cilia, & miraculosè visum tenebricosum restituet. Io. Heurnius. notis ad cap. 5. lib. 5. pathol. Io. Fernelii.

Ad oculorum obscuritatem magno succeffu utebatur Bonifacius aqua hac caerulea ipsi summè secreta.

℞. Aq. rosar. ℥j. sal. armoniac. ℈j. sacch. cand. ʒj. vitriol. alb. ʒss. album. ovor. ℥ss.M. probe agitan∣do in pelvi aurichalcea. Ieremias Martius. obs. 25.

Sectio vicesima quinta. De Vlcere.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ulcus est continui solutio cum imminuta magnitudine, in parte molli à materia erodente ex∣orta, ex qua ut plurimùm non san∣guis, sed aut sanies sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, aut pus, aut sordes profluunt, cum variis affe∣ctae partis dispositionibus praeterna∣turalibus· Antecedens ulceris causa, est corporis impuritas atque caco∣chymia, aut ex improbo victu, aut ex viscerum prava affectione con∣tracta.

conjuncta est, humor quicun∣que acris & erodendi vi praeditus in affecta parte consistens ac haerens. Causae externae sunt, Medicamen∣ta caustica, morsus & contactus ve∣nenatorum animalium, combustio ab igne, aqua, oleo, aliisque fervidis succis, & contagium, ut in lue vene∣rea· Ulcerum differentiae plurimae sunt, aliud est rectum, aequale, recens, mag∣num & summum; aliud obliquum, inaequale, inveteratum, parvum & profundum: aliud rursus simplex, aliud compositum, compositum verò, est intemperatum, rheumaticum, a∣postematosum, putridum, sordidum, virulentum, verminosum, caverno∣sum, & fistulosum, callosum, super∣crescens, dolorificum, & malignum.

Subsectio prima. Pro Vlcere.

PRoponam hic Medicamentum polychrestum ad omnia ulcera sananda etiam composita, & est un∣guentum mirabile dictum, quia mi∣rabilia praestat. confectio talis est.

℞. Lithargyr. auri. ℥ij. ol. ros. lb j. ponantur ad ignem in vase vi∣treo, & bulliant eo usque quo si mit∣tatur intus calamus comburatur, ad∣de cerae novae ℥iij. styrac. liquid. ℥j. mell. ℥jss. bulliant & incorporentur optime· postea extrahatur ab igne adde pulv. thuris, myrrh. praecipita∣ti, ol. terebinth. cerae, resin. pini. an. ℥j.M. optimè, Hoc unguentum ex∣siccans est, & abstergens, & malig∣nitatem extinguit ob praecipitatum. Rodericus à Fonseca. tom. 2. con∣sult. 17.

Pro ulcere calido in tibia.

Corpore decenter purgato, ulcus lavari mandavimus cum aqua plan∣tag. ros. & similibus. Deinde un∣guentum commodè desiccativum & incarnativum etiam refrigerans in ti∣biis maximè expertum praescripsi∣mus.

℞. Ceruss. ℥j. lithargyr. ℥j. ma∣stich. corall. rub. ros. sang. drac. cam∣phor. an. ℥j. unguenti popul. quart. ss. ol. ros. viol. aq. solani & plantag. q.s. lapid calamin. & ossis saepiae an. parum. F. unguentum. Petrus Fo∣restus. obs. 5. lib. 7. obs. Chirurg.

Quidam in ulceribus parvis exco∣riantibus cutem & carnem tibiae cu∣jusdam, prius apposuit emplastrum ex cerussa lithargyro auri, myrrha & oleo ros. coctis ad duritiem con∣venientem; sed interim succo sene∣cionis excoriationes, tum ulcera la∣vabat, deinde pulvere aristol. long. & baccarum lauri insperso; hinc pan∣num lineum in succo senecionis ma∣defactum circa tibiam excoriatam volvebat, superinductis fasciis à talo ad genu usque; & ita tibia excoriata ab omnibus ulceribus sana evasit. Idem. obs. 4. lib. 7. obs. Chirurg.

Pro ulcere verminoso.

Unguentum hoc in ulceribus ad vermes descriptum à Bertapalia ad∣hibuimus.

℞. Olei amygd. amar. succ. arant. acidor. vini malvatici. an. ℥ss. pulv. colocynth. cent. min. an. ʒij. cerae

q.s.F. unguentum Petrus Forestus. obs. 10. lib. 7. obs. Chirurg.

Pro ulcere cum ossis corruptione.

Chirurgus ut squammae exsiccaren∣tur, & exciderent ossium cortices, & ut bona caro renasceretur, commo∣dè hoc sequenti pulvere usus est.

℞. Aristol. rot. ireos, aloes com∣bustae. rad. peucedan. scoriae aeris, cor∣tic. pini. an. part. aeq. F. pulvis. ad∣jectum est deinde mel ut fieret em∣plastrum. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 7. obs. Chir.

Subsectio secunda. Pro Vlcere.

IN ulcere simplici utor ego hoc unguento quod de Tutia Magi∣strale appello, & omnium optimum est quae ego viderim.

℞. Ol. ros. omphac. an. ℥vj. ol. myrtin. unguenti popul. an. ℥iij. fol. plantag. solan. hortens. an. M.ij. in∣cisis herbis, omnia misceantur per octo dies, & quotidie agitentur· hoc facto, colentur, & colaturae adde ce∣rae ℥iiij. misce super ignem, donec. liquescant. postea baculo misce, & cum tepidum est▪ adde lithargyr. au∣ri vel arg. ℥vj. ceruss. ℥ij. tutiae praep. ʒij. plumb. ust. ʒjss. ducantur in mortario plumbeo per duas horas. Gabri••l Fallopius. cap. 13. lib. De ulcerib.

Novi qui in omnibus ulceribus brassica utantur, & bonis aegrorum rebus: nam ve••us Roma (inquit Pli∣nius) annis sexcentis hac Medicina usa est· & Chrysippus volumen illi dicavit, per singula membra homi∣nis digestum, mihi certè ejus vis usu constat. Io. Heurnius. lib, 1. method. ad praxin.

Carpus utebatur unguento ex li∣thargyro cocto, hoc modo.

℞. Lithargyr. auri & argenti an. ℥vj. ol. commun. lb iiij.M. pone ad ignem & fiat unguentum. Sic qui magnum ulcus habebat, quod exsic∣cari non poterat, hoc sequenti Me∣dicamento exsiccatum est.

℞. Argenti sublimati, auripigm. salis armoniaci, salis commun. an. ʒj. aquae currentis lb j. bulliant simul omnia usque ad duarum partium consumptionem & usui reservetur. Petrus Forestus, obs. 12. lib. 7. obs. Chir.

Pro ulcere virulento corrosivo & ambulativo.

Chirurgus quidam hac lotione commodè utebatur.

℞. Myrobal. citrin. ℥ss. myrtill. rosar. an. M.ss. santal. omnium an. ʒjss. aq. ros. ℥iiij. aq. plantag. ℥viij. bulliant omnia simul ad tertiae partis consumptionem. Idem hoc pulve∣re ad cicatricem inducendam uteba∣tur.

℞. Bol. armen. ℥ss. alumin. ʒij. balaust. myrtill. myrobal. citrin. an. ʒjss.M.F. pulvis, hoc etiam un∣guento prohibente ulceris deambu∣lationem utebatur.

℞. Tutiae praep. plumbi usti, anti∣mon. an. ʒij. pulveriza subti••issimè, & cum oleo myrtino F. uguentum. Carpus hoc utebatur pro exsiccando ulcere.

℞. Aristol. long. rot. cent min. an. Mss. caud. equin. Mj. cortic. thur. ʒj. vini nigri. lb x. mell. lb ss. bulliant ad consumptionem duarum partium, & coletur.

Quidam cum ulceratam haberet tibiam ulcere virulento & corrosivo, pulverem cranii humani adusti in∣spergebat, & supra dictum pulverem linamenta sicca apponebat, & ita cu∣ratus est· unguent. hoc valde est ex∣pertum mundificans & consolidans omnia ulcera corrosiva, ambulativa, & difficilis consolidationis.

℞. Succor. depurator. pentaphyll. pilosell. consolid. min. buglae, ab∣synth. an. ℥j. succ. caud. equin. vir∣gae pastoris, an. ℥ij. succ. plantag. ℥v. ol. ros. ℥iiij. cerae ℥iij. mell. rosac. ℥ijss. terebinth. ℥ij. vel q.s. ceruss. lotae in aq. plantag. lithargyr. auri, tutiae praep. plumbi usti & loti, spo. dii, balaust. an. ℥ss. sang. drac. sar∣cocoll. nutrit. in aq. plantag. myrrh. thuris, aloes, ros. sicc. ciner. sarmen∣tor. vitis, an. ʒiij.F. unguentum.

Haec aqua mirabilis habetur in ex∣siccatione ulcerum virulentorum.

℞. Succi portulac. plantag. succi uvarum non maturarum an. pin∣tam j. album. ovorum num. viij. a∣lumin. crudi lb j. optimè pulveriz. & extrahatur aqua per alembicum. Pe∣trus Forestus. obs. 13. lib. 7. obs. Chir.

Subsectio tertia. Pro Vlcere.

M. Iodocus Chirurgus ad ulce∣ra sordida & putrida, & ad gangraenas, hoc unguento abstersi∣vo utebatur.

℞. Micam panis siliginei, & tem∣pera eam in aceto vini ad horas sex. postea eam contunde, & adde mell. ros. & salis. q.s. extend. super lici∣nia, postea superpone plumaceolum infusum in aceto & aqua, ita ut com∣prehendat totum ulcus, interim non omittendo defensivum circa partes vicinas. Sed & nos hoc unguento mundificativo mirabili ad ulcera pu∣trida sine corrosione commodè uti∣mur.

℞. Succ. depurator. apii. absynth. beton. an. ℥j. succ. plantag. ℥iiij. succ. agrimon. ℥ij. mell. rosat. colat. ℥iiij. bulliant omnia simul leviter semper movendo usque ad consumptionem quasi succorum, deponendo spumam, deinde removeatur ab igne, & incor∣poretur cum eo pulvis sequens ad mellis spissitudinem.

℞. Gallar. quercus ℈jss. myrrh. el. ℈ij. thur. mastich. aloes succotr. sang. drac. sarcocoll. an. ℈j. psidiae, ros. rub. balaust. ciner. sarmentor. vitis. an. ʒj.F. pulvis subtilissimus. Aliud unguentum mundificativum mirabile in ulceribus sordidis & frau∣dulentis.

℞. Succi folior. lilii ℥iiij. aceti ℥j. mell. ℥ss, M. & coque▪ in vase aeneo ad per••ectionem: aliqui addunt succ.

absynth. apii, & plantag. q.s. & mi∣rabiliter operatur. Idem. obs. 14. lib. 7. obs. Chir.

Pro ulcere profundo & cavernoso in mulieris cujusdam coxa.

Cum eam saepè purgassemus; ad de∣coctum ligni guaiaci devenimus; ip∣sis ulceribus abstersis cum injectioni∣bus & lotionibus ex lixivio, melle rosato, & alumine factis· aqua maris hic egregiè confert, ut & aqua alumi∣nosa, quae in hoc affectu praestantissi∣ma est.

Pro putrefactione circa labia, & ut etiam ulcera ampliarentur, ali∣quando praecipitatum imponere mandavimus: deinde ablata eschara, ad majorem mundificationem, etiam unguento aegyptiaco cum decocto hordii, & mellis modico abluimus. ulceribus satis abstersis, per tres dies hac lotione ulcera ablui jussimus.

℞. Aquae hord. lb ss. mell. rosac. ℥iij.M. deinde ad incarnationem, Chirurgus devenit hoc sequenti un∣guento, quod est Io. De Vigo.

℞. Terebinth. clarae ℥ij. mell. ros. ℥j. sarcocoll. ʒiij. glutin. piscium, tragacanth. an. ʒj. antimon. plumb. usti, an. ʒjss. succ. centaur. ʒij. vel ejus loco pulv. ʒiij. farin. hord. cri∣brati ʒjss. croci ℈j. bulliat terebin∣thina tum melle rosac. parum. dein∣de omnia simul misce. in hoc casu est mirabilis incarnationis, interim ab initio etiam in circuitu aliquod de∣fensivum appositum est, postea un∣guentum de minio super linteum ad∣motum est, & ita cicatrizatum est hoc ulcus, sequens etiam Medicamentum quod in frequenti usu est apud Chi∣rurgos, miram vim habet in gluti∣nandis seu incarnandis ejusmodi ul∣ceribus.

℞. Aq. decoct. hord. lb j. mell. ros. ℥iij. sarcocoll. ʒij. myrrh. thur. an. ʒj. vini odorifer. ʒvj. coq. om∣nia simul usque ad tertiae partis con∣sumptionem. interdum potest addi aliquid aloes post glutinantis Medica∣menti impositionem, sola spongia no∣va mulso imbuta circumponenda est, quam fieri potest mollissima, ejus au∣tem deligatura à sinus fundo incipiat, & ejus ore finiat; fasciarum verò spirae sinus prof••ndum sine dolore arctent, ac paulatim usque ad os ejus relaxentur· spongia ideo circunda∣tur & alligatur ut exsiccet, manan∣temque è sinu saniem excipiat, alio∣qui partem eroderet; sit mulso im∣buta, ut detergeat, mollis ne asperi∣tate laedat, nova verò, ut desiccet. Petrus Forestus. obs. 15. & schol. lib. 7. obs. Chir.

Subsectio quarta. Pro Vlcere.

PRo ulcere sistuloso.

Mirificè prodest in antiquis fi∣stulis & admodùm callosis haec in∣jectio.

℞. Unguenti aegyptiac. ℥ss. sub∣limati ʒss. lixivii.℥iiij. aq. ros. ℥ij. arsenic. ℈j. aq. plantag. ℥iiij. bulli∣ant usque ad consumptionem tertiae partis injecto Medicamento, fistulae os linamento concerpto claudendum

est, ne id refluat; nisi enim aliquan∣diu maneat nullum affectum effatu dignum praestare poterit· quae ex ar∣senico illinuntur penicilla, neminem unquam fefellerunt, ut praeter expe∣rientiam quotidianam, recentiorum ferè omnium scripta testantur. Petrus Forestus. obs. 16. lib. 7. Obs. Chir.

Pro ulceribus tibiarum.

Quidam hoc cerato de plumbo, quo uti solebat Angelus de Parma, cu∣ratus est.

℞. Antimon. ceruss. lotae, an. ℥ss. plumb. usti, lithargyr. terebinth. an. ℥j. ol. rosac. completi ℥ij. cerae alb. ℥jss. cerae in oleo liquefactae, addatur terebinth. Deinde pulveres, & F. unguentum. Hoc etiam egregiè pro∣batum est ad ulcera tibiarum ostra∣cosa.

℞. Cerae, resin. an. ℥j. saevi castra∣ti ℥ij. picis naval. ol. an. ℥iij. ma∣stich. thur. an. ʒiij. lithargyr. ℥jss. ceruss. ℥ss. coq. simul oleum, resina, saevum & cera, usque ad bonam glu∣tinositatem; postea addantur reli∣qua. De tertio autem die in tertium ulcus debet lavari vino calido. Haec etiam tela quae ad Galenum refertur, competit ulceribus tibiarum.

℞. Ol. ros. ℥xij. ceruss. ℥iij. li∣thargyr. ℥iiijss. thur. mastich. an. ʒss. sang. drac. ℥ss. myrrh. sarcocoll. an. ʒij. coq. parum, usque ad rube∣dinem, & extrahatur ab igne, & imponatur tela antiqua ex lino. Idem. obs. 18. lib. 7.

Pro ulceribus Chironiis ex Galeno.

℞. Cerae lb j. ceruss. ℥viij. ol. ro∣sac. lb j. sal. ammoniac. ℥iij. squamm. aeris ℥ij. thur. alumin. aerugin. mali∣cor. calcis vivae, an. ℥j. quae liquari de∣bent liquata & frigefacta aridis vino tritis admisceto, & placidiore igne decoquito. Petrus Forestus. schol. obs. 12. lib. 7· Obs. Chirurg.

Pro ulcere sordido putri virulento depascente in brachio cujusdam mu∣lieris cum ossis carie.

Post ritè purgatum corpus, & ex∣hibitum decoctum ligni sancti, ul∣cus quotidie per tonsorem abstergi post sudorem praecipio decocto pri∣mo ligni & linteolis exsiccari; tum os corruptum eradi, donec aliquid cruoris vel humiditatis appareret: postea illini tribus aut quatuor gut∣tis balsami sulphuris, tandem appli∣cari emplastrum meum diasulphuris jubeo· quibus omnibus caro in osse latè denudato procreata, & ulcus ad consolidationem perductum fuit in quadraginta diebus. Emplastrum diasulph. ita fit.

℞. Ol. sulph. ℥iij. cerae ℥ss. colo∣phon ʒiij. myrrh. ad pondus omni∣um. cera, colophonia, oleoque lique∣factis simul, & benè commixtis in∣spergatur myrrha subtilissimè trita, paulatim igneque lento coquantur, spatha semper agitando, donec be∣ne permixta fuerint. Postea nimirum post quartam horae par∣tem, ab igne deponantur, & pau∣latim frigescant; & habebis empla∣strum praestantissimum, certum & infallibile in curandis omnis generis ulceribus & vulneribus quibuscun{que} Martinus Rulandus. curat. 93. cent. 1.

Corpore purgato ulcera diebus al∣ternis semel lavabantur mane, & per se siccabantur▪ sequenti aqua no∣stra.

℞. Aq. plantag. lb j. aq. ros. lb ss. fl. malorum arantior. ℥iij. argenti vivi sublimati & pulver. ℥ss.M. coq. omnia lento igne per quartam horae partem. Deinde removentor ab igne, & cum deferbuerint, in phiolam vel vitrum imponuntor pro usu, & sic mulierem quandam cujus totum cor∣pus ulcerosum erat, brevi tempore curavimus. Martinus Rulandus. cu∣rat. 19. cent. 5.

Foedissima cruris ulcera curavit Illustrissima Comitissa quaedam in Moravia, cum decocto fol. quercus, cui addidit parum alumin. myrrh. & thuris· quo decocto eluit ulcus; folia verò decocta calidè emplastri loco applicavit ter in die renovando. Sic levissima subinde, & quae vulgaria videntur, plurimum juvant. Wolf∣gangus Hoeferus. lib. 4. Herc. medic. cap. 2.

Subsectio quinta. Pro Vlcere in dorso sinuoso, pro∣fundo & sordido.

POst universalia ad detergendum & mundificandum ulcus, his usus sum auxiliis.

℞. Decoct. hord. integr. lb ij. mell. rosat. colat. ℥iiij.M.F. inje∣ctio intra ulcus per siphonem re∣ctum· absque mordicatione detergit & eluit ulceris ichores. Verum quum & crassa sanies sordida multa inesset, hoc altero fortiore mundificativo u∣si sumus, nempe aegyptiaco unguen∣to praefato decocto admixto, adje∣ctis aq. vitae ℥ij. interdum & post dies aliquot ubi hoc secundo decocto usi essemus, nec satis pro voto deter∣sio procederet, hac injectione nobi∣li & efficaci utendum censuimus.

℞. Ligni sancti subtiliss. pulverati, cortic. ejusd. an. ℥ij. aristol. long. cent. min. absynth. agrimon. caud. equin. fol. oleae, myrti, pimpinell. consolid. maj. an. M.j. cortic. thur. myrrh. sarcocoll. an. ℥ss. vini rubr. odorif. lb iij. mell. despumat. ℥iiij.F. omnium decoctio· ex cujus cola∣tura fiat injectio intra uleus, adden∣do hora injectionis aq. vitae el. ℥j. pro qualibet vice. Ubi animadversi∣one dignum & observatione visum est, aquam vitae cum praefato deco∣cto potentissimam esse & efficacissi∣mam in detergendis sordidis ulceri∣bus sine morsu, iisdemque exsiccan∣dis & ad glutinationem promoven∣dis· quin si cum praefato decocto ad∣jiciantur aq. vitae, el. lb ij. & in alem∣bico vitreo in B.M. destillentur, mi∣rabilem inde elici liquorem ad ulcera sordida & cava tum detergenda, tum glutinanda; quod crebro experimen∣to nobis exploratum est· mira nam∣que profectò aquae vitae vis est in de∣tergendis ulceribus & glutinandis; praesertim nervosarum partium, ut diuturna observatione nobis est com∣probatum, ut qua nihil est praestan∣tius. Cum carnem in hoc ulcere re∣generare vellemus, altera hac inje∣ctione

usi fuimus, cujus est vis, & modicè detergere, & carne cavita∣tem implere, unde sarcotica dici me∣ritò potest.

℞. Fol. plantag. M.ij. agrimon. herbae Roberti, pentaphyll. an. M.j. summitat. absynth. numero iij. utri∣usque consolid. caud. equin. ceterach. hyperic. an. M.ss. beton. M.j.F. de∣coctio in aq. in fine adde vini rubr. astring. lb ij. ros. rub. fol. myrti, an. p.ij. hord. integr. p.ij. de colatura cape lb iiij. quibus adde farinae fa∣bar. ℥j. farinae orobi ℥ss. thuris, ma∣stich. sarcocoll. resin. pini, an. ℥j. myrrh. aristol. rot. an. ʒvj. irid. flor. ℥ss. mell. rosat. colat. ℥iij.M. & ex hoc liquore F. injectio intra ulcus hoc sequenti unguento, post injecti∣onem, intra ulcus cum turundis, sple∣niis ac liciniis commodè uteba∣mur.

℞. Succ. plantag. ℥iiij. succ. a∣grimon. ℥ij. succ. absynth. ℥j. vini rubr. ℥iiij. ol. ros. omphac. lb j. coq. simul ad vini & succorum consump∣tionem, in fine addendo farin. fa∣bar. ℥ijss. farin. orob. ℥jss. thuris, mastich. sarcocoll. resin. pini, an. ℥j. myrrh. el. irid. flor. & aristol. rot. an. ℥ss. terebinth. in vino albo lotae ℥iij. mell· despumat. ℥iiij. cerae quod satis est, F. unguentum. Pulvere item sarcotico hoc post completam ulceris detersionem intra ulcus usi fe∣liciter sumus.

℞. Aloes el. ʒij. thur. & cortic. ejusdem, myrrh. sarcocoll. an. ʒj. rad. irid. fl. ℈iiij.F. omnium pulvis tenuissimus admovendus cavo ulceri ad impletionem cavitatis. Sed se∣quenti unguento celerrimè omnium est perfecta mundificatio; miram namque in detergendis ab ichoribus & sorde ulceribus vim habet.

℞. Succi apii lb ss. (mirabile est in detergendis ulceribus) mell. el. ℥iiij. farin. hord. ℥ij. farin. orobi ℥ss. myrrh. el. ʒij. terebinth. ℥jss. coq. omnia simul ut fiat unguentum· quo turundae & licinia imbuantur, & in ulceris cavitatem indantur; opti∣mè ulcera & citra morsum purgat. Ad carne implendum ulcus hoc su∣mus emplastro usi.

℞. Lithargyr. auri ℥vj. ol. ros. omphac. lb jss. acet. rosac. lb ss. coq. simul lento igne, perpetuò cum ba∣culo agitando, donec acquirat colo∣rem nigrum ad bituminis & cerati consistentiam ut F. magdaleon, ex quo fiat emplastrum supra ulcus ap∣ponendum, in fine verò curationis emplastro diachalciteos cum diapom∣pholig. usi sumus; & sic tandem curatum est fistulofum hoc ulcus citra sectionem. Franciscus Valeriola. obs. 1. lib. 5.

Subsectio sexta. Pro Vlcere.

ULcus in pede foeminam quandam affligebat, & licet quandoque sanaretur, certis temporibus remea∣bat, erat enim illi haereditarium ma∣lum. Hoc remedium prae caeteris laudabat, quod ei profuit.

℞. Lithargyr. ʒij. ceruss. ʒiij.

pulverizata laventur aqua rosac. & siccentur· adde tutiae praep. pompho∣lig. alb. an. ʒjss. plumbi usti & loti ʒij.F. pulvis tenuiss. Excipiatur in∣fusione gummi tragacanth. facta in aqua ros. add. saevi caprin. ℥ij. vel paulo plus, ut F. instar emplastri, addendo camphor. ℈j. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 561.

Ex glabritie sciemus virulentam & malignam qualit••tem invasisse partem ulcere detentam, unde feri num ulcus subolescit. Prop••erea Chi∣rurgis illud studium semper adsit, ut partem firment, & totius cacochy miam castigent. Utantur saepe à purgatione decocto sarsae, & chinae▪ & ligni Indici, & ulceribus talia to∣pica adferant, quae unà partis cali∣dum nativum recreent, ac intempe∣riem flectant. Io. Heurnius. ad aph. 4. sect. 6.

In contumacibus ulceribus, mirum in modum solatio esse solent reme∣dia rovellentia succos à parte vulne∣rata. Hinc est quod ita juvent vulne∣rariae potiones, nam urinas movent, unáque ichorosam materiam, quae quotidie in partem ulceratam ferri solebat, excludunt. Inde etiam decoctiones rad. chinae & sarsae ju∣vant: nam talem materiam sudori∣bus & vaporibus evacuant ac revel∣lunt. Hoc i••aque dicere velle vide∣tur Hippocr. hîc, quia à talibus ulce∣ribus periculum est, ut ossa affligan∣tur, vos cavete ne in longum tem∣pus trahatur eorum sanatio, & ne inveterascant. Idem. ad aphor. 45. sect. 6. Pro ulcere sordido.

Imponatur sequens mundificati∣vum.

℞. Mell. rosac. ℥j. terebinth. non lotae ℥ss. pulv. rad. aristol. rot. myrrh. aloes, thur. an. ʒjss.M. in morta∣rio, addendo croci ℈j. vitellum uni∣us ovi, ad sedandos dolores, si su∣pervenerint. Vel,

℞. Pulv. rad. gentian. irid. fl. lign. guaiac. farin. lupin. an. ʒij. summi••. cent. min. hyperic. & scord. an. ʒj. terebinth non lotae ℥ss mell. rosac. q.s.F.S.A. unguentum. Mer∣curium praecipitatum praestantissi∣mum esse medicamentum in omnibus ulceribus indies experior: inspergo ipsum per se, vel hoc modo in form•• unguenti filamentis impono.

℞. Mercur. praecipitati rectificati & aq. rosac. & plantag. loti ʒij. un∣guenti rosati ℥j. cerae ʒj.M. diligen∣ter in vase vitreo, spatula lignea. Guil. Fabrit. Hildanus. cap. 27. lib. De Meliceria.

Ad ulcerum mundationem ac con∣solidationem saepius cum admiratio∣ne consideravi balsami sulphur. tere∣binth. anisati, &c. effectum laudabi∣lem, multisque incredibilem, si ejus aliquid ulceri instilletur aut illinatur, mox enim novi puris generatio ita fuit inde diminuta, ut non rarò hu∣jus unius balsami ope intra paucos dies plenè curata fuerint in mammis & alibi excitata post inflammationes apostemata notabilia. Franciscus Syl∣vius. lib. 1. cap. 40. paragr. 61.

Subsectio septima. Pro Vlcere.

ULcera multa & maxima in mul∣tis corporis humani partibus, sequenti emplastro ad curam perfe∣ctam deducta saepissimè vidi.

℞. Mastich. ℥j. terebinth. venet. ℥iij. cerae flavae ℥iiij. liquescant in terrea olla, primò cera cum terebin∣thina, postea removeantur, & in aqua tepida diu laventur, & malex∣entur, dumque malaxantur pulvis mastiches cum iis incorporetur, & in magdaleones redigantur. Se∣quentia etiam emplastra miros pro∣duxerunt effectus.

℞. Beton. agrimon. verben. pim∣pinell. an. M.j. cerae terebinth. resin. an. lb j. mastich. ℈j. vini alb. opt. lb iij. coq. ad consumptionem tertiae partis, & cola· coques autem her∣bas solas, & post consumptionem tertiae partis, addes reliqua; rur∣susque parum ea coques, deinde em∣plastrum à vino separabis. Nicotianae decoctione etiam sola in oleo cum cerae q.s.F. optimum emplastrum ad idem. Petrus Borellus. obs. 16. cent. 1.

Pro ulceribus serpentibus oris, la∣biorum, gingivarum, & faucium.

℞. Aerugin. aeris ʒj. auripigmen∣ti ʒjss. trita subtilissimè, coque in vini albi ℥iiij. ad mediae partis con∣sumptionem. Post refrigerationem adde aq. ros. & solan. vel plantag. an. ℥jss. ut fiat aqua viridis pro illitione ulcerum. Felix Platerus. libro Obser∣vat. pag. 907.

Pro ulceribus oris & faucium ve∣ner••is.

℞. Aq. plantag. lb ij. unguenti aegyptiac. ℥iiij.M. pro lavatorio: quo ab ulceribus istis quam plurimi per me curati sunt· & est mirabi∣le. Petrus Forestus. obs. 21. lib. 32. De Lue Venerea.

Pro ulcerum haemorrhagia.

Admove farinam tenuissimam molendinarum cum bolo, sanguine{que} drac. maxima haec copia aspergantur. Io. Heurnius. ad aphor. 21. sect. 7.

Sectio vicesima sexta. Pro Vmbilici apostemate & acu∣tissimo dolore.

LOcum affectum jussi mane & ve∣speri perungi balsamo sulph. & post unctionem superimponi malvas in lacte caprino coctas: his abscessus maturari velociter coepit, & ad sup∣purationem pervenit ac disruptus est. Post disruptionem autem mane ac vesperi utebatur balneo decoctionis pisorum, & post egressum inungi semper jubebam umbilicum balsamo praedicto, turundamque eodem oleo tinctam imponi, atque his tribus praedictis solis, intra duodecim dies ex toto ulcus perfectè curatum fuit. Martinus Rulandus. curat. 39. cent. 1.

Sectio vicesima septima. Pro Vmbilici prominentia à partu.

℞. COrticem viridem sambuc. & quod sub exteriore cortice est scabe, donec colligas M.j. injice sacculo, & in lacte coque, & impo∣ne ventri mulieris, malumque eva∣nescet. Io. Crato. consil. 40. lib. 5.

Sectio vicesima octava De Vomitu.

VOmitus (Graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vomo) est eorum, quae in ven∣triculi capacitate continentur, vio∣lenta per os rejectio. Oritur vel vitio ventriculi, quod inflammatus, ex∣coriatus, aut exulceratus sit; vel ob materiam qualemcunque qualitate sua eundem irritantem· quae irritan∣do ad vomitum incitant, sunt copi∣osior ingestus cibus, idem corruptus putrescensque: humores serosi, pitui∣tosi, biliosi, atrabilarii, vel aliunde in ventriculum confluentes, puta à capite, à tenui inteftino, ob vitio∣sam in eo humorum effervescentiam, vel ibidem geniti: pus item pancrea∣tis, aut alterius partis vicinae inflam∣mationem aut ulcus consequens; & sanguis ex ventriculi aut intestinorum vasis ruptis erosisque effluens, aut ex suppressis menstruis ad ventriculum translatus. In vehementi etiam tussi, ob accedentem potentem. musculo∣rum abdominis contractionem, vo∣mitus saepius contingit· in ileo rur∣sus ab inverso intestinorum motu pe∣ristaltico in consensum trahitur, & ad vomitum adigitur ventriculus. Vomitum subinde praecedere solet nausea, quae nil aliud est quam inane vomendi desiderium, quo nihil ejici∣tur, saepe tamen sponte nulloque co∣natu aqua pellucida profluit ab ore.

Subsectio prima. Pro Vomitu.

SArtor quidam longo tempore vomebat quaecunque comede∣bat ac bibebat: cujus vomitum siste∣bam potione sequenti.

℞. Vini malvatici ℥vj. ol. vitri∣ol. gt. vj. diluantur bene. Ex diluto hoc capiebat quotidie mane jejuno stomacho ℥j. quo vomitus constitit, ci∣bum potumque retinuit, ac recte va∣lere coepit. Martinus Rulandus. curat. 12. cent. 1.

℞. Absynth. M.vj. vini lb iij. ace∣ti lb j. coquantur. Hoc decocto per linteum expressum fovebatur duos aut tres dies stomachus, multúmque conferebat ventriculo restaurando & roborando. Idem. curat. 23. cent. 2.

Cucurbitulam unam atque alteram fundo ventriculi sine ferro applicabis, & ipsi ventriculo sequens empla∣strum.

℞. Ol. Mastich. cydon. an. ℥ss. crustae panis assati, & in aceto forti per horas duas infusi ℥ij. spodii, ma∣stich.

menth. corall. rubr. santal. alb. & rubr. an. ʒj. farin. hord. q.s. ad subigendum, & F. emplastrum. Li∣gaturas dolorificas brachiis ac pedi∣bus admovebis. Quod si nec illis re∣mediis vomitus coerceri poterit, con∣sulo, ut aeger pedes suos in aquam frigidam subitò ponat. Cum ciba∣riis sequentem pulverem offerendum censeo.

℞. Cortic. citri, ligni aloes, sem. coriandr. praep. portulac. santal. ci∣trin. mastich. an. ʒij.M.F. pulvis. Quod si ille pulvis non proderit, ex∣hibebis sequentem pulvisculum.

℞. Pulv. lign. aloes ʒij. reservetur usui, &,

℞. Syr. acetos. citri ℥jss. de quo sumat ligulam unam, cui addes pulv. ligni aloes parum, & aegroto propi∣nabis. Ego enim pulvisculum illum in tali casu non sine fructu exhibitum fuisse novi. Io. Naevius. consil. 11. lib. 2. consil. Cratonis, &c.

Vomitus molestissimus in febre maligna levissimo remedio meo con∣silio ita sublatus est.

℞. Sal. absynth. ℈j. fucci limon. rec. cochlear unum· mixta fuerunt in ipso cochleari & exhibita. Statim vomitus sedatus est, neque deinceps vomitu quicquam rejecit. Lazarus Riverius. cent. 1. obs. 15.

Mulier quaedam vomitu ingenti choleram morbum referente laborans curata fuit in momento, hausto aquae cyatho spiritu vitrioli satis insignem aciditatem adepto. Alia Mulier Li∣pothymiam & alia gravia sympto∣mata ex utero patiens, eodem spiritu aquae mixto sanata est. Lazarus Ri∣verius. obs. 46, & 47. cent. 4.

Subsectio secunda. Pro Vomitu.

PRo vacuatione materiae quae in ventriculo continetur maximè laudo hieram simplicem Galeni cum cassia sic.

℞. Cass. ℥ss. spec. hier. simpl. ʒj. cum sacch. F. boli.

Ad roborandum ventriculum as∣sumat mane jejuno ventriculo ℥j. aq. vitae nostrae juniperinae; aliquando etiam cochl. j. aquae nostrae theriaca∣lis. In eandem etiam intentionem convenit exhibere sal. absynth. & menth. ad gr. iiij. vel v. in vino in∣fusa· item oleum cinamom. & nuc. mosch. si cum vino aliquot eorum guttae sumantur. Extra verò robo∣randus ventriculus emplastro de cru∣sta panis. Praeterea sumantur tria linteola, madefiant in succo menthae, deinde exprimantur, & albumine ovi illinantur, & aspergantur pulvere thuris; ponatur illorum alterum ca∣lefactum, supra stomachum duo reli∣qua apponantur carpo, & adligentur. Solent enim vomitum sistere. Roderi∣cus à Fonseca. consult. 74. tom. 2.

Nauseam citissimè solvit comesta zedoaria vel ejus extractum. Eam à sumpto medicamento provenien∣tem arcet panis tostus pulvere cary∣ophyll. & aceto aspersus, ori vel na∣ribus admotus· itemque ••epa prae∣morsa. Vomitus enormes sistit aqua

menthae ad ℥ij. semel atque iterum sumpta. Emplastrum theriacae ven∣triculo impositum. Succus cydonior. crudus miraculosè vomitum sistit, si ejus cochl. j. v••l alterum propine∣tur. Saepe vomitus vomitu curandus est. Durantibus itaque vomitibus, & quidem singulis diebus recurrenti∣bus, aquae benedictae usus imprimis auxilium affert confortato deinceps ventriculo. Laudanum opiatum eti∣am egregiè valet, ubi reliqua omnia parum efficiunt. Io. Hartmannus. practic. chymiatr. pag. 177.

Subsectio tertia. Pro Vomitione nigerrima,

INstar atramenti Scriptorii nigram Vir quidam materiam admodum copiosam evomuit, idque repetitis vicibus, summè interim debilis, pro∣stratisque viribus. Sequentem potio∣nem ei exhibui.

℞. Mummiae ℈ij. syr. de ros. rubr. sicc. ℥j. aq. plantag. ℥jss.M. bibat una vice. Sequenti die simi∣lem materiam nigerrimam denuò e∣vomuit, & de cordis dolore admo∣dum conquerebatur. Exhibui tunc hanc potionem.

℞. Rhei pulv. ℈iiij. syr. ros. so∣lut. simpl. ℥ij. aq. plantag. q.s.F. potio. Dejecit ternas sedes aequè ni∣gras. Postea coepit melius habere. Biduo post sedes naturales redierunt, nec dum amplius haec materia appa∣rebat. Jussi ut per vices conserva rosac. bonaque victus ratione utere∣tur. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 800.

Ante decennium Nobilem quen∣dam Cardialgia quaedam subitò inva∣sit, adeo ut animo deficeret; quam secutus est vomitus sanguinis concre∣ti copiosi, & dejectio ejusdem, sed picis instar nigri, unde valde debili∣tatus, sed mox ad se rediit: Post triennium idem illi accidit, iter die∣bus aestivis calidioribus facienti, nam subitò febrili paroxysmo correptus in syncopen incidit, sanguinemque su∣pra infraque, uti prius excrevit. Al∣tero triennio interjecto, eadem san∣guinis excretio illum iterum invasit· ac postremùm, hoc anno 1611. men∣se Iulio, quo ad me consilii causa venit, eundem paroxysmum est pas∣sus. Pallebat admodum alioquin tunc de nullo alio affectu conquestus.

Exposui illi à venis meseraicis, ob illuviem in illis contentam, tetri sanguinis, reseratis hoc accidere, oc∣currendumque maturè, periculosum enim esse, quod aliorum exemplis comprobavi. Ordinavi ut singulis mē∣sibus sequenti purgatione uteretur.

℞. Rhab. ℈iiij. myrobal. citrin. ʒj. pulver. irrorentur vino rubro do∣nec molescant, postea adde syr. ros. solut. simpl. ℥jss. aq. plantag. q.s.F. potio diligenter prius expresso rhab. & myrobal. cum aq. plantag. Utatur per vices hac mistura.

℞. Conserv. ros. ℥ij. conserv. fl. cichor. fl. tamaricis, bugloss. borrag. cort. citr. condit. an. ℥j. rad. ci∣chor. condit. ʒvj. troch. de rheo, ʒss. ras. ebor. ℈ij. corall. rubr. ʒj.

ciner. pell. ventriculi & intestinor. gallinae ℈j. spec. diatrionsant ʒss. cum syr. de quinque rad. F. mistura. capiat bolum superbibendo aq. plan∣tag. cum pauco vino.

Pulvere sequenti utatur octiduo semel, & si paroxysmus superveni at, bis vel ter.

℞. Succin. puri. ʒj. corall. rubr. ʒjss. balaust. ʒss. sem. hyosciam. alb. ʒj. sem. plantag. ʒss.F. pulvis, adde sacch. rosar. tab. aequalem portionem, capiat per se, vel cum vino rubro, aut lacte ustulato. Ad haemorrhoidum provocationem quam ego utilissi∣mam censerem, ad diversionem & e∣vacuationem illuviei illius, in venis meseraicis colligi solitam, jussi ut san∣guisugas podici, per canalem, ut ar∣tis est, applicaret, sperare me si hac ratione hunc fluxum sibi familiarem redderet, posse praeternaturales illas sanguinis excretiones sic impediri. Uti & factum sicut praedixeram. Fe∣lix Platerus. obs. lib. 3. pag. 797.

Quidam evomuit lb vij. sangui∣nis nigerrimi: & per secessum de∣jecit multis vicibus sanguinem ni∣grum ut pix liquefacta, ad lb x. alte∣ra nocte per os rursus lb v. nonnihil tamen plus colore accedentis ad san∣guinem; tamen livescens erat, odo∣rem prae se ferens subacidum, & per anum profudit lb vj. sanguinis coagu∣lati nigri nullum habentis odorem· tertio die habebat nigras faeces malè olentes. quarto die nigerrima egessit excrementa, non tamen referentia colorem picis. illo die ordinatus cly∣ster ex jusculo pulli, vitell. ovor. & saccharo. Aliis diebus praeteritis nu∣tritus aeger vitellis ovor. & pane lo∣to, infuso ante in vino odorato, fact∣um etiam epithema cordi. jussus qui∣esceret in lecto. & ab omnibus nego∣tiis abstinere••· qui postea advocatis aliis, id est, mutatis Medicis, mor∣thus est. Reinerus Solenander. consil. 15. sect. 5.

Subsectio quarta. Pro Vomitu sanguinis.

UTatur sequenti remedio tan∣quam praestantissimo.

℞. Camphor. ℈ss. poscae vel aq. plantag. ℥iij. bibat, ubi fluor sangui∣nis superveniet, fluxum enim inhi∣bet & obstructiones tollit. Guil. Rondele••ius. consil. 68. lib. 6. consil. Cratonis. &c.

℞. Aq. urtic. ℥vj. spir. vitriol. q.s. ad acetositatem satis largam, probè diluantur, & satis frigidè potentur· post hanc ebibitam potionem simul ventriculo applicetur panis tostus cum pulvere caryoph. aspersus & in vino malvatico & aceto madefactus, vel fiat pulticula ex medulla panis se∣calini & vino rubello styptico & ace∣to fortissimo calidè inducenda toti ventriculo & orificio ejus, manè & vesperi renovanda. Hac ratione su∣bi••ò sistitur vomitus cruentus. Io. Hartmannus. pract. Chimiatr. pag. 178.

Vomitus cruentus curabitur con glutinatis denuo vasis per misturam sequentem, in aliis quoque sanguinis excretionibus utilem.

℞. Aq. plantag. ℥ij. aq. cinam. ʒvj. aceti stillat. ℥ss. corall. rub. praep. ʒss. sang. drac. ℈ss. laudan. opiat. gr. ij. syr. myrtin. ℥j.M. haec mistura cochleatim saepius assumpta curabit plerasque vasorum rupturas, & supra multorum expectationem sanguinis effluxum brevi tollet. Fran∣ciscus Sylvius. lib. 1. Prax. Medi. cap. 9. paragraph. 20.

Quidam rusticus vomitu sanguinis laborabat, qui nullis remediis per multos dies usurpatis sedari potuerat. Medicus cupiens sanguinem in ven∣triculo collectum educere per vomi∣tum, qui graviter aegrotantem infesta∣bat, & oppressionem insignem in ea parte efficiebat, praescripsit ol. a∣mygd. d.℥ij. quibus vomitus exci∣tatus est, vomuitque sanguinem con∣cretum, simulque hirudinem unam sese in terra commoventem. Haec e∣rat causa ignota & rara vomitus san∣guinis, retulit postea aeger se in rivu∣lo aquam bibisse, cum qua simul hi∣rudinem hauserat. Lazarus Riverius. obs. 26. cent. 4.

Subsectio quinta. Pro Vomitu stercoris.

AD vomitum stercoris quidam capiebat omni die jusculum malvae, & convaluit, cum alia reme∣dia non juvarent. Reinerus Solenan∣der. consil. 15. sect. 5.

Sectio vicesima nona. De Vnicornu Groenlandico.

MErcatores nostri in Islandiam & Groenlandiam navigantes, in∣venerunt quod in India & oriente to∣to veteres tantopere depraedicarunt, Unicornu nempe matinum, seu ba∣laenam Narvhal Islandis dictam: in superiore maxilla dentem unicum habet longum crassumque recta pro∣tensum, gyris intortum, & striatis flexibus ex majore radice ad summum acumen desinentibus. hic est dens quem pro Unicornu verò antea om∣nes venditarunt; & ex animali ter∣restri deciduum crediderunt, affirma∣re non dubito, ex balenae dente de∣sumpta fuisse Unicornua quotquot hactenus hoc titulo prodierunt· vidi integra Unicornua in thesauris, Vltra∣jecti, in fano S. Dionysii, alibique, sed tam similia huic balenae denti, ut o∣vum ovo. exhibitus pulvis ejus à ℈j. ad ʒss. in aq. card. ben. vel sambuc. vel cerevisia, etiam invitis insuetisque sudorem copiosius exprimit· dedi quam plurimus febricitantibus, rarò sine optato successu, ut in usum pau∣perum hujus Unicornu frustula non pauca consumpserim. Experti sunt quoque eandem vim in aegris suis Me∣dici consum matissimi D. Wormius & Mothius, ut candidè mihi confessi sunt. Neque solum exhibitus pulvis profuit, sed collo appensa frustula a∣muleti vicem sustinuerunt· rogatus transmisi frustulum Cl. Viro Alberto

Kypero professori Leydensi amico meo, qui 1655. Magno successu in formam pulveris redactum cum aqua conve∣nienti exhibuit aegrotis lue pestifera, quae totum Belgium depopulabatur, correptis, ut aut illico convaluerint, qui principiis obstitere, aut leviora experti symptomata morbum facili∣us tolerarint, aut certum exitium in aliquot dies distulerint. Tho. Bartoli∣nus. histor. 4. cent. 4.

Sectio tricesima. De Vrinae difficultate & suppressione.

VIde supra lib. 3. sect. 3. De calculo. & lib. 9. sect. 11. De Ischuria.

Subsectio prima. Pro Vrinae suppressione ex calculo renum.

PEr tres quatuorve dies lotium non reddiderat mulier quaedam renum calculo laborans· cum haec re∣media sequentia adhibuissem, mira∣culi instar urinam reddidit, & cura∣ta fuit.

℞. Parietar. virid. M.iiij. cum butyro fricta pectini cataplasmatis instar calidè imponatur.

℞. Chaerefol. malv. parietar. an. M.J. sem. alth. malv. an. ʒjss. cicer. rub. ℥ij. sem. quatuor frigid. maj. an. ʒj. hord. mund. p.j. sebest. rec. num. ix. caric. num. v. liquir. ras. ℥ss. coq. in lb iij. aquae ad consumptionem me∣dietatis· colaturam continuò bibens, his remediis curata fuit. Mulier quae∣dam gravida quae in octavo mense adeo calculo fuit affecta, ut mingere non potuit; his autem remediis non tantum lotium reddidit, sed & cal∣culos duos ad pisi magnitudinem, ne∣que faetui obfuerant remedia, nam nono mense absoluto feliciter pe∣perit. Petrus Forestus. obs. 25. lib. 24. De renum morbis.

Cuidam mercatori urinae retenti∣one laboranti ex calculo ureterem ob∣struente, hoc decoctum sequens ex∣hibui, quod licet secretum sit & ar∣canum, ut vocant, nunc quidem re∣ticere nolo ob communem aegrotan∣tium utilitatem, tale igitur est.

℞. Sem. malv. alth. an. ʒiij. cicer. rubr. ℥iij. sem. quatuor frigid. maj. an ʒij. hord. mund. ℥ij. caric. ping. num. ix. sebest. num. vij. liquir. ras. ʒvj.F. decoctio in lb iiij. aq. pluvi∣al. ad. medietat. consumptionem. co∣latura usui reservetur, qua continuò utens calculum semper excrevit, & urina copiosissimè effluxit est hoc de∣coctum lubricans simul & emolliens, & urinam provocans, hoc modo alli simili casu laborantes in hunc modum semper curati fuere. primo injecto clystere emolliente, deinde fomentis & linimentis emollientibus, dolorem sedantibus, & renem ac ureterem re∣laxantibus, postea decocto nostro cum ficubus cicere & aliis, ultimò purgatione ex cassia adhibita. Petrus Forestus. obs. 29. lib. 24.

Subsectio secunda. Pro Vrinae retentione.

RUsticus quidam decem diebus urinae suppressione laborabat, pro illo consultus, hoc Medicamen∣tum praescribo.

℞. Rad. faenic. liquir. ras. an. ℥ss. parietar. malv. viol. agrimon. sum∣mitat. ribes nigrae. an. M.j. sem. a∣nis. ʒjss. uvar. passar. exacin. pi. fol. sen. ℥j. gran. alkikengi. num. v.F. decoctio in lb iij. seri lactis ad Medie∣tatem, bis in die sumebat ex hoc de∣cocto, regionem vesicae tum pecti∣nem inungebat ol. amygd. d. postea adjecto oleo scorpion. etiam imposi∣to hoc cataplasmatc.

℞. Partietar. malv. chaerefol. fl. chamaem. an. M.j. cumini. pulv. ʒj. rad. alth. ℥jss. coq. in exigua aqua ad mollitudinem, pistentur, addendo butyr. rec. ℥ij. ol. scorpion. ℥j.M. ex decocto, cum sumpsisset, alvus ei soluta est, & cataplasmate continuò imposito, tandem minxit lotium co∣piosum. Multa sunt quae lotium pro∣vocant, sed praecipue folia ribes ni∣grae, licet aliquando vehemens sit, ut sanguinem simul cum lotio educat, ut in hoc rustico evenit. Petrus Forestus. obs. 18. & schol. lib. 25.

Pro urinae difficultate cum dolore circa pubem in muliere quinto die partus. Cum frustra multa remedia. essent tentata, accitus fui· hoc sequens cataplasma pectini apposui, quo ap∣posito, incantamenti instar, cum ean∣dem pro deplorata haberent, lotium liberè reddidit, & ab eo dolore, qui pubem exercebat, fuit liberata.

℞. Parietar. M.ij. chaerefol. Miss. incisa ad mollitudinem decoq. add. butyr. rec. ℥ij. ol. scorpion. ℥jss. ca∣lidè pectini applicetur, ita profuit, ut nullis aliis remediis opus fuerit· sus∣picabar malum ex frigore contract∣um; sola saepè parietaria cum oleo scorpion. instar emplastri pectini ap∣posita (quod experimentum praecep∣toris mei Elidaei erat) profuit, & me rarò fefellit, etiam ubi obstructio esset ab humoribus crassioribus, prae∣cedente tamen clystere emolliente. Idem. obs. 8. lib. 25.

Pro urinae suppressione in puero.

℞. Parietar. oleo frixam, & eam calidam ad pectinem superimpone vel inter anum & pudenda· urinam enim cit. Vel caepam excavatam ac∣cipe in quam infunde oleum anethi∣num vel commune, & ad cineres ca∣lidos, quoad tabescat, sinito & pi∣stam calidam supra praedicta loca imponito· alliorum ac caeparum re∣stis minutim caesa, & oleo frixa ac admota juvat; oleum lilinum idem praestat, sed puer hic, quum multa essent tentata, ex oleo scorpion, in∣unctus multa minxit, & liber evasit· radix meu oleo cocta & pectini ap∣plicita, urinam pueris unicè provocat. Amatus Lusitanus. curat. 10. cent. 4.

Subsectio tertia. Pro Vrinae suppressione.

SUbsequens emulsio in suppressi∣one urinae ultra septimum diem ad miraculum usque excrevit suas vires in muliere quadam, & est secre∣tum Divi Maximiliani, excrevit calcu∣los ultra mille & quingentos, & ali∣quot mensuras urinae.

℞. Sem. viol. purpur. ℥ss. cum aq. veronic. q.s.F. emulsio. Carolus Oslevius Epist. antepenult. lib. 3. Epist. & consil. Cratonis. &c.

Pro urinae interceptione & diffi∣cultate, laudo ego hunc pulverem.

℞· Nucleor. persic. cerasor. an. ℥ij. sem. dauci, siler. montan. an. ʒvj. sem. foenic. d. anis. liquir. an. ℥ss. arte∣mis. ℥j. sacch. albiss. ad pondus om∣nium F. pulvis subtiliss. capiat cochl. j. in vino albo tenui. in eo casu maxi∣mè etiam laudo amygdalas amaras, vel iis meliores nucleos persicos co∣mestos· item pulvisculum virgae aureae vel artemis. vel calam. aro∣mat. quem velim cum vino albo te∣nui absorberi ʒj. vel ʒij. pondere, mirum quam sint ex usu hi pulveres, si in frequentem usum adhibeantur, vel simplices vel mixti. Reinerus So∣lenander. consil. 18. sect. 1.

℞. Sem. raphan. genist. an. ʒiij. sem. bardan. ʒij. croci ℈ss. sacch. ℥jss.F. pulvis: detur una pars manè jejuno ventriculo ex vino albo, alte∣ra pars vesperi ante cibum. Inter ea quae admoventur tria maximi valo∣ris mihi magnoperè probantur. Pri∣mum sanguis vulpis calidus renibus illitus; alterum oleum scorpion. cum minima cantharidum in pulv. reda∣ctarum portiuncula pariter illitum: tertium est quod.

℞. Succ. cepae. petrosel. apii. fae∣nic. an. ℥iiij. cum mica panis F. ca∣taplasma pro renibus. Io. Zecchius. consult. 30.

℞. Aq. veronic. parietar. an. ℥ij. syr. de alth. ℥j.M.F. julepus add. ol. succin. gt. v. exhibe dimidiam par∣tem circa vesperam, alteram manè· repetatur hic clyster alternis diebus.

℞. Rad. malv. alth. an. ℥j. fol. malv. pariet. heder. terrestr. an. M.j. fl. chamaem▪ melil. an. p.i. sem. fae∣nic. anis. carvi. an. ʒij.F. decoctio in colat. lb j. dissolv. bened. laxat. ℥ss. mell. viol. ℥j. ol. amygd. d. chamaem. an. ℥j. salis ℈ij.F. enema. cum. iis∣dem. herbis aucta quantitate fiat in∣sessus. I. Petrus Lotichius. obs. 11. cap, 5. lib. 4.

℞. Parietar. rec. M.iiij. decoq. ad cataplasmatis consistentiam, adde ol. lil. alb. ℥ij. ol. scorpion. ℥j.F. ca∣taplasma. id linteo duplicato densè inductum calidè sumini applicetur, cum admiratione illicò lotium pro∣vocatum quoties admotum, quasi affixa cucurbitula sensit urinae attrac∣tionem. Augustinus Thonerus. obs. 10. lib. 1.

Subsectio quarta. Pro Vrinae suppressione.

HOc decoctum praescripsi.

℞. Rad. liquir. ℥j. passul. ℥jss. rad. ononid. ℥ss. cicer. rub. p.j. fol. malv. parietar. an. M.j. fl. cha∣maem. p.j.F. decoctio, dulcoretur ad∣dito sacch. & bibat, insessione quo∣que ex decocto malv. parietar. cha∣maem. tepidè utatur. his factis uri∣nam denuo reddidit & dolor circa vesicae regionem quievit. Felix Plate∣rus. obs. lib. 2. pag. 280.

Ad mictionem provocandam quae mirè angebat, bibit jusculum sequens.

℞. Cicer. rubr. p.j. rad. asparag. petrosel. an. ℥j. sem. melon. ℥ss. coq. addito butyro. bibat. sub vesperam copiosè minxit urinam, cessante ite∣rum mictone dedi hanc potionem.

℞. Sem. nasturt. ʒss. aq. parie∣tar. ℥j. julepi viol. ℥ss. bibat. & re∣petat decoctum cicerum, quibus fa∣ctis immensam denuò urinae copiam ut prius minxit sine recidiva. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 359.

Viro cuidam nobili certis tempo∣ribus circiter biduum vel triduum supprimebatur urina, adeo ut nullam reddere poterat; tuncque dolorem & in renibus gravem, & distenden∣tem in vesica sentiebat, donec urina impetu quodam rursùm prosiliret, copiosa, eaque turbida, in qua sub∣sidente, vel colata per pannum, pus & mucus bona quantitate deprehen∣debantur. Existimavi renum & prae∣sertem dextri, in quo latere magis dolebat aliquam exulcerationem esse, à qua pus in renibus coacervatum mucumque urinae in ureteres influx∣um, tam diu impedire, donec loco cederet, & cum urina elueretur· me∣tuebam etiam ne calculus quoque aliquis subsit, qui in renum substan∣tia genitus, auctus diuque retentus, illic sedem fixerit· remediis meis us∣us, rarius & mitius hoc affectu labo∣ravit, inter quae haec plerumque pro∣fuerunt, quando paroxysmus ille eum invadebat, insessione in balneo utebatur, cx decocto relaxantium & anodynorum fimplicium parato.

Bibebat de hoc diluto terebinth. una vice ad ℥jss. quod & si illi non saperet, quia tamen mictio inde mox sequebatur obtemperabat.

℞. Resin. lariceae vel abietin. pu∣riss. & limpidae ℥ss. vitell. unius ovi, mell. ℥j. agitentur probè in morta∣rio marmor. donec albescat & dissol∣vat lactis cremoris instar· postea ad∣de vini alb. opt. aq. parietar. & fl. fa∣bar. an. ℥jss. syr. limon. vel acetos. citri. ℥j. agitentur denuò, ut amplius liquescat. servetur ad usum. ex tere∣binth. vera cypria pilulas parari cu∣ravi hoc pacto.

℞. Terebinth. verae ℥ss. sacch. cand. ʒij. syr. de limon. q.s.F. mas∣sa. de qua capiat ʒj. pro vice hebdo∣madatim, vel si malit in pulvere uti, ejus ʒj. bibat cum vino· paroxysmo interdum adveniente bibit sequens decoctum, uti & alio tempore fre∣quenter.

℞. Cicer. rubr. p.j. maceratorum

aliquandiu antequam decoquerentur, in aq. rad. foenic. petrosel. & aspa∣rag. rec. vel turionum illius recenti∣um cum pullularent, an. parum. F. decoctio, adde ol. amygd. d. rec. expr. ʒvj. salis tantillum pro uno haustu. Quando dolor immensus erat, ut nulla esset quies, egoque vo∣catus adessem, ad narcotica progres∣sus, quibus prius non erat usus, cum & somnus obreperet, atque levamen sentiret, mirè laudabat; quae ta∣men non nisi necessitate urgente sum∣ma, illi exhibebam, per pilulas e∣jusmodi.

℞. Pulv. troch. alkikengi sine o∣pio ʒij. opii ʒss. contriti diligentis∣simè cum ʒj. sacch. candi, cum syr. de liquirit. F. massa. Detur pilula ℈j. pondere, vel paulo plus prout operabitur. Hisce potissimum re∣mediis, quae abstergendo obstructio∣nes solvebant, urinam promovebant, dolorem mulcebant, multos annos sublevatus fuit· donec thermas Cel∣lenses adire volens, cum itineri ac∣cinctus esset, apoplexia subitò cor∣reptus expiravit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 813.

Fotus admotus reni & ureteri, mox inunctio ex oleo Scorpionum & amygd. d. tum etiam cataplasma ex faece decocti emollientis cum ce∣pis coctis sub cineribus: eodemque tempore exhibitus julepus sequens.

℞. Succ. parietar. & foenicul. ma∣rin. an. ℥jss. succ. limon. & ol. a∣mygd. d. rec. an. ℥j.M.F. julepus. pro una dosi· intra horam ab as∣sumpto julepo, copiose minxit & li∣beratus est. Ad sigillum curationis sumpsit postridie mane bolum ex cassia, rheo, & cremore tartari. Lazarus Riverius. obs. 29. cent. 2.

Subsectio quinta. Pro Vrinae suppressione.

NObilis quidam diebus aestivis calidissimis Lutetia Monspelium veniens, multoque potu ad sitim extinguendam sese ingurgitans, qua∣tuor à reditu suo diebus incidit in omnimodam urinae suppressionem. U∣sitatis remediis per triduum usurpa∣tis nihil conferentibus, tandem ego vocor, & praedictorum relationem audiens, quaero num dolorem aliquem in lumbis aut pube aeger perciperet, aut aliàs nephriticis affectibus obno∣xius fuisset, ille se nullo dictarum partium dolore affici, neque unquam dolores nephriticos passum esse con∣stanter affirmavit· quibus omnibus diligenter perpensis, censui hanc urinae suppressionem à nullo renum aut vesicae vitio dependere, sed poti∣us ab obstructione venarum emul∣gentium, quam humorum multitudo peperat. Siquidem Gal. lib. 10. method. cap. 2. duplicem obstructio∣nis causam statuit, humorum scilicet multitudinem, & eorum crassitiem· ratione multitudinis vasa nimium re∣pleta & distenta, non possunt sese contrahere ad expulsionem, quod manifestè apparet in vesica, quae à diuturniore urinae retentione praeter∣modum distenta, difficillimè inter∣dum

urinam excernit, propter con∣tractionis defectum. Huic senten∣tiae inhaerens, phlebotomiam pro∣pos••i larga man•• celebrandam, ad solvendam venarum plenitudinem, cui cum acquievisset Medicus ordina∣rius, extracta fuit sanguinis lb j. at vix hora elapsa à venaesectione, sen∣fit aeger profluentem urinam à reni∣bus ad vesicam per ureteres, & se brevi eam redditurum professus est; ac paulò post matulam petiit, quae cum unica mictione repleretur, alia vasa fuerunt afferenda, ita ut intra horae spatium plures urinae libras ex∣creverit. Sicque omninò liberatus est, neque sumere voluit purgans medicamentum quod in crastinum ipsi fuerat praescriptum. Lazarus Riverius. obs. 1. cent. 1.

Io. Dominicus Sala qui aetatem inter experimenta consumpserat, se∣mel omni vitae spatio se urinam quin∣decim diebus in viro suppressam vi∣disse monuit, venis ad pollicis am∣plitudinem intumescentibus, quae flu∣ente denuo urina in statum naturalem rediere. Secus urinam supra quinque vel sex dies nunquam meminerat re∣tentam. Io. Rhodius. obs. 28. cent. 3.

Nicolaus Trevisanus Medicinae Theoreticae Professor, jam aetate confectus à vesicae calculo urinae ve∣xabatur suppressione. Iacobi Zaba∣rellae tunc Professoris Medici mune∣re atque consilio, quum lapidem ne∣phriticum brachio aptasset, calculum excrevit: nec quiquam ex eo perce∣pit incommodi, postquam ipsum perpetuò circumferret. Eandem ejus efficaciam Io. And. Schogargus cele∣bris Medicus Patavii in agricola est expertus, qui urina retenta dum val∣dè torqueretur, lapide isto coxae in∣teriori admoto; ea protinus effluxit. Io. Rhodius. obs. 30. cent. 3.

Lapis Nephriticus maximè lauda∣tus ex Nova Hispania defertur, pras∣sio lapidi similis, qui ad viridem co∣lorem lacteo permixtum tendit, prae∣fertur viridior· ejus praecipua laus est ad nephriticos dolores, tum ad calculum expellendum & arenulas. Nobilis mihi notus unum habet, cui nullum alium comparandum vidi; nam eum brachio gestans, tanta are∣nularum quantitate liberatur, ut, metuens ne noxia sit tanta ejectio, interdum illum deponat, nullum{que} tum amplius calculum ejicit· sed do∣lore premente denuò ••um gestans, statim levatur aut minuitur dolor, multarum arenularum, atque etiam calculorum expulsione. Ea etiam oc∣culta facultate praeditus est, ut ab ejusmodi dolore praeservet gestatus, renum calorem mitigando. Ducissa Bejar ter brevi temporis intervallo nephriticis doloribus afflicta, armil∣lam ex eo lapide sibi confecit, quam perpetuò gestat: ex illo tempore (quod decennium superat) eo do∣lore nunquam vexata est. Nicol. Mo∣nardes. lib. De simpl. Medicam. ex novo Orbe delatis.

Sectio tricesima prima. De Vrinae incontinentia.

URinae incontinentia est ejusdem propter Sphincterem resolutum, vel vesicam compressam, sine acri∣moniae & doloris sensu. praeter vo∣luntatem emissio.

Subsectio unica. Pro Vrinae incontinentia.

URina infantium (ut refert Bene∣dictus Veronensis) muribus eli∣xis in cibo datis cohibetur. Ego hoc expertum novi à quibusdam mulier∣culis Delphensibus, quae pueris elixos mures commodè dederint. Petrus Forestus. schol. obs. 22. lib. 25. De Vesicae morbis. Legatur Observatio 22.

Malmundarium anno 1608. voca∣tus, hydropicam anum curaturus, immanem ex remota platea ejulatum audio, scissitatus quid esset. ducor ad juvenem primiparam, cui inepta obstetrix vesicam laceraverat. ut ne momento urinam contineret. Unde jugi stillicidio excoriata primum cutis labiorum pudendi; moxque tot ibi verrucaesed molles, natae, ut putem nullius duas manuum volas capere il∣las potuisse· utraque nates ad os ferè eodem lotio exesa. Jussi Leodium il∣lam vehi cupidissimus curam illam tentandi, reclamante Socero meo Ryetio Medico Doctissi••o, ut pri∣mùm operi me accinxi, informem illam & praegrandem verrucarum molem, magmate illo ex stibio cru∣do & sublimato aequaliter mixtis, unde butyrum antimonii destillant; densè oblevi: qua saepius derasa, die tandem tertio, labia pudoris altissi∣mè sepulta primum se aperuere, & clunium putris caro exesa vel excisa spem boni successus fecit· ut primùm diductis labiis Sphincterem vesicae observare potui, siphonem argente∣um concinnavi, cujus partem brevio∣rem vesicae immittebam, longiori autem & quatuor latos digitos ex∣tanti lagenam alligabam. Hoc modo urina alio derivata, ulceribus ad ci∣catricem ductis, sana sibi visa, ma∣ritum, cum quo biennio non con∣sueverat, decimo nono postquam Le∣odium venit die, ad se vocat, à quo, cum ipsam artem reponendi sipho∣nem necessariò auferendum in ample∣xibus docuissem, iterum gravida foe∣licius peperit· caeterum urinae jugi stillicidio cum multa adhibuissem frustra, dimisi hoc uno laetam, quod omni dolore soluta molestam vitam ob lagenae pondus commodius trahe∣ret. Tandem alia occasione Malmun∣darium revocatus, laetissimam offendi, unaque siphonem argenteum offe∣rentem; jam inquit aliquot menses hujus adminiculo non egui, tibi for∣tè usui aliquando erit. Stupente me, quomodo urinae illa incontinentia liberari potuisset, ostendit mihi sac∣••ulum collo appensum, in quo erat pulvis bufonis vivi in nova olla us••i. Hoc à cingaro se edoctam; ab ejus

usu nihilo secius urinam se contine∣re, quam ante lacerationem. Leodi∣um reversus, hoc secretum nunquam mihi lectum vel auditum in alio ex∣periundum duxi. Appendi itaque collo Mercatoris cujusdam eadem incontinenti•• ob malè sectum cal∣culum, vexati, mirum dictu, etiam hic statim persanatus fuit. Aliam pe∣riculum hujus faciendi occasionem quamvis curiosè quaesiverim reperi∣re non potui. Henricus ab Heers. obs. 14. lib. 1.

Sectio tricesima secunda. De Vteri Cancro.

FRequentius generatur Cancer in uteri cervice, quamvis aliquando & ipsi substantiae accidere potest. A∣lius est ulceratus, alius non. Non ulceratus est tumor durus, inaequalis, colore sublivido, venenosus, calidus, perpetuo dolore affligens. Ulceratus verò, est ulcus, quod praeter dolo∣rem, tumorem, ac inaequalitatem, la∣bra habet praetumida, dura, & aspe∣ctu horrida, ex quo etiam concreta illuvies sordida & livida, interdum etiam subrubra & cruenta sanies e∣manat, tenuis, nigra & graviter o∣lens. Oritur ex menstruo sanguine adusto, humoribusque calidis & tor∣refactis ad haec loca confluentibus. Ex hac causa primò fit scirrhus, qui si diu persistat & exuratur humor, in cancrum degenerat, primò non ulceratum, postea ob majorem cor∣ruptionem & acrimoniam, etiam ulceratum.

Subsectio unica. Pro Vteri Cancro.

SEquens injectio ulcerato Cancro maximè convenit.

℞. Herb. Roberti, verbasci, sca∣bios. chelidon. min. aneth. sterc. hu∣man. an. q.v. comburantur· de cine∣re accipiantur ʒiij. aq. solan. ℥vj. excepta in mortario plumbeo pistillo plumbeo agitentur, deinde in uterum injiciantur. Oleum ovorum fre∣quenter ductum & agitatum in mor∣tario plumbeo donec spissius redda∣tur, & plumbi colorem contraxerit, efficacissimum est medicamentum. Cinis cancrorum fluviatilium lotus in aqua Solani, permixto pulvere ex plumbo vel antimonio, ulceratum Cancrum curare dicitur & creditur; quod si non curat, saltem mitigat, exsiccat, & depascentem cohibet. Petrus Forestus. schol. obs. 47. lib. 28. De Mulier. Morbis.

Inter topica sequens caeteris prae∣cellit.

℞. Ol. ex vitell. ovor. ℥ij. succ. solani & veronic. vel sempervivi, an. ℥ss. mercur. crudi ʒij. agitentur in mortario plumbeo cum pistillo plum∣beo donec crassitiem linimenti acqui∣rant, in uterum immittatur hoc lini∣mentum cum turundis oblongis, vel candelis cereis linteolo obvolutis. In∣jectiones multò facilius immitti po∣terunt in hunc modum compositae.

℞. Aq. hord. lb ss. aq. solan. & plantag. an. ℥ij. aq. veronic. ℥j. tro∣chisc. alb. rhas. ʒij. sacch. Saturn. ʒj.F. injectio. Si dolor atrociter urge∣••t, adde ℥iiij. injectionis, syr. papav. ℥j. Foveatur etiam pars affecta aquis solani & plantag. vel eorum deco∣ctis: quibus addi poterunt folia nym∣phaeae, papav. alb. rosae rubrae & camphora. Quod etiam decoctum injici frequenter poterit in uterum, fietque multò efficacius, si in morta∣rio plumbeo agitetur, vel sacch. Sa∣turni eidem permisceatur. Inter spe∣cifica commendantur ranae lotae & coctae, & cataplasmatis loco imposi∣tae: vel earum decoctio per injectio∣nem adhibita· tum etiam decoctum aut succus Cancror. fluviatil. in ute∣rum injectus· sicuti & herba Roberti sumpta vel admota.

Cogimur aliquando, propter im∣manissimum dolorem, ad narcotica recurrere, quae in hoc affectu, prop∣ter intensum humorum fervorem, minus nocent· & vidimus nos muli∣erem Cancro in mamma laborantem, qùae singulis noctibus, per quatuor menses, laudan. gr. ij. vel iij. inno∣xiè & cum maximo solatio sumebat. Si ex Cancro ulcerato multus sanguis prodeat, ut saepè fit, injiciatur in ute∣rum succus plantag. cum tantillo thuris. Sed ante omnia instituantur universales evacuationes. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 10.

Sectio tricesima tertia. Pro Vteri dolore intenso ex fri∣gore.

NIhil quicquam huic magis pro∣fuit, quam castor. ℈ij. cum vini rhenani exiguo sumpti. Alteri etiam mulieri cui cum dolore vento∣sitas admixta erat, exhibui pulv. rad. gentian. ʒj. cum vino generoso. Ni∣hil enim aequè dolori subvenit, ut rectè dixit Benedictus Veronensis, quam c••storeum, si ex frigida causa fuerit, sive potum, sive illitum· ita & gen∣tiana trita mirè prodest ex vino cale∣facto pota, si ex vento fuerit, nam & imminentem arcet dolorem. Petrus Forestus. obs. 40. lib. 28.

Sectio tricesima quarta. Pro Vteri Ficis.

GVainerius mulierem hoc morbo laborantem post universalia re∣media ita curavit. Capiebat picem Hispanicam & pulverizabat in terreo vase, supra quam laridum ignitum inflammatumque guttatim stillare fe∣cit, ut sic pix liquefacta in formam unguenti coiret· eo oblinebat uteri haemorrhoides & ficus, & sic dolo∣rem sedabat. Modo etiam accipie∣bat butyrum rec. & in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo ad formam unguenti cogebat, eoque mirabiliter dolorem fedabat, & ubi

ardor insignis esset cum dolore, hoc unguento commodè utebatur.

℞. Unguenti popul. ℥iij. croci ʒij. opii ʒj. vitellum unius ovi rec. incor∣porentur simul, & locus affectus in∣ungatur· magna admiratione dolo∣rem sedat. Consului ut nostra Ma∣trona iisdem remediis uteretur. Pe∣trus Forestus. obs. 54. lib. 28.

Sectio tricesima quinta. De Vteri furore.

FUror Uterinus est species quaedam maniae ab intenso & effraenato coeundi appetitu orta, qui mentem de sua sede dejicit, ita ut laborantes obscoena & impudica verba passim effutiant, abjecta omni verecundia Venerem furiosè expetant, & ad eam viros invitent. Causa est seminis copia, caliditas, & acrimonia in va∣sis seminalibus immodicè turgens.

Subsectio unica. Pro Vteri furore.

PHlebotomia saepius, prout vires ferrè poterunt, celebranda est, ut tota humorum massa, & ipse ute∣rus refrigerentur, & sanguis fervidus ab uteri venis revellatur. Postmodum purgatio instituenda est ex benignio∣ribus composita, bilem aut melan∣choliam educentibus, prout alter∣uter humor redundaverit. Purgatio∣ni succedent julepi praeparantes hu∣morem peccantem refrigerantes sci∣licet & leviter aperientes, per tridu∣um usurpandi. Mox purgans validi∣us exhibendum erit ad humores il∣los penitus infixos evellendos, cui usui conferre poterunt illa medica∣menta purgantia, quae in maniae cu∣ratione fuere descripta, quae per in∣tervalla erunt repetenda.

Iterata purgatione ad uterum, & universum corpus refrigerandum, humorisque fervorem temperandum, sequens balneum erit utilissimum, id∣que pluries in morbi decursu erit re∣petendum.

℞. Fol. lactuc. salic. nymphaeae, vitis, portulac, umbilic. ven. an. fasc. j. fl. viol. nymphaeae & ros. an. M.ij. coq. omnia pro balneo, quod ingre∣diatur tepidè, sine sudore, bis in die longè à pastu.

Ad ulteriorem corporis refrigera∣tionem serum lactis per multos dies exhibeatur. Proprietate specifica se∣men extinguunt sequentia.

℞. Fol. nymph. salic. viticis, an. M.iiij. fol. lactuc. portulac. umbil. vener. an. M.j. sem. quatuor frig. maj. lactuc. & papav. alb. an. ℥ss. aneth. ʒij. fl. nymph. & viol. an. M.j. contund. omnia recentia, & irroren∣tur succo limon. & destillentur in B.M. ac singulis aquae libris adde cam∣phorae ʒj. Capiat ℥j. frequenter. Vel ex praedictis simplicibus fiat de∣coctio & saccharo dulcoretur ad plu∣res doses addendo camphorae parum, vel fiat emulsio ex sem. frig. maj. la∣ctuc. & papav. alb. extracta cum aq. nymph. lactuc. & salicis, cum syru∣po

violaceo. Opiata in hunc modum praescribi poterit.

℞. Conserv. fl. nymph. viol. & viticis, an. ℥ss. conserv. ros. ℥ss. cau∣lium lactuc. condit. ℥j. corall. & smaragd. praep. an. ʒj. cum syr. viol. & nymph. F. Opiata.

In summa delirii vehementia som∣nū conciliantia utilissima sunt Tam in∣terna quam externa. In toto morbi de∣cursu clysteres refrigerantes & blandè purgante usurpandi sunt, cavendo ab acrioribus & vehemente•• purgantibus.

Injectiones etiam fieri possunt in uterum ex decoctis herbarum pro balneo aliisque remediis praescripta∣rum, quibus utiliter▪ Sal Saturni addi poterit. Clysteres frequentes ex oxy∣crato ad hoc quoque conferre pote∣runt. Exterius linimenta refrigeran∣tia, lumbis, pubi & perinaeo admo∣venda sunt, ex ol. nymph. unguento rosac. vel albo refrigerante cum suc∣cis solani, hyoscyami, nymphaeae dissolutis, addendo parum campho∣rae· tum lamina plumbea perforata supra renes continuò gestanda. Rati∣one causae conjunctae hujusmodi vir∣gines viro juveni ac valido jungan∣tur. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 5.

Sectio tricesima sexta. De Vteri Hydrope.

HYdrops Uteri est ejusdem tumor praeter naturam ex collectione 〈◊〉〈◊〉▪ pi••uitae, aut flatus, intra illius cavitatem, aut propriam substantiam & membranas, propter debilitatum calorem nati••um & malam proptii alimenti coctionem. Una causa est uteri ipsius intemperies & debilitas ex partu laborioso, abortu frequenti, aut frigore externo, contracta: alia verò, est eadem quae & hydropem universalem producit· aqua autem ex abdominis capacitate caecam & inusitatam sibi viam parat in ute∣rum. Plurimùm etiam facit ad hy∣dropem uteri accersendum mensium diuturna suppressio. Hujus morbi signa sunt, tumor imi ventris laxus & secundum uteri formam extensus, in ambulando gravitas & spirandi difficultas, menses inordinati, pauci, pravi, aut eorum defectus, uteri osculi gracilitas & humiditas, mam∣marum mollities & lactis carentia, dolor imi ventris & lumborum, rigor ac saepè febris.

Subsectio unica. Pro Vteri Hydrope.

℞. FOl. sabin. matricar. puleg. sem. dauci, an. p.j. rad apii & rub. tinct. an. ʒj. bulliant in brodio pulli columb. S.A. cujus ℥vij. vel viij. propinentur jejuno ventriculo: prae∣missis catharticis, egregiè ita purga∣tur uterus. Hoc decoctum efficacissi∣mum reddetur, si immediatè prius una ex infrascriptis pilulis exhibea∣tur.

℞. Castor. opt. myrrh. rubiae tinct. an. ʒss. croci ℈j. succ. limon.

q.s.F. Pilulae ix.

Ad sum movendum verò uteri••um tumorem, & humorem discutien∣dum, non ignobilem locum obtinet quod sequitur medicamentum.

℞. Borac. mineral. ʒss croci ℈ss. cum succo sabin. in formam boli reducantur, & bis in hebdomáda devorentur. Io. Zecchius. consult. 39.

〈…〉〈…〉 mirabiliter pro∣dèst experimentum quod est à nuce moschata.

℞. Nuce•••• moschatam integram, seca in quatuor partes, & applicato rectè infundibulo ad orificium uteri, particulam nucis super carbones pro∣jice ardentes, ut fumus rectà per canalem in ipsum uteri fundum quo∣dammodo fetri possit· id semel at{que} iterum, imò tertia vice experire, si non processerit ab initio, & tandem ventus interclusus cum bombo & motu totius corporis penitus cum impetu prosilit▪ & mulier sanatur. Hoc modo juven••m mu••••erem cura∣vi, aliis omnia ••rustra tentantibus. Io. Hartmannas. pract. chymiatr. pag. 279.

Sectio tricesima septima. Pro Vteri procidentia.

SUbtus suffumigabatur corio an∣guillae salitae exficcatae in furno & pulverizatae manè & serò; quod maximè à Gentili commendatur ad uteri praecipitationem, & ego feli∣cissimo successu uti soleo, etiam ad intest••ni recti foras prolapsum. Suf∣fumigabatur quandoque ex pulv••lanae arietis nigri, quod remedium à pro∣prietate juvat. Inter caetera laudat Mercatus in hoc affectu lapidem mag∣netem supra umbilicum, & rationa∣bile est remedium; sed propter de∣fectum non est factum. Fi••bant quoque suffitus ex rebus foetidis, ut ex penn••s combustis, ex limatura plumbi, &c. Sed circa res foetidas & malè olentes illud perpetuò est obser∣vandum, ut nunquam his utamur, nisi res odoratas naribus admovea∣mus, nam res foetidae solent synco∣pen inducere. Epiphanius Ferdinan∣dus. hist. 39.

Gauterium actuale ignitum min•• ostentetur, ••ac simulet Medicus, vel Obstetrix velle partem tangere, it•• enim▪ Natura retrahitur, & cum ea uterus ipse, aut pars aliqua alia quae extra promineat. Vel si muller ••i∣midiuscula si••, vivi mures filo ligati cruribus repentè submittantur. Re∣tulit mihi Chirurgus quidam exerci∣tatissimus, vulnus quendam in ven∣••re accepisse, per quod intestina egre∣diebantur, quae ut reducerentor in suam sedem, nullum aliud medica∣mentum profuisse quam candens fer∣ramentum magnum, quod coram Patiente manu gestans vulneri appli∣caturum fi••xit▪ ejus▪ re•• subito terro∣re è vestigio intestina in locum suum reducta fuere. Rodericus à Castro. lib. 2. De Morbis Mulierum. cap. 16.

Sectio tricesima octava. De Vteri scirrho.

SCir••hus uteri est ejusdem tumor durus ac citra dolorem renitens, à crasso terrestri & faeculento humo¦re procreatus· oritur saepe ex male curata inflammatione, ob nimium vel refrigerantium vel discutientium usum, à sanguine item melancholico, aut pituitoso nondum exusto in ute∣ri aliqua parte collecto: signa scirrhi sunt, tumor durus, tactuique reni∣tens, sine dolore, si legittimus sit; cum dolore si spurius, menses initio suppressi aut diminuti, crescente ma∣lo, magnus quandoque sanguinis flu∣or, corporis gravitas & ad motum ineptitudo· si substantiam affligat, in dorso & coxa dolorem excitabit; si verò ipsius cervicem, digiti contactu explorabitur· à mola discernitur, quod, menses vel supprimuntur, vel si fluant, ordinem servant: in mola autem, si ••luant, inordinate fluunt, in mola etiam mammae lacte turgent, in scirrho verò extenuantur.

Subsectio unica. Pro Vteri scirrho.

CUm robusta esset, sanguis ut ex∣traheretur mandavi; exhibui etiam syr. ro••. p••l••id. cum toliis se∣nae, adjecto pauxillo elect. de hiera, deinde apposui emplastrum de muci∣lag••••. & de melil. postea & empla∣st••um de ammoniaco sed prius inun∣xi hoc linimento.

℞. Mucilagin. sem. lini faenugraec. alth. malv. an ℥v. succi ••reos ℥iij. pingued. anatis gallin. anser. an. ʒvj. ol. cheirini ℥jss. bulliant ad consump∣tionem ••uccor. deinde adde croci. ʒss. cum cera F. unguentum· commen∣datur à Nicolo, his remediis haec op∣timè habuit.

Ad partem emolliendam fiat hic fotus ex Rondeletio.

℞. Rad. lil. alb. bismalv. cucum. agrest. an. ℥iij. artemis. tertiam par∣tem manipuli unius, ficuum paria xx. sem. lini saenugraec. an. ℥ij. fl. cha∣maem. viol. melilot. an. p.••.F. dec••∣ctio in aq. & oleo dulci, qua fovea∣tur regio uteri· ex residentia pista & transmissa fiat cataplasma, quod ap∣plicetur post fo••um, deinde utatur sequenti unguento.

℞. Butyr. rec. axung. porcin. an. ℥ij. pingued. gallin anatis, anser. an. ℥jss. ol. amygd. d. & lilior▪ an. ℥iij. mucilag. sem. faenugraec. extract. cum vino albo. ℥j. terebinth. & cerae q.s.F. unguentum quo utatur post usum fotus· & post usum unguenti rursus redeat ad fotum, & iterum ad un∣guentum. His praesidiis aliquando usus sum commode in vid••a quadam, in qua d••rities etat totum ferè ute∣rum occupans· sequens quoque valde utile est.

℞. Opoponac. bdell. ammoniac. an. ℥j. styrac. myrrh. an. ℥ss. propol. verae ℥j. rad. irid. ʒj. croci ʒss. dis∣solv. lachrymae in oleo lil. & amygd. d. & vino malvatico, & depurentur·

quibus adde terebinth. & cerae parum F. unguentum. Petrus Forestus. obs. 45. & schol. lib. 28. De morbis mulie∣rum.

℞. Emplastr. de melilot. & de mu∣cilag. an. ℥j. gummi ammoniac. in aceto solut. & traject. & iterum in∣spissat. ℥ss. cum ol. lilior. F. empla∣strum debitae magnitudinis super alu∣tam extendendum & regioni uteri applicandum post inunctionem & quinto quoque die renovandum. La∣zarus Riverius. obs. 38. cent. 1.

Inter praesidia praecipua, quae ad emolliendum scirrhum, priscorum & juniorum sagacitas adinvenit, cha∣lybs est, cujus usu lapidosas durities promptè liquari vidimus· foemina quaedam ex menstrui retentione malè habens in uteri regione tormina per∣sensit, apparuit etiam in pubis regi∣one tumor aliqualiter durus, & indo∣lens, qui ab ovi, magnitudine incipi∣ens, ita quinquennio excrevit, ut cu∣curbitam rotundam magnam reprae∣sentaret, in cujus profundo, tactu murmur percipiebatur· expurgatum corpus saepissimè sudorifica fotus, un∣guenta, cataplasmata varia adhibita. Sed omnia haec, etsi utilia, nullam commoditatem attulere; tandem so∣lo chalybis usu perduos menses exhi∣biti omninò resolutus est tumor. 〈◊〉〈◊〉 Lusitanus. obs. 88. lib. 2. Prax. Me∣dic. Admir.

Sectio tricesima nona. De Vteri ulcere.

IN utero sed praecipue in ejus cer∣vice & collo saepius contingunt ulcera, quae pro parentibus agnoscunt acres & erodentes humores, inflam∣mationem, luem veneream, malignam gonorrhoeam, partum difficilem, lo∣chia post partu•• diu retenta, & se∣cundinas corruptas, externae causae sunt acria Medicamenta, violentus concubitus, casus, percussio & vul∣neratio· signa sunt, dolor in ea parte acris & punctivus, sanies & pus per intervalla ex utero per se, aut cum u∣rina profluens, dolor sincipitis, animi quandoque deliquium & febricula.

Subsectio prima. Pro Vteri ulcere.

PRaemissis venae sectione & purga∣tione, & julepis bilem & acri∣moniam contemperantibus, ad ardo∣rem & intemperiem tollendam im∣peravi, ut succum bursae pastoris & plantag. aliquando injiceret cum la∣cte muliebri, & exterius cum iisdem succis lavaret; vel cum panno lineo applicaret. Volescus utebatur aqua frigida· novi (inquit) aliquas muli∣eres quae sentientes se habere ejusmo∣di ulcera lavabant ea cum aqua frigi∣da, mundabant, deinde & cum pannis lineis exsiccabant, & in matricem mittebant frequenter: atque iisdem

praesidiis saepè mutatis haec ipsa sae∣pius per se ad integram curationem su••siciebant. Ablata intemperie ad detergentia & exsiccantia devenimus. hoc optimum mihi videbatur quod ex sero lactis constabat cum pauco saccharo: quod ut injiceretur jube∣bam ad ulceris detersionem· postea e∣tiam adjecto melle, & syr. de rosis siccis· aliquando etiam consului, ut injiceretur decoctum lentium & plantag. & agrimon. decoctum ab∣synth. non convenit, nisi quando ul∣cus est sordidum· deterso satis ulcere aqua hordei & melle rosato, manda∣vi ut unguentum conficeretur ex tu∣thiae ablutae & praepar. partib. dua∣bus cadmiae, litharg. argent. sarco∣coll. an. part. j. cum ol. ros. vel aq. plantag. inungatur. demum deven∣tum est ad unguenta partem resic∣cantia, ut ad unguentum diapom∣pholig. & de cerussa, & sic egregie curata fuit. Io. Tiengius Medicus Amstelrodamensis nobilem se matro∣nam hoc modo ab ulcere uteri resti∣tuisse dicebat dabat de quarto in quartum diem ℥v. decocti senae epi∣thymi, ros. rub. myrobal. ind. & clysterem subinde in partem affectam injici mandabat ex aqua tepida deco∣ction. senae, epithym. fumar. fl. cha∣maem. ros. cui terebinthina exigua, mel rosac. & hordei farina injecta e∣rant, deinde pessos in uterum seu os uteri ponebat.

℞. Mell. rosac. lb ss. farin. lupin. siligin. faenugraec. sarcocoll. an. ℥ss.F. pessi. si pruritus aut dolor adesset, iisdem addebat semen papav. hyoscy∣am. & camphoram. Petrus Forestus. obs. 48. lib. 28. De Morb. Mulier.

Succus urticae cum pueri urina mi∣stus abluendo injectus ulcera uterimi∣rificè sanat. Felix Platerus. practic. tom. 2. cap. 14. pag. 575.

Subsectio secunda. Pro Vteri cervicis ulcere.

PRimò unguentum sequens dolo∣ris ulcerisque causa praescripsi, ut illud cum panno lineo discerpto uteri cervici intruderet.

℞. Mucilag. sem. psyll. factae cum aq. ros. ℥iij. vitell. ovi. num. ij. troch. alb. Rhas. cum opio. butyr. rec. an. ℥ss.F. instar. unguenti deinde uta∣tur hac injectione cum syringa.

℞. Aq. solan. plantag. ros. an. ℥ij. opii. dissolut. ℈j. album. ovor. num. j. ol. rosac. ℥j. agitentur probè. le∣nimen ab hisce & praesertim unguen∣to maximum sensit, quare illius usum postea semper continuabat· post dies aliquot, diversionis gratia, cum adeo copiosè ichor urens efflueret, dedi illi mannae ℥jss. in jusculo. & quia mire eam angebat fluxus illae, idque prae••ertim peracto menstruo fluore dedi sequentem potionem no∣ctu cubitum iturae.

℞. Aq. plantag. & ros. an. ℥j. syr. de papav. ʒiij. trochisc. alkiken∣gi sine opio & sacch. ros. tabul. an. ℥ss.M.F. potio. varia sunt subinde exhibita purgantia. Cum rediret per vices ardor & cruc••atus, qui tamen semper usu unguenti cessabat, dedi se∣quentem

emulsionem, ut aliquoties biberet.

℞. Emulsionis iiij. semin. frigid. maj. fact. cum aq. ros. & plantag▪ an. ℥vj. item injectionem novam ordi∣navi sic.

℞. Troch. alb. rhas. cum opio. ℥ss. mucilag. sem. psyll. cum aq. ros. ex∣tract. ℥ij. infusion. gummi. traga∣canth. ʒj. fact. cum aqu. plantag. ℥ij. misc. & injiciantur cum lacte· suffitum hunc quoque per infundi∣bulum▪ injecto pulvere sequen••i su∣per carbones excipiebat singulis ma∣tutinis, quem valde probabat.

℞. Thur. mastich. an. ʒjss. ben∣join. storac. an. ʒj.F. pulvis pro suf∣fitu.

Ad sanationem ulceris hanc inje∣ctionem praescripsi: nihilominus s••mper in usu unguenti perseverans, quod omnibus praestabat.

℞. Rad. consolid. ℥j. rad. bistort. ℥ss. alth. ʒvj. fol. plantag. equiseti, consolid. Sarac. an. M.j. sem. lini, ℥j. sem psyllii. ʒij. hord. p.i.F. decoctio, in colat. lb j. dissolv. mell. rosat. ℥ij. sacch. rubr. ℥j.M. pro injectione, purgato iterum corpore, usa est per vices sequenti pulvere.

℞. Ossium dactyl. ʒij. pulv. e∣quiseti ʒj. corall. rubr. ʒjss. sacch. ros. tab. ℥jss. sang. drac. ʒss.F. pul∣vis tenuiss. horum usu coepit ita sana∣ri, ut in publicum prodire posset· ve∣rum post tres menses, iterum fluor li∣cet minore quantitate admodum ta∣men acris rediit. Postquam per qua∣triduum purgata erat, hac usa est in∣sessione.

℞. Rad. consolid. herb. consolid. alchymill. plantag. equiset. heder. malv. chamaem. an. q.s. add. sem. lini & gypsi usti. scutell. j. coq. in aq. pluviali, add. aq. fabrorum extincti∣onis ferri· hac insessione usa est per mensem integrum semel in die ad du∣as horas; & quoties è balneo egre∣diebatur, suffitum hunc admittebat.

℞. Thur. mastich. an. ʒiij. ben∣join. storac. calam. an. ℥ss. succini, ʒij.F. pulvis crassus, pro suffitu. in∣jiciebat interim continuo troch. alki∣kengi dissolut. cum lacte caprino, do∣lore urgente cum opio, postea sine eo, & sic tandem in integrum restituta est. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 480.

Sectio quadragesima. De Vulnere.

VUlnus (Graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vulnero) est unitatis in par∣te molli à resecante & acuta, caesim vel punctim facta solutio. Causae sunt, omnia armorum genera, & dentes animalium. Vulnerum variae sunt differentiae, una petitur ab ipsius vul∣neris natura, & sic aliud est rectum, aliud obliquum, aliud magnum, ali∣ud parvum, aliud profundum, aliud superficiale, aliud in carne musculosa, aliud in venis aut arteriis aliud in tendinibus & nervis, aliud in liga∣mentis & articulis, aliud sine, & a∣liud cum contusione; alia rursus dif∣ferentia

sumitur à modo inflictionis, secundum quam, vulnus aliud est caesim illatum, aliud punctim infli∣ctum, aliud per globum bombardi∣cum illisum, aliud dentibus aut acu∣leis inflictum. Tertia differentia su∣mitur à parte affecta, & sic aliud est partium internarum, ut cerebri, cor∣dis, jecoris, lienis, ventriculi, in∣testinorum, uteri, vesicae, &c. aliud externarum, ut capitis, oculorum, nasi, brachiorum, thoracis, dorsi, ventris, &c. Quarta differentia pe∣titur ab eventu, juxta quam, aliud est securum, & facilè curabile, quale est quod cuti & carni ense infligitur, aliud rursus malignum, curatuque disficile, ut quod nervis, ligamentis, & osfibus infligitur; aliud denique lethale, ob nobilitatem & praestanti∣am partis affectae, vel quia ab armis intoxicatis infligitur, aut morsu ani∣mantium venenatorum.

Subsectio prima. Pro Vulnere.

DEscribam hîc aquam paratu fa∣cillimam, qua vulnera ferè om∣nia ad miraculum sanantur. Fit in hunc modum.

℞. Aq. vitae opt. vini ter destilla∣tae lb vj. hyperic. hyssop. millefol. an. M.ij. thur. myrrh. pulv. an. ℥iij. in∣fund. per quatuor dies. Postea de∣stillentur per balneum vel arenam, bene obturatis capello & recipiente. Aquam d••stillatam serva in vase vi∣treo benè clauso. Cum aqua hac post unionem per suturam, totum vulnus madefiat. Imò haec aqua ter destillata cum infusione praedictarum herbarum & pulverum per octo dies, habet facultatem sanandi omnia vul∣nera infundendo illam, & superim∣ponendo linteum madidum in ea, & superinfundendo pulveres.

℞. Thur. mastich. myrrh. sarco∣coll. boli armen. sang. drac. an. part. aeq. pulveriz. M. & supra suturam illam aqua madidam insperge, & supra impone pessulam oleo tere∣binth. madidam, & liga; nec solvas, usque ad quartum diem, & quotidie semel vulnus ligatum fove, & made∣fac eadem aqua vitae. Quarto die solve ligaturam, reperies vulnus con∣glutinatum. Quod si non reperias, rursus eadem facito, & per tres dies non solvas, madefaciendo vulnus quotidie ut supra; post tertium diem solve, & rursus cura ut supra, usque ad duos dies· nec multum solicitus sis de diaeta, quae tamen sit accurata. Do tibi secretum maximum facilè pa∣rabile, ad curanda ferè omnia vulne∣ra; quo si rectè uti sciveris, lucrabe∣ris multam pecuniam. Rodericus à Fonseca. tom. 2. consult. 9.

Habet hoc oleum vim curandi om∣nia vulnera & ulcera. Ita fit.

℞. Olei commun. antiq. lb x. re∣sin. pini, terebinth. cerae, an. ℥ij. hy∣peric. ••orismar. ros. millefol. an, M.ss. croci ʒj. pingued. porci rec. ℥vj. bulliant in balneo M. quo oleo cali∣dissimo, quantum ferre possit aeger, quidam omnia vulnera curabat. Ad ulcera quoque maximè confert. Aliud.

℞. Aq. vitae opt. & generosi vini ••luries circulatae, q. v. ponatur in boccia vitrea colli longioris: diligen∣ter obturetur os, digeratur per vi∣ginti dies sub fimo equino calido, ita tamen, ut superior pars sit extra stercus aeri exposita; apparebit post viginti dies aqua caerulea supra fae∣ces, quae erint caloris albi· separetur haec aqua paulatim per inclinationem à faecibus, & reponatur in vas vitre∣um bene obturatum ad usum. Haec est illa aqua qua (ni fallor) nuper quidam utitur Venetii••, ad curanda omnia vulnera ad admirationem us∣que. Vocatur haec aqua à nobis di∣vina. Rodericus à Fonseca. tom. 2. consult. 16.

Pro Vulnere Sclopeti in brachio.

Fiat digestio ex terebinth. ovi lu∣teo & oleo rosac. In eandem inten∣tionem prae caeteris laudatur oleum catulorum, quod omnibus digestivis anteponendum est. Est enim huic oleo vis mirifica, tum sedandi dolo∣ris, tum puris in ulcere maturandi. Si verò tale oleum non adsit, digera∣tur vulnus hoc digestivo.

℞. Ol. sem. lini & lil. alb. an. ℥iij. unguenti basilici ℥j. liquefiant simul, quo oleo calenti madefiant penicilla, & intromittantur. Suppurato vul∣nere, abstergendum est & mundifi∣candum ita.

℞. Terebinth. cum aq. ros. lotae ℥iiij. ol. ros. ℥j. mell. rosac. ℥iij. myrrh. aloes, mastich. aristol. rot. an. ʒjss. fatin. hord. ℥iij.M. quo ab∣stergetur ulcus▪ & caro gignetur: Si ob longitudinem sinus medica∣mentum non possit attingere omnes partes, per interjectiones▪ abstergen∣dum erit ita.

℞. Aq. hord. lb iiij. agrimon. cent. min. pimpinell. absynth. an. M.ss. rad. aristol. rot. ʒss.F. deco∣ctio ad lb j. colat. add. aloes. hepat. ʒiij. mell. rosac ℥ij. bulliant parum. F. injectio intra sinum. Rodericus à Fonseca. tom. 2. consult. 2.

Subsectio secunda. Pro Vulnere.

PRo vulneribus maximus erit usus linimenti vel balsami cujusdam à nobis inventi, cujus ea vis est, ut concoquat, digerat, mundificet, & carnem etiam inducat; cujus certis∣simi in omni periculo faciendo usus, nunquam me poenituit. Ejus descrip∣tio talis est.

℞. Terebinth. clarae, & empl. de gummi elemi, an. ℥jss. pingued. ca∣strat. ℥ij. pingued. porcin. antiq. ℥j. liquefiant ad. ignem, & F. linimen∣tum. quo ad ignem liquefacto, gal∣linaceae plumae extremo vulnera levi∣ter inu••gantur. Hujus balsami vis satis laudari nequit. Hoc etiam em∣plastrum optimum comperimus.

℞. Ol. rosat. viol. chamaem. an. ℥ij. axung. gallin. & medull. crur. vituli, an. ℥j. vermium. terrestr. vi∣no nigro lotor. ℥ij. butyr. rec. ℥jss. mucilag. alth. lb j. bulliant omnia si∣mul usque ad consumptionem muci∣lagin▪ Deinde colentur. Colatur•••• adde lithargyr. subtiliter tritur. ℥v.

minii ℥vj. cum cerae alb. q.s.F. cera∣tum, addendo terebinth. ℥ijss. ma∣stich. ℥j.F. ceratum. Omnibus re∣centibus vulneribus utile imprimis est· eo optime pus concoquitur & expurgatur, & caro demum induci¦tur. Franciscus Arcaeus. De curand. Vulneribus. lib. 1. cap. 1. & lib. 2. cap. 5.

Pro vulnere simplici in carne.

Statim huic candidum ovi (ut fi∣eri solet) agitatum stupa canabina exceptum admotum est: deinde su∣to vulnere, appositus est hic Pulvis ruber.

℞. Bol. armen. terr. sigill. an. ʒvj. thur. mastich. sarcocoll. an. ʒijss. myrrh. aloes, an. ʒjss. tragacanth. pisti, sang. drac. an. ʒj. farin. hord. & fabar. an. ʒss.F. pulvis· qui cum ovi candido liquore agitetur, donec in corpus unum coeat, quod gluti¦nis instar lentescat, postea stupis le∣nibus excipiendum erit medicamen∣tum, & ita vulneri admovendum. Supra quod & aliae stupae solo ovi al∣bo imbutae, & intra pannum lineum eodum madefactum liquore involu∣tae apponendae sunt. Sed & supra vulnus, nulla alia intercedente ma∣teria, pannus aliquis tenuis praedicto liquore imbutus admoveri debet, ne scilicet dum removentur stupae, sutu∣rae jam factae fila abrumpant aut dila∣cerent. Loca etiam circumjacentia oleo rosac. inuncta fuere. Primus hic apparatus usque in quartum diem mutari non debet· quod si post quar∣t••m diem transactum, vulnus non coa••••erit, vino aliquo stiptico calen∣te abluendum est. Deinde stupae prae∣dicto vino imbutae & expressae super ipsum vulnus apponendae erunt, quas & quotidie mutare oportebit. Intra enim paucos dies hoc modo vulnus adglutinabimus & persanabimus. Vinum omnis vulneris, qua vulnus est, optimum est medicamentum: siccat enim & adstringit. Petrus Fo∣restus. obs. 23. & schol. lib. 6. Obs. Chir.

Pro Vulnere cavo.

Chirurgus quidam hoc medica∣mento ad vulnus carne implendum, & ad deperditam carnē generandam feliciter cum linamentis utebatur.

℞. Terebinth. ℥iiij. ol. myrtin. ℥ij. resin. pini, colophon. an. ℥j. thur. ℥jss. sang. drac. ℥j. cerae parum. F. unguentum. Est unguentum quoddam, sine quo esse nolo, voca∣tum, in generando carnem apprimè Nobile; & tale est.

℞. Thur. myrrh. an. ℥ij. sang. drac. ℥ss. picis graec. & navalis, an. ℥j▪ cen∣taur. ℥ss. terebinth. resin. pini, an. ℥ss. saevi vaccin. ℥ss. cerae ℥jss. ol. q.s.F. unguentum. Idem. obs. 25. & schol. lib. 6. Obs. Chir.

Vulneribus carne repletis, cicatri∣cem inducere solebat Io. Carpus in∣signis Chirurgus modo cum unguen∣to de cerussa, modo cum tetraphar∣maco. Sed & hoc sequens unguen∣tum cicatricem inducit.

℞. Terebinth. ℥ss. ol. ros. myrtin. an. ℥j. saevi castrat. ℥ij. cerae ℥iiij. li∣tharg. plumbi usti, minii, ceruss. an. ʒiij. corall. rubr. ʒj. tuti••e brae••. ℈ij.F. unguentum. Pet. Forest. obs. 26 lib. 6. obs. chir.

Subsectio tertia. Pro Vulnere.

IN contusione cum vulnere facta à bombarda in crure, aut in alio luco, Chirurgus quidam loca contu∣sa inungebat oleo rosae· quo & Car∣pus uti solebat.

Inter alia etiam utebatur hoc un∣guento.

℞. Ol. rosac. ℥viij. ol. vitell. o∣vor. ℥ij. vitri albiss. subtiliss. pulve∣riz. ℥ij. cerae albae ℥jss. cortic. me∣diani sambuci M.j. bulliant omnia S.A. & colentur. Huic non est par à principio, usque ad repletionem car∣nis, & est mirabile in omni combu∣stione ignis. Sed in contusionibus praedictis, Hoc unguento solum est utendum, quousque mala qualitas fit remota, deinde curantur ut aliae contusione••. Forestus. obs. 27. lib. 6. obs. chir.

Pro Vulnere cum haemorrhagia.

Chirurgus quidam ad sanguinem à vulnere profluentem restringendum, commodè hoc restrictivo uteba∣tur.

℞. Vitriol. roman. lb j. ac••ti vini lb ij. boli ℥j. adde, si velis, croci Mar∣tis, & minus fallet ℥j.M. Quidam hoc tempore solo croco Martis con∣tenti sunt. Hoc quod sequitur, ut à quodam accepi, nunquam fefel∣lit.

℞. Argenti sublimat. ℥j. probè misce cum unguento populeo, & u∣tere. Alius hoc restrictivo in vulne∣ribus nimium sanguinem effundenti∣bus utebatur: Usneam seu museum arboris sambuci in vulnere ponebat, & non extrahebat pri••squam vulnus pallesceret; sanguinem enim in vul∣nere restringit: quemad modum vasa spermatica vituli cum didymo si com∣burantur, & in pulverem redigan∣tur, mirabiliter sanguinem stringunt, hoc pulvere utuntur Iudaei dum pu∣ellos circumcidunt.

Alius Chirurgus insignis hoc pul∣vere utebatur.

℞. Calcis vivae, vitriol. alb. aloes, an. q.s. Sed & hic pulvis valet ad restringendum sanguinem.

℞. Alumin. combust. cortic. gra∣nat. aloes, an. ʒj. vitriol. roman. ʒss. sang. drac. balaust. an. ℈j. acaciae ℈j. fiat pulvis. Petrus Forestus. obs. 36. lib. 6. obs. chir.

Pro vulnere in junctura humidum quid extillante.

Hoc unguentum contulit.

℞. Terebinth. lotae in aq. salv. ℥ss. mell. commun. vel rosac. ʒiij. farin. hord. ʒij. aloes succotrin. ʒiij.F. un∣guentum.

Chirurgus quidam hoc sequenti utebatur unguento in similibus acci∣dentibus.

℞. Farin. sem. lini, farin. hord. orobi, an. part. aeq. mell. q.s. ad in∣corporandas praedictas farinas supra ignem ad spissi••udinem pultis, dein∣de cum frigidum ••v••serit, adde pulv. thuris, myrrh. an. ℥ss. confice ad mo∣dum unguenti. His nervorum ac tendinum vulneribus caesim acceptis expeditissimum appriméque idone∣um

esse creditur, quod unguentum ex vermibus vulgò nuncupatur. Re∣cipit au••em cent. min. linguae canis lanceolatae (quae plantago est maj. an∣gustifolia) pilosell. consolid. maj. & min. an. M.j. verm. terrestr. lb ss. ol commun. lb j. vini lb jss. subigantur simul, & ita septem diebus nutrian tur seu fermententur. Deinde illis ad∣de saevi arietis lb j. picis nigr. resin. an. quart. j. gummi ammoniac. galban. opoponac. in aceto dissolut. an. ʒv. simul omnia moderato igne decoq. usque ad vini & aceti consumptio∣nem, & colentur. Ubi penè refri∣xerint, adde terebinth. quart. ss. thur. mastich. sarcocoll. an. ʒiij. croci ʒij spatula agitentur in mortario, ut F. unguentum. Si nervus sit nudatus, non applicabis acria medicamenta. Tunc praestantissimum erit, calcem aestatis tempore diebus canicularibus sub Sole aqua salubri & dulcissima saepius elotam, & exsiccatam, pluri∣mo optimoque rosaceo admixtam apponere. Congruit etiam in hoc casu unguentum diapompholig. ut & emplastr. diachalcitid. Petrus Forestus. obs. 39. & schol. lib. 6. obs. chir.

Subsectio quarta. Pro Vulnere.

VUlneri turundam balsamo sul∣phur. imbutam mane ac ves∣peri applicabam, qua per agglutinati∣onem & concretione m (quae facul∣tates peculiares ac mirificae sunt in hoc oleo) sanabatur intra quatuor dies. Sic caetera vulnera omnia eti∣am à tormentis bellicis & sclopetis accepta, miraculosè curavimus. Mar∣tinus Rulandus. curat. 88· cent. 1.

Vulnera mane & vesperi vino mundifico: postea gossipium aut lin∣teolum in oleum hyperic. intinctum vulneri applico· atque hoc perfacili remedio vulnera citò certóque sine majore negotio sano. Martinus Ru∣landus. curat. 6. cent. 3.

In parte nervosa vulnerata uten∣dum est lenibus ac dolorem placanti∣bus, ne à dolore fluxio incumbat parti· quare pax sit à validè refrige∣rantibus & stringentibus· potius ca∣lidis siccantibus curentur. Saepè non sine successu author fui Chirurgis, ut in his uterentur oleo extuso ex sem. hyperici, cui immacerati fuerant flo∣res hyperici. Io. Heurnius. ad aphor. 66. sect. 5.

Vidi domicellam quae in humeri & scapulae articulo vulnus acceperat. Nullus tumor apparebat, leniter in∣saniebat, ac claudi januas ac senestras volebar, ne alicubi mors ingredere∣tur· obiit. Virum vidi, qui lapsu humeri carnem laeserat, nullus tu∣mor, leniter insaniebat, edere nole∣bat, verebatur enim ne cochlearia ac patinae irreperent in ventriculum, obiit. Io. Heurnius. ad aphor. 65. sect. 5.

Succus urticae cum urina pueri mi∣stus abluendo, vulnera citò & mirè sanat. Felix Platerus. practic. tom. 2. cap. 17. pag. 809.

Inter vulgus nostrum celebre & decantatum est unguentum Torchilli

Rustici Cimbri, quo feliciter utuntur in vulneribus recentibus & invetera∣tis, in nervorum resolutione, & quam plurimis alijs affectibus, ut huc tanquam ad sacram anchoram con∣fugiant· quanquam ex lege artis confectum non sit, contemnenda ta∣men neutiquam est plebei hominis experientia, quandoque olitor est opportuna locutus. Ut ad plures unguentum perveniat, non gravabor ejus compositionem hîc signare.

℞. Balsamitae seu salviae part. iiij. millefol. part. iij. quae colligantur exeunte mense Majo, vel aliàs pro tempestatis varietate· minutim inci∣sa simul coquantur per horas duas in vase cum butyri Majalis lb viij. colen∣tur; & colatura iterum igni impona∣tur, admixtis saevi cervini lb ij. & saevi hircini lb j. cerae lb ss. resin. pini, quart. j. terebinth. lb jss. coq. omnia invicem donec dissoluta sint, deinde ab igne remotis, addendum tantum aerugin. minu••im contusi, & viridi colore tingantur, immiscendae quo∣que ol. spicae ℥ij. & ita omnia invi∣cem permisceantur, & agitentur do∣nec refrigescant. Aliud ejusdem un∣guentum ad membrorum dolores, fracturas ossium, luxationes, alios∣que externos morbos, qui integra & illaesa cute molesti sunt, miris à vulgo encomiis laudatur, cujus haec est conficiendi ratio.

℞. Absynth. marin. virid. quar∣tarium vasis, consolid. maj. tantun∣dem· minutim concisa coq. pe•• horas duas in butyri Majalis lb 〈◊〉〈◊〉 colen∣tur. Colatura super novum ignem reponatur cum saevi cervin. lb ij. ax∣ung. taxi lb j. cerae lb ss. terebinth. lb ijss. donec haec liquescant. Deinde ab igne r••motis, addantur olei juni∣per, ℥iiij. & invicem agitentur do∣nec refrig••scant. Thomas Bartolinus. histor. 25. cent. 6.

Nuper patefactum est remedium sympatheticum, quod sanat eminus. Doctor Theologus quidam retulit mihi, quod cum non posset assequi, subesse in chalcantho vim naturalem sanandi vulnus absens, si linteo cru∣ento adspergeretur, ideoque reputas∣se opera Diaboli istam sanationem contingere: ex altera autem parte vidisse aliquot experientias à viris probis factas: itaque in re dubia & casu Conscientiae, se fecisse experien∣tiam rei hoc mod••. Inspersit pulve∣rem optimi chalcanthi linteo cruen∣to, cum protestatione expressa, se nolle quicquam experiri, aut sana∣tum iri, si vel minima esset pacti aut cacodaemonis operatio: se vidisse ta∣men vulnus solito citius sanatum, cruorem etiam statim sedatum· adeo∣que deinde se credidisse causas natu∣rales, quanquam nobis ignotas, ope∣rari in praefata sympathetica curatio∣ne. Io. Helmont. tract. cui tit Butler.

Subsectio quinta. Pro Vulnere maximo in bregma∣te ad cranium usque sine fra∣ctura in Muliere gravida.

ILla protinus accepto vulnere, in terram quasi mortua prostrata,

cibum indigestum evomuit, sangui∣nem item per os, nares & aures, non solum primo die, sed etiam per dies aliquot ejecit, & loquelam amisit, ita ut postquam ipsam in lectum po∣suissent, cuncti nihil aliud quam mortem proximam expectarent· ut ad illam perveni abrasis crinibus ma∣ximum vulnus in bregmate dextro secundum longitudinem suturae re∣ctae ductum ad cranium usque· quod tamen neque fractum neque impres∣sum inveni, febris, dolores totius capitis, vigiliae, inquietudines, & syncope aderant. Quotiescunque item jusculum aliquod aut ptisanam sumeret, statim evomuit, aliaque signa, ex quibus cerebrum valde commotum & sanguinem extravasa∣tum circa membranas cerebri effusum esse, conspiciebantur. Ego ut cere∣brum sese evacuare posset, de perfo∣ratione cranii adstantes amicos mo∣nui: qui licet, rationibus meis in∣tellectis, facilè consentire videban∣tur, suaserunt tamen, imò obnixè rogarunt, ut omnia alia remedia tentarem, priusquam ad hoc, quod ipsis tam grave atque periculosum videbatur, pervenirem. Ego ne mi∣hi imputaretur, parui. Ossi itaque denudato, filamenta sicca, reliquo verò vulneri sequens digestivum im∣posui.

℞. Terebinth. lotae in aq. beton. & salv. ℥j. ol. rosac. & ol. nostri de betonic. an. ℥j. ol. de vitell. ovor. ʒj. gummi elemi dissolut. cum praedict. oleis & colat. ℥ss. croci ℈j. vitell. o∣vor. numero ij.M.F. unguentum. Omnia deinde emplastro basilicone obtegantur. Totum verò caput o∣leis sequentibus inunxi.

℞. Ol. nostr. de betonic. ℥j. ol. ros. ℥ij.M. eodem die quia alvus constricta, sub vesperam enema leni∣ens exhibui, rejecto clystere, venam in cubito dextro pertudi sanguinem∣que ad ℥iiij. revulsionis gratia ex∣traxi. Cum verò ab initio morbi, prae dolore non quievisset, post coe∣nam per duas horas ipsi usque ad quatuor grana laudani exhibui. Ea nocte satis quietè dormivit· altero die iterum ossi (quod & tamdiu faciendum est, donec carne tectum sit) filamenta sicca, reliquo verò vulneri digestivum praescriptum im∣posui· totumque caput oleis praedi∣ctis inunxi. Interim autem dum con∣trectabam vulnus, sequenti sacculo calido totum caput cooperie∣bam.

℞. Rad. caryophyllat. ℥ij. fol. & fl. beton. fl. chamaem. melilot. ros. primul. veris, summitat. rosmar. ma∣joran. an. M.j. sem. anis. ℥j. incid. & contund. Pro sacculo intersuto & ejus magnitudinis, ut totam ferè ca∣pitis partem capillatam cooperire possit· eo vino rubro incocto▪ calidè applicetur. Saceulus iste non solum vulnus ab injuria aeris defendit, ve∣rum etiam caput roborat, sanguinem∣que extravenatum dissolvit, incidit, atque ut partim per poros cutis, par∣tim per vias naturales effluere possit, efficit: estque mihi in vulneribus & contusionibus capitis satis familiaris: non tamen statim ab initio, sed post∣quam

universalia prius adhibita fue∣rint, eo utor. His administratis praesidiis, optimaque observata victus ratione, & alternis diebus adhibito enemate, febris, reliquaque sympto∣mata circa quartum diem multùm imminuta fuere: Vulnus quinetiam ad optimam digestionem sese para∣bat, ita quidem ut septimo die mor∣bi nulla amplius adesset febris neque dolòr· elapso septimo, solo oleo be∣tonic. totum caput inunxi. vulneri verò sequens unguentum imposui.

℞. Terebinth. lotae in aq. salv. ℥ss. gummi elemi dissolut. in ol. be∣tonic. ʒij. pulv. rad. caryophyllat. rad. irid. fl. aristol. rot. myrrh. thur. an. ʒss. cum s.q. mell. ros. & vitell. ovi. F. unguentum, quod filamentis est imponendum. Omnia denique emplastro de betonic. obtegantur; & fic tandem singulari Dei beneficio, feliciter curata fuit: & fructum usque ad constitutum tempus gestavit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 22. cent. 3.

Subsectio sexta. Pro Vulnere.

NOn possum silentio involvere medicamentum quoddam prae∣stantissimum ad partium nervosarum vulnera: cujus descriptionem ab Hi∣spano quodam Sacerdote fide dignis∣simo accepi; qui retulit in Hispania non licere hoc medicamentum com∣ponere, quod homines medicamenti viribus confisi, facilè digladientur, inque arenam descendant. Est autem hoc.

℞. Olei▪ vetustiss. ℥iiij. terebinth. purae ℥viij. frumenti integri ℥jss. hy∣peric. ℥ij. rad. card. bened. & rad. valerian. an. ℥j. thur. pulver. ℥j. ra∣dices & herbae crasso modo contun∣dantur, in olla ponantur, & tantum vini albi superfundatur, ut omnia in vino mergantur: & per biduum fa∣cta infusione, oleum & frumentum adjiciantur, & coq. omnia ad vini consumptionem: mox facta forti expressione addatur terebinthina & thus: & iterum parum sinantur bul∣lire· serventurque in vase vitreo. Sa∣nat vulnera, ut aiunt, spatio viginti quatuor horarum. Modus utendi talis est; abluto prius vulnere vino albo frigido, statim inungitur totum vulnus oleo praedicto calente, quod si hoc fieri commodè nequeat, per si∣phonem intra vulnus, tanquam per clysterem immittitur, & confestim labia vulneris ad mutuum contactum adducuntur, deligatura, sutura, aut glutino: Deinde partes circumstan∣tes praedicto oleo similiter inungun∣tur. Supra verò vulneris labia jam reducta, linteum imponitur, prae∣dicto oleo madens, & supra hoc ali∣ud vino nigro expressum, mox alia lintea sicca; deinde fascia superliga∣tur. Hieron. Fabritius ab Aquapen∣dente. Chirurg. part. 2. lib. 2. cap. 7.

Pro Vulnere sub ala ad pulmones penetrante, injectiones primùm ab∣stergentes, postea siccantes & conso∣lidantes successive in vulnus per sy∣ringam infundantur tepidè, corpo∣re ita collocato ut rursus e••••luere pos∣sint. Abstergens injectio talis sit.

℞. Seri lactis caprilli ℥viij. mell. ros. ℥ij. succi apii, chelidon. an. ℥j. sarcocoll. infus. in lacte & solut. ʒjss. terebinth. cum vitell. ovi solut. ʒij.M.F. injectio abstergens· interlap∣so medio die, injectio consolidans ad∣hibeatur ita.

℞. Lactis caprin. in quo igniti si∣lices sunt extincti lb jss. dissolv. succ. plantag. rad. consolid. maj. an. ℥j. sarcocoll. infus. & solut. in lacte ʒjss. terebinth. solut. cum vitell. ovi ʒij.M.F. injectio consolidans. Si mul∣tum puris emanet, abstergente fre∣quentius, sin minus, consolidante u∣tatur. Bibat singulis diebus lac ca∣prillum, & si pus remittat, ovillum ad ℥iiij. pro vice, sumendo mane in lecto cum ʒjss. sequentis pulve∣ris.

℞. Rad. consolid. maj. ʒij. rad. alth. ʒj. liquir. ʒiij. sem. plantag. ʒj. sem. hyoscyam. ʒss. ocul. cancri ʒj. gummi arab. trag••c. an. ʒss. sacch. ros. tabul. ℥iiij.M.F. pulvis. Injiciantur vulneri turundae isto un∣guento tinctae.

℞. Terebinth. lotae in aq. salv. ℥ss. mell. ros. ʒiij. farin. hord. ʒiij. aloes succotrin. ʒiij.M.F. unguen∣tum. Paretur potus vulnerarius tho∣racicus in hunc modum.

℞. Herbar. pyrol. veronic. alchy∣mill. caryophyllat. caul. rubr. sanicul. utriusque an. M.j. ungul. caballin. Mjss. agrimon. pentaphyll. an. M.ss. rad. consolid. maj. ʒiij. rad. bistort. ʒj. coq. in aq. font. ad lb j. add. mell. ros. co••at. ℥ij syr. jujub. ℥j.M. pro decocto traumatico. Io. Petrus Loti∣chius. obs. 6. cap. 8. lib. 6.

Subsectio septima. Pro Vulnere.

VUlneratus quidam in pectore cum globo sclopeti, sequenti potu curatus fuit.

℞. Fol. artemis. consolid. maj. buglae, ungul. caballin. hyssop. caul. rubr. an. M.j. vel ij. coq. in vino & aqua, addendo in fine mell. q.s. & F. potus.

Haec potio sequens mirabilis, ad vulnera interna valere dicitur.

℞. Agrimon. pimpinell. fol. oleae cent. min. staech. arab. salv. pilosell. consolid. utriusque arnogloss. caryo∣phyllat. rubiae tinct. pedis columbin. hormin. absynth. tanacet. heder. ter∣restr. fragar. bugloss. gentian. beto∣nic. verben. an. M.ss. bulliant in tri∣bus quartis vini ad quart. j. Postea adde mellis ℥viij. colentur in modum clareti. Alii conficiunt ex pyrola, betonica, caryophyllat. consolidis, diaboli morsu, sanicula, bugla, p••r∣vinca, in cerev••sia, vino, aut aqua in duplici vase cum melle. Alia po∣tio mirabilis, quae dicitur fistulam curare, & ossa fracta de vulneribus projicere.

℞. valerian. caulium rubr. fragar. abrotan. tanacet. summitat. & rad. la∣path. acut. tormentill. rub. tinct. plantag. lanceolatae, caryophyllat. card. ben. an. M.j. sem. foenic. apii, petrosel. an. ℥ss. sem. canab. lb ss. grosso modo pulverizata, coq. in lb x. vini albi, usque ad consumptionem

medietatis, abditis lb iij. mellis, F. A∣pozema. detur quolibet mane & se∣rò cyathus. Petrus Forestus. schol. obs. 17. lib. 6. obs. chir.

Pluribus experimentis comproba∣tum audio millefolii virtutem ad vul∣nerum coitionem, indiesque novis observationibus confirmari· referam solùm quod ab Hollerio in Chirurg. adnotatur. Cuidam decisus nasus erat, qua os in cartilaginem desinit: Rusticus propendentem partem alteri digitis conjunxit, herbam tusam, & è vino nigro tritam, quod millefoli∣um appellant, impegit, rudius om∣nia colligavit, unde celerrimè restitit sanguis profluens, & vulnus pulchra citatrice brevi coiit. Iul. Caesar Ba∣ricellus. hortul. genial. pag. 210.

In ulmo arbore inveniuntur vesi∣culae quaedam, in quibus gummi la∣tet, ad instar lenti & glutinosi hu∣moris, ex quo culices generantur. Humorem hunc unà cum culicibus colligit Michael Sterpinus insignis Chymicus mense Iunio, in phiola vitrea, qui glutinosus est instar ar∣genti vivi, sed in vitrum conjectus rufescit. Post plures dies colat, & infuudit flores ac rad. Symphyti maj. concisas, recentes, maceratque in Sole per aliquot dies· tum aquosita∣te in cineribus per destillationem ab∣stracta ad dimidium, colat per fil∣trum, & conficit balsamum vulne∣rarium; quod se in plurimis exper∣tum testatur consolidare vulnera re∣centia viginti quatuor horarum spa∣tio, certissimo eventu. Hieronimus Reusnerus. obs. 136.

Sectio quadragesima prima. De Vvulae elongatione.

VIde supra lib. 3. sectione 49. De Columellae inflammatione

Subsectio unica. Pro Vvulae elongatione.

FIat rasio capitis super commissura sagittali, & applicetur ibidem ventosa habens orificium satis am∣plum & oblongum, & teneatur sal∣tem per unam horam, vel mediam, ter vel quater in die reiterando ip∣sam· violenter etiam sursum attra∣hantur capilli ejus ita ut cutis capitis exfolietur à cranio suo· per tale enim ingenium statim uvula mirabiliter sublevatur. Vidi ipsum fieri & instanter profuit· sed non debet fieri nisi in cas•• arduo magnae suffocationis. Barthol. Montagnana. consil. 88.

℞. Gummi gott. gr. viij. tartar. vitriol. gr. iiij. ol. succin. gt. iij. cum syr. ros. solut. F. pil. v. ante vespe∣ram scarificatione cum cucu••bitulis utebatur· & paulo post isto gargaris∣mate. usus est.

℞. Aq. verben. plantag. equiset. an. ℥iij. fl. ros. rub. cortic. granat. an. p.j. sem. cydon. ʒjss. ebulliant omnia simul. in colat. dissolv. dia∣mor. dianuc. an. ʒvj. syr. papav. mell. ros. colat. an. ℥ss. vini granat. ℥i. syr. de granat. acid. ℥ss. sal. prunell. ʒj. spirit vitriol. q.s. ad grat. aciditatem.

M. coletur denuo ut F. gargarismus pellucidus.

Tale circa collum inducatur cata∣plasma.

℞. Rad. alth. ℥j. fl. scabios. sam∣buc. ros. rub. melil. chamaem. an. M.j. sem. alth. ʒjss. coq. in vini albi. q.s. ad mollitudinem & pistentur· adde farin. sem. lini & faenugraec. an. ℥ss. pulv. nidi hirundin. ℥j. mell. ros. ℥ss. theriac. el. ʒj. ol. salv. ℈ss. ol. chamaem. amygd. d. rec. an. q.s.M. pro cataplasmate.

Contra Uvulae elongationem hoc etiam proposui.

℞. Rad. bistort. irid. tormentill∣gallar. immaturar. an. ʒij. fl. ros. rub. scabios. an. ʒj. lap. calamin. praep. ʒjss. alumin. usti ʒij.M.F. pulvis subtiliss. lingua speculo oris depressa, cochleari parvulo ad id facto, pulvis uvulae admoveatur, imò si fieri po∣test undique insuffletur. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. & 2. cap. 5. lib. 2.

Ad faucium glandulas tumentes. Io. Heurnius hoc in secretis habuit.

℞. Argentinam. coq. ex cerevisia, & fiat gargarismus. notis ad cap. 9. lib. 5. patholog. Io. Fernelii.

Finis Libri decimi octavi & ultimi.