A complete history of England from the first entrance of the Romans under the conduct of Julius Cæsar unto the end of the reign of King Henry III ... : wherein is shewed the original of our English laws, the differences and disagreements between the secular and ecclesiastic powers ... and likewise an account of our foreign wars with France, the conquest of Ireland, and the actions between the English, Scots and Welsh ... : all delivered in plain matter of fact, without any reflections or remarques by Robert Brady ...

THE APPENDIX. [ A] DE Sententiis Judicum. [ B] CHART. XCIX.

VAUCO.

[ C]

IN nomine Dei,* 1.1 cum resideret Vnfredus vir inluster * 1.2 Retiarum [N. 1] Comes incurte ad campos in Mallo publico ad universorum causas audiendas, vel recta judicia terminanda: ibique veniens bomo ali∣quis nomine Hrothelmus, proclamavit, eo quod in * 1.3 Contradru∣tum suum Mansum ei tollutum fuisset, quod ei advenit à par••e Ʋxoris su•• simul & Flavino & propri•• suum fuisset, & legibus suum esse de∣beret, quin jam de Tradavio Ʋxoris suae fuisset, ••dcircò suum esse de∣beret; [ D] tum pr••dictus Comes Convocatis illa Testimonia, qui de ipso B••go erant, interrogavit eos per ipsum fidem & Sacramentum, quam nostro Domino datam haberet, quicquid exinde scirent veritatem di••e∣••ent. At illi dixerunt per ipsum Sacramentum quod Domino nostro datum habemus scimus, quia fuit quidem homo nomine Mado▪ qui ibi habuit suum solum proprium cujus con••inium nos sci••us, qui•• adjacet & confine•• ••d ips••m Mansom unde iste proclamat in qu•• illi arbore durem, & de uno l••t••re aqu•• c••ng••t, & inter eos terminum est in petr••s, & in [ E] arboris, ipse est Dominus. Nam sicut illa ••difici•• d••sursum conjung••nt, istorum hominum proprium est, & illorum legibus esse debet de par••e Avii illorum Quinti. Tunc praedictus Comes jussit ut ipsa Testimonia su∣pr•• irent & ipsos terminos ostenderent quod d••ebant. Quod 〈…〉〈…〉 fe∣••erunt & ipsos terminos firmaverunt, qui inter illa d•• Mansa ••erne∣bant. Sed & plu••imi ibidem adfuerunt Nobiles, quos ipse Comes cum ••s dire••erat, quod & omnia pleniter factum fuit. Ʋt autem haec ••i••ita ••unt interrogavit ipse Comes ill••s Scabinios quid illi de hâc causâ judi∣care [ F] voluissent. At illi dixerunt secundum istorum hominum testimo∣nium, & secundum vestram inquisitionem judicamus. Ʋt sicut davi∣sum & finitum est & terminis posit••s inter ipsos Mansos, ut isti homines illorum proprium habeant absque ulli•• contradictione in perpetuum, & quod in Dominico dictum, & termin•• divisum coram testibus fuit, re••ep∣tum sit ad partem Domini nostri. Proptere•• oppor••num fuit Hrothel∣mo & Flavino cum Hieredibus eorum ut exinde ab ipso Comite vel Sca∣binis

tale Scriptum acciperent,* 1.4 qualiter in postmodum ipsom Mansom absque ullius contrarietate omni Tempore valeant possidere.

Actum curte ad campos Mallo Publico Anno 7 Imperii Caroli Augusti & 37 regni ejus in Franciâ & 34 in Italiâ. Datum VII id. Feb. sub Umfredo Co∣mite faeliciter. Amen.

Haec nomina Testum.

[ A]

• Valeriano,
• Burgolfo,
• Ʋrsone,
• Stefano,
• Ma∣jorino,
• Valerio,
• Leontio,
• Victore,
• Maurestone,
• Frontiano,
• Flo∣rentio,
• Stipfone,
• Valentiano,
• Quintello,
• Stradario.

Et haec nomina Scabiniorum.

• Flavino,
• Orsicino,
• Odmaro,
• Alexan∣dro,
• Eusebio,
• Maurentio,

quam etiam & aliis plurimis. Ego itaque VAUCO rogitus Scripsi & Subscripsi.

[ B]

All old Judgments, Processes, and Charts were draw•• up in Barbarous Provincial Latin, without Congruity, Syntax, Propriety, or Elegancy.

The Process and Judgment is thus Englished.

[ C]

[N. 1] IN the Name of God; when Humfry the Illustrious Person, Earl of Rhaetia, in his Pavillion in the Fields, in a publick Mall or Court, sate to hear the Causes of all Men, or to determine accor∣ding to right Judgment, there came a certain Man called Hrothelm, and complained, That against his Right, he had an House or Farm taken from him, which came to him by his Wife, and Flavino, and was properly his own, and by Law ought to be his, because he had [ D] it by Livery, or delivery of his Wife, therefore it ought to be his. Then the foresaid Earl, calling Witnesses or * 1.5 Jurors that were of the very Country or Vicinage, he asked them by the Faith and Oath they had made to our Lord, that whatever they knew of this Matter, they should speak the truth. They said, By the very * 1.6 Oath we have given to our Lord, we know, because there was a certain Man called Mado, who had there his proper Soil, the bounds whereof we know, because it adjoyns, and lies next to the very [ E] House or Farm claimed, upon which there was a great Tree, and one side was compassed with Water, and between them was a Boundary of Stones and Trees. * 1.7 He is the Master, Lord, Owner, or Proprietor of it; For as those Buildings are joyned above, they are the Propriety of those Men, and ought to be theirs by the Law in right of their Grandfather Quintus. Then the foresaid Earl Com∣manded, That the Witnesses or Jurors should go upon the place, and shew the Bounds they mentioned; which they did, and fixed [ F] the Bounds which they saw between the two Houses or Farms; and there were many Noblemen there present, whom the Earl directed to go with them, which was also fully done. So soon as these things were ended, the Earl asked the Scabines or Assessors, what, or how they would Judge in this Case; They Replied, We Judge according to the Testimony of these Men, and your Inquisition; That as it hath been determined, and the Bounds fixed, between the two

Habitations or Farms, so those Men may have, or possess their Pro∣priety for ever, without the contradiction of any Man; And what the Imperial Land was, or the Demeasns of the Empire, as it was divided by Bounds before Witnesses, let it be received, or possessed to the use of our Lord (that is the Emperor, or happily the Earl.) Wherefore it were fit for Hrothelm, and Flavin, with their Heirs, to have such a Writing concerning this Determination, either from [ A] the Earl or Scabines, as afterwards they may for ever possess the Houses or Farms without the Contrariety of any Man.* 1.8

Done at the Court in the Fields, in a publick Mall, or Convention for the dispatch of Controversies, in the Seventh year of the Empire of Charles the August, and the Thirty seventh of his Reign in France, and the Thirty fourth in Italy, Dated the Eighth day of February, happily, under Humphry the Earl. Amen.

[ B]

These are the Names of the Witnesses or Jury.

• Valeriano,
• Burgolfo,
• Ursone,
• Stefano,
• Majorino,
• Valerio,
• Le∣ontio,
• Victore,
• Maurestone,
• Frontiano,
• Florentio,
• Stipfone,
• Valentiano,
• Quintello,
• Stradario.

And these the Names of the Scabines or Assessors with the Earl.

• [ C] Flavino,
• Orsicino,
• Odmaro,
• Alexandro,
• Eusebio,
• Maurentio,

as also many others. Therefore I VAUCO, having been Required to do it, have Written and subscribed this Judgment.

[ D]

Charta W. Regis Primi de Restitutione ablato∣rum in Episcopatibus & Abbatiis totius Angliae.

W. Dei Gratiâ Rex Anglorum.* 1.9 L. Archiepiscopo Cantuar. & [N. 2] G. Episcopo Constantiarum & R. Comiti de Ou, & R. [ E] filio Comiti Gil. & H. de Monte-Forti, suisque aliis Proceribus Regni Angliae, salutem. Summonete Vicecomites meos ex meo praecepto, & ex parte meâ eis dicite, ut reddant Episcopatibus meis, & Abbatiis totum Dominium, omnesque Dominicas terras, quas de Dominio Epis∣copatuum meorum, & Abbatiarum, Episcopi mei, & Abbates eis, vel lenitate, vel timore vel cupiditate dederunt, vel habere consenserunt, vel ipsi violentiâ suâ inde abstraxerunt, & quod hactenus injuste possederunt de Dominio Ecclesiarum mearum. Et nisi reddiderint, sicut eos ex parte [ F] meâ summonebitis, vos, ipsos velint nolint, constringite reddere. Quod si quilibet alius vel aliquis vestrum quibus hanc justitiam imposui ejusdem querelae fuerit, reddat similiter quod de Dominio Episcopatuum, vel Abbatiarum mearum habuit, ne propter illud quod inde aliquis vestrûm habebit, minus exerceat s••per meos Vicecomites, vel alios quicunque teneant Dominium Ecclesiarum mearum quod praecipio.

The Chart or Writ of King William the First for the Restitution of such things as were taken away from Bishopricks and Abbies.

[ A]

[N. 2] WIlliam by the Grace of God King of the English. To Lan∣franc Archbishop of Canterbury, and Gorisfrid, or Galfrid Bishop of Constance, and Robert Earl of Ou, and [1] 1.10 Richard the Son of Earl * 1.11 Gilbert, and [1] 1.12 Hugh Montfort, and to his other Great Men of the Kingdom of England, Greeting. Summon ye my She∣riffs by my Precept, and on my behalf speak to them, or Command them, That they restore to my Bishopricks and Abbies their whole [ B] Demain, (or perhaps rather, all their Lordships) and all their De∣main Lands, which my Bishops and Abbats, by fear or easiness granted away, and consented they should enjoy them; or that they by vio∣lence took away, and what they as yet unjustly possess, of the De∣main or Possessions of my Churches. And unless they restore them, according as you shall on my behalf give them notice, you may then constrain them to restore them, whether they will or not; and if any other, or any of you, to whom I have committed the doing of Ju∣stice [ C] in this Matter, shall be obnoxious to the same Accusation or Complaint, let him restore likewise the Possessions of my Bisho∣pricks and Abbies, lest for that reason any of you do not execute what I Command upon my Sheriffs, or prove remiss toward such others as hold any Possessions, or Lands of my Churches.

* 1.13Willielmus Anglorum Rex Omnibus fidelibus suis & Vicecomitibus in quorum Vicecomitatibus Abbatia de Heli terras habet, salutem. Prae∣cipio [ D] [N. 3] ut Abbatia habeat omnes confuetudines suas, scilicet Saccham & Socham Toll & Team, & Infanganetheof, Hamsoc••a & Grithbrice Fithwite, Ferdwite ••nfra burgum & extra & omnes alia•• forisfacturas quae emendabiles sunt in terra sua super suos homines: Has inquam ha∣beat sicut habuit die qua Rex Aedwardus fuit vivus & mortuus, & sicut mea Jussione dirationata sunt apud Kene••eford per plures Scyras ante meos Barones, videlicet Galfridum Constantiensem Episcopum & Baldewinum Abbatem & Abbatem aeilsi, & Wifwoldum Abbatem [ E] & Ivonem Taillebois & Petrum de Valoniis & Picotum Vicecomi∣tum & Telielum de Helium & Hugonem de Hofdeng, & Gocelinum de norwloo, & plures alios. Teste Rogere Bigot.

* 1.14Willielmus Rex Anglorum Lanfranco Archiepiscopo & Rogerio Co∣miti [N. 4] Moritoniae & Gaulfrido Constantiensi Episcopo, salutem. Man∣do vobis & praecipio ut iterum faciatis congregari omnes Scyras quae interfuerunt placi••o habito de terris * 1.15 Ecclesiae de Heli ••ntequam [ F] mea conjux in Normaniam novissime veniret, cum quibus etiam sint de Baronibus meis, qui competenter adesse poterint & praedicto placito in∣terfuerint & qui terras ejusdem Ecclesiae tenent, Quibus in unum congregatis eligantur plares de illis Anglis qui sciunt quomodo terrae ja∣cebant praefatae Ecclesiae die qua Rex Edwardus obiit. Et quod inde dixerint, ibidem jurando testentur. Quo facto restituantur Ecclesiae

terrae quae in Dominico suo erant die obitus Edwardi, exceptis his quas homines clamabant me sibi dedisse. Illas vero literis mihi significate quae sint, & qui eas tenent. Qui autem tenent Theinlandes, quae pro∣cul dubio debent teneri de Ecclesia, faciant concordiam cum Abbate quam meliorem poterint. Et si noluerint terrae remaneant ad Ecclesiam, Hoc quoque detenentibus Socam & Sacam fiat. Denique praecipite ut illi homines faciant pontem de Heli qui meo praecepto & dispositione huc [ A] usque illum soliti sunt facere.

Willielmus Rex Anglorum Golfrido Episcopo & Rodberto Comiti Mo∣ritoniae, [N. 5] salutem.* 1.16 Facite simul venire omnes illos qui terras tenent de dominico victu Ecclesiae de Heli. Et volo ut Ecclesia eas habeat sicut habebat die qua Edwardus Rex fuit vivus & mortuus. Et si aliquis dixerit, quod inde de meo dono aliquid habeat; Mandate mihi magni∣tudinem terrae, & quomodo eam reclamat, & ego secundum quod audiero [ B] aut ei inde escambitionem reddam, aut aliquid faciam. Facite etiam, ut Abbas Symeon habeat omnes consuetudines quae ad Abbatiam perti∣nebant, die quo Rex Edwardus fuit mortuus. Si illi qui eas habent secum concordare noluerint, & ad istud placitum summonere Willielmum de Guaregna & Richardum filium Comitis Gilberti & Hugonem de Monte-Forti & Golfridum de Magnavilla & Radulfum de Belfo & Herveum Bituriensem, & Hardewinum de Escalers & alios quos Ab∣bas vobis nominabit.

[ C]

Willielmus Rex Anglorum Lanfranco Archiepiscopo & Golfrido Constantiensi Episcopo, salutem.* 1.17 Facite Abbatem de Heli resaisiri [N. 6] de istis terris, quas isti tenent Hugo de Monteforti unum Manerium nomine Bercham, Richardus filius Comitis Gilleberti Brochesheue, Picotus Vicecomes Epintonam, Hugo de Berneriis 3 hidas. Remi∣gius Episcopus 1 hidam. Episcopus Baiocensis 2 hidas, Frodo frater Abbatis 1 Manerium, Duo carpentarii 1 hidam & 3 virg. Si ipse [ D] Abbas poterit ostendere supradictas terras esse de dominico suae Ecle∣siae: Et si supradicti homines non poterint ostendere ut eas terras habuis∣sent de dono meo. Facite etiam quod Abbas praedictus habeat Sacam & Socam & alias consuetudines, sicut Antecessor ejus habuit die quâ Rex Aedwardus fuit vivus & mortuus.

Willielmus Rex Anglorum Lanfranco Archiepiscopo Goisfrido Con∣stantino Episcopo & Roberto Comiti de Moritonio, salutem.* 1.18 Facite [N. 7] [ E] Simeonem Abbatem habere Sacam & Socam suam, prout suus An∣tecessor habuit tempore Regis Aedwardi, videlicet de quinque Hundret de Suthfulch, & ab omnibus viris qui terras tenent in illis Hundrez. Videte ne Abbas praedictus quicquam injuste perdat, & facite ut omnia sua cum magno honore teneat.

Willielmus Rex Anglorum Lanfranco Archiepiscopo & G. Episco∣po & R. Comiti Moritonio,* 1.19 salutem. Defendite ne Remigius Episco∣pus [N. 8] [ F] novas consuetudines requirat infra Insulam de Heli. Nolo enim ut ibi habeat nisi illud quod Antecessor ejus habebat tempore Regis Aed∣wardi, scilicet qua die ipse Rex mortuus est. Et si Remigius Episco∣pus inde placitare voluerit, placitet inde sicut fecisset tempore Regis Aedwardi, & placitum istud sit in vestra praesentia. De custodia de Norguic Abbatem Symeonem quietum esse dimittite; Sed ibi municio∣nem suam conduci faciat & custodiri, Facite remanere placitum de terris

quas calumniantur Willielmus de Ou, & Radulfus filius Gualeranni & Robertus Gernon; si inde placitare noluerint, sicut inde placitassent tempore Regis Aedwardi, & sicut in eodem tempore Abbatia consue∣tudines suas habebat, volo ut eas omnino faciatis habere, sicut Abbas per cartas suas, & per testes suos eas deplacitare poterit.

The Conquerors Charter of Liberties to the City of [ A] London, gronted to William Bishop of Lon∣don: Given in the Saxon Language, but thus Englished.

* 1.20WIlliam King greeteth William Bishop, and Godfrey Portgrave, [N. 9] and all the Burgesses within London, French and English, and I grant that they be all Law-worthy, as they were in Edwards days the King; and I Will that each Child be his Fathers Heir, and I will not suffer that any Man do you wrong. And God you keep.

[ C]

An Alphabetical Catalogue of the Names of all the great Tenents that held all the Lands, Towns, Maners, and Farms in England of William the Conqueror, mentioned in the Sur∣vey [ A] thereof, called Doomesday-Book.

Numb. 10. A

• [ B] ARchiepiscopus Cantuariensis.
• Monachi ejus.
• Abbatia de Berchinges.
• Abbatissa de Eodem.
• Abb. de Ely.
• Abb. Sancti Edmundi.
• Abb. de Bello.
• [ C] Abb. Sanctae Trinitat. de Cadomo.
• Abbatissa de Eodem.
• Abb. Sancti Adoeni.
• Abb. Sancti Benedicti Ramesii.
• Abb. de Hulmo.
• Abb. de Bernai.
• Abbatissa de Ceterich.
• Abb. Sancti Augustini.
• [ D] Abb. de Gand.
• Abb. Fiscamiensis.
• Abb. Wintoniensis.
• Abb. de Certesis alias Certesig.
• Abb. Sancti Wandregesili.
• Abb. de Cruce Sancti Leutfredi.
• Abb. Glocestrensis.
• Abb. Gemeticensis.
• [ E] Abb. Glastoniae.
• Abb. Middletunensis.
• Abb. de Grestam.
• Abbatissa de Wincestre.
• Abbatissa de Romesig.
• Abbatissa Romesiensis.
• Abbatissa de Warwelte.
• Abb. de Lire.
• [ F] Abbatissa de Eodem.
• Abb. Wiltuniensis.
• Abb. Abindoniensis.
• Abb. Sancti Albani.
• Abb. Sancti Petri super Divam.
• Abbatissa de Ambresberie.
• Abb. Malmesburiensis.
• Abb. Creneburnensis.
• Abbatissa Skeftesberiensis.
• Abb. de Cernel.
• Abb. de Abbedesberie.
• Abb. de Sancto Wallerico.
• Abb. de Adelingi.
• Abb. Sanctae Trin. de Cantorberia.
• Abb. de Hortune.
• Abb. de Tavestoch.
• Abbatissa de Monasterio villarum.
• Abb. Sanctae Trin. Rothomagi.
• Abb. de Winthelcumbe.
• Abb. de Pratellis.
• Abb. Sancti Stephani de Cadomo.
• Abbatia de Evesham.
• Abb. de Persore.
• Abb. de Coventre.
• Abb. de Cormelies.
• Abb. de Eglesham.
• Abb. de Torni.
• Abb. de Croyland.
• Abb. de Burgh.
• Abb. de Berton.
• Abb. de Eborace.
• Willielmus filius Ansculfi.
• Willielmus Alisius.
• Willielmus Arcuarius.
• Willielmus filius Azor.
• Goscelinus filius Azor.
• Gilo frater Ansculfi.
• Ainulphus Vicecomes.
  • Albertus.
• Theodericus Aurifaber.
• Roger. Arundel.
• Robertus de Albamarle.
• Ruald. Adobed.
  • Ainulphus.
• Nigellus de Albinio.
• Ʋrso de Abatot.
• David de Argentoun.
• Henricus filius Azor.
• Robertus Albus.
• Walterus de Aincourth.
• ...

• Goisfridus Alscelinus.
• Osbernus de Arcis.
• Odo Arbalistarius.
• Norman de Adreci.
  • Ansgotus.
• Edmundus filius Algoti.
• Humfridus filius Alberici.
  • Aluredus.
  • Aldit.
• Willielmus de Archis.
  • Alsi alias Elsi.
• Rabellus Artifex.
• Gislebertus Arbalistarius.
• Bernardus Arbalistarius.
• Radulfus Arbalistarius.
• Robertus Arbalistarius.
• Hugo Alabarle.
• Bernardus Accipitrarius.
  • Ansgerus.
• Eldricus Aucipiter.
• Adelina Ʋxor Hugonis.

B

• WIllielmus de Braiose.
• Willielmus de Bertram.
• Gislebertus de Breteville.
• Hugo filius Baldrici.
• Willielmus filius Balderon.
• Willielmus Belet.
• Rogerus de Berchelai.
• Rogerus de Belmont.
• Serlo de Berci.
• Hugo de Boscherberti.
• Rogerus de Busli.
• Robertus Bastard.
• Aluredus Brito.
• Nicholas Balistarius.
• Robertus Blundus.
• Radulfus Baignard.
• Hugo de Bello-campo.
• Goisfridus de Bech.
• Goisbertus de Belvaco.
• Maigno vel Maimo Brito.
• Hugo de Bolebech.
• Nigellus de Bereville.
• Gozelinus Brito.
• Ʋrso de Berseres.
• Radulfus de Berchelai.
• Walterus Balistarius.
  • Baldevinus.
• Humfridus de Buivile.
• Hugo de Berners.
• Ʋxor Bosselini de Dive.
• Robertus de Buci.
• Drogo de Beureria.
• Willielmus Buenvalet.
• Ogerius Brito. [ A]
• Rainaldus de Balgaiole.
• Badulfus de Burun.
• Rainerus de Bruemont.
  • alias Brunon.
• Waldinus Brito.
• Odo Balistarius.
• Willielmus Blandus.
• Heppo Balistarius. [ B]
• Tibellus Brito.
• Rogerus Bigotus.
• Radulfus de Bello-fago.
• Humfridus de Bohun.
• Herveius Bituricensis.
• Gislebertus Balistarius.
• Radulfus Balistarius.
• Rainaldus Brito. [ C]
  • Bezelinus.
• Tedbaldus filius Bernerii.
• Burgenses de Bedford.
• Willielmus Buenwasteth.
• Erneis de Burun.
• Odoardus Balistarius.
• Rainaldus Balistarius.
• Regis Bedelli. [ D]

C

• CAnonici Sancti Pauli Lond. [ E]
• Canonici de Waltham.
• Canonici Sancti Martini Lond.
• Canonici de Oxenford & alii Cleri.
• Canonici Lisiansenses.
• Clericus Albertus.
• Canonici de Twinham.
• Canonici Constantienses.
• Clerici de Wrehauton. [ F]
• Canonici de Bedford.
• Capellanus Ansgerus.
• Canonici de Stadford & Handon.
• Clericus Sanson.
• Clerici Tenentes de Rege in Somer∣setshire.
• ...

• Canonici Eboracenses.
• Canonici Baiocenses.
• Comes de Mellent.
• Comes Eustachius.
• Comes Willielmus de Ow.
• Comes Moritoniensis.
• Comes Alanus.
• [ A] Comes Rogerus.
• Comes Hugo.
• Comes Ebroicensis.
• Comes Albericus.
• Comes Ivo Talbois.
• Comes Albericus Northumb.
• Comitissa Juditha.
• Comitissa Godeva.
• [ B] Comitissa Alveva.
• Comitissa de Albamarla.
• Comitissa Bononiensis vel Boloni∣ensis.
• Albericus Capellanus.
• Milo Crispin.
• Humfridus Camerarius.
• Turstinus Camerarius.
• [ C] Rainaldus filius Croc.
• Gozelinus de Cormelies.
• Goisfridus Camerarius filii Regis.
• Robertus & Willielmus filii Corbutionis vel Corbet.
• Willielmus de Calgi.
• [ D] Radulfus filius Comitis.
• Rogerus de Curcelles.
• Rainaldus Canus vel Canud.
• Walterus de Clavile.
• Willielmus filius Constantini.
• Albericus de Coci.
• Willielmus Chieure.
• Giraldus Capellanus.
• Sigar de Cioches.
• [ E] Willielmus Camerarius.
  • Christina.
• Ansfridus de Cormelies.
• Humfridus Cocus.
• Willielmus de Cahanges.
• Gunfridus de Cioches.
• Gislebertus Cocus.
• Wido de Credun.
• [ F] Goisfridus de Cambray.
  • Colsuaine.
• Normannus Crassus.
  • Colegrin.
• Herbertus Camerarius.
• Carpentarii Regis.
• Carbon alias Carbonet.
• Walterus Cocus.
• Angerus Cocus.
• Hubertus de Canesio.
  • Colvin.
  • Chetelbern.
  • Chenvin.
• Albertus Capellanus.

D

• WAlterus de Doai vel Do∣way.
• Walscelinus de Duay vel Doway.
• Robertus Dispensator.
• Walterus Diaconus.
• Herman de Drunes.
• Eudo Dapifer.
  • David.
• Haimo Dapifer.
• Adam filius Durandi mala opera.
• Godricus Dapifer.
• Rogerus Deus salvet Dominas.
• Galfridus Diaconus.
• Willielmus Diaconus.
  • Darman.
• Radulfus Dapifer.

E

• ARchiepiscopus Eboracensis.
• Episcopus Londinensis.
• Episcopus Dunelmensis.
  • Lisiacensis.
  • Herefordensis.
  • Baiocensis.
  • Tedfordensis & Feudum ejusdem.
• Episcopus Osbertus.
  • Rovensis vel
  • Rofcestrensis.
• Episcopus Ebroicensis.
  • Cicestrensis.
  • Excestrensis.
  • Wintoniensis.
  • Saresberiensis.
  • Constantiensis.
  • ...

• ...
  • Wellensis.
  • Cestrensis.
  • Lincolniensis.
  • de Wirecestre.
• Ecclesia de Lantheige.
  • Sancti Nicholai.
  • Beccensis.
  • de Bada.
  • Miceleniensis.
  • Sancti Petri Romae.
  • de Monteburg.
  • de Buckfesth.
  • Sancti Martini Rothom.
  • de Monte Sancti Michaelis de periculo Maris.
  • Aliquorum Sanctorum.
  • Sancti Dionysii Parisiis.
  • De Troar.
  • De Lire.
  • De Cirecester.
  • Sancti Remigii Remensis.
  • Adelingensis.
  • De Cadomo Sancti Stephani.
  • De Cadomo Sanctae Trini∣tatis.
  • De Glastingberie.
  • De Skeftesberie.
  • De Tavestoke.
  • De Hortune.
  • De Crenburn.
  • De la Bataigle.
  • De Coventreu.
  • Sancti Ebrulfi.
  • De Cormelies.
  • Sancti Guthlaci.
  • De Glocester.
  • De Westmonaster.
  • De Pertore.
  • ...

    De Evesham.

    Several of these Churches, in divers Counties in Doomsday-book, are sometimes entered as Abbies, and sometimes as Churches, ac∣cording to the fancy of the Clerks of the Commissioners that made the Survey, as Abbatia de Coven∣tre, Abbatia de Persore, Abbatia de Evesham, Abbatia de Croyland, in stead of Ecclesia Sancti Guthlaci, &c.

• Richardus Esturmi.
  • Eldredus.
• Swainus de Excessa.
• Richardus filius Erfasti.
• Eudo filius Esperwic.
• Eldricus Accipitrarius.
  • Edwardus.
• Baldwinus de Excestre.
• Hardvinus de Escalers.
• Rainaldus filtus Archebaldi.
  • Elsi alias Alsi. [ A]
  • Edgar.
  • Eldeva.
  • Eddie alias Edith.
• Regis Elemosynarii.

[ B]

F

• FRodo frater Abbatis.
• Radulfus de Felgeres.
• Willielmus de Felgeres.
• Henricus de Ferrariis. [ C]
  • alias Ferier.
• Willielmus de Falaise.
• Robertus Fasiton.
• Walterus Flandrensis.
• Willielmus Froisseleu.
• Hugo Flandrensis.
• Richardus Forestarius.
• Baldwinus Flandrensis. [ D]
• Ranulfus Flammar.
• Robertus Flavus.
• Henricus de Felgeres.
• Hermar. de Ferrariis.
• Ad nullam Firmam pertinet. [ E]
  • Fulcherus.

G

• RIchardus filius Gisleberti Co∣mitis.
• Robertus filius Geroldi. [ F]
• Durandus de Glocester.
• Walterus Giffart.
  • Godescallus.
• Odo filius Gamelini.
  • Godeballus.
  • Goscelinus.
  • Giraldus.
• ...

• Robertus Gernon alias Greno.
• Hugo de Grentmaisnil.
• Willielmus Goizinboded.
• Picotus de Grentbridge.
  • Girbirtus.
  • Gerinus.
  • Gospatric.
• [ A] Hugo de Gurnay.
• Robertus filius Goberti.
  • Godvinus.
  • Grimbaldus.
• Berengarius Giffart.
• Gislebertus de Gand.
  • Griffin.
  • Gudmund.
  • [ B] Grimus.
  • Gonovinus.
• Osbernus Giffart.

H

[ C]

• HAimo Vicecomes de Chent.
• Ernulfus de Hesding.
• Radulfus filius Huberti.
• Eudo filius Huberti.
• Aluredus Hispaniensis.
• Hainricus vel Haimericus.
• [ D] Robertus Hostiarius.
• Radulfus filius Huberti.
• Willielmus Hostiarius.
  • Hago vel Hugo.
• Tibellus Herion.
• Ilbodus frater Ernulfi de Hesding.
• Hachebernus alias Hagebus.
• Radus filius Hugonis.
  • [ E] Herman.
  • Herveius.
• Eustachius de Huntedune.
• Drogo de Holdernesse.
• Godvinus Haldenus.
  • Herbertus.
• Homines Domini Regis.
  • Comitis de Mellent.
• [ F] Homines Archiepiscopi Eboracensis.
• Homines Episcopi Dunelmensis.
• Homines Archiepiscopi Cantuari∣ensis.

I

• ROgerus de Iveri.
• Humfridus de Insula.
• Radulfus de Insula.
  • Iseldis.
• Ranulfus frater Ilgeri.
• Richardus de Ingania.
  • Ilbodus.
  • Isaacus.
• Rainaldus filius Ivonis.
• Waldinus Inganiator.
  • Invasiones.

L

• WIllielmus Levet vel Lo∣veth.
• Rogerus de Laci.
• Hugo Lasne.
• Radulfus de Limeseio.
• Roger. de Luri vel Leuri.
• Willielmus Luric.
• Richardus Legatus.
• Albertus Lothariensis.
• Aluredus de Lincolniâ.
• Hugo de Luri vel Luci.
• Gozelinus filius Lamberti.
• Goscelinus Loremanus.
• Herveus Legatus.
  • Lewena.
• Homines Liberi.

M

• HƲgo de Montfort.
• Goisfridus vel de Magnâ villâ.
• Galfridus de Magnâ villâ.
• Robertus Malet.
• Aluredus de Merlebergh.
• Radulfus de Mortemer.
• Willielmus filius Manne vel Magni.
• ...

• Goisfridus Marescallus.
• Nigellus Medicus.
• Robertus filius Murdrac.
• Mathaeus Mauritaniensis.
• Willielmus de Moion.
• Gunfridus vel Mauldoit.
• Humfridus Mauldoit.
• Robertus Marescall.
• Turstinus Mantell.
  • Martinus.
• Hascoit Musard.
• Humfridus de Madehalle.
• Rogerus de Mucelgros.
• Durandus Malet.
• Hubertus de Monte-Canitio.
• Rogerus Marescallus.
  • Modovinus.
• Giroldus Marescallus.
• Willielmus de Maldwith alias Mau∣duit.
• Maci de Moritania.
• Willielmus de Moimi.
• Regina Mathildis.
• Madoth Edric Elmer.
• Regis Ministri.
• Monachi de Scireburn & Winton.

N

• WIllielmus filius Normanni.
  • Nigellus perhaps Ni∣gellus Medicus.
  • Normannus.
• Willielmus filius Nigelli.
  • Nicholas.

O

• WAlterus filius Otheri.
• Goisfridus Ortale vel Orla∣teile.
• Radulfus filius Osmundi.
• Wido de Olgi.
• Willielmus de Ottburvilla.
• Robertus de Olgi.
  • Odo.
  • Ogerius.
• Rogerus de Odburvilla.
• Willielmus de Ow.

[ A]

P

• RAnulfus Piperellus.
• Hugo de Port
  • de Rege &
  • de Episcopo Baio∣censi. [ B]
• Hubertus de Port.
• Willielmus de Perci.
• Bernardus Pancevolt.
• Ricardus Punigiant alias Puniant.
• Willielmus Peurel alias
  • Peverell.
  • Piperell.
• Walterus filius Ponz.
• Drogo filius Ponz. [ C]
• Ranulfus de Pomerei.
• Radulfus Paganel.
• Radulfus Pomerei.
• Willielmus de Poilgi.
• Hugo Pincerna.
• Osbernus Piscator.
• Walterus Pontz.
• Erchinger Pistor. [ D]
• Rogerus Pictaviensis.
• Theodericus Pointell.
• Radus Pinell.
• Herbrandus de Ponte Adomari.
• Erminius Presbyter.
• Colebertus Presbyter.
• Gislebertus Presbyter.
• Reinbaldus Presbyter. [ E]
• Godricus Presbyter.
• Giraldus Presbyter de Wiltune.
• Godwinus Presbyter.
• Inichellus Presbyter.
• Lewinus Presbyter.
• Aluredus Presbyter.
• Robertus Piscator.
• Osbernus Presbyter. [ F]
• Edmundus filius Pagani.
• Regis Praefecti.

R

• GIslebertus filius Richerii.
• Turstinus filius Rolf.
• [ A] Walter. filius Roger. de Pistes.
• Herbertus filius Remigii.
• Willielmus filius Richardi.
• Robertus filius Rolf.
• Goscelinus de Rivere.
• Wido de Reinbodcourth.
  • Reinbaldus.
• Heraldus filius Radulfi Comitis.
• [ B] Rogerus filius Radulfi.
• Osbernus filius Ricardi.
  • Richardus.
  • Rainaldus.
  • Restoldus.
• Robertus filius Roscelini.
• Rogerus filius Reinardi.
  • Rohais Ʋxor Ricardi.
  • [ C] Raynerius.
• Roger. de Ramis.

[ D] S

• EDwardus de Sareberie.
• Willielmus filius Stur.
• Robertus de Stadford.
• Radulfus filius Scifrid.
• Hugolinus Stireman.
• Ricardus Sturmie.
• Willielmus de Scoies alias Scohies.
• Osbernus de Salceid.
• [ E] Hardvinus de Scalers.
• Gislebertus filius Salomonis.
• Willielmus Speck.
• Walterus frater Seiherii.
  • Siboldus.
• Nigellus de Stadford.
  • Saisselinus.
• Hugo de Sancto Quintino.
  • [ F] Stanardus.
  • Starcolfus.
  • Swain.
  • Sortebrand.
• Sanctus Stephanus de Cadamo.
• Eudo filius Spirwic.
• Regis Servientes.

T

• HEnricus Thesaurarius.
• Durandus Tonsor.
• Radulfus de Todeneio.
• Gislebertus filius Turoldi.
• Judahel de Todenais.
• Robertus de Todeneio.
• Richardus de Todeneio.
• Radus Tailebosch.
• Berengarius de Todeni.
  • Turchillus.
• Ilbertus filius Turoldi.
• Gislebertus Tisun.
• Ivo Tailebosch.
• Willielmus Tailebosch.
• Filia Radi Tailebosch.
  • Azelina Ʋxor Ejus.
  • Adelina faemina Ejus.
• Ricardus de Tunbridge.
  • Tovi.
  • Tonnus.
• Ricardus filius Turolfi.
• Oswaldus Theodericus.
• Regis Taini.

V

• WAleranus Venator.
• Croc Venator.
• Ainulfus Vicecomes.
• Swain Vicecomes.
• Haimo Vicecomes.
• Baldewinus Vicecomes.
• Durandus Vicecomes.
• Humfridus vil. de Leci.
• Albericus de Ver.
• Petrus Valoniensis.
• Bertram de Verdono.
• Robertus de Veci vel Vesci.
• Walterus Vernon.
  • Ʋlchetellus.
  • Ʋlmarus.
  • Ʋlveva.
  • Vinemarus.
• Ʋxor Hugonis.
• Ʋxor Rogeri de Luri.
• ...

• Ʋxor Radulfi Capellani.
• Ʋxor Hervei de Helion.
• Ʋxor Geri.
• Willielmus de Verci.
• Regis Valvasores.
• Robertus de Verli.

W

• WIllielmus de Warrenna.
• Willielmus filius Widonis.
• Ranulfus de Sancto Walerico.
• Walterus de Sancto Walerico.
• Aluredus Nepos Wigoti.
• Johannes filius Walerani.
  • Willielmus.
• Osbernus filius Walteri.
  • Winemarus.
• Goisfridus de Wirce. [ A]
• Turchillus de Warwice.
• Robertus filius Willielmi.
• Johannes Nepos Walerani.
• Willielmus de Watevilla.
  • Walterius.
• Odo de Wirecestre.

For further satisfaction, any man may compare this Alphabetical [ B] Catalogue with the Catalogue of all the Tenents, of all the Towns, Parishes and Lands described in every County, as they are placed first in each County, and have their Titles in the Survey it self, ac∣cording to their respective Number, whereby he will find, That these were all the Tenents in Capite, or that held in Serjanty of King William the First, and that they held all the Lands in England of him, by immediate, and others of them by mediate Tenure.

[ C] [ D] [ E] [ F]

Charta Regis Willielmi Primi, qui secernit pla∣cita Ecclesiastica à Causis Civilibus.

W. Dei Gratiâ Rex Anglorum R. Bainardo, & G. de Magna∣villâ, [N. 11] * 1.21 [ A] & P. de Valoines caeterisque meis fidelibus de Essex & Hertfordschire, & de Middlesex, salutem. Sciatis vos omnes & caeteri fideles mei, qui in Anglia manent, quod Episcopales leges, quae non bene, nec secundum Sanctorum Canonum praecepta, usque ad mea tem∣pora in regno Anglorum fuerint, Communi Concilio, & Concilio Archiepiscoporum, & Episcoporum & Abbatum & omnium Prin∣cipum Regni mei, emendandas judicavi; propterea Mando & regia authoritate praecipio, ut nullus Episcopus vel Archidiaconus, de legibus [ B] Episcopalibus amplius in Hundret placita teneant: Nec causam, quae ad regimen Animarum pertinet, ad judicium Secularium hominum ad∣ducant: Sed quicunque secundum Leges Episcopales, de quâcunque causâ vel culpâ interpellatus fuerit, ad locum quem ad hoc Episcopus elegerit, & nominaverit, veniat; ibique de causâ vel culpâ suâ respondeat, & non secundum Hundret, sed secundum Canones & Episcopales leges, & rectum Deo, & Episcopo suo faciat: Si vero aliquis per superbiam elatus, ad justitiam Episcopalem venire contempserit & noluerit▪ vo∣cetur [ C] semel, & secundo, & tertio. Quod si nec sic ad emendationem venerit, excommunicetur; & si opus fuerit ad hoc vindicandum, for∣titudo & Justicia regis vel Vicecomitis adhibeatur: ille autem qui vocatus ad Justitiam Episcopi venire noluerit, pro unaquaque voca∣tione Legem Episcopalem emendabit: Hoc etiam defendo, & mea au∣thoritate interdico, ne ullus Vicecomes aut Praepositus seu Minister Regis, nec aliquis Laicus homo, de Legibus quae ad Episcopum pertinent se intromittat: Nec aliquis laicus homo alium hominem, sine Justiciâ [ D] Episcopi ad judicium adducat. Judicium vero in nullo loco portetur nisi in Episcopali sede, aut in alio loco, quem Episcopus ad hoc con∣strueret.

Willielmus Dei Gratia Rex Anglorum, tam Clericis, quam Laicis [N. 12] per Angliam constitutis, salutem.* 1.22 Notum sit vobis▪ me concessisse & confirmâsse, assensu Lanfranci Archiepiscopi Cantuariensis, & Sti∣gandi Episcopi Cicestrensis; & Concilio etiam Episcoporum ac Ba∣ronum [ E] meorum, ut Ecclesia Sancti Martini de Bello, quam fundari ex voto ob victoriam quam mihi Deus in eodem loco contulit, libera sit & quieta in perpetuum ab omni servitute, & omnibus quaecunque humana Mens excogitare possit cum omnibus dignitatibus & consuetudinibus regalibus, quas ei regali authoritate concessi, sicut Chartae meae testantur. Volo itaque & firmiter praecipio, quatenus Ecclesia illa; cum Leugâ circumquaque adjacente, libera sit ab omni Dominatione, & Oppres∣sione Episcoporum, sicut illa quae mihi coronam tribuit, & per [ F] quam viget Decus nostri regiminis. Nec liceat Episcopo Cice∣strensi, quamvis in illius Dioecesi sit, in Ecclesiâ illâ, vel in Maneriis ad eam pertinentibus, ex consuetudine hospitari, contra voluntatem Abbatis, nec Ordinationes aliquas ibidem facere, nec Abbatiam in ali∣quo gravare, sed neque super illam Dominationem aliquam, aut vim vel potestatem exerceat, sed sicut Dominica mea Capella, libera sit omnino ab omni exactione. Ad Synodum vero Abbas ire non sum∣moneatur,

nec compellatur nisi propria voluntate pro aliquo negotio ire voluerit. Nec Monachos suos, ubi sibi opportunius viderit, ad sacros ordines promoveri facere prohibeatur. Nec Altarium Sacrationes, Confirmationes, vel quaslibet Episcopales benedictiones Abbatis vel Monachorum requisitione à quolibet Episcopo ibidem libere fieri ab aliquo contradicatur. Hoc etiam regali authoritate, & Episcoporum & Ba∣ronum meorum attestatione constituo, quatenus Abbas Ecclesiae suae, [ A] & Leugae circumjacentis per omnia Judex sit, & Dominus. Defuncto Abbate, de âdem Ecclesia Abbas eligatur, nisi forte (quod absit) ibidem idonea persona reperiri non possit. Hanc Constitutionem meam, sic voto & regali authoritate confirmatam nullus successorum meorum violare vel imminuere praesumat. Quicunque igitur contra libertates vel dignitates ejusdem Ecclesiae fecerit, forisfacturae Regiae Coronae subjaceat. Hujus rei testes sunt Lanfrancus Archiepiscopus Cantuariensis. Stigandus Cicestrensis Episcopus. Walkelinus Episcopus Winton. Wulstanus [ B] Wigorn. Episcopus. Qui omnes, me praesente, & audiente horum prae∣ceptorum meorum, & constitutionum violatores perpetuo anathemate Damnaverunt. Apud Winton.

* 1.23Excellentissimo Sanctae Ecclesiae Pastori Gregorio, gratiâ Dei Anglo∣rum Rex & Dux Normannorum Willielmus, salutem, cum amicitiâ. [N. 13] Hubertus Legatus tuus, Religiose Pater, ad me veniens ex tuâ parte me admonuit, quatenus tibi & successoribus tuis fidelitatem facerem, & [ C] de pecuniâ quam Antecessores mei ad Romanam Ecclesiam mittere sole∣bant melius cogitarem. Unum admisi, alterum non admisi; Fideli∣tatem facere nolui, nec volo; quia nec ego promisi, nec Antecessores meos Antecessoribus tuis id fecisse, comperio: Pecunia tribus firme annis in Galliis me agente, negligenter collecta est. Nunc vero Divinâ mise∣ricordia me in Regnum meum reverso quod Collectum est per praefatum Legatum mittitur. Et quod reliquum est per Legatos Lanfranci Archiepiscopi fidelis nostri cum opportunum fuerit, transmittetur. [ D] Orate pro nobis & pro statu regni nostri, quia Antecessores vestros di∣leximus, & vos prae omnibus sincere diligere & obedienter audire deside∣ramus.

* 1.24Lanfrancus Gratia Dei Archiepiscopus, dilectissimo Fratri Stigando, Cicestrensi Episcopo, salutem. Clerici villarum nostrarum qui in vestra [N. 14] Diocesi existunt questi nobis sunt, quod vestri Archidiaconi repertis oc∣casionibus, pecunias ab eis exquirunt & à quibusdam jam acceperunt. [ E] Meminisse debet fraternitas vestra quia contra morem Antecessorum no∣strorum, & vestrorum vobis concessimus, eisque imperavimus quatenus ad vestras Synodos irent, & ea quae ad Christianae Religionis notitiam prodesse possunt sine interpellatione vel discussione aliquâ à vobis audi∣rent. Si quae in ipsis culpis invenirentur, suspensâ interim vindictâ, ad nostrum examen servarentur, & nobis vel in miserendo vel in ulciscendo, sicut semper consuetudo fuit, obnoxii tenerentur. Mandavimus itaque vobis, ut male accepta sine dilatione reddi jubeatis & Ministris vestris [ F] ne ulterius id praesumant, servandae Caritatis studio prohibeatis. Nos vero Presbyteris nostris qui extra Cantiam constituti sunt omnino praecipimus ne ad vestram vel alicujus Episcopi Synodum amplius eant, nec vobis nec aliquibus ministris vestris pro qualibet culpa respondeant. Nos enim cum ad Villas nostras venerimus quales ipsi, vel in moribus, vel in sui Ordinis scientiâ sint, pastorali authoritate vestigare debemus. Chrisma tamen à vobis accipiant & ea quae anti∣quitus

instituta sunt, in Chrismatis acceptione persolvant, sicut namque ea quae antiquitus usque ad nostra Tempora, Antecessores nostri habue∣runt, solerti vigilantia cupimus illibata custodire, ita aliis debita aliqua, quod absit, usurpatione denegare nolumus.

The Ecclesiastical Constitutions made in Normandy,* 1.25 Anno Domini [ A] 1080. Order. Vital. fol. 552, &c.

ANno ab incarnatione domini 1080. Rex Guillelmus in festo Pente∣costes [N. 15] apud Illebonam resedit, ibique Guillelmum Archiepiscopum & omnes Episcopos & Abbates Comitesque, cum aliis proceribus Normannie simul adesse praecepit. Ʋt Rex jussit factum est. Igitur octavo anno Papatus domini Gregorii Papae 7 Celebre Concilium apud [ B] Jullam-bonam celebratum est. Et de Statu Ecclesiae Dei totiusque regni providentia Regis cum Baronum suorum consilio utiliter Tractatum est. Statuta vero concilii, sicut ab his qui interfuerunt veraciter annotata sunt, volo hic inserere; ut posteri discant, quales in Normannia leges fuerunt sub Guillelmo Rege.

Pax Dei (quae vulgo trevia dicitur) sicut ipse Princeps Guillelmus eam in initio constituerat, firmiter teneatur, & per singulas Parrochias, [ C] dictis Excommunicationibus renovetur. Qui vero servare contempse∣rint, vel aliquatenus fregerint, Episcopi secundum quod prius Satu∣tum est eos judicando justitiam faciant. Si quis vero Episcopo suo in∣obediens fuerit, domino in ••ujus terra habitat, Episcopus hoc demon∣stret, & ille subdat eum Episcopali justitiae. Quod si & dominus fa∣cere contempserit, Regis Vicecomes, per Episcopum inde requisitus, omni remotâ excusatione faciat.

[ D] De his, qui de parentela sua uxores tenent, vel uxores parentum suo∣rum, Episcopi Canonicam justitiam exequantur. Rex enim inde nullum sustinet vel tuetur. Sed potius Episcopos adjuvando admonet, ut lex dei firmiter teneatur.

Presbyteri, Diaconi, Subdiaconi, & omnes Canonici, & Decani nullam omnino feminam habeant. Quod si aliquis post eandem culpam visus fuerit incurrisse, si per ministros Episcopi inde prior fuerit accu∣satus, [ E] in curia Episcopi se purgabit. Si vero parrochianorum vel do∣minorum suorum aliquis, eum prius accusaverit, habeat accusatus indu∣cias ut cum Episcopo possit loqui: & si se purgare voluerit, in eadem parrochiâ cui servit praesentibus parrochianis pluribus, ante Episcopi ministros, & eorum judicio se purgabit. Si vero purgare se non potue∣rit Ecclesiam perdet irrecuperabiliter. Hoc praedictus Rex Statuit, non perenniter Episcopis suis auferendo debitam justitiam; Sed quia Epis∣copi eo tempore, minus quam convenisset inde fecerant, donec ipse [ F] eorum videns emendationem, eis redderet pro benefacto, quod tunc de manu eorum temporaliter tulerat pro commisso.

Nullus laicus in redditibus altaris, vel in Sepultura, vel in tertia parte decimae aliquid habeat; nec pecuniam per horum venditionem ali∣quatenus habeat, nec Presbyter inde servitium faciat, nisi legationem domini sui portet. Ita ut in eadem die ad servitium Ecclesiae revertatur,

& ad orationes (per Normanniam solummodo) victum domini sui habens, si dominus voluerit, secum vadat: Servitium Ecclesiae Presbyter interim curet.

Presbyteri ab Episcopis vel ab eorum ministris praeter justos redditus Episcopi, vi vel minis dare mihil cogantur, propter eorum feminas nulla pecuniae Emendatio exigatur.

[ A]

Archidiaconi per Archidiaconatus suos semel in anno Presbyterorum suffraganeorum suorum vestimenta, & calices & libros videant: desig∣natis ab Episcopo in unoquoque Archidiaconatu solummodo tribus locis, ubi vicini Presbyteri ad haec monstranda convocentur.

Quando Archidiaconus ad haec videnda venerit, à Presbyteris qui conveniunt triduo, si Expedit, victum sibi habeat.

[ B]

Si Presbyter forisfacturam fecerit de forestis Regis, vel Baronum ejus, nullam inde emendationem habebit Episcopus.

Presbyteri semel in anno circa Pentecosten cum processionibus suis ad matrem Ecclesiam veniant, & de singulis domibus cerae denerata, vel idem valens ad illuminandam Ecclesiam altari offeratur. Quod qui facere noluerit, à Presbytero suo per ministerium suum cogatur hoc solvere, sine emendatione pecuniae. [ C]

Laicus Presbyterum non det, vel adimat Ecclesiae, nisi ex consensu Praesulis. Quem tamen, si recipiendus est, Episcopus non repellat, & si repellendus est, non retineat.

In Cimiteriis Ecclesiarum, quae in Civitatibus, vel Castellis, vel Burgis sunt, quicquid Episcopi tempore Rodberti Comitis vel Guil∣lelmi Regis ejus consensu habuerunt, Episcopi rehabeant. [ D]

In Cimeteriis vero quae in marchis, si guerra fuerit, & aliqui ad ha∣bitandam ibi faciant mansionem, dum guerra duraverit, & ipsi propter guerram in atrio manserint, nullam forisfacturam, ab eis Episcopus habebit, nisi quam habuisset antequam ad atrium confugissent. Cum autem pax facta fuerit, qui propter guerram illuc confugerant, de atrio exire cogantur, aut Episcopalibus legibus supponantur. Qui vero in praedictis Cimeteriis antiquitus manserunt, in antiqua quietudine permaneant. [ E]

Ecclesiae villarum quantum Cimeteriis tempore Rodberti Comitis habuerunt, vel usque ad illud supra scriptum Concilium habuerunt, tantum habeant: & in eis illas consuetudines habeant Episcopi, quas tempore Rodberti comitis vel Guillelmi Regis ejus consensu habuerunt, nisi Episcopi concedente Rege Guillelmo aliquam * 1.26 consuetudinem fece∣rint.

[ F]

Si post concilium aliqua nova fit Ecclesia intra villam, faciat Epis∣copus Cimeterium, consideratione dominorum, & parrochianorum ejusdem Ecclesiae, si vero extra villam nova fit Ecclesia, undique habebit quinque perticas cimeterii.

Si monachis donatur Ecclesia, Presbyter qui eandem tenet Ecclesiam ho∣norifice teneat quicquid de eadem Ecclesia habuit; antequam monachi eam haberent; & tanto melius quanto sanctioribus associatur hominibus. Eo autem mortuo vel aliquatenus deficiente, Abbas idoneum Presbyterum quaerat, & Episcopo eum vel per se, vel nuncium suum ostendat. Q••em si recipiendus est, Episcopus recipiat. Si vero Presbyter cum monachis religiose vivere voluit: videat ut Ecclesia, quam Episcopali licentia [ A] intravit, honeste tractetur, tam in vestimentis quam libris, & caeteris Ecclesiae serviendae necessariis, secundum ejusdem facultatem Ecclesiae. Quod si Presbyter cum monachis vivere noluerit, tantum det ei Abbas de bonis Ecclesiae, unde & bene vivere, & Ecclesiae servitium convenienter valeat Presbyter adimplere. Quod si Abbas facere noluerit, ab Epis∣copo convenienter cogatur, ut faciat. Presbyter vero Episcopo suo juste subditus sit, Episcopales redditus persolvat, quae vero superabun∣dant, in usus monasterii sui Abbas habeat. Hoc idem in Ecclesiis Canoni∣corum [ B] observetur.

Violatio Ecclesiae & atrii sicut superius determinatum est, & commissa pro quibus divinum officium remanet, Episcopis per pecuniam emendetur. Assultus in Ecclesiae itinere similiter.

Si quis iratus persequitur alium in atrium vel in Ecclesiam, similiter.

[ C] Si laicus arat vel adificat in atrio, sine licentia Pontificali, similiter.

Si Clericus raptum fecerit, vel furtum, vel aliquem percusserit, aut vulneraverit, aut occiderit: Si duellam sine licentia Episcopi, susce∣perit; aut namium ceperit, aut assultum fecerit, aut aliquid injuste saisierit, aut incendium fecerit: aut manupastus ejus, aut habitator [ D] atrii, similiter.

Si Clericus Adulterium fecerit, aut incestum, similiter.

Si Presbyter de ministerio suo forisfecerit, similiter.

Presbyteri qui ad Synodum venire neglexerint, similiter.

Et qui Synodum & circadam Statutis terminis non reddiderit, simi∣liter.

[ E]

Si Clericus Coronam suam dimiserit, similiter.

Si Monachus vel Monacha, qui sunt sine regula, habitum suum di∣miserint, similiter.

Si Presbyteri, praeter Treviae dei infractores, & latrones, sine li∣centia Episcopi Excommunicaverint, similiter.

[ F]

Si erraticam habere (quod vulgo dicitur vueridif) in curiam sacer∣dotis, vel Clerici, qui in atrio manent, venerit, vel in Eleemosynam ejusdem Ecclesiae, vel in atrium Episcopi erit. Si quid per contentio∣nem in domo Presbyteri, vel Clerici▪ vel in atrio sacerdoti vel Clerico, vel eorum manupasto relictum fuerit▪ Episcopi erit.

Si quis Presbyterum, aut Monachum, aut Monacham assallierit, aut percusserit, aut ceperit, ••ut occiderit, aut domos eorum in atrio incende∣rit, similiter emendabit, si quid in Ecclesia vel in atrio inveniatur, vel relinquatur, Episcopi erit. Si quis adulterium vel incestum fecerit, vel cum matrina, vel cum matre, vel filiola coterit, similiter. Si mulier hoc idem fecerit, similiter. Si quis uxorem suam, vel si qua mulier virum suum sine judicio praesulis reliquerit, similiter. Qui mortuos consulunt [ A] vel maleficia tractant, similiter. Qui intentum sibi crimen inficians, vel negans, ferri judicio convincitur (excepta dei trevia) similiter. Qui justitiae resistens excommunicari se patitur, similiter. Parrochianorum crimina Episcopo pertinentia ubi consuetudo fuit, Episcoporum judicio examinentur.

Si contradictio judicationis facta fuerit, ante Episcopum definiatur.

[ B]

Si ferri judicium fuerit judicatum, ante matrem Ecclesiam termi∣netur.

Si plana lex erit facienda, ibi fiat ubi placitum prius fuit.

In Parrochia Episcopi sine licentia ejus, nullus audeat praedicare.

Qui in praedictas culpas inciderit si sponte ad paenitentiam venerit, [ C] paenitentia ei pro qualitate criminis injungatur, & pecunia nullatenus Exigatur.

Si laicus raptum in atrio fecerit, Episcopo emendabit, si vero alibi fecerit, quocunque modo faciat, Episcopus nihil habebi••.

Has consuetudines habeant Episcopi in illis locis, in quibus eas tem∣pore Rodberti Comitis vel Guillelmi Regis ejus concessione hactenus ha∣buerunt. [ D] Quae vero quieta fuerunt, eam quietudinem habeant, quam huc usque solide tenuerunt in his omnibus, justitiis & consuetudinibus Rex sibi retinet quod huc usque habuit.

Si Presbyter domini sui judicio contradixerit de Ecclesiastica causa, & eum in curiam Episcopi eundo injuste fatigari fecerit, domini suo X. solidos emendabit.

[ E]

Si Episcopi aliquid quod non sit hic Scriptum, in Regis Curia, mon∣strare possunt, se habuisse tempore Rodberti Comitis, vel Gulielmi Regis, ejus concessione. Rex eis non tollit, quin habeant: tantummodo illud nullatenus faisiscant: donec in Curia ejus monstrent quod habere debeant, similiter & laicis propter hoc scriptum, Rex nil tollit, quod in Curia ejus monstrare possint Episcopos non debere habere: tantummodo Episcopos inde non disaisiscant, donec in Curia Regis monstratum sit, quod Episcopi inde habere non debeant. [ F]

* 1.27Anselmo Dei Gratiâ Anglorum Archiepiscopo, Clerus & Populus Op∣pidi Wataferdiae cum Rege Murchertacho & Episcopo Dofnaldo, salutem [N. 16] in Domino. Pater Sancte, caecitas ignorantiae nos diu detrimenta salu∣tis nostrae sustinere coegit, quod magis eligimus serviliter Dominico jugo colla subtrahere, quam liberaliter pastorali obedientiae subesse. Nunc a••∣tem quantum proficiat pastorum causa, Agnovimus, cum aliarum rerum

similitudines ad mentem revocamus, quia sine regimine, nec exercitus Bellum, nec navis marinum audet attemptare periculum. Navicul•• ergo nostra Mundanis dedita fluctibus sine pastore contra callidum hostem, qua ratione pugnabit? Propterea nos & Rex noster-Murchertachus & Epis∣copus Dofnaldus, & Dermeth Dux noster frater Regis eligimus hunc Presbyterum Malchum Walkelini Wintoniensis Episcopi Monachum, nobis sufficientissime cognitum, natalibus & moribus nobilem, Apostolica & [ A] Ecclesiae Disciplina imbutum, fide Catholicâ prudentem, moribus tempe∣ratum, vitâ castum, sobrium, humilem, affabilem, misericordem, lite∣ratum, Hospitalem, suae domui bene propositum, non neophytum, haben∣tem testimonium bonum in gradibus singulis. Hunc nobis petimus à vestrâ paternitate Ordinari Pontificem, quatenus regulariter nobis praeesse valeat & prodesse, & nos sub ejus regimine salubriter Domino militare possimus. Ʋt autem omnium nostrorum vota in hanc electionem convenire noscatis, hinc decreto canonico promptissima voluntate singuli Manibus [ B] propriis roborantes subscripsimus.

Ego Murchertachus Rex Hiberniae subscripsi. Ego Dermeth Dux fra∣ter Regis subscripsi. Ego Dofnaldus Episcopus S. S. Ego Idunan Episcopus Midiae S. S. Ego Samuel Dunelmensis Episcopus S. S. Ego Ferdomnachus, Laginiensium Episcopus S. S. Subscripserunt hic multo plures, quos nos brevitate studentes notare non necessarium duximus.

[ C] Ipse quoque Rex faciebat quaedam, quae facienda non videbantur,* 1.28 de Ecclesiis, quas post obitum Praelatorum aliter quam oporteret tractabat. [N. 17] Me etiam, & Ecclesiam Cantuariensem multis modis gravabat. Terras namque ipsius Ecclesiae, quas post mortem Archiepiscopi Lanfranci, cum in manu sua Archiepiscopatum teneret, militibus suis dederat, mihi sicut eas idem Archiepiscopus tenuerat non reddebat, sed insuper alias secundum libitum suum, me Nolente dabat. Servitia gravia & Antecessoribus meis inusitata ultra quam ferre possem aut pati deberem à me exigebat. Legem [ D] autem Dei, & Canonicas & Apostolicas authoritates, voluntariis consuetudinibus obrui videbam. De hiis omnibus cum loquebar, nihil effi∣ciebam, & non tam simplex Rectitudo quam voluntaria consuetudines ob∣tendebantur. Sciens igitur quod si haec ita usque in finem tolerarem, in damnationem animae meae successoribus meis tam pravam consuetudinem confirmarem, nec de his placitare poteram (nullus enim aut consilium aut auxilium mihi ad haec audebat dare) petii à Rege licentiam adeundi vestram Paternitatem, quatenus illi & cordis mei angustias ostenderem, [ E] & deinde ejus consilio & auxilio, quod salubrius esset animae meae agerem. Quâ de reiratus petiit ut de hujus licentiae petitione quasi de gravi offensa illi satisfacerem, & securum illum facerem, me deinceps nullo modo re∣quisiturum, pro aliqua necessitate, Apostolicum, nec saltem inde locutu∣rum, aut si unquam hoc facturus eram, in praesenti hoc facerem. Sic itaque mare transii causa ad vos veniendi. Quod sicut dixi facere non possum. Quoniam aut impossibile est me hujusmodi vitae concordare aut animam meam in tali Episcopatu salvari, tum propter rerum quas dixi [ F] qualitates, tum propter meas multimodas & sensus, & morum, & naturae, & aetatis imbecillitates; Haec est summa supplicationis meae propter quam ad vos ire volebam, ut sicut Deum animae meae, & animam meam Deo desideratis, per paternam & Apostolicam pietatem, quae Cor vestrum in∣habitat, animam meam de vinculo tantae servitutis absolvatis eique liber∣tatem serviendi Deo in tranquillitate reddatis, ne abundantiore tristitia sicut jam nimis passa est absorbeatur, & de dolore temporali ad aeternum

pertrahatur; deinde ut Ecclesiae Anglorum secundum prudentiam, & a••ctoritatem Apostolatus vestri consulatis. Omnipotens Dominus vestram sanctitatem Nobis in suae gratiae prosperitate diu servet inco∣lumem, & conterat Sathanam, & portas inferi sub pedibus vestris. Amen.

* 1.29Paschalis Episcopus servus servorum Dei, Dilecto filio Henrico Regi [ A] [N. 18] Anglorum, salutem, & Apostolicam Benedictionem. Legationis tuae verba fili Charissime gratanter accepimus, sed vellemus obedientiam promittentis. In quibus nimirum Sanctae Romanae Ecclesiae illa in tuo regno pollicebaris, quae tempore tui Patris habuerat, eos requirens hono∣res quos Antecessorum nostrorum tempore Pater tuus habuerat. Quae pro∣fecto omnia grata in superficie viderentur, interius requisita & Legati tui vocibus exposita, gravia & vehementissima paruerunt. Quaerebas enim ut tibi Episcoporum, Abbatumque per Investituram consti∣tuendorum [ B] jus & facultas a Romana indulgeretur Ecclesia, & quod per se solum fieri omnipotens Dominus perhibet, hoc Regiae pote∣statis fieret. Ait enim Dominus. Ego sum ostium; Per me si quis introierit, salvabitur. Cum autem Ecclesiae ostium Reges esse arro∣gant, fit profecto ut qui per eos Ecclesiam ingrediuntur, non pasto∣res sed fures & latrones habeantur, eodem Domino dicente. Qui non intrat per ostium in ovile ovium sed ascendit aliunde, fur est & latro. Et quidem si à nobis magnum aliquid tua dilectio postularet, [ C] quod cum Deo, cum Justitia, cum nostri Ordinis salute concedi pos∣set, graviter utique concederemus. Hoc vero tam grave, tam in∣dignum est, ut nulla ratione Catholica id admittat Ecclesia. Faci∣lius ad extrema quaelibet beatus Ambrosius cogi potuit quam Imperatori Ecclesiae permittere potestatem. Respondit enim. Noli gravare te Im∣perator, ut putes mea quae divina sunt, imperiale aliquod jus habere. Noli te extollere, sed si vis diutius imperare, esto Dei subditus. Scriptum est, Quae Dei Deo, quae Caesaris Caesari. Ad Imperatorem Palatia [ D] pertinent, ad Sacerdotem Ecclesiae, Publicorum tibi moenium jus com∣missum est, non sacrorum. Quid tibi cum Adultera? Adultera est enim quae non est legitimo conjugio copulata. Audis, ô Rex, adulteram Eccle∣siam nuncupari quae non legitime nupserit. Ecclesiae siquidem sponsus unusquisque aestimatur Episcopus juxta Scripturam illam qua ex fratris uxore frater non sui nominis filios suscitare praecipitur, & sponsae con∣temptor à futuro sponso discalciari mandatur. Vides igitur, ô Rex, quam ignominiosum, quam periculosum sit per filios suos matrem adul∣terio [ E] pollui! Si ergo Ecclesiae filius es, quod utique omnis Catholicus Chri∣stianus est, permitte matri tuae legitimum sortiri conjugium, ut non per hominem sed per Deum & hominem Christum legitimo sponso copuletur Ecclesia. Per Deum enim Episcopos eligi, cum canonice eliguntur, testatur Apostolus Paulus, dicens, Nec quisquam sumit sibi honorem sed qui vocatur à Deo, tanquam Aaron. Et beatus Ambrosius. Merito, inquit, creditur quod divino esset electus judicio, quem omnes postula∣vissent. Et post pauca. Ʋbi universorum postulatio congruit, dubitare [ F] nos non oportet ibi Dominum Jesum & voluntatis Auctorem, & pe∣titionis Arbitrum fore, & ordinationis Praesulem, & Largitorem gra∣tiae. Praeterea Propheta David ad Ecclesiam loquens ait. Propatribus tuis nati sunt tibi filii, constitues eos Principes super omnem terram. Ecclesia filios genuit. Ecclesia Principes statuit. Possemus alia de scripturis sacris testimonia & exempla proponere, quibus constaret Ec∣clesiae sponsos ac pastores Episcopos non saecularium potestatem nutu, sed

Christi dispositione & Ecclesiae indicio praeponendos. Ʋnde etiam Impe∣rator Justinianus sanxit in legibus sic. Debet enim prius disceptari de vita Episcopi utrum bona sit, an reprehensibilis, & utrum bonis testi∣moniis muniatur, an non. Et infra. Fiat, inquit, facultas unicuique si velit contradicere. Et siquidem ante consecrationem fuerit contra∣dictio facta, non prius consecretur Episcopus, nisi disceptatio de contra∣dictione sit facta, ut undique appareat innoxius is qui ad Episcopatum [ A] vocatur. Ecce quod Populi totius esse, pronunciat Imperator, hoc sui solius esse, Regia potestas incessit. Ipsius etiam Imperatoris lege cautum est ut nec profectio, nec ingressus ad Imperatorem, sine Metropolitani literis, pateret Episcopo. Quem ergo in Curia tua sine Metropolitani literis admittere non debes, eum vis, ô Rex, in Ecclesia principem constituere? Monstruosum profecto est, ut Patrem filius generare, homo Deum creare debeat. Sacerdotes namque in Scripturis Sanctis Deos vocari tanquam Dei vicarios manifestum est. Ʋnde sanctae me∣moriae [ B] Constantinus Imperator de Episcoporum causis disceptare ausus non fuisse describitur. Propter hoc sancta Romana Ecclesia & Apostolicà per Praedecessores nostros Regiae Usurpationi, & investiturae abomi∣nabili vivaciter obviare curavit, & gravissimis persecutionibus per Tyrannos affecta, usque ad tempora nostra non destitit. Confidimus autem in Domino, quoniam nec in nobis confidentiae suae virtutem, Eccle∣siae Princeps Petrus & Episcoporum primus amittet. Porro saecularium Potestatum & Regum in Ecclesia quod sit officium, exponit Apostolus [ C] Paulus dicens. Dei enim Minister est tibi in bonum. Non enim sine causa gladium portat, Dei enim Minister est vindex in ira ei qui male agit. Et Petrus Apostolus in eadem verba consentiens, sive Regi, ait, quasi praecellenti, sive Ducibus tanquam ab eo missis ad vindictam male∣factorum, laudem vero bonorum. Inter ista, Rex, nullius tibi persuasio profana surripiat, quasi aut potestati tuae aliquid diminuere, aut Nos, in Episcoporum promotione aliquid Nobis velimus amplius vendicare. Im∣mo si ab hoc propter Deum desistas, quod contra Deum esse mani∣festum [ D] est, quod cum Deo, nec tu exercere, nec Nos concedere aut cum nostra seu tua salute possumus, quicquid deinceps postulave∣ris, quod cum Deo possumus, libentius indulgebimus, & ho∣nori tuo, & sublimationi, propensius insistemus. Nec exstimes quod potestatis tuae columen infirmetur, si ab hac profana usurpatione desistas. Immo tunc validius, tunc robustius, tunc honorabilius regnabis, cum in regno tuo divina regnabit autoritas. Tunc amicitiam & familiarita∣tem nostram firmius obtinebis, & regni tutores beatos Apostolos habere [ E] gaudebis. Nec tibi nunc in petitionibus tuis abesse poterimus, cui peti∣tionum nostrarum fautorem Dominum adesse senserimus. Ipse omnipo∣tens Deus in cujus manu corda sunt Regum, assit hortatui nostro, assit au∣ditui tuo, ut dum juxta praecepta ejus tuas disposueris actiones, ipse reg∣num tuum pacis & honoris sui stabilitate ac sublimatione disponat. Amen.

Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei,* 1.30 charissimo ••ilio Henrico Regi Anglorum, salutem, & Apostolicam benedictionem. Regi Regum [N° 19] [ F] Domino gratias agimus, qui te in regnum beneplacito suae voluntatis evexit, & tanquam Christianum Regem in beneplacito suae voluntatis▪ ineffabili misericordia custodivit. Rogamus ergo ut bona regni tui exor∣dia in melius augeat, & usque in finem sua in te dona custodiat. De∣seruisti enim fratris tui Regis impietatem, quam divino conspicis judicio terribiliter vindicatam Ecclesias libertati restituisti, Clerum honorare coepisti, & Cleri Principes Episcopos immo in his Christum Dominum

venerari. Confidimus itaque quoniam usque in finem eadem sapies & in eadem probitate persistes nisi sunt aliqui perversae mentis homines qui cor Regum per Episcoporum & Abbatum Investituras Divinae indignationi aptare conantur. Quorum in hac parte consilia tanquam virus tibi sunt evitanda, ne illum offendas per quem Reges regnant, & potentes justa decernunt. Quem profecto si propitium habueris faeliciter regnabis po∣testatemque integram & divitias obtinebis. Quem si, quod absit, of∣fendis, non Procerum consilia, non Militum subsidia, non arma, non [ A] divitiae ubi subvertere caeperit, poterunt subvenire. Porro in honore Domini, in Ecclesiae libertate, Nos familiares, Nos adjutores habebis. Nec opineris quia quisquam Nos a tua divellet amicitia, si ab Investituris abstinere, si honorem debitum & libertatem à Domino institutam con∣servaveris. Ecclesiarum siquidem Investituras nos sancti Spiritus judicio Regibus & Principibus,* 1.31 immo Laicis omnibus interdicimus. Nec enim decet ut a filio mater in servitutem addicatur, ut sponsum quem non optavit accipiat. Habet sponsum suum Regem ac Dominum nostrum qui te misericordia sua in potentia & probitate custodiat, & a terreno ad [ B] caeleste perducat. Amen.

* 1.32Primum itaque ex auctoritate sanctorum Patrum Simoniacae haeresis surreptio in eodem Concilio damnata est. In qua culpa inventi, depositi [N° 20] sunt Guido Abbas de Perscore, & Wimundus de Tavestach, & Ealdwi∣nus de Rameseia, & alii nondum sacrati, remoti ab Abbatiis, scilicet Godricus de Burgo, Haimo de Cernel, Egelricus de Mideltune, absque simonia vero remoti sunt ab Abbatiis pro sua quisque causa, Ri∣chardus [ C] de Heli, & Robertus de sancto Edmundo, & qui erat apud Micelenei.

Statutum quoque est, ne Episcopi saecularium placitorum officium susci∣piant, & ut non sicut Laici, sed, ut religiosas personas decet, ordinatas vestes habeant, & ut semper & ubique honestas personas testes habeant suae conversationis.

[ D]

Ʋt etiam Archidiaconatus non dentur ad firmam.

Ʋt Archidiaconi sint Diaconi.

Ʋt nullus Archidiaconus, Presbyter, Diaconus, Canonicus uxorem du∣cat vel ductam retineat. Subdiaconus vero quilibet qui Canonicus non est, si post professionem castitatis uxorem duxerit, eâdem regulâ constringatur.

[ E]

Ʋt Presbyter quandiu illicitam conversationem mulieris habuerit, non sit legalis, nec missam celebret, nec si celebraverit, ejus missa audiatur.

Ʋt nullus ad Subdiaconatum aut supra ordinetur sine professione casti∣tatis.

Ʋt filii Presbyterorum non sint haeredes Ecclesiarum Patrum suorum.

[ F]

Ne quilibet Clerici sint saecularium praepositi, vel Procuratores, aut Judices sanguinis.

Ʋt Presbyteri non eant ad potationes, nec ad pinnas bibant.

Ʋt vestes Clericorum sint unius coloris, & calciamenta ordinata.

Ʋt Monachi vel Clerici qui ordinem suum abjecerunt, aut redeant, aut excommunicentur.

Ʋt Clerici patentes Coronas habeant.

[ A] Ʋt Decimae non nisi Ecclesiis dentur.

Ne Ecclesiae aut Praebendae emantur.

Ne novae Capellae fiant sine consensu Episcopi.

Ne Ecclesia sacretur donec provideantur necessaria & Presbytero, & Ecclesiae.

[ B]

Ne Abbates faciant Milites, & ut in eâdem domo cum Monachis suis manducent & dormiant, nisi necessitate aliqua prohibente.

Ne Monachi poenitentiam cuivis injungant sine permissu Abbatis sui, & quod Abbates eis licentiam de hoc dare non possunt, nisi de eis quorum ani∣marum curam gerunt.

[ C] Ne Monachi Compatres, vel Monachae Commatres fiant.

Ne Monachi teneant villas ad firmam.

Ne Monachi Ecclesias nisi per Episcopos accipiant, neque sibi datas ita expolient suis redditibus, ut Presbyteri ibi servientes in iis quae sibi & Ecclesiis necssaria sunt, penuriam patiantur.

[ D] Ʋt fides inter virum & mulierem occulte & sine testibus de conjugio data, sibi ab alterutro negata fuerit, irrita habeatur.

Ʋt criniti sic tondeantur, ut pars aurium appareat, & oculi non tegantur.

Nec cognati usque ad septimam generationem ad conjugium non copulen∣tur, vel copulati simul permaneant, si quis hujus incestus conscius fuerit, [ E] & non ostenderit, ejusdem criminis se participem esse cognoscat.

Ne corpora defunctorum extra parochiam suam sepelienda portentur.

Ʋt Presbyter parochiae perdat, quod inde illi juste debetur.

Ne quis temeraria novitate corporibus mortuorum, aut fontibus, aut aliis rebus, quod contigisse cognovimus, sine Episcopali auctoritate, reve∣rentiam [ F] sanctitatis exhibeat.

Ne quis illud nefarium negotium, quo hactenus homines in Anglia so∣lebant velut bruta animalia venundari, deinceps ullatenus facere prae∣sumat.

Sodomiticum flagitium facientes, & eos in hoc voluntarie juvantes, in hoc eodem consilio gravi anathemate damnati sunt, donec paenitentia & confessione absolutionem mereantur. Qui vero hoc crimine publicatus fuerit, statutum est siquidem fuerit persona religiosi Ordinis, ut ad nullum amplius gradum promoveatur, & si quem habet ab illo deponatur. Si autem Laicus, ut in toto regno Angliae, legali suae conditionis dig∣nitate privetur. Et ne hujus criminis absolutionem iis qui se sub regula [ A] vivere non noverunt aliquis nisi Episcopus facere praesumat.

Statutum quoque est ut per totam Angliam in omnibus Dominicis die∣bus Excommunicatio renovetur.

* 1.33Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei, Anselmo Cantuariensi vene∣rabili [N. 21] fratri & Episcopo, salutem, & benedictionem. Suavissimas di∣lectionis tuae suscepimus literas, caritatis calamo scriptas. Neque enim [ B] aliud cartae calamus indidit quam quod de fonte caritatis intinxit. In his reverentiam devotionis tuae complectimur, & perpendentes fidei tuae robur, & piae sollicitudinis instantiam, exultamus quia gratiâ Dei tibi praestante auxilium, te nec minae concutiunt, nec promissa sustollunt. Dolemus autem quia cum fratres nostros Episcopos Legatos Regis An∣glorum benigne suscepissemus, quae nec diximus eis nec cogitavimus, re∣deuntes ad propria retulerunt. Audivimus enim eos dixisse, quod si Rex in aliis bene ageret, Nos investituras Ecclesiarum nec prohibere nec [ C] factas excommunicare, & quod ideo volebamus cartae committere, ne sub hac occasione & caeteri Principes in Nos inclamarent. Ʋnde Ihesum, qui renes & corda scrutatur in animam nostram testem inducimus, si ex quo hujus sanctae Sedis curam cepimus gerere hoc immane scelus vel descendit in mentem. Et hoc Deus avertat à Nobis ut est, & non s••rrependo in∣ficiat Nos, ut aliud habeamus ore promptum, aliud corde reconditum cum contra mendaces Propheta imprecetur, dicens, Disperdat Dominus uni∣versa labia dolosa. Si vero nostro silentio pateremur Ecclesiam felle ama∣ritudinis [ D] & impietatis radice pollui, qua ratione possemus apud inter∣num Judicem excusari, cum Dominus sub specie Sacerdotum dicat Pro∣phetae, Speculatorem••te dedi domus Israel. Non bene custodit urbem qui in specula positus tum non obsistit, eam hostibus diripiendam exponit. Si ergo virgam Pastoralitatis signum,* 1.34 si Annulum signaculum fidei tradit Laica manus, quid in Ecclesia Pontifices agunt? Ecclesiae ho∣nor atteritur, solvitur disciplinae vigor, & omnis religio Christiana conculcatur si quod novimus Sacerdotibus solis deberi, Laica patia∣mur [ E] temeritate praesumi. Non est Laicorum Ecclesiam tradere, nec filiorum matrem adulterio maculare. Jure ergo privandus est patri∣monio qui matrem polluit adulterio, nec meretur Ecclesiasticae benedictio∣nis consortium, qui eam impia infestatione insequitur. Laicorum enim est Ecclesiam tueri non tradere. Ozias quidem cum illicitum sibi Sacer∣dotium vendicaret, lepra percussus est. Filii quoque Aaron quia alienum ignem imposuerunt, igne Divino consumpti sunt. Alienum est ab Ec∣clesia, & a sacris Canonibus est inhibitum, ne Principes & saeculares [ F] viri investituras non solum non dare, sed nec electioni Episcoporum se audeant violenter inserere. In septima quippe Synodo, ut nostis, scriptum est. Sancta & universalis Synodus definivit neminem Laico∣rum Principum, potentumve semet inserere Electioni Episcoporum vel promotioni eorum. Si ergo filii Aaron, qui ignem alienum intulerunt, corporaliter puniti sunt, isti qui à Laicis à quibus alienum est Eccle∣siam susceperunt, spirituali gladio feruntur. Episcopos autem qui veri∣tatem

in mendacio invocarunt, ipsa veritate quae Deus est in medium in∣troducta à beati Petri gratia, & à nostra societate excludimus donec Ro∣manae Ecclesiae satisfaciant & reatus sui pondus àgnoscant. Quicunque vero intra praedictas inducias Investituram seu Consecrationem accepe∣runt, à Consortio, fratrum & ordinatores & ordinatos alienos habemus, nec eis ad excusationem deceptio sufficit, quia & Propheta ab alio Pro∣pheta deceptus nec ideo mortem evasit. Rogamus interea caritatem tuam [ A] Nos tuis sanctis precibus commendari, ut quanto propius ad Deum passi∣bus virtutum acceleras, nobis orationum tuarum manus extendas. Om∣nipotens Deus qui te ad hujus stadii cursum invitavit, foelici consumma∣tione perducat ad praemium. Dato II Id. Decembr. apud Beneventum.

Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei,* 1.35 Venerabili fratri Ansel∣mo Cantuariensi Episcopo, salutem, & Apostolicam Benedictionem. Fra∣ternitatis [N. 22] tuae postulationibus Nos annuere, tuae sapientiae & religionis [ B] persuadet auctoritas. Quondam enim in literis ab Apostolica tibi sede di∣rectis Cantuariensis Ecclesiae primatum, ita tibi plenum concessimus sicut à tuis constat Praedecessoribus fuisse possessum. Nunc autem petitionibus tuis annuentes jam tibi quam legitimis successoribus tuis eundem Prima∣tum, & quicquid dignitatis seu potestatis eidem Sanctae Cantuariensi seu Dorobernensi Ecclesiae pertinere cognoscitur, literis praesentibus con∣firmamus sicut à temporibus beati Augustini Predecessores tuos habuisse Apostolicae sedis auctoritate constiterit. Datae Lateranis XVI Kl. Decem∣bris [ C] indictione XII.

Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei,* 1.36 Illustri & Glorioso Regi Anglorum Henrico, salutem, & Apostolicam Benedictionem. In literis quas nuper ad Nos per familiarem tuum nostrae dilectionis filium Wil∣lielmum Clericum transmisisti, & personae tuae sospitatem cognovimus,* 1.37 [N. 23] & successus prosperos quos tibi superatis regni adversariis benignitas Dominica concessit. Audivimus praeterea optatam virilem sobolem ex in∣genuâ [ D] & religiosa te conjuge suscepisse. Quod profecto cum Nos laetifi∣cavit, opportunum rati sumus nunc tibi praecepta, & voluntatem Dei validius inculcare, cum amplioribus beneficiis Deo te plurimum perspicis debitorem. Nos quoque divinis beneficiis benignitatem nostram penes te sociare optamus, sed grave nobis, quia id à Nobis videris expetere, quod praestare omnino non possumus. Si enim aut consentiamus aut patiamur investituras à tua excellentia fieri, & nostrum proculdubio, & tuum erit immane periculum. Qua in re contemplari te volumus quid [ E] aut non faciendo perdas, aut faciendo conquiras. Nos enim in prohibi∣tione hac nihil amplius obedientiae, nihil liberalitatis per Ecclesias nanci∣scimur, nec tibi debitae potestatis aut juris subtrahere quicquam nitimur, nisi ut erga te Dei indignatio minuatur, & sic tibi prospera cuncta con∣tingant. Ait enim Dominus Honorificantes me honorificabo. Qui me autem contemnunt erunt ignobiles. Dices itaque mei hoc juris est. Non utique non est Imperatorium, non est Regium sed Divinum. Solius illius est qui dixit. Ego sum ostium. Ʋnde pro ipso rogo te, cujus hoc mu∣nus [ F] est, ut ipsi hoc reddas. Ipsi dimittas cujus amori etiam quae tua sunt debes. Nos autem cur tuae obniteremur voluntati, cur obsisteremus gra∣tiae, nisi Dei in hujus negotii consensu sciremus voluntati obviare gra∣tiam amittere? Cur tibi quicquam nega••em quod cuiquam esset mortalium concedendum cum beneficia de te ampli••ra sumpserimus? Perspice, fili Karissime, utrum decus an dedecus tibi sit▪ quod Sapientissimus ac Reli∣giossimus Gallicanorum Episcoporum Anselmus Cantuariensis Episcopus

propter hoc tuo lateri adhaerere, tuo veretur in regno consistere. Qui tanta de te hactenus bona audierant, quid de te sentient, quid loquentur, cum hoc fuerit in regionibus divulgatum. Ipsi qui coram te tuos excessus extol∣lunt, cum praesentia tua caruerint, hoc profecto validius infamabunt. Redi ergo fili Karissime ad cor tuum propter misericordiam Dei, & propter amorem unigeniti deprecamur revoca Pastorem tuum, revoca Pa∣trem tuum. Et si quid quod non opinamur adversus te gravius gesserit, siquidem Investituras aversatus fueris, Nos juxta voluntatem, quantum [ A] cum Deo possumus, moderabimur. Tu tamen talis repulsae infamiam à persona tua & regno amoveas. Haec si feceris, & si gravia quaelibet à Nobis petieris, quae cum Deo praeberi facultas sit, profecto consequeris, & pro te Dominum, ipso adjuvante, exorare curabimus & de peccatis tam tibi quam Conjugi tuae Sanctorum Apostolorum meritis absolutionem & in∣dulgentiam faciemus. Filium etiam tuum quem ex spectabili & gloriosa conjuge suscepisti, quem, ut audivimus, egregii Patris Willielmi vocabulo nominasti, tanta tecum imminentia confovebimus, ut qui vel te vel illum [ B] laeserit, Romanam laesisse videatur Ecclesiam. Quid super his ad honorem Dei & Ecclesiae gloriam exhibiturus sis, maturius Nobis volumus respon∣deri, interventu, videlicet, talium Legatorum, de quorum relationibus nec noster debeat, nec vester auditus ambigere. Datae Lateranis IX Kl. Decembris.

* 1.38Suo Reverendo Domino Henrico Regi Anglorum, Anselmus Cantuari∣ensis Archiepiscopus fidele servitium, cum orationibus. Quamvis per [ C] Willielmum de Warelwast cognoscatis quid Romae fecerimus, tamen quod ad me pertinet breviter ostendam.* 1.39 Romam veni, causam pro qua veneram [N. 24] Domino Papae exposui. Respondit se nequaquam velle dissentire à statutis Antecessorum suorum, & insuper praecepit mihi ut nullam haberem com∣munionem cum illis, qui de manu tua Investituras acceperunt Eccle∣siarum, post hujus prohibitionis notitiam, nisi paenitentiam agerent, & sine spe recuperationis quod acceperant desererent, neque cum Episcopis qui tales consecrarunt, nisi ad Apostolicae sedis judicium se praesentarent. [ D] Horum omnium testis esse potest praedictus Willielmus, si vult. Qui Willielmus quando ab invicem discessimus, ex vestra parte commemorans amorem & benignitatem quam semper erga me habuistis, summonuit me sicut Archiepiscopum vestrum, ut talem me facerem quatenus sic intrarem in Angliam, ut esse possum vobiscum, sicut fuit Antecessor meus cum Pa∣tre vestro, & vos me eodem honore & libertate tractaretis, qua Pater vester Antecessorem meum tractavit. In quibus verbis intellexi quia nisi me talem facerem, reditum meum in Angliam non velletis. De amore [ E] quidem & benignitate gratias ago. Ʋt autem ita sim vobiscum, sicut Antecessor meus fuit cum Patre vestro, facere non possum, quia nec vobis Homagium facere, nec accipientibus de manu vestra Investituras Ecclesia∣rum propter praedictam prohibitionem me audiente factam audeo commu∣nicare. Ʋnde precor ut mihi vestram, si placet, mandetis voluntatem, utrum sic quemadmodum dixi possim in pace vestra & officii mei potestate redire in Angliam. Paratus enim sum & vobis & populo divina mihi dis∣positione commisso officii mei servitium pro viribus & scientia mea, ser∣vata [ F] regulari obedientia, fideliter exhibere. Quod si votis non placuerit, puto quia si quod animarum detrimentum inde contigerit, mea culpa non erit. Omnipotens Deus sic regnet in corde vestro ut vos per omnia regnetis in gratia ejus.

Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei,* 1.40 Venerabili Fratri Cantua∣riensi Archiepiscopo Anselmo, salutem, & Apostolicam Benedictionem. De [N. 25] illata tibi injuria membra Ecclesiae non modicum patiuntur, quia, sicut dicit Apostolus, si compatitur unum membrum compatiuntur & caetera membra. Licet enim corporali seperemur praesentia, unum tamen in capite sumus. Tuas namque injurias ac repulsas aeque ac nostras portamus. Illud etiam nos vehementer affligit, quod tua religio regno sublata est Anglico. Quae [ A] enim sunt sine Pastore oves, Lupus rapit & dispergit. Iccirco de tua ad eos reversione modis quibus possumus laboramus. Ʋnde in Concilio nuper habito ex communi Fratrum & Coepiscoporum sententia deliberatum est, & Regis Consiliarios qui ad Investiturae ••lagitium illum impellunt, & eos qui ab eo Investiti sunt, ab Ecclesiae liminibus repellendos, quia de libera facere conantur Ancillam. Quam nimirum sententiam nos Sancti Spi∣ritus judicio, in Comitem de Mellento, & ejus complices promulga∣vimus, & eandem ipsam in eos qui sunt Investiti a Rege, ejusdem Sancti [ B] Spiritus judicio confirmamus. Regis vero sententia, ea ex causa dilata est, quia suos ad Nos Nuncios in praeteritae Paschae tempore debuit desti∣nare. Datae Lateranis VII Kl. Aprilis. Anno Dom. 1104.

Patri dilectissimo Anselmo Cantuariensi Archiepiscopo,* 1.41 Gerardus Eboracensis Archiepiscopus, & Robertus Cestrensis, & Herbertus [N. 26] Norwicensis, & Radulphus Cicestrensis, & Samson Wigorniensis Epis∣copi, & Willielmus Wintoniensis electus, salutem. Sustinuimus pa∣cem, [ C] & ipsa longius recessit; quaesivimus bona, & invaluit turbatio. Viae Sion lugent, quia eas conculcant incircumcisi. Templum moeret, quia in∣tra Sancta Sanctorum, & ad ipsam Aram irruperunt Laici. Exurge ut olim senex ille Mathathias. Habes in filiis tuis virtutem Judae, strenui∣tatem Jonathae, prudentiam Simonis. Hii tecum praeliabuntur praelium Domini, & si ante Nos appositus fueris ad Patres tuos, de manu tua su∣scipiemus haereditatem laboris tui. Sed jam non est tibi pigritandum. Ʋt quid enim peregrinaris, & oves tuae sine Pastore pereunt? Jam apud [ D] Deum nulla tibi remanet excusatio. Te enim non solum subsequi, sed & praeire si jusseris parati sumus. Veni ergo ad Nos, veni cito, vel Nos aut ex Nobis aliquos ad te venire jube, ne dum sejuncti a te sumus in sini∣stram te partem inclinent eorum consilia qui sua quaerunt. Nos enim jam in hac causa non quae nostra, sed quae Dei sunt quaerimus.

Henrico suo Karissimo Domino, gratia Dei Regi Anglorum,* 1.42 Ansel∣mus Archiepiscopus Cantuariae, fideles orationes, cum fideli servitio. [N. 27] [ E] Ad me pertinet, si audio quod faciatis aliquid, quod animae vestrae non expediat, ut hoc vobis non taceam, ne, quod Deus avertat, Deus iras∣catur, & vobis, si facitis quod illi non placeat, & mihi, pro tacitur∣nitate mea. Audio quod vestra excellentia, vindictam expercet super Presbyteros Angliae, & forisfacturam exigit ab eis, qui non servave∣runt praeceptum Concilii quod ego cum vestro favore tenui apud Lun∣doniam cum aliis Episcopis, & religiosis personis. Quod hactenus inau∣ditum & inusitatum est in Ecclesia Dei, de ullo Rege, & de aliquo [ F] Principe. Non enim pertinet secundum legem Dei hujusmodi culpam vindicare, nisi ad singulos Episcopos per suas * 1.43 Parochias; aut si & ipsi Episcopi in hoc negligentes fuerint, ad Archiepiscopum & Prima∣tem. Precor igitur vos sicut charissimum Dominum, cujus animam diligo, plus quam praesentem vitam corporis mei, & consulo sicut vere fidelis corpori, & animae vestrae ne vos contra Ecclesiasticam Consuetu∣dinem in tam grave peccatum mittatis, & si jam incepistis, ut omnino

d••si••tatis. Dico enim vobis quod valde timere debetis, quod pecunia taliter accepta, ut taceam quantum noceat animae, non tamen cum ex∣pendetur, adjuvabit terrena negotia, quantum postea perturbabit. De∣nique vos scitis quia me in Normannia in pacem vestram suscepistis, & de Archiepiscopatu meo, me resaisistis, & quod cura & vindicta talis of∣fensae maxime pertinet ad Archiepiscopatum, quoniam plus sum Epis∣copus pro spirituali Cura, quam pro terrena possessione. Omnipotens Deus sic & in hoc, & in aliis actibus vestris dirigat cor vestrum secun∣dum [ A] voluntatem suam, ut post hanc vitam perducat vos ad gloriam su∣am. Amen.

* 1.44Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei, Venerabili fratri Anselmo [N. 28] Cantuariensi Episcopo, salutem, & Apostolicam Benedictionem. Quod Anglici Regis cor ad Apostolicae sedis obedientiam, Omnipotentis Dei dignatio inclinavit, eidem miserationum Domino gratias agimus, in cujus manu Regum corda versantur. Hoc nimirum tuae caritatis gratia, [ B] tuarumque orationum instantia factum credimus, ut in hac parte po∣pulum illum cui tua sollicitudo praesidet, miseratio superna respiceret. Quod autem & Regi, & iis qui obnoxii videntur, adeo condescendimus eo affectu & compassione factum noveris, ut eos qui jacebant erigere valeamus. Qui enim stans jacenti ad sublevandam manum porrigit, nunquam ja∣centem eriget nisi & ipse curvetur. Caeterum quamvis casui propinquare inclinatio videatur, statum tamen rectitudinis non amittit. Te autem, Frater in Christo Venerabilis & Karissime, ab illa prohibitione, sive, [ C] ut tu credis, excommunicatione absolvimus quam ab antecessore nostro, Sanctae memoriae Ʋrbano Papa adversus Investituras aut Hominia factam intelligis. Tu vero eos qui Investituras acceperunt, aut Investitos be∣nedixerunt, aut Hominia fecerunt, cum ea satisfactione qua tibi per communes Legatos, Willielmum & Baldvinum viros fideles ac veridicos significamus, Domino cooperante, suscipito, & eos vice nostrae authoritatis absolvito, quos vel ipse benedicas vel a quibus volueris benedici praeci∣pias, nisi aliud in eis forte repereris propter quod à sacris sint honoribus [ D] repellendi. Caeterum Eliensi Abbati tuae communionis consortium sub∣trahes, quamdiu Abbatiam retinere praesumpserit, quam, concepto nostri oris interdicto, quod praesens audierat, per repetitam Investituram prae∣sumpsit invadere. Si qui vero deinceps praeter Investituras Ecclesiarum, praelationes assumpserint, etiam si Regi Hominia fecerint; nequaquam ab hoc a benedictionis munere arceantur, donec per Omnipotentis Domini gratiam, ad hoc omittendum, cor regium, tuae praedictationis imbribus moliatur. Praeterea super Epistolis qui falsum ut nosti à nobis rumo∣rem [ E] retulerunt, Cor nostrum vehementius aggravatur, quia non solum nos laeserunt, sed multorum simplicium animas deceperunt, & regem ad∣versus charitatem Sedis Apostolicae impulerunt. Ʋnde & multum eorum flagitium, Domino cooperante, non patimur. Verum tamen quia filii nostri Regis instantia pro eis nos pulsat attentius, etiam ipsis communi∣onis tuae participium non negabis, Donec veniendi ad nos praeceptum ac∣cipiant. Sane Regem, & ejus conjugem, ac Proceres illos qui pro ho•• negotio circa regem ex praecepto nostro laboraverunt & laborare nitentur, [ F] quorum nomina ex supradicti Willielmi suggestione cognosces, juxtae sponsionem nostram a poenitentiis suis, & peccatis absolves. Igitur quandoquidem Omnipotens Dominus tantum nos in Angliae regno ad suum & Ecclesiae suae honorem in hac praestitit correctione proficere; ea deinceps mansuetudine, dispensatione, sapientia, provisione circa regem, & Principes, tua fraternitas satagat, ut quae minus adhuc correcta sunt,

auxiliante Domino Deo nostro, per tuae sollicitudinis studium corrigan∣tur. Qua in re ita dilectioni tuae nostrum sentias adesse praesidium, ut quae solveris, absolvamus, quae ligaveris, alligemus. Rotomagensis Episcopi causam & interdictum meum justitia dictante prolatum tuae de∣liberationi commisimus. Quod ei indulseris, indulgemus. Fraterni∣tatem tuam superna dignatio per tempora longa conservet incolumem. Datae X. Kl. Aprilis.

[ A]

Henricus Rex Anglorum, Anselmo Cantuariensi Archiepiscopo,* 1.45 salu∣tem & amicitiam. Paternitati & Sanctitati Vestrae significamus, * 1.46 Robertum Comitem Normanniae, cum omnibus copiis militum, & peditum quos prece & pretio adunare potuit, die nominata & determi∣nata, mecum ante Tenerchebraiam acriter pugnasse; & tandem sub mi∣sericordia dei vicimus, & sine multa caede nostrorum. Quid plura? [N. 29] Divina misericordia, Ducem Normanniae, & Comitem Moritonii, [ B] & Willielmum Crispinum, & Willielmum de Ferreris, & Rober∣tum de Stutevile senem, & alios usque ad quadringentos milites, & decem millia peditum in manus nostras, & Normanniam dedit. De illis autem quos gladius peremit, non est numerus. Hoc autem non ela∣tioni, vel arrogantiae, nec viribus meis tribuo, sed dono Divinae dis∣positionis, attribuo: quocirca, Pater reverende, supplex & devotus ge∣nibus tuae Sanctitatis advolutus te deprecor, ut supernum Judicem cujus arbitrio, & voluntate triumphus iste tam gloriosus, & utilis mihi con∣tigit, [ C] depreceris ut non sit mihi ad damnum, & detrimentum, sed ad initium bonorum operum & servitii D••i, & sanctae Dei Ecclesiae sta∣tum, tranquilla pace tenendum, & corroborandum, ut amodo libera vivat, & nulla concutiatur tempestate bellorum.

Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei,* 1.47 venerabili Fratri Ansel∣mo Cantuariensi Episcopo, salutem & Apostolicam benedictionem. De [N.] Presbyterorum filiis quid in Romana Ecclesia constitutum sit, Fraterni∣tatem [ D] tuam nescire non credimus. Caeterum quia in Anglorum regno tan∣ta hujusmodi plenitudo est, ut major pene & melior Clericorum pars in hac specie censeatur nos dispensationem hanc sollicitudini tuae, com∣mittimus. Eos enim quos scientia & vita commendat apud vos, ad sacra officia promoveri, pro necessitate temporis, & utilitate Ecclesiae, concedi∣mus; ut in posterum constitutionis Ecclesiasticae praejudicium caveatur De persona quoque Richardi Heliensis Abbatis, petentibus filiis nostris, Henrico Rege & Willielmo de Warlewast, permittimus ut eam in [ E] communionem tuam, praemissa satisfactione, suscipias, & si ad Mona sterii regimen utilis ejus persona conspicitur tuae dispensationi commit∣timus, caetera etiam quae in regno illo pro necessitate temporis dispen∣sanda sunt, juxta gentis barbariem, juxta Ecclesiae opportunitates, sa∣pientiae ac religionis tuae sollicitudo dispenset. Datae III. Kl. Junii.

Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei,* 1.48 Dilecto in Christo filio Henrico glorioso Regi Anglorum, salutem & Apostolicam benedictio∣nem. [ F] Omnipotenti Deo gratias agimus qui talem te Regem nostris tem∣poribus [N. 31] constituit, qui & terrenum regnum sapienter ad honorem Dei gubernas, & aeterni regni solicitudinem ante oculos mentis portas. Postulasti siquidem a nobis per literas ut in loco, qui Ely dicitur, novus ex Apostolicâ authoritate Episcopatus constituatur, qui Lincolniensem Episcopum tantae magnitudinis esse dixisti, ut ad peragenda ea quae Epis∣copalis sunt officii unus Episcopus nullatenus sufficere possit. Pro quo,

& devotionem tuae voluntatis laudamus & dispositioni assensum praebemus ita tamen ut in celebri loco constituatur, ne nomen Episcopi, quod absit, vil scat. Ad hoc enim Episcopus constituitur, ut populum Dei & verbo doceat, & vita informet, & ad verum Pastorem Domini commissarum sibi animarum, lucra reportet. In hiis quoque de quibus rogasti, licet quaedam ibi inordinata videantur, tuae tamen voluntati refragari nequaquam vale∣mus. Novit praeterea gloria vestra, Dompnum Hervaeum Episcopum quem vita & scientia commendat non modica, nimia barbarorum ferocia, & [ A] persecutione de sede sua expulsum, & multâ fidelium fratrumque suorum caede fuisse fugatum. Cujus ut scientia fructum, qui non periit, afferre, & vita bonum valeat Dei populo exemplum praebere, volumus & rogamus ut si qua eum apud vos vacans Ecclesia vocaverit, ibi auctoritate Apostoli∣ca constituatur, ne infructuoso diu silentio torpeat, qui vitae coelestis do∣cumenta in scientia & moribus portat. Omnipotens Deus Apostolorum suorum precibus & vos, & prolem vestram custodiat & coeleste post terre∣num vobis regnum concedat. Dat. XI. Kal. Decembris. [ B]

* 1.49Anselmus Minister Ecclesiae Cantuariensis, Thomae electo Archiepiscopo [N. 32] Eboracensi. Tibi Thoma, in conspectu Omnipotentis Dei, Ego Anselmus Archiepiscopus Cantuariensis et totius Britanniae Primas, loquor. Loquens ex parte ipsius Dei, Sacerdotale officium, quod meo jussu in Parochia mea per suffraganeum meum suscepisti, tibi, interdico, atque praecipio ne te de aliqua Cura Pastorali, ullo modo praesumas intromittere, donec a rebellione quam contra Ecclesiam Cantuariensem incepisti, discedas, et [ C] ei subjectionem quam Antecessores tui, Thomas videlicet, et Girardus Archiepiscopus, ex antiqua Antecessorum consuetudine, professi sunt, profitearis. Quod si in iis, quae coepisti magis perseverare, quam ab eis desistere, delegeris, Omnibus Episcopis totius Britanniae sub perpetuo Anathemate interdico, Ne tibi ullus eorum manus ad promotionem Pon∣tificatus imponat, vel, si ab externis promotus fueris, pro Episcopo vel in aliqua Christiana communione te suscipiat. Tibi quoque Thoma sub eodem Anathemate ex parte Dei interdicto, ut nunquam bene∣dictionem [ D] Episcopatus Eboracensis suscipias, nisi prius professionem, quam Antecessores tui Thomas & Girardus Ecclesiae Cantuariensi fe∣cerunt, facias: Si autem Episcopatum Eboracensem ex toto dimiseris, concedo, ut officio Sacerdotali, quod jam suscepistis, utaris.

* 1.50Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei, Venerabilibus fratribus Episcopis Angliae, et charissimo filio Henrico illustri Regi, salutem, et [N. 33] Apostolicam benedictionem. Veniente ad nos Charissimo, ac Reverendis∣simo [ E] Fratre nostro Radulfo Cantuariensi Archiepiscopo, vestram ad nos Legationem missam per venerabilem Fratrem Herbertum Norwicensem Episcopum novimus. Et quidem gravibus infirmitatum molestiis impe∣diti idem Fratres, et Co-episcopi pervenire ad nostram praesentiam minime potuerunt. Sed nuntiorum honestis, venerabilibusque personis, pervenienti∣bus, eorum scripta suscepimus, in quibus et ipsorum postulationes, et vestrae Legationis vota inspeximus. Id enim optabatur, id poscebatur, ne Ecclesia Cantuariensis temporibus nostris sua dignitate privetur, ne nos eandem dig∣nitatem [ F] minuamus, aut minui sinamus, qua videlicet dignitate potita est, ex quo à Beato Gregorio per Beatum Augustinum fundata est. Praeter haec literarum inditia, Legati, qui ad nos missi sunt, ut sapientes, ac strenui viri assertiones suas prudenter, instanter, et efficaciter executi sunt. Nos profecto et Legatorum personas, et Legatorum assertiones, et vestrum om∣nium suggestiones, tanquam Charissimorum fratrum benigne hilariterque

suscepimus, quia vobis in Domino, propter Dominum placere opta∣mus, Vestrae igitur dilectioni notum haberi volumus, quia Cantuariensis Ecclesiae dignitatem n••c imminuimus, nec imminuere deliberamus. Bea∣tum namque Gregorium, Apostolicae sedis Pontificem, tanquam praecipu∣um Christi membrum, tanquam Christiani populi Pastorem, & Docto∣rem, tanquam salutis aeternae Ministrum in omnibus veneramur. Et rata esse, cupimus, quae ab ejus institutionibus processerunt. Illam ergo digni∣tatem [ A] quam ab eo per Beatum Augustinum Cantuariensis suscepit Ecclesia, & quam Frater noster Sanctae memoriae Anselmus jure, ac possessione le∣gitima tenuisse cognoscitur, nos profecto nullatenus imminuimus, sed in eodem statu esse Cantuariensem Ecclesiam volumus, nec autentica ejus pri∣vilegia, juxta Canonum sanctiones, nullis perturbationibus violentur. Data Beneventi XI. Kl. Aprilis.

Paschalis Episcopus Servus Servorum Dei,* 1.51 Dilecto filio Henrico illustri [ B] Anglorum Regi, salutem, & Apostolicam benedictionem. Nos auctore [N.] Deo, de probitate tua, non tantum bona, sed etiam meliora confidimus, Idcirco monemus excellentiam tuam, ut divinae gratiae semper memor existas, quae tibi, & Regni pacem & justitiae notitiam tribuit. Hono∣rem igitur Dei & Ecclesiarum ejus in regno tuo diligenter observa & justi∣tiam efficaciter exequere, quia per honorem Dei tuus profecto honor auge∣bitur. Audivimus electum Eboracensis Ecclesiae, virum sapientem, & stre∣nuum, sine judicio, ab Eboracensi Ecclesia sequestratum, quod nimirum [ C] divinae justitiae & Sanctorum Patrum institutionibus adversatur. Nos quidem, neque Cantuariensem Ecclesiam minui, neque Eboracensem, prae∣judicium volumus pati, sed eam constitutionem, quae à Beato Gregorio, Anglicae gentis Apostolo, inter easdem Ecclesias constituta est, firmam cen∣semus illibatamque servari. Idem ergo electus, ut justitia exigit, ad suam Ecclesiam revocetur. Si quid autem quaestionis inter easdem Eccle∣sias agitur, praesentibus utrisque partibus, in nostra praesentia pertracte∣tur ut, praestante Deo, utraque Ecclesia finem suae justitiae consequatur. [ D] Data Beneventi Nonis Aprilis.

* 1.52 Haec est Concordia facta inter Regem, & filios suos.

Notum sit tam praesentibus quam futuris,* 1.53 quod pax enter Dominum Regem, & filios suos Henricum, viz. & Richardum, & Gaufridum, [N.] in hunc modum Deo volente reformata est. Henricus Rex filius Regis, [ E] & fratres sui praedicti, ad patrem suum, & ad servitium ejus sicut ad dominum suum redierunt, liberi, et absoluti ab omni juramento, et in ipsa, quam inter se, vel cum aliis fecerunt contra eum, v••l homines suos et omnes homines et barones, qui à fidelitate patris causa eorum recesse rant, clamaverunt quietos ab omni juramento, quod iis fecerant, et ita quieti et liberi ab omni Juramento, et absoluti ab omni Conventione quam iis fecerant, in Dominium, et Ligantiam Domini Regis redierunt. Et dominus Rex debet r••habere, ipse, et homines sui, et Barones sui, om∣nes [ F] terras suas, et Castella sua, quae habuerunt quindecim diebus ante∣quam filii sui recederent ab eo. Similiter et Barones et homines sui qui recesserunt ab eo, et secuti sunt filios suos, debent rehabere terras suas, quas habuerunt quindecim diebus antequam ab eo recederent, et do∣minus Rex remisit omnem malevolentiam baronibus et hominibus suis, qui recesserunt ab eo, ita quod propter hoc nullum malum eis faciet, quam∣diu fideliter ei servient, sicut ligio domino suo. Et Rex filius ejus simili••er

perdonavit omnibus tam Clericis quam Laicis, qui cum patre suo fuerant omnem malevolentiam, & adsecuravit in manu Domini R••gis patris sui, quod illis qui servierunt ei nec malum nec damnum aliquod hac de causa faciet, vel p••rquiret in tota vita sua. Et dominus rex per hanc conditionem donat Regi filio suo duo Castella idonea in Normannia ad voluntatem Patris illius, & singulis annis quindecim millia librarum Andegavensium, & Richardo filio suo duo receptacula idonea in Pi∣ctavia, unde Regi damnum non possit provenire: & medietatem reddi∣tuum [ A] Pictaviae in denariis. Ganfrido vero filio suo dat in Britannia in denariis medietatem maritagii filiae Comitis Conani, quam ducere debet in uxorem, & postquam concessione Romanae Ecclesiae eam in uxorem duxe∣rit, habebit omnes redditus illius maritagii, sicut continetur in Charta Comitis Conani. Prisones vero qui cum domino Rege finem fecerunt, ante factam pacem cum domino Rege: Videlicet, Rex Scotiae, et Comes Leicestriae, & Comes Cestriae, & Radulfus de Fulgeriis, & obsides eorum, & obsides aliorum Prisonum, quos prius habuerat, sint extra [ B] Conventionem istam. Alii autem prisones ex utraque parte deliberari debent, ita scilicet, quod dominus rex obsides accipiet de prisonibus suis, de quibus habere voluerit, & qui dare poterunt. Et de aliis habebit se∣curitatem per fidem & Sacramentum suum, & amicorum suorum. Ca∣stella vero quae firmata sunt, vel infortiata postquam guerra incepit, in terra domini Regis, pro voluntate sua debent redigi in illum Statum in quo fuerunt quindecim diebus ante guerram. Praeterea sciendum est quod Rex Henricus filius Regis concessit domino regi patri suo, se quam firmi∣ter [ C] observaturum omnes donationes eleemosynarum quas dederat vel datu∣rus erat de terris suis, & donationes terrarum quas dederat hominibus suis, vel daturus erat pro servitio suo. Concessit etiam se firmiter & inconcusse observaturum donationem, quam Rex pater suus fecit Johan∣ni fratri suo; videlicet, mille libratas reddituum in Anglia de dominico suo, & de excaetis suis ad voluntatem suam, cum pertinentiis suis, & Castellum de Notingham cum Comitatu, & Castellum de Merleberga cum pertinentiis suis: & in Normannia mille libratas reddituum Ande∣gavensium, [ D] & duo Castella in Normannia, ad voluntatem patris, & in Andegavia, & in terra quae fuit Comitis Andegaviae mille libratas red∣dituum Andegaviae, & unum Castellum in Andegavia, & unum Castel∣lum in Turonica, & unum Castellum in Cenomannia. Concessum est autem a domino rege, pro amore filii sui, quod omnes illi, qui recesserunt ab eo post filium suum & in recessu suo forisfecerunt, in terra domini Regis ad pac••m ejus revertantur. Ita quod de catallis, quae asportaverunt in recessu suo, non respondeant: de morte vel proditione, vel perditio∣ne [ E] alicujus membri respondeant secundum Judicium, & consuetudinem terrae. Qui autem ante guerram quacunque de causa aufugerunt, et ad servitium filii sui venerunt, pro amore filii sui, ad pacem revertantur, si vadium et plegium dederint standi judicio de his, quae ante guerram forisfecerunt. Illi autem qui in placito erant quando recesserunt ad filium suum ad pacem revertantur, ita quod in eo statu placita sua sint, in quo erant quando recesserunt.

[ F]

* 1.54 Haec est pax & concordia facta inter Regem Franciae & Regem Angliae.

SCiant omnes tam praesentes quam futuri,* 1.55 quod ego Lodowicus Dei gratia Rex Francorum, & ego Henricus eadem gratia Rex Angliae, [N. 36] [ A] volumus ad omnium tam praesentium quam futurorum notitiam pervenire; nos Deo inspirante promisisse & jurasse, quod simul ibimus in servitium Christianitatis, & crucem suscipiemus ituri Jerosolymam, sicut in scripto de susceptione crucis inter nos facto continetur. Volumus etiam quod om∣nes sciant, quod sic sumus & amodo volumus esse amici, quod uterque nostrum alteri conservabit vitam, & membra, & terrenum honorem suum contra omnes homines, pro posse suo. Et si quaecunque persona alterutri nostrum malum facere praesumpserit, ego Henricus juvabo Lo∣dowicum [ B] regem Franciae dominum meum, contra omnes homines pro posse meo. Et ego Lodowicus juvabo Henricum Regem Angliae con∣tra omnes homines pro posse meo, sicut hominem, & fidelem meum, sal∣va fide, quam debemus hominibus nostris, quamdiu ipsi fidem nobis ser∣vabunt. Et neuter nostrum amodo retinebit inimicum alterius in terra sua, ex quo requisitus inde fuerit. Et ut inter nos amodo tollatur om∣nis materia discordiae, concessimus ad invicem quod de terris & posses∣sionibus, & aliis rebus, quas quisque nostrum modo possidet, alter ad∣versus [ C] alterum inde nihil à modo petet, excepto eo de Alvernia, unde contentio inter nos est, & excepto feodo de Castro Radulfi, & excep∣tis minutis feodis & divisis terrarum nostrarum de Beria, si homines nostri aliquid inde interceperint inter se vel adversus alterum nostrum. Si autem super his, quae superius excepta sunt, per nosmet ipsos con∣venire non poterimus: ego Lodowicus rex Francorum elegi tres Epis∣copos, Claremontensem, Nivernensem, Treternensem; & tres Ba∣rones, Comitem Theobaldum, & Comitem Robertum, & Petrum [ D] de Turtenei fratres meos. Et ego Henricus Rex Angliae elegi tres E∣piscopos, Willielmum Cenomanensem, Petrum Petragorensem & Ro∣bertum Nannatensem: & tres Barones, Mauricium de Croun, Wil∣lielmum Maingot & Petrum de monte Rabel ex parte mea, qui in∣quisita diligenter hinc & inde veritate, tam per seipsos, quam per ju∣ramenta illarum terrarum praed••cti Episcopi in verbo veritatis asserva∣bunt, & laici jurabunt, quod quaecunque cognoverint de jure cujus∣que nostrum esse, hoc inter nos dicent, & nos eorum dicto bona fide [ E] firmiter stabimus. Si vero omnes illi Episcopi, quos ego Lodowicus ele∣gi interesse non poterunt, nihilominus stabimus dicto illorum duorum qui intererunt. Et si omnes Barones ex mea parte nominati non interfue∣rint, pro eo non remanebit, quin stemus dicto aliorum duorum qui inter∣fuerint, Et similiter erit de illis, quos ego Rex Henricus elegi, tam de Episcopis, quam de Baronibus. Juravimus etiam quod nullum ma∣lum faciemus eis propter hoc, quod veritatem inde dixerint. Et si for∣te, quod Deus avertat, inter nos de terris nostris aliqua querela à mo∣do [ F] oriatur per eosdem bona fide, & sine malo ingenio sine dilatione ter∣minetur. Si autem aliqua praedictarum personarum interim mortua fu∣erit altera loco ipsius substituatur. Si vero alteruter nostrum ante sus∣ceptionem crucis, iter peregrinationis arripere voluerit, alter qui re∣manebit, terram illius qui in peregrinatione erit, & homines sicut sua propria & dominica, fideliter custodiet, & manu tenebit. Postquam vero Deo volente crucem susceperimus, homines nostros, qui nobiscum

ibunt faciemus jurare, quod si alteruter nostrum in via decesserit, quod Deus avertat, ita illi qui superstes erit, fideliter servient, sicut servirent domino suo, si vivus esset, quamdiu in terra Jerosolymitana morari vo∣luerint. Pecuniam vero defuncti habebit vivus ad faciendum Servitium Chr••stianitatis, praeter partem illam, quam ante iter suum certis locis & certis personis dandam decreverit. Et si uterque nostrum decesserit, eligemus si Deus nobis spatium indulserit de probis & fidelibus homini∣bus nostris, quibus comitetur pecunia utriusque nostrum; ad faciendum [ A] Servitium Christianitatis, & qui ducent & regent homines nostros, ante∣quam etiam iter arripiamus post susceptam crucem, faciemus illos jurare, quos custodes & gubernatores constituemus terrarum nostrarum, Quod ipsi bona fide, cum omne posse suo, si necesse fuerit sese ad invicem juva∣bunt ad defendendum terras nostras, cum ab invicem requisiti fuerint, Quod illi, quos ego Henricus Rex Angliae praefecero ad gubernandum ter∣ras meas cum omni posse suo juvabunt ad defendendum terras Lodowici Regis Franciae domini mei, quemadmodum terras meas defenderent si [ B] civitas mea Rothomagi obsessa esset. Et eodem modo quod illi quos ego Lo∣dowicus Rex Franciae praefecero, ad gubernandum terras meas cum omni posse suo juvabunt ad defendendum terras Henrici regis Angliae, quemadmodum terras meas defenderent, si civitas mea Parisius obsessa esset. Volo etiam quod mercatores, & omnes homines tam clerici quam laici de terra sua cum omnibus rebus suis securi sint & pacem habeant per omnes terras meas. Et ego Henricus Rex Angliae similiter volo, quod mercatores, & omnes homines tam Clerici, quam laici de terra regis [ C] Franciae domini mei, cum omnibus rebus suis securi sint, & pacem ha∣beant per omnes terras meas. Haec autem suprascripta nos firmiter obser∣vaturos promisimus, & juravimus, in praesentia venerabilis Petri tituli S. Chrysogoni presbyteri Cardinalis, Apostolicae sedis legati, & in prae∣sentia Richardi Wintoniensis Episcopi, & Johannis Carnotensis Episcopi. & Henrici Baiocensis Episcopi, & Frogerii Sagiensis Episcopi, & Egi∣dii Ebroicensis Episcopi, & Henrici Regis Angliae filii, & Comitis Theobaldi, & Comitis Roberti, & Petri de Curterai, & Comitis Simo∣nis [ D] Ebroicensis, & Willielmi de Humez, & multorum aliorum tam cle∣ricorum quam laicorum.

Adrianus Episcopus Servus Servorum Dei, Carissimo in Christo filio illustri Anglorum Regi, Salutem, & Apo∣stolicam benedictionem.

[ E]

* 1.56LAudabiliter satis & fructuose de glorioso nomine propagando in terris & aeternae felicitatis praemio cumulando in coelis, tua magnificentia [N. 37] cogitat, dum ad dilatandos Ecclesiae terminos, ad declarandum indoctis & rudibus populis Christianae fidei veritatem, & vitiorum plantaria de agro Dominico extirpanda sicut catholicus Princeps intendis, & ad id convenientius exequendum consilium Apostolicae sedis exigis & favorem. In quo facto quanto altiori consilio & majori discretione procedes, tanto in [ F] eo feliciorem progressum te praestante Domino confidimus habiturum, eo quod ad bonum exitum semper & finem soleant attingere quae de ardore fidei & religionis amore principium acceperunt. Sane Hiberniam & omnes insulas quibus sol Justiciae Christus illuxit, & quae documenta fidei Christianae receperunt, ad jus beati Petri & Sacrosanctae Romanae Ecclesiae, (quod tua etiam nobilitas recognoscit) non est dubium per∣tinere,

unde tanto in eis libentius plantationem fidelem & germen Deo gratum inserimus, quanto id a nobis interno examine districtius prospici∣mus exigendum.

Significasti siquidem nobis, fili in Christo Karissime, te Hyberniae in∣sulam, ad subdendum illum populum legibus, et viciorum plantaria inde extirpanda velle intrare, & de singulis domibus annuam unius denarii [ A] beato Petro velle solvere pensionem, & jura Ecclesiarum illius terrae illibata et integra conservare. Nos itaque pium et laudabile desiderium tuum favore congruo prosequentes, et petitioni tuae benignum impendentes àssensum, gratum et acceptum habemus, ut pro dilatandis Ecclesiae termi∣nis, pro viciorum restringendo decursu, pro corrigendis moribus et vir∣tutibus inserendis, pro Christianae religionis augmento insulam illam ingrediaris, et quae ad honorem Dei et Salutem illius spectaverint exe∣quaris, et illius terrae populus honorifice te recipiat, et sicut dominum [ B] veneretur, jure nimirum Ecclesiarum illibato, et integro permanente, et Salva beato Petro et Sacrosanctae Romanae Ecclesiae de singulis domi∣bus annua unius denarii pensione.

Si ergo quod concepisti animo effectu duxeris prosequente complendum, stude gentem illam bonis moribus informare, et agas, tam per te quam per illos quos ad hoc fide, verbo, et vita idoneos esse perspexeris, ut de∣coretur ibi Ecclesia, plantetur et crescat fidei Christianae religio, et [ C] quae ad honorem Dei et Salutem pertinent animarum taliter ordinentur, ut et a Deo sempiternae mercedis cumulum consequi merearis, et in terris gloriosum nomen valeas in seculis optinere.

Anno igitur Dominicae Incarnationis MCLXXII primo autem anno,* 1.57 quo illustrissimus Anglorum Rex et Hiberniae triumphator ipsam insulam acquisivit, Christianus Lismoriensis Episcopus & Apostolicae sedis Le∣gatus, [N.] Donatus Cassiliensis, Laurentius Dubliniensis, et Catholi∣cus [ D] Tuomenensis, Archiepiscopi, cum suffraganeis suis et Co-episcopis, Abbatibus quoque, Archidiaconis, Prioribus, et Decanis et multis aliis Hiberniensis Ecclesiae Praelatis, ex ipsius triumphatoris mandato, in civi∣tate Cassiliensi convenerunt et de utilitate Ecclesiae, et Statu ejus in me∣liorem formam producendo, ibidem concilium celebrarunt. Huic consilio interfuerunt isti a rege missi: venerabilis vir Radulfus Abbas de Bul∣dewas, Radulfus Archidiaconus de Landaff, Nicolaus Capellanus, et alii Clerici, et nuncii domini Regis. Concilii autem Statuta subscripta [ E] sunt, et regiae sublimitatis autoritate firmata.

Capitula.

[ F]

I. Ʋt fiant legitima Matrimonia, nec inter cognatos et affines.

Primo, Statutum est, quod universi * 1.58 fideles per Hiberniam constituti, repudiato cognatorum et affinium contubernio, legitima contrahant Ma∣trimonia et observent.

II. Ʋt infantes catechizentur, & in ipsis Ecclesiis baptizentur.

Secundo, quod infantes ante fores Ecclesiae catechizentur, & in Sacro fonte in ipsis baptismalibus Ecclesiis baptizentur.

III. Ʋt decimae persolvantur.

[ A]

Tertio, quod universi fideles Christi decimas animalium, frugum, cae∣terarumque proventionum, Ecclesiae, cujus fuerint parochiani persol∣vant.

IV. Ʋt terrae Ecclesiasticae ab omni saecularium exactione sint im∣munes.

In quarto, quod omnes terrae Ecclesiasticae, & earum possessiones, ab [ B] omnium secularium hominum exactione penitus sint immunes. Et specia∣liter quod nec Reguli, nec Comites, nec aliqui potentes viri Hiberniae, nec eorum filii cum familiis suis, cibaria & hospitalitates, in territoriis Ecclesiasticis, secundum consuetudinem exigant, nec amodo violenter ex∣torquere praesumant; & quod de villis Ecclesiarum cibus ille detestabi∣lis, qui quater in anno a vicinis Comitibus exigitur de caetero nullate∣nus exigatur.

[ C]

V. Ʋt quando aliqui componunt pro homicidio, clerici licet cognati nihil persolvant.

In quinto, quod pro homicidio a laicis perpetrato, quoties inde cum suis inimicis componunt, clerici videlicet eorum cognati nihil inde per∣solvant, sed sicut in homicidii perpetratione, sic in pecuniae solutione sint immunes.

[ D]

VI. Ʋt omnes faciant testamentum.

Sexto, quod universi fideles in infirmitate positi, confessore suo & vi∣cinis astantibus, cum debita solemnitate testamentum condant, bona sua mobilia, dummodo uxores & liberos habeant (aere alieno & servientium mercede exceptis) in tres partes dividant: unam liberis, alteram uxori legitimae, tertiam propriis exequiis relinquentes. Et si forte prolem legi∣timam non habuerint, bona ipsa inter ipsum & uxorem in duo media di∣vidantur. [ E] Et si legitima uxor decesserit, inter ipsum & liberos bipartiri debent.

VII. Ʋt extrema officia mortuis reddantur.

Septimo, ut cum bona confessione decedentibus, & Missarum & vigilia∣rum exhibitione, & more sepeliendi, obsequium debitum persolvatur.

[ F]

VIII. Ʋt divina officia ritu Anglicano fiant.

Octavo, itaque omnia Divina ad instar Sacrosanctae Ecclesiae juxta quod Anglicana observat Ecclesia, in omnibus partibus Ecclesiae am••odo tractentur. Dignum etenim & justissimum est, ut sicut dominum Re∣gem ex Anglia sortita est divinitus Hibernia; sic etiam exinde vive••ndi

formam accipiat meliorem. Ipsi namque regi magnifico tam Ecclesiam quam Regnum Hibernia debet, quicquid de bono pacis & incremento religionis hactenus est assecuta. Nam ante ipsius adventum in Hi••er∣niam, multimoda malorum genera, a multis retro temporibus ibidem emerserant, quae ipsius potentia & munere in desuetudinem abiere.

Ardmachiensis vero primas, ob corporis imbecillitatem, & grandaevi∣tatem, [ A] tum praesens non fuerat. Sed postea Dubliniam venit, regiae dis∣positioni per omnia favorem praebens, vulgi opinione vir sacer, vaccam candidam, cujus solum lacte vescebatur, secum, quocunque venerat, cir∣cumducens.

The Reason of the first three Constitutions is rendered by Benedictus Abbas, p. 39. b. & 40. a.

[ B] Mos prius erat per diversa loca Hiberniae, quod statim cum puer nasce∣retur, pater ipsius vel quislibet alius, Eum ter mergeret in aqua, & si divitis fuerit filius, ter mergeretur in Lacte, & postea solebant Aquam illam & lac illud projicere in Cloacis suis vel aliis locis immundis.

Praeceperant etiam in illo Concilio decimas dari viris Ecclesiasticis de omnibus quae possidebant; plerique enim illorum nunquam decimas dede∣rant, nec etiam sciebant, si dare debent.

[ C]

Preterea praeceperunt in eodem Concilio, ut Laici qui uxores habere vel∣lent, eas sibi Copularent, Jure Ecclesiastico. Plerique enim illorum, quot volebant uxores habebant, & etiam Cognatas suas germanas, habere solebant sibi uxores.

This is all this Author hath of this Council.

[ D]

Hic est finis, & Concordia,* 2.1 quae facta fuit apud Windeshores in octabis Sancti Michaelis, anno gratiae millesimo centesimo septuagesimo quinto, in∣ter dominum Regem Angliae Henricum filium Matildis Imperatricis & [N.] Rodericum Regem Conactae per Catholicum Tuamensem Archiepisco∣pum & Abbatem Cantordem Sancti Brandani, & magistrum Lau∣rentium cancellarium Regis Conactae. Scilicet quod Rex Angliae concedit praedicto Roderico ligio homini suo, Regi Conactae, quamdiu ei fideliter [ E] serviet, ut sit Rex sub eo paratus ad servitium suum, sicut homo suus, & ut teneat terram ita bene, & in pace sicut tenuit antequam dominus Rex Angliae intraret Hiberniam; reddendo ei tributum, & totam aliam terram, & habitatores terrae habeat sub se, & justiciet ut tributum Regi Angliae integre persolvant, & per manum ejus; & sua jura sibi conser¦vent, & illi qui modo tenent, teneant in pace quamdiu manserint in fide∣litate Regis Angliae, & ei fideliter & integre persolverint tributum & alia jura sua, quae ei debent per manum Regis Conactae, salvo in omni∣bus [ F] jure & honore domini Regis Angliae & suo. Et si qui ex eis Regi Angliae & ei rebelles fuerint, & tributum & alia jura Regis Angliae per manum suam solvere noluerint, & fidelitate Regis Angliae recesserunt, ipse eos justitiet & amoveat. Et si eos per se justitiare non poterit, con∣stabularius Regis Angliae & * 2.2 familia sua de terra illa, juvabunt eum ad hoc faciendum, cum ab ipso fuerint requisiti, & ipsi viderint quod ne∣cesse fuerit. Et propter hunc finem reddit praedictus Rex Conactae

domino Angliae tributum singulis annis scilicet, de singulis decem anima∣libus unum corium placabile mercatoribus, tam de tota terra sua quam de aliena. Excepto quod de terris illis, quas dominus Rex Angliae reti∣nuit in dominio suo, & in dominio Baronum su••rum, nihil se intro∣mittet, scilicet Divilinâ cum pertinentiis suis, & Mida cum omnibus per∣t••nentiis suis, sicut unquam Murchar•• Mac Leghlin eam melius & plenius tenuit, aut aliqui, qui eam de eo tenuerunt. Et excepta * 2.3 Wase∣fordia, cum omnibus pertinentiis suis scilicet cum tota Lagenia. Et [ A] excepta Wa••erfordia, cum tota terra illa quae est a Waterforde usque ad Duncaruan, ita quod Dunecaruan sit cum omnibus pertinentiis suis in∣fra terram illam. Et si Hibernenses qui aufugerunt, redire voluerint ad terram Baronum Regis Angliae, redeant in pace, reddendo tributum praedictum quod alii reddunt, vel faciendo antiqua servitia, quae facere solebant pro terris suis. Et hoc sit in arbitrio & voluntate dominorum suorum. Et si aliqui eorum redire noluerint ad dominum eorum Regem Conactae, ipse cogat eos redire ad terram suam, & ibi remaneant, & [ B] pacem habeant, & Rex Conactae accipiat obsides, ab omnibus quos ei commisit dominus Rex Angliae, ad voluntatem domini Regis & suam. Et ipse dabit obsides ad voluntatem domini Regis Angliae, illos vel alios, & ipsi servient domino regi de canibus & avibus suis singulis an∣nis, de praesentiis suis. Et nullum omnino de quacunque terra domini Regis sit, retinebunt contra voluntatem & mandatum domini Regis. His testibus. Richardo Episcopo Wintoniae: Gaufrido Episcopo Eliensi: Laurentio Diviliniensi Archiepiscopo, Gaufrido, & Ni∣cholao, [ C] & Rogero capellanis Regis; Willielmo Comite de Exesse, Richardo de Luci, Gaufrido de Pertico, Reginaldo de Cortinea & aliis multis.

Charta R. Henr. II. de Libertatibus Ecclesiae & [ D] Regno concessis, Anno ejus primo, vel circiter.

* 2.4HEnricus, Dei gratia, Rex Angliae, Dux Normanniae et Aquitaniae, [N. 40] Comes Andagaviae, Baronibus et fidelibus suis Francis et Anglis salutem.* 2.5 Sciatis me ad honorem Dei, et Sanctae Ecclesiae, et pro communi emendatione totius regni mei, concessisse et reddidisse, et praesenti Chartâ [ E] meâ confirmasse Deo et Sanctae Ecclesiae, et omnibus Comitibus et Baroni∣bus, et omnibus hominibus meis, omnes consuetudines quas Rex Henri∣cus, avus meus, eis dedit et concessit. Similiter etiam omnes malas con∣suetudines, quas ipse delevit et remisit, ego remitto, et deleri concedo, pro me et haeredi••us meis.* 2.6 Quare volo et firmiter praecipio, quod San∣cta Ecclesia, et omnes Comites et Barones, et omnes mei homines, omn••s illas consuetudines, et donationes et libertates, et liberas consuetudines, habeant et teneant, libere et quiete, bene et in pace et integre, de me et [ F] haeredibus meis, sibi et haeredibus suis, adeo liberè et quiete et plenariè in omnibus, sicut Rex Henricus avus meus eis dedit et concessit, et Char∣tâ suâ confirmavit. Teste Richardo de Luci.

Consuetudines quas avitas Vocabant, Assisa, vel Ordinationes de Clarendon, Anno Domini 1164.

[ A]

ANno ab Incarnatione Domini millesimo centesimo sexagesimo quarto Papatus Alexandri anno quarto illustrissimi Regis Anglorum Hen∣rici secundi anno decimo.* 2.7 In praesentia ejusdem Regis facta recordatio [N.] & recognitio cujusdam partis consuetudinum & libertatum & dig∣nitatum antecessorum suorum, videlicet Regis Henrici avi sui, & alio∣rum, que observari & teneri debent in regno. Et propter dissentiones & discordias que emerserant inter Clerum, & Iustitias Domini regis, [ B] & Barones regni, de consuetudinibus & dignitatibus: Facta est ista recognitio coram Archiepiscopis & Episcopis, & Clero, & Comiti∣bus, & Baronibus, & Proceribus regni; Et easdem consuetudi∣nes recognitas per Archiepiscopos, & Episcopos, & Comites, & Barones, & per nobiliores & antiquiores regni; Thomas Cantuari∣ensis Archiepiscopus, & Rogerus Eboracensis Archiepiscopus, & Gileber∣tus Londoniensis Episcopus, & Henricus Wintoniensis Episcopus, & Ni∣gellus Eliensis Episcopus, & Willelmus Norwicensis Episcopus, & Rober∣tus [ C] Lincolniensis Episcopus, & Hilarius Cicestrensis Episcopus, Jocelinus Salesberiensis, & Richardus Cestrensis Episcopus, & Bartholomeus Exo∣niensis Episcopus, & Robertus Herefordensis Episcopus, & David Mene∣vensis Episcopus, & Rogerus Wigornensis electus concesserunt, & in ver∣bo veritatis, viva voce firmiter promiserunt tenendas & observandas Domino Regi & heredibus suis, bona fide, & absque malo ingenio prae∣sentibus istis, Roberto Comite Leicestriae, Reginaldo Comite Cornubie, Conano Comite Britanie, Johanne Comite de Augo, Rogerio Comite de [ D] Clare, Comite Ganfrido de Mandevilla, Hugone Comite Cestrie, Williel∣mo Comite de Arundel, Comite Patricio —, Willielmo Comite de Ferrariis, Richardo de Luci, Reginaldo de Sancto Walerico, Rogerio Bigot, Reginaldo de Warenna, Richerio de Aquila, Willielmo de Brai∣osa, Richardo de Camvilla, Nigello de Mowbray, Simone de Bello Campo, Humfrido de Bohun, Matheo de Herefordia, Waltero de Meduana, Ma∣nacero de Biset Dapifero, Willielmo Malet, Willielmo de Curci, Rober∣to de D••nestavilla, Jocelino de Baillolio, Willielmo de Vallibus, Williel∣mo [ E] de Laisneto, Ganfrido de Vere, Willielmo de Hastinga, Hugone de M••ravilla, Alano de Newilla, Simone filio Petri, Willielmo Malduit Camerario, Johanne Malduit, Johanne Mariscallo, Petro de Mara; & multis aliis Proceribus & Nobilibus regni, tam Clericis quam Laicis. Consuetudinum vero & dignitatum regni recognitarum quae∣dam pars praesenti scripto continetur. Cujus partis Capitula sunt hec.

[ F] I. DE Advocatione & Praesentatione Ecclesiarum,* 2.8 si Controversia emerserit inter Laicos, vel Laicos & Clericos, in Curia Do∣mini regis tractetur & terminetur. Primum hoc damnavit Sancta Ro∣mana Ecclesia sub Alexandro Papa tertio.

II. Ecclesiae de feudo Domini Regis non possunt in perpetuum dari absque assensu & consensione ipsius. Hoc Toleravit.

III. Clerici rectati, & accusati de quacunque re summoniti a justitia Regis, venient in Curiam ipsius, responsuri ibidem de hoc unde videbi∣tur Curiae Regis quod sit ibi respondendum, & in curia Ecclesiastica, unde videbitur quod sit ibi respondendum, ita quod Iustitia Regis mit∣tet in curiam Sanctae Ecclesiae, ad videndum qua ratione res ibi tracta∣bitur. Et si clericus convictus vel confessus fuerit, non debet de cae∣tero Ecclesia eum tueri. Hoc damnavit. [ A]

IV. Archiepiscopis, Episcopis, & personis regni, non licet exire de regno absque licentia Domini Regis, & si exierint, si domino regi placuerit, assecurabunt quod nec in eundo, nec in moram faciendo nec in redeundo perquirent malum, vel dampnum Domino Regi, vel regno. Hoc damnavit.

V. Excommunicati non debent dare Vadium ad remanens, nec prae∣stare [ B] juramentum, sed tantum Vadium, et plegium standi Iudicio Ecclesiae ut absolvantur. Hoc damnavit.

VI. Laici non debent accusari, nisi per certos & legales accusatores & testes in praesentia Episcopi, ita quod Archidiaconus non perdat jus suum nec quicquam quod inde habere debeat, & si tales fuerint qui cul∣pantur, quod non velit, vel non audeat aliquis eos accusare, Vicecomes requisitus ab Episcopo, faciet jurare xii legales homines de visneto, seu de [ C] villa coram Episcopo, quod inde veritatem secundum conscientiam su∣am manifestabunt. Hoc toleravit.

VII. Nullus qui de Rege teneat in Capite, nec aliquis Dominicorum ministrorum ejus excommunicetur, nec terrae alicujus illorum sub inter∣dicto ponantur, nisi prius Dominus Rex si in terra fuerit conveniatur, vel Iusticia ejus si extra Regnum fuerit, ut rectum de ipso faciat, & ita ut quod pertinebit ad Curiam Regiam ibidem terminetur, & de eo [ D] quod spectabit ad Ecclesiasticam Curiam ad eandem mittatur, ut ibidem tractetur. Hoc damnavit.

VIII. De appellationibus si emerserint, ab Archidiacono d••bent procedere ad Episcopum, ab Episcopo ad Archiepiscopum. Et si Ar∣chiepiscopus defuerit in justitia exhibenda, ad Dominum Regem est perveniendum postremo, ut praecepto ipsius in Curia Archiepiscopi contro∣versia terminetur, ita quod non debet ulterius procedere absque assensu [ E] Domini Regis. Hoc damnavit.

IX. Si calumpnia emerserit inter Clericum & laicum, vel inter laicum & Clericum de ullo tenemento quod Clericus velit ad elemo∣sinam attrahere, laicus vero ad laicum feudum, recognitione xii legali∣um hominum per capitalis justitiae regis consuetudinem terminabitur; utrum tenementum sit pertinens ad elemosinam sive ad feudum laicum, coram ipsa Iustitia Regis. Et si recognitum fuerit ad elemosinam [ F] pertinere, placitum erit in Curia Ecclesiastica: Si vero ad laicum feudum, nisi ambo de eodem Episcopo vel Barone advocaverint, erit placitum in Curia Regis. Sed si uterque advocaverit de feudo illo, eundem Episcopum vel Baronem erit placitum in curia ipsius, ita quod propter factam recognitionem saisinam non amittat, qui prius saisiatus fuerat. Hoc damnavit.

X. Qui de Civitate, vel Castello, vel Burgo, vel Dominico Mane∣rio domini Regis fuerit, si ab Archidiacono vel Episcopo de aliquo de∣licto citatus fuerit unde debeat eis respondere, & ad citationes eorum noluerit satisfacere, bene licet eum sub interdicto ponere, sed non debet excommunicari priusquam Capitalis minister regis villae illius conveni∣atur, ut justitiet eum ad satisfactionem venire. Et si minister inde de∣fecerit [ A] ipse erit in misericordia Domini Regis, & exinde poterit Epis∣copus accusatum Ecclesiastica justitia coercere. Hoc damnavit.

XI. Archiepiscopi, & Episcopi & universae personae regni, qui de rege tenent in Capite, habent possessiones suas de Domino rege sicut Baroniam, & inde respondent justiciis, & ministris regis, & sequun∣tur & faciunt omnes rectitudines & consuetudines regias, & sicut Barones caeteri debent interesse Iudiciis Curiae Regis cum Baronibus, [ B] usque perveniatur in judicio ad diminutionem membrorum vel ad mor∣tem. Hoc toleravit.

XII. Cum vacaverit Archiepiscopatus vel Episcopatus, vel Abbatia, vel Prioratus de Dominio regis, debet esse in manu ejus, & exinde percipiet omnes redditus & exitus sicut Dominicos. Et cum ventum fuerit ad con∣sulendum Ecclesiae, debet Dominus Rex mandare propter potentiores per∣sonas Ecclesiae, & in capella ejus debet fieri electio assensu Domini Regis [ C] & Consilio personarum regni quas ad hoc faciendum vocaverit, & ibi fa∣ciet electus homagium, & fidelitatem Domino Regi sicut legio Domino de vita & membris & de honore suo terreno, salvo ordine suo, priusquam sit consecratus. Hoc damnavit.

XIII. Si quisquam de proceribus regni defortiaverit Archiepiscopo, vel Episcopo, vel Archidiacono de se vel de suis justiciam exhibere, Dominus Rex debet justiciare. Et si forte aliquis defortiaret Domino [ D] regi rectitudinem suam, Archiepiscopi, Episcopi, & Archidiaconi, de∣bent eum justitiare, ut Domino regi satisfaciat. Hoc toleravit.

XIV. Catalla eorum qui sunt in forisfacto regis non detineat Ecclesia vel cimiterium contra Justiciam regis, quia ipsius regis sunt sive in Eccle∣siis, sive extra fuerint inventa. Hoc toleravit.

XV. Placita de debitis quae side interposita debentur, vel absque inter∣positione [ E] fidei sint in Justicia Domini regis. Hoc damnavit.

XVI. Filii Rusticorum non debent ordinari absque assensu Domini, de cujus terra nati esse dignoscuntur. Hoc toleravit.

These Ordinances o•• Statutes of Clarendon, were sent to Pope Ale∣xander the Third to be confirmed; but notwithstanding the great im∣portunity used to perswade him to it, he damn'd most, and only tole∣rated [ F] others, as we find it in Labbe's Tenth Tome of the Councils, Col. 1431. C. &c. and according to the Addition to every Article as above noted.

Stabilimentum factum apud Rothomagum inter Clericos & Barones Normanniae.

* 2.9EGo Reginaldus Comes Boloniae, & ego Gulielmus Martel, & ego [ A] Henricus de Estoteville, & ego W. Cambellanus Tanquarvillae, & ego Radulfus Tesson, & ego Robertus de Vestieval, & ego Johannes de [N. 42] Pratellis, & ego Henricus de Ferrariis, & ego Ph. de Nance, & ego W. de Mortuo mari, & ego Robertus de Torci, & ego W. de Seranz, & ego Fulco Paganellus, & ego W. de Homet, & ego Stephanus de Longocampo, & ego Hugo de Colunces, & ego Robertus de Wesneual, & ego W. de Pratell. & ego Johannes de Roboreto, & ego Odo Castel∣lanus Beluaci, & ego Nich. de Montegniaco, & ego Thomas de Proai∣villiaco, [ B] & ego Rogerus de Mellento, Notum facimus universis, quod nos juravimus super Sacrosancta, quod jura quae Henricus & Richar∣dus quondam Reges Angliae habuerunt in Normannia adversus Cle∣rum, & apud Lexovium & alibi, & jura nostra diceremus. Nos autem per Sacramentum nostrum diximus, quod vidimus tempore Hen∣rici & Richardi quondam Regum Angliae, quod si Ecclesia pertinens ad donationem laicae personae vacaret, si ille ad quem donatio illius Ecclesiae pertinebat, praesentaret idoneam personam Archiepiscopo, [ C] vel Episcopo, in cujus Diocesi sita esset Ecclesia illa; Archiepiscopus vel Episcopus eandem personam de jure recipere tenebatur, nisi alius contenderet praesentationem illius Ecclesiae ad se pertinere. Si vero de jure patronatus contentio oriretur, Archiepiscopus vel Episcopus nunquam posset alicui conferre Ecclesiam illam, nec aliquem recipere ad Ecclesiam illam, donec contentio in Curia Domini Regis, vel in Cu∣ria illius, de cujus Feodo movet Ecclesia, terminaretur. Quando ve∣ro causa terminata esset in Curia Domini Regis, aut in Curia illius, [ D] de cujus feodo movebat Ecclesia, Archiepiscopus, vel Episcopus, ad testimonium literarum patentium Domini Regis, vel Baillivi sui in cujus Curia causa esset terminata, vel illius de cujus Feodo movebat Ecclesia, deberet recipere idoneam personam, quam praesentaret ille, cui adjudicatum esset jus patronatus illius Ecclesiae.

Item diximus per Sacramentum nostrum, quod Archiepiscopus, vel Episcopus, vel alia inferior Ecclesiastica persona non debet ••erre sen∣tentiam [ E] excommunicationis in Barones, vel in Baillivos, aut in Servientes Domini Regis, aut in Clericos domus suae, Rege non requisito, vel suo Senescallo.

Item diximus per Sacramentum nostrum, quod nulla Ecclesiastica persona debet aliquem trahere in causam pro fide, vel pro Sacramen∣to quod ••iat de laico feodo, vel catallo hominis laici. Sed si fides data fuerit de catallo maritagii, vel de legato mortui, vel de catallo [ F] Clerici, vel Crucesignati, de causa illa bene possunt judicare.

Item diximus per Sacramentum quod non vidimus tempore Henri∣ci & Richardi quondam Regum Angliae, quod aliquis redderet deci∣mas de feriis, aut de genestis, aut de fossis, ubi prius fuerint demos∣matae.

Item diximus per Sacramentum nostrum, quod vidimus Henricum, & Richardum quondam Reges Angliae tenentes placitum spatae in civitate & banleva Lexovii, postquam Arnulfus Lexoviensis Episcopus recessit a N••r∣mannia exul hac de causa.

Item diximus per Sacramentum nostrum, quod in feodo terrae Gor∣naii, [ A] & Feritatis, & Gallefontis, non debet Archiepiscopus tenere nisi tantum tria placita, scilicet de maritagio, de Legato mortui, & de Catallo Clerici.

Item diximus per Sacramentum nostrum super hoc quod Archiepisco∣pus petit apud Louers, quod Richardus quondam Rex Angliae fecit ei ex∣cambium, & inde dedit ei Cartam suam. Et Dominus Rex faciet ei justitiam secundum tenorem Cartae suae, si ei placuerit.

[ B]

Item diximus per Sacramentum nostrum de Clerico, qui tenet lai∣cum feodum, quod si Clericus injuriosus existit Domino, a quo tenet feodum, super feodo illo; Dominus feodi potest saisire omnia catalla clerici, quae invenerit super feodum, de quocunque loco venerint, donec ei satisfecerit de his quae pertinent ad laicum feodum.

Item diximus per Sacramentum nostrum, quod si Clericus teneat [ C] aliquid de quo conqueratur laicus, & Clericus dicat se tenere illud no∣mine eleemosynae, per Sacramentum legalium hominum patriae recognos∣cetur, utrum sit laicum feodum an eleemosyna, & hoc in Curia Domini Regis. Similiter si laicus tenet rem, quam Clericus dicat esse suam nomine eleemosynae, recognoscetur similiter in Curia Domini Regis, per Sacramentum legalium hominum patriae.

Item diximus per Sacramentum nostrum de rebus usurarii, quod quan∣diu [ D] usurarius est in lecto aegritudinis, si distribuat res suas propria ma∣nu sua, stabile est. Post mortem vero usurarii, omnes res suae Domini Regis erunt, si probatum fuerit quod infra annum ante mortem com∣modaverit ad usuram.

Item diximus de illo qui moritur intestatus, si jacuerit in lecto aegritu∣dinis per tres dies aut per quatuor; omnia mobilia ipsius Domini Re∣gis debent esse, aut illius in cujus terra est, de illo qui se interficit [ E] spontaneus.

Item diximus de treuga, quod si aliquis vulnerat alium, unde deb••t perdere membrum, aut vitam, placitum remanebit in Curia Domini Regis, si conquerens vult prosequi causam; & Ecclesia habebit emendam suam usque ad IX. libr. si accusatus fuerit convictus, & Dominus Rex habebit totum residuum. Treuga vero durat a die Mercurii serò, usque ad diem Lunae mane.

[ F]

Item diximus, quod si Clericus capiatur quacunque ex causa & Ec∣clesia eum requirat, reddi debet Ecclesiae. Et si convictus fuerit de furto, vel de homicidio, degradabitur, & abjurabit terram, nec aliter pro delicto illo punietur, nec poterit postea intrare terram sine licentia Do∣mini Regis, quin de ea fiat Justitia. Si vero postea aliquid foris fecerit, Dominus Rex de illo faciet justitiam sicut de laica pèrsona.

Notum facimus praeterea, quod jura Domini Regis, & nostra, qu••e n••bis memori••e occurrebant, sicut vidimus tempore Henrici & Richardi Regum ea observari, advocato consilio pruden••um virorum, scilicet Ri∣chardi de Villequier, Richardi de Argentiis, Richardi de Fronteneto & Radulfi Labe, & quorundam aliorum, bona fide scripsimus, pro jure Domini Regis, & nostro conservando. Et quia jura Domini Regis & nostra nobis memoriae non occurrebant, & quia quidam de Baro∣nibus [ A] Norm••nia praesentes non erant; decrevimus inter nos, quod ad aliam diem conveniremus, & Barones absentes advocaremus, si Domino Regi placeret. Et tunc jura Domini Regis & nostra, quae hîc scripta non sunt, per Sacramentum nostrum scribemus. Huic au∣tem scripto sigilla nostra dignum duximus apponenda. Actum Rothom Anno Domini MCC. quinto, mense Novembr. Dominica post octavam omnium Sanctorum.

[ B]

* 2.10Alexander Episcopus, &c. Ad aures nostras, fraternitas tua noverit fu∣isse perlatum; quod occasione cujusdam excessus, a Missarum proposueris [N. 43] celebratione cessare, et a consecratione corporis & sanguinis Domini ab∣stinere. Quod utique quam grave sit, praecipue in tanta persona, & quan∣tum inde possit Scandalum provenire, sollicita meditatione consideres; & hoc ipsum vigilantia tuae discretionis attendat. Debet autem prudentia tua diligenter advertere; quòd plurimum interest, quando ex deliberati∣one & propria voluntate, & quando ignorantia vel necessitate aliqua com∣mittuntur. [ C] Nam (sicut legitur) usque adeo voluntarium est peccatum, quod nisi sit voluntarium non sit peccatum. Si igitur aliquid recolis te commisisse, de quo te debeat propria conscientia remordere: quicquid sit, Sacerdoti, qui discretus & providus habetur, tibi consulimus per poeni∣tentiam confiteri: quo facto miserator & misericors Dominus, qui multò plus ad cor respicit quàm ad actus; tibi, consueta pietatis suae misericor∣dia dimittet▪ Et nos de Beatorum Petri & Pauli Apostolorum ejus{que} meritis con••identes; te, ab eo quod est commissum, absolvimus: & [ D] id ipsum fraternitati tuae auctoritate Apostolicâ relaxamus; consulentes utique & mandantes, ut postea a Missarum celebratione, propter hoc non debeas abstinere.

* 2.11Hae sunt constitutiones quas constituit Rex Henricus in Normannia; & mandavit Iusticiis suis Richardo de Lucy & duobus Archidia∣conis Galfrido Ridel Cantuariensi Archidiacono, & Richardo de I∣velcestria [N. 44] Pictavensi Archidiacono & omnibus principibus & populis [ E] Angliae jurandas, & servandas. Latores earum fuerunt Guimerus Presbyter, & Galterus de Grimesby.

Si quis inventus fuerit ferens litteras Domini Pape vel aliquod man∣datum Archiepiscopi Cantuariensis continens interdictum Christianitatis, in Angliam, capiatur & de eo sine dilatione Justitia fiat, sicut de tra∣ditore Regis & regni.

[ F]

Cap. 2. Praeterea nullus clericus vel monachus vel conversus, vel alicujus conversionis permittatur transfretare vel redi••e in Angliam nisi de transitu suo habeat litteras Justiciae & de reditu suo litteras Do∣mini Regis. Si quis aliter inventus fuerit agens capiatur & incar∣ceretur.

Cap. 3. Ne aliquis appellet ad Papam vel ad Archiepiscopum.

Cap. 4. Ne aliquod placitum teneatur de mandatis Pape, vel Archi∣episcopi vel aliquod mandatum eorum in Anglia ab illo homine recipiatur. Si quis inventus fuerit aliter agens capiatur et incarceretur.

[ A] Cap. 5. Generaliter quoque interdictum est, quod nullus ferat aliquod mandatum clerici vel laici Domino Pape vel Archiepiscopo, si talis in∣ventus fuerit capiatur et incarceretur.

Cap. 6. Si Episcopi vel clerici, vel abbates, vel laici sententiam in∣terdicti tenere voluerint, sine dilatione de terra ejiciantur, et tota eorum cognatio: ita quod de catallis suis nil secum ferant.

[ B] Cap. 7. Ʋt Catalla omnium Pape vel Archiepiscopo faventium et omnes possessiones eorum, et omnium eis pertinentium, cujuscunque gradus sint vel sexus vel conditionis capiantur, et Dominica manu Do∣mini Regis confiscantur.

Cap. 8. Ʋt omnes Clerici qui redditus habent in Anglia sint summo∣niti per omnes comitatus; ut infra tres menses veniant in Angliam ad red∣ditus suos, sicut diligunt suos redditus, et si non venerint ad terminum [ C] statutum, redditus in manu Regis capiantur.

Cap. 9. Ʋt denarii Beati Petri non reddantur ulterius Apostolico sed diligenter serventur in Thesauro Regis, expendantur{que} ad ejus praeceptum.

Cap. 10. Londoniensis et Norwicensis Episcopi sint in misericordia Re∣gis, et summoneantur per vicecomites et bedellos ut sint * 2.12 contra Justicias Regis, ad rectum faciendum Regi, et Justiciis ejus de eo quod contra [ D] Statuta de Clarendonia interdixerunt ex mandato Pape terram Comitis Hugonis, et excommunicationem quam dominus Papa in ipsum fecerat per suas parochias divulgaverint sine licentia Justiciarum Regis.

[ E] Epistola missa Thome Cantuariensi Archiepisco∣po a quodam amico suo.

THome Cantuariensi Archiepiscopo quidam anticus suus.* 2.13 Sciatis hunc esse tenorem mandatorum que Henricus Rex in Angliam misit. Scilicet, ut omnes portus cautissime custodiantur ne littere interdictionis [N.] ullatenus deferantur. Et si aliquis litteras illas attulerit pedibus trunce∣tur. [ F] Si clericus, oculos & genitalia amittat, si laicus suspendatur. Si leprosus comburatur. Et si quis Episcopus ejus interdictum metuens re∣cedere voluerit nichil secum deferat, praeter baculum; Vult etiam ut omnes Scolares repatriare cogantur, aut beneficiis suis priventur, et qui remanserint sine spe remeandi remanebunt, et Presbiteri qui cantare no∣luerint genitalia amittant, omnesque rebelles sibi beneficiis omnibus pri∣ventur. Valete.

Epistola beati Thomae Cantuariensis Archiepis∣copi ad Suffraganeos suos.

[ A]

* 2.14THomas Dei gratia Cantuariensis Ecclesiae minister humilis, venera∣bilibus fratribus suis Lundoniensi, caeterisque totius Cantuariensis [N. 46] Provinciae Episcopis, sic transire per bona temporalia ut non amittant aeter∣na. Fratres mei dilectissimi, quare non consurgitis mecum adversus malignantes? Ut quid non statis mecum adversus operantes iniquita∣tem? An ignoratis quoniam dissipat Dominus ossa eorum, qui homi∣nibus placent? confundentur, quoniam Dominus sprevit eos. Satis novit discretio vestra, quoniam error cui non resistitur, approbatur, & ve∣ritas [ B] cum minime defendatur opprimitur. Videturque testante Gregorio consentire erranti, qui ad resecanda, quae corrigi debent, non occurrit. Inde est quod Dominum nostrum regem Angliae satis, superque satis susti∣nuimus: Nec ullum ex eo sustinentiae nostrae assecuta est Ecclesia Dei compendium. Periculosum & intolerabile de caetero nobis visum est, & tantos illius officialiumque suorum circa Ecclesiam Dei, & Ecclesi∣asticas personas excessus, ut hactenus impunitos relinquere. Praeser∣tim cum saepissime literis, & nuntiis, modisque aliis prout decuit, stu∣duerimus [ C] a perverso proposito suo eum revocare. Et quoniam vix ab eo auditi sumus, nullatenus tamen exauditi, scriptum illud, in quo illae non consuetudines, sed potiùs pravitates, quibus perturbatur & con∣funditur, ad praesens Anglicana Ecclesia, continentur, ipsiusque scripti Auctoritatem, invocata Spiritus Sancti gratia, publice condem∣navimus & cassavimus universos etiam observatores, exactores, consi∣liatores, adjutores, seu defensores earum excommunicavimus. Om∣nesque vos Episcopos a promissione qua contra institutionem Ec∣clesiasticam, [ D] & ad earum observationem tenebamini, auctoritate Dei & nostra absolvimus. Quis enim dubitat Sacerdotes Christi, regum & principum, omniumque fidelium, patres & magistros cen∣seri. Nonne miserabilis insaniae esse cognoscitur, si filius patrem, disci∣pulus magistrum sibi conetur subjugare, & iniquis obligationibus illum po∣testati suae subjicere: A quo credit non solum se in terra, sed etiam in coelis ligari posse, & solvi? Proinde ne in hujus sententiae commissum incidamus, auctoritatem ipsius scripti, ipsumque scriptum cum pravi∣tatibus [ E] quae in eo continentur, in irritum duximus & cassavimus. Praesertim his. Quod non appelletur ad sedem Apostolicam super aliqua causa, nisi licentia Regis. Quod non liceat Archiepiscopo, vel Episcopo, exire de regno, & venire ad vocationem Domini Pa∣pae, sine licentia Regis. Quod non liceat Episcopo excommuni∣care aliquem, qui teneat de Rege in capite, sine licentia Regis. vel aliquem alium officialium suorum sub interdicto ponere: Quod non liceat Episcopo coercere aliquem de perjurio, vel side [ F] laesa, quod clerici trahantur ad secularia judicia, quod laici seu Rex seu alii tractent causas de Ecclesiis, vel decimis, & alia in hunc modum. Denuntiamus etiam excommunicatum, & ex∣communicavimus ex nomine JOHANNEM de OXENE∣FORD, qui in haeresim damnatam incidit, parando juramentum scismaticis, per quem scisma jam fere emortuum in Alemannia revixit;

communicando etiam nominatissimo illi scismatico Reginaldo Coloni∣ensi; et quia contra mandatum Domini Papae, et nostrum Salesbiri∣ensis Ecclesiae decanatum sibi usurpavit. Quod quidem factum, tam detestabile tam juri contrarium, tam Ecclesiae Dei exemplo pernicio∣sum penitus cassavimus, et devocavimus in irritum. Praecipientes Episcopo Salesbiriensi, et capitulo in virtute obedientiae, et in peri∣culo ordinis sui, ne de caetero, visis literis nostris, ex eo facto eum [ A] decanum haberent. Similiter & Richardum de Ivecestre denuntia∣mus excommunicatum, & excommunicavimus, eò quòd in eandem haeresim damnatam inciderit, communicando Reginaldo Coloniensi scismatico, machinando etiam, & fabricando omnia mala cum scisma∣ticis et Theutonicis illis in perniciem Ecclesiae Dei, et praesertim Eccle∣siae Romanae, ex pactis contrariis inter Dominum Regem et ipsos. Ex∣communicavimus etiam Richardum de Luci, Iocelinum de Bailol: qui pravitatum illarum auctores & fabricatores extiterunt. Ra∣nulfum [ B] etiam de Broc, qui bona Ecclesiae Cantuariensis, quae alimenta de jure sunt pauperum, occupavit, et detinet, hominesque nostros tanquam laicos cepit, et in captione detinet. Excommunicavimus etiam Hugonem de Sancto Claro, & Thomam filium Bernardi, qui ejusdem Ecclesiae Cantuariensis bona, et possessiones absque conniven∣tia sive assensu nostro occupaverunt. Omnesque qui de caetero in pos∣sessiones et bona Ecclesiae Cantuariensis contra voluntatem nostram, et consensum manus violentas extendent, eadem excommunicationis [ C] sententia innodavimus. Juxta illud Papae Lucii, Omnes Ecclesiae rapto res, atque suarum facultatum alienatores à liminibus ejusdem matris Ec∣clesiae sequestratos anathematizamus damnamus, atque sacrilegos esse judi∣camus. Et non solum eos, sed etiam cum iis comprehendit consentientes. Et alibi dicit Scriptura. Qui consentit peccantibus & alium peccantem defendit, maledictus erit apud Deum, & apud homines; corripieturque increpatione severissima. Et iterum. Si quis peccantem defendit: Acrius quam qui peccavit coerceatur. Sane in Domini Regis personam sen∣tentiam [ D] adhuc ferre distulimus, expectantes, si forte inspirante Divina gratia resipiscat; in proximo tamen eam laturi, nisi citiu•• resipuerit. Et inde est, quod fraternitati vestrae mandamus atque in virtute obedientiae prae••ipimus, quatenus viros praetaxatos, qui à no∣bis excommunicati sunt, vos quoque prout excommunicatos habeatis, et denuntiari faciatis. Juxta illud decretum Honorii Papae: Licitum sit omnibus Episcopis excommunicatorum suorum nomina, tam vicinis E∣piscopis, quam Parochianis suis pariter indicare, eaque in celebri loco po∣sita [ E] praeforibus Ecclesi••e, cunctis venientibus inculcare, quatenus in utra∣que diligentia excommunicationis, ubique Ecclesiasticus aditus denegetur, & excommunicationis causa omnibus auferatur. Tibi autem, (frater E∣piscope Londoniensis) mandamus & in vi obedientiae injung mus, quatenus literas praefentes aliis fratribus, et Coepiscopis nostris, om∣nibus de provincia nostra manifestes & ostendas. Valete in Christo & pro nobis Constanter orate.

[ F]

Has litteras misit Henricus Rex Angliae singulis Vicecomitibus Angliae in principio perscutionis beati Thomae.

[ A]

* 2.15PRaecipio tibi quod si aliquis Clericus vel Laicus Baillivae tua Roma∣nam Curiam appellaverit eum capias & firmiter custodias donec [N. 47] voluntatem meam percipiat; & omnes redditus & possessiones Archi∣episc••pi saisias in manum meam sicut Radulphus de Brock & alii mi∣nistri mei tibi dixerint; & omnium Clericorum qui cum Archiepiscopo sunt, patres & matres, fratres & sorores, nepotes & neptes ponas per salvo•• plegios, & catalla eorum, donec voluntatem meam inde percipiant, [ B] & hoc breve tecum afferas cum summonitus fueris.

Epistola Alexandri Papae, ad Gillebertum Lon∣doniensem Episcopum, pro beato Thoma. [ C]

* 2.16ALexander Episcopus Servus Servorum Dei, venerabili fratri Gille∣berto Londoniensi Episcopo, Salutem & Apostolicam benedictionem. [N. 48] Gaudemus autem & exultamus in Domino super ea devotione, ejusdem Regis, quam tuis literis nobis significâsti. Caet••rum quoniam eum volumus devotum esse Ecclesiae Dei et nobis, sicut ab ipso principio consuevit existere: Rogamus fraternitatem tuam, monemus atque mandamus, quatenus [ D] ipsum solicite ac diligenter saepe et saepius per te et alios commoveas, horteris modis omnibus, et inducas, ut ad ejusdem Ecclesiae honorem pariter et exaltationem solito modo intendat, et causam ipsius stre∣nue foveat, et manuteneat atque defendat. Ecclesias vero et Eccle∣siasticas personas diligat et honoret, et eorum jura conservet. Vene∣rabilem quoque fratrem nostrum Cantuariensem Archiepiscopum, in amorem et gratiam suam reducat. Nos enim si eam, quam incepit, beato Petro et nobis reverentiam exhibuerit et honorem eum ferventi affectione [ E] diligemus, et ••d honorem et exaltationem ipsius, et conservationem regni sibi commissi, modis omnibus, prout decuerit, intendemus. Malumus en••m ipsum in patientia & mansuetudine vincere, quam eum aliquo modo gra∣vare, Quamdiu id poterimus sustinere. Datum in gradu Mercurii unde∣cimo Kalend. Septembris.

[ F]

Epistola Gilleberti Londoniensis Episcopi ad Alexandrum Papam de Responso Regis super negotio Cantuariensis Archiepiscopi.

[ A]

PAtri suo & Domino summo Pontifici Alexandro,* 2.17 frater Gillebertus Londoniensis Ecclesiae minister, debitum sincerae Charitatis humilis∣que [N.] obedientiae famulatum. Mandatum vestrum (pater in Christo charis∣sime) debita veneratione suscipientes, illico filium vestrum Dominumque nostrum, charissimum ill••stremque Anglorum Regem, in ipsis jam Galliae finibus agentem exercitum, adivimus. Et adjuncto nobis venerabili fra∣tre nostro Richardo Herefordensi Episcopo, juxta vestri formam man∣dati [ B] diligenter, & intente convenimus. Cui singula, quae vestris nobis sunt expressa literis, ante oculos ponentes, ipsum obsecrando, & quantum regiam decebat majestatem arguendo, constanter, & instanter hortati sumus ut de propositis sibi satisfaceret, & si a rationis tramite deviaverat, ad viam veritatis & justitiae redire vestra per nos revocatus admonitione non tardaret. A patre pie commonitus a pravis actibus omnino desi∣steret, Deum puro corde diligeret, & matrem suam sanctam Romanam Ecclesiam solita veneratione respiceret: nec eam visitare volentes inhiberet, [ C] appellationes ad eam factas non impediret, & fratrem nostrum Domi∣num Cantuariensem benigne revocans & reducens, in beati Petri & vestra rever••ntia firmus immobilisque persisteret, & pietatis intendens operibus Ecclesias & Ecclesiasticas personas tam regni quam terrae suae non gravaret, nec per se nec per alium gravari permitteret. Sed ipsas diligens r••gia protectione conservaret, ut ille per quem Reges regnant tem∣porale regnum sibi conservaret in terris, & aeternum largiretur in Coelis. Alioquin nisi monitis salutaribus adquiesceret Sanctitas vestra quae hu∣cusque [ D] patienter sustinuit, ulterius in patientia sustinere non posset. Ad haec adjecimus timendum sibi fore, ne si errata non corrigeret, iram omnipotentis Dei cito incurreret, ut nec regnum ejus diu staret, nec suos prosperari permitteret. Sed qui humilem exaltaverat jamjam exaltatum ab ipso regni culmine durius allidendo dejiceret. Ipse vero correptionem ve∣stram multa gratiarum actione suscipiens, multa animi temperantia multaque modestia consequenter respondit ad singula. Impr••m••s asserens, mentem suam a vobis se nullatenus avertisse, nec id unquam [ E] propositi mente concepisse, quin dum paternam sibi gratiam exhibue∣ritis, vos ut patrem diligat, & Sanctam Romanam Ecclesiam ut ma∣trem veneretur & foveat, & sacris jussionibus vestris, salva si••i sua regn que sui dignitate, humiliter obtemperet & obediat. Quod si vos aliqua jamdiu reverentia non respexit, hanc hujus rei causam as∣serit, quod cum vobis in necessitate toto corde, tota mente, totis viribus astiterit, sibi postmodum per nuntios in necessitate recurrenti ad vos, digne pro meritis Sanctitas vestra non respondit. Sed [ F] in omni fere petitione sua se repuisam susti••uisse conq••er ••u•• & erubescit. De paterna tamen confisus gratia, quae filium cum volet exaudie••, vultus sperans & expectans laetiores in beati Petri, & vestra, ut dictum est, ••idelitate, immobili constantia perseverat. Inde est, quod Sanctitatem vestram visitare volentem nullum impediet: sed nec hactenus ut a••••erit impediv••t. In appellationibus ex antiqua sui regni institutione, id sibi vendicat honoris & oneris, ut ob ••••visem

cau••am, nullus cler••corum regni sui, ejusdem regni fines exeat, nisi, an ipsius auctoritate & mandato jus suum obtinere queat, prius expe∣riendo cognoscat. Quod si nec sic obtinuerit ad excellentiam vestram ipso in nullo reclamante, cum volet, quilibet appellabit. In quo si Iuri vestro vel honor•• praejudicatur in aliquo, id se totius Ecclesiae regni sui ••o filio correcturum in proximo, Domino juvante, pol∣l••••etur. Imperatorem illum, etsi scismaticum noverit, a vobis tamen excommunicatum esse usque hodie non rescivit. Quod si denuntiatione [ A] nostra resci••rit, ••i foedus illicitum cum ipso aut aliquo alio quolibet ••iit, & hoc Ecclesiae regni sui judicio, similiter & consilio se ••orrecturum promittit. Patrem nostrum dominum Cantuariensem suo se regno nequaquam expulisse asserit. Unde sicut abscessit ultro∣neus, sic ad Ecclesiam suam, cum sibi sederit in animo, plena pace sua revertendi sibi liberum erit. Dum tamen in satis••aciendo sibi su∣per his, unde conqueritur, regias sibi & iniquas ipse juratus est, velit dignitates integre conserbari. Siqua vero Ecclesia vel Ecclesiastica persona ab ipso vel a suis se gravatum ostenderit, satis∣factione plene totius Ecclesiae judicio paratus erit. Haec a Domi∣no nostro Rege in responsis accepimus, qui utinam ad omnem voluntatem vestram uberius aliquid accepissemus. Eadem vero sublimitati vestrae no∣tificanda duximus, ut ex responsis ipsius advertat discretio vestra, quo negotium hoc fine concludat, causam namque suam dominus Rex plurimum sibi justificare videtur, cum in omnibus quae dicta sunt Ecclesiae regni sui consilio simul & judicio se pariturum, & [ C] Patris nostri Domini Cantuariensis reditum, juxta quod dictum est, se nullatenus impediturum pollicetur. Ʋnde vestrae supplican∣dum aestimavimus excellentiae, quatenus illud prae oculis habentes, Cala∣mum quassatum non conteret, & linum fumigans non extinguet. Zelum illum, qui ad ulsciscendam omnem, quae Ecclesiae Dei irrogatur, injuriam, laudabiliter igne divini Spiritus accensus est, si placet, ad tempus intra fines modestiae cohibeatis, ne vel interdicti sententiam vel ultimum illud praec••sionis elogium proferendo, Ecclesias innumeras subverti misere to∣leratis, [ D] & tam Regem ipsum, quam innumeros cum eo populos, a vestra, quod absit, obedientia irrevocabiliter avertatis. Bonum est membrum ca∣piti cohaerere vel saucium, quam a corpore projici, jam praecisum, rede∣unt ad sanitatem saucia vix corpori coalescunt jam praecisa; adducit des∣perationem praecisio cum sanet vulnus saepissime caute medicantis operatio. Unde si placet bonum est, ut sanando vulneri, si quod est, ad praesens operam detis, quam Ecclesiae Dei partem nobili••simam praecidendo, quae turbata sunt hoc tempore, longè supra quam possit exprimi per∣turbetis. [ E] Quid enim si sermo vester nondum plene capit aut capitur. Nunquid divina desperanda est gratia? quia tempore accepto & capiat & capiatur? Nunquid abbreviata est manus Domini ut salvare nequeat? aut auris ejus aggravata ut non exaudiat? currens ille sermo velociter: po∣tenter cum vult immutat omnia, & dat Sanctorum precibus etiam inspera∣ta. Sanguis regius tunc s••it demum vinci cum vicerit, nec erubescit cedere cum superaverit. Mansuetudine leniendus est monitis & pati∣entia superandus. Quid enim si jacturam quandam temporalium inf••rt, [ F] vel exhibita vel in tempus exhibenda adhuc etiam patientia. Numquid non severitati retrahendum est cum strages imminet populorum? Num∣quid non in mare multa jactanda sunt, cum jam spondet interitum confu∣sio tetra maris & fluctuum? Insipienter attamen in Charitate non ficta loquimur. Si hic rei finis extiterit, ut amissis suis dominus Cantuari∣ensis exilium juge sustineat, & vestris, quod absit, mandatis ulterius

Anglia non obediat, fuisset satius patienter in tempus sustinuisse, quam tanto zelo severitatis partibus institisse. Quid enim si plures è nobis ab obedientia vestra persecutio seperare non possit? Non deerit tamen qui genu curvet ad Baal, & de manu idoli pallium Cantuariae, non habito religionis & Justitiae delectu suscipiat. Nec deerunt, qui sedes nostras oc∣cupantes, & cathedras insidentes ipsi tota mentis Devotione obediant. Jam multi praemasticant ad talia, optantes ut veniant Scandala, & di∣recta [ A] ponantur in prava. Ʋnde non propria, pater, plangimus aut plora∣mus incommoda: Sed nisi his malis occurreritis, foedam Ecclesiae Dei sub∣versionem imminere cernentes, pertimescimus, ne citius ob vitae taedium optemus perisse diem, qua ad spectacula hujusmodi nati sumus. Conservet incolumitatem vestram in tempora longa omnipotens Deus, in Christo di∣lecte pater.

[ B]

Epistola Suffraganeorum Cantuariensis Ecclesiae ad beatum Thomam Cantuariensem Archi∣episcopum.

[ C]

VEnerabili patri & domino Thomae,* 2.18 Dei gratia Cantuariensi Ar∣chiepiscopo Suffraganei ejusdem Ecclesiae Episcopi & personae per eorundem Dioeceses locis variis constitutae, debitam subjectionem & [N.] obedientiam. Quae vestro pater discessu in longinqua inopinata rei ipsius novitate turbata sunt, vestra sperabamus humilitate & pruden∣tia in pacis pristinae serenitatem, cooperante gratia revocari. Erat quidem nobis solatio, quod post discessum vestrum, ad omnes fama divul∣gante [ D] pervenit: Vos scilicet in transmarinis agentem, nil altum sapere; vos in Dominum nostrum Regem aut regnum ejus nulla machinatione insurgere, sed sponte susceptum paupertatis onus cum modestia susti∣nere. Lectioni & orationi insistere, praeteritorumque jacturam temporum jejuniis, vigiliis, lachrymisque redimere, & spiritualibus occupatum stu∣diis ad perfectum beatitudinis virtutum incrementis ascendere. Ad pacis bona reformanda nos studiis hujusmodi gaudebamus insistere; ex quibus spes erat, vos in cor Domini Regis nostri hanc posse gratiam desuper evo∣care, [ E] ut vobis iram suam regia pietate remitteret, & illatas in discessu, et ex discessu vestro injurias ad cor de caetero non revocaret. Erat amicis vestris & benevolis ad ipsum aliquis accessus, dum haec de vobis au∣direntur, & ob conciliandam vobis gratiam supplicant••s benigne quemque sustinuit. Jam vero quorundam relatione didicimus, quod ad memoriam anxie revocamus, Vos scilicet in eum comminatorium emisisse, quo sa∣lutationem omittitis, quo non ad obtentum gratiae consilium prece sue porrigitis, quo non amicum quid sentitis aut scribitis, sed inten∣tatis [ F] minis interdictum aut praecisionis elogium, in eum jam dicendum fore multa severitate proponentis. Quod si quam durè dictum est tam fuerit severe completum: quae turbata sunt non jam speramus ad pacem redigi, sed in perenne quoddam odium & inexorabile pertimescimus in∣flammari. Rerum vero finem prudentia sancta considerat, dans ••peram solicite, ut quod prudenter inchoat, bono quoque fine concludat. Advertat itaque (si placet) Disc••etio vestra, quô tendat, an conatibus hujusmodi

finem queat obtinere, quem optat. N••s qu••dem his ausis a spe magna ceci∣dimus, & qui pacis obtinendae spem quandoque concepimus, ab ipsis jam spei liminibus gravi quadam desperatione repellimur. Et dum velut ex∣tracto gladio pugna conseritur, pro vobis supplicandi locus utique non in∣venitur. Unde Patri scribimus ex charitate consilium, ne labores la∣boribus, injurias superaddat injuriis: sed omissis minis, patientiae, et humilitati inserviat. Causam suam divinae clementiae, domini sui gra∣tiae, misericordiae committat, et sic agendo carbones ignis in multorum [ A] capita coacervat et congregat. Accenderetur hoc modo charitas, & quod minae non poterant, inspirante Domino, Bonorumque consilio suadente, de paupertate voluntaria gloriose laudari, quam de beneficii ingratitudine ab omnibus in commune notari. Insedit alte cunctorum mentibus, quam benignus Dominus noster Rex vobis extiterit, in quam vos gloriam ab exili provexerit, & in familiarem gratiam tam laetam vos mente suscepe∣rit, ut dominationis suae loca, quae a boreali Oceano Pyreneum usque por∣recta sunt, adeo potestati nostrae cuncta subjecerit, ut in his solum hos [ B] beatos reputaret opinio, qui in vestris oculis poterant complacere. Et ne vestram gloriam mobilitas posset mundana concutere, vos in his quae dei sunt, voluit immobiliter radicare. Et dissuadente matre sua, regno re∣clamante, Ecclesia Dei, quoad licuit, suspirante, et ingemiscente, vos in eam qua praeestis dignitatem modis omnibus studuit sublimare, sperans se de caetero regnare foeliciter, et ope vestra et consilio sum∣ma securitate gaudere. Si ergo securim accepit, unde securitatem spe∣rabat, quae de vobis erit in cunctorum ore narratio? Quae retributio∣nis [ C] hactenus inauditae remuneratio, vel rememoratio? Parcatis ergo (si placet) famae vestrae, parcatis & gloriae, & humilitate Dominum nostrum filiumque vestrum charitate vincere studeatis. Ad quod si nostra vos monita movere nequeunt, debet saltem summi Pontificis Sanctaeque Romanae Ecclesiae dilectio, & fidelitas inclinare. Vobis enim sudderi debet e facili, ne quid attentare velitis, quod laboranti jamdiu m••tri vestrae, labores augeat; quo vel multorum inobedientiam deploranti in eorum qui ob••diunt amissione dolor accres••at. Quid enim si vestra [ D] quod absit exacerbatione, vel opera, Dominus noster, quem largiente Domino populi sequuntur et regna, a domino Papa recesserit? Ip∣sumque fortassis adversus vos solatia denegantem, sequi de caetero de∣clinaverit? Ipsum namque in hoc, quae supplicationes, quae dona, quot quantaque promissa sollicitant? In petra cum huc usque firmus perstitit, & totum quod mundus offerre potest, victor alta mente calcavit. Ʋnum nobis timori est, ut quem oblatae divitiae, & totum quod in hominum glo∣ria praetiosum est, flectere nequiverunt, animi sui valeat indignatio sola [ E] subvertere. Quod si per vos acciderit in threnos Jeremiae totus ire poteri∣tis, & lachrymarum fontem oculis vestris de caetero negare nulla quidem ratione poteritis. Revocetis itaque (si placet) sublimitati vestrae consili∣um, domino quidem Papae, Sanctaeque Romanae Ecclesiae vobis etiam (si placet advertere) modis omnibus, si processerit, obfuturum. Sed qui pe∣nes vos alta sapiunt, vos forte hac via progredi non permittunt. Hor∣tantur experiri in D••minum nostrum Regem, quis sitis, & in omnia quae su•• sunt potestatem exercere qua praeestis. Quae nimirum potestas peccanti [ F] timenda ••st, satisfacere nol••nti formidanda. Dominum vero Regem non quidem peccasse nunquam dicimus, sed semper Domino paratum sa∣tisfacere confidenter dicimus & praedicamus. Rex a Domino con∣stitutus Paci providet subjectorum per omnia ut hanc conservet Ec∣clesiis et commissis sibi populis, dignitates regibus ante se debitas et exhibitas sibi vult exhiberi et exigit. In quo si inter ipsum & vos ali∣qua

oborta est contentio, a summo super hoc Pontifice paterna gratia per venerabiles fratres nostros Lundoniensem et Hereford••nsem Episcopos con∣ventus et commonitus, non in coelum os suum posuit. Sed de omnibus in Ecclesia vel Ecclesiastica persona quaecunque se gravatam ostenderet se non alienum quaerere, sed Ecclesiae regni sui pariturum judicio humiliter & mansuete respondit. Quod quidem & factis implere paratus est, & dulce reputat obsequium, cum monetur ut corrigat si quid offenderit in Deum. [ A] Nec solum satisfacere, sed et si jus exigat in hoc satis dare paratus est. Si et satis dare satisque facere volentem Ecclesiae se judicio in his, quae Ecclesiae sunt nec in modico subtrahentem, colla Christi jugo subden∣tem, quo jure; qua lege, quove canone, aut interdicto gravabitis, aut secu••i, quod absit, evangelica praecidetis? Non impetu quidem ferri sed judicio prudenter regi laudabile est. Unde nostrum omnium una est in commune petitio? Ne consilio praecipiti mactare pergatis et pro∣dere. Sed commissis ovibus, ut vitam, ut pacem, ut securitatem ha∣beant, [ B] paterna studeatis gratia providere. Movet quidem nos omnes quod in fratrem nostrum Dominum Salesbiriensem Episcopum, & Deca∣num ejus, praepostere, ut quidam aestimant, nuper actum audivimus. In quos suspensionis, aut damnationis poenam ante motam de culpa contro∣versiam, calorem, ut videtur, iracundiae, plus quam Justitiae secuti tra∣mitem, intorsistis. Ordo judiciorum novus hic est, hucusque legibus, et canonibus, ut speramus, incognitus, damnare primum, et de culpa postremo cognoscere. Quem ne in Dominum nostrum Regem, et reg∣num [ C] eis, nec in nos, & commissis nobis Ecclesias, & Parochias in Domini Papae Damnum, Sanctaque Ecclesiae Romanae dedecus, & detrimentum, Vestraeque confusionis augmentum non modicum exercere tentetis & exten∣dere: Remedium vobis appellationis opponimus, & qui contra metum gra∣vaminum, in facie Ecclesiae, viva jamdudum voce ad Dominum Papam appellavimus; Iterato jam nunc ad ipsum scripto, etiam appellamus, et appellationi terminum diem Ascensionis Dominicae designamus. Quan∣ta quidem possumus Devotione supplicantes, ut inito salubriori consilio, ve∣stris, [ D] ac nostris laboribus, expensisque parcatis, causamque vestram, in hoc ut remedium habere queat ponere studeatis. Valere v••s optamus in Do∣mino Pater.

[ E] Epistola Suffraganeorum Cantuariensis Eccle∣siae ad Alexandrum summum Pontificem pro Rege.

PAtri suo, & Domino summo Pontifici Alexandro,* 2.19 Provinciae Can∣tuariensis Episcopi, et personae per eorundem Dioeceses locis pluribus [ F] constitutae Domino Patrique debitum Charitatis, & obedientiae famulatum. [N.] Vestram (Pater) meminisse credimus excellentiam vos devotum filium vestrum; dominumque nostrum charissimum, illustremque regem Anglorum, per venerabiles fratres nostros Londoniensem; et Herefordensem Epis∣copos directis jamdudum literis convenisse, & de corrigendis quibusdam, quae Sanctitati vestrae, in ipsium regno corrigenda videbantur, paterna gra∣tia commonuisse. Qui mandatum vestrum debita veneratione suscipiens,

ut satis notum est, ad vestra quidem mandata non iratus intumuit, non ••latus obedire contempsit: Verum gratias agens paternae correptioni, Ecclesiae se statim summisit examini; asserens de singulis quae juxta ve∣stri formam mandati sibi diligenter expressa fuerunt; Ecclesiae regni sui se pariturum judicio; a qua corrigenda decerneret, ipsius se consilio lau∣dabili quidem, & in principe digne commendabili devotione correcturum. Ab hoc vero non recedit proposito, nec mentem revocat a promisso. Sed qui sedeat, qui cognoscat, & judicet: ipse divini reverentia timoris, [ A] non majestatem praeferens, sed ut filius obediens judicio sistere, legitimeque parere sententiae, seque legibus alligatum principem, praesto est in omni∣bus exhibere, filius obediens. Ʋnde nec interdicto, nec minis nec male∣dictionum aculeis ad satisfactionem urgere necesse est divinarum se legum examini subdentem. Ejus enim opera nequaquam se luci subtrahunt: nec occultari tenebris aliqua ratione deposcunt. Rex namque fide Christianissi∣mus in copula castimoniae conjugalis honestissimus, pacis et Justitiae conser∣vator, & dilatator incomparabiliter strenuissimus, hoc votis agit totis, in [ B] his fervet desideriis, ut de regno suo tollantur scandala, cum spurcitiis suis eliminentur peccata, pax totum obtineat atque justitia, & alta secu∣ritate & quiete placita sub ipso gaudeant & refloreant universa. Qui cum pacem regni sui enormi insolentiam quorundam clericorum excessu, non mediocriter aliquando turbari cognosceret: Clero debitam exhibens re∣verentiam, eorundem excessus ad Ecclesiae judices retulit Episcopus, ut gladius gladio subveniret: & pacem, quam regebat & fovebat in populo, spiritualis potestas fundaret, & solidaret in clero. Qua in re partis utriusque [ C] zelus innotuit Episcoporum in hoc stante judicio: ut homicidium, et si quid ejusmodi est ex auctoritate sola puniretur in clero. Rege vero existiman∣te poenam hanc non condigne respondere flagitio, nec stabiliendae paci be∣ne prospici, si lector aut acolytus perimat quam praeclara nitentem virum religione vel dignitate ut sola jam dicti ordinis amissione tutus existat. Clero itaque statuto coelitus ordini deferente, domin•• vero Regi peccatum justo sicut sperat odio persequente, & pacem altius radicare intendente, Sancta quaedam oborta est contentio, quam excusat (ut credimus) apud [ D] dominum simplex utriusque partis intentio. Hinc non dominationis am∣bitu, non opprimendae Ecclesiasticae libertatis intuitu; sed solidandae pacis affectu, eam progressus est, ut regni sui consuetudines & digni∣tates regibus ante se in regno Angliae, a personis ecclesiasticis observa∣tas et pacifice reverenter exhibitas Dominus noster Rex deduci vellet in medium. Et ne super his contentionis funis traheretur in posterum, notitiae publicae delegari, adjuratis itaque per fidem, & per eam, quae in Deum spes est majoribus natu episcopis, aliisque regni majoribus retroacti [ E] temporis in sinuato statu; dignitates requisitae palam prolatae sunt, & summorum in regno virorum testimoniis propalatae. Haec est domini no∣stri regis in Ecclesiam Dei toto orbe declamata crudelitas, haec ab eo persecutio, haec opera ejus, inter nos vel undique divulgata maligni∣tas. In his tamen omnibus si quid sive periculosum animae, si quid ig∣nominiosum Ecclesiae continetur, id vestra monitus atque motus auctorita∣te, ob reverentiam Christi, ob Ecclesiae sanctae, quam sibi matrem profite∣tur, honorificentiam, ob animae suae remedium, ecclesiae regni sui consi∣lio [ F] se correcturum devotione Sanctissima jam diu pollicitus est, et con∣stantissime pollicetur. Et quidem pacis optatum finem, nostra pater, ut speramus, obtinuisset jam postulatio; si non iras jam sopitas, et fere prorsus extinctas, patris nostri domini Cantuariensis de novo suscitas∣set exacerbatio. Verum his, de cujus patientia pacem, de cujus mode∣stia redintegrationem hujusce gratiae sperabamus, ipsum quem monitis

emoll••re, quem meritis & mansuetudine s••perare debuerat, per tristes et terribiles literas, devotionem patris aut pontificis patientiam minime redolentes, cum in pacis perturbatores exercitium nuper ageret, dure satis et irreverenter aggressus est. In ipsam excommunicationis sen∣tentiam in regnum ejus interdicti poenam acerrime comm••nando; cu∣jus si sic remuneratur humilitas? Quid in contumacem statuetur? Si sic aestimatur obediendi prompta devotio, in obstinacem perversitatem quo∣nam [ A] modo vindicabitur? Minus quoque gravibus superaddita sunt gra∣viora. Quosdam namque fideles & familiares domini regis, primarios regni proceres, regiis specialiter assistentes secretis, in quorum manu consilia regis & regni negotia diriguntur, non citatos, non defensos, non ut aiunt culpae sibi conscios, non convictos, aut confessos, excommunicationis inno∣davit sententia, & excommunicatos publice denuntiavit. Adjecit etiam, ut venerabilem fratrem nostrum Salisbiriensem Episcopum, absentem & indefensum, non confessum, aut convictum sacerdotali priùs & episcopali [ B] suspenderet officio, quàm suspensionis ejus causam conprovincialium aut aliquorum etiam fuiss••t arbitrio comprobata. Si hic itaque judiciorum ordo circa regem, circa regnum, tam praepostere, ne dicamus, inor∣dinate processerit: quidnam consequi posse putabimus? Dies enim mali sunt, & occasionem habentes malignandi quamplurimam nisi ut tenor pa∣cis, & gratiae, quo regnum & Sacerdotium usque modo cohaerent, ab∣rumpatur, & nos cum commisso nobis clero in despersionem abeamus exilii, aut a vestra, quod absit, fidelitate recedentes, ad scismatis malum in [ C] abyssum iniquitatis & inobedientiae pervolvamur. Compendiosissima quippe via haec est ad omne religionis dispendium, ad cleri pariter populique subversionem et interitum. Ʋnde ne Apostolatus vestri tem∣pore tam misere subvertatur Ecclesia; ne dominus noster rex & servientes ei populi a vestra, quod absit, avertantur obedientiâ: ne totum, quod privatorum consilio machinatur, possit in nos Domini Cantuariensis ira∣cundia adversus eum & ejus mandata, domino nostro regi aut regno ejus, nobis, aut commissis nobis Ecclesiis gravamen aliquod importantia; ad sub∣limitatem [ D] vestram voce et scripto appellavimus, et Appellationi ter∣minum diem Ascenscionis Dominicae designavimus, eligentes apud vos in omne quod Sanctitati vestrae placuerit humiliari, quam ad sublimes ip∣sius animi motus, nostris non id exigentibus meritis, de die in diem tae∣diosissime pergravari. Conservet incolumitatem vestram Ecclesiae suae in longa tempora profuturam omnipotens Dominus, in Christo dilecte Pater.

[ E]

Epistola beati Thomae Cantuar. Episcopi ad Gil∣lebertum Lundoniensem Episcopum de senten∣tia in eum prolata.

[ F]

THomas Dei gratia Cantuariensis Archiepiscopus & Apostolicae se∣dis legatus, Gilleberto Lundoniensi Episcopo,* 2.20 utinam vero fratri, declinare a malo, & facere bonum. Excessus vestros dum licuit [N. 52] supportavimus: & utinam mansuetudo patientiae nostrae, quae nobis ultra modum damnosa extitit, in totius Ecclesiae perniciem non redundet. Sed quia patientia nostra semper abusi estis, et neque dominum papam nec

nos in verbo salutis vestrae voluistis audire: sed obduratio vestra in de∣teriora semper crevit, vos urgente necessitate officii, & ratione juris persuadente, ex justis et manifestis causis anathematis sententia percel∣lentes excommunicavimus; et a corpore Christi; quod est Ecclesia, donec condigne satisfaciatis amputavimus. Precipimus igitur in vir∣tute obedientiae, in periculo salutis, dignitatis, & ordinis, quatenus prout forma Ecclesiae praescribit ab omnium communione fidelium ab∣stineatis; ne vestra participatio Dominicum contaminet gregem ad ruinam, [ A] qui vestra doctrina erudiendus, & exemplis informandus erat ad vitam.

Epistola beati Thomae Cantuariensis Archiepisco∣pi ad capitulum Lundoniensis Ecclesiae de vi∣tandis [ B] excommunicatis.

* 2.21THomas Dei gratia Cantuariensis Archiepiscopus, & Apostolicae se∣dis legatus, Decano & Archidiacono, & clero Lundoniensis [N. 53] Ecclesiae, salutem, & a communione excommunicatorum fideliter abstine∣re. Vestram non debet latere prudentiam, quod fere totus Latinus orbis [ C] agnovit, quam inique sumpta opportunitate, ex causa scismatis generalis, Gillebertus Lundoniensis Episcopus frater noster, utinam verus, in cau∣sa Ecclesiae versatus sit, & pacem ejus studuerit perturbare. Supporta∣vimus enim in multa patientia hactenus, qua ille semper abutens, jugis in∣obedientiae crimen multiplicatis excessibus incorrigibiliter cumulavit. Nos ergo quibus ultra dissimulare non licuit, eum urgente necessitate officii, & ratione juris persuadente publice excommunicavimus & vobis precipi∣mus, in virtute obedientiae, & in periculo ordinis, & salutis ut a [ D] communione ejus, sicut Christi fideles decet, prorsus abstineatis. Si∣militer & alios sub eadem interminatione praecipimus evitare, quorum nomina inferius scripta sunt. Simili quoque sententia Deo auctore, eos, qui a nobis solemniter citati sunt, nisi interim satisfecerint condemnabimus in die Ascenscionis; scilicet & Gillebertum Cantuariensem Archidia∣conum & Robertum Vicarium ejus, Richardum de Ivecestre, Ri∣chardum de Luci, Willielmum Gi••••ardum, Adam de Cheringes, & eos qui ex mandato regis, vel propria temeritate, nostra vel clericorum [ E] nostrorum occupaverunt bona, & eos qui ope, vel consilio domini regis animum adversus libertatem Ecclesiae, & innocentum proscriptionem, & depopulationem instigasse noscuntur, & qui nuntios domini Papae, & no∣stros ne persequantur Ecclesiae necessitates impediunt. Non turbetur cor vestrum in his, neque formidet, quia contra tergiversationes malignan∣tium & appellationum subterfugia Deo propitio sedis Apostolica munimi∣ne tuti sumus. Haec sunt nomina excommunicatorum. Iocelinus Sa∣resbiriensis Episcopus; Comes Hugo, Ranulphus de Broc, Thomas [ F] filius Bernardi, Robertus Ecclesiae de Br••c, Hugo de Sancto Claro, Letardus clericus de Norflicta, Nigellus de Saccavilla, Richardus frater Willielmi de Hastinges, qui Ecclesiam nostram de novo Cotona occupavit. Valete.

Si quis a festivitate Sancti Dionisii inventus fuerit in Angliam f••rens litteras Domini Papae vel Thomae Archiepiscopi Cantuariensis,* 2.22 vel aliquod mandatum ex parte eorum de interdicto, capiatur & statim fiat de eo justitia, sicut de traditore Domini Regis & regni sui. Veruntamen illi qui capti sunt cum mandato vel litteris hujusmodi ante festum Sancti Mar∣tini, custodiantur usque ad eundem terminum, & postea fiat de eis justi∣tia, [N.] [ A] sicut praeceptum est.

Si Episcopi vel Abbates cujuscunque ordinis sint vel quicunque clerici vel laici sententiam interdi••i tenuerint, statim ejiciantur a terra & to∣ta cognatio eorum, & tali modo ut nil ferant de catallis suis secum, sed omnia catalla eorum & omnes possessiones suae in manu Domini Regis seisiantur.

[ B] Omnes clerici qui habent redditus in Anglia, & sunt extra Anglia•• summoneantur per omnes comitatus & provincias, quod infra festum Sancti Hylarii redeant in Angliam, & si non venerint ad terminum il∣lum, omnes redditus eorum capiantur in manus domini Regis & ipsi sint sine spe revertendi, & Vicecomites faciant hoc scire Archiepiscopis, Episcopis de provinciis suis.

Nulla fiat appellatio ad dominum Papam, neque ad Thomam Can∣tuariensem [ C] Archiepiscopum, nec aliquod placitum eorum mandato tenea∣tur. Et si quis a festo Sancti Dionisii inventus fuerit hoc faciens capia∣tur, & retineatur, & omnia catalla ejus & possessiones capiantur in manu Domini Regis, sive Episcopus fuerit, sive Abbas vel Monachus, aut canonicus, aut clericus, vel cujuscunque ordinis fuerit.

Si quis laicus venerit de ultra mare ubicunque applicuerit intente ex∣quiratur utrum portet aliquid quod sit contra honorem domini Re∣gis. [ D] Et si quid ••ale super eum inventum fuerit, capiatur & incarcere∣tur. Et similiter fiat de laicis qui veniunt ad mare transfretare.

Si clericus, vel canonicus, vel monachus, vel conversus seu cujuscun∣que religionis fuerit de ultra mare venerit, exquiratur, & si nihil hu∣jusmodi cum illo inventum fuerit, nisi habeat litteras domini Regis de passagio suo non procedat ulterius, sed quam citius poterit revertatur; [ E] Et si aliquod hujusmodi super eum inven••um fuerit, capiatur & incarce∣retur.

Nullus clericus, vel canonicus, vel monachus, vel cujuscunque reli∣gionis Dei fuerit permittatur transfretare, nisi habeat litteras de passa∣gio suo.

Si quis Walens••s clericus vel laicus applicuerit, nisi habeat litteras domini Regis de passagio suo, capiatur & custodiatur, & omnes Wa∣lenses [ F] qui sunt in Scolis in Anglia e••ic••antur. Omnes vero vacecomi∣tes totius Angliae faciant omnes milites & liberè tenentes, & omnes illos qui quindecim annos habent de comitatibus suis jutare in pleno comitatu, & per omnes civitates & burgos, quod haec mandata super vitam et membra sua servabunt, & missis servientibus suis per omnes villatas Angliae faciant jurare omnes illos qui ad comitatus non suerunt, quod haec mandata cum caeteris tenebunt.

Epistola Alexandri ad Henricum Regem Angliae.

* 2.23ALexander Episcopus servus servorum Dei, illustri Anglorum Regi Henrico, sal••tem et Apostolicam benedictionem. Magnificentiae tuae [N. 55] Nuntios, scilicet dilectos filios nostros Iohannem Cumin, & Radul∣fum [ A] de Tamewrde nobis, et Ecclesiae Dei devotos, et regiae sublimitati (sicut credimus) per omnia fidelissimos, et literas, quas excellentia tua nobis per eosdem transmisit, tanto benigniori mente suscepimus, et tanto eos majori gratia praevenimus, et honore, quanto pl••nius scivimus ipsos à magnifico principe, et rege Christianissimo fuisse transmissos: cui utique omnem, quam cum Deo possumus, gratiam cupimus et honorem, et ad cu∣jus incrementum modis omnibus, quibus honeste poterimus, nos et fratres nostri ac tota Ecclesia quanto devotissimae sinceritatis tuae affectum in ma∣jori [ B] sumus necessitate experti, tanto ardentius intendimus aspirare. Non enim tuae devotionis insignia nobis tempore tam opportuno exhibita a nostra in posterum memoria, ulla poterit ratione divelli, vel in conspectu Ecclesiae aliqua desuetudine inumbrari. Petitiones quoque tuas, quas nobis per jam dictos nuntios tuos misisti in quibus cum Deo et honestate nostra po∣tuimus, sicut iidem magnificentiae tuae nuntii viva voce plenius enarra∣bant, curavimus executione mandare. Personas siquidem de latere no∣stro, juxta quod rogasti, licet nobis gravissimum, a•• difficillimum hoc [ C] tempore maxime videatur aliquos a nobis emittere, cum fratrum nostrorum et eorum praesertim quos tu desideras praesentia et consilio opus habeamus, illius tamen recolendae, et magnificae devotionis tuae, ut diximus, non im∣memores existentes, ad sublimitatis tuae praesentiam duximus destinandas cum plenitudine potestatis, Ecclesiasticas causas, quae inter te et vene∣rabilem fratrem nostrum Archiepisc. Cantuariensem hinc inde ver∣tuntur, et illa quae inter eundem Archiepisc. et Episc. regni tui super appellatione ad nos facta movetur, nec non alias causas tres quas no∣verint [ D] expedire, cognoscendi judicandique, et prou•• sibi dominus ad∣ministraverit, canonice terminandi. Eidem quoque Archiepiscopo ne te aut tuos seu regnum gubernationi tuae commissum, donec causae illae debitum sortiantur effectum, in aliquo gravare, vel turba••e aut inquietare attentet omnimodis inhibemus. Verum si praefa••us Archie∣piscopus in te, aut regnum tuum, vel personas regni interim aliquam sententiam tulerit, nos eam irritam esse, et non te tenere censemus. Ad indictionem autem hujus rei, et argumentum nostrae voluntatis, [ E] literas praesentes, si articulus ingruerit necessitatis ostendas. Alioquin serenitatem tuam rogamus, et attentius commonemus, ut literas ip∣sas, aut earum tenorem a nullo sciri permittas, sed eas habeas om∣nino secretas. Illos autem familiares & consiliarios tuos, quos jam dictus Archiepiscopus sententiae excommunicationis subjecit, personae de latere nostro transmissae, domino auctore, absolvent. Si autem aliquis illorum interim metu mortis laboraverit, praestito secundum Ecclesiae consuetudinem juramento, quod nostro si convaluerit debeat pa∣rere [ F] mandato, ipsum ab aliquo Episcopo, vel religioso, et discreto viro ab∣solvi concedimus.

Rescriptum Thome Cantuariensis Archiepiscopi ad omnes suffraganeos suos.

FRaternitatis vestre scriptum,* 2.24 quod tamen prudentie vestre com∣muni [ A] consilio non facile credimus emanasse: nuper ex insperato [N.] suscepimus. Cujus continentia plus videtur habere mordacitatis,* 2.25 quam Solatii & utinam magis esset emissum de pietatis studio, de Caritatis affectu; quam de inobedientia voluntatis. Caritas enim non querit que sua sunt: sed que Jesu Christi. Erat quippe de jure officii vestri. Si veritatem habet evangelium, quod quidem habet, si recte agitis ejus officium. Si fideliter ejus negotium geritis cujus representatis figuram, Magis eum timere, qui potest corpus & animam mittere in Gehennam, [ B] quam qui potest corpus occidere. Magis obedire Deo quam hominibus. Patri quam Domino, ejus exemplo qui factus est patri obediens usque ad mortem. Mortuus utique ipse est pro nobis: nobis relinquens exem∣plum: ut sequamur vestigia ejus. Commoriamur ergo & nos, & po∣namus animas nostras, pro liberanda Ecclesia sua à jugo servitutis, & oppressione trubulantis quam ipse fundavit, cujusque comparavit liber∣tatem sanguine suo proprio, nae si secus egerimus: merito nos compre∣hendat illud Evangelicum Qui amat animam suam plusquam me, non est [ C] me dignus. Optime nosse debueratis quam si justum est quod precipit Imperator: ejus exequi debetis voluntatem. Si vero contrarium respon∣dere quam oportet, nos magis obedire Deo, quam hominibus, unum vo∣bis dico: ut Salva pace vestra loquar: multo tempore silui expectans si forte inspiraret vobis Dominus, ut resumeretis vires: qui conversi estis retrorsum in die belli. Si forte saltem aliquis ex omnibus vobis ascende∣ret ex adverso, opponere se murum pro domo Israel. Simularet saltem inire certamen contra eos qui non cessant quotidie exprobare agnum Dei; [ D] expectavi non est qui ascendat. Sustinui, non est qui exponat. Silui, non est qui loquatur. dissimulavi ego, non est qui simulatione certet. Repo∣sita est mihi de reliquo querele actio: ut merito clamare habeam: Exur∣ge Domine judica causam meam, vindica sanguinem Ecclesie que eviscerata est, que facta est oppressione exanimis. Superbia eorum qui oderunt ejus libertatem: ascendit super, nec est de cetero qui faci∣at bonum, non est usque ad unum. Ʋtinam fratres dilectissimi esset vo∣bis affectus in defensionem libertatis Ecclesie, qui paretur [ E] nobis in ejus confusionem, litteris vestris ut credimus minus legunt in ap∣pellatoriis, verum fundata est ipsa supra firmam petram nec est qui possit eam convellere, etsi concutere. Ʋt quid ergo queritis me confundere? imo vosipsos in me, imo & me vobiscum, homines, qui suscepi in me om∣ne periculum, sustinui opprobria, tolleravi tot injurias, expertus sum etiam pro vobis omnibus proscriptionem; Expediebat quidem unum affligi pro Ecclesia ista, ut vel sic excutiatur a servitute. Discutite mente simplici tamen ista, examinate nego••ium, diligenter, attendite [ F] quis debeat hujus esse finis negocii, ut deducta Majestate imperii: post∣posita penitus personarum acceptione, quarum acceptor Deus non est: faciat vobis ipse intelligere quicquid egeritis, quid intenditis agere. Au∣ferat ipse Deus velamen de cordibus vestris: ut cognoscatis quid agere debeatis. Dicat ex omnibus vobis qui noverit si unquam post promotio∣nem meam, alicui vestrum tuli bovem vel asinum, si pecuniam. Si causam alicujus inique judicavi. Si alicujus vestrum dispendio operavi,

in compendium reddo quadruplum. Si vero non est quod offenderim: ut quid me derelinquitis? solum in causa Dei: Quare vosipsos nobisip∣sis opponere curatis, in ista causa: qua nulla specialior est Ecclesie. No∣lite fratres, Nolite vosipsos & Ecclesiam Dei, quantum in vobis est confundere. Sed convertimini ad me & salvi eritis. Dominus enim dicit. Nolo mortem peccatoris: sed magis ut convertatur & vivat. State mecum viriliter in prelio. Apprehendite arma & scutum: & ex∣urgite in adjutorium michi. Accing imini gladio verbi Dei potentissi∣mi: [ A] ut simul omnes fortius & validius valeamus una resistere, pro officii nostri debito adversus malignantes, adversus operantes iniquitatem, ad∣versus eos qui querunt tollere animam Ecclesiae: que est libertas. sine qua nec viget Ecclesia, nec valet adversus eos qui querunt hereditate Sanctuarium Dei possidere. Festinemus ergo omnes simul id agere: ne ira Dei ascendat super nos, tanquam super negligentes pastores & de∣sides: nec reputemur muti canes, non valentes latrare: ne exprobretur nobis a transeuntibus, a Senioribus Babilonis egressa est iniquitas. Re∣vera [ B] si me audieritis, scitote quam Dominus erit vobiscum, & cum om∣nibus nobis in omnibus viis nostris ad faciendam pacem. ad defenden∣dam Ecclesie libertatem. Alioquin judicet Dominus inter me & vos & requirat Ecclesie confusionem de manibus vestris. quam velit nolit mundus necesse est stare firmiter in verbo Domini in quo fundata est: donec veniat hora ejus & transeat ex hoc mundo ad patrem. Judica∣bit quidem eo quod reliquisti me Solum in certamine, nec est qui mecum velit ascendere ad pugnam ex omnibus caris meis. Adeo so∣lum [ C] ut recogitet forte quilibet vestrum & dicat, Ve Soli: quod si ceci∣derit non habet se sublevantem. Sed reposita est mihi spes mea in sinu meo: quod solus non est cum quo Dominus est, qui cum ceciderit non colli∣detur. Supponit enim Dominus manum suam. Ʋt itaque veniamus ad rem dicite: fratres exciditne a memoria vestra quid ageretur mecum & cum Ecclesia Dei, dum adhuc essem in Anglia: quid in exitu: quid post exitum: quid etiam agatur diebus istis: quid maxime apud Northam∣toniam, cum iterum judicaretur Christus in persona mea, ante tri∣bunal [ D] Presidis. Cum artar••tur Cantuariensis ob injurias sibi & Ecclesie Dei passim illatas, & sine delicto Romanam appellare audientiam. bona sua? male dicimus sua, cum habet bona pauperum, patrimonium cru∣cifixi que potius sunt commendata, quam donata: sub Dei protectione ponere, & Ecclesie Romane. Quis unquam & si aliquando injuste pre∣scriptum declaravit divina clementia: vidit, audivit Cantuariensem judicari, condemnari, cogi, ad fidejussionem, in Curia Regis, a suis precipue Suffraganeis, ubi est inventu juris ista, vel canonum auctori∣tas? [ E] adversa immo perversa perversitas. Ʋt quid enormitas ista non parit vobis erubescentiam: non immittit vobis confusionem: confusio non elicit poenitentiam: penitentia excutit satisfactionem, coram Deo & hominibus. Ob tot quidem & tantas Deo & Ecclesie sue illatas in∣jurias, in me nisi propter Deum, quas sustinere non debui, salva con∣scientia mea, nec sine discrimine vite mee potui emendare nec dissimu∣lare sine periculo anime; elegi potius declinare ad tempus ut habitarem salubrius in domo Domini, quam habitare in tabernaculis peccatorum [ F] donec completa esset iniquitas: revelarentur corda iniquorum, & mani∣festarentur cogitationes cordium. Illa tot injuriarum illatio fuit causa appellationis mee: hec fuit occasio recessus mei quem dicitis inopinatum qui magis secundum ea que proponebantur adversum me, que agebantur m••cum. Si veritatem loquimini qui novistis debuit fuisse inopinatus ne impediretur prescitus. Sed Domino vertente causas adversus nos in

melius prospectum est Domini nostri Regis honori & suorum ne quid fieret in me in ipsius ignominiam & generationis sue. Melius etiam consultum his qui suspirabant, in necem meam, & qui sitiebant sanguinem meum qui aspirabant in fastigium Ecclesie Cantuariensis: ut vulgo dicitur & creditur in nostram perniciem utinam minus ambitiose quam avide appellavimus & appellati sumus, rebus Cantuariensis Ecclesie nostrisque & nostrorum sicut juris exigit ratio, in tuto manentibus nostram prosecuti sumus appellatio∣nem. [ A] Si nobis recedentibus, & in discessu nostro prout dicitis omnia turbata sunt: sibi imputet qui causam dedit, qui hoc procuravit, facien∣tis proculdubio culpa hec est: non recedentis, persequentis, aut declinan∣tis injurias. Damnum enim dedisse videtur, qui causam damni dedit. Quid plura? presentavimus nos Curie nostras & Ecclesie proposuimus in∣jurias. Adventus nostri & appellationis causam etiam exposuimus, non fuit qui nobis responderet vel in aliquo. Expectavimus nec venit qui no∣bis aliquid objiceret, nulla adversus nos reportata sententia antequam [ B] veniretur ad Regem. Nobis adhuc de more expectantibus in Curia. Si forte nobis adopponeretur, ad nostros accessum est officiales, interdictum est eis ne in aliquo nobis sub temporalibus obedirent: ne nobis vel nostris quicquam ministretur ab ipsis citra mandatum regis & contra conscientiam te frater Londoniensis, cum Ricardo de Yvecestria & eboracensi sicut dicitur dictante sententia festinatum est inde ad dominum regem, vide∣rit ipse in caput ejus convertatur qui hoc dedit consilium, sive judicio si∣ve ratione, post appellationem nobis adhuc in Curia manentibus, Spoliata [ C] est Ecclesia, Spoliati sumus, & nos, cum nostris. proscripti & ipsi clerici cum laicis, viri cum mulieribus, mulieres cum infantibus & cunabulis: addita sunt fisco bona ecclesie, patrimonium crucifixi, pars pecunie con∣versa est in usus regios, parsque in tuos frater Londoniensis, si vera sunt que audivimus, & ecclesie tue. Quod si ita est, exigimus te, precipientes tibi in virtute obedientie quatinus infra quadraginta dies, post istarum suscep∣tionem litterarum, quicquid inde tulisti vel in usus ecclesie tue conversum est: remota omni occasione, & dilatione infra tempus prenominatum in inte∣grum [ D] nobis restituas. Iniquum est enim & valde juri contrarium ecclesiam ditari, de alterius ecclesie incommodo. Si laudas auctorem, scire debes su∣per rebus ecclesie ablatis, eum legitime non posse prestare auctoritatem, qui violentam facit injuriam. Quo ergo jure perverso? quo canonum ordine transposito? poterunt se tueri raptores sacrilegi bonorum ecclesiasticorum invasores, non restitutis ablatis ecclesie. Opponentne appellationis obstaculum? Absit. Que nova, imo que juri contraria introducitis in ecclesia ista. videte quid agatis. Certe excutitur in vos faba ista. & in ecclesias vestras, si non [ E] vobis melius prospexeritis. Periculose enim ageretur cum ecclesia Dei, si rap∣tor Sacrilegus alienorum bonorum invasor, maxime ecclesie, tutus esset adver∣sus eam appellationis auxilio. Frustra enim juris implorat auxilium, qui juri non obtemperat, immo qui juri est contrarius. Suntne iste injurie quas ad∣dimus injuriis, labores quos laboribus adicimus, quod ista & alia enormia que fiebant, & fiunt in ista ecclesia non sustineamus: quod gravati appellavi∣mus: quod recessimus a Curia, quod ausi sumus super injuriis ecclesie & nostris conqueri: quod super his omnibus non tacemus: quod ista spera∣mus [ F] corrigere: periculose certe affligitur, cui saltem conquerendi solatium negatur. Vos amici mei qui altiora Sapitis, inter alios qui geritis vos ali∣is prudentiores, quum solent filii hujus seculi prudentiores filiis lucis esse: ut quid decipitis fratres vestros, & subditos quando inducitis eos in er∣rorem istum: Que auctoritas? que Scriptura? contulit hanc prerogati∣vam principibus in ecclesiasticis, quam vos vultis eis inferre. Nolite fra∣tres, nolite, jura ecclesie, & regni confundere: discrete quidem sunt

potestates iste, quarum una vim & potestatem est sortita ex alia. Le∣gite scripturas, & invenietis quot & qui periere reges, qui sibi vi∣si sunt sacerdotale officium usurpasse. Provideat ergo discretio vestra ne ob istam pressuram divina vos atterat injuria, quam si venerit non fugie∣tis de facili. Consulite etiam Domino nostro Regi, qui ejus comparatis gratiam super ecclesie dispendio, ne quod absit pereat ipse & domus ejus tota: sicut & ipsi periere qui in consimili delicto comprehensi sunt. Si vero ab hoc incepto non destiteritis, qua animi conscientia non puniemus [ A] ista, qua puritate conscientie ista dissimulabimus. dissimulet equidem qui hanc hahet dissimulandi auctoritatem, non ego: ne veniat in animam meam ista d••ssimulatio. Innuitis litteris vestris imo aperte dicitis, me regno cla∣mante, Ecclesia etiam suspirante, & ingemiscente fuisse promotum. Scitis quid dicat veritas. Os quod mendacium scienter loquitur, occidit animam, verba vero Sacerdotis semper comitem debent habere veritatem. Deus bone nunquid non erubesceret aliquis de plebe, ista dicere. Consulite ergo conscientias vestras, advertite formam electionis, consensum omnium [ B] ad quos spectabat electio: assensum principis per filium suum, & per eos qui ad hoc missi sunt. Filii etiam cum omnibus regni primatibus: si aliquis eorum contradixit: si aliquis reclamavit vel in aliquo loquatur qui novit: dicat qui conscius est. Si vero turbatus inde fuerit aliquis non dicat pro sua molestia, toti regno & ecclesie factam fuisse injuriam. Litteras vero Domini Regis & omnium vestrum diligentius attendistis postulantes cum multa instantia pallium obtinuisse. Sic se habet rei veri∣tas: Verum si quem torsit invidia: si quem afflixit ambitio. Si cui causa [ C] pacisica tam legitima, tam sine contradictione facta est electio, dolorem & amaritudinem cum eatenus, & ob hoc machinetur & velit turbari omnia. Indulgeat ei Dominus & nos: eo quod suam minime tacet irreverentiam, suique animi indignationem in conspectu omnium publice confiteri non eru∣bescit: dicitis me de exili sublimatum ab ipso in gloriam. Non sum re∣vera attavis editus regibus, Malo tamen is esse in quo faciat sibi genus ani∣mi nobilitas, quam in quo nobilitas generis degenerat. forte natus sum in tugurio de paupere. Sed cooperante divina clementia, qui novit facere [ D] misericordiam cum suis servis, qui elegit humilia ut confundat fortia in exilitate mea, antequam accederem ad ejus obsequium satis copiose, satis habundanter, satis honorifice, sicut ipsi novistis, prout habundantius inter vicinos meos & notos cujuscunque conditionis fuerint conversatus sum. Et David de post fetentes assumptus constitutus est ut regeret populum dei, cui aucta est fortitudo, & gloria, quum ambulavit in viis Dei. Petrus vero de arte piscatoria electus factus est ecclesie princeps, qui sanguine suo meruit pro nomine Christi in celis habere coronam, & in terris nomen & [ E] gloriam utinam & nos similiter faciamus, Successores Petri sumus: non Augusti: Novit Dominus quo intuitu nos ipse desiderat sublimari: re∣spondeat ei sua intentio & nos respondebimus ei pro officii nostri debito fidelius per misericordiam Dei in severitate quam qui blandiuntur ei in mendaciis. Meliora enim sunt verbera amici, quam fraudulenta oscula in∣imici. Impingitis nobis ingratitudinis notam per quandam insinuationem. Credimus quod nullum peccatum criminale est quod importet infamiam, nisi processerit ex animo. Ʋnde si quis homicidium nolens commiserit, & si [ F] homicida dicatur & sit, non tamen homicidii reatum incurrit. Sic dici∣mus etsi Domino nostro Regi obsequium debeamus, jure Domini si tenea∣mur ei ad reverentiam prestandam jure r••gio: si Dominum sustinuimus, si filium paterno affectu convenimus, si in conventu non auditi & dolentes necessitate officii severitatis censuram exercemus plus credimus nos pro ipso facere & cum ipso quam contra ipsum: plus ex ipso mereri gratiam quam

ingratitudinis notam & penam. Sepissime certe beneficium confertur in∣vito. Ʋnde commodius ejus prospicitur indamnitati qui etsi non alias ur∣gente necessitate revocatur a perpetratione delicti. Preterea defendit nos ab ingratitudinis nota, pater noster & patronus qui est ipse Christus Jure paterno tenemur ad ejus obedientiam: qua non servata puniemur exhere∣dationis pena. Potest enim pater exheredare filium ex justa causa. Ipse dicit: Si non annunciaveris impio iniquitatem suam, & moriatur in de∣licto [ A] suo, sanguinem ejus de manu tua requiram. Ergo si delinquentem non convenimus, si non obedientem non corripimus, si pertinacem non co∣hercemus committimus in mandatum, & tanquam inobedientie rei jure ex∣heredamur jure siquidem paterno quo ei sumus liberi, cum essemus servi peccati facti sumus liberi justicie per ejus gratiam obligamur, ei ad reve∣rentiam & obsequium. Ʋnde quum nemini nisi, ejus salva fide, tenemur obnoxii si sit contra eum in dispendium ecclesie pertinaciter merito si non punimus commissum pro ea parte sollicitudinis in quam vocati sumus colla∣tum [ B] revocabit a nobis ob ingratitudinem solus ipse beneficium ex quo jure apparebimus ingrati. proponitis nobis periculum ecclesie Romane, jactu∣ram temporalium, periculum quidem nostrum & nostrorum nec fit mentio de periculo animarum: intentatis etiam comminatorum de recessu Domini nostri Regis quod absit a fidelitate ecclesie Romane. Absit inquam ut Do∣mini nostri Regis unquam devotio & fides ob temporale commodum, vel incommodum, a fidelitate & reverentia Romane discedat ecclesie quum qui∣dem criminale & damnabile esset in privato nedum in principe qui multos [ C] trahit secum & post se. Absit etiam quod quis ejus fidelis hoc unquam co∣gitare debeat nedum dicere supremus subjectus aliquis nedum episcopus vi∣deatque vestra discretio: ne oris vestri verba inficiant aliquem vel plures in anime sue dispendia & damnationem: ad instar calicis aurei qui dici∣tur Babilonius interius & exterius veneno illini: de quo cum quis biberit non time••t venenum cum viderit aurum: & sic in publicum veniat nostri operis effectus. Ille enim est qui non fallitur, opus furtivum producit in lucem & machinationes deludit iniquas. In tribulatione & sanguinis ef∣fusione [ D] consuevit ecclesia crescere & multiplicari: pr••prium est ecclesie ut nunc vincat, nunc leditur. tunc intelligat cum arguitur tunc obtineat cum des••ritur. Nolite ergo fratres super ipsam flere. sed super vosipsos qui fa∣citis vobis nomen sed non grande ex hoc facto & dicto in ore omnium qui provocatis in vos odium Dei & universorum, qui paratis innocenti laqueum qui cuditis novas & ingeniosas rationes in subversionem libertatis ecclesie. Fratres p••r misericordiam Dei in vanum laboratis: stabit enim ipsi eccle∣sia etsi sepius concussa in ea fortitudine, & firmitate in qua firmita fun∣data [ E] est. donec veniat generale dicidium: donec ille filius perditionis surgat quem non credimus de partibus occumbentibus ascensurum: nisi per∣verse mutatus sit ordo rerum & series Scripturarum. Si vero de tem∣poralibus agitur plus timere debemus jacturam anime, quam temporali∣um. Scriptura vero dicit. Quid prodest homini totum mundum lu∣crari: anime vero sue detrimentum sustinere. periculum itaque nostrum & nostrorum p••nitus abjicimus. Non enim timendus est ille qui corpus perdit, sed qui corpus & animam perdit. Arguitis nos super suspensi ne [ F] venerabilis fratris nostri Salesberiensis, & excommunicatione Johannis illius scismatici, ex Decani prius ut dicitis, inflicta pena aliter qu••m de cog∣nitione proc••ssa legitime: quam de ordine judiciorum canonice prodita. Re∣spondemus quoniam utrumque istorum justa notavit pene sententia, illum suspensionis, istum excommunicationis. Si perfecte tenetis negotii s••riem si recte attenditis judiciorum ordinem non erit ut credimus hec vestra sen∣tentia. hoc quidem habet auctoritas que vos latere non debet quam in

manifestis, & notoriis, non desiderat ista cognitio: perpendite diligentius quid actum sit a Salesberiensi super Decanatum post Domini Pape pro∣hibitionem, & nostram sub excommunicatione factam: & tunc rectius intelligetis si de manifesta inobedientia suspensio recte sequatur. Ʋnde beatus Clemens. Si prelatis suis non obedierint cujuscunque libet ordinis, universi omnesque principes tam inferioris quam superio∣ris ordinis, atque reliqui populi non solum infames: sed etiam ex∣torres a regno Dei & consortio fidelium & a liminibus Sancte Dei [ A] Ecclesie alieni erunt. De Johanne vero de Oxenfordia dicimus quod diversis modis excommunicantur diversi. Alii lege eos denunciante ex∣communicatos: alii sententia notati: alii ex communicatione et partici∣patione excommunicatorum. Ille vero qui in heresim incidit damnatam communicando Scismaticis & a Domino Papa excommunicatis, reatum & maculam excommunicationis in se traxit, que pestis more lepre infi∣xit & intingit, consimilique pena facientes confundit. Et quum contra Domini Pape mandatum, & nostrum expressum sub anathemate Deca∣natum [ B] Salesberiensem excommunicatus usurpavit; Denunciavimus, ex∣communicavimus & excommunicatum firmiter tenemus. Et quod per eum factum est in Decanatum, & super decanatum quassavimus & quassum tenemus, sicut Dominus Papa ipsemet jam quassavit, auctoritate octave Sinodi cujus hec est sententia. Si quis palam vel absconse excom∣municato locutus fuerit aut junctus communione, statim in se traxit excommunicationis penam, & Consilium Carthaginense dicit. Qui communicaverit excommunicato si clericus est deponatur. Videat er∣go [ C] discretio vestra ne quis vestrum cum eo communicaverit. Calixtus Papa dicit. Excommunicatos quosque a sacerdotibus nullus recipiat ante utriusque partis examinationem justam: nec tamen eis in orati∣one aut cibo aut potu aut osculo communicet aut ave eis dicat. Quia quicunque ex his vel aliis prohibitis excommunicatis scienter communicave∣rint juxta Apostolorum institutionem, simili & ipsi excommunicationi ja∣cebunt, hic est ordo canonicus non canonibus ut credimus incognitus, scili∣cet auctoritate canonica sultus. Et ne miremini si quandoque condamnatur [ D] absens. Legite Paulum qui absens publice fornicantem cum noverca sua convictum testibus non confessum etiam absentem excommunicavit. cujus crimen omnes sciebant et non arguebant sicut vos istius quem non de jure defendit Regia potestas: ejecit a cetu fidelium, et judicavit eum tradi Sathane in interitum carnis ut spiritus ejus salvus fieret sic∣ut nos istum. Ceterum quum hoc tempore in partibus illis multa hujus & satis gravia in absentia nostra fuerint enormia que de cetero licet absentes corpore presentes tamen auctoritate salva animi nostri conscientia preteri∣re [ E] non debemus, nec possumus incorrecta tibi frater Londoniensis qui nosse debueras illud Gregorii septimi. Si quis episcopus fornicationi pres∣byterorum, Diaconorum; vel crimen incestus in sua parrochia pre∣tio, precibusve, sine gratia interveniente consenserit: Vel commissum auctoritate officii sui non impugnaverit, a suo suspendatur officio. Illud quoque Leonis. Si qui episcopi talem consecraverint sacerdotem qua∣lem esse non liceat. & si aliquo modo damnum proprii evaserint: or∣dinationis jus ulterius non habebunt: nec illi sacramento intererunt [ F] quod immerito prestiterunt. Quum in istorum sententia canonum sicut pro certo audivimus dupliciter deliquisti. mandamus tibi, & in virtute obedientie mandato injungimus: quatinus si ita est infra tres menses post nostrarum susceptionem litterarum, venerabilium fratrum nostrorum coepiscoporum consilio de tanto excessu. sic studeas te offere correctioni: & satisfactioni: ne ceteri in tuo, exemplo in consimile delictum incidant:

& nos pro negligentia tua debeamus tibi severius proponere mandatum. opponit••s nobis contra metum gravaminum: non remedium per appella∣tionem, sed impedimentum: quo minus sicut intelligimus exerceamus ad∣versus malefactores, invasores bonorum ecclesiasticorum, discipline censu∣ram ecclesice, ne in D••minum Regem nostrum vel terram suam in perso∣nas vestras & ecclesias vobis commissas aliquid statuamus eo ordine quo progressi sumus contra Salesberiensem sicut dicitis, & ejus decanum. Ab∣sit [ A] a nobis ut aliquid in eum vel t••rram suam in vos, & ecclesias vestras, inordinate statuimus vel statuamus. Sed quid est si eo delinquitis mo∣do vel consimili, quo jam deliquit Salesberiensis: nunquid hac appella∣tione potestis suspendere auctoritatem nostram ne in vos vel ecclesias vestras severitatis disciplinam exerceamus: si delicti enormitas hoc exigit. Ad∣vertite diligentius si hec sit legitima appellatio. & que sit appellatio∣nis forma. Scimus quod omnis appellans: aut suo nomine appellat aut alieno. si suo: aut a gravamine quod ei infertur: vel quod timet sibi in∣ferri. [ B] Certum tenemus quod nullum gravamen vobis, deo gratias, a no∣bis illatum est. unde debeatis ad appellationis confugere remedium. Nec credimus vos ad presens habere causam adversum nos aliquam que speciali∣ter nostra sit. Si contra metum gravaminum ne quid de cetero statuam in vos vel ecclesias vestras. Videte si sit iste metus qui debeat venire in homines constantissimos. Si hec sit appellatio que debeat suspendere omnem auctoritatem & potestatem nostram quam habemus in vos, & ecclesias vestras. Creditur ergo a sapientibus: credimus & nos eam nul∣lius [ C] momenti esse. tum quod formam appellationis habere non videtur. tum quod non est rationi consentanea, imo totius juris penitus auxilio desti∣tuta. Si alieno appellastis nomine aut Domini regis, aut alterius. Si non alterius, Domini Regis. Si Domini Regis certe nosse debuerat dis∣cretio vestra: quomodo introducte appellationes sunt ad propulsandam in∣juriam, non ad inferendam. vel ad sublevandos oppressos: non amplius opprimendos. Ʋnde si quis non confidentia juste cause, sed causa aufe∣rende more, ne contra eum feratur sententia appellaverit hujus appellatio∣nem [ D] non esse recipiendam. Quis enim erit ecclesie status subversa liber∣tate, si rebus ejus occupatis & detentis: episcopis a sede propria expulsis vel non pacifice cum omni securitate omniumque ablatorum restitutione ad∣missis. raptores invasores ne coherceantur licite appellaverint & se defen∣derint per appellationem. Q••e erit ista ecclesie destructio. Videte quid egeritis quidque dicatis. Nonne vicarii Christi estis? nonne vices ejus in terra geritis? nonne vestrum est corripere? cohercere malefactores: ut vel sic desistant ecclesi••m Dei persequi. Ʋt quid non minus est si ipsi [ E] sevierint in ecclesiam nisi & vos pro eis nobismetipsis & ecclesie in ejus per∣niciem opponatis. Quis unquam audivit hec mirabilia? Et audietur & predicabitur in omni populo, & gente, suffraganeos Cantuariensis ecclesie, qui cum Metropolitano suo ob defensionem ecclesie ejusque libertatis haberent vivere & mori: omniaque sustinere dispendia: velle ad mandatum regium quantum in ipsis est suspendere ipsius au∣ctoritatem ne severitatis disciplinam exercent in delinquentes adversus ecclesiam: Ʋnum certe scio duorum personam simul gerere recte non po∣testis [ F] app••llantium & appell••torum. vos estis qui appellastis: vos estis adversus quos appellatur. Nonne una est ecclesia? & vos de corpore ejus estis. En certamen satis legitimum: satis canonicum: ut qui mem∣bra sunt ecclesie ineant certamen cum capite suo, quod est Christus. Timeo fratres ne (quod absit) dicatur de nobis. Isti sunt sacerdotes qui dixerunt ubi est Dominus: & tenentes legem nescierunt eam. Preterea discretionem vestram latere non credimus quomodo non solent

audiri appellantes nisi quorum interest, aut quibus mandatum est. aut qui negotium gerunt alienum. Interest vestra ut non coherceantur delin∣quentes adversus ecclesiam. Absit immo certe contrarium. Si vero qui subvertit ecclesie libertatem, qui bona ipsius invadit & occupat: ac in suos convertit usus in sui defensionem minime super hoc auditur appellans, multo minus & pro eo appellans. Ergo ne Domino Regi suffragatur appellatio, a nobis pro Christo edita? ne vobis videtur prodesse pro ipso emissa. Unde sicut in hoc casu non potest appel∣lare, [ A] nec mandare, sic nec vos super hoc mandatum ab ipso suscipere. Adicimus etiam vos in parte ista nullatenus negotium gerere posse, maxi∣me in oppressione ecclesie cujus ipse defensor est. & presertim unde gene∣raliter leditur ecclesie conditio. Ergo si nec interest vestra appellare nec super hoc mandatum valetis suscipere. nec alienum gerere negotium: non audiatur appellatio vestra. nec de jure tenetur: Estne ista Devotio ve∣stra: consolatio fraterne Caritatis, affectus metropolitano vestro pro vo∣bis omnibus exulanti, a fraternitate vestra exhibitus. Indulgeat vo∣bis [ B] Deus hanc clementiam. An ignoratis fratres quod Chaos magnum inter fraudem legis & canonum, inter nos & vos confirmatum sit, ut non possit aliquis de nostris sine discriminis, vel captione, vel trunca∣tionis membrorum damno ad vos transire. Et si de nostris aliqui li∣berius possent, si vellent, ad nos transmeare: & idcirco miramur quem ordinem exigitis ubi nullus ordo circa nos. circa ecclesias vel ecclesiasticas personas, sed horror qui utinam sempiternus non sit, & injurie observentur cum spoliati sumus nostri. Quorum quidem tam clerici quam laici capti [ C] redempti sunt. post appellationem meam factam apud Northantoniam: & vestram adversum nos. etiam cum post istam quam dicitis appellationem, edictum generale sit propositum, sicut dicitur ut nemo de nostris sit in∣ventus in tota terra Anglicana, nemo nostrorum vel aliorum amicorum vestrorum litteras vel nuncios audeat suscipere. Est hec reverentia ap∣pellationi debita exhibita, & observata: infra cujus tempus si justa est nihil innovari oportet. vosipsi videritis: Quo ergo jure, quo ordine desi••e∣ratis a nobis litteras nostras & nuncios benigne suscipi & audiri. Non [ D] tamen hoc ideo dicimus, quod quicquam agatur vobiscum, & cum nostris, quod quicquam circa personam Domini Regis vel terram suam circa eccle∣sie personas nostras nunquam inordinate fecerimus vel per Dei misericor∣diam facturi sumus. Credebamus quidem si recte intelligitis si cupitis utiliter ecclesie subvenire, de minus ordinata & longa patientia, magis a vobis culpari quam de brevitatis mora commendari. Mora enim trahit ad se periculum: quod minus ordinata patientia plus habet remissionis, quam Commendationis. plus vitii quam virtutis. Et inde est quod vobis [ E] breviter dicimus & affirmamus constanter. Dominum nostrum Re∣gem nullatenus injuste fore grabatum: si adversus eum a Domino Papa & a nobisipsis legitime litteris & nunciis sepissime satisfacere cum posset nolentem severitatis censura percusserit. Non enim injuste gra∣vatur, quem jus punit legitime. Et ut omnia fine brevissimo con∣cludam certum tenete, quomodo raptores, invasores, occupatores bo∣norum ecclesie, ejusque libertatis subversores nec tuetur juris auctori∣tas, nec appellatio defendit. Propterea fratres si cupitis ei prodesse [ F] prout justum est quod & nos cupimus, novit Dominus qui scrutator est cordium. illo procurante subvenire modo quo non offendatis in Deum non in Ecclesiam, non in ordinem nostrum, quatinus etiam expedi∣tius & salubrius anime sue, periculum quod jam in foribus est vale∣at evadere. Hec idcirco dixerimus, si inspirante ei divina clementia, de consilio nostro satisfaceret ecclesie, gaudebit ipsa de filii sui rever∣sione:

ac cum gratiarum actione ac devotione multiplici parata fuit & est semper eum suscipere. gaudebimus & nos. judicium vero vestrum quo dicitis esse satisfacere volentem: paratum etiam satis dare: si super aliquo de libertatibus ecclesie inter ipsum & nos, sicut dicitis orta est con∣tentio. quod quidem satis miramur. Si alicui vestrum hoc est indubium, cum toti mundo fere notum sit, quomodo non est consentaneum rationi, immo penitus & juri contrarium: si non suscipimus immo quod non sus∣cipimus [ A] in quo delinquimus. ••stne causa ista sufficiens: estne peremptoria: quominus sepissime & canonice conventus non satisfaciens, injurias addens injuriis, severitate divina coerceatur. absit. Scimus enim nos nulla ra∣tione in hac causa judicis officio inter ipsum & nos fungi posse: tum quod adversarii ejus estis, & esse debetis in ea ob defensionem liber∣tatis ecclesie, cujus partis defendende, officii nostri necessitate commis∣sa est nobis & sollicitudo credita. quam si negligenter omittitis: si pe∣riculose dissimulatis: vos ipsi videtis. tamen quia non legimus supe∣riores [ B] ab inferioribus, metropolitanos maxime a suis suffraganeis ju∣dicari posse. tum quod nobis & ecclesie quidam vestrum suspecti sunt: utinam non omnes rationibus diversis quas in presenti tacemus. Audiat itaque Dominus meus postulationem fidelis sui: Consilium Episcopi: patris excommunicationem: ut benefaciat ei Deus & augeat dies suos & annos filiorum suorum in tempora longa. permittat ecclesiam frui pace, & libertate: sub ipso tanquam sub Rege Christianissimo, eccle∣siam Romanam uti libertate, & jure, in terra sua quam habere debet, [ C] & habet in ceteris regnis. restituat Ecclesie Cantuariensi & nobis jura sua & libertates: omnia ablata cum omni pace & securitate nostra: ut libere & quiete possimus deo militare sub ipso, & ipse debeat obsequio nostro uti prout ei licuerit. Salvo honore dei, & ecclesie Romane, & ordine nostro. Iste sunt dignitates regie, leges optime, quas pe∣tere debet, & florere sub ipso ecclesia. Iste sunt leges obtemperantes legi divine, non derogantes, quas qui non observat inimicus consti∣tuitur. Lex enim Domini immaculata convertens animas. De legibus [ D] enim suis dicit Dominus. Leges meas Custodite. Propheta dicit. Ve qui condunt leges iniquas: & scribentes scripserunt injusticias ut opprimerent pauperes in judicio, & vim facerent cause humilium po∣puli dei. Non erubescat ergo Dominus meus redire ad cor, & humiliari in cordis contritione, & humilitatis mansuetudine coram Domino satis∣facere ei, & ecclesie sue, de illatis injuriis. Cor enim contritum & hu∣miliatum Deus non despicit, sed amplectitur sinceriùs, sicut & Sanctus David: qui cum peccasset humiliavit se coram Domino. petivit misericor∣diam [ E] & obtinuit veniam. Sic & Rex Ninives & civitas tota cum inter∣minata esset ei subversionis severitas quam in cinere & cilicio humiliavit se Domino. mutata sententia meruit ultionis censuram contritione cordis & compunctione lachrymarum redimere. Non hec fratres vobis scribimus ut facies vestras confundamus: sed ut lectis litteris nostris & intellectis valcatis, & velitis officii vestri necessitate fortius & validius exerceri. Optamus vos de cetero semper melius agere, ut sit nobis pax celebrior & libertas amplior Ecclesie. Orate pro nobis ut non deficiat in tribula∣tione [ F] ista, fides nostra: & securius possimus dicere cum Apostolo, neque mors, neque vita, neque angeli, neque creatura aliqua, poterit nos separare a Caritate Dei: qui subjecit nos tribulationi, donec veniat, qui venturus est, qui faciet nobiscum misericordiam suam, & inducet nos in terram promissionis: terram fluentem lacte & melle: quam non dabit nisi diligentibus se. Valete semper in Domino omnes: & instantius oret peti∣mus pro nobis tota Anglicana ecclesia.

Alexander Papa Rothomagensi Archiepiscopo & Lo. Nivernensi Episcopo.

* 2.26QƲoniam de nostre devotionis ac sinceritatis fervore, dilectione quoque, [ A] [N. 57] maturitate, et prudentia nostra, plenam in omnibus spem fiduciamque tenemus: vos ad executionem pacis venerabilis fratris nostri Cantuariensis Archiepiscopi pre ceteris regni Francorum personis eligimus et ad Regem Anglorum per hoc duximus transmittendos. Ʋnde quod eundem Regem postmodum audivimus transfretasse, ne forte negotium Archiepiscopi possit impediri, quolibet modo sive protendi. fraternitati vestre per Apo∣stolica scripta mandamus et in virtute obedientie injungimus: quati∣nus sicut gratiam beati Petri et nostram caram habetis, et nos, et eccle∣siam [ B] Romanam sic de honestate, et constantia volueritis aliqua de cetero parte consid••re: ut in unum, pariter convenientes ad memoratum Regem eundem infra viginti dies post harum susceptionem literarum omni occa∣sione, et dilatione postpositis iter arripiatis: et ad eum festinare curetis. Cum presentiam ejus habueritis: vosipsi ea quae vobis in aliis litteris ex∣presserimus, sicut viros pontificalis constantie decet: omni dubitatione et timore semotis, instantissime proponatis, et eundem ad illarum executionem ex parte nostra studeatis modis omnibus invitare. Quod si Rex ea que [ C] nobis promisit, et maxime de integra possessionum restitutione & ple∣na pace Archiepiscopo, & suis reddenda: ne•• non ut super osculo ve∣lit esse contentus infra quadraginta dies post communionem nostram adimplere noluerit: aut arte aliqua, seu ingenio per se, vel per suos effe∣cerit quo minus ad eum juxta preceptum nostrum possitis accedere. et ipsi ea que a nobis super his vestre sollicitudini sunt injuncta cum libertate et securitate proponere. Vos in totam terram ejus cismarinam auctoritate Beati Petri et nostra omni contradictione Appellationum remota inter∣dicti [ D] sententiam proferatis. et in ea omnia divina preter baptismum parvulorum, & penitentiam morientium prohibeatis, officia celebrari, quomodo in litteris quos eidem regi direximus constat fuisse expressum. Litteras quoque nostras quas super observationem interdicti Archiepis∣copis, et Episcopis, terre sue que citra mare consistit transmittimus eis∣dem omni occasione postposita destinetis, et ipsis ex parte vestra firmiter injungatis quod interdictum nostrum nullius timoris prohibitione, vel appellatione obstante, per parochias irrefragabiliter servent, ne con∣tra [ E] hoc aliquo modo presumant venire. Quod si aliquis Archiepisco∣pus vel episcopus vel al qua persona interdictum nostrum observare contempserit, vos eum ab officii sui executione, sublato appellatio∣nis remedio, suspendetis, si nec sic resipuerit, in eum excommunicatio∣nis sententiam promulgetis. Supradicto vero regi preterea que scri∣pta sunt viva voce vel litteris nostris constantissime proponatis; quod si nec sic resipuerit persone sue, sicut nec Friderico regi, Imperatori dicto, fecimus nequaquam parcemus. Sed in eum excommunicationis [ F] sententiam proferemus. Volumus autem, et sub obtentu gratie dei in∣jungimus vobis districte, ut in his, que vobis precipimus exequenda: omnem quam convenit & oportet diligentiam et studium habeatis: et si uterque vestrum adesse non poterit vel noluerit, quod tamen non credimus, nec conveniens aut tolerabile esset, alter non minus ea que dicta sunt omni dubitatione et timore sublato jus adimpleat. Datum 6 idus Maii.

Alexander Papa servus servorum Dei Archiepis∣copo Eboracensi & universis Episcopis Angliae Salutem & Apostolicam benedictionem.

[ A]

ILlius dignitatis & Majoritatis Ecclesiam Cantuariensem ab antiquo fu∣isse audivimus,* 2.27 ut Reges Angliae ab ejusdem ecclesiae Archiepiscopis [N.] inungi consueverunt & promotionis sue principio coronari•• proinde si quid est quod nos cum ex officii nostri debito, tamen ex consideratione venera∣bilis fratris nostri Thomae ejusdem sedis Archiepiscopi, viri siquidem religiosi, honesti, & discreti, ecclesiae jam dictae jura, & dignitates antiquas, illiba∣tas, [ B] & integras, conservare volentis, universitati vestre, auctoritate Apostolica penitus inhibemus ne quisquam vestrum novo Regi coronan∣do si sorte hic casus emerserit, absque memorati Archiepiscopi, vel suc∣cessorum suorum, & ecclesiae Cantuariensis convenientia, contra anti∣quam ejus consuetudinem, & dignitatem manum apponere quali occasione presumat, aut id aliquatenus audeat attentare. Datum Lateranis 4 Non. Aprilis.

[ C]

Epistola Alexandri Papae ad Rogerum Eboracen∣sem Archiepiscopum & Hugonem Dunelmen∣sem episcopum.

[ D]

ALexander Episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus Ro∣gero Eboracensi Archiepiscopo,* 2.28 & Hugoni Dunelmensi episcopo [N.] Salutem & Apostolicam benedictionem. Licet nobis commendabiles, & grati in pluribus existatis, & sincere vos complectamur brachiis charitatis: propter hoc tamen non debemus omittere, quin ea quae perpetrata sunt, & incorrecta, generant mortem, & requiramus in vobis, & zelo rectitudinis [ E] corrigamus: dicente Domino per Prophetam, Si loquente me ad impi∣um, morte morieris, nisi annunciaveris ei, neque locutus fueris, ipse quidem in peccato suo morietur, sanguinem autem ejus de manu tua requiram. Depressio siquidem Anglicanae Ecclesiae, & diminutio liberta∣tis illius, quae per Regem vestrum, sive proprio motu, sive potius aliis sug∣gerentibus facta dignoscitur, plurimum jampridem animum nostrum affli∣xit, & non modicum nobis sollicitudinis, & doloris ingessit. Cum enim oportuerit eum de corrigendis his, quae ab antecessoribus suis male com∣missa [ F] fuerant, cogitare: ipse potius prevaricationibus prevaricationes adjiciens, tam iniqua constituta sub regiae dignitatis obtentu, et po∣suit et sirmavit. Sub quibus & libertas perit ecclesiae, & Apostolicorum virorum statuta, quantum in eo est, sub robore vacuantur. Nec credidit debere sufficere, si sub eo divinae leges in regno Angliae silentium & vaca∣tionem acciperent, nisi peccatum transmitteret ad haeredes, & longo tem∣pore faceret suum regnum sine Ephod, & sine superhumerali sedere. Inde

fuit quod illas iniquas usurpationes, absque ulla exceptione, vestro, & aliorum fratrum, & coepiscoporum nostrorum juramento, f••cerit firma∣re, & plectendo judicavit, ut hostem, quicunque vellet ab iniquis illis constit••tionibus dissentire. Indicat hoc venerabilis fratris nostri Tho∣mae Cantuariensis Archiepiscopi exilium. Demonstrat et hoc clerico∣rum et consanguineorum ejus, illorum etiam, qui adhuc pendentes ab uberibus matris, vagiebant in cunis, miseranda proscriptio. Et metus mortis incutitur, si ad hoc cujusque animus erigatur, ut contra sta∣tuta [ A] illa divinis velit legibus obedire. Nos ipsi, quorum judicio, prae∣varicationes illae corrigendae fuerant, aut plectendae, ad confirmatio∣nem illarum sub occasione temporis impacati multa fuimus instantia pro∣vocati. Et laboratum est apud nos exactione non modica, ut usurpatio∣nibus illis, cum nondum nobis expressae fuissent, auctoritatis conferremus Apostolicae confirmationem. Et hoc quidem a principio. Processu vero temporis exulante pro debito pastoralis officii jam dicto Archiepis∣copo, & consuetum Romanae Ecclesiae subsidium ab officio nostro saepius [ B] requirente: misimus ad jam dictum Regem de melioribus & majori∣bus fratribus nostris, misimus & alias ecclesiasticas personas, & putavi∣mus quod duritia ejus in nostra humilitate & mansuetudine frangere∣tur: & sieret, quod Salomon dicit, Patientia lenietur princeps: & lingua mollis frangit iram. Ipse vero sufferentiam nostram multiplici legatorum arte deludens, usque adeo contra monita nostra videtur ani∣mum obdurasse, ut nec contra praenominatum Archiepiscopum deferveat, nec de perversis statutis illis quicquam minui patiatur: immo & ipsam [ C] Cantuariensem Ecclesiam plurimo detrimento possessionum suarum afficiat, & in ipso eam ecclesiastico ministerio antiqua spoliaverat dignitate. Nu∣per enim cum filium suum coronari voluerit, contempto eodem Archie∣piscopo, ad cujus hoc officium de antiquo jure dicitur pertinere, per ma∣num tuam, frater Archiepiscopus ei in aliena provincia diadema regni fecit imponi. In Coronatione autem illius, nulla ex more de conservanda ecclesiae libertate cautio est praestita, vel sicut aiunt exacta: sed juramento potius asseritur confirmatum, ut regni consuetudines, quas avitas di [ D] cunt, sub quibus dignitas periclitatur ecclesiae, illibatas debeat omni tempore conservare. In quo etsi multum praenominati regis nos vehemen∣tia conturbat: amplius tamen de vestra & aliorum coepiscoporum no∣strorum possumus infirmitate moveri, qui, quod dolentes dicimus, facti sicut arietes non habentes cornua, abiistis absque fortitudine ante faciem subsequentis. Et si enim hoc tibi licere forte (frater Archiepiscope) in propria provincia potuisset, quomodo tamen hoc in provincia aliena, & illius praecipue, qui exulare pro justitia, & fere solus exire, & dare [ E] gloriam Deo, tibi licuerit, nec de ratione possumus, nec de Sanctorum pa∣trum constitutionibus invenire. Quod si ad excusationem tantae prava∣ricationis quisquam objiciat in aliis quoque regnis, gravia plurima & enormia perpetrari: in veritate possumus respondere, quod nullum adhuc regnum in tantum divinae legis contemptum invenimus corruisse, ut scriptis & juramentis episcoporum tam manifestas enormitates fecerit communiri; nisi quisquam illud impudenter alleget, quod Scismati postmodum a fide∣lium communione praecisi inaudita, & damnabili superbia commiserunt. [ F] Ʋnde quia juxta verbum Prophetae, in vobis factum est perversum, quid ultra omnes alias provincias, in usurpationibus suis, & post tam iniquas consuetudines juramento firmatas, non adjecistis resumere scutum fidei, ut staretis in Domo Domini in die praelii: sed posuistis corpus vestrum in terram, ut per vos fieret via transeunti. Et ne si diutius tacueri∣mus una vobiscum in die judicii damnationis sententia involvamur,

auctoritate Sacrosanctae Romanae, cui auctore Domino ministramus Ecclesiae, ob omni officio episcopali vos suspendimus dignitatis; spe∣rantes quod sub disciplina saltem, & paterno verbere constituti redire tandem ad cor, & de tuenda de beatis Ecclesiae libertatis satagere. Si vero nec sic zelum Episcopalis officii resumpseritis, nos adhuc auctore Domino, quod vobis imminet faciemus. Vos videle, ne illud vobis di∣catur, quod cuidam dictum per Prophetam dicitur, Quiae tu sanctam re∣pulisti, [ A] repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi. Nos enim quia locum illius tenere, Deo prout ipsi placuit disponente, conspicimur, qui a praedi∣catione verbi Dei, nec verberibus poterat, nec vinculis coerceri: non de∣bemus sub ambigua expectatione pacis creditam nobis divini verbi pecuni∣am in sudario reponere, & alligatam eam tamdiu conservare, donec pau∣latim lucrandi hora occurrat, & creditor veniens de reddenda acerbe nos conveniat ratione.

[ B]

Henricus Rex Anglorum Henrico filio suo Regi Anglorum Salutem.

[ C] SCiatis quod Thomas Archiepiscopus Cantuariensis pacem mecum fe∣cerit ad voluntatem meam:* 2.29 & ideo praecipio ut ipse & sui pacem [N.] habeant & faciatis habere ei, & suis, qui pro eo exierunt de Anglia omnes res suas bene, & in pace, & honorifice, sicut habuerunt, tribus mensibus antequam ipse exiret de Anglia: & faciatis venire coram vobis de melio∣ribus et antiquioribus militibus, de honore de Salwde. & eorum Sacra∣mento faciatis recognosci quid ibi habetur de feudo Archiepiscopatus Cantuarie: & quod recognitum fuerit esse de feudo ejus: ipsi Ar∣chiepiscopo [ D] habere faciatis. Teste Retroto Archiepiscopo Rothoma∣gensi.

[ E] [ F]

Purgatio Henrici Regis pro morte Beati Thomae.

* 2.30HEnricus Rex Angliae pater, & Henricus Rex filius ejus, & Rotro∣dus Rothomagensis Archiepiscopus, & omnes Episcopi & Abbates [N. 61] Normanniae convenerunt apud Abrincam civitatem, in praesentia Theo∣dini [ A] & Alberti Cardinalium. In quorum audientia Rex Angliae pater, quinto Kalendarum Octobris, feria quarta, festo Sanctorum Cosmae & Da∣miani Martyrum, in ecclesia Sancti Andreae Apostoli purgavit innocen∣tiam suam, coram praedictis Cardinalibus & omni clero & populo, praestito Sacramento, super Sanctorum reliquias, & super Sacrosancta evangelia, quod ipse nec praecepit, nec voluit, quod Archiepiscopus Cantuariensis occideretur: & quando audivit vehementer inde doluit. Sed quia malefactores illos, qui sanctae memoriae Thomam Cantuari∣ensem [ B] Archiepiscopum occiderunt, habere non poterat, & quia timebat ipsos illud profanum opus impetrasse causa animi motus et turbationis, quam in eo viderant de satisfactione tale praestitit Sacramentum. Iu∣ravit itaque inprimis quod ab Alexandro summo Pontifice, et catholi∣cis successoribus ejus non recederet, quamdiu ipsum sicut regem Catho∣licum habuerint. Juravit etiam quod neque appellationes impediret, neque impediri permi••teret, quin libere fierent in regno suo ad Roma∣num Pontificem, in ecclesiasticis causis, ita tamen, ut si ei suspecti [ C] fuerint aliqui, securitatem faciant, quod malum suum, vel regni sui non quaerant. Juravit etiam quod ab instante nativitatis Domini, usque in triennium crucem accipiet, & in proxima sequenti aestate in propria persona Ierosolymam iturus nisi remanserit per Alexandrum summum Pontificem, vel per catholicos successores ejus. Sed si interim pro ur∣gente necessitate in Hispaniam super Saracenos profectus fuisset, quan∣tum temporis in illo itinere consummaret, tantundem Jerosolymitanae Spa∣cium profectionis posset prolongare. Praeterea juravit, quod interim tan∣tum [ D] pecuniae dabit Templariis, quantum ad arbitrium fratrum Templi possit sufficere ad retinendum ducentos milites, ad defensionem terrae Jerosolymitanae per spacium unius anni. Praeterea perdonavit iram & malevolentiam suam omnibus tam clericis quam laicis, qui pro Sancto Thoma erant in exilio. Et concessit eis libere & in pace ad propria redire. Juravit etiam quod possessiones Cantuariensis Ecclesiae, si quae ablatae sunt, in integrum restituet, sicut habuit uno anno antequam ab Anglia egrederetur beatus Thomas Cantuarienfis Archiepiscopus. Iu∣ravit [ E] etiam quod consuetudines, quae inductae sunt contra ecclesias terrae suae in tempore suo, penitus dimittet. Et haec omnia juravit se fore observaturum bona fide & sine malo ingenio. Fecit etiam Henri∣cum Regem filium suum haec omnia capitula jurare tenenda: praeter illa quae propriam ejus personam contingebant. Et ut haec in memoria Ro∣manae ecclesiae haberentur, rex pater fecit apponi sigillum suum scripto illi, in quo supradicta capitula continebantur, una cum sigillis praedicto∣rum Cardinalium. [ F]

Charta absolutionis Domini Regis.

HEnrico Dei gratia illustri Regi Anglorum,* 2.31 Albertus tituli Sancti [ A] Laurentii in Lucinia, & Theodinus tituli Sancti Vitalis Pres∣byteri [N. 62] Cardinales Apostolicae sedis legati, salutem in co, qui dat salu∣tem regibus. Ne in dubium veniant, quae geruntur & usus habet, & communis consideratio utilitatis exposcit, ut scripturae serie debeant anno∣tari. Inde quidem est quod nos mandatum illud in scriptum duximus re∣digendum, quod vobis pro eo facimus, quia malefactores illos, qui San∣ctae memoriae Thomam quondam Cantuariensem Archiepiscopum occi∣derunt, occasione motus & turbationis, quam viderant in vobis, ad il∣lus [ B] facinus processisse timetis. Super quo tamen facto purgationem in praesentia nostra de voluntate propria praestitistis, quod videlicet nec praecepistis nec voluistis ut occideretur. Et quando pervenit ad vos plurimum condoluistis. Ab instanti festo Pentecostes usque ad annum, tantam dabitis pecuniam, unde ad arbitrium fratrum templi ducenti mi∣lites valeant ad defensionem terrae Jerosolymitanae, per spacium unius anni teneri. Vos autem a sequenti natalis Domini, usque ad triennium acci∣pietis crucem, proxima tunc aestate illuc in propria persona, ducente Do∣mino, [ C] profecturi, nisi remanseritis per dominum Papam, vel catholicos successores ejus. Sane si contra Sarracenos pro urgente necessitate in Hi∣spaniam profecti fueritis, quantum temporis fuerit, ex quo arripueritis iter, tantundem supradictum spacium Jerosolymitanae profectionis poteritis pro∣longare. Appellationes nec impedietis, nec impediri permittetis, quin li∣bere fiant in ecclesiasticis causis ad Romanum Pontificem bona fide & absque fraude, & malo ingenio, ut per Romanum Pomisicem causae tra∣ctentur, & consequantur effectum suum: sic tamen, ut si vobis suspecti [ D] fuerint aliqui, quod malum vestrum vel regni vestri non quaerunt; con∣suetudines, quae inductae sunt contra ecclesias terrae vestrae in tempore vestro penitus dimittens. Possessiones Cantuariensis ecclesiae, si quae ab∣latae sunt, in plenum restituetis, sicut habuit uno anno, antequam Archi∣episcopus de Anglia egrederetur. Clericis praeterea & laicis utriusque sexus pacem vestram in gratiam & possessiones suas restit••etis: qui occasione prae∣nominati Archiepiscopi destituti fuerunt. Haec autem vobis, authoritate Domini Papae, in rem stionem peccatorum vestrorum injungimus & [ E] praecipimus observare, absque fraude & malo ingenio. Hoc sane co∣ram multitudine personarum juravistis vos pro divina reverentia Maje∣statis. Juravit & filius vester, excepto eo, quod personam vestram spe∣cialiter contingebat. Et jurastis ambo, quod a Papa Domino Alexandro & catholicis successoribus ejus, quamdiu vos sicut antecessores vestros; & catholicos regis habuerint, minime recedetis. Atque ut in memoria Ro∣manae ecclesiae firmiter habeatur sigillum vestrum praecepistis apponi.

[ F]

Decreta per Theodinum & Albertum Cardinales apud Abrincas promulgata.

* 2.321. PƲeri ad Regimen illarum Ecclesiarum & ad illa administranda, [ A] [N. 63] in quibus cura est animarum, minime admittantur.

2. Item filii Sacerdotum non ponantur in Ecclesiis patrum suorum.

3. Item laici partem oblationum in Ecclesia non percipiant.

4. Item Ecclesiae Vicariis annuis non committantur.

[ B]

5. Item Sacerdotes majorum Ecclesiarum, quibus ad hoc suppetunt facultates, alium sub se Presbyterum cogantur habere.

6. Item Sacerdotes non ordinentur sine certo titulo.

7. Item Ecclesiae ad firmam annuam non tradantur.

8. Item de tertia parte decimarum nihil Presbytero, qui servit eccle∣siae, [ C] auferatur.

9. Item his, qui Decimas haereditario jure tenent, licentia sit cui vo∣luerint idoneo clerico dare, eo quidem tenore, ut post eum, ad ecclesiam, cui de jure competunt revertantur.

10. Vir ad religionem non transeat, uxore in seculo remanente, vel è converso, nisi ambo vacandi operibus carnis tempus excesserint. [ D]

11. Item in adventu Domini, omnibus qui poterunt, maxime autem Clericis & militibus, jejunium & abstinentia carnium indicatur.

12. Item Clerici Judaei non ponantur ad jurisdictiones secularium po∣testatum administrandas: qui autem hoc praesumpserint, a beneficiis eccle∣siasticis arceantur.

[ E]

13. Item de novis libris excommunicatorum, & rebus morientium quas auferunt Sacerdotes, & benedictionibus sponsarum, & baptismo, & de quadraginta & octo libris, quae pro absolutione excommunicatorum exi∣guntur, nihil perfectum est, quia Episcopi Normanniae illud decretum recipere noluerunt.

[ F]

Littera Alexandri Papae de canonisatione beati Thomae Martyris.

[ A]

ALexander Papa capitulo Cantuariensis Ecclesie.* 2.33 Gaudendum est universitati fidelium de mirabilibus illius Sancti & reverendi viri Thomae quondam Archiepiscopi vestri. Sed vos exinde tanto ampliori gandio et exultatione debetis repleri, quanto ipsius miracula occulta fide saepius intuemini, et ejus sacratissimo corpore ecclesia vestra spiritualiùs [N. 64] meruit illustrari. Nos autem considerata gloria meritorum ejus quibus in vita sua magnanimiter claruit, et de mirabilibus ejus non solum com∣muni [ B] et celebri fama, sed et dilectorum nostrorum filiorum Alberti tituli: Sancti Laurentii, et Theodini tituli Sancti Vitalis Presbytero∣rum cardinalium Apostolicae sedis Legatorum: et aliarum plurium per∣sonarum testimonio certitudinem plenam habentes: praefatum Archi∣episcopum in capite jejunii, multitudine clericorum et laycorum praesente in ecclesia, deliberato cum fratribus nostris consilio, solenniter canoni∣zavimus, eumque decrevimus Sanctorum Martyrum collegio annu∣merandum; vobis et universitati fidelium de Anglia Apostolica aucto∣ritate [ C] mandantes ut natali eje•• die quo vitam suam gloriosa passione finivit, annis singulis cum veneratione debita celebretis. Quum igi∣tur dignum est et nobis plurimum expedit ut Santum corpus ejus cum ea qua decet reverentia, et honore condatur, discretioni vestrae per Apostolica scriptae mandamus, quatinus devotè et reverenter corpus ejus facta solenni processione, aliquo solenni die congregato clero et populo, in altari hono∣rifice recondatis: aut ipsum in aliqua capsa decenti ponentes prout con∣venit elevetis in altum {inverted ⁂} 2.34 et patrocinio ejus pro salute fidelium et [ D] pace universalis ecclesiae satagatis apud Dominum, vestris piis oratio∣nibus impetrare.

[ F]

De anno Jubilaeo apud Cantuariam, out of the City Chamber Book. Somner as cited in the Margin.

* 2.35MEmorandum quòd anno ab incarnatione Domini 1420. & anno [ A] Regni illustrissimi Regis & Principis Henrici 5. a conquestu Angliae octavo, tempore Willielmi Bennet & Willielmi Ickham tunc [N. 65] Balivorum Cantuariae, Henrici Chichele tunc Archiepiscopi Sedis Can∣tuariae, & Iohannis Woodnesverwe ad tunc Prioris ecclesiae Christi Cantuariae, die Dominica in festo translationis Sancti Thomae Martyris extitit apud Cantuariam annus Jubileus in Ecclesia Christi Cantuariae, qui tunc extiterat sextus annus Jubileus a translatione praedicti Thomae Mar∣tyris gloriosi. Cujus quidem Jubilei Solemnizatio incepit ad horam duo∣decimam [ B] in vigilia dicti festi, & continuavit per 15 dies continuos pro∣ximo & immediate sequentes; quo tempore idem Rex & princeps illu∣strissimus fuit in Francia cum suo honorabili exercitu ab obsedionem villae Millon quae distat a Civitate Parisiensi triginta milliaria. Qui quidem vero Ballivi praelibati universaliter praeceperunt Civibus Civitatis illius sufficientiam domorum ad herbigandum & ad hospitandum populum ad tunc pro salute animarum suarum adipiscenda venturum, divina gra∣tia suffragante, tam infra Civitatem prae••ctam, quam infra suburbia Ci∣vitatis [ C] ejusdem habentibus, quod essent parati in lectis & aliis populo prae∣dicto necessariis: Ac etiam praeceperunt universis vitellariis dictae Civita∣tis, viz. Tabernariis, Pandoxatoribus, Pistoribus, Carnificibus, Pis∣cinariis, Cocis & hospitatoribus quòd ordinarent contra tempus praedi∣ctum victualia populo praedicto tunc suffectura, qui quidem populus ut aestimabatur ad tunc attingebant a•• numerum Centum millia ho∣minum & mulierum tam Angliginentium quam alieniginentium ex∣terorum, viz. H••bernicorum, Wallicorum, Scotticorum, Franco∣rum, [ D] Normannorum, Garnisientium & Gernisientium, ad ean∣dem Civitatem, pro gratia praedicta habenda ad tunc affluentium, pace vero et tranquillitate inter populum praedictum opitulatione Dei omnipo∣tentis suaeque gloriosissimae gen••tricis Dei Mariae, precibus quoque glo∣riosi Martyris Thomae sociorumque ejus sanctorum Curiae Celestis, ve∣niendo, morando & redeundo, toto tempore Jubilei illius habitis & opten∣tis. Qui quidem vitellarii ordinarunt victualia pro populo praedicto co piosa, ita quod lagena vini rubii de Vasconia tunc vendebatur ad octo [ E] denarios, et lagena vini albi ad sex denarios, et duo panes levati ven∣debantur ad unum denarium, et omnia alia victualia, Domino dispo∣nente, de bono foro extiterunt; per quae Civitas praedicta & totus Co∣mitatus Kanciae exinde per totam Angliam favente altissimo magnum & diutinum revera optinuerunt honorem.

Thomas Chirch fecit et scripsit, et ad hoc per plenam Curiam de Bur∣gemoto, tam per Ballivos, Aldermannos, xii Juratos, cum xxxvi ho∣minibus in numero consueto, specialiter requisitus fuerat, & in forma [ F] praedicta redegit in scriptis.

SI quis Sacerdos vel clericus, in sacris ordinibus constitutus,* 2.36 eccle∣siam vel ecclesiasticum beneficium hab••ns publice fornicariam habeat, & semel, secundo, & tertio commonitus fornicariam suam non dimi∣serit, [N. 66] & a se prorsus non expulerit, sed potius in immunditia sua duxe∣rit persistendum; omni officio & beneficio ecclesiastico spolietur.* 2.37 Si qui vero infra subdiaconatum constituti matrimonia contraxerint; ab [ A] uxoribus suis nisi de communi consensu ad religionem transire voluerint, & ibi in Dei servitio jugiter permanere, nullatenus separentur: sed cum uxoribus viventes ecclesiastica beneficia nullo modo percipiant. Qui au∣tem in subdiaconatu vel supra ad matrimonia convolaverint, mulieres etiam invitas & renitentes relinquant. Decrevimus etiam ejusdem episto∣lae auctoritate, ne filii sacerdotum in paternis ecclesiis a modo personae instituantur, nec eas qualibet occasione media non intercedente persona obtineant.

[ B] Clerici in sacris ordinibus constituti,* 2.38 edendi vel bibendi causa taber∣nas non ingrediantur, nec publicis potationibus intersint, nisi peregri∣nationis necessitate compulsi. Si quis vero tale quid fecerit, aut cesset aut deponatur.

His qui in sacris ordinibus constituti sunt judicium sanguinis agitare non licet.* 2.39 Unde prohibemus ne aut per se membrorum truncationes faciant, aut inferendas indicent. Quod si quis tale fecerit, concessi [ C] ordinis privetur officio & loco. Inhibemus etiam sub interminatione Anathematis, ne quis Sacerdos habeat Vicecomitatum, aut praepositi secularis officium.

Clerici qui comam nutriunt,* 2.40 ab archidiacono etiam inviti tondean∣tur. Vestimentis etiam vel calceamentis, nisi quae honestatem & reli∣gionem deceant, eos uti non liceat. Si quis autem contra hoc fac••re prae∣sumpserit, [ D] & commonitus emendare noluerit, excommunicationi sub∣jaceat.

Quia quidam clerici desperantes ab episcopis suis ordinari,* 2.41 vel propter impe••i••iam, vel vitae incontinentiam, vel Nativitatis conditionem, aut tituli defectum, aut aetatem minorem, extra provinciam suam, inter∣dum etiam a transmarinis Episcopis ordinantur, vel ordinatos se men∣tiuntur, ignota sigilla episcopis suis deferentes: Statuimus talium ordi∣nationem irritam esse habendam: sub interminatione anathematis in∣hibentes, [ E] ne a quoquam ad officii sui executionem suscipiantur. Epis∣copum quoque nostrae Jurisdictionis, qui talem sciens & prudens ordi∣naverit vel susceperit ab illius ordinis collatione ad quem eum ordinavit vel suscepit, usque ad condignam satisfactionem se noverit esse suspensum. Item: Cum Ecclesia Dei, secundum evangelicam veritatem, domus ora∣tionis esse d••beat, & non Spelunca latronum, & sanguinis forum: se∣culares causas, in quibus de sanguinis effusione vel de poena corporali agitur in ecclesiis vel in coemiteriis agitari, sub interminatione anathe∣matis. [ F] Absurdum enim est & crudele, ibi sanguinis judicium exerceri, ubi et reis constituta est tutela refugii.

Dictum est,* 2.42 solere in quibusdam locis pro perceptione Chrismatis nummos dari: Similiter pro baptismo & communione. Haec Symo∣niacae haeresis esse detestata est Sancta Synodus, & anathematizavit. Statuimus ergo ut de caetero nec pro ordinatione, nec pro Chrismate,

nec pro baptismo, nec pro extrema unctione, nec pro Sepultura, nec pro communione, nec pro dedicatione, quicquam exigatur: sed gra∣tis dona Christi gratuita dispensatione donentur. Si quis contra hoc fa∣cere praesumpserit anathema sit.

* 2.43Nullus Praelatus, in recipiendo Monacho, vel Canonico, vel sanctimo∣niali pretium sumere, vel exigere ab his, qui ad conversationem veniunt, aliqua pacti occasione praesumat. Si quis autem hoc fecerit anathema sit. [ A]

* 2.44Nulli liceat ecclesiam nomine Dotalicii ad aliquem transferre, vel pro praesentatione alicujus personae pecuniam, vel aliquod emolumentum pacto interveniente accipere. Quod si quis fecerit, & inde in jure vel con∣fessus vel convictus fuerit, ipsum, tam regia quam nostra freti auctoritate, patrocinio ejusdem ecclesiae in perpetuum privari statuimus.

* 2.45Secundum instituta patrum nostrorum sub interminatione anathematis [ B] prohibemus ne monachi vel clerici causa lucri negotientur: & ne mo∣nachi a clericis vel laicis firmas teneant, neque laici ecclesiastica bene∣ficia ad firmas suscipiant.

* 2.46Quicunque ex clero videntur esse, arma non sumant, nec armati ince∣dant: sed professionis suae vocabulum religiosis moribus ex religioso habitu praebeant. Quod si contempserint, tanquam sacrorum Canonum contem∣ptores, & ecclesiasticae auctoritatis prophanatores, proprii gradus amissione [ C] multentur: quia non possunt simul Deo & seculo militare.

* 2.47Illud etiam de Vicariis, qui personis fide & Sacramento obligati sunt, duximus statuendum, quod si fide vel Sacramenti religione contempta personatum sibi falsò assumentes contra personas se erexerunt, super hoc in jure vel confessi vel convicti fuerint, de caetero in eodem Episcopatu ad officii sui executionem non admittantur.

[ D]

* 2.48Omnes decimae terrae, sive de frugibus, sive de fructibus, Domini sunt, & illi sanctificantur. Sed quia multi modo inveniuntur decimas dare no∣lentes: statuimus ut juxta Domini Papae praecepta admoneantur semel, secundo, & tertio, ut de grano, de vino, de fructibus arborum, de foeti∣bus animalium, de lana, de agnis, de butyro, & caseo, de lino, & ca∣nabe, & de reliquis quae annuatim renovantur, decimas integre persolvant▪ quod si commoniti non emendaverint anathemati se noverint subjacere.

[ E]

Item. Calumniam & audaciam temere litigantium condemnando in ex∣pensas & alio multiplici remedio imperialis sanctio compescat. Quoniam igitur hoc sacris institutis consonare dignoscitur: praecipimus ut de cae∣tero in causis pecuniariis, quae inter clericos agitabuntur, victus vi∣ctori condemnetur in expensis. Qui autem solvendo non fuerit, eum in arbitrio episcopi sui puniendum relinquo.

* 2.49Invenimus tantum decem praefationes in sacro Catalogo recipiendas: [ F] unam in Albis Paschalibus. Et te quidem omni tempore. Secundam in die Ascensionis. Qui post resurrectionem. Tertiam in Pentecoste. Qui ascendens super omnes coelos. Quartam de natali. Quia per incarnati verbi mysterium. Quintam de apparitione Domini. Quia cum unigeni∣tus tuus. Sextam de Apostolis. Et te Domine suppliciter exorare. S••pti∣mam de Sancta Trinitate. Qui cum unigenito tuo. Octavam de cruce.

Qui salutem humani generis. Nonam de jejunio quadragesimali tantum∣modo dicendam. Qui corporali jejunio. Decimam de Beata Virgine. Et te in veneratione beatae Mariae. Hujus igitur decreti & domini Papae Alexandri auctoritate districte praecipimus, ne quis praefatis praefationibus aliquam omnino praesumat adjicere.

Inhibemus ne quis quasi pro complemento communionis intinctam alicui [ A] eucharistiam tradat.* 2.50 Nam intinctum panem aliis Christum praebuisse non legimus, excepto illo tantum discipulo, quem intincta buccella magistri pro∣ditorem ostenderit, non quae sacramenti hujus institutionem signaret.

Praecipimus ne consecraretur eucharistia,* 2.51 nisi in calice aureo vel ar∣genteo, & ne stanneum calicem aliquis episcopus a modo benedicat, interdicimus.

[ B] Nullus fidelis cujusque conditionis sit occultè nuptias faciat,* 2.52 sed be∣nedictione accepta a sacerdote publice nubat in Domino. Si quis ergo sacerdos aliquos occultè conjunxisse inventus fuerit, triennio ab officio suspendatur.

Ʋbi non est consensus utriusque non est conjugium,* 2.53 ergo qui pueris dant puellas in cunabulis nihil faciunt, nisi uterque puerorum postquam vene∣rint ad tempus discretionis consentiat. Hujus ergo decreti auctoritate in∣hibemus, [ C] ne de caetero aliqui, quorum uterque vel alter, ad aetatem legibus constitutam & canonibus determinatam non pervenit, conjungantur: nisi forte aliquando urgente necessitate interveniente, pr•• bono pacis conjunctio talis toleretur.

[ D] WIllielmus Rex Scotiae devenit homo ligius domini regis contra omnes homines de Scotia, & de omnibus aliis terris suis:* 2.54 & fidelitatem ei fecit ut ligio Domino suo, sicut alii homines sui ipsi [N. 67] facere solent. Similiter fecit homagium Henrico Regi filio suo,* 2.55 salva fide Domini Regis patris sui. Omnes vero Episcopi, Abbates, & clerus terrae regis Scotiae & Successores sui facient Domino Regi si∣cut ligio Domino fidelitatem, de quibus habere voluerit, sicut alii Episcopi sui ipsi facere solent, & Henrico Regi filio suo & haeredi∣bus [ E] eorum. Concessit autem Rex Scotiae, & David frater ejus, & Ba∣rones, et alii homines sui Domino Regi, quòd Ecclesia Scotiae talem Subjectionem a modo faciet Ecclesiae Angliae, qualem illi facere debet, et solebat tempore Regum Angliae praedecessorum suorum. Similiter Richar∣dus Episcopus Sancti Andreae, & Richardus Episcopus de Dunkelden, et Gaufridus Abbas de Dunfirmelin, et Herbertus Prior de Col∣dingham, concesserunt ut etiam Ecclesia Anglicana illud habeat jus in Ecclesia Scotiae, quod de jure debet habere, et quod ipsi non erunt [ F] contra jus Anglicanae Ecclesiae. Et de hac concessione, sicut quando li∣giam fidelitatem Domino Regi et Henrico filio suo fecerunt, ita eos inde assecuraverunt. Hoc idem facient alii Episcopi, et Clerus Scotiae, per conventionem inter Dominum Regem et Regem Scotiae, et David fra∣trem suum, et Barones suos factam. Comites etiam et Barones et alii homines de terra Regis Scotiae, de quibus Dominus Rex habere volu∣erit, facient et homagium contra omnem hominem, et fidelitatem ut

ligio Domino suo, sicut alii homines sui facere ei solent, et Henrico Regi filio suo, et haeredibus suis, salva side Domini Regis patris sui. Simil••ter haeredes Regis Scotiae et baronum et hominum suorum ho∣mag um et ligantiam facient haeredibus Domini Regis contra omnem hominem. Praeterea Rex Scotiae et homines sui nullum a modo fugiti∣vum de terra Domini Regis pro felonia receptabunt in Scotia vel in alia terra sua, nisi voluerit venire ad rectum in curia Domini Regis, et stare judicio Curiae. Sed Rex Scotiae et homines sui quam citius poterunt eum capient, et Domino Regi reddent, vel Justitiariis aut ballivis suis in An∣glia. [ A] Si autem de terra Regis Scotiae aliquis fugitivus fuerit pro felonia in Anglia, nisi voluerit venire ad rectum in curia Domini Regis Scotiae, et stare judicio Curiae non receptabitur in terra Regis, sed liberabitur hominibus Regis Scotiae per b••llivos Domini Regi••, ubi inventus fuerit. Praeterea homines Domini Regis habebunt terras suas, quas habebant et habere debent de Domino Rege, et hominibus suis, et de Rege Scotiae et de hominibus suis. Et homines Regis Scotiae habebunt terras suas, [ B] quas habebant et habere debent de Domino Rege, et hominibus suis. Pro ista vero conventione et fine firmiter observando Domino Regi, et Henrico filio suo et haeredibus suis, a Rege Scotiae et haeredibus suis, liberavit Rex Scotiae Domino Regi Castellum de Rokesburc, et Castellum de Be∣rewic, et Castellum de Geddewurde, et Castellum Puellarum, et Castellum de Striveline in misericordia Domine Regis. Et ad custo∣dienda Castella illa assignabit Rex Scotiae de redditu suo mensurabili∣ter ad voluntatem Domini Regis. Fraeterea pro praedicta conventione, [ C] et fine exequendo, liberavit Rex Scotiae Domino Regi David fratrem suum in obsidem, et Comitem Dunecanum, et Comitem Walde∣vum, et Comitem Gilbertum, et Comitem de Anegus, et Richar∣dum de Morevile constabularium, et Nes filium Williemi, et Richar∣dum Cumin, et Walterum Corbet, et Walterum Olifard, et Iohan∣nem de Vals, et Willielmum de Lindesei, et Philippum de Colevile, et Philippum de Valvines, et Robertum Frenbert, et Robertum de Burne∣vile, et Hugonem Giffard, et Hugonem Ridel, et Walterum de Berkelai, [ D] et Willielmum de la Haie, et Willielmum de Mortimer. Quando verò Castella reddita fuerint, Willielmus Rex Scotiae, et David frater suus liberabuntur. Comites quidem et Barones praenominati unus∣quisque postquam liberaverit obsidem suum, scilicet filium legitimum, qui habuerit, et alii nepotes suos vel propinquiores sibi haeredes, et Castellis ut dictum est reddi••is liberabuntur. Praeterea Rex Scotiae et Barones sui praenominati assecuraverunt, quòd ipsi bona fide, et sine malo ingenio, et sine occasione facient, ut Episcopi et Barones et cae∣teri [ E] hom••nes terrae suae, qui non affuerunt quando Rex Scotiae cum Do∣mino Rege finivit eandem ligantiam, et fidelitatem Domino Regi et Henrico filio suo, quam ipsi fecerunt, et ut Barones et homines, qui affu∣erunt, obsides liberabunt Domino Regi, de quibus habere voluerit. Prae∣terea Episcopi, Comites et Barones conventionaverunt Domino Regi, et Henrico filio suo, quod si Rex Scotiae aliquo casu à sidelitate Domini Regis et filii sui et à conventione praedicta recederit, ipsi cum Domino Rege tenebunt, sicut cum ligio Domino suo, con••ra Re∣gem [ F] Scotiae, et contra omnes homines Regi inimicantes. Et ipsi sub interd••cto ponent terram Regis Scotiae, donec ipse ad fidelitatem Do∣mini Regis redeat. Praedictam itaque conventionem firmiter observan∣dam bona fide, et sine malo ingenio, Domino Regi et Henrico filio suo et haeredibus suis, a Willielmo Rege Scotiae, et David fratre suo, et à Baronibus suis praedictis, et haeredibus eorum assecuravit ipse

Rex Scotiae, & David frater ejus, & omnes Barones sui praenomi∣nati sicut ligli homines Domini Regis, contra omnem hominem, & Henrici filii sui, salva fidelitate Patris suis. His testibus, Richardo Episcopo Abrincensi, & Iohanne Salisbiriense Decano, & Roberto Abbate Malmesburiae, & Radulfo Abbate de Mundeburg, & Her∣berro Archidiacono Northamtoniae, et Waltero de Constantiis, & Rogero Capellano Regis, & Deberto clerico de Camera, & Ri∣chardo [ A] filio Domini Regis Comite Pictaviae, & Gaufrido filio Do∣mini Regis Comite Britanniae, & Comire Willielmo de Es••sexe, & Hugone Comite Cestriae, & Richardo de Humez•• constabulario, & Comite de Mellent, & Iordano Thessun, & Humfrido de Boun, & Willielmo de Curci Senescallo, & Gilleberto Male•• Senescallo apud Falesiam. His itaque recitatis in Ecclesia Sancti Petri Eboraci co∣ram praedictis Regibus Angliae, & David fratre Regis Scotiae, & univer∣so populo, Episcopi Comites & Barones, & Milites de terra Regis [ B] Scotiae juraverunt Domino Regi Angliae, & Henrico filio suo, & haeredibus suis, fidelitatem contra omnem hominem sicut ligiis Domi∣nis suis.

[ C] Charta Richardi Regis Angliae de libertatibus Willielmo Scottorum Regi concessis.

RIchardus Dei gratia Rex Angliae, Dux Normanniae,* 2.56 & Aqui∣ran••ae, [68. N] & Comes Andegavtae Archiepiscopis, Episcopis, Abba∣tibus, Comitibus, & Baronibus, Justiciariis & Vicecomitibus, & omnibus ministris & fidelibus suis totius Angliae, salutem. Scialis nos [ D] Carissimo consanguineo nostro Willielmo eadem gratia Regi Scottorum reddid••sse castella sua Rokesburh, & Berewic tanquam ejus propria jure haereditario ab eo, & haeredibus suis in perpetuum possidenda. Prae∣terea quietavimus ei omnes conventiones, & pactiones, quas bonae me∣moriae pater noster Henricus Rex Angliae per novas chartas, & per cap∣tionem suam extorsit, ita videlicet ut nobis faciat integrè, & plenariè, quod Rex Scottorum Malcolmus frater ejus antecessoribus nostris de jure fecit, & de jure facere debuit. Et nos faciamus ei quicquid ante∣cessores [ E] nostri praedicto Malcolmo de jure fecerunt, & facere debuerunt, scilicet in conductu, veniendo ad Curiam, & redeundo à Curia, & in morando in Curia, & in procurationibus, & in omnibus libertatibus, & dignitatibus, & honoribus eidem jure debitis, secundum quod re∣cognoscetur à quatuor proceribus nostris ab ipso Willielmo Rege ele∣ctis, & à quatuor proceribus illius à nobis electis; Si autem fines, sive marcias Regni Scotiae aliquis nostrorum hominum, postquam praedictus Willielmus Rex à patre nostro captus fuerit, usurpaverit absque judicio; [ F] volumus, ut integre restituantur: & ad eum statum reducantur, quo erant ante ejus captionem. Praeterea de terris suis, quas haberet in Anglia, seu Dominicis, seu feodis, scilicet in Comitatu Huntendoniae, & in om∣nibus aliis: in ea libertate & plenitudine possideat, & haeredes ejus in perpetuum, qua Malcolmus possedit, vel possidere debuit, nisi praedictus Malcolmus, vel haeredes sui aliquid postea infeodaverint: Ita tamen quod si qua postea infeodata sunt, ipsorum feodorum servitia ad eum, vel

haeredes ejus pertineant. Et si quid Pater noster praedicto Willielmo Regi Scotiae donaverit, ratum & firmum habere volumus: Reddidimus etiam ei ligantias hominum suorum, & omnes chartas, quas Dominus Pater noster de eo habuit, per captionem suam: Et si aliquae aliae for••e per oblivionem retentae, aut inventae fuerint, eas penitus viribus carere praecipimus. Ipse autem ligius homo noster devenit de omnibus terris, de quibus antecessores sui ligii homines antecessorum nostrorum fuerunt, & fidelitatem juravit nobis, & haeredibus nostris, testibus his: Baldewino [ A] Cantuariensi Archiepiscopo, et Waltero Rothomagensi Archiepiscopo, et Hugone Dunelmensi, et Johanne Northwicensi, et Huberto Sares∣biriensi, et Hugone Lincolniensi, et Godefrido Wintoniensi, & Gil∣leberto Rofensi, et Reginaldo Bathoniensi, et Hugone Conventrensi, et Willielmo Wigorniensi Episcopis, et Alienor matre Regis, et Jo∣hanne Comite Moritoritonii fratre Regis, et multis aliis.

[ B]

Forma Pacis inter Richardum Regem Angliae, & Philippum Regem Franciae.

* 2.57QƲod uterque illorum honorem alterius servabit, & fidem ei porta∣bit [ C] de vita, et membri••, & terreno honore suo, et quod neuter il∣lorum [69. N] alteri deficiet in negotiis suis: sed Rex Franciae juvabit Regem Angliae ad terram suam defendendam, ac si ipse vellet Civitatem suam Parisius defendere, si esset obsessa; et Richardus Rex Angliae, juva∣bit Regem Franciae ad terram suam defendendam, ac si ipse vellet civi∣tatem suam Rothomagi defendere, si obsessa esset. Comites autem & Barones utriusque regni juraverunt, quod a fidelitate Regum non dis∣cedent, nec guerram movebunt ullam in terris illorum, quamdiu ipsi fue∣rint [ D] in peregrinatione sua. Et Archiepiscopi, et Episcopi firmiter promiserunt in verbo veritatis, quòd in transgressores hujus pacis, et conventionis, sententiam anathematis dabunt.

[ E] [ F]

Clemens Papa Willelmo Eliensi Episcopo salu∣tem.

[ A] JƲxta commendabile desiderium & salubrem postulationem Karissimi in Domino filii nostri Richardi illustris Regis Anglorum,* 2.58 fraterni∣tati tuae legationis officium in tota Anglia, Wallia, tam per Cantua∣riensem [70. N] quam Eboracensem Archiepiscopatum, & in illis partibus Hy∣berniae in quibus nobilis Vir Iohannes Comes Moritoniensis frater ipsius Regis jurisdictionem habet & dominium, auctoritate duximus Apostolica committendum. Dat. Laterani Non. Junii Pontificatus nostri anno iii.

[ B]

Richardus Rex Anglorum omnibus fidelibus suis salutem.

[ C]

MAndamus vobis, & praecipimus quod sicut de nobis confiditis,* 2.59 & sicut vos ipsos & omnia vestra diligitis, sitis omnino intenden∣tes [ 71. N] dilecto & fideli Cancellario nostro Elyensi Episcopo super omnibus quae ad nos spectant, & pro ipso faciatis sicut pro nobismet ipsis faceretis, de omnibus his quae vobis ex parte nostra dixerit. Teste meipso aput Baio∣nam vi. die Junii.

[ D]

Charta Richardi Regis Angliae de statutis illo∣rum qui per mare ituri erant.

[ E] RIchardus Dei gratia Rex Angliae, & Dux Normanniae,* 2.60 & Aqui∣taniae, & Comes Andegaviae, omnibus hominibus suis Jerosoly∣mam [72. N] per mare ituris, Salutem. Sciatis nos, de communi proborum vi∣corum consilio, fecisse has justitias subscriptas. Qui hominem in navi interfecerit, cum mortuo ligatus projiciatur in mare. Si autem eum ad terram interfecerit, cum mortuo ligatus in terra infodiatur. Si quis au∣tem per legitimos testes convictus fuerit, quod cultellum ad alium percu∣tiendum extraxerit: aut quod alium ad sanguinem percusserit pugnum [ F] perdat. Si autem de palma percusserit sine effusione sanguinis: tribus vicibus mergatur in mari. Si quis autem socio opprobrium, aut convi∣tia, aut odium Dei injecerit: quot vicibus ei convitiatus fuerit, tot un∣cias argenti ei det. Latro autem de furto convictus, tondeatur ad mo∣dum campionis, & pix bulliens super caput ejus effundatur, & pluma pulvinaris super caput ejus excutiatur ad cognoscendum eum, & in prima terra, qua naves applicuerint, projiciatur. Teste meipso apud Chinonem.

Richardus Rex Anglorum, Willielmo Marescallo, Galfrido filio Petri, & Hugoni Bardolf. & Wil∣lielmo Briwerr. apparibus.

i. e. He wrote to every one of them, and sent to them a Copy of the [ A] same Letter.

* 2.61SI forte Cancellarius noster negotia regni nostri, juxta consilium ve∣strum, & aliorum praedictorum quibus curam regni nostri commisi∣mus, [N. 73] fideliter non tractaverit, praecipimus ut secundum dispositionem vestram de omnibus agendis regni nostri, tam de Castellis quam de esca∣etis, [ B] absque omni occasione faciatis.

Walterus Archiepiscopus Rothomagensis a Sicilia rediens venit in An∣gliam v. Cal. Maii aput Soreham litteras deferens in haec verba.

Richardus Rex Anglorum Willelmo Cancellario [ C] suo, Galfrido filio Petri, Willielmo Marescallo, & Hugoni Bardolf. & Willielmo Briwerr. appa∣ribus. (As above.)

* 2.62SCiatis quod quia nos diligimuus venerabilem patrem nostrum Walte∣rum [ D] [N. 74] Rothomagensem Archiepiscopum, & de eo ad plenum consi∣dimus, eum de peregrinatione sua, de consilio & assensu summi Ponti∣ficis, propter consilium & defensionem Regni nostri ad vos transmitti∣mus, quoniam constat aput nos, ipsum esse ad hoc ydoneum, & quia eum virum esse cognovimus prudentem, & discretum & nobis semper fidelem: under vobis mandamus & firmiter praecipimus, quatinus in procurandis nego∣tiis nostris, & in custodiendo & defendendo regno nostro, communicato cum eo in omnibus negotiis nostris consilio operemini; Volentes & praecipientes [ E] quod quamdiu ipse erit in Anglia, & nos in peregrinatione Dei erimus, ipse pariter in omnibus cum consilio vestro, & vos cum suo. Vobis etiam man∣damus quod ea quae sibi vobis de Archiepiscopatu Cantuariensi exponen∣da commisimus faciatis, sicut ipse vobis ex parte nostra proponet. Teste meipso xxiii. die Februarii aput M••ssanam.

[ F]

Forma Pacis inter Cancellarium, & Johannem Comitem Moretonii.

[ A] NOtum sit omnibus ad quos praesens scriptum pervenerit,* 2.63 contraver∣siam illam inter Comitem Moretonii, & dominum Cancellari∣um [N. 75] exortam, sic Domino Rothomagensi Archiepiscopo, & Dunel∣mensi, Londoniensi, Wintoniensi, Bathoniensi, Roffensi, Coven∣trensi, Episcopis, & aliis fidelibus domini Regis mediantibus, esse Sopi∣tam; Scilicet quod Comes Moretonii castella de Tikehil & de Notin∣gham, quae ceperat, reddidit domino Regi per manum Domini Rotho∣magensis, tradenda custodiae Willielmi Marescalli, & Willielmi de [ B] Wendewal: scilice•• Willielmo Marescallo castellum de Notingham, & Willielmo de Windeval castellum de Tikehil: qui praedicta castella ad honorem & fidelitatem domini Regis, usque ad reditum ejus prae∣stito juramento custodient: & cum redierit, ad suam inde voluntatem operabuntur. Et si forte Dominus Rex (quod absi••) in hac peregrina∣tione sua decesserit, praedicta castella praedicto Comiti sine ulla detenti∣one, & dilatione reddent. Et si forte dominus Cancellarius interim erga praedictum Comitem excesserit, & excessum ad consilium & consi∣derationem [ C] praedicti Domini Rothomagensis, & aliorum familiarium Domini Regis, & Curiae suae requisitus emendare sine dilatione noluerit, praedicta castella praedicto Comiti reddent & restituent. Sed & alia ca∣stra de honoribus à Domino Rege sibi datis, quae fidelibus Domini Re∣gis tradita sunt custodienda, scilicet domino Rothomagensi castrum de Wallingforde; Domino Londoniensi castrum de Bristou; Do∣mino Coventrensi castrum del Pec; Richardo del Pec castrum de B••lleso••res; & si Richardus recipere noluerit, dominus Coven∣••rensis [ D] recipiet; Waltero filio Roberto castellum de Epa; Co∣miti Rogero Bigoth castellum de Hereford; Richardo Revel ca∣stellum de Exonia, & de Lanstavetun; qui similiter fidelitatem Do∣mini Regis de ipsis ad opus ipsius fideliter custodiendis, & si forte decesserit (quod Deus avertat) Domino Iohanni reddendis, jurave∣runt. Sed & tria castella ad coronam Domini Regis pertinentia, sci∣licet castellum de Windesoure Comiti de Arundil; castellum de Wintonia Gilberto de Lasci; castellum de Northampton Simoni de [ E] Pateshille tradita sunt custodienda; qui fidelitatem Domini Regis de ipsis ad opus ipsius fideliter custodiendis juraverunt. Sed & concessum est quod Episcopi, & Abbates, Comites, & Barones, Vavassores, & libere tenentes non ad voluntatem Iusticiarum, vel ministrorum Domini Regis de terris, & caballis suis dissaisientur, sed Iudicio Cu∣tiae Domini Regis secundum legitimas consuetudines, & assisas regni tractabuntur, vel per mandatum Domini Regis. Et similiter Dominus Iohann•• i•• sua terra faciet observari. Et si quis aliter facere praesump∣serit [ F] ad petitionem praedicti Comitis, per Dominum Rothomagensem, si in Anglia fuerit, & per Justicias Domini Regis, & per eos, qui pacem juraverunt, emendabitur: & similiter Dominus Iohannes ad petitionem eorundem emendabit. Nova castella, post transfretationem Domini Regis ad peregrinationem suam, facienda vel inchoata vel per∣fecta delebuntur, nec alia usque ad reditum Domini Regis nova firma∣buntur, nisi in Dominicis maneriis Domini Regis, si opus fuerit; vel ad

opus alicujus nominatae personae per praeceptum Domini Regis factum per literas, vel per certum nuncium. Resaisina vicecomitatus Lincol∣niae fiet Girardo de Camvilla: & eadem die dies ei conveniens prae∣figetur standi in Curia Domini Regis ad judicium, quod si contra eum monstrari poterit, quod judicio Curiae Domini Regis vicecomitatum castelli Lincolniae perdere debuerit, perdat; sin minus, retineat, nisi in∣terim alio modo pax inde fieri possit. Nec dominus Iohannes ipsum contra juvicium Curiae Domini Regis manu tenebit: nec uthlagos, vel inimicos Domini Regis, qui ei fuerint nominati, receptabit, nec in ter∣ris suis receptari permittet. Sed si quis retatus fuerit de aliquo foris∣facto [ A] Domino Regi facto, bene licebit Comiti ipsum in terris suis recep∣tare, quam diu ipse obtulerit se staturum ad rectum in Curia Domini Regis. Hanc ergo pacem bona fide sine malo ingenio tenendam, & ser∣vandam propriis manibus affidaverunt in manu Domini Rothomagensis praedicti, Comes, & Cancellarius, & quatuordecim Barones ex utra∣que parte juraverunt. Scilicet ex parte Cancellarii Comes de Arundel, [ B] Comes de Salesbiri, Comes Rogerus Bigot, Comes de Clare, Walterus filius Roberti, Willielmus de Braosa, Rogerus filius Rain∣frai; et ex parte Comitis Stephanus Ridel Cancellarius, Willielmus de Wennevat, Robertus de Mara, Philippus de Lurescestre, Williel∣mus de Kahannes, Gilbertus Basset, Willielmus de monte acuto. Et si quid infra Treugas captum fuerit, aut interceptum ab utraque parte, legitime reddetur & emendabitur. Et haec facta sunt salva in omnibus auctoritate, et mandato Domini Regis; Ita tamen quod si Dominus [ C] rex ante adventum suum hanc concordiam teneri noluerit, praedicta ca∣stella de Notingham & Tikehil Domino Iohanni reddentur, quicquid Dominus Rex inde praecepit.

BE it known unto all Men unto whom this present Writing [ D] shall come, That the Controversie between the Earl of More∣ton and the Chancellor by the Mediation of the Arch-Bishop of Ro∣ven, the Bishops of Durham, London, Winchester, Bath, Rochester and Coventry, and other of the Kings Liegemen, was compounded upon these Terms.

That the Castles of Notingham and Tikehill which the Earl had ta∣ken should be restored to the Arch-Bishop of Roven for the Kings [ E] use, and that Notingham should be kept by William Marshall, and Tikehil by William Wendeval until the Kings Return, and then they were to be disposed of according to his Direction. But if the King should die in his Peregrination, Then the Castles were to be re-delivered to the Earl without delay. And if the Chancellor shall offend against the Earl, and will not mend his offence, according to the advice and Judgment, of the Arch-Bishop of Roven, and other the Kings Servants, (et aliorum familiarium Regis) That is the Justices, [ F] and of his Court, Then without Delay those Castles shall be Restored to him.

Also the other Castles belonging to the Honors give him by the King, which were in the keeping of the Kings Liegemen. That is Wallingford in the custody of the Arch-Bishop of Roven, Bristou of the Bishop of London. The Castle of Pec of the Bishop of Coventry. B••lsover of Richard del Pec. The Castle of Ey of Walter Fitz-Robert, The Castle of Hereford in the Custody of Earl Roger Bigod. [ A] The Castles of Ecester and Launceston of Richard Revel, who were all sworn to keep them faithfully to the Kings use, and if he should die to render them to Earl John.

Also the three Castles belonging to the Kings Crown; Wind∣sor was to be delivered to the Earl of Arundel, The Castle of Win∣chester to Gilbert de Lacy, and Northampton to Simon Pateshul, faithfully to be kept for the Kings use.

[ B]

Also it was agreed that the Bishops, Abbats, Earls, Barons Va∣vassors (that is Knights) and Free Tenents, should not be Disseised of their Lands or Goods, at the pleasure of the Justices or Kings Mi∣nisters, but by the Judgment of his Court, according to the lawful C••stomes and Statutes of the Kingdom, or by the Kings Mandate, and the like the Lord Iohn shall cause to be observed in his Lands and possessions, and if any one presumes to do otherwise, at the Request [ C] of the Earl he shall be punished or fined by the Arch-Bishop of Roven, if in England, and by the Justiciaries, and such as have been sworn Conservators of the Peace, and in like manner the Lord John shall punish and fine at their Request.

The New Castles which have been built or begun since the King went beyond Sea were to be Demolished, nor any other to be ray∣sed, any where, unless it should be thought fit to do it upon the [ D] Kings Demeasnes, unless some famous person might do it by the Kings Command signified by his Brief or Letters, or an unsuspected Messenger.

The Re-Scisin of the Sherifwic of Lincoln-Shire shall be given to Gerard de Camvill, and the same Day, he shall have a time set, of standing to the Judgment of, or appearing in the Kings Court, and if it could be made appear he was to lose the Sherifwic of the Ca∣stle [ E] of Lincoln by the Judgment of the Kings Court, he was to lose it; if otherwise he was to keep it, unless some other Agreement could be made.

Neither was the Lord John to protect him contrary to the Judg∣ment of the Kings Court, nor receive any Out-Laws, nor any of the Kings Enemies which were named to him, or permit them to be received in his Lands. But if any one was accused of any forfei∣ture [ F] made to the King, the Earl might lawfully receive him, so long as he offered himself to stand Tryal, in the Kings Court.

The Earl and Chancellor putting their own hands within the hand of the Arch-Bishop of Roven gave security for the observation of this Agreement in good faith, and without any evil Artifice, and four∣teen Barons of both parts sware the same. On the Chancellors part, the

Earl of Arundel, the Earl of Salisbury, Earl Roger Bigod, the Earl of Clare, Walter Fitz-Robert, William de Braiosa, Roger Fitz-Rainfrai. On the Earl's part Stephan Ridel his Chancellor, William de Wenneval, Robert de Mara, Philip de Wirescestre, William de Kahannes, Gilbert Basset, William Montacute; and if any thing should be taken, or inter∣cepted by either party during the Truce, it should be lawfully restored, or Satisfaction given for it.

These things were done saving the Kings Authority and Command in all things; yet so, as if the King before his Return was not satisfied [ A] with this Agreement, the Castles of Notingham and Tikehil should be delivered to the Lord John, whatsoever the King should command concerning them.

[ B]

Epistola Richardi Regis Angliae ad Alienor Re∣ginam matrem suam, & ad Justitiarios suos Angliae.

* 2.64RIcharuds Dei gratia Rex Angliae, Dux Normanniae, et Aqui∣taniae, [ C] [N. 76] et Comes Andegaviae, Alienor eadem gratia Reginae An∣gliae charissimae matri suae, et Iustitiis suis, et omnibus fidelibus suis per Angliam constitutis, Salutem. Notum sit Ʋniversitati vestrae, quod post∣quam recesserunt a nobis dilecti nostri, Hubertus venerabilis episcopus Sa∣resbiriensis, et Willielmus de Sanctae Mariae ecclesia protonotarius no∣ster, venit ad nos charissimus Cancellarius noster Willielmus Eliensis episcopus: et eo inter Dominum Imperatorem, et nos fideliter inter∣loquente, eo usque res pervenit, quod de Castello de Trivellis, in quo [ D] detinebamur, obviam venimus Imperatori apud Hagenou, ubi honorifice ab ipso Imperatore, et tota Curia recepti fuimus. Ibique Dominus Impe∣rator, et Domina Imperatrix nos magnis, et variis muneribus honorave∣runt; et, quod praecipuum est, mutuum feodus amoris et ind••ssolubile in∣ter Dominum Imperatorem contractum est, et nos. Ita quod uterque no∣strum, alterum contra omnes viventes in jure suo obtinendo, et retinendo, juvare debet. Honostè autem circa ipsum Imperatorem moram facimus; donec ipsius et nostra negotia perficiantur, et donec ei Septuaginta millia [ E] marcarum argenti solverimus. Quare vos rogamus, et in fide, qua no∣bis tenemini, adjuramus, quatenus in hac pecunia perquirenda solliciti sitis, et vos Iustitiarii nostri, qui aliis in regno nostro praeestis, exem∣plum aliis praebeatis: ut ita honorificè et magnificè de proprio nobis sub∣veniatis, et etiam de his, quae de aliis mutuo accipere poteritis, et aliis fi∣delibus nostris exemplum detis similia faciendi. Universum autem au∣rum, et argentum Ecclesiarum diligenti Observatione, et scripti testi∣monio ab ipsarum Ecclesiarum Praelatis accipiatis: eisque per Sacra∣mentum [ F] vestrum, et aliorum Baronum nostrorum quos volueritis, affirmetis, quod eis plenarie restituentur. Ʋniversorum etiam Baro∣num nostrorum obsides recipiatis, ut cum fidelissimus Cancella••ius no∣ster, quam cito peractis in Alemannia negotiis nostris in Anglia venerit, eosdem obsides penes charissimam matrem nostram Reginam reperiat, ut eos, de quibus inter nos, et Dominum Imperatorem convenit, expedite

possit ad nos transmittere: ne liberatio nostra per absentiam obsidium, & n••gligentiam vestram moram patiatur. Pecunia autem collecta similiter matri meae, & illis, quibus ipsa voluerit, tradatur. Quem autem in ne∣cessitate nostra promptum inveniemus in suis necessitatibus amicum nos re∣reperiet, & remuneratorem; gratiusque nobis erit, si quis in absentia no∣stra in aliquo nobis subveniat, quam si in praesentia nostra in duplo quis nobis subveniret. Volumus autem ut singulorum Magnatum nomina, & [ A] subventiones, quae praesentialiter fient, per sigillum matris nostrae nobis significentur, ut sciamus, quantum unicuique in gratiarum actionibus te∣neamur. Sciatis pro certo, quòd si in Anglia in libera potestate nostra essemus constituti, tantam vel majorem pecuniam Domino Imperatori da∣remus, quam modo damus pro pactionibus consequendis, quas per Dei gratiam consecuti sumus: & si etiam pecuniam non prae manibus habere∣mus, proprium corpus nostrum Imperatori traderemus, donec pecunia solver••tur; antequam quod factum est relinqueretur imperfectum. In [ B] bulla autem Domini Imperatoris aurea fert vobis Cancellarius noster praedictam testificationem. Testibus nobis ipsis apud Hagennou, 13 Cal. Maii.

[ C] In mense Septembris missi sunt ex parte Regis per singulos Comitatus Angliae Justitiarii errantes, [N. 77] * 2.65 & secundum subscriptorum formam capitulo∣rum processerunt in justiciis exequendis.

Forma Procedendi in Placitis Coronae Regis.

[ D]

IN primis eligendi sunt quatuor Milites de toto Comitatu,* 2.66 qui per Sacramentum suum eligant duos Legales Milites de quolibet Hun∣dredo, [N. 77] vel Wapentacco, & illi duo eligant super Sacramentum suum, Decem Milites de singulis Hundredis, vel Wapentaccis, vel si Milites defuerint, Legales, & Liberos Homines, ita quod illi duodecim in∣simul [ E] respondeant de omnibus Capitulis de toto Hundredo, vel Wapen∣tacco.

Capitula Placitorum Coronae Regis.

[ F] DE Placitis Coronae novis, & veteribus, & omnibus, quae nondum [N. 77] sunt finita coram Justitiariis Domini Regis. Item de omnibus re∣cognitionibus, & omnibus Placitis, quae summonita sunt coram Justi∣tiariis per breve Regis, vel Capitalis Justitiae, vel à Capitali Curia Regis coram eis missa. Item de eschaetis, quae sunt & quae fuerunt, postquam Rex arripuit iter versus terram Jerusalem, & quae fuerunt tunc in manu Regis, & iterum sunt modo in manu ejus, vel non, & de omni∣bus

eschaetis Domini Regis, si à manu sua sunt remotae, quomodo, & per quem, & in cujus manus devenerunt, & qualiter, & quis exitus inde ha∣buerit, et quos, & quid valuerint, & quid modo valeant; & si aliqua exchaeta sit, quae ad Dominum Regem pertineat, quae in manu ejus non sit. Item de ecclesiis quae sunt de donatione Domini Regis. Item de Custodiis puerorum, quae ad Dominum Regem pertinent. Item de Ma∣ritagiis puellarum, vel viduarum, quae ad Dominum Regem pertinent. Item de Malefactoribus & eorum receptoribus & eis consentientibus. [ A] Item de Falsonariis. Item de interfectoribus Iudaeorum, qui sint; & de vadiis Iudaeorum interfectorum, & catallis, & terris, & debitis, & chartis, & quis ea habuerit, & quis quantum eis debuerit, & quae va∣dia habuerint, & quis ea teneat, & quantum valeant, & quis exitus in∣de habuerit, & quos: & omnia vadia, & debita Iudaeorum interfecto∣rum capiantur in manu Regis; & qui ad occisionem Judaeorum fuerunt, & non fecerunt finem cum Domino Rege, vel Justiciariis suis, capian∣tur, & non deliberentur nisi per Dominum Regem, vel Justitiarios suos. [ B] Item de omnibus auxiliis datis ad redemptionem Domini Regis, quis quantum promiserit, & quantum reddiderit, & quantum à retro sit. Item de fautoribus Comitis Iohannis, qui finem cum Domino Rege fecerunt, & qui non. Item de Catallis Comitis Iohannis, vel fau∣torum ejus, quae ad usum Domini Regis non sunt conversa, & quantum vicecomites receperunt, vel ballivi sui, & quis aliquid contra antiquas consuetudines regni dederit. Item de omnibus terris Comitis Iohan∣nis, de Dominicis, & Wardis, & exhaetis, & de donis suis, & qua [ C] de causa data sunt ei illa dona, & omnia dona Comitis Iohannis ca∣piantur in manu Domini Regis, praeterquam illa quae per Regem confirma∣ta sunt. Item de debitis & ••inibus, quae debentur Comiti Johanni, & qua de causa; & omnia exigantur ad opus Domini Regis. Item de foeneratoribus & eorum catallis, qui mortui sunt. Item de vinis ven∣ditis contra assisam, & de falsis mensuris tam vini, quam aliarum rerum. Item de cruciatis mortuis ante iter suum arreptum versus Jerusalem, & quis eorum catalla habuerit, & quae, & quanta. Item de magnis [ D] assisis, quae sunt de centum solidatis terrae, & infra. Item de defal∣tis, Praeterea in quolibet Comitatu eligantur tres milites, & unus Clericus custodes placitorum Coronae, & nullus Vicecomes sit Iusti∣tiarius in Vicecomitatu suo, nec in Comitatu, quem tenuerit post pri∣mam Coronationem Domini Regis. Praeterea tailleantur omnes Ci∣vitates, & Burgi, & Dominica Domini Regis: Iusticiarii vero no∣minati, una cum baillivis Willielmi de Sanctae Mariae Ecclesia, & Gaufridi Filii Petri, & Willielmi de Chimelli, et Willielmi Bruere, [ E] & Hugonis Bardulfi, & Vicecomitis Locorum summoneri faciant mi∣lites in Comitatu in rotulo nominatos; ut ad diem & locum, quem eis scire faciant, veniant, & coram eis jurare faciant illos, quod legale posse suum ponent ad Wardas, & exhaetas Domini Regis instaurandas, & ad appretiendas ad commodum Domini Regis, nec alicujus odio, favore, vel gratia illud omi••tent; & quod praedicti milites nominati super sa∣cramentum suum eligent duodecim legales milites, vel liberos, & le∣gales homines, si milites ad hoc inventi non fuerint, per diversas [ F] partes singulorum Comitatuum in itinere praedictorum Iusticiariorum, sicut expedire viderint; qui similiter jurent, quod ad Wardas, et exchae∣tas de partibus illis instaurandas, et appretiandas, et affirmandas su∣um legale posse, et consilium, et auxilium apponent ad commodum Regis, ut praedictum est; et praedicti jurati supra sacramentum suum eligent de liberioribus hominibus exchaetarum, et Wardarum, quot,

et quales noverint esse sibi necessarios, ad praedicta Domini Regis nego∣tia, sicut melius fieri potest ad commodum Domini Regis, exequenda. Et sciendum est, quod praedictae Wardae, et exchaetae instauravuntur de exitibus ex eis provenientibus, usque ad festum Michaelis. Item de exitibus ejusdem Termini, et si hi non sufficiunt, supplebitur deficiens de Telonio Domini Regis, ita quod illi, qui tenebunt Wardas, et ex∣chaetas illas ad firmam, respondebunt inde à festo Sancti Michaelis, [ A] et deinceps tanquam de stauratis. Dominus autem Rex illis, qui War∣das illas et exchaetas ad firmam tenebunt, eas usque ad terminum suum de anno in annum Warrantizabit; ita quòd licet Dominus R•• aliquam illarum alicui dedisset, firmarius firmam suam tenebit, usque ad finem anni per firmam ei reddendam, cui Rex eam dederit, quam Dominus Rex inde perceperit. Justitia vero exchaetae, quam dederit, remaneat Domino Regi, nisi Dominus Rex illud nominatim dederit, firmarius vero cum firmam suam dimiserit, instauramentum suum, et omnia sua, [ B] quae in firmis posuerit ultra instauramentum Regis, liberè et sine dimi∣nutione habebit, et inde habebunt literas Domini Archiepiscop•• patentes, continentes tenorem Chartae Domini Regis super hoc factae: inquiretur item diligentissime quantus sit assisus redditus per singula maneria in Demenio, et quantum valeant omnia alia in praedictis maneriis assisa, et quot sunt carucae, et quantum singulae valeant, non aestimantes eas ad pretium vi∣ginti solidorum tantum: sed secundum quod terra fuerit vel bona, vel mala, crescat, vel decrescat pretium. Illi vero qui firmas suscipient, [ C] firmas suas instaurabunt, ut praedictum est, secundum pretium supradi∣ctum de exitibus exchaetarum, et Wardarum. Inquiratur item de quot bobus, et averiis singulae carucae valeant instaurari, et quot, et quantum instauramentum singula maneria possit sustinere, et tunc aperte, et distincte in scriptum redigantur. Erit autem pretium bovis 4 Solidi, et vaccae similiter, et averi similiter, & ovis crispae 10 De∣narii, et ovis lanae grossioris 6 Denarii, et suis 12 Denarii, et verris 12 Denarii, et cum firmarii firmas suas dimiserint de praedicto [ D] pretio respondebunt, vel de animalibus pacavilibus in opti∣one firmariorum; et cum omnia praedicta instaurata fuerint, et ap∣pretiata, omnia imbrevientur apert••, et distincte, et deferantur ad Scaccarium. Excipiuntur autem de hac assisa Episcopatus, et Abbatiae, et terrae Baronum, qui proximi sunt aetati. Inquiratur etiam per Sa∣cramentum praedictorum de omnibus Wardis, et exchaetis, quae non sunt in manu Domini Regis, et capiantur in manu Domini Regis, et de illis fiat, sicut de aliis exchaetis, et Wardis.

[ E] [ F]

In the Month of September* 2.67 the King sent Itinerant Justices through all the Counties of England, who were to proceed in doing Justice according to the under-written Heads or Articles.

[ A]

The Form of Proceeding in Pleas of the Crown.

FIrst, Four Knights are to be chosen of the whole County, which upon their Oath shall choose Two Legal Knights, of every Hun∣dred or Wapentach, and those Two shall choose upon their Oaths Ten Knights in every Hundred or Wapentach; and if there be not Knights enough, Lawful and Free-men, so as those Twelve together may answer [ B] to all the Articles which concern that Hundred or Wapentach.

Articles of Pleas of the Crown.

[ C]

THe Justices shall inquire and determine New and Old Pleas of the Crown, and all such as were not determined before the Kings Justices. Also of all Pleas of * 2.68 Novel Diseisins, and all Pleas which were summoned or brought before the Justices by the Writ of the King or Chief Justice, or sent before them from the Kings Capital Court. Also concerning * 2.69 Escheats what they were, and had been since the Kings Expedition to Jerusalem; and what were then in the Kings Hands, [ D] and whether they are now in the Kings Hands, or not. If they were taken out of his Hands, how and by whom, and to whose Hands they came, and in what manner. And who receives the Issues and Profits of them, and what the Profits are, and what was, and now is their value; and if there be any Escheat which belongs to the King, and is not in his possession. Also of Churches which were in the Kings Gift; Also of Wardships of Children, and Young Men that belong to the King. Also of the Marriages of Maidens and Widows that belong [ E] to the King. Also of Malefactors, their Receivers and Incouragers. Also of Falsonars, such as forged and counterfeited false Charts and Writings. Also of the Killers of Jews, who they were; and of the Pawns of the Jews that were slain, of their Goods, Lands, Debts, and Charts, who had them in their possession, and what their value. The Pawns and Debts of the Jews to be taken into the Kings Hands; and those that were present at the Killing or Murthering of the Jews, and have not made Fine or Composition with the King, or his Justices, [ F] let them be taken, and not delivered but by the King or his Justices. Also of all Ayds given for the Redemption of the King; who and how much every one promised, how much paid, and how much in Arrear. Also of the Favourers or Abettors of Earl John, who have made Com∣position with the King, and who not. Also of the Goods and Chat∣tels of Earl Iohn and his Favourers, which are not yet converted to

the Kings use, how much the Sheriffs and their Bayliffs have received, and whether any one hath bribed them contrary to the Antient Customs of the Kingdom. Also of all the Lands of Earl Iohn, such as he had in his own Hands, his Wardships and Escheats, of such as had been gi∣ven him, and for what cause they were given him, all to be taken in∣to the Kings Hands, unless such as the King confirmed to him. Also of the Debts and Fines due to Earl Iohn, and for what cause due. [ A] They were all to be required for the Kings use. Also of Ʋsurers that were dead, and their Goods. Also of Wines sold contrary to the As∣sise, and of False Measures of Wines and other things. Also of such as undertook the Crusado, and died before they set forward toward Jerusalem, who had their Chattels, what, and how much. Also of (a) 2.70 Great Assises which were of Land worth an Hundred Shillings a year and under. Also of Defaults, (that is, non-appearances in Court, chiefly at a day assigned.) Furthermore, they were to choose, or see [ B] there should be chosen, Three Knights and one Clerc, in every County, who were to note and set down, or hold the Pleas of the Crown, and no Sheriff was to be a Justitiary in his own County, nor in any County he held since the first Coronation of the King. Furthermore, all Cities, Burghs, and the Kings Demeasns, were to be Taxed by the Iustices Itinerant. The Justices (b) 2.71 named, together with the Bayliffs of William of the Church of Saint Mary, and Geofry Fitz-Peter, and William de Chimelli, William Bruer and (c) 2.72 Hugh Bardolf, and the [ C] Sheriffs of the Places, should cause the Knights in the County named in a Roll to be summoned, that they come at the day, and to the place they shall have notice of, to swear before them, That they would use their utmost lawful endeavour to stock all the Kings Ward-Lands, and Escheats, and improve them to the Kings best profit, and not omit, for the hatred, fear or favour of any Man: And the Knights named in the Roll were to choose upon their Oaths Twelve Lawful Knights, or Lawful and Legal Free-men, if Knights were not to be [ D] found, in several parts of the Counties in the Iter of the foresaid Ju∣stices, as they should think fit, who in like manner were to swear, That they would Apply their utmost lawful Endeavour, Counsel and Help, to stock, improve, and let to Farm the Kings Ward Lands and Escheats in those parts, to the profit of the King as aforesaid. And the said Jurats or sworn Persons were upon their Oaths to choose, of the best Free-men residing upon the Escheat or Ward-Lands, so many, and such as they thought fit for their purpose, to manage the Kings [ E] Business, as it might best be done for his profit. And they were di∣rected to (d) 2.73 stock the Ward-Lands and Escheats with the Issues and

Profits of them until Michaelmass, and if that was not sufficient, what Wanted, was to be supplyed out of the Kings Tolls, so that they which took to farm those Ward-lands and Escheats, were to answer for them from Michaelmass as Stocked. And the King would Warrant to such as held them in farm, those Ward-Lands, and Escheats, from year to year during their Term. So that altho, the King gave any of them to any one, yet the Farmer should hold his farm, until the end of the year, paying what should be due from the King, but the Justice, as Roy∣alties, [ A] Forfeitures, &c. which happened upon the Escheat the King Granted, were to remain to the King, unless the King granted them particularly and by name (that is by express words.) The Farmer when he leaves his farm, shall take of all his own stock he set upon it, be∣sides the Kings stock, freely without Diminution, and they shall have the letters patents of the Arch-Bishop (as chief Justice) conteining the Tenor of the Kings Chart made concerning this matter. They were to inquire, what was the Rent of * 2.74 Assise or Constant Rent in every [ B] Maner of the Kings Demesns, and the value of all things upon those Ma∣ners, and how many Ploughlands or Caracates they conteined, and what their value, non-estimating them at 20 s. only, the Plough-land; but more or less, according as the land was better or Worse. Those that took farms, might stock them with the Profits of the Lands as afore∣said. They were also to inquire how many Oxen and Horses ought to be kept for the Tilling of every plough-land, and what stock every Maner would maintein, and clearly and distinctly to put them in [ C] Writing. A Plough-Ox was then valued at 4 s. a Cow and Plough-Horse at the same Rate, a Sheep with fine Wool at 10 d. and with course Wooll 6 d. a Sow at 12 d. and a Boar at 12 d. and when the Farmers left their farms, they were to pay so much money, or leave so many Saleable-Beasts at their choice; and when all the Ward-lands and Es∣cheats, were Stocked, improved and valued, they were to be invento∣ried clearly and Distinctly, and the Inventory carried into the Exche∣quer. Bishoprics, Abbacy's, and the Lands of Barons near Age [ D] were excepted out of this Constitution. They were to inquire by the Oaths of the persons aforesaid, of all Wards and Escheats, that were not in the Kings Hands, that they might be taken into his possession, and ordered as the others.

[ E]

Capitula placitorum Coronae Regis.

* 2.75DE placitis Coronae novis, & veteribus, quae non sunt finita coram [N. 78] Justiciis Domini Regis. De omnibus assisis. De morte anteces∣sorum. De nova dissaisina. De magnis assisis usque ad 10 libratas terrae, & infra. Et de advocationibus Ecclesiarum, & capientur co∣ram [ F] iis electiones magnae assisae per mandatum Domini Regis, vel ejus ca∣pitalis Justitiae. De Ecclesiis vacantibus, vel non vacantibus, quae fu∣erunt de donatione Domini Regis, quis eas donaverit, vel quis eas habe∣at, & per quem & quantum valent. De excaetis Domini Regis & eo∣rum valentiis, & quis eos habeat & per quem. De dominabus, & de valectis, & puellis quae sunt, vel esse debent in donatione Domini Regis,

& de valentiis terrarum suarum; & si quis eorum, vel earum sit maritae∣tus; & inquiratur, cui & per quem & a quo tempore. Inquirendum est etiam, quae viduae non sinierunt pro se maritandis, & finis capiatur ad opus Domini Regis. De Sergentariis Domini Regis quis eas ha∣bet, & per quem, & quantum valent, & qui finem non fecerunt ad auxilium Domini Regis, & qui fecerunt, & finis capiatur. De usu∣ris Christianorum, & eorum catallis, qui sunt mortui. De illis sunt in [ A] misericordia Regis, & non admerciati. De praepresturis Domini Re¦gis. De viis Domini Regis estreciatis. De thesauris inventis. De malefactoribus, & eorum receptoribus. De fugitivis retatis reversis post ultima•• assisam. De omnibus ponderibus, & mensuris, & ulnis reno∣vatis, & si quatuor homines, qui sunt attornati ad haec custodienda, in unaquaque villa fecerint, quod inde statutum est, & si attachiave∣rint transgressores illius assisae; & si non attachiaverunt, prout de∣bent, puniantur sicut ipsi transgressores. Totum vinum illius, qui ven∣didit [ B] contra assisam, capietur ad opus Domini Regis, & praeterea Dominus Vini & venditores sint in misericordia Regis. Inquiren∣dum est per omnes Comitatus de hidis, & carucatis, & si Justitiarii, qui ad haec attornati fuerunt, se bene habuerint, & si de omnibus rece∣perunt, & si aliqua concelaverunt. De custodibus portuum maris, si quid receperunt, quod non reddiderunt, & si mercedem aliquam recepe∣runt pro jure Regis retinendo, & si quis aliquid receperit, qui non fue∣rit ad hoc attornatus. Inquirendum est, si omnes venerint ad sum∣monitiones [ C] Justitiarum Domini Regis, sicut venire debent, & si quis sit qui non venerit, quis ille fuerit, & qualiter nominatus fuerit.

Assisa Domini Regis de Forestis.

[ D]

HAec est assisa Domini Regis, & haec sunt praecepta de Forestis suis in Anglia facta per assensum, & Consilium Archiepisc. & Episcoporum, & Abbatum, Comitum & Baronum, & Militum totius regni sui, Dominus Rex primum defendit, quod si aliquis ei fo∣risfaciat de venatione sua, vel de forestis suis in aliqua re, non vult, quod confidant in hoc, quod habuit misericordiam de illis per eorum ca∣talla [ E] hucusque, qui ei forisfecerint de venatione sua, & de Forestis su∣is. Nam si qui a modo ei forisfecerint inde, & inde convicti fuerint, plenariam vult de illis Justitiam fieri, qualis facta fuit tempore Henrici avi patris Domini Regis, viz. ut amittant oculos, & testiculos. Item Dominus Rex defendit, quod nullus habeat arcus, vel sagittas, neque canes, neque leporarios in forestis suis, nisi habeat ipsum Regem ad warrantum suum, vel aliquem alium, qui eum possit inde warrantizare. Item Rex defendit, quod nullus donet, vel vendat aliquid ad destru∣ctionem [ F] Bosci sui, vel ad wastam, quae sit infra forestam Regis: sed con∣cedit bene, quod capiant de boscis suis, quod necesse iis fuerit sine wasto, & hoc per visum forestarii sui, & viridariorum suorum. Item prae∣cipit, quod omnes illi, qui Boscos habent infra metas forestae Domini Re∣gis, quod ponant idoneas * 2.76 forestarios in Boscis suis, de quibus foresta∣riis, ipsi quorum Bosci fuerint, sint plegii, vel tales inveniant plegios idoneos, qui possint emendare, si forestarii in aliquo forisfecerint quod

Domino R••gi pertineat. Item praecipit, quod sui forestarii curam capi∣am super forestarios militum, & aliorum, qui Boscos habent infra metas forestae Domini Regis, quod Bosci non destruantur. Nam si super hoc Bosci ••orum destructi fuerint, sciant bene illi, quorum Bosci fuerint, quod de ••psismet vel de eorum terris capietur emendatio, & non de alio. Item praecipit Rex, quod sui Forestarii jurent, quod secundum omne posse suum tenebunt ejus assisam, qualem eam fecit de forestis suis, & quod non vexa∣bunt milites, neque probos homines de hoc, quod Dominus Rex iis con∣cessit de Boscis eorum. Item praecipit, quod in quolibet Comitatu, in quo venationem habet, ponantur 12. Milites ad Custodiendam venationem [ A] suam, & viride in forestis suis, & quod 4. * 2.77 Milites ponantur ad adgi∣standos Boscos suos, & ad recipiendum pannagium suum, & custodien∣dum, & defendendum. Item praecipit, quod nullus adgistet Boscos suos infra metas forestae suae, antequam Bosci eorum adgistentur: & est scien∣dum quod incipit adgistamentum Domini Regis 15 dies ante festum S. Michaelis, & durat 15 diebus post festum S. Michaelis. Item praecipit [ B] Rex, quòd si forestarius ejus habet in Custodia sua Dominicos Boscos Re∣gis, et Bosci illi destructi fuerint, et non possit, nec sciat justam causam monstrare, quare Bosci destruantur, nihil aliud capiatur de forestario illo, nisi proprium corpus suum. Item praecipit, quod nullus clericus ei foris∣faciat de venatione sua, neque de forestis suis: et praecipit bene foresta∣riis suis, quòd si invenerint eos forisfacientes, non dubitent, in eos manus imponere, ad eos resistendos et capiendos: ipse enim eos inde warentizabit. Item Rex praecipit, quòd omnia es••arta videantur in quo∣libet [ C] 3. anno tam nova, quam vetera intra reguardum, et omnes purprae∣sturae similiter, et omnia wasta Boscorum, et quòd quodlibet illorum per se imbrevietur. Item Rex praecipit quod Archiepiscopi, Episcopi, Co∣mites, Barones, et Milites, et Livere Tenentes, et omnes homines de terra sua veniant ad summonitionem magistri forestarii sui ad placi∣tanda placita de forestis suis. Prohibendum est etiam ad placita forestae, ne aliqua caretta exeat chiminum in foresta Regis, neque porci sint in ••oresta Regis tempore de Foinesun; Scilicet, 15 diebus ante Nativitatem [ D] S. Johannis Baptistae, et 15 diebus post idem festum. Est au••em scien∣dum quod qui forisfecerit in foresta Regis de venatione sua, et inde at∣taintus fuerit, erit in misericordia Regis ad oculos et testiculos perden∣dos. Qui autem forisfecerit in foresta Regis de viridi sive per culpa∣turam, si ver per esbrancaturam sive per foditionem turvarum sive per escoriationem motae, sive per culpationem de sub, nemore, sive per essar∣tum, sive per novam purpresturam per sepem, vel fossatum, vel per re∣novationem molendini, vel cursus aquae, vel Bercariae, vel aliarum do∣morum, [ E] vel per foenum fal••andum extra sepes, vel extra fossata; erit in misericordia R••gis de pecunia sua, nisi habet viridarios, vel forestarios Regis ad warrantum. Similiter qui arcus, vel sagittas portaverint, vel canes duxerint sine copula per forestam Regis, et inde attaintus fuerit, erit in misericordia Regis. Statutum etiam est, quod semper in 3. anno fiat visus forestae: in reguardo autem forestae haec supradicta videnda sunt. Et videnda sunt in reguardo nova essarta, et vetera in bladata post ultimum reguardum, et quo blado, vel legumine in bladata sint. [ F] Nova autem sarta erunt in manu Regis; si vetera sarta inbladata sunt de frumento, vel siligine, unaquaeque acra dabit Regi 12 denarios de illa vestitura; et si inbladata fuerint de avena vel hordeo, vel fabis, vel pisis, vel alio legumine, unaquaeque acra dabit Regi 6 denarios de illa vestitura.

Articles of Pleas of the Crown.

THE Judges Itinerant were to hear and determine all Pleas of the [ A] Crown New and Old which were not determined before the Kings Justices. And all (a) 2.78 Assises, Death of Ancestors, Novel Disseisins, and of great Assises so far as Ten Pounds by the year of Land and downwards, and of Advowsons of Churches. The Actions of the Great Assise (or a Writ of Right by which the property was tryed) was brought by the Mandate or Writ of the King, or his Capital Justice. They were to inquire of vacant and full Churches, which were in the Kings Gift, who gave them, and who had them, and what their value. [ B] Of the Kings Escheats, their value, who had them, and by whom. Of Ladies, Young Gentlemen, and Women, which were or ought to be in the Kings Gift, (that is, as to Marriage) what the value of their Lands, and whether they were Married. To whom, by whom, and how long. They were also to inquire, what Widows had not Fined or Compounded for License to Marry themselves, and the Fine to be taken to the Kings use. Of the Kings (b) 2.79 Serjeanties, who hath them, and from whom, and their value, and who of them contributed [ C] toward an Aid to the King, and who not, and let the Fine or Compo∣sition for the Aid be taken to the Kings use. Of the Ʋsury of Christi∣ans, and of their Goods, and what (c) 2.80 Usurers were dead. Of those that were in the Kings Mercy and were not amercied, or fined. Of (d) 2.81 Pur∣prestures, or the Kings Ways streightned. Of Tre••sure found. Of Ma∣lefactors, and their Receivers. Of Fugitives who had been accused, and were returned since the last Assise. Of all Weights and Measures, and Ells renewed, and if (e) 2.82 Four Men that were appointed to look [ D] after them in every Town (that is, City, Burgh, or Mercate Town) had done as the Statute required, and had attached or prosecuted the Transgressors or not: if not, they were to be punished as the Trans∣gressors. All his Wine, that sold contrary to the Assise or Statute, was to be seised to the Kings use, and the Owners and Sellers of the Wine were to be in the Kings Mercy, (that is, to be punished by him.) They were to inquire how many Hydes and Plough-Lands there were in every County, and whether the Officers appointed to assess and collect [ E] the five Shillings upon every Plough-Land had done their duty, and had received it of all, or concealed any. Of the Officers of Sea-Ports, if they had received any thing they had not given an account of, or taken any thing for concealing the Kings Right, or if any one had re∣ceived any thing that was not appointed a Receiver. They were to inquire if all came as they ought, that were summoned by the Kings Justices, and what they were that came not, and what their Names.

[ F]

Before * 2.83 this Iter, or these Circuits of the Justices were over, the Iter or Circuit of the Forests began. The King commanded Hugh Nevill, Chief Justice of All the Forests in England, Hugh Wac, and Ernis Nevill, That in every County through which they went They should Summon to appear before them at the Pleas of the Fo∣rest, [ A] the Archbishops, Bishops, Earls, Barons, and all Free Tenents, and the Reeve, and Four Men of every Town to Hear the Kings Commands.

This is the Assise of the Lord the King, and these are his [ B] Precepts concerning his Forests in England, made by the Assent and Advice of the Archbishops, Bishops, Earls, Ba∣rons, and Knights of the Whole Kingdom.

THe King Declares That if any one forfeits to him concerning his * 2.84 Venison, or his Forests in any thing, he is not to trust to [ C] this, That he shall only be punished in his Goods as hitherto. For if after that time any one forfeited and was Convicted, he should have full Justice done upon him, as it was in King Henry his Grand∣fathers time. That is, he should Lose his Eyes, and Testicles. Also the King forbids that any one have Bowes and Arrows, or Hounds, or Greyhounds within his Forests, unless he had the Kings Warrant, or the Warrant of any other that was of right able to protect him. Al∣so the King forbids, That no man give or sell any thing to the De∣struction [ D] of his Wood, nor do Wast in his Forest, But he Grants, that any Man may take of his own Wood, as much as he shall have need of, without wast, and this by the oversight of his Forester and Ver∣ders. Also the King Commands that they who have Woods within the Bounds of the Forest, do set good * 2.85 Woodmen to look after them, and such as they will be answerable for, or such as can give security to make satisfaction, if they offend in any thing that belongs to the King. Also he Commands that his Foresters, take care of the Wood∣men [ E] of Knights or others, which have Woods within the Bounds of the Kings Forest, that they do not destroy the Woods. For if their Woods were destroyed, he let them know, whose Woods they were, he would take satisfaction of their Lands, and not from any other Person. Also the King Commands, that his Foresters shall Swear that according to their whole power, they shall keep his Assize (or Law) which he hath made concerning his Forests, and that they shall not vex or trouble the Knights, or Worthy men, about what he granted [ F] them concerning their Woods. Also he Commands that in every Coun∣ty wherein he hath Venison, there shall be twelve men appointed to preserve his Venison, and * 2.86 Green-hue in his Forests. And that there shall be Four Knights appointed to Agist his Woods, (that is, take in a certain number of Cattle to feed there a certain time, or to assign the number of Cattle to such as had right to feed in the Forest) and to

Receive his Pasnage or Pannage (that is the money due for such feed∣ing) and to preserve it, that it should not be diminished. Also he com∣manded no man might agist his Woods, (that is, put their cattel into them) within the bounds of his Forest, before their own Woods were agisted. And it is to be noted that the Kings Agistment (or right of feeding Catrel in the Woods and Forest) begins fifteen days before Michaelmass, and continues fifteen days * 2.87 after. Also the King Com∣mands, [ A] That if his woods that were in his own hands, or in Demeasn were destroyed, and his Forester could not tell how, his Body should be Imprisoned. Also he commanded that no Clerc should offend concerning his Venison, or Forests, and that if his Foresters found them offending they should take them, and he would Warrant them there∣in. Also the King commanded that all Essarts as well old as new (this is places where underwood, and bushes had been Stubbed up, and the land ploughed and sown) which were within Regard or View of [ B] the Forest, should be viewed once in three years, and in like manner all purprestures and Wasts in Woods, and that every one should be in rolled by it self. Also the King Commanded that the Arch-Bishops, Bishops, Earls, Barons, Knights and Free-Tenents, and all men of his land, should come to the Pleas of the Forest at the sum∣mons of his Master Forester. It was also forbidden at the pleas of the Forest that no Cart or Wagon should go out of the way in the Fo∣rest, nor Hogs be in the Forest at the time of * 2.88 Foinesun; that is to say, [ C] fifteen days before St John Baptist, and fifteen days after; and 'tis to be noted that he which takes Venison in the Kings Forest, and shall be thereof attainted, shall be in the Kings Mercy as to the losing of his Eyes and Testicles, and he that offended in the Kings Forest, in the Green-hue or Vert, by chopping down Trees, or lopping of the Branches, by Digging Tarves, or slaying, that is, taking the Green-Sword of the Ground, by cutting away the under part of Thickets, by Essarts, or new purprestures, by hedges or Ditches, by erecting Mills, making new [ D] Water-Courses, erecting sheep Coates or lodges, or other houses, by mowing Hey beyond the Hedges and Ditches, shall be in the Kings mercy for his Goods, unless he hath the Kings Verders or Foresters to warrant him. In like manner he that carried Bowes and Arrows, or Dogs uncoupled thorough the Kings Forest, and was thereof attain∣ted, was in the Kings Mercy. It was also Decreed, that once in three years there should be a view of the Forest; and in the Regard or view of the Forest these things were to be observed; What old or new Essarts [ E] were sown since the last review, and with what Grain. The new Es∣sarts were to be taken into the Kings hand. If the Old Essarts were sown with Wheat or Rie, every Acre was to yield the King twelve pence for that Crop, and every Acre that was sown with Oats, Barly, Beans, or Pease, was to yeild the King six pence for that Crop.

[ F]

Omnibus Christi fidelibus clerus totius Norman∣niae Salutem.

* 2.89AD universitatis vestrae notitiam volumus pervenire, contentionem motam inter matrem nostram Rothomagensem Ecclesiam, procu∣rante [N. 79] eam in absentia reverendi patris nostri W. Archiepiscopi J. de [ A] Constantiis Rothomagensi Decano, & Willielmum filium Radulfi Seneicallum Normanniae: super quibusdam capitulis de quibus Ecclesia Dei conquerebatur, sub praesentia nostra, & baronum Domini Regis, assistentibus quoque quam pluribus Normanniae ministris, hoc tandem sine conquievisse.

[ B]

1. Inprimis, determinatum est de clericis, quod nulla occasione à secularibus potestatibus capientur, nisi pro homicido, furto, & incen∣dio, vel hujusmodi enormi flagitio quod ad placitum gladii pertineat, & tunc cum requisiti fuerint ab Ecclesiasticis judicibus quieti reddentur in Ecclesiastica curia judicandi.

2. Item, generaliter omnes de fidei laesione, vel juramenti transgressi∣one quaestiones in Ecclesiastico foro tractabuntur. Super treugae vero [ C] violatione antiqua consuetudo, & Cartarum H. & R. illustrium regum Angliae tenor observabitur.

3. Item, Quaestiones de dote vel donatione propter nuptias quando mo∣bilia vel se moventia petentur, ad Ecclesiam referentur. Quaestio vero super eisdem de immobilibus, Dominis nostris Regi & Archiepiscopo deter∣minanda reservatur.

[ D]

4. Item, In Conventualibus Ecclesiis, Abbates, vel Priores, aut Ab∣batissae cum assensu Diocesani Episcopi eligentur.

5. Item, Nulla fiet recognitio in foro Seculari super possessione quam viri religiosi, vel quaecunque Ecclesiasticae personae xx. annis vel am∣plius possederint. Similiter nulla fiet recognitio si carta vel alio modo eleemosinatam esse possessionem probare poterint. Sed ad Ecclesiasticos Ju∣dices remittentur. [ E]

6. Item, distributio eorum quae in testamento relinquuntur aucto∣ritate Ecclesiae fiet, nec decima pars ut olim subtrahetur. De bonis vero clericorum etsi dicantur fuisse usurarii, vel quocunque genere mortis praeventi, nihil pertinet ad secularem potestatem, sed Episcopali au∣ctoritate in pias causas distribuentur.

7. Item, Quicquid laici in vita sua donaverint vel quocunque titu∣lo [ F] à se alienaverint, etsi usurarii fuisse dicantur, post mortem non revocabitur. Quae vero post mortem non alienata invenientur, sed recognitum fuerit ipsos tempore mortis fuisse usurarios, confiscabuntur.

8. Item, Si mortuus· habuerit aliquod vadium unde sortem suam perceperit, portio ipsius libera ad eum qui invadiavit, vel ad haeredes

ipsius revertetur. Idem fiet de portionibus uxoris & filiorum ejus post mortem ipsorum.

Si quis vero subitanea morte vel quolibet alio fortuito casu prae••ccupa∣tus fuerit, ut de rebus suis disponere non possit, distributio bonorum ejus ecclesiastica auctoritate fiet.

[ A]

Epistola Galfridi de quadragesimâ parte redituum colligenda, in Subventionem terrae Sanctae.

[ B] GAlfridus silius Petri Comes Essexae universis Vicecomitibus balliae suae, Salutem. Sciatis, quod Dominus Rex Angliae, ad instantiam,* 2.90 [N. 80] & praedicationem cujusdam Cardinalis à summo Pontifice missi in Fran∣ciam, de Consilio magnatum suorum de partibus transmarinis concessit ad Sanctée Jerusalem subsidium quadragesimam partem Valoris omni∣um redituum, & terrarum suarum unius anni, tam de Wardis, quam de excaetis in manu suà existentibus. Quod etiam ipsi magnates sui ultra mare voluntarie concesserunt. Ad eorum etiam instantiam scripsit [ C] Dominus Rex omnibus Angliae Magnatibus per literas patentes; ro∣gans, & inducens eos, quatenus puro corde, & Charitatis intuitu idem illud de valore omnium redituum, & terrarum suarum unius anni conce∣derent; quod quidem nec. debito, nec de consuetudine, nec de coactio∣ne, nec de aliqua alia Authoritate Apostolica conceditur, vel postulatur. Ʋnde praecipit, quod omnes Comites & Barones de qualibet balliva in primis admoneantur, & inducantur diligenter, quatenus pro se hanc Col∣lectam faciant in terris suis hoc modo; scilicet, ut quilibet quadragesimam [ D] partem valoris cujuslibet villae suae, sicut posset poni ad firmam per annum. Et si in eadem villa fuerint per servítiùm Militare tenentes, dent qua∣dragesimam portionem modo praedicto; si autem fuerint libere tenentes, similiter dent eandem portionem modo praedicto, computato reditu, quem dominis suis solverint per annum. Hanc autem collectam colligi faciant per tam discretos, & legales, qui ad hoc possint, & sciant sufficere, qui eam recipiant tam de Comitibus, quam de Baronibus praedictis. Et post∣quam per manus eorum fuerit collecta, receptores praedictae collectae faciant [ E] in scriptum redigi distincte, & aperte, quantum de quolibet receperint, tam de Comitibus, quam de Baronibus, & Militibus, & libere tenen∣tibus; & nomina singulorum, & villarum, quantumcunque de singulis villis, & quorum quaelibet sit, imbreviari faciant. Summam autem de Dominicis, & de wardis, & excaetis, & reditibus Domini Regis fa∣ciant separatim imbr••viari. Si quis vero clericus laicum feodum habue∣rit in ballia aliqua, vel homines tenentes laicum feòdum, in eorum terris siat haec collecta per praedictos Collectores modo praedicto. De terris au∣tem [ F] cruce signatorum praedicta collecta fiat modo praedicto, ita tamen quod eorum pecunia separatim reponatur ab alia; & summa pecuniae, & nomina singulorum, quorum ipsa pecunia fuerit, subscribantur; ut illi qui iter arripuerint, p••cuniam suam promptè recipiant. Provideatur autem, quod pecunia illa sit collecta, ita quod unusquisque Vicecomes simul cum Collectoribus habeat eam apud Novum Templum Lundoniae à die Sancti Hilarii in quindecim dies, & imbreviamentum modo praedicto ordinatum,

viz. de summa pecuniae, & nominibus eorum, qui èam dederint, & no∣minibus Villarum, de quibus data fuerit pecunia praedicta, & quantum de qualibet datum fuerit. Si qui autem contra dixerint huic collect••e assen∣sum praebere, nomina eorum imbrevientur, & coram nobis repraesenten∣tur apud Lundoniam ad terminum praedictum, & hoc breve, & nomina collectorum ibidem habeantur. Valete.

[ A]

* 2.91MAjores ecclesiae causas ad sedem Apostolicam referendas; & Ca∣nonica [N. 81] tradit authoritas, & approbata consuetudo declarat. Cum igitur inter vos & dilectos filios nostros Priorem & Monachos Can∣tuariensis Ecclesiae, super jure illius Archiepiscopi eligendi controversia verteretur: proponentibus vobis quod tum ex jure communi, tum ex an∣tiqua consuetudine, una cum illis debetis ipsius Archiepiscopi electionem [ B] celebrare. Illis autem è contrario respondentibus, quòd de jure commu∣ni & privilegio speciali, & de consuetudine approbata & antiqua; Can∣tuariensem Archiepiscopum eligere deberent sine vobis: Lite coram no∣bis per procuratores idoneos super hoc legitime contestata, diligenter au∣divimus, quae partes in praesentia nostra proponere curaverunt. Pars siqui∣dem vestra & deereta pariter & exempla studuit allegare; quosdam testes producens, & testimoniales literas exhibens, quibus ostendere nitebatur, quod vos tres Metropolitanos elegeratis una cum illis: cum per literas [ C] & attestationes sit probatum, vos & alio loco & alio tempore non sine illis, electiones hujusmodi celebrasse. Testes autem producti ex parte Mo∣nachorum, legitime probaverunt, quod Prior & Conventus Cantuariensis Ecclesiae, à longis retro temporibus electiones Episcoporum in Capitulo suo, sine vobis usque ad haec tempora celebrarunt: & easdem obtinuerunt à sede Apostolica confirmari. A nobis etiam & praedecessoribus nostris, per privilegii paginam est statutum; ut decedente Archiepiscopo Cantuariensi, nullus ibi qualibet surreptionis astutia seu violentia praeponatur: nisi quem [ D] communi consilio major pars Monachorum Consilii sanioris, secundum Dominum & sacrorum Canonum sanctiones providerit eligendum. Nos igitur his & aliis, quae coram nobis allegata sunt, auditis & perspicaciter intellectis; quia constat evidenter, quod vos sine illis secundum assertio∣nem vestram eligere non debetis, Monachis exclusis, vestra non valet electio; & electio Monachorum sine vobis celebrata, quia à sede A∣postolica meruit confirmari, valebat. Cumque necessarium fuerit al∣terutrum confirmare; de communi fratrum nostrorum Consilio, vobis [ E] & successoribus vestris super jure Cantuariensem Archiepiscopum eli∣gendi, silentium perpetuum imponimus; & Monachos Cantuarienses ab impetitione ac molestatione vestra & successorum vestrorum per sen∣tentiam definitivam absolvimus. Authoritate Apostolica decernentes, ut Monachi Cantuariensis Ecclesiae & Successores, eorum de caetero Ar∣chiepiscopum eligant sine vobis. Datum Romae apud Sanctum Petrum, duodecimo Kalendas Januarii; Pontificatus nostri anno nono.

[ F]

SAnctissimo Patri & Domino Innocentio Dei gratia summo Ponti∣fici, Johannes eadem gratia Rex Angliae, &c.* 2.92 Destinamus ad pedes Sanctitatis vestrae latores praesentium, nuncios nostres attentius rogantes [N. 82] quatenus dignitates quas nos et Antecessores nostri habuimus super pro∣visionibus tam Ecclesiae Cantuariensis quam aliarum Cathedralium se∣dum [ A] quod nobis per literas Episcoporum Angliae, et aliorum fide digno∣rum constare poterit, integras et illaesas conservare velitis et Ecclesiae An∣glicanae et Regno in Arcto constitutis, paterna provisione providere. Teste G. filio Petri Comite Essex apud Poret. Vicesimo sexto die Maii.

[ B] REx omnibus, &c.* 2.93 Sciatis quod per commune consilium et assen∣sum Concilli nostri apud Oxonium provisum est ad defensionem regni nostri et recuperationem juris nostri concessum est quod quilibet [N. 83] laicus homo totius Angliae de cujuscumque feodo sit, qui habet in Anglia redditus et catalla det nobis in auxillium de unaquaque mercata redditus sui annualis duodecim denarios et de unaquaque mercata cujuslibet ca∣talli mobilis quam habuit in Octabis Purificationis Beatae Mariae scilicet ad terminum Concilii, duodecim denarios et sic secundum plus et minus; [ C] et omnes Senescalli et Ballivi Comitum et Baronum jurabunt coram Justiciariis nostris de valentia reddituum et Catallorum mobilium domi∣norum suorum et de suis propriis similiter. Et quilibet homo pratèr Comites et Barenes jurabit de suis propriis redditibus et catallis se∣cundum quod * 2.94 Justiciarii nostri ad hoc transmissi utilitati nostrae melius viderint expedire. Et si aliquis convictus fuerit quod ad evitandum commodum nostrum fraudulenter amoverit catalla sua vel in aliquo loco celaverit vel in alicujus alterius potestate posuerit, vel minus quam va∣luerint [ D] appreciaverit, omnia catalla ejus capientur ad opus nostrum quie∣ta, et corpus ejus in prisonam nostram ponetur, donec per nos delivere∣tur. Quodlibet autem hundredum in Comitatu nostro imbrevietur per se et quaelibet parochia in quolibet Hundredo per se. Ità quod Justiciarii nostri sciant de qualibet villa per se respondere. Cum autem Justiciarii nostri auxilium ••stud in quolibet hundredo, Civitate, vel villa asse∣derint statim transcribere facient a rot••lis suis omnes particulas auxilii assisi et liberetur Vicecomiti Comitatus colligendum per terminum quindenae [ E] in quindenam cum omni festinatione, et Justiciarii nostri rotulos suos salvo penes se custodiant donec ad nos eas afferant. Statutum est etiam quod omnes Clerici nostri, et omnes Justiciarii nostri, et Clerici eorum et omnes qui se in aliquo de negotio isto intromittent jurabunt quod fideliter ex toto posse suo hoc negotium facient, sicut constitutum est, et quod pro nulla re hoc omittent. Praecipimus autem super vitam et membra quod quilibet denarius bonus et de legali pondere capiatur, quamvis non sit novus tam ad opus nostrum quam ad omnium al••orum regni nostri. Ad [ F] hoc autem auxilium in Comitatu vestro assidendum mittimus loco nostro Robertum de Berkeley, Ricardum de Mucegros, W••liielmum de Falen. Magistrum R. de Gloceslr. Walterum de A••ra, Adamum filium Nigelli, &c. Et vobis praecipimus quod eis de hoc tanquam no∣bis sitis intendentes. Teste me ipso apud Northampton. xvii die Februarii.

* 2.95INnocentius Papa tertius, Iohanni Regi Anglorum, &c. Inter opes terrenas, quas mortalis oculus concupiscit & quasi cariora desiderat, [N. 84] aurumobrizum & lapides pretiosos principatum credimus obtinere. Li∣cet autem his & aliis divitiis, vestra Regalis abundet excellentia; in signum tamen dilectionis & gratiae, quatuor annulos aureos cum di∣versis lap dibus preti••sis, tuae magnitudini destinamus. In quibus [ A] te volumus specialiter intelligere formam, numerum, materiam & colo∣rem, ut mysterium potius quam donum attendas. Rotunditas enim aeter∣nitatem significat, quae initio caret & sine. Habet ergo Regalis discretio quod in forma requirat: ut de terrenis transeat ad coelestia, de temporali∣bus ad aeterna procedat. Quaternarius autem qui numerus est quadratus, constantiam mentis significat; quae nec deprimi debet in adversis, n••c in prosperis elevari: quod tunc laudabiliter adimplebit, cum quatuor virtuti∣bus principalibus fuerit ordinata; videlicet Justitia, Fortitudine, Pru∣dentia, [ B] Temperantia. Intelligas ergo in primo Justitiam, quam exerceas in judiciis; in secundo Fortitudinem, quam exhibeas in adversis; in tertio prudentiam, quam observes in dubiis; in quarto Temperantiam, quam in prosperis non demittas. Per aurum vero Sapientia designatur: quia sicut aurum praeminet metallis universis, sic sapientia donis omnibus antecellit, Propheta testante: Requiescet super eum Spiritus Sapientiae, &c. Nihil est autem quod Regem magis oportet habere. Ʋnde Rex ille pacificus Salomon, solam à Domino sapienti••m postulavit, ut populum sibi [ C] commissum perinde sciret gubernare. Porro Smaragdi viriditas, fidem; Saphiri serenitas, spem; Granati rubicunditas, Charitatem; Topatii claritas, operationem bonam significat, de qua Dominus, Luceat Lux vestra. Habes igitur in Smaragdo quod credas, in Saphiro quod speres, in Granato quod diligas, in Topatio quod exerceas, ut de virtutue in vir∣tutem ascendas, donec Dominum Deorum videas in Sion.

[ D]

* 2.96REx, &c. Londoniensi, Elyensi, & Wigorniensi Episcopis, Salu∣tem. Sciatis quod parati sumus obedire Domino Papae sicut de∣bemus, [N. 85] & mandatum ejus super negotio Cantuariensis Ecclesiae ad nos directum, quod nobis ostendistis implere, cum Consiho fidelium nostro∣rum sicut decet, secundum rationem: Salvis nobis in omnibus & hae∣redibus nostris, in jure nostro, & dignitate nostra, & libertatibus [ E] nostris. Testibus G. filio Petri, Comite Essex, R. Comite Cestriae, W. Comite Arundel, W. Comite Sarisburiensi, Fratre nostro, R. Comite de Clara, S. Comite Winton, A. Comite Oxon, Roberto filio Rogeri, R. Con∣stabulario Cestriae, W. Briewer, apud Lameh. vicesimo primo die Januarii.

[ F]

* 2.97REx, &c. W. Londoniensi Episcopo, &c. Mandamus vobis quod li∣teras [N. 86] nostras patentes quas fecimus vobis & sociis vestris, execu∣toribus mandati Apostolici super negotio Cantuariensis Ecclesiae adimplen∣do, salvo jure et dignitate nostra, trada••is Justiciario nostro G. filio Petri. Et in hujus rei testimonium vobis has literas nostras Patentes inde Mittimus. Teste meipso apud Suhant, Vicesimo tertio die Martii.

REx Fulconi de Kantilup et Reginaldo de Cornhul, &c.* 2.98 Sciatis quod commisimus Magistro Radulpho de Sancto Martino, et Ro∣berto [N. 87] de London tustodiam Ecclesiae Christi Cantuàriae, cum omnibus quae ad interiora ejusdem Ecclesiae spectant et commisimus eidem Roberto et Henrico de Sandwic tustodiam omnium Maneriorum Prioratus ejus∣dem [ A] Ecclestae cum omnibus pertinentiis suis. Et commisimus praedictis Magistro Radulpho et Roberto et Radulpho de Arden custodiam om∣nium maneriorum Archiepiscopatus Cantuariensis cum omnibus perti∣nentiis suis quamdiu nobis placuerit. Et ideo vobis mandamus quod ea illis tanquam Custodibus nostris statim visis literis istis ita liberari faciatis et bene imbreviari omnia quae eis liberaveritis. Teste filio Petri apud West∣monasterium Vicesimo tertio die Januarii Anno Regni nostri nono.

[ B]

REx omnibus hominibus totius Kantiae, &c.* 2.99 Sciatis quod Magister Simon de Langeton venit ad nos apud Winton die Mercurii proxi∣mo [N. 88] ante mediam quadragesinam, et coram Episcopis nostris rogavit nos quod Magistrum Stephanum de Langeton fratrem suum reciperemus in Archiepiscopatum Cantuariensem & cum loqueremur ei, de salvanda [ C] nobis in hac dignitate nostra. Dixit nobis, quod nichil. Nobis inde saceret, nisi ex toto poneremus nos in misericordiam suam. Hoc autem vobis mandamus, ut Sciatis malum et injuriam nobis in hac parte factam & mandamus vobis quod credatis hiis quae Reginaldus de Cornhul vobis dixerit ex parte nostra de facto praefato ibidem inter nos & praedictos Episcopos & ipsum Simonem facto & de faciendo super hoc praeceptum nostrum. Teste meipso apud Winton. decimo quarto die Martii.

[ D]

REx, &c. Roberto Lupo, et G. de Serland.* 2.100 Sciatis quod reddi∣dimus Domino Wintoniensi Episcopo, Episcopatum Wintoniae, & omnes terras, res, redditus & possessiones suas, & wardas suas, et omnia [N. 89] sua capta in manum domini Regis, occasione Interdicti. Et ideo vobis mandamus, quod ei Episcopatum suum, et omnia sua in Balliva tua ha∣bere [ E] faciatis, et in pace terrae faciatis; Retentis in manu nostra, terris, redditibus, et rebus omnibus Abbatum, Priorum, et domorum Religiosa∣rum, et etiam Clericorum de Episcopatu suo. Teste W. Briwer. apud Waverle, Quinto die Aprilis.

Sub eadem forma scribitur aliis in quorum Ballivis habet terras, res vel tenementa.

[ F]

REx H. de * 2.101 Nevil, &c. Mandamus vobis quod permittas Domino Winton Episcopo habere in bona pace omnes terras tes & reddi∣tus Prioratus Winton captas in manum nostram in Balliva vestra occasione [N. 90] Interdicti, & si quid inde amotum est occasione illa id eis sine dilatione integre reddi faciatis. Teste W. Briwer apud Merleb. 10. die Aprilis.

Eodem modo scribitur aliis in quorum Ballivis habet terras.

[ A]

* 2.102MAndatum est Roberto de Burgata, quod faciat habere Episcopo [N. 91] Norwicensi, totum Regale, quod ad Episcopatum suum perti∣net, & omnia Maneria sua, & omnes terras & wardas suas, & omnia sua capta in manu Domini Regis occasione Interdicti, retentis in manu [ B] Domini Regis omnibus terris, redditibus, & rebus omnium Abbatum, Priorum & virorum Religiosorum, & etiam Clericorum de Episcopatu suo. Mandatum est etiam eidem quod faciat habere Comiti Rogero omnes redditus, & res Clericorum habentium redditus de feudo suo, & donatione sua, & omnes terras, redditus, & res Abbatum de feudo suo, si alicujus * 2.103 Crotiae habent de dono suo, & Priorum seu cujuscunque do∣mus religiosae si sit de dono suo, quia ipse Domino Regi inde respondebit.

[ C]

* 2.104REx omnibus de Episcopatu Lincolniensi Clericis & Laicis salutem. [N. 92] Sciatis quod à die Lunae proximo ante florid. Pasch. commisimus W. de Cornhull Archidiacono de Huntingdon & Gerar. de Camvilla [ D] omnes terras & res Abbatum & Priorum & omnium Religiosorum & eti∣am Clericorum de Episcopatu Lincolniensi qui divina extunc celebrare noluerint & mandamus vobis quod eis extunc sicut Ballivis nostris sitis intendentes & credatis eis de hiis quae vobis inde dixerint interim ex parte nostra. Teste meipso apud Clarend. decimo octavo die Martii.

Sub eadem forma scribitur omnibus de Episcopatu Elyensi quod sint intendentes ab illo die Comiti Sarr.

[ E] [ F]

PRaecipimus tibi quod clamari facias sine dilatione per Comitatum tuum quod nulli sicut diligunt corpora sua & catalla malum faci∣ant [N. 93] vel dicant viris Religiosis vel Clericis contra pacem nostram,* 2.105 & si quem inde attingere possimus ad proximam quircum eum suspendi faciemus. Teste meipso apud Merleb. undecimo die Aprilis.

[ A]

This Writ hath no particular Direction to any Person, but probably it might be to Hen. de Nevill, Sheriff of Hampshire, mentioned Number 90: for this is the next Record to that upon the Close Roll, and is dated at the same place, and the next day after.

MAndatum est omnibus Vicecomitibus Angliae, quod permittant,* 2.106 [ B] Archiepiscopos, Episcopos, Abbates, Priores & omnes viros Re∣ligiosos, & omnes Clericos vendere blada sua per * 2.107 summas, usque ad [N. 94] festum Sanctae Catharinae.

[ C]

JOhannes Rex Angliae, &c. Summone per bonos summonitores,* 2.108 Comi∣tes, Barones, Milites, & omnes liberos homines & servientes, vel [N. 95] quicunque sint, & de quocunque teneant, qui arma habere debent, vel ar∣ma habere possint, & qui homagium nobis vel ligantiam fecerunt. Quod sicut nos & seipsos & sua omnia diligunt, sint apud Doveram ad instans [ D] clausum Pascha, bene parati cum equis & armis, & cum toto posse suo ad defendendum caput nostrum, & capita sua, & terram Angliae. Et quod nullus remaneat qui arma portare possit, sub nomine Culvertagí•• & perpetuae servitutis. Et unusquisque sequatur Dominum suum, & qui terram non habent & arma habere possint, illuc veniant ad capien∣dum solidatas nostras. Et tu omnem attractum victualium, & omnia mercata Bailivarum tuarum venire facias & sequantur exercitum nostrum, ita quod nullum mercatum de Bailivis tuis alibi teneatur; & tu ipse tunc [ E] sis ibi cum praedictis Summonitoribus. Et scias quod scire volumus, quo∣modo venerint de Bailivis tuis, & qui venerint & qui non. Et videas quod tu ita effortiate venias cum equis & armis, & haec ita exequaris, ne inde ad corpus tuum nos capere debeamus. Et tu inde habeas Rotulum tuum, ad nos certificandum qui remanserint.

[ F]

JOhannes Dei gratia Rex Angliae, omnibus praesentes literas inspecturis,* 2.109 Salutem. Per has patentes literas, sigillo nostro munitas, volumus esse notum, quod nobis praesentibus hi quatuor Barones nostri, Willielmus sci∣licet [N. 96] Comes Saresberiae frater noster, & Reginaldus Comes Bononiae, Willielmus Comes Warrennae, & Willielmus Comes de Ferrariis, jura∣verunt in animam nostram, quod nos subscriptam pacis formam bona fide

per omnia curabimus observare. In primis itaque solenniter & abs lutè ju∣ravimus stare mandatis Domini Papae, Coram ejus Legato aut nuncio, super omnibus, pro quibus excommunicati sumus ab ipso; & veram pacem & plenam securitatem praestabimus venerabilibus viris, Stephano Can∣tuariensi Archiepiscopo, Willielmo Londinensi, Eustachio Elyensi, Aegi∣dio Herefordensi, Jocelino Bathoniensi, & Huberto Lincolniensi Epis∣copis, Priori quoque & Monachis Cantuariensibus, & Roberto filio Walteri, & Eustachio de Vesci, nec non & caeteris Clericis & Laicis ad hoc negotium contingentibus: praestando simul coram eodem Legato vel [ A] Delegato publice juramentum; quòd ipsos cum suis nec laedemus, nec laedi faciemus, vel permittemus in personis vel rebus, illisque dimittemus omnem indignationem, & in gratiam nostram eosdem recipiemus, ac tene∣bimus bona fide: quodque praefatos Archiepiscopum & Episcopos non impe∣diemus, nec faciemus, vel permittemus aliquatenus impediri, quo minus ipsi libere suum exequantur officium, & plenae jurisdictionis suae autho∣ritate, prout debent, utantur. Et super his, tam Domino Papae, quam [ B] ipsi Archiepiscopo & singulis Episcopis, nostras patentes literas exhibebimus, facientes ab Episcopis & Comitibus & Baronibus nostris, quot & quos prae∣fati, Archiepiscopus & Episcopi postulant juramenta, & eorum patentes literas exhiberi, quod ipsi bona fide studebunt, ut haec pax & securitas firmiter observetur. Et si forte, quod Deus avertat, per nos ipsos vel alios contra venerimus, ipsi pro Ecclesia, contra violatores securitatis & pacis, mandatis Apostolicis inhaerebunt, nosque perpetuò vacantium Ecclesiarum custodias amittamus. Quod si forte nequiverimus ad hanc ultimam [ C] partem juramenti eos inducere, videlicet quod si per nosmet ipsos, vel alios contra venerimus; ipsi pro Ecclesia contra violatores pacis & securitatis, mandatis Apostolicis inhaerebunt. Nos propter hoc Domino Papae, ac Ecclesiae Romanae per nostras patentes literas obligavimus omne jus Pa∣tronatus, quod habemus in Ecclesiis Anglicanis. Et sic omnes literas quae pro securitate praedictorum sunt exhibendae, praefatis Archiepiscopo & Epis∣copis ante suum ingressum in Angliam transmittemus. Si vero nobis pla∣cuerit, saepe fatus Archiepiscopus & Episcopi praestabunt salvo honore Dei [ D] & Ecclesiae, juratoriam cautionem & literatoriam, quòd ipsi nec per se nec per alium contra personam nostram vel coronam nostram aliquid attenta∣bunt, nobis praedictam eis pacem & securitatem servantibus illibatam. De ablatis autem plenam restitutionem, & de damnis recompensationem suffi∣cientem omnibus impendemus, tam Clericis quam Laicis ad hoc negotium pertingentibus, non solum rerum, sed omnium libertatum, & restitutas conservabimus libertates. Archiepiscopo quidem & Episcopo Lincolni∣ensi à tempore suae consecrationis; aliis autem à tempore discordiae inch••a∣tae. [ E] Nec obstabit aliqua pactio vel promissio seu concessio, quo minùs & damna recompensentur et restituantur ablata, tam vivorum quàm et de∣functorum. Nec aliquid retinebimus praetextu servitii, quod nobis debuc∣rat impendi, sed postea nobis debita pro servitio recompensatio tribuetur. Statimque omn••s quos detinemus Clericos, faciemus absolutos dimitti, ac restitui propriae libertati, cum laicis qui hujus occasione negotii detinentur. Incontinenti quoque post adventum illius qui nos debet absolvere, faciemus de parte restitutionis ablatorum octo millia librarum legalium Esterlin∣gorum [ F] pro solvendis debitis, et faciendis expensis nunciis praedictorum Archiepiscopi et Episcoporum et Monachorum Cantuariensium assignari; sine impedimento quolibet per potestatem nostram ad eos libere deferendorum, ut expediti veniant in Angliam honorifice revocati; videl cet Stephano Cantuariensi Archiepiscopo, duo millia et quingentas libras; Willielmo Londinensi septingentas et quinquaginta libras, Eustachio Elyensi sep∣tingentas

& quinquaginta libras, Jocelino Bathoniensi septingentas & quinquaginta libras, Huberto Lincolniensi septingentas & quinqua∣ginta libras, Priori & Monachis Cantuariensibus mille libras. Et proti∣nus postquam pacem illam duxerimus acceptandam, assignari faciemus abs∣que mora, Archiepiscopo & Episcopis, Clericis ac Ecclesiis universis, in manibus nunciorum vel procuratorum ipsorum, mobilia omnia cum admi∣nistratione libera eorundem, & in pace dimitti. Interdictum vero Ut∣lagatio [ A] vulgariter nuncupatum, quod proponi fecimus contra Ecclesiasticas personas, publice revocabimus, protestando per nostras patentes literas Ar∣chiepiscopo tribuendas, id ad nos nullatenus pertinere; quodque illud de caetero contra Ecclesiasticas personas, nullatenus faciemus proponi: revo∣cantes praeterea utlagationem laicorum ad hoc negotium pertinentium, & remittentes omnia quae post interdictum recepimus ab hominibus Eccle∣siasticis, praeter regni consuetudinem et Ecclesiae libertatem. Si vero super damnis vel ablatis, aut eorum quantitate, vel aestimatione, quaestio [ B] fuerit de facto suborta; per Legatum vel Delegatum Domini Papae, re∣ceptis probationibus terminetur. Et his omnibus rite peractis, relaxabitur sententia Interdicti: Super caeteris autem capitulis, si que fuerint dubita∣tiones subortae, de quibus merito debeat dubitari, nisi per Legatum vel De∣legatum Domini Papae, de partium fuerint voluntate Sopitae, ad ipsius re∣ferantur arbitrium, ut super his quae ipse decreverit, observentur. Teste meipso, apud Doveram, decima tertia die Maii, Anno regni nostri deci∣mo quarto.

[ C]

REx Stephano Dei gratia Cantuariensi Archiepiscopo,* 2.110 totius An∣gliae Primati, & Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinali salutem. Sciatis quod secundum formam mandati Domini & Venerabilis Patris [N. 97] nostri Innocentii Dei gratia summi Pontificis veram pacem ac plenam [ D] securitatem vobis praestamus, nec non caeteris tam Clericis quam Laicis hoc negotium quod inter nos & Ecclesiam Anglicanam versatam est con∣tingentibus nec vos nec vestros laedemus, vel laedi faciemus, ant permit∣temus, in personis vel rebus, vobisque dimittimus omnem indignationem & in gratiam nostram vos recipimus & te••ehimus bond side & quod vos non impediamus, nec faciemus aut permittemus aliquatinus impediri quo minus vestrum libere exequamini officium, & plena jurisdictionis vestrae auctoritate prout debetis utamini. Et super hiis vobis juramenta & lit∣teras [ E] patentes sidelium nostrorum venerabilium Patrum Domini H. Dub∣linensis Archiepiscopi, Petri Wintoniensis, Johannis Norwicensis, E∣piscoporum, & praeterea duodecim Baronum nostrorum, scilicet, Gal∣fridi filii Petri Comitis Essex, Justiciarii nostri, Reginaldi Comitis Boloniae, Ranulphi Comitis Cestriae, Willielmi Comitis Marescalli, Comitis Penbroc, Willielmi Comitis Warennae, Willielmi Comitis Arundel, Willielmi C••mitis de Ferrariis, Willielmi Briwer, Roberti de Ros, Gileberti filii Re••nfri, Rogeri de Mortuo mari, et Petri filii Hereberti fecimus exhib••ri quod [ F] ipsi bona fide studebunt ut haec pax & securitas firmiter observetur; et si forte, quod Deus a vertat, per nos ipsos, vel alios contra venerimus, ipsi pro Ecclesia contra violatores securitatis & pacis ma••datis Aposto∣licis inhaerebunt. Nosque perpetuo Ecclesiarum v••cantium custodiam amittamus. Et ideo vos rogamus quod ad nos secure et sine dilatione in Angliam venire festinetis. Si quid vero in hoc scripto omissum fuerit, vel minus plene factum cum in Angliam veneritis id secundum formam

mandati Apostolici perficietur. Et in hujus rei testimonium, &c. Te∣stibus H. Dublinensi Archiepiscopo, Petro Wintoniensi Episcopo, Gal∣frido filio Petri, Willielmo Marescallo Comite Penbroc apud Templum de Ewell; Vicesimo quarto die Maii, Anno Regni nostri decimo quinto.

Eodem modo scribitur singulis Episcopis ultra mare existentibus cum Archiepiscopo scilicet Londinensi, Herefordensi, Elyensi, Bathoniensi, Lincolniensi Episcopis, et Priori et Monachis Cantuariensibus.

[ A]

* 2.111VEnerabili in Christo Patri Stephano Dei gratia Cantuariensi Ar∣chiepiscopo totius Angliae Primati et Sanctae Romanae Ecclesiae Car∣dinali, [N. 97] Galfridus filius Petri Comes Essex, Reginaldus Comes Boloniae, Ranulphus Comes Cestriae, Willielmus Marescallus Comes Penbroc, [ B] Willielmus Comes Warennae, Willielmus Comes Arundel, Willielmus Comes de Ferrariis, Willielmus Briwer, Robertus de Ros, Gilebertus filius Reinfry, Rogerus de Mortuo mari, & Petrus filius Hereberti salutem et debitam Reverentiam. Sciatis quod bona fide studebimus quod Dominus noster Iohannes Rex Angliae pacem et securitatem vobis et aliis tam Clericis quam Laicis negotium quod inter Anglicanam Ecclesiam et ipsum Regem versatum est contingentibus, firmiter observabit secundum formam pacis à Domino Papa ei transmissam et ab eo acceptatam. Et [ C] si forte, quod Deus avertat, Rex ipse vel aliquis alius ex parte sua con∣venerit nos pro Ecclesia, contra violatores securitatis, et pacis, manda∣tis Apostolicis inhaerebimus et ipse perpetuo Vacantium Ecclesiarum Custodiam amittat. Praeterea promittimus quod si quid omissum est, vel minus plene factum circa hoc negotium in hoc scripto propter accele∣rationem adventus vestri in Angliam, id post adventum vestrum secun∣dum formam praedictam perficietur. Et in hujus rei testimonium, &c. Valete in Domino. Haec autem omnia supradicta nos firmiter observatu∣ros, [ D] noveritis nos de mandatis Domini Regis tactis sacro-sanctis sponta∣nea voluntate corporali Sacramento firmasse.

Eodem modo scribitur singulis Episcopis cum Archiepiscopo existenti∣bus, scilicet, Londinensi, Herefordensi, Elyensi, Bathoniensi, et Lin∣colniensi, et Priori et Monachis Cantuariensibus.

[ E] [ F]

JOhannes Dei gratia Rex Angliae,* 2.112 & caetera omnibus Christi fidelibus hanc Chartam inspecturis, salutem in Domino. Universitati vestrae [N. 98] per hanc Chartam sigillo nostro munitam, volumus esse notum, quòd cùm Deum & Matrem nostram Sanctam Ecclesiam offenderimus in multis, & proinde divina misericordiâ plurimùm indigeamus, nec quid dignè offerre [ A] possimus pro satisfactione Deo & Ecclesiae debitâ faciendâ nisi nosmetipsos humiliemus & regna nostra: volentes nosipsos humiliare, pro illo qui se pro nobis humiliavit usque ad mortem, gratia Sancti Spiritus inspirante, non vi interdicti, nec timore coacti, sed nostra bona spontaneaque vo∣luntate, ac communi consilio Baronum nostrorum conferimus, & liberè concedimus Deo & Sanctis Apostolis ejus Petro & Paulo & Sanctae Ro¦manae Ecclesiae matrone nostrae; ac Domino Papae Innocentio, ejusque Catholicis Successoribus; totum regnum Angliae & totum reguum Hy∣berniae, [ B] cum omni jure & pertinentiis suis, pro remissione omnium pec∣catorum nostrorum, & totius generis nostri, tam pro vivis quàm pro de∣functis; & amodò illa ab eo & Ecclesia Romana, tanquam secunoar us recipientes & tenentes; in praesentia prud••ntis viri Pandulphi Domini Papae subdiaconi & familiaris. Exinde praedicto Domino Papae Inno∣centio, ejusque Catholicis Successoribus, & Ecclesiae Romanae, secun∣dum subscriptam formam fecimus & juravimus, & homagium ligium in praesentia Pandulphi: Si coram Domino Papa esse poterimus, eidem [ C] faciemus: Successores nostros & haeredes de uxore nostra in perpetuum obligantes, ut simili modo summo Pontifici qui pro tempore fuerit, & Ecclesiae Romanae, sine contradictione debeant fidelitatem praestare & homagium recognoscere. Ad indicium autem hujus nostrae perpetuae obli∣gationis & concessionis, volumus & stabilimus, ut de propriis & specia∣libus redditibus nostris praedictorum regnorum, pro omni servitio & con∣suetudine quae pro ipsis facere debemus, salvis per omnia denarils beati Petri, Ecclesia Romana mille Marcas Esterlingorum percipiat annuatim: [ D] in festo scilicet Sancti Michaelis quingentas Marcas, & in Pascha quin∣gentas, septingentas scilicet pro regno Angliae, & trecentas pro regno Hy∣berniae: Salvis nobis & haeredibus nostris, justities, libertatibus, & regalibus nosiris. Quae omnia sicut supra scripta sunt, rata esse vo∣lentes atque firma, obligamus nos & successores nostros contrà non ve∣nire; & si nos vel aliquis successorum nostrorum contra haec attentare prae∣sumpserit, quicunque ille fuerit, nisi ritè commonitus resipuerit, cadat à jure regni, & haec Charta obligationis & concessionis nostrae, semper firma [ E] permaneat. Teste meipso, apud domum militum Templi juxta Doveram, coram H. Dublinensi Archiepiscopo, Johanni Norwicensi Episcopo, Gal∣frido filio Petri, W. Comite Sarisberie, Willielmo Comite Penbroc, R. Comite Bononiae, W. Comite Warenne, S. Comite Winton. W. Comite Arundel, W. Comite de Ferrariis, W. Briwere, Petro filio Hereberti, Warino filio Geroldi, xv. die Maii, anno regni nostri decimo quarto.

Ego Johannes Dei gratia Rex Angliae, & Dominus Hyberniae,* 2.113 ab [ F] hac horâ & in anteà, fidelis ero Deo & beatro Petro & Ecclesiae Ro∣manae, & Domino meo Papae Domino Innocentio, ejusque Successori∣bus Catholicè intrantibus. Non ero in facto, in dicto, consensu vel consilio, ut vitam perdant vel membra, vel mala captione capiantur. Eorum damnum si Scivero, impediam, & remanere faciam si potero: Alio∣quin eis quam citiùs potero intimabo, vel tali personae dicam quam eis cre∣dam pro certo dicturam Consilium quod mihi crediderint, per se vel per

nuncios suos seu literas suas, secretum tenebo; & ad eorum damnum nulli pandam me sciente. Patrimonium beati Petri, & specialiter regnum Angliae, & regnum Hyberniae adjut••r ero ad tenendum & defendendum, contra omnes homines pro posse meo. Sic me adjuvet Deus, & hac Sancta Evangel••a, Amen.

* 2.114INnocentius Episcopus Servus Servorum Dei Charissimo in Christo filio [ A] Johanni illustri, Anglorum Regi, ejusque de suâ Ʋxore, Haeredibus, in perpetuam memoriam. Rex Regum, & Dominus Dominantium, Je∣sus [N. 99] Christus Sacerdos in aeternum secundum Ordinem Melchisedech, ita regnum & Sacerdotium in Ecclesiâ stabilivit, ut sacerdotale sit Regnum, & Sacerdotium sit Regale; Sicut in Epistolâ Petrus & Moses in lege testantur, unum perficiens Ʋniversis, quem suum in terris Vicarium Or∣dinavit, [ B] ut sicut ei flectitur omne genu Coelestium, Terrestrium & etiam Infernorum, itae illi omnes obediant & intendant ut sit unum Ovile, & unus Pastor. Hunc itque Reges seculi propter Deum à Deo, venerantur, ut non reputent se ritè regnare nisi studeant ei devotè servire. Quod tu Fili Charissime prudenter attendens, illo misericorditer inspirante, in cu∣jus manu sunt Corda Regum, & quo voluerit vertit illa, teipsum & tua etiam temporaliter ei subjicere deorevisti, cui noveras spiritualiter esse subjecta, & in unam Vicarii Christi personam, quasi Corpus & Anima, [ C] Regnum & Sacerdotium uniantur, ad magnum utriusque Commodum & augmentum. Ille utique hoc dignatus est operari qui cum fit Alpha, & Omega sinem retulit ad principium, & principium protraxit ad finem; ut illae Provinciae quae olim Sacrosanctam Romanam Ecclesiam proprium in Spiritualibus habuere Magistram, nunc etiam in Temporalibus, Domi∣nam habeant Specialem. Tu quippe quem Deus ad hoc idone••m Mini∣strum elegit, tam te, quam etiam Regna tua Angliae videlicet, & Hiber∣niae cum omni jure, ac pertinentiis suis devotâ, & Spontaneâ volun∣tate, [ D] ac Communi Consilio Baronum tuorum Deo, & Sanctis Aposto∣lis ejus, Petro, & Paulo, Sanctaeque Romanae Ecclesiae, nobisque & successoribus nostris, in jus & proprietatem sub annuo Mille Marcarum censu offerens concessisti, sicut in tuo continetur autentico scripto c••jus de verbo ad verbum talis tenor existit. Johannes Dei gratia Rex Angliae, Dominus Hiberniae, Dux Normanniae, & Aquitaniae, Comes Andega∣viae, Omnibus Christi Fidelibus praesentem Cartam inspecturis, salutem. Ʋniversitati vestrae per hanc Chartam nostram sigillo nostro munitam volu∣mus [ E] esse notum, quia, cum Deum, & Matrem nostram sanctam Ecclesiam, offenderimus in multis, ac proinde divinâ miserecord â plurimum indigere noscamur, nec quid digne offerre possimus pro satisfactione Deo, & Ec∣clesiae debitâ faciendâ, nisi nosipsos habeamus, & Regna nostra, volentes nosipsos humiliari, pro illo qui se pro nobis humiliavit usque ad mortem, gratiâ Sancti Spiritus inspirante, non vi inducti, nec timore Coacti, sed nostrâ bonâ spontaneâque voluntate, ac Communi Consilio Baronum nostrorum offerimus, & libere concedimus Deo, & Sanctis Apostolis ejus [ F] Petro, & Paulo, & Sanctae Romanae Ecclesiae Matri nostrae, ac Domino nostro Papae Innocentio Tertio, ejusque Catholicis Successoribus, totum Regnum Angliae, & totum Regnum Hiberniae, cum omni jure, & per∣tinentiis suis, pro remissione peccatorum nostrorum & totius generis nostri, tam pro vivis, quam defunctis. Et amodo illa à Deo, & Ecclesiâ Ro∣manâ tanquam Feodatarii recipientes, & tenentes in praesentiâ. Patris

nostri Pandulsi Domini Papae Subdiaconi, & familiaris, fidelitatem ex∣inde Domino nostro Pape Innocentio, ••jusque Catholicis Successoribus, et Ecclesiae Romanae, secundum scriptam formam fecimus et juravimus et Homag um ei ligium in praesentiâ Domini Papae, si coram eo esse po∣terimus, eidem facie••us, Successores et Haeredes nostros de Ʋxore nostrâ in perpetuum Obligantes, ut simili modo summo Pontifici qui pro tempore fuerit, et Ecclesiae Romanae, sine contradictione debeant fidelitatem prae∣stare, [ A] et Homagium recognoscere. Ad indicium autem hujus perpetuae no∣strae oblationis, et Concessionis, volumus, et stabilimus, ut de propriis et specialibus redditibus praedictorum regnorum nostrorum pro omni Ser∣vitio et consuetudine quod pro ipsis facere deberemus (Salvo per omnia De∣nario Beati Petri) Ecclesia Romana Mille Marcas Sterlingorum percipiat annuatim; scilicet in festo Sancti Michaelis quingentas Marcas, et in Pascha quingentas Marcas; Septingintas scilicet pro Regno Angliae et trecentas pro Regno Hiberniae. Et si nos, vel aliquis successorum nostro∣rum [ B] contra hoc attemptare praesumpserit, quicunque fuerit ille, nisi rite Commonitus, resipu rit, Cadat a jure regni, et haec Carta oblationis et con∣cessionis nostrae semper firma permaneat.

Ego Johannes Dei gratia Rex Angliae et Dominus Hiberniae ab hâc horâ in ante, fidelis ero Deo, et beato Petro, et Ecclesiae Romanae, ac Do∣mino meo Papae Innocentio, ejusque Successoribus Catholice intrantibus; Non ero in facto, Dicto, Consensu vel Consilio, ut vitam p••rdant vel mem∣bra [ C] vel in malâ captione capiantur, eorum dampnum si sciero impediam, et remanere faciem si potero, alioquin quia citius potero intimabo, vel tali personae dicam, quam ei credam pro certo dicturam, Consilium quod mihi crediderint per se vel per Nuntios seu per literas suas, secretum ten bo, et ad eorum dampnum nulli pandam, me sciente, patrimonium beati Petri et specialiter regnum Angliae, et regnum Hiberniae, adjutor ero ad tenen∣dum, et defendendum contra omnes Homin••s pro posse meo. Sic Deus me adjuvet et haec Sancta Dei Evangelia. Teste meipso apud Domum Militiae [ D] Templi juxta Doveriam, coram Domino Huberto Archiepiscopo Dubli∣niensi, Domino Johanne Episcopo Norvicensi, Galfrido filio Petri Co∣mite Essexiae, Justiciario nostro, Willielmo Comite Saresberiae fratre no∣stro, Willielmo Mareschal Comite Pembrociae, Reginaldo Comite Bolo∣niensi, Willielmo Comite Wa••enniae, Saero Comite Winton. Willielmo Comite Arundelli, Willielmo Comite de Ferreriis, Willielmo Briewer, Petro filio He••berti, Warino filio Geroldi, &c. xv die Maii anno regni nostri xiiii. Nos autem oblationem et Concessionem hujusmodi piè ac [ E] providè factas, gratás et ratas habentes personam tuam et personas haeredum tuorum cum praedictis regnis et pertinentiis eorundem et omnibus bonis aliis rationabiliter nunc possessis ••t in posterum possidendis sub beati Petri, et nostrâ protectione suscipimus tibi, et ipsis secundum praescriptam formam de communi Consilio fratrum nostrorum supradicta regna concedentes in feodum, et praesenti privilegio confirmantes, ita quod quilibet haeredum tuorum, cum regni coronam ac••eperit, feodum bujusmodi summo Ponti∣fici et Romanae Ecclesiae publice recognoscat, et eis fidelitatis exhibeat [ F] juramentum. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc Paginam nostrae Concecessionis et Confirmationis infringere, vel ei, ausu temerari•• con¦traire. Siquis aut hoc attemptare prasumps••rit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum se noverit Mansuram.

[illustration]

[ A]

[ B]

• Ego Innocentius Catholicae Ecclesiae Episcopus.
• Ego Cinthius Titulo Sancti Lau∣rentii in Lucina Presbyter Cardinalis.
• Ego Cencius Sanctorum Jo∣hannis & Pauli Cardinalis Titulo Pamachii.
• Ego Petrus, Sanctae Pudentianae Titulo Pastor, Presbyter Car∣dinalis.
• Ego Guala Sancti Martini Pres∣byter Cardinalis Titulo Equi∣tis.
• Ego Johannes Titulo Sanctae Praxedis, Presbyter Cardi∣nalis.
• Ego Stephanus Basilicae 12 Apo∣stolorum Presbyter Cardina∣lis.
• Ego Johannes Sabinensis Epis∣copus.
• Ego Guido Prenestensis Episcopus.
• Ego Hugo Hostiensis Episcopus. [ C]
• Ego Guido Johannis Nichol. in Carcere Tullo. Diaconus Car∣dinalis.
• Ego Octavianus Sanctorum Ser∣gii & Bachi Diaconus Card.
• Ego Johannes Sanctorum Cosmae & Damiani Diaconus Cardi∣nalis. [ D]
• Ego Angelus Sancti Adriani Di∣aconus Cardinalis.
• Ego Petrus Sanctae Mariae in A∣quiro Diaconus Cardinalis.
• Ego Bicinus Sancti Georgii Dia∣conus Cardinalis.

[ E]

Dat. Laterani per manum Rainaldi Acolyti & Capellani Domini Inno∣centii Tertii Papae * 2.115 ii Non. Novembris Indictione Secundâ, Incarna∣tionis Dominicae M. C. C. XIII. Pontificatûs vero ejusdem Domini Inno∣centii Anno Decimo sexto.

[ F]

JOhannes Dei gratia, &c.* 2.116 Omnibus Christi fidelibus praesentem Cartam inspecturis Salutem. Universitati vestrae per hanc Cartam aureâ bullâ [N. 100] nostrâ munitam volumus esse notum quod cum Dominum, & Matrem no∣stram Sanctam Ecclesiam offenderimus in multis & proinde divina miseri∣cordia plurimum indigere noscamur, nec quid quod digne offerre possimus [ A] pro satisfactione Deo & Ecclesiae debita facienda nisi nos ipsos habeamus & regna nostra. Volentes nos ipsos humiliari pro eo qui se pro nobis hu∣miliavit usque ad mortem gratia Spiritus Sancti inspirante non vi Inducti nec timore coacti set nostra bona spontaneaque voluntate ac communi Consilio Baronum nostrorum offerimus & libere concedimus Deo & San∣ctis Apostolis ejus Petro & Paulo & Sanctae Romanae Ecclesiae Matri nostrae ac Domino nostro Papae Innocentio tertio ejusque Catholicis Successoribus totum Regnum Angliae & totum Regnum Hiberniae cum [ B] omni jure & pertinentiis suis pro remissione peccatorum nostrorum & to∣tius generis nostri tam pro vivis quam defunctis & amodo illa à Deo & ab Ecclesia Romana tanquam Feodatarii recipientes & tenentes in prae∣sentia venerabilis Patris nostri Domini Nicholai Tusculani Episcopi Apo∣stolicae Sedis Legati & Pandulphi Domini Papae Subdiaconi & familia∣ris fidelitatem exinde praedicto Domino nostro Papae Innocentio ejusque Catholicis Successoribus ac Ecclesiae Romanae Secundum scriptam for∣mam fecimus & juravimus & homagium ei ligium pro praedictis regnis [ C] Deo & Sanctis Apostolis Petro & Paulo & Ecclesiae Romanae & eidem Domino nostro Papae Innocentio tertio per manum praedicti Legati loco & vice ipsius Domini Papae recipientis publice f••cimus Successores & Haere∣des nostros de uxore nostra in perpetuum obligantes ut simili modo Sum∣mo Pontifici qui pro tempore fuerit & Ecclesiae Romanae sine contra∣dictione debeant fidelitatem praestare & hamagium r••cognoscere. Ad Indicium autem hujus nostrae perpetuae oblationis & Concessionis veli∣mus & stabilimus ut de propriis & specialibus redditibus praedicto∣rum [ D] regnorum nostrorum pro omni servitio & consuetudine quod pro ip∣sis facere deberemus, salvo per omnia denario Beati Petri Ecclesia Ro∣mana mille Marcas Sterlingorum, percipiat annuatim scilicet in festo Sancti Michaelis quingentas Marcas, & in Pascha quingentas Mar∣cas; Septingentas scilicet pro regno Angliae & trescentas pro regno Hiberniae. Salvis nobis & haeredibus nostris Iusticiariis libertati∣bus & regali••us nostris. Quae omnia sicut supradicta sunt rata vo∣lentes esse perpetuo & firma obl••gamus nos et Successores nostros contra [ E] non venire. Et si nos vel aliquis Successorum nostrorum hoc attemptare praesumpserit quicunque fuerit ille nisi rite commonitus resipuerit cadat à jure regni et haec Carta oblationis & Concessionis nostrae semper firma per∣maneat. Ego Johannes Dei gratia Rex Angliae & Dominus Hiberniae ab hac horà in ante fidelis ero Deo et Beato Petro et Ecclesiae Romanae ac Domino nostro Papae Innocentio tertio ejusque Successoribus Catholice intrantibus non ero in facto dicto consensu vel Consilio ut vitam per∣dant vel membra vel m••la captione capiantur. Eorundem dampnum si [ F] sciero impediam, et remanere faciam si potero, alioquin eis quam citius po∣tero intimabo vel tali personae dicam quam eis credam pro certo dicturam. Consilium quod mihi crediderint per se vel per Nuncios seu p••r literas suas secretum tenebo, et ad eorum dampnum nulli pandam me sciente. Patri∣monium Beati Petri & specialiter regnum Angliae, et regnum Hiberniae adjutor ero ad defendendum et tenendum contra omnes homines pro posse meo, sic me Deus adjuvet et haec Sancta Evangelia de omnibus ne possit in

posterum dubitari, ad majorem securitatem praedictae oblationis et conces∣sionis nostrae praesentem Cartam nostram fecimus sigillari, ac pro concessu hujus praesentis et primi anni mille Marcas Sterlingorum per manus praedi∣cti Legati Ecclesiae Romanae persolvimus. Testibus Domino Stephano Can∣tuariensi Archiepiscopo, Willielmo Londoniensi, Petro Wintoniensi, Eustachio Elyensi, Hugone Lincolniensi Episcopis, Waltero de Gray Cancellario nostro, Willielmo Comite Sarr fratre nostro, Ranulpho Co∣mite Cestriae, Willielmo Marescallo Comite Penbroc, Willielmo Comite de Ferrariis, Sahero Comite Wintoniensi, Roberto de Ros, Willielmo Briwer, Petro ••ilio Herberti, Matheo filio Herberti, Briano de Insula [ A] Dapifero nostro. Datum per manum Magistri Richardi de Marisco apud Sanctum Paulum. London tertio die Octobris anno ab Incarnatione Do∣mini, M. CC. xiii. regni vero nostri quinto decimo.

[ B]

* 2.117VEnerabilibus in Christo Patribus Stephano Dei gratia Cantuariensi Archiepiscopo totius Angliae Primati et Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinali et omnibus suffraganeis suis Episcopis cum eo existentibus, Jo∣hannes [N. 101] eadem gratia Rex Angliae, &c. Mandamus vobis quod bene vene∣ritis in Angliam scientes quod jamdiu vos expectavimus et adventum vestrum desideravimus, unde in occursum vestrum mittimus fideles nostros Dominum H. Dublinensem Archiepiscopum, Johannem Norwicensem E∣piscopum, [ C] Willielmum Comitem Arundel, Matheum filium Herberti, Willielmum Archidiaconum Huntudoniae rogantes quatinus ad nos venire festinetis sicut praedicti fideles nostri vobis dicent. Teste meipso apud Stokes Episcopi primo die Julii.

[ D] [ E] [ F]

HEnricus Dei gratia Rex Angliae,* 2.118 Hugoni de Boclande Viceco∣miti, & omnibus fidelibus suis, tam Francis quàm Anglicis in Herefordsyre, salutem, &c.

[N. 102]

Henricus Dei gratia Rex Angliae Hugoni de Boclande Justiciario An∣gliae, [ A] & omnibus fidelibus suis tam Francigenis quàm Anglis in Hert∣fordsire, salutem. Sciatis me Dei misericordia, & communi Consilio Baronum regni Angliae, ejusdem regni Regem esse coronatum. Et quia regnum oppressum erat injustis exactionibus ego respectu Dei & amore, quem erga vos omnes habeo, Sanctam Dei Ecclesiam inprimis liberam fa∣cio, ita quòd nec eam vendam nec ad firmam ponam, nec mortuo Ar∣chiepiscopo vel Episcopo sive Abbate aliquid accipiam de Dominio Ec∣clesiae vel de hominibus donec Successor in eam ingrediatur. Et omnes [ B] malas consuetudines quibus regnum Angliae injustè opprimebatur, inde auf••ro; quas malas consuetudines in parte hic pono.

Si quis Baronum meorum, Comitum vel aliorum, qui de me tenent, mortuus fuerit, haeres suus non redimet terram suam, sicut facere consue∣verat tempore patris mei: Sed legitima & justa relevatione relavabit eam. Similiter & homines Baronum meorum, legitima & justa rele∣vatione relevabunt terras suas de Dominis suis. Et si quis Baronum [ C] vel aliorum hominum meorum, filiam suam tradere voluerit; sive Soro∣rem, sive Neptem, sive Cognatam, mecum inde loquatur; Sed neque ego aliquid de suo pro hac licentia accipiam, neque defendam ei quin eam det. Excepto si jam dare vellet inimico meo.

Et si mortuo Barone vel alio homine meo filia haeres remanserit: dabo illam cum Consilio Baronum meorum, cum terra sua. Et si mortuo marito, Uxor ejus remanserit, & sine liberis fuerit; dotem suam & ma∣ritagium [ D] habebit, dum corpus suum legitimè servabit: Et eam non dabo marito, nisi secundùm velle suum; & t••rrae liberorum custos erit sive uxor, sive alius propinquior qui justus esse debet, & praecipio ut Ba∣rones mei similiter se contineant erga filios & filias, vel uxores homi∣num suorum.

Monetagium commune quod capiebatur per Civitates vel Comitatus, quod non fuit tempore Regis Edwardi; hoc ne amodo fiat, omninò de∣fendo. [ E] Si quis captus fu••rit sive monetarius, sive alius cum falsa mo∣neta, Justitia recta inde fiat.

Omnia placita, & omnia debita quae Regi fratri meo debebantur, con∣dono: Exceptis firmis me••s, & exceptis illis quae pacta erant pro aliorum haereditatibus; vel pro illis rebus, quae justiùs aliis contingebant: Et si quis aliquid pro haereditate sua pepigerat, illud condono: & omnes rele∣vationes, quae pro rectis haereditatibus pactae erant.

[ F]

Et si quis Baronum vel hominum meorum infirmabitur; sicut ipse dabit, vel dare disposuerit pecuniam suam, ita datam esse concedo. Quòd si ipse praeventus, vel armis, vel infirmitate, pecuniam suam nec dederit nec dare disposuerit: Vxor sua sive liberi aut parentes & legi∣timi homines ejus, pro anima ejus eam dividant, sicut eis meliùs visum fuerit.

Si quis Baronum vel haminum meorum foris-fecerit, non dabit va∣dium in misericordia pecuniae suae, sicut faciebat tempore patris vel fra∣tris mei, sed secundum forisfacturae modum: nec ita emendabit, sicut emendasset retrò tempore patris mei; Quòd si perfidiae vel sceleris con∣victus fuerit; sicut erit culpa, sic emendet.

Murdra etiam retra ab illa die, qua in Regem coronatus fui, omnia condono: Et ea quae amodo facta fuerint, juste emendentur secundum lagam Regis Edwardi. [ A]

Forestas Communi Consilio Baronum meorum, in manu mea ita retinui; sicut pater meus eas habuit.

Militibus qui per Loritas terras suas defendunt, terras dominicarum carucarum suarum quietas: ab omnibus geldis, & omni opere proptio, [ B] dono meo concedo: Ut sicut tam magno gravamine alleviati sunt, in equis & armis se benè instruant; ut apti & parati sint ad servitium meum, & ad defensionem regni mei.

Pacem firmam pono in toto regno meo, & teneri amodò praecipio.

Lagam Regis Edwardi vobis reddo, cum illis emendationibus, qui∣bus pater meus eam emendavit, Consilio Baronum suorum. [ C]

Si quis aliquid de meo vel de rebus alicujus, post obitum Regis Willielmi fratris mei cepit, totum citò reddatur absque emendatione, & si quis inde aliquid retinuerit, ille super quem inventum fuerit graviter mihi emendabit. Testibus Mauritio Londoniensi Episcopo, Willielmo Win∣toniensi electo, Gerardo Herefordensi Episcopo, Henrico Comite, Si∣mone Comite, Waltero Giffard Comite, Roberto de Monte Forti, Rogero Bigod, & aliis multis. [ D]

There are to be found in Matthew Paris Two distinct Copies of this Charter, according to the Citations above in the Margin, in one of which, Hugo de Bocland is said to be Sheriff of Herefordshire, and the Chart is directed To the French and English of that County; in the other he is said to be Justiciary of England, and the Chart is directed To the French and English in Hertfordshire, by mistake (I suppose) for Herefordshire; of which his being Sheriff, and Justiciary of England at [ E] the same time, in those days might be very consistent. He was a * 2.119 Norman, and an * 2.120 Ordinary Man, and * 2.121 raised to this great Prefer∣ment by Henry the First. There were so many * 2.122 Copies of this Charter, as there were Counties in England, and by the Kings Command were kept as a Record or Monument in some one Abby therein. And it was only a Relaxation of the strict rigid Feudal Law in many points. See the Answer to Argumentum Antinormanicum, f. 265. C. &c.

[ F]

REx Vicecomiti Somerset, & Dorset, &c.* 2.123 Tibi praecipinius quod sine Dilatione ex parte nostra praecipias Roberto de Berkeley, Ro∣gero de Penton, & Osberto filio Willielmi, quod omni occasione post [N. 103] posita veniant ad Diem & locum, quos Dominus Episcopus Bathoni∣ensis tibi scire fecerit, ad audiendam Inquisitionem de ablatis & Dam∣nis [ A] Episcoporum & Clericorum et omnium virorum Ecclesiastico∣rum, et aliorum Negotium Ecclesiae contingentium,* 2.124 Faciendam Co∣ram Clericis Domini Cantuariensis Archiepiscopi, quos ad hoc per li∣teras suas patentes assignaverit. Et summone ex parte nostra omnes illos de Balliva tua, qui Custodiam vel aliquam Ballivam habuerunt de Rebus Ecclesiasticis à Tempore Mote Discordie inter nos & Clerum Angliae, quod tunc coram praedictis Clericis Domini Archiepiscopi Compareant, ad praedictam Inquisitionem audiendam. Teste meipso apud Northampton, [ B] 31 Die Augusti.

And then there were these Inquisitors appointed in every Bishoprick.

in Archiepiscopatu Cantuar.

• Galfridus fil. Petri Comes Essex.
• Simo de Pateshull—

in Episcopatu Wintoniensi.

• Willielmus Briwere
• [ C] Rogerus de Scures
• Walt. de Aundely

in Episcopatu Exoniensi.

• Richardus Flandrensis
• Eudo de Bello Campo
• Robertus de Alba Marla

in Episcopatu Elyensi.

• Comes Roger. le Bigod
• [ D] Robertus Pikot
• Robertus de Burnvill

in Episcopatu Wigornniensi.

• Petrus silius Herberti
• Willielmus de Ardern

in Episcopatu Bathoniensi.

• Robertus de Berkeley
• Osbertus filius Willielmi
• [ E] Rogerus de Penton

in Episcopatu Cestrensi.

• Thomas de Estleg
• Willielmus de Waur.

in Episcopatu Norwicensi.

• Galfridus de Aumbly
• Willielmus fil. Rocelini
• [ F] Philippus de Burnham

in Episcopatu Landa∣vensi.

• Richardus Flandrensis de Glamorgan.
• Walterus Culye —

in Archi-Episcopatu Eboracensi.

• Jordanus Foliot
• Johannes de Birkin

in Prioratu Cantuariensi.

• Math. filius Herberti
• Willielmus de Cirinton
• Willielmus de Risseteford

in Episcopatu Cicestrensi.

• Simo de Rohingham
• Robertus de Savage
• Robertus de Petro-Ponte

in Episcopatu Londinensi.

• Comes Willielmus Marescal. [ A]
• Jacobus de Poterna

in Episcopatu Lincolniensi.

• Radulphus de Neunamul
• Thomas de Muleton
• Alexander de Pointon

in Episcopatu Herefordensi. [ B]

• Robertus de Mortuo Mari
• Walterus de Clifford
• Rogerus Huscarl

in Episcopatu Sarisberiensi.

• Godefridus de Sancto Martino
• Petrus de Skudemor
• Henricus filius Aucheri

in Episcopatu Menevensi.

• Thomas de Landa
• Willielmus de Barry [ C]

in Episcopatu Roffensi.

• Galfridus de Sundernesse
• Richardus de Valle Bedonis

in Episcopatu Dunholmensi.

• Rogerus de Andree
• Walterus de Monasteriis

[ D]

* 2.125REx Galfrido de Aumbly, Willielmo filio Roscelini, & Philippo [N. 104] de Burnham, &c. Mandamus vobis, quod Conveniatis ad Diem & Locum, quos Officialis Domini Norwicensis Episcopi, vobis scire faciet coram Clericis Domini Cantuariensis Episcopi, quos per literas suas assignavit ad Inquisitionem faciendam, de omnibus Ablatis & Damn••s, illatis Ecclesie et Clero, et Laicis hanc causam Contingenti∣bus, de praedicto Episcopatu. Et vos sitis cum illis ad Inquisitionem il∣lam [ E] faciendam, quia volumus, quod plenariè fiat, nec remaneat propter aliquas literas quas inde super hoc Miserimus. Et scire faciatis omnibus illis qui Ballivas habuerint in praedicto Episcopatu de rebus Ecclesiasticis vel aliis hanc causam Contingentibus, quod veniant ad praedictos Diem & Locum, Inquisitionem illam audituri, & si non venerint Nichilomi∣nus Inquisitio illa procedat. Et si quod Damnum evenerit, per defectum ipsorum non nobis sed illis eveniet. Teste meipso apud Novum Templum London. Sexto Die Octobris. [ F]

Eodem modo scribitur omnibus Inquisitoribus supradictis.

Note, The Date of this second Writ answers the Time of the General Council holden in St. Paul's London, soon after Michaelmass this year, and also the Time of the Agreement between the King and Bishops for making a General Inquisition as delivered in the History.

CƲm non possit Ecclesiis Domini melius provideri,* 2.126 quam si eis pasto∣res praeficiantur idonei, qui non tam praeesse cupiant quam prodesse; [N. 105] fraternitati tuae, de qua plenam fiduciam obtinemus, per Apostolica scri∣pta Mandamus; quatenùs Episcopatus & Abbatias Angliae nunc vacan∣tes, facias cum tuo consilio de personis idoneis per Electionem, vel postu∣lationem [ A] canonicam ordinari; qui non solùm vita, sed & scientia sint praeclari, verùm etiam Regi fideles et regno utiles, nec non ad auxilium & consilium efficaces, assensu Regio requisito. Cùm ergo vacantium eccle∣siarum Capitulis, nostris literis demus in mandatis, ut tuo consilio ad∣quiescant; tu Dominum habens prae oculis, consulas super his viros providos & honestos, qui plenè norint merita personarum; ne te cujusquam astutia circumveniri contingat. Si qui verò contradictores fuerint vel rebelles, tu eos per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, compellas. [ B] Datum Laterani Calendis Novembris Pontificatus nostri anno Decimo Sexto.

REx dilecto & fideli suo Willielmo Comiti Marescallo salutem.* 2.127 Sciatis quod sani Dei gratia et incolumes apud Rupellam appli∣cuimus, [ C] die Sabbati proximo post capud Jejunii cum magna parte gen∣tis nostre statim ex quo advenimus tum reddita nobis fuerint, tum relicta [N. 106] viginti sex Castra et fortelicia & post paucàs dies processimus ad Castrum de Millesen obsidendum, & cum Castrum illud cepissemus venit ad volun∣tatem et misericordiam nostram Iohannes Porcelinus, et continuo post illum venit similiter ad voluntatem et misericordiam nostram Savari∣cus de Malo Leone quem consilio Domini Burdegalensis Archiepiscopi, & aliorum fidelium nostrorum in pacem nostram admisimus die autem [ D] Martis proximi ante mediam quadragesimam dum adhuc moram fecisse∣mus circa Castrum illud funditus prosternendum venit ad nos à Curia Romana frater Willielmus de Sancto Andoeno afferens nobis Litte∣ras Domini Pape de forma interdicti relaxandi in Anglia, quas vene∣rabili patri nostro Domino Petro Wintoniensi Episcopo destinavi∣mus unde vobis mandamus rogantes quatinus ad negotium illud exequen∣dum ad honorem Dei et nostrum et vestrum, Consilium et Auxilium efficax inpendatis, et faciatis super negotio isto id quod Dominus Win∣toniensis [ E] Episcopus Justiciarius noster vobis dicet ad fidem & com∣modum nostrum, ut honorem inde habeamus, et Regni nostri Status in melius commutetur, unde merito vobis ad perpetuas teneamur gratiarum actiones. Teste me ipso apud Rupellam Octavo die Martii.

Eodem modo scribitur omnibus Comitibus, Baronibus, et Magnatibus Anglie, Data eadem.

[ F]

* 2.128INnocentius Episcopus, &c. Venerabilis frater noster Johannes Nor∣wic••nsis Episcopus, & dilectus filius noster Robertus de Marisco [N. 107] Archidiaconus Northanhumbriae, & Nobiles vtri Thomas de * 2.129 Hundin∣tuna & Adam nuncii nostri Charissimi in Christo filii nostri Johannis Re∣gis Angliae illustris ex una parte; Magister Simon de Langetuna, A. & G. Clerici, nuncii venerabilis fratris Nostri Stephani Can••uariensis Archiepiscopi ex altera parte, in praesentia nostra constituti, asseruere concorditer & constanter: Quòd pro vitando grandi rerum dispendio, & [ A] gravi p••riculo animarum, expedi••bat quàm plurimùm tam Regno quam Sacerdotio ut sine dilatione relaxetur sententia interdicti. Ʋnde nos pro affectu paterno, sollicitè inter eos ad salutem & utilitatem super his quae pacis sunt cum illis tractavimus diligentur: Et tandem ipsis adqui∣escentibus, formam invenimus, & statuimus infrà scriptam. Sanè prae∣dictus Rex tantam Pecuniam Archiepiscopo Cantuariensi, Londoniensi, [ B] & Elyensi Episcopis vel aliis, quos ad hoc assignare voluerint faciat as∣signari: Computatis his quae idem Rex noscitur persolvisse: Quòd summa impleat quadraginta millia Marcarum. Quibus solutis, et cautione praestita inferiùs adnotata; Protinùs sublato cujuslibet Appellationis et conditionis obstaculo, relaxes sententiam, interdicti. Ac deinde singulis Annis duodecim millia marcarum, in duobus terminis; in com∣memoratione videlicet omnium Sanctorum sex millia Marcarum, & to∣tidem in festo Dominicae Ascentionis, apud Ecclesiam Sancti Pauli Lon∣doniensis, [ C] eisdem faciat exhiberi; donec tota summa fuerit persoluta. Et hoc fideliter exequendum, obligavit seipsum, Ipse Rex per propri∣um juramentum, & per literas Patentes sigillo suo communicas: N••c non per fide jussionem Wintoniensis & Norwicensis Episcoporum, Cestrensis & Wintoniensis, & Willielmi Mareschalli Comitum: Ita quòd tam haeredes ipsius Regis, quàm Successores eorum tenebuntur astricti. Quocirca per Apostolica tibi scripta praecipienda mandamus, quatenùs secundum formam praescriptam procedere non postponas, [ D] nisi de mera & libera voluntate partes aliter duxerint componendum. Datum Laterani.

* 2.130EGo Johannes, Dei gratia Rex Anglie Dominus Hibernie Dux Nor∣mannie, [ E] [N. 108] Aquitanie et Comes Andegavie prestito Juramento pro∣mitto quod tantam pecuniam in manus venerabilium Patrum Stephani Cantuariensis Archiepiscopi et Gulielmi Londinensis Hugonis Lincol∣niensis ac Eustachii Elyensis Episcoporum vel eorum quos ad hoc duxerint deputandos restituam iis quibus facienda est restitutio computatis illis que persolvi eidem Archiepiscopo & Episcopis aut aliis hoc negotium contin∣gentibus de ipsius Consilio vel mandato quod summam quadraginta mil∣lium Marcarum complebo, quibus solutis & cautione prestita inferius [ F] annotata nec non relaxata sententia interdi••i deinde singulis annis duo∣decim ni••llia Marcarum in duobus terminis Commemoratione videlicet omnium Sanctorum sex millia & totidem festo Ascensionis apud Ecclesiam Sancti Pauli Londonie ejusdem faciam exhiberi, donec tota summa fuerit persoluta que taxante summo Pontifice declarabitur per inquisitionem de man∣dato ejus proinde faciendam, & ad hoc fideliter exequendum obligo me per

proprium Juramentum ac per patentes literas sigillo meo munitas nec non pro fidejussione venerabilium patrum Petri Wintoniensis & Johan∣nis Norwicensis Episcoporum, ac nobilium virorum Cestrensis & Wynto∣niensis Comitum & Willielmi Briwerr & Willielmi Marescalli Comitis de Pembroc si fuerit presens in Anglia vel Comitis de Ferrariis seu Co∣mitis Arundel si Dominus Willielmus Marescallus forsitan absens fuerit eorum Juramentis & literis roboratam. Ita quod tam heredes mei quam [ A] Successores eorum pari obligatione teneantur astricti. Et si forsitan quis∣quam de Successoribus eorundem vel nequiverint vel noluerint ad hanc ob∣ligationem induci ego alium idoneum fidejussorem constituam secundum formam inferius annotatam. Actum autem est hoc apud Andegavum xvii. die Junii, Anno regni nostri xvi. Coram Magistro Pandulfo Domini Papae Subdiacono & familiari ad hoc sp••cialiter destinato in presentia venerabilium Patrum Johannis Norwicensis & W. Andegavensis Episco∣porum, Ranulphi Comitis Cestriae, Willielmi Comitis de Ferrariis, Ma∣gistri [ B] Alani & Walteri Clericorum Domini Cantuariensis Archiepiscopi, Reginaldi de Pontibus Senioris, Pagani de Rupeforti & Thomae de Erdinton.

WIllielmus Comes de Ferrariis Omnibus presens scriptum visuris [ C] salutem in Domino.* 2.131 Noveritis quod cum Dominus meus Johan∣nes Rex illustris Anglorum Singulis annis post relaxationem interdicti [N. 109] duodecim millia marcarum in duobus terminis, Commemoratione videlicet Omnium Sanctorum sex millia marcarum, & totidem in as∣censione Domini in manus venerabilium patrum Stephani Cantuariensis Archiepiscopi Londinensis Elyensis ac Lincolniensis Episcoporum vel eorum quos ipsi ad hoc duxerint deputandos in Ecclesia Sancti Pauli Lon∣don teneatur solvere donec tota summa fuerit persoluta que taxante sum∣mo [ D] Pontifice declarabitur per inquisitionem de mandato ejus proinde faciendam. Ego una cum aliis quinque confidejussoribus constitui me fidejussorem in Solido pro ipso Rege, & heredibus suis, per solennem sti∣pulationem promitiens, quod si ipse aut heres suus, quod absit, in solu∣tione antedicta cessavit, ego infra quatuor menses postquam fuero ammoni∣tus vel requisitus, sine dilatione & difficultate qualibet inde satisfaciam eisdem, pro quo observando obligavi me & omnia bona mea Renuncians in hoc privilegio fori, & nove constitutionis beneficio, omnique alii ex∣ceptioni [ E] mihi competenti vel competiture. Insuper tactis Sacro-Sanctis Evangeliis juravi in presentia Domini Pandulfi Domini Papae Subdia∣coni & ejus familiaris ad hoc destinati & Johannis Norwicensis Epis∣copi Thome de Erdinton et Magistri Alani et Walteri Clericorum Domini Cantuariensis Archiepiscopi, me bona fide, & sine fraude ob∣servaturum, hec omnia antedicta, & in hujus rei Testimonium huic Scripto Sigillum meum apposui. Actum apud * 2.132 Rupem fortem xvii. die Junii, Anno regni Regis Johannis 16.

[ F]

* 2.133REx venerabili Patri in Christo Stephano Dei Gratiae Cantuariensi Archiepiscopo, &c. Johannes eâdem gratia Rex Angliae, &c. Sci∣atis quod per has literas nostras patentes protestamur, quod ad nos Nulla∣tenus [N. 110] pertinet Clericos utlagare. Teste meipso apud Templum de Ewell xv die Maii, Anno, &c. Decimo Quinto.

These Letters Patents bear date the same day with the Resignation [ A] of his Crown to Pandulph, at the House of the Temple near Dover; See here N. 98. which House might be in this Temple Ewell.

* 2.134OMnibus Christi fidelibus ad quos presens scriptum pervenerit E. Dei [N. 111] gratia Abbas et Conventus R. Salutem in Domino Ʋniversitati [ B] vestre notum esse volumus quod Dominus noster Johannes Dei gratia Rex, &c. Nobis & Ecclesie nostre plene satisfecit super universis quae per ip∣sum vel aliquem suorum ad opus suum ex bonis domus nostre percepta sunt, ab initio currentis Interdicti, usque ad talem diem, anni regni ejusdem xvi. Et in hujus sue plene satisfactionis & nostre quiete clama∣tionis robur et Testimonium presenti scripto Sigillum Capituli nostri, duximus apponendum.

[ C]

King JOHN's Great Charter, as 'tis to be found in Matthew Paris, Fol. 255. N. 50. Compared with the Manuscript in Bennet Col∣ledge [ D] Library, and Translated and Divided into Articles or Chapters.

JOhannes Dei gratia Rex Angliae, * 2.135 &c. Sciatis nos intuitu Dei, & pro salute animae nostrae & antecessorum omnium & haeredum meorum, & ad honorem D••i & exaltationem S. ecclesiae & emendationem regni no∣stri, per consilium venerabilium patrum nostrorum Stephani Cantuariensis [ E] Archiepiscopi totius Angliae Primatis & Sanctae Romanae ecclesiae Cardina∣lis, Henrici Dublingensis Archiepiscopi, Willielmi Londinensis Episcopi, [N. 112] Petri Wintoniensis, Jocelini Bathoniensis & Glastron' Hugonis Lincolni∣ensis, Walteri Wigornensis, Willielmi Coventrensis, Benedicti Roffensis Episcoporum, & magistri Pandulphi Domini Papae Subdiaconi & familia∣ris, fratris magistri militiae Templi Angliae, & nobilium virorum Williel∣mi Mareschalli Comitis Penbroc, W. Comitis Saresberiensis, Willielmi Co∣mitis Warrennae, Willielmi Comitis Arund l, Alani de Galeweia Constabu∣larii [ F] Scotiae, Warin filii Gerardi, Petri filii Hereberti, & Huberti de ••ur∣go Seneschalli Pictaviae, Hugonis de Novilla, Matthaei filii Hereberti, Tho∣mae Basset, Alani Basset, Philippi de Albeni, Roberti de Ropesle, Johannis Marescalli, & Johannis filii Hugonis, & aliorum fidelium nostrorum, in primis conc••ssisse Deo, & hac praesenti Charta nostra confirmasse pro n••bis & haeredibus nostris in perpetuum.

JOHN, By the Grace of God King of England, &c. To the Arch∣bishops, Bishops, &c. Know ye, That We in the presence, or for the sake of God, and for the Health of our Soul, and the Souls of all my Antecessors and Heirs, and to the Honour of God, and the Exaltation of Holy Church, and Amendment of our Kingdom by advice of our Venerable Fathers, Stephan Archbishop of Canturbury, Primat of all [ A] England, and Cardinal of the Holy Roman Church, Henry Archbishop of Dublin, William Bishop of London, Peter of Winchester, Jocelin of Bathe and Glastonbury, Hugh of Lincoln, Walter of Worcester, William of Coventry, Benedict of Rochester Bishops; And Master Pandulph the Popes Sub-Deacon, and ancient Servant, Brother of the Master of the Temple of England, and the Noble Persons, VVilliam Mareschal, or Marshal Earl of Pembroke, VVilliam Earl of Salisbury, VVil∣liam Earl of VVarren, VVilliam Earl of Arundel, Alan de Gale∣wey [ B] Constable of Scotland, VVarin Fitz-Gerard, Peter Fitz-Here∣bert, and Hugo de Burgh Senescal or Steward of Poictou, Hugh de Nev••l, Matthew Fitz-Herebert, Thomas Basset, Alan Basset, Philip de Albeney, Robert de Ropesle, Iohn Marshal, Iohn Fitz-Hugh, and others our Feudataries or Liegemen; Have first of all, Granted to God, and by this our present Charter Confirmed for Vs, and our Heirs for ever.

[ C] I. Quod Anglicana Ecclesia libera sit, & habeat jura sua integra, suas & libertates illaesas, & ita volumus observari, quod apparet ex eo, quod libertatem electionum, quae maxima & magis necessaria reputatur Ec∣clesiae Anglicanae, mera & spontanea voluntate, ante discordiam inter nos & Barones nostros manifeste motam, concessimus, & charta nostra confir∣mavimus, & eam obtinuimus a domino Papa Innocentio Papa tertio con∣firmari: quam & nos observabimus, & ab haeredibus nostris in perpetuum bona fide volumus observari.

[ D]

That the English Church shall be free, and enjoy her whole Rights, and her Liberties unhurt, and we will have them so observed, as it may appear, That the Freedom of Elections, which was reputed most necessary for the English Church, which we Granted, and Confirmed by our Chart, and obteined the Confirmation of it, from Pope Inno∣cent the Third, before the Discord between Vs and our Barons was of our meer Free Will. Which Chart of Freedom, we shall Observe, [ E] and do will it to be faithfully observed by our Heirs for ever.

II. Concessimus etiam & omnibus liberis hominibus nostris Regni An∣gliae, pro nobis & haeredibus nostris in perpetuum omnes libertates subscrip∣tas; habendas & tenendas eis & haeredibus suis de nobis & haeredibus nostris.

We have also Granted to all our Freemen of the Kingdom of Eng∣land, for Vs and our Heirs for ever, All the underwritten Liberties to [ F] Have and to Hold to them and their Heirs, of Vs and Our Heirs.

III. Si quis Comitum vel Baronum nostrorum sive aliorum tenentium de nobis in capite per servitium militare, mortuus fuerit, & cum decesserit, haeres suus plenae aetatis fuerit & relevium debeat; habeat haereditatem suam per antiquum relevium; scilicet haeres vel haeredes Comitis de Baronia Comitis integra per centum libras; haeres vel haeredes Baronis de Baronia

integra centum marcas; haeres vel haeredes m••litis de feudo militis integro p••r centum solidos ad plus; & qui minus debuerit minus det, secundum antiquam consuetudinem feudorum.

If any of our Earls, or Barons, or others which hold of us in Chief, by Military Service, shall die, and at the time of his Death his Heir shall be of Full Age, and owes a Relief; He shall have his Inhe∣ritance or Estate by the Antient Relief: That is to say, the Heir, or [ A] Heirs of an Earl, for a whole Earls Barony, an Hundred Pounds: The Heir, or Heirs of a Baron, for a whole Barony, an Hundred Marks: The Heir or Heirs of a Knight for a whole Knights Fee, an Hundred Shillings; and he that oweth less, shall give less, according to the Antient Custom of Fees.

IV. Si autem alicujus haeres talium fuerit infra aetatem, & fuerit in cu∣stodia, dominus ejus non habeat custodiam ejus nec terrae suae antequam ho∣magium [ B] ejus ceperit, & postquam talis haeres fuerit in custodia, & ad aetatem pervenerit, scilicet viginti & unius anni, habeat haereditatem suam sine relevio, & sine fine; ita tamen quod si ipse, dum infra aetatem fue∣rit, fiat miles, nihilominus terra remaneat in custodia Dominorum suorum usque ad terminum praedictum.

But if the Heir of any such shall be under Age, and shall be in Ward, his Lord may not have the Wardship of him, nor his Land before he [ C] hath received his Homage. And after such Heir shall be in Ward, and shall attein to the Age of one and twenty years, he shall have his In∣heritance without Relief, or without Fine: Yet so, that if he be made a Knight while he is under Age, nevertheless the Land shall remain in the Custody, or Guardianship of their Lords until the foresaid time.

V. Custos, terrae hujusmodi haeredis, qui infra aetatem fuerit, non ca∣piat de terra haeredis, nisi rationabiles exitus, & rationabiles consuetu∣dines [ D] & rationabilia servitia: & hac sine destructione & vasto, hominum vel rerum, Et si nos commiserimus custodiam alicui talis terrae Vicecomiti vel alicui alii, qui de exitibus terrae illius nobis debent respondere, & ille destructionem de custodia fecerit, vel vastum: nos ab illo capiemus emen∣dam, & terra committatur duobus Legalibus & discretis hominibus de feudo illo, qui similiter nobis respondeant, sicut praedictum est.

The Warden or Guardian of the Land of such Heir which shall be [ E] under Age, shall take of the Land of the Heir, only reasonable Issues or Profits, reasonable Customs, and reasonable Services, and these without the Destruction, or Waste of the Tenents, or things upon the Estate. And if we shall Commit the Guardianship of those Lands to the Sheriff, or any other, which ought to answer to us for the Issues or Profits of the Land, and he shall make Destruction and Waste upon the Ward-Lands, we will force him to give Satisfaction, and the Land shall be committed to lawful and discreet, or understanding Tenents, of that [ F] Fee, who in like manner shall be answerable to us, as hath been said.

VI. Custos autem quamdiu custodiam terrae habuerit, sustentet domos, parcos, vivaria, stagna, molendina, & caetera ad illam terram pertinen∣tia, de exitibus terrae ejusdem. Et reddat haer••di, cum ad plenam aeta∣tem pervenerit, terram suam totam instauratatam de carucis & omnibus aliis rebus ad minus secundum quod illa recepit. Haec omnia observentur de custodiis Archiepiscopatuum, Episcopatuum, Abbatiarum, Prioratuum, ecclesiarum, & dignitatum vacantium, quae ad nos pertinent: excepto [ A] quod custodiae hujusmodi vendi non debent.

But the Warden so long as he shall have the Wardship of the Land, shall uphold and maintein the Houses, Parks, Warrens, Pools, Mills, and other things belonging to the Land, with the Profits of the same Land; and shall restore to the Heir when he comes of full Age, his whole Land stocked with Ploughs and all other things, at least whatever he received. All these things shall be observed in the Custody or Wardship of vacant [ B] Archbishopricks, Bishopricks, Abbies, Priories, Churches, and Dignities, which do belong to us. Except that these Wardships ought not to be sold.

VII. Haeredes maritentur sine disparagatione: ita tamen quod ante∣quam contrahatur matrimonium, ostendatur propinquis de consanguinitate ipsius haeredis.

Heirs shall be Married without Disparagement; and so, That be∣fore [ C] Matrimony shall be Contracted, those which are nearest to him in Blood shall be acquainted with it.

VIII. Vidua post mortem mariti sui, statim & sine difficultate aliqua habeat maritagium suum, & haereditationem suam; nec aliquid det pro dote sua, vel pro maritagio suo, vel haereditate sua, quam haereditatem maritus suus & ipsa tenuerunt, die obitus ipsius mariti. Et maneat in capitali mesuagio mariti sui per quadraginta dies, post obitum ipsius ma∣riti, [ D] infra quos assignetur ei dos sua, nisi ei prius fuerit assignata: Vel nisi domus illa fuerit castrum, & si de castro r••cesserit, statim providea∣tur ei domus competens, in qua possit hon••ste morari, quousque ei dos sua assignetur, secundum quod praedictum est, & habeat rationabile estove∣ruun suum interim de communi. Assign••tur autem ei pro dote sua, ter∣tia pars totius terrae mariti sui, quae sua fuit in vita; nisi de minori do∣tata fuerit ad ostium ecclesiae.

[ E] A Widow after the Death of her Husband, shall forthwith and with∣out any Difficulty have her Marriage-Goods, and her Estate of Inhe∣ritance; nor shall she give any thing for her Dower, or Marriage-Goods, or Inheritance, which her Husband, and she, held at the day of his Death: And she may remain in the Capital Messuage, or Mansion of her Husband, by the space of Forty Days after his Death; in which time her Dower shall be Assigned, if it was not Assigned before: Un∣less the House shall be a Castle, and if she departs from the Castle, there [ F] shall forthwith be a competent Dwelling provided for her, in which she may decently remain, until her Dower be assigned, as hath been said; and she shall have her reasonable Estovers (i. e. Competent Pro∣vision or Maintenance) in the mean time out of the Common Stock, or whole Revenue. But there shall be assigned to her for her Dower the Third Part of the whole Land of her Husband, which was his in his life-time, except she was indowed with less at the Church-Door.

IX. Nulla vidua destringatur ad se maritandum, dum voluerit vivere sine marito; ita tamen quod securitatem faciet, quod se non maritabit sine assensu nostro, si de nobis tenuerit; vel sine assensu Domini sui de quo te∣nuerit, si de alio tenuerit.

No Widow shall be distreined (i. e. compelled by taking her Goods) to Marry her self, while she will live without an Husband; yet so as she shall give security, she will not Marry without our Consent, if she holds of us; or without the Consent of the Lord of whom she holds, [ A] if she holds of another Person.

X. Nos vero vel Ballivi nostri non seisiemus terram aliquam, nec re∣ditum pro debito aliqu••, quamdiu catalla debitoris praesentia sufficiunt ad debitum reddendum; & ipse debitor paratus sit inde satisfacere. Nec plegii ipsius debitoris destringantur, quamdiu ipse capitalis debitor sufficiat [ B] ad solutionem debiti.

But we, or our Bayliffs (i. e. Officers) will not seise any Land or Rent, for any Debt, so long as there shall be Chattels (i. e. Goods) of the Debtors upon the Premises, sufficient to discharge it, and that the Debtor be ready and willing to satisfie it: Nor shall the Sureties of the Debtor be distreined (i. e. forced to pay the Debt by taking their Goods) so long the Capital Debtor be able to pay the Debt. [ C]

XI. Et si capitalis debitor defecerit in solutione debiti, non habens unde reddat, aut reddere nolit cum possit, plegii respondeant de debito: & si voluerint, habeant terras & reditus debitoris, quousque sit ei satis∣factum de debito, quod ante pro eo solvitur; nisi capitalis debitor mon∣straverit se inde esse quietum versus eosdem plegios.

And if the Principal, or Chief Debtor makes default in Payment [ D] of the Debt, not having wherewithal to satisfie it, or will not satisfie it when he is able, then the Pleges or Sureties shall answer it, and they shall have the Lands, and Rents of the Debtor, so long as they shall be satisfied for the Debt they paid for him; unless the Chief Debtor can shew himself discharged thereof, and the Payment of it undertaken by the Sureties.

XII. Si quis mutuo acceperit aliquid à Judaeis, plus vel minus, & mo∣riatur [ E] antequam debitum illud persolverit; debitum illud non usuret quam∣diu haeres fuerit infra aetatem, de quocunque tenet: & si debitum illud incidat in manus nostras, nos non capiemus nisi catallum contentum in Charta.

If any one borrowed any thing of the Jews, more or less, and dies before the Debt be paid; there shall be no Use paid for that Debt, so long as the Heir is under Age of whomsoever he holds: And if the [ F] Debt falls into our Hands, we will take only the Chattel conteined in the Chart or Instrument, that is, the Pawn for the Money lent, men∣tioned in it.

XIII. Et si quis moriatur, & debitum debet Judaeis, uxor ejus habeat dotem suam, & nil reddat de debito illo. Et si liberi ipsius defuncti qui

fuerunt infra aetatem remanserint, provideantur eis necessaria secundum tenementum quod fuerit defuncti, & de residuo solvatur debitum; salvo tamen servitio dominorum, simili modo fiat de debitis, quae debentur aliis quam Judaeis.

If any one shall die indebted to the Iews, his Wife shall have her Dower, and pay nothing of that Debt: And if the Defunct left Chil∣dren [ A] under Age, they shall have Necessaries provided for them, accor∣ding to the Tenement (i. e. the Real Estate) of the Defunct, and with the Residue or Overplus the Debt shall be paid; saving the Ser∣vice of the Lords, on whom his Tenement is holden. In like manner the Debts due to other Persons than Iews shall be satisfied.

XIV. Nullum Scutagium vel auxilium ponam in regno nostro, nisi per commune consilium Regni nostri, nisi ad corpus nostrum redimendum, & [ B] ad primogenitum filium nostrum militem faciendum, & ad primogenitam filiam nostram semel maritandam. Et ad hoc non fiet nisi rationabile auxilium.

I will not Exact or Levy any Scutage or Aid in our Kingdom, with∣out the Common Advice or Counsel of our Kingdom, unless to Redeem our Body, and to make our eldest Son Knight, and once to Marry our eldest Daughter; and for this there shall only be paid a Reasonable Ayd.

[ C]

XV. Simili modo fiat de auxiliis de Civitate Londinensi: & Civitas Londoniensis habeat omnes antiquas libertates & liberas consuetudines suas, tam per terras quam per aquas.

In like manner it shall be concerning the Ayds of the City of Lon∣don; and the City of London shall have all its Ancient Liberties, and Free Customs, as well by Land as by Water.

[ D]

XVI. Praeterea volumus & concedimus, quod omnes aliae Civitates, & Burgi, & Villae, & Barones de quinque portubus, & omnes portus, habeant omnes libertates & omnes liberas consuetudines suas, & ad haben∣dum commune consilium Regni de auxiliis assidendis, aliter quam in tribus casibus praedictis.

Furthermore, We Will and Grant, That all other Citi••s, and Burgh••, [ E] and Towns, and Barons of the Cinque, or Five Ports, and all Ports, shall have all their Liberties, and Free Customs; and shall have the common advice of the Kingdom concerning the Assessment of their Ayds, or shall send their Representatives, or Commissioners to the Common Council of the Kingdom for the Assessment of their Ayds, otherwise than in the three Cases aforesaid.

XVII. Et de Scutagiis assidendis, submoneri faciemus Archiepiscopos, [ F] Episcopos, Abbates, Comites & Majores Barones regni singillatim per li∣teras nostras.

And for the Ass••ssing of Scutages, We shall cause to be summoned the Archbishops, Bishops, Abbats, Earls, and great Barons of the Kingdom, singly and personally, by our Letters, (i. e. Writs.)

XVIII. Et praeterea faciemus submoneri in generali, per Vicecomites & Ballivos nostros, omnes alios qui in capite tenent de nobis, ad certum diem; scilicet ad terminum quadraginta dierum ad minus, & ad certum locum, in omnibus literis submonitionis illius, causam Submonitionis illius exponemus.

And furthermore we shall cause to be summoned in general by our Sheriffs and Bayliffs, All others which hold of us In Capi••e at a cer∣tain [ A] day: That is to say, Forty days at least, (I suppose before the time of meeting though not expressed) and to a certain place: In all Writs of such Summons, We will declare the cause of it.

XIX. Et sic facta submonitione, negotium procedat ad diem assignatum, secundum consilium eorum qui praesentes fuerint, quamvis non omnes sub∣moniti venerint.

[ B]

And Summons being thus made, the Business mentioned in them shall proceed, according to the Advice of such as shall be present, although all that were summoned come not.

XX. Nos non concedimus de caetero alicui, quod capiat auxilium de li∣beris hominibus suis, nisi ad corpus suum redimendum; & ad faciendum primogenitum filium suum militem, & ad primogenitam filiam suam se∣mel maritandam; & ad hoc non fiat nisi rationabile auxilium. [ C]

We will not for the future grant to any one, That he may take Ayd of his Free-Men, unless to Redeem his Body, and to make his eldest Son Knight, and once to Marry his eldest Daughter; and for this there shall only be paid a reasonable Ayd.

XXI. Nullus distringatur ad faciendum majus servitium de feudo mlli∣tis, nec de alio libero tenemento, * 2.136 quod inde debetur. [ D]

No Man shall be distreined to perform more service for a Knights Fee, or other Free Tenent, than what is due from it.

XXII. Communia placita non sequantur curiam nostram, sed teneantur in aliquo loco certo. Recognitiones de nova disseisina, & de morte ante∣cessoris, & de ultima praesentatione, non capiantur nisi in * 2.137 Comitatibus suis, & hoc modo. Nos (vel si extra regnum fuerimus) capitalis Justi∣tiarius [ E] noster, mit••et Justitiarios nostos per unumquemque comitatum per tres vices semel in anno, qui cum militibus Comitatuum, capiant in Comi∣tatibus assisas praedictas.

Common Pleas shall not follow our Court, but shall be holden in some certain place. Tryals upon the Writs of Novel Disseisin, Death of the Ancestor, and last Presentment to Benefices, shall not be but in their proper Counties, and after this manner: We, or if out of the [ F] Kingdom, our Capital or Chief Justiciary, shall send our Justiciaries through every County once in a year, who with the Knights of the Coun∣ties, shall hold those Pleas and Tryals, or take Verdicts concerning them.

XXIII. Et ea quae in illo adventu suo in Comitatibus per Justiciarios praedictos, ad praedictas assisas capiendas missos, terminari non possunt, per

eosdem propter difficultatem articulorum aliquorum terminari non possunt, referantur ad Justiciarios nostros de Banco.

And those things which at the coming of the Justices into the Coun∣ties, sent to take or hold the said Tryals or Assises, cannot be determi∣ned, shall be determined otherwhere in their Circuit or Iter: And those things which for the difficulty of some Articles cannot be deter∣mined, [ A] are referred to our Justices of the Bench.

XXIV. Assisae de ultima praesentatione Ecclesiarum, semper capiantur coram Justiciariis de Banco, & ibi terminentur.

Assises of the last Presentation of Churches, shall always be taken be∣fore the Justices of the Bench, and there determined.

[ B] XXV. Liber homo non amercietur pro parvo delicto, nisi secundum mo∣dum ipsius delicti; & pro magno delicto, secundum magnitudinem delicti; salvo * 2.138 contenemento suo. Et mercator eodem modo, salva marchandisa sua.

A Freeman shall not be amercied for a small fault, but according to the manner of the fault, and for a great Crime according to the heinous∣ness of it, saving his Livelyhood; and after the same manner a Mer∣chant, saving his Ability to Trade or Merchandize.

[ C]

XXVI. Et villanus alterius quam noster, eodem modo amercietur; salvo * 2.139 Wannagio suo, si inciderit in misericordiam nostram. Et nulla praedictarum misericordiarum ponatur, nisi per Sacramentum proborum & legalium hominum de Visneto Comitatus.

And a Villan (i. e. a Rustic or Husbandman) other than ours, shall be amercied after the same manner, saving his Ability to Till his Land, [ D] and Exercise Husbandry. If he falls under our Punishment, and none of the foresaid Amerciaments shall be set, but by the Oath of twelve know∣ing and lawful Men of the Vicenage, and of the same County.

XXVII. Comites & Barones non amercientur nisi per pares suos; & non nisi secundum modum delicti.

Earls and Barons shall not be amercied but by their Peers, and [ E] only according to the Quality of the Crime or Offence.

XXVIII. Nullae Ecclesiastica persona amercietur secundum quantitatem beneficii sui, sed secundum laicum tenementum suum, & secundum quan∣titatem delicti.

No Ecclesiastic Person shall be amercied according to the Quantity of his Benefice, but according to his Lay-Tenement, and the Quantity of [ F] his Offence.

XXIX. Nec villa nec homo destringatur facere pontes ad riparias; nisi qui de antiquo & jure facere debent.

Neither Town nor any particular Person shall be distreined to make Bridges over Rivers, unless that antiently and of right they ought to do it.

XXX. Nulla riparia de cetero defendetur, nisi illa quae fuerat in de∣fenso tempore Henrici Regis avi nostri.

No River for the future shall be imbanked, but what was imbanked in the time of King Henry our Grandfather.

XXXI. Nullus Vicecomes, Constabularius, Coronator, vel alii Ballivi no∣stri, teneant placita Coronae nostrae.

[ A]

No Sheriff, Constable, Coroner, or other Officer of ours, shall hold Pleas of the Crown.

XXXII. Omnis Comitatus & Hundredi & Wapentag & Thretingi, sint ad antiquas firmas absque ullo incremento, exceptis Dominicis maneriis nostris.

[ B]

All Counties, Hundreds, Wapentachs, and Trihings, shall stand at the Old Farm, without any increase, except our * 2.140 Demeasn Lands.

XXXIII. Si aliquis tenens de nobis laicum feudum, moriatur; & Vi∣cecomes vel Ballivus noster literas nostras ostendat patentes de submonitio∣ne, * 2.141 non de debito quod defunctus nobis debuit: liceat Vicecomiti vel Ballivo nostro attachariare & imbreviare catalla defuncti inventa in laico [ C] feudo, ad valentiam illius debiti per visum legalium hominum; ita tamen quod nihil inde amoveatur, donec persolvatur debitum nobis quod clarum fuerit, & residuum relinquatur executoribus ad faciendum testamentum defuncti. Et si nil nobis debeatur ab ipso, omnia catalla cedant * 2.142 defun∣cto; salvis uxori ejus & pueris suis rationabilibus partibus.

If any one that holds of us a Lay-Fee dies, and the Sheriff or our Bayliff shews our Letters Patents of * 2.143 Summons concerning the Debt [ D] due to us from the Defunct, it shall be lawful for the Sheriff or our Bayliff to Attach and Register the Chattels of the Defunct found upon his Lay-Fee to the value of the Debt by the view of Lawful Men; so as nothing be removed, until our clear Debt be paid, and the rest shall be left to the Executors to fulfil the Will of the Defunct; and if there be nothing due from him to us, all the Chattels shall remain to the De∣funct, (rather Executor) saving to his Wife and Children their reasonable shares. [ E]

XXXIV. Si aliquis liber homo intestatus decessit, catalla sua per ma∣nus propinquorum, parentum & amicorum suorum per visum ecclesiae di∣stribuantur; salvis unicuique debitis quae defunctus ei debebat.

If any Freeman dies intestate, his Chattels shall be distributed by the Hands of his nearest Relations and Friends by view of the Church, (i.e. the Ordinary) saving to every one his Debts due from him. [ F]

XXXV. Nullus Constabularius vel Ballivus noster capiat blada vel alia catalla alicujus, qui non de villa ubi castrum situm sit, nisi statim inde reddat denarios, aut respectum inde habeat de voluntate venditoris: si au∣tem de villa ipsa fuerit, infra quadraginta dies pretium reddat.

No Constable of a Castle, or Bayliff of ours shall take Grain, or other Chattels of any Man, who is not of the Town where the Castle is, un∣less he presently gives him Money for it, or hath Respite of Payment from the Seller: But if he be of the same Town, he shall pay him within Forty Days.

[ A] XXXVI. Nullus Constabularius destringat militem aliquem ad dandum denarios pro custodia castri, si ipse eam facere voluerit in propria per∣sona sua, vel per alium probum hominem; si ipse eam facere non possit per rationabilem causam.

No Constable of a Castle shall Distrein any Knight to give Money for Castle-Guard, if he will perform it in his own Person, or by another stout Man, if he be hindred by any reasonable Cause.

[ B] XXXVII. Et si nos duxerimus eum vel miserimus in exercitum, erit quietus de custodia, secundum quantitatem temporis quo per nos fuerit in exercitu, de feudo pro quo fecit servitium in exercitu.

And if he shall follow us, or we shall send him into the Army, he shall be free from Castle-Guard, according to the time he shall be in the Army, by our Command, for the Fee for which he performed his Ser∣vice in the Army.

[ C] XXXVIII. Nullus Ballivus noster vel Vicecomes, vel alius, capiat equos ••el caretas alicujus pro c••iagio faciendo, nisi reddat liberationem anti∣quitus statutam; scilicet pro careta ad duos equos, dec•••• denarios per diem: & pro careta ad tres equos, quatuordecim denarios per diem.

No Officer of ours, or Sheriff, or other, shall take Horses or Carriages of any one, to convey our Goods, unless he shall pay according to the Rate anciently appointed; that is to say, for a Cart and two Horses ten [ D] pence a day; and for a Cart with three Horses fourteen pence a day.

XXXIX. * 2.144 Nulla careta Dominica alicujus ecclesiastica persona vel mi∣litis, vel alicujus Dominae capiatur per Ballivos praedictos; nec nos nec Ballivi nostri nec alii capiemus bosoum alienum ad castra vel agenda nostra, nisi per voluntatem ill us cujus Boscus ille fuerit.

No proper Cart of any Ecclesiastic Person, or Knight or Lady, shall [ E] be taken by our Officers; neither shall We or our Officers, or others, take any other Mans Timber or Wood for our Castles or other uses, un∣less by the consent of the Owner.

XL. Nos autem non tenebimus terras eorum, qui convicti fuerint de Felonia, nisi per unum annum & unum diem; & tunc reddantur terrae Dominis feudorum.

We will hold the Land of those which are Convicted of Felony, but [ F] one year and one day, and then they shall be rendred to the Lord of the Fee.

XLI. Omnes Kidelli de caetero deponantur penitùs per Tamisiam & per Medewisiam & per totam Angliam; nisi per costam maris:

All Weres for the future shall be destroyed in the Rivers of Thames and Medwey, and through all England unless upon the Sea-Coast.

XLII. Breve quod vocatur Praecipe, de caetero non fiat alicui de aliquo tenemento, unde liber h••mo perdat causam suam.

The Writ which is called Praecipe, for the future shall not be grant∣ed to any one, of any Tenement, whereby a Free-Man may lose his Cause, or rather his Court, (Ʋnde liber homo possit amittere * 2.145 Curiam suam) in MSS. Collegii Corp. Christi Cantab. [ A]

XLIII. Ʋna mensura vini & cervisiae sit per totum regnum nostrum, & una mensura bladi, scilicet quarterium Londinense. Et una latitudo pan∣norum tinctorum & russeccorum & haubergetorum, scilicet duae ulnae infra listas. De ponderibus vero sit ut de mensuris.

There shall be one Measure of Wine and Ale through our whole King∣dom; and one Measure of Grain, that is to say, the London-Quarter: [ B] And one Breadth of Dyed Cloaths, and Russets, and Haberjects; that is to say, Two Ells within the Lists; and the Weights shall be as the Measures.

XLIV. Nihil detur * 2.146 vel capiatur de cetero pro brevi inquisitionis, ab eo qui inquisitionem petit de vita vel membris; sed gratis concedatur & non negetur.

[ C]

Nothing shall be given or taken for the future, for a Writ of Inqui∣sition, from him that desires an Inquisition of Life or Limbs, but it shall be granted gratis, and not denyed.

XLV. Si aliquis teneat de nobis per feudi firmam vel socagium vel bungagium, & de alio teneat terram per servitium militis; nos non ha∣bebimus custodiam haeredis vel terrae suae; quae est de feudo alterius, oc∣casione illius feudi, firmae, vel socagii vel Burgagii; nec habebimus cu∣stodiam [ D] illius feudi firmae vel socagii vel burgagii, nisi ipsa feudi firma debeat servitium militare.

If any one holds of us, by or in Fee-Farm, Soccage, or Burgage, and holds Land of another by Military Service, We will not have the Wardship of the Heir or Land, which is of, or belongs to another Mans Fee, by reason of what he holds of us in Fee-Farm, Soccage, or Burgage. Nor will we have the Wardship or Custody of that Fee-Farm, [ E] Soccage, or Burgage, unless the Fee-Farm is bound to perform Military Service.

XLVI. Nos non tenebimus custodiam haeredis vel terrae alicujus quam tenet de alio per servitium militare, occasione alicujus parvae Serganteriae, quam tenet de nobis per servitium reddendi cultellos vel sagittas vel hu∣jusmodi.

[ F]

We will not hold the Wardship of an Heir, or any Land which he holds of another by Military Service, by reason of any petit or small Serjeanty he holds of us, by the service of giving us Daggers or Arrows, or the like

XLVII. Nullus Ballivus ponat aliquom de caetero ad legem, nec ••d jura∣mentum, simplici loquela sua; sine testibus fidelibus ad hoc inductis.

No Bayliff or Officer for the future shall bring any Man under the Sentence of the Law, nor to his Oath, (i. e. Purgation, or Canonical Purgation by his Oath) upon his single Accusation or Testimony, with∣out Credible and honest Witnesses produced to prove it.

XLVIII. Nullus liber homo capiatur vel imprisonetur aut disseisietur de [ A] aliquo libero tenemento suo, vel libertatibus vel liberis consuetudinibus suis, aut utlagetur aut exulet, aut aliquo alio modo * 2.147 destituatur; nec su∣per eum ibimus nec eum in carcere mittemus, nisi per Legale judicium pa∣rium suorum, vel per legem terrae.

No Freeman shall be taken, or imprisoned, or disseised of his Free Tenement, or Liberties, or Free Customs; or Out-lawed, or Ba∣nished, or any way destroyed, nor will we pass upon him, or commit [ B] him to Prison, unless by the Legal Judgment of his Peers, or by the Law of the Land, (i. e. by Legal Process, &c.)

XLIX. Nulli vendemus, nulli negabimus, aut differemus rectum vel justitiam.

We will not sell to any Man, we will not deny any Man, or delay Right or Justice.

[ C]

L. Omnes Mercatores nisi publice prohibiti fuerint, habeant salvum & securum * 2.148 exire de Anglia & venire in Angliam, & morari & ire tam per terram quam per aquam ad emendum vel vendendum sine omnibus tol∣tis malis, per antiquas & rectas consuetudines, praeterquam in tempore Werrae, & si sint de terra contra nos Werrina.

All Merchants, unless they be publickly prohibited, shall have safe [ D] and secure Conduct to go out of, and come into England, and to stay there, and pass as well by Land as by Water, to Buy and Sell, by the antient and allowed Customs only, without any Male-tolts (i. e. Illegal Exactions) except in Time of War, or when they shall be of any Nati∣on in War with us.

LI. Et si tales inveniantur in terra nostra in principio Warrae, atta∣chientur sine damno corporum vel rerum; donec sciatur à nobis, vel à ca∣pitali [ E] Justitiario nostro, quomodo Mercatores terrae nostrae tractentur in ter∣ra contra nos Werrina; Et si nostri salvi sint ibi, alii salvi sint in terra nostra.

And if there be found such Merchants in our Land in the beginning of a War, they shall be attached, or secured, without Damage to their Bodies or Goods, while it may be known from us, or our Chief Justi∣tiary, how our Merchants are dealt with in that Nation in War with [ F] us; and if ours be safe there, they shall be safe in our Land.

LII. Liceat unicuique de caetero exire de regno nostro, & redire salvo et secure per terram & per aquam, salva fide nostra; nisi in tempore Guerrae per aliquod breve tempus propter communem utilitatem regni; exceptis im∣prisonatis & utlagatis, secundum legem Regni, & Gente contra nos Guerri∣na & Mercatoribus, de quibus fiat sicut supradictum est.

It shall be lawful for any one for the future, to go out of our King∣dom, and return safely and securely by Land or by Water, saving his Faith or Allegiance to us; unless in time of War by some short space, for the Commune Profit of the Kingdom, except Prisoners, and Out-Laws, (according to the Law of the Land) and People in War with us, and Merchants, who shall be in such Condition, as aforesaid.

LIII. Si quis tenuerit de aliqua escheeta, sicut de honore Walingfordiae, [ A] Bononiae, Lancastriae, Notingham vel de aliis escheetis, quae sunt in manu nostra, & sint Baroniae, & obierit; haeres ejus non det aliud relevium, nec faciat nobis aliud servitium quàm faceret Baroni, si illa Baronia esset in manu Baronis: & nos eodem modo eam tenebimus, quo Baro eam te∣nuit, nec nos occasione talis Baroniae vel Eschaetae habebimus aliquam Es∣chaetam vel custodiam aliquorum hominum nostrorum, nisi alibi tenuerit de nobis in capite ille qui tenuit Baroniam vel Eschaetam.

[ B]

If any Man holds of any Escheat as of the Honor of Walingford, Bo∣logne, Lancaster, Nottingham, or of other Escheats, which are in our Hands, and are Baronies, and dies, his Heir shall not give any other Relief, or perform any other service to us, than he did to the Baron, if the Barony had been in possession of the Baron; and we will hold it after the same manner the Baron held it. Nor will we by reason of such Barony or Escheat have any Escheat or Wardship of any of our Men, unless he that held the Barony or Escheat, held of Vs in Capite in ano∣ther [ C] place.

LIV. Homines qui manent extra Forestam, non veniant de caetero co∣ram Justitiariis nostris de Foresta per communes submonitiones; nisi sint in placito, vel plegii alicujus vel aliquorum qui attachiati sunt propter Forestam.

Those Men which dwell without the Forest, for the future shall not [ D] come before our Justices of the Forest upon Commune Summons, but such as were concerned in the Controversie, or were Pleges for any that were Attached for any thing concerning the Forest.

LV. Omnes autem bosci qui fuerunt afforestati per Regem Richardum fratrem nostrum, statim deafforestentur; nisi fuerint * domini bosci nostri.

All Woods that were taken into the Forest by King Richard our Bro∣ther, [ E] shall forthwith be laid out again, unless they were our Demeasn Woods.

LVI. Nullus liber homo de caetero det amplius alicui, vel vendat de terra sua, quam ut de residuo terrae suae possit sufficienter fieri Domino feu∣di servit••um ei debitum, quod pertinet ad feudum illud.

No Free-Man for the future shall give or sell any more of his Land, [ F] but that of the residue the Service due to the Lord of the Fee may be sufficiently performed.

LVII. Omnes * 2.149 Patroni Abbatiarum, qui habent Chartas regum Angliae de advocatione, vel per aliquam antiquam tenuram vel possessionem, habeant earum custodiam cum vacaverint; sicut habere debent, & sicut supra de∣claratum est.

All Patrons of Abbies, which have Charts of the Kings of England of the Advowson, or by any ancient Tenure or Possession, may have the Custody of them when void, as they ought to have, and as was de∣clared before.

LVIII. Nullus capiatur vel imprisonetur, propter appellationem foeminae, [ A] de morte alterius quam viri sui.

No Man shall be taken or imprisoned upon the Appeal of a Woman, for the Death of any other Man, than her Husband.

LIX. Nullus Comitatus teneatur de caetero, nisi de mense in mensem; & ubi major terminus esse solebat, major sit.

[ B] No County Court for the future shall be holden, but from month to month; and where there used to be a greater space, let it be so.

LX. Nec Vicecomes aliquis, vel Ballivus suus faciat terminum suum per Hundredum, nisi bis in anno, & non nisi in loco debito & consueto; vi∣delicet semel post pascha, & iterum post festum Sancti Michaelis. Et vi∣sus similiter de Franco plegio, tunc fiat ad illum terminum Sancti Michae∣lis sine occasione, ita scilicet quod quilibet habeat suas libertates, quas ha∣buit [ C] & habere consuevit tempore Henrici Regis avi nostri, vel quas postea adquisivit.

Neither any Sheriff, nor his Bayliff shall keep his Turn oftner than twice in a year, and only in the accustomed place, that is to say, once after Easter, and once after Michaelmas; and the View of Franc Pleges, or Sureties for the Peace of the Freemen one for another, or of the Ti∣things, shall be then after Michaelmas, without oppression, and so [ D] that every one shall have his Liberties, which he had and was wont to have in the Time of King Henry our Grandfather, or such as he ob¦teined afterwards.

LXI. Fiat autem visus de Franco plegio sic, ut pax nostra teneatur, & quod tething integra sit sicut esse consuevit;

But the view of France Pleges, shall be so made, That our Peace [ E] may be kept, and That the Tithing, be whole and full, as it wont to be.

LXII. Et quod Vicecomes non quaerat occasiones; & quod contentus sit de eo quod Vicecomes habere consuevit de visu suo faciendo, tempore Henrici Regis avi nostri.

And that the Sheriff shall not oppress or vex any man, and that he shall be Content with what the Sheriff wont to have for his view, in [ F] the Time of King Henry our Grandfather.

LXIII. Non liceat de caetero, alicui dare terram suam domui religio∣nis; ita quod illam resumat tenendam de eadam domo.

For the future it shall not be lawful for any man to give his Land to a House of Religion, so as he may take it again, and hold it of that House.

LXIV. Nec liceat alicui domui religionis terram sic accipere, quod tra∣dat eam illi à quo illam recepit tenendam. Si quis autem de caetero ter∣ram suam sic dederit domui religiosae, & super hoc convincatur; donum suum penitus cassetur, & terra illa domino suo illius feudi incurratur.

Nor shall it be lawful for any Religious House so to receive Land, as to pass it to him again, of whom they received it, to hold of them. If any Man for the future shall so give his Land to a Religious House, and [ A] be Convicted, his Gift shall be void, and the Land shall be forfeit to the Lord of the Fee.

LXV. Scutagium de caetero oapiatur, sicut capi tempore Regis Henrici avi nostri consuevit; & quod Vicecomes non quaerat occasiones, & quod contentus sit de eo quod Vicecomes habere consuevit.

[ B]

Scutage for the Future shall be taken, as it used to be taken, in the time of King Henry our Grandfather, and that the Sheriff vex no Man, and be content with what the Sheriff was wont to receive.

LXVI. Omnes autem consuetudines praedictas & libertates quas conces∣simus in regno nostro tenendas, quantum ad nos pertinet erga omnes ho∣mines nostros de regno nostro, tam Clerici quam Laici nostri observent, quantum ad se pertinet erga homines suos. [ C]

All the foresaid Customs and Liberties which we have Granted to be holden in our Kingdom, as much as it belongs to us towards our Men of the Kingdom; Our Clercs and Laics shall observe as much as it shall belong to them, towards their Men.

LXVII. Salvis Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Prioribus, Tem∣plariis, Hospitalariis, Comitibus, Baronibus, Militibus, &, omnibus aliis [ D] tam ecclesiasticis personis quam soecularibus, libertatibus & liberis consue∣tudinibus, quas prius habuerunt. His testibus, &c.

Saving to the Archbishops, Bishops, Abbats, Priors, Templars, Hospi∣tallers, Earls, Barons, Knights, and all others, as well Ecclesiastics as Seculars, the Liberties, and Free Customs which they had before, these being Witnesses, &c.

[ E] [ F]

King JOHN's Charter of Forests, as 'tis to be found in Matthew Paris, Fol. 250. N. 40. Translated and Divided into Articles or [ A] Chapters.

JOhannes Dei gratia Rex Angliae, &c. Sciatis quod intuitu Dei,* 2.150 & pro salute animae nostrae, & animarum antecessorum & successorum, [N. 113] ad exaltationem Sanctae Ecclesiae, & emendationem regni nostri; spontu∣nea & bona voluntate nostra dedimus, concessimus pro nobis & haeredibus nostris, has libertates subscriptas, habendas & tenendas in regno nostro [ B] Angliae in perpetuum.

JOHN, by the Grace of God King of England, &c. Know ye, That for the Ho••our of God, and the Health of our Soul, and the Souls of our Antecessors and Successors, and for the Exaltation of Holy Church, and the Amendment of our Kingdom, We have of our Free and Good Will Gi••en and Granted for Us and our Heirs, these Li∣berties underwritten, To Have and to Hold in our Kingdom of Eng∣land [ C] for ever.

I. In primis omnes forestae, quas Rex Henricus avus noster afforestavit, videantur per probos & legales homines, & si boscum aliquem alium quam suum dominicum afforestaverit ad damnum illius, cujus hoscus fuerit, sta∣tim deafforestetur. Et si boscum suum proprium afforestaverit, remaneat foresta, salva communia de herbagi•• & rebus aliis in eadem foresta, illis qui eam prius habere consueverunt.

[ D]

First of all, Whatsoever our Grandfather King Henry made Forest, or Forested, shall be viewed by knowing and lawful Men; and if he turned any other than his own proper Wood into Forest, to the da∣mage of him whose Wood it was, it shall forthwith be laid out again, and disforested: And if he turned his own Woods into Forest, they shall remain so, saving the Common of Herbage in the same Forest to those, who formerly were wont to have it.

[ E]

II. Homines qui manent extra forestam, non veniant de cetero coram Justiciariis nostris de foresta p••r communes submonitiones; nisi sint in pla∣cito, vel plegii alicujus vel aliquorum qui attachiati sunt propter forestam. Omnes autem bosci qui fuerunt afforestati per Regem Richardum fratrem nostrum, statim deafforestentur; nisi fuerint Dominici bosci nostri.

They which dwell without the Forest, for the time to come, shall [ F] not upon Common Summons appear before our Justices of the Forest, unless they shall be concerned in the Controversie, or be Pleges or Sure∣ties for such as are attached or arrested for any matter concerning the Forest: All Woods that were turned into Forest by our Brother King Richard, shall be forthwith Disforested, unless they are our Demeasn Woods.

III. Archiepiscopi, Episcopi, Abbates, Priores, Comites, Barones, Mi∣lites & Libere Tenentes, qui boscos habent in foresta; habeant boscos suos, sicut eos habuerunt tempore primae Coronationis praedicti Regis Henrici avi nostri; ita quod quieti sint in perpetuum de omnibus purpresturis, vastis & assartis factis in illis boscis post illud tempus, usque ad principium se∣cundi anni coronationis nostrae. Et qui de caetero vastum purpresturam vel essartum facient sine licentia nostra in illis boscis, de vastis purprestu∣ris & assartis respondeant.

[ A]

The Archbishops, Bishops, Abbats, Priors, Earls, Barons, Knights and Free Tenents, which have Woods in any Forest, shall have their Woods as they had them in the time of the first Coronation of our said Grand∣father King Henry, so as they shall be discharged for ever of all Pur∣prestures, (i. e. Incroachments upon the Kings Lands, Highways, &c.) Wastes, and Assarts, (i. e. stubbing up Wood, clearing the Ground, [ B] and converting it into Arable without Licence) made in those Woods after that time to the beginning of the second year of our Coronation. And those which for the time to come shall make Waste, Purpresture, or Essart in those Woods without our Licence, shall answer for them.

IV. Regard••ores nostri eant per forestas, ad faciendum regardum, sicut fieri consuevit tempore primae coronationis praedicti Regis Henrici avi nostri, & non aliter. [ C]

Our Regarders or Viewers shall go through the Forests, to make a View or Regard, as it was wont to be at the time of the first Coronation of our said Grandfather King Henry, and not otherwise.

V. Inquisitio vel visus de expeditione canum existentium in foresta de caetero fiat, quando fieri debet regardum; scilicet de tertio anno in ter∣tium annum; & tunc fiat per visum & testimonium legalium hominum, [ D] & non aliter. Et ille, cujus canis inventus fuerit tunc non expeditatus, pro misericordia det tres solidos; & de caetero nullus bos capiatur pro ex∣peditatione. Talis autem expeditatio sit per assisam communiter, quod tres ortilli abscindantur de pede anteriori sine poleta. Non expeditentur canes de caetero, nisi in locis ubi expeditari solent tempore primae coronationis praedicti Henrici Regis avi nostri.

The Inquisition or View for Lawing of Dogs, which are kept with∣in [ E] the Forest, for the Future shall be when the Regard is made, that is every three years, and then it shall be done by the View and Testi∣mony of lawful Men, and not otherwise. And he whose Dog at such time shall be found unlawed, shall be punished three Shillings. And for the Future, no * 2.151 Oxe shall be taken for Lawing, and such Lawing shall be according to the Common Assise or Establishment, so as three fore-Claws of the Dogs Foot shall be cut off, or the Ball of his Foot cut out. For the Future Dogs shall not be Lawed, unless in such [ F] Places where they were wont to be Lawed in the time of King Henry our Grandfather.

VI. Nullus forestarius vel Budellus, faciat de caetero Scotallum, vel colligat garbas, vel avenam, vel bladum aliud, vel agnos vel porcellos, nec aliquam collectam faciat; & per visum & sacramentum duodecim

regardatorum quando facient regardum, tot forestarii ponantur ad fore∣stas custodiendas, quot ad illas custodiendas rationabiliter viderint fussi∣cere.

No Forester or Bedell for the time to come shall make any * 2.152 Ale-Shots, or Collect Sheafs of Corn, or Oats, or Wheat, or Lambs, or Pigs, nor shall make any Gathering or Imposition whatsoever. And by the [ A] View and Oath of Twelve Regarders, when they make their Regard, so many Foresters shall be appointed to keep the Forests, as they shall reasonably think sufficient.

VII. Nullum * 2.153 suanimotum de caetero teneatur in regno nostro, nisi ter in anno; videlicet in principio quindecim dierum ante festum Sancti Mi∣chaelis, quando agistatores veniunt ad agistandum Dominicos boscos; & circa festum Sancti Martini, quando agistatores nostri debent accipere pa∣nagium [ B] suum. Et ad ista duo suanimota, convenient Forestarii, viri∣diarii & agistatores; & nullus alius per districtionem. Et tertium sua∣nimotum teneatur in initio xv. dierum ante festum Sancti Johannis Bap∣tistae pro soenatione bestiarum nostrarum; & ad istum suanimotum con∣venient Forestarii, viridarii, & non alii per districtionem.

No Swainmote for the time to come, shall be holden in our Kingdom oftner than thrice in one year: That is to say, in the beginning of Fif∣teen [ C] days before St. Michael, when the * 2.154 Agisters come to Agist the De∣measn Woods; and about the Feast of St. Martin, when our Agisters ought to receive their Panage, (i. e. Money for the Mast of Hogs in the King's Woods and Forests:) And in those two Swainmotes, the Forest∣ers, Verderers and Agisters shall meet, and no other by Compulsion: And the third Swainmote shall be holden in the beginning of Fifteen days before the Feast of St. John Baptist, concerning the Fawning of our Does, and at this Swainmote shall meet the Foresters and Verderers, and [ D] no others shall be compelled to be there.

VIII. Et praeterea singulis quadraginta diebus, per totum annum, con∣venient viridarii & forestarii ad videndum attachiamenta de Foresta; tam de viridi quam de venatione per praesentationem ipsorum Forestario∣rum, & coram ipsis attachientur. Praedicta autem suanimota non tene∣antur, nisi in Comitatibus in quibus teneri consueverunt.

[ E] And furthermore, every forty days throughout the whole year the Verderers and Foresters shall meet to View the Attachments of the Fo∣rest, as well of Vert as Venison, (i. e. to see what Offences had been committed concerning the Herbage or Venison) by Presentment of the Foresters themselves, and they who committed the Offences shall be forced to appear before them: But the aforesaid Swainmotes shall be holden, but in such Counties as they were wont to be holden.

[ F] IX. Ʋnusquisque liber homo agistet boscum suum in Foresta pro volun∣tate sua; & habeant pannagium suum.

Every Free-Man shall Agist his Wood in the Forest (that is, take in Strangers Hogs and Cattle, or put in his own to feed in them) at his pleasure, and shall receive his Pannage.

X. Concedimus etiam quod unusquisque liber homo possit ducere porcos suos per Dominicum boscum nostrum, libere & sine impedimento; & ad agistandum eos in boscis suis propriis vel alibi ubi voluerit. Et si porci alicujus liberi hominis una nocte pernoctaverint in Foresta nostra, non inde occasionetur; ita quod aliquid de suo perdat.

We Grant also, That every Free-Man may drive his Hogs through our Demeasn Woods freely and without Impediment; and to agist them in his own proper Woods, or otherwhere as he will. And if [ A] the Hogs of any Free-Man shall remain one night in our Forest, he shall not be troubled for it, so as he may lose any thing, (i. e. pay any thing for it)

XI. Nullus de caetero amittat vitam vel membra pro venatione nostra; sed si aliquis captus fuerit & convictus de captione venationis, graviter [ B] redimatur, si habeat unde redimi possit, & si non unde redimi possit, ja∣ceat in prisona nostra per annum unum & unum diem. Et si post annum unum & unum diem plegios invenire possit, exeat à prisona; sin autem ab∣juret regnum nostrum Angliae.

No Man for the time to come shall lose Life or Limb for taking our Venison: but if any one be taken and convicted of taking Venison, he shall be grievously punished, if he hath wherewithal; and if he have [ C] not, he shall lie in our Prison a year and a day: And if after that time he can find Sureties, he shall be released; if not, he shall abjure our Kingdom of England.

XII. Quicunque Archiepiscopus, Episcopus, Comes vel Baro veniens ad nos per mandatum nostrum transierit per Forestam nostram, licet illi ca∣pere unam vel duas bestias per visum Forestarii si praesens fuerit; sin au∣tem, faciat cornari, ne videatur hoc furtive facere. Item licet in rede∣undo [ D] idem eis facere sicut praedictum est.

Every Archbishop, Bishop, Earl or Baron coming to us at our Com∣mand, and passeth through our Forest, may lawfully take one or two Deer by view of the Forester if present: If not, he shall cause a Horn to be wound, lest he should seem to steal them. Also in their Return they may lawfully do the same thing.

[ E]

XIII. Ʋnusquisque liber homo de caetero sine occasione faciat in bosco suo vel in terra sua, quam habet in Foresta molendinum, v••varium, stagnum, marleram, Fossatum vel terram arabilem, extra coopertum in terra ara∣bili; ita quod non sit ad nocumentum alicujus Vicini.

Every Free-Man for the time to come, may Erect a Mill in his own Wood, or upon his own Land, which he hath in the Forest: Or Make a Warren, a Pool, or Pond, a Marle-Pit, or Ditch, or turn some of it [ F] into Arable, without the Covert in Arable Land, so as it be not to the Nusance of his Neighbour; (i. e. hurt or damage of his Neighbour.)

XIV. Ʋnusquisque liber homo habeat in boscis suis, Aerias accipitrum, spervariorum, falconum, aquilarum & heironum; & habeant similiter mel quod inventum fuerit in boscis suis.

Every Free-Man may have in his Woods the Ayries of Hawks, of Sper-Hawks, Falcons, Eagles, and of Herons; and they shall likewise have the Honey which shall be found in their Woods.

XV. Nullus Forestarius de caetero, qui non sit Forestarius de feudo, reddens firmam nobis pro balliva sua, capiat cheminagium, scilicet pro careta per dimidium annum, duos denarios; & per alium dimidium an∣num, [ A] duos denarios; & pro equo qui portat summagium, per dimi∣dium annum, unum obolum; & per alium dimidium annum, unum obo∣lum; & non nisi de illis qui extra ballivam suam tanquam Merca∣tores veniunt, per licentiam suam in Ballivam suam, ad buscam mei∣remium corticem vel carbonem emendum, & alias ducendum ad ven∣dendum ubi voluerint. Et de nulla careta alia vel summagio, al••quod cheminagium capiatur; non capiatur cheminagium, nisi in locis illis ubi antiquitur capi solebat & debuit. Illi autem qui portant super dorsum suam [ B] buscam, corticem vel carbonem ad vendendum, quamvis inde vivant; nul∣lum de caetero dent cheminagium. De boscis aliorum, nullum detur che∣minagium, Forestariis nostris, praeterquam de Dominicis boscis nostris.

No Forester for the future, who is not a Forester in Fee, paying us Rent for his Office, shall take Cheminage, (i. e. Money for passing up∣on the Ways or Roads through the Forest) That is to say, for every Cart two pence for half a year, and for the other half year two pence; and for a Horse that carries Burthens, for half a year one half peny; [ C] and only of those, that come as Merchants out of his Bayliwick or Li∣berty, to buy Ʋnder-Wood, Timber, Bark, or Char-Coal; and to car∣ry it, to sell it in other places where they will. And there shall be no Chiminage taken for any other Cart or Burthen, unless in those places, where antiently it was wont, and ought to be taken. But they which carry Wood, Bark, or Coal, upon their Backs to sell, although they get a Livelyhood by it, shall for the time to come pay no Cheminage. For passage through the Woods of other Men no Cheminage shall be gi∣ven [ D] to our Foresters.

XVI. Omnes utlagati pro Foresta, à tempore Regis Henrici avi nostri, usque ad primam Coronationem nostram veniant ad pacem sine impedi∣mento; & salvos plegios inveniant, quod de caetero non forisfacient nobis de Foresta nostra.

All Persons Out-lawed for Offences committed in our Forest, from [ E] the time of King Henry our Grandfather, until our first Coronation, may Reverse their Out-Lawries without Impediment, and shall find Pleges, that for the time to come they will not forfeit to us (i. e. commit any offence) in our Forest.

XVII. Nullus Castellanus vel alius teneat placitum de foresta, sive de viridi sive de venatione; sed quilibet Forestarius de feudo attachiet pla∣cita de foresta, tam de viridi quam de venatione, & ea praesentet virida∣riis [ F] provinciarum; & cum rotulata fuerint & sub sigillis viridariorum inclusa, praesententur capitali Forestario cum in partes ill••s venerit ad te∣nendum placita forestae, & coram eo terminentur.

No Castellan (i. e. Constable, or Governour of a Castle) shall hold Pleas of the Forest, whether of Vert, or of Venison. But every Fo∣rester in Fee shall attach Pleas of the Forest, (that is, shall attach the Body or Goods of the Offenders to make them appear to answer their

Offences) as well concerning Vert as Venison, and shall present the Pleas or Offences to the Verderers of the several Counties; and when they shall be inrolled, and wound up in Wax, and sealed by the Verderers, they shall be presented to the Chief Forester, when he shall come into those parts to Hold Pleas of the Forest, and shall be determined before him.

XVIII. Omnes autem consuetudines praedictas & libertates, quas nos con∣cessimus in regno tenendas, quantum ad nos pertinet erga nostros, omnes de regno nostro tam Laici quam Clerici observent, quantum ad se pertinet, [ A] erga suos.

And all the Customs aforesaid, and Liberties, which we have granted, to be holden in our Kingdom, as much as it belongs to us, towards ours (understand Men) all of our Kingdom, (or Government) as well Laies as Cleres, shall observe as much as it shall appertein to them, to∣ward [ B] theirs, (understand Men.)

* 2.155JOhannes Dei gratia Rex Angliae, Dominus Hiberniae, Dux Norman∣niae & Aquitaniae, Comes Andegavensis Archiepiscopis, Episcopis, [N. 114] Comitibus, Baronibus, Militibus, Ballivis, & omnibus has literas visu∣ris, [ C] salutem. Quoniam inter nos & venerabiles Patres nostros, Stepha∣num Cantuariensem totius Angliae Primatem & Sanctae Ecclesiae Romanae Cardinalem, Willielmum Londoniensem, Eustachium Elyensem, Aegidium Herefordensem, Iocelinum Bathoniensem & Glastonensem, & Hugonem Lincolniensem Episcopos, super damnis & ablatis eorum tempore Interdicti, per Dei gratiam de mera & libera voluntate utri∣usque partis plenè convenit; volumus non solum eis quantum secundum Deum possumus satisfacere, verum etiam toti Ecclesiae Anglicanae salu∣briter [ D] & utiliter in perpetuum providere. Inde est quod qualiscumque consuetudo temporibus nostris & praedecessorum nostrorum hactenus in Ecclesia Anglicana fuerit observata, & quicquid Juris nobis hacte∣nus vendicaverimus; de caetero in universis & singulis Ecclesiis, & Monasteriis, Cathedralibus, et Conventualibus, totius regni Angliae, liberae sint in perpetuum, electiones quorumcumque Praelatorum, ma∣jorum et minorum; salba nobis et haeredibus nostris, custodia Eccle∣siarum, & Monasteriorum vacantium, quae ad nos pertinent. Promit∣timus [ E] etiam, quod nec impediemus nec impediri permittemus per nostros, nec procurabimus, quin in universis & singulis monasteriis & Ecclesiis, postquam vacaverint praelaturae, quemcumque voluerint liberè sibi prae∣ficient electores pastorem; petita tamen à nobis prius & haeredibus nostris licentia eligendi; quam non denegabimus nec differemus. Et si forte accidat quod denegaremus, vel differremus; nihilominus pro∣cedant electores ad electionem Canonicam faciendam. Et similiter post celebratam electionem, noster requiratur assensus, quem non de∣negabimus, [ F] nisi adversus eandem rationale proposuerimus, & legitimè probaverimus propter quod non debemus consentire. Quare volumnus & firmiter jubemus, ne quis vacantibus Ecclesiis vel Monasteriis, con∣tra hanc nostram Concessionem & Constitutionem in aliquo veniat vel venire praesumat. Si quis vero contra hoc aliquo tempore veniat, male∣dictionem Dei omnipotentis & nostram incurrat. His testibus Petro

Wintoniensi Episcopo, Willielmo Mareschallo, Comite Penbroc, Wil∣lielmo Comite Warrenniae, Ranulpho Comite Cestriae, Sahero Comite Wintoniensi, Galfrido de Mandevilla Comite Gloverniae et Essexiae, Willielmo Comite de Ferrariis, G. Briewere, W. filio Geraldi, Willi∣elmo de Cantelupo, Hugone de Novilla, Roberto de Wer, W. de Hun∣tingefeld. Datum per manum Magistri Roberti de Marisco Cancellarii nostri, decimo quinto die Januarii, apud novum Templum Londini; An∣no [ A] Regni nostri decimo sexto.

INnocentius Episcopus, &c.* 2.156 Venerabilibus fratribus & dilectis filiis uni∣versis Ecclesiarum Praelatis per Angliam constitutis. Salutem & Aposto∣licam [N. 115] [ B] Benedictionem. Dignis laudibus, attollimus magnificentiam creato∣ris, postquam idem, qui est mirabilis & terribilis in Consiliis super filios hominum, aliquandiu toleravit ut perflando discurreret per areolam horti sui, spiritus tempestatis quasi ludens, taliter in orbe terrarum, ut sic often∣deret infirmitatem, & insufficientiam nostram, statim cum voluit, dixit Aquiloni, Fla, & Austro noli pro••ibere, imperansque ventis per mare statuit procellam in auram, ut nautae portum Quietis inveniant praeptatum. Cumque igitur inter Regnum & Sacerdotium Anglicanum, non sine [ C] magno periculo atque damno, super electionibus praelatorum gravis fuerit controversia diutius agitata; Illo tandem, eui nihil impossibile est, qui∣que ubi vult spirat mirabiliter operante, charissimus Iohannes Rex An∣glorum illustris, liberaliter ex mera & spontanea voluntate, de consen∣su communi Baronum suorum, pro salute animae suae, & praedecesso∣rum suorum & Successorum Vobis concessit, & suis literis confirma∣vit: ut de caetero in universis & singulis Ecclesiis ac Monasteriis, Ca∣thedralibus & Conventualibus totius Regni Angliae, in perpetuum, [ D] liberae fiant electiones quorumcumque Praelatorum, majorum, & etiam minorum. Nos igitur hoc gratum & rarum habentes, concessionem hujusmodi, vobis & per vos Ecclesiis & Successoribus vestris, prout in eisdem literis Regis perspeximus contineri, authoritate Apostolica confirmamus, & praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo omnino homini liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, in∣dignationem omnipotentis Dei, & Beatorum Petri & Pauli Apostolorum [ E] ejus, se noverit incursurum. Datum Laterani, tertio Calendas Aprilis; Pontificatus nostri anno decimo octavo.

He was chosen Pope January the 9th 1198. King John's Grant was included and inserted in this Popes Bull; but for the clearer under∣standing of them both, they are here Printed distinctly.

[ F]

* 2.157CƲm autem pro Deo & ad emendationem Regni nostri, & ad me∣lius [N. 116] sopiendam discordiam inter nos & Barones nostros, haec om∣nia concessimus, volentes ea integra & firma stabilitate gaudere, facimus & concedimus eis securitatem subscriptum: Videlicet quod Barones eli∣gant viginti quinque Barones de regno nostro quos voluerint, qui debe∣ant pro totis viribus suis observare, tenere, & facere observari pacem & [ A] libertates quas eis concessimus, & hac praesenti charta confirmavimus, ita scilicet, quod si per nos vel Iustitiarium nostrum erga aliquem in ali∣quo deliquiverimus, vel aliquem articulorum pacis vel securitatis trans∣gressi fuerimus, & delictum fuerit ostensum quatuor Baronibus de viginti quinque Baronibus; illi quatuor Barones accedent ad nos, & ad Iusticiarium nostrum, si fuerimus extra regnum, & proponentes nobis excessum, petent ut sine dilatione faciamus emendari. Et si nos excessum non emendaverimus (vel Iusticiarius noster si fuerimus ex∣tra [ B] regnum) inter tempus quadraginta dierum, computando à tempore quo monstratum fuerit nobis, praedicti quatuor Barones referent causam il∣lam ad residuos de illis viginti quinque Baronibus. Et illi Barones cum communa totius terrae, distringent & gravabunt nos modis omnibus quibus poterunt: scilicet per captionem castrorum, terrarum, possessio∣num et aliis modis quibus potuerint; donec fuerit emendatum se∣cundum arbitrium eorum; salva persona nostra, & Reginae nostrae, & liberorum nostrorum. Et cum fuerit emendatum, intendent nobis [ C] sicut prius fecerunt. Et quicunque voluerit de terra, juret quod ad prae∣dicta omnia exequenda parebit mandatis praedictorum viginti quinque Baronum: & quod gravabit nos pro posse cum ipsis. Et nos publice & liberè damus licentiam jurandi cuilibet, qui jurare voluerit; & nulli unquam jurare prohibehimus, Omnes autem illos de terra nostra, qui per se & sponte sua voluerint jurare viginti quinque Baronibus de distringen∣do nos, & gravando nos cum eis, faciemus jurare eosdem de mandato nostro, sicut praedictum est. In omnibus autem istis, quae viginti quinque [ D] Baronibus committuntur exequenda, si forte in aliquo inter se discor∣daverint, vel aliqui ex eis summoniti noluerint vel nequiverint inter∣esse; ratum habeatur & firmum, quod major pars eorum providerit vel praeceperit, ac si omnes viginti quinque in hoc concessissent. Et vi∣ginti quinque Barones jurent, quod omnia antedicta fideliter observabunt, & pro toto posse suo facient observari. Et nos nihil impertrabimus per nos nec per alium, per quod aliquid istarum concessionum & libertatum revocetur aut minuatur. Et si aliquid tale fuerit impetratum, irritum [ E] sit et inane; et nunquam eo utemur per nos vel per alium. Et om∣nes malas voluntates, & indignationes, & rancores ortos inter nos & homines nostros Clericos & Laicos a tempore discordiae, plene om∣nibus remisimus & condonabimus. Et ad melius distringendum nos, quatuor Castellani, de Norhanton scilicet, de Kenillewurche, de Notingham, & de Scardeburck, erunt jurati viginti quinque Ba∣ronibus; quod facient de castris praedictis quod ipsi praeceperint & mandaverint, vel major pars eorum. Et tales semper Castellani po∣nantur [ F] in illis Castris, qui fideles sint, & nolint transgredi juramen∣tum suum. Et nos amovebimus omnes alienigenas à terra, Parentes omnes Girardi de Athies, Engelardum scilicet, Andream, Petrum, Gyonem de Chanceles, Gyonem de Cigvini, uxorem praedicti Gi∣rardi cum omnibus liberis suis, Gaufridum de Martenni, & fratres ejus, Philippum, Marc, & fratres ejus, & G. nepotem ejus, Falconem,

& Flandrenses omnes & ruptarios, qui sunt ad nocumentum Regni. Praeterea omnes transgressiones factas occasione hujus discordiae a Pascha transacto, qui fuit annus decimus sextus, usque ad hanc pacem reforma∣tam, plene remisimus omnibus Clericis & Laicis, & quantum ad nos pertinet, plene condonavimus. Et insuper fecimus illis sieri literas testi∣moniales & paten••es Domini Stephani Cantuariensis Archiepiscopi, Domini Henrici Dublinensis Archiepiscopi, Domini Pandulphi Sub∣diaconi [ A] & Domini Papae familiaris, & Episcoporum praedictorum, su∣per securitate ista concessionibus praefatis. Quare volumus & firmi∣ter praecipimus, quod Anglicana Ecclesia libera sit, & quod omnes homines de regno nostro habeant & teneant omnes libertates praefatas, jura & consuetudines bene & in pace, liberè & quietè, plenè & integrè, sibi & haeredibus suis, de nobis & haeredibus nostris, in omnibus rebus, & locis in perpetuum, ut praedictum est. Iuratum autem est tam ex parte nostra quam ex parte Baronum, quod haec omnia supradicta, bona [ B] fide, & sine malo ingenio, observabimus: testibus supradictis & multis aliis. Data per manum nostram in prato quod vocatur Riningemade, inter Stanes & Windeleshores, decimo quinto die Junii, Anno Regni nostri decimo Septimo.

[ C] REx Stephano Harengod &c.* 2.158 Sciatis quod firma pax facta est per Dei gratiam inter nos & Barones nostros die Veneris proxima post festum Sanctae Trinitatis apud Rimemed prope Stanes, Ita quod eorum [N. 117] homagia eodem die ibidem cepimus. Ʋnde vobis mandamus firmiter praecipientes quos sicut nos & honorem nostrum diligitis & pacem regni nostri, ne ulterius turbetur quod nullum malum de caetero faciatis Baroni∣bus nostris vel aliis vel fieri permittatis, occasione discordiae prius ortae inter nos & eos. Mandamus etiam vobis quod de finibus & censariis no∣bis [ D] factis occasione illius discordiae si quid superest reddendum ultra prae∣dictam diem Veneris nichil capiatis. Et si quid post illum diem Vene∣ris cepistis illud statim reddatis. Et corpora prisonum & obsidum cap∣torum & detentorum occasione hujusmodi guerrae vel finium vel Cen∣soriarum praedictarum sine dilatione deliberetis. Haec omnia praedicta sicut corpus nostrum diligitis faciatis. Et in hujus, &c. Vobis mittimus. Teste me ipso apud Rimem••d dicimo octavo Die Junii Anno Regni nostri decimo Septimo.

[ E]

REx Vicecomitibus Forestariis Warrennarits Custodibus Ripariarum & omnibus Ballivis suis in eodem Comitatu Salutem.* 2.159 Sciatis pa∣cem firmam esse reformatam per Dei gratiam inter nos & Barones & [N. 118] liberos homines Regni nostri sicut audire poteritis et inde per Cartam [ F] nostram quam inde fieri fecimus quam etiam legi publice praecepimus per totam Ballivam vestram et sirmiter teneri. Volentes et districte praeci∣pientes quod tu Vic comites omnes de Balliva tua secundum formam Car∣tae praedictae jurare facias viginti quinque Baronibus de quibus mentio sit in Carta praedicta ad mandatum eorundem vel majoris partis eorum coram ipsis vel illis quos ad hoc attornaverint per literas suas Patentes et ad diem et locum quos ad hoc faciendum praefixerint praedicti Barones

vel attornati ab eis ad hoc. Volumus etiam et praecipimus quod duodecim Milites de Comitatu tuo qui eligentur de ipso Comitatu in Primo Comitatu qui tenebitur post susceptionem Literarum istarum in partibus tuis jurent de inquirendis pravis consuetudinibus tam de Vicecomitibus quam eorum Ministris forestis forestariis, Warennis et Warennariis Ripariis et earum Custodibus et eis delendis sicut in ipsa Carta Continetur. Vos igitur omnes sicut nos et honorem nostrum diligitis et pacem Regni nostri omnia in Car∣ta contenta inviolabiliter observetis et ob omnibus observari faciatis ne [ A] pro defectu vestri aut per excessum vestrum pacem Regni nostri, quod Deus avertat, iterum turbari contingat. Et tu Vicecomes pacem no∣stram per totam Ballivam tuam clamari facias et firmiter teneri praecipi∣as. Et in hujus, &c. Vobis mittimus. Teste meipso apud Runimed de∣cimo nono die Junii Anno Regni nostri decimo Septimo.

[ B]

* 2.160REx Vicecomiti Warwic et duodecim Militibus Electis in eodem Comi∣tatu ad inquirendum et delendum pravas Consuetudines de Vicecomi∣tibus [N. 119] et eorum ministris forestis et forestariis, Warennis et Warennariis, Ripariis et earum Custodibus. Salutem. Mandamus vobis quod statim et sine dilatione saisi tis in manum nostram terras et tenementa et Catalla omnium illorum de Comitatu Warewic qui jurare contradixerint viginti quinque Baronibus secundum formam contentam in Carta nostra de liberta∣tibus [ C] vel eis quos ad hoc attornaverint. Et si jurare noluerint statim post quindecim dies completos praeterquam terrae et tenementa et Catalla eorum in manu nostra saisita fuerint Omnia Catalla sua vendi faciatis et de∣narios inde perceptos salvo custodiatis deputandos subsidio Terrae Sanctae. Terras autem et tenementa eorum in manu nostra teneatis quousque ju∣raverint. Et hoc provisum est per judicium Domini Cantuariensis Archiepiscopi, et Baronum Regni nostri. Et in hujus, &c. Teste meipso apud Winton vicesimo Septimo die Junii Anno Regni nostri de∣cimo [ D] Septimo.

Idem mandatum est Omnibus Vicecomitibus Angliae.

* 2.161HAec est conventio inter Dominum Johannem Regem Angliae ex una [ E] parte et Robertum filium Walteri Mareschallum Exercitus D••i et [N. 120] Sanctae Ecclesiae in Anglia et Richardum Comitem de Clare Galfridum Comitem Essexiae et Gloucestriae Rogerum Bygod Comitem Norfforch et Suf∣folch Saherum Comitem Wyntoniae Robertum Comitem Oxoniae Henricum Comitem Hereford et Barones subscriptos, scilicet W. Mariscallum junio∣rem Eustachium de Vescy, Willielmum de Mobray Johannem filium Ro∣berti Rogerum de monte Begon Willielmum de Lannalay et alios Comites et Barones et liberos homines totius Regni ex altera parte. Videlicet, quod [ F] ipsi Comites et Barones et alii praescripti tenebunt Civitatem London de Bal∣livo Domini Regis salvis interim Domino Regi firmis redditibus et cla ris debitis suis usque ad assumptionem Beatae Mariae Anno, &c. Decimo Septimo. Et Dominus Cantuariensis tenebit similiter de Ballivo Domini Regis Turrim London usque ad praedictum terminum Salvis Civitati Lon∣don libertatibus suis et liberis Consuetudinibus suis et salvo cuilibet jure

suo in C••stodia Turris London. Et ita quod interim non ponat Dominus Rex munitionem vel vires alias in Civitate praedicta vel in Tu••ri London. Fiant etiam infra praedictum terminum Sacramenta per totam Angliam vi∣ginti quinque Baronibus sicut continentur in Carta de libertatibus & secu∣ritate regno concessis vel attornatis viginti quinque Baronibus sicut con••i∣nentur in Literis de duodecem Militibus eligendis ad delendas malas Con∣suetudines de forestis & aliis & praeterea infra eundem terminum omnia [ A] quae Comites & Barones & alii liberi homines petunt à Domino Rege quae ipse dixerit esse reddenda vel quae per viginti quinque Barones aut p••r ma∣jorem partem eorum judicata fuerint esse reddenda reddantur secundum formam praedictae Cartae & si haec facta fuerint vel per Dominum Regem non steterit quominus ista facta fuerint infra praedictum terminum tum Ci∣vitas & Turris London ad eundem terminum statim reddantur Domino Regi salvis praedictae Civitati libertatibus & liberis Consuetudinibus suis si∣cut praescriptum est. Et si haec facta non fuerint & per Dominum Regem [ B] steterit quod ista non fiant infra praedictum terminum Barones tenebunt Civitatem praedictam & Dominus Archiepiscopus Turrim London donec prae∣dicta compleantur. Et interim omnes ex utraque parte recuperabunt ter∣ras castra & villas quas habuerunt in initio Gwerrae ortae inter Dominum Regem & Barones.

[ C]

RObertus filius Walteri, Mareschallus exercitus Dei & Sanctae Ecclesiae, & alii Magnates ejusdem exercitus;* 2.162 nobili viro [N. 121] Willielmo de Albineto salutem. Bene scitis quam magnum commodum sit vobis & nobis omnibus, servare Civitatem Londoniarum qua est re∣ceptaculum nostrum; & quantum dedecus esset & damnum nobis, si per defectum nostrum eam amitteremus. Sciatis etiam certissimè quod praemoniti fuerimus, quod quidam sunt qui nihil aliud expectant, nisi quod [ D] recessissemus à Civitate praedicta, ut ita eam subito possent occupare. Et ideo per commune consilium prolongavimus Torneamentum, quod captum fuit apud Stanfort, die Lunae proxima post festum Apostolorum Petri & Pauli, usque ad diem Lunae proximam post octavas praedictas. Erit autem Torneamentum juxta Londinum in Bruera de Stanes, & vil∣lam de Hundeslawe, & hoc fecimus propter securitatem nostram & Ci¦vitatis praedictae. Et ideo mandamus vobis & rogamus diligenter, quod ad Torneamentum praedictum, cum equis & armis ita provide veniatis, [ E] quod honorem inde habeatis. Qui melius ibi faciet, habebit ursum, quem Domina quaedam mittet ad Torneamentum. Valete.

INnocentius Episcopus Servus Servorum Dei,* 2.163 Venerabilibus Fratribus Stephano Cantuariensi Archiepiscopo Sanctae Romanae Eccl siae Car∣dinali [ F] & Suffraganeis ejus salutem, & Apostolicam Benedictionem. Mi∣rari [N. 122] cogimur & moveri grave gerentes plurimum & molestum quod cum in∣ter vos et Karissimum in Christo filium nostrum Johannem Regem Angliae illustrem pax ad honorem Dei & Ecclesiae sit feliciter reformata, diss••nsio∣nes inter ipsum & quosdam Magnates atque Barones nec non Complices eorundem dissimulastis hactenus & conniventibus oculis pertransitis ad so∣piendas illas non curantes interponere partes vestras quamvis nullatenus

ignoretis quod nisi feliciter fuerint p••udenti consilio ac studio diligenti so∣pitae tantum ac ••ale scandalum earum occasione possit accidere toti regno quod forte nequiret absque multo dispendio ac magno labore sedari non∣nullis suspicantibus & dicentibus quod super quaestionibus contra ipsum Regem noviter suscitatis vos illis praebetis auxilium & favorem, cum temporibus clarae memoriae Patris & Fratris sui nec non ipsius usque post pacem inter vos & ipsum nostra mediante sollicitudine reforma∣tam hujusmodi quaestiones non fuerint suscitatae. Illud autem reproba∣mus omnino si quemadmodum à multis asseritur conspirationes & conju∣rationes [ A] fecerint ausu temerario contra ipsum quodque cum armis irreve∣renter & indevote repetere praesumpserunt quae cum humilitate & devoti∣one si opus esset repetere debuissent. Ne igitur ipsius bonum propositum hu∣jusmodi occasionibus valeat impediri, Fraternitatem vestram rogamus & exhortamur in Domino per Apostolica vobis scripta praecipiendo mandan∣tes quatinus ad reformandum inter utrosque concordiam diligens studium impendatis & operam efficacem omnes conjurationes & conspirationes [ B] praesumptas à tempore subortae discordiae inter Regnum & Sacerdo∣tium Apostolica denunciantes auctoritate cassatas & per excommunicatio∣nis sententiam inhibentes ne talia de caetero ••raesumantur, praefatos No∣biles movendo prudenter & efficaciter injungendo ut per manifesta devo∣tionis & humilitatis indicia ipsum Regem sibi placare ac reconciliare pro∣curent exhibentes ei servitia consueta quae ipsi & praedecessores sibi & suis praedecessoribus impendant. Ac deinde siquid ab eo duxerint postulandum non insolenter sed reverenter implorent, regalem ei conservantes honorem, [ C] ut sic quod intenderunt valeant facilius optinere. Nos enim eundem Re∣gem rogamus & obsecramus in Domino in remissionem sibi peccaminum injungentes quatinus praedictos Nobiles benigne pertractet & justas peti∣tiones eorum clementer admittat ut & ipsi congaudentes cognoscant eum divina gratia faciente in meliorem statum esse mutatum. Ac per hoc ipsi & haeredes eorum sibi & successoribus suis promptius & devotius debeant fa∣mulari. Datum Laterani decimo quarto * 2.164 Kalendas Aprilis Pontificatus nostri anno octo decimo. [ D]

* 2.165INnocentius, &c. dilectis filiis Magnatibus & Baronibus Angliae [N. 123] Salutem & Apostolicam Benedictionem. Grave gerimus & molestum quod sicut accepim••s inter Karissimum in Christo fil••um nostrum Johan∣nem Regem Anglorum illustrem & quosdam vestrum prop••er quaestiones [ E] noviter suscitatas dissensio est suborta grave dispendium paritura nisi feli∣citer fuerint prudenti consilio ac studio diligenti sopitae.* 2.166 Illud autem re∣probamus omnino si quemadmodum à multis asseritur conspirationes aut Conjurationes feceritis ausu temerario contra ipsum quodque cum ar∣mis irreverenter & indevotè repetere praesumpsistis quae cum humi∣litate & debotione si opus esset vos repetere debebatis. Ne igitur ipsius bonum propositum hujusmodi occasionibus vale••t impediri, nos omnes conspirationes & conjurationes praesumptas à tempore subortae discordiae [ F] inter Regnum & Sacerdotium Apostolica denunciamus auctoritate cassatas & per excommunicationis sententiam inhibemus ne talia de caetero praesumantur vos movendo prudenter & efficaciter inducendo ut per manifesta devotionis & humilitatis indicia ipsum Regem vobis pla∣care & reconciliare curetis, exhibentes ei servitia consueta quae vos & praedecessores vestri sibi et suis praedecessoribus impendistis. Ac

deinde si quid ab eo duxeritis postulandum non insolenter sed cum re∣verentia imploretis regalem ei conservantes honorem ut sic quod in∣tenderitis valeatis facilius optinere. Nos enim eundem Regem p••r scri∣pta nostra rogamus & obsecramus in Domino in remissionem ei peccami∣num injungentes ut vos benigne pertractet et justas petitiones vestras clementer admittat ut & vos ipsi congaudendo nosca••is eum divin•• gra∣tia faciente in meliorem statum esse mutatum, ac per hoc vo•• & haeredes [ A] vestri sibi & successoribus suis debeatis promptius & devotius famu∣lari. Quocirca Nobilitatem vestram rogandam duximus & movendam per Apostotica vobis scripta mandantes quatinus tales in hoc vos exhibere curetis quod regnum Angliae optata pace laetetur & vos in necessitatibus vestris cum opus fuerit necessarium vobis impendere debeamus auxilium et favorem.

Datum Laterani decimo * 2.167 quarto Kalendas Aprilis, Pontificatus no∣stri [ B] anno Octavo decimo.

REx omnibus ad quos litterae praesentes pervenerint salutem.* 2.168 Sciatis [ C] nos concessisse Baronibus nostris qui contra nos sunt quod nec eos nec homines suos capiemus nec dissaisiemus nec super eos per vim vel per [N. 124] arma ibimus nisi per legem Regni nostri vel per Judicium Parium suo∣rum in Curia nostra donec consideratio facta fuerit per quatuor quos eli∣gemus ex parte nostra, et per quatuor quos eligent ex parte sua, et Do∣minum Papam qui Superior erit super eos, & de hoc securitatem eis faciemus quam poterimus, & quam debebimus per Barones nostros et interim volumus quod Episcopi Londoniensis, Wigorniensis, Cestrensis, [ D] Roffensis, et Willielmus Comes Warrennae interim eos securos faciant de praedictis. Et si forte contra aliquod interceptum fuerit infra competens tempus per praedictos Octo emendetur. Et in hujus,* 2.169 &c. eis fieri feci∣mus. Apud Windeshore x die Maii, Anno Regni nostri xvi.

[ E]

DOmino Papae salutem,* 2.170 et debitam tanto Domino ac Patri cum de∣votione reverentiam. Sanctitati vestrae grates referimus multipli∣ces, de literis vestris pro nobis à paternitate vestra Domino Cantua∣riensi Archiepiscopo, et ejus suffraganeis porrectis, nec non magnati∣bus et Baronibus terrae nostrae, pro certo scituri, quod Barones ipsi [N. 125] Literas vestras in nullo exaudierunt; Dominus vero Cantuarien∣sis Archiepiscopus, & ejus Suffraganei mandatum vestrum exe∣cuitoni [ F] demandare supersederunt. Nos vero attendentes praemissa,* 2.171 asserebamus Baronibus nostris, quod terra nostra Patrimonium erat Beati Petri, et eam de Beato Petro et Ecclesia Romana, et de vobis tenebamus. Adjecimus etiam quod Cruce signati eramus, & peteba∣mus beneficium & privilegium Cruce signatorum, ne turbaretur ter∣ra nostra et ne consumeretur in malos usus quam in subsidium terrae Sanctae

expendere proposueramus, & appellavimus, per Willielmum Maraschallum, Comi••em Pembrock, et Willi••lmum Comitem Warren, contra perturbatores pacis terrae nostrae. Verum quia cruce signati fuimus volentes in omn••bus cum humilitate et mansuet••dine proced••re, salva appellatione nostra, obtu∣limus Baroni••us illis, quod omnes malas consuetudines suscitatas, et per quemcunque introductas temporibus nostris penitus aboleremus, nec non et malas consuetudines tempore Regis Richardi, fratris nostri, subortas extirparemus; de consuetudinibus autem tempore Patris nostri suscita∣tis, [ A] si quae essent quae eos gravarent, per consitium fidelium nostrorum operaremur. Sed nec hiis nec aliis supradictis conten••i, omnia praemissa recusarunt. Videntes ig••tur quod ipsi manifeste nitebantur ad turbationem Regni nostri, rogavimus Dominum Cantuariensem Archiepiscopum, et ejus Suffraganeos, quod exequerentur mandatum vestrum, scilicet, quod secundum tenorem Literarum vestrarum consueta nobis exhibe∣re et servitia. Et postea si quae à nobis petere vellent, cum humilitate et sine armis ea à nobis peterent, denunciantes eos excommunicatos qui [ B] post praedicta eis oblata pacem Regni nostri perturbarent. Et videbatur Episcopo Exoniensi et Magistro Pandulpho qui praesentes erant, quod de jure per sententiam excommunicationis eos composuere debebant: Sed Archiepiscopus respondens ait, quod sententiam excommunicationis in eos nullo modo proferret, quia bene sciebat mentem vestram, et videba∣tur nobis similiter, quod ita facere debebat, quia mandavimus gentem copiosam de terris extraneorum ad succursum terrae nostrae. Et promisit nobis quod si eos revocare vellemus, non solum sententiam excommunica∣tionis [ C] in eos inferret, verum etiam in quantum posset eis resisteret: Ʋnde gentem nostram revocavimus. Postmodum autem obtulimus eis per Li∣teras nostras Patentes, per Dominum Cantuariensem Archiepiscopum, et duos vel tres suffraganeos ejus eis delatas, quod nos eligerimus ex parte nostra quatuor, et ipsi ex parte sua quatuor; Ita quod vos su∣periores constitueremini, de omnibus querelis Libertatum quas ipsi proponerent et ad suas nos responderemus, quod quicquid vos una cum illis Octo statueretis super omnibus quae ipsi peterent à nobis, nos [ D] gratum haberemus et teneremus. Et quamvis se humiliare noluerunt versus nos sicut debuerunt, nos tamen pro Servitio Dei, & succur∣su Terrae Sanctae in tantum nos humiliavimus, quod haec praedicta eis ob∣tulimus. Et praeterea eis obtulimus quod de omnibus petitioni∣bus suis per considerationem parium suorum Justitiae plenitudi∣nem eis exbiberemus. Quod ipsi recusarunt. Ad haec Domine, die Veneris in Crastino Ascensionis Domini, venit ad nos Frater Willielmus de Camera vestra, vester familiaris, deferens nobis literas vestras con∣tinentes, [ E] quod dispositio peregrinationis nostrae itinere sanctitatis vestrae pedibus uliquem de nostris in Concilio repraesentaremus, paternitatem ve∣strum de processu nostro et itineris nostri expeditione cortificuntes, su∣per quo pie paternitati vestrae taliter respondemus, quod cum perversis Baronum praedictorum inquietationibus ut ex praemissis vobis innotuit affligamur, nec possumus in eis bonum pacis invenire, quo saltem con∣cordes afficiamur, ut sic facilius proposito insisteremus, Vos de itinere nostro, et itineris nostri expeditione certos reddere non possumus: [ F] Ʋnum pro verto scientes, quod multi signatorum qui ad Terrae Sanctae succursum se accinxerunt de partibus longinquis, viri magni et nobiles ut in consortio nostro eos reciperemus benigne per suas Literas et Nun∣cios postulaverunt; quos pro prae••ctis incommodis super mandatis suis adhuc certificare non potuimus. Praeterea Pater Reverende in prae∣sentia

praedicti fratris Willielmi vestri familiaris, nec non et vene∣rabilium Patrum Wygorniensis et Coventrensis Episcoporum, ob∣tulimus praedictis Baronibus, quod de omnibus petitionibus suis quas à nobis exigunt in vos benignissime compromitteremus, ut vos qui plenitudine potestatis gaudetis, quod justum foret Statueretis, et haec omnia efficere renuunt. Igitur pie Pater dominationi vestrae praesentia duximus declaranda, ut de consueta benignitate vestra quod [ A] nobis videritis expedire inde Statuatis.

Teste meipso

••pud Odiham xxix die Maii.

[ B]

INnocentius Episcopus, Servus Servorum Dei, universis Christi fideli∣bus hanc paginam inspecturis, Salutem & Apostolicam benedictionem,* 2.172 Etsi charissimus in Christo filius noster Johannes Rex Anglorum illu∣stris, Deum & Ecclesiam vehementer offenderit; unde nos eum vin eulo excommunicationis innodavimus, & regnum ejus ecclesiastico [N. 126] [ C] subjecimus interdicto; ipse tamen (illo misericorditer inspirante) qui non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur & vivat, tandem converjus ad Cor, Deo & Ecclesi•• humiliter satisf••cit; in tantum, quod non solum recompensationem pro damnis, & restitutionem exhibuit pro ablatis,* 2.173 verum etiam plenariam libertatem contulit Ecclesiae Anglicanae. Quinimo utra∣que sententia relaxata, regnum suum tam Angliae quam Hyberniae, Beato Petro & Ecclesiae Romanae concessit: recipiens illud a nobis in feudum sub annuo censu mille marcarum, fidelitatis nobis inde praestito [ D] juramento, sicut per privilegium ejus apparet aurea bulla munitum. Adhuc etiam omnipotenti Deo amplius placere desiderans, signum Vivificae Crucis reverenter accepit, profecturus in subsidium terrae Sanctae; ad quod se magnifice praeparabat. Sed humani generis inimicus, qui semper consuevit bonis actibus invidere; suis cullidis artibus adversus eum Baro∣nes Angliae concitavit, ita ut ordine perverso in illum insurgerent, postquam conversus Ecclesiae satisfecit, qui assistebant eidem quando Ecclesiam offendebat. Orta siquidem inter eos dissentionis materia, [ E] cum plures dies statuti fuissent, ad tractandum de pace; utrumque inte rim Solemnes nuncii ad nostram fuerunt praesentiam destinati. Cum qui∣bus habito diligenti tractatu, post plenam deliberationem scripsimus per eosdem Stephano Cantuariensi Archiepiscopo & Episcopis Anglicanis; prae∣cipiendo mandantes, ut ad reformandam inter utrosque veram & plenam concordiam diligens impenderent studium & operam efficacem, omnes conjurationes & conspirationes, si qu•• fuerant forte praesumptae a tem∣pore subortae discordi•• inter Regnum & Sacerdotium, Apostolica de∣nanciantes [ F] auctoritate cassatas; & per excommunicationis sententiam in∣hibentes, ne talia de caetero praesumerentur a quoquam. Magnates & nobiles Angliae monendo prudenter, & efficaciter injungendo; ut per manifesta devotionis & humilitatis indicia, ipsum Regem sibi placane stu∣derent: ac deinde si quid ab eo ducerent postulandum, non insolenter sed humiliter implorarent; regalem conservantes ei honorem, & exhibentes

servitia consueta, quae ipsi & praedecessores eorum sibi & praedecessor••bus suis impenderunt; cum ab eis ipse Rex non debet absque judicio spoliari, ut sic quod intenderent, poss••nt facilius obtinere. Nos enim eundem Re∣gem per literas nostras rogavimus & monuimus, & per praefatos Archie∣piscopum & Episcopos nihilominus rogari & moneri mandavimus, in re∣missionem sibi peccaminum injungentes, quatenus praedictos magnates & noviles benigne tractaret, & justas eorum petitiones clementer admitteret; ut & ipsi c••ngaudendo cognoscerent, eum in meliorem statum divina gra∣tia esse mutatum, ac per hoc ipsi & haeredes eorum sibi & haeredibus suis deberent promptius & devotiùs familiari: plena eis in veniendo, mo∣rando, [ A] & recedendo securitate concessa; ita quod si sorte nequiret in∣ter eos concordia provenire, in Curia sua per pares eorum, secundum le∣ges & consuetudines regni suborta dissensio sopiretur. Verum antequam nuncii cum hoc provido & justo mandato rediissent, illi Juramento fi∣delitatis omnino contempto: cum etsi Rex eos injuste gravasset, ip∣si tamen non debuissent sic agere contra eum: ut in causa sua iidem [ B] Judices & executores existerent. vassalli contra Dominum, et milites contra Regem publice conjurantes; non solum cum aliis, sed cum ejus manifestissimis inimicis praesumpserunt contra eum arma movere; oc∣cupantes et devastantes terrasillius; ita quoque quod Civitatem Lon∣dinensem, quae sedes est Regni, proditione sibi traditam invaserunt. Interim autem praefatis nunciis revertentibus, Rex obtulit eis secundum formam mandati nostri justitiae plenitudinem exhibere; quam ipsi omnino spernentes; coeperunt manus extendere ad pejora. Unde Rex ipse ad au∣dientiam [ C] nostram appellans, obtulit eis exhibere justitiam coram nobis, ad quem hujus causa judicium ratione Dominii pertinebat: quod ipsi sunt penitus aspernati. Deinde obtulit illis ut tam ab ipso quam ab illis quatuor viri eligerentur prudentes, qui una nobiscum subortam inter eos discordiam terminarent promittens quod ante omnia revocaret universos abusus, quicunque fuissent in Anglia suo tempore introducti: sed nec hoc illi dignati sunt acceptare. Tandem illis Rex proposuit quod cum Regni Dominium ad Romanam Ecclesiam pertineret, ipse non poterat nec debe∣bat, [ D] absque nostro speciali mandato; quicquam de illo in nostrum praejudi∣cium immutare. Ʋnde rursus ad nostram audientiam appellavit; scip∣sum ac regnum cum omni honore ac Jure suo Apostolicae protectioni suppo∣nens. Sed cum nullo modo proficeret, postulavit ab Archiepiscopo & Episcopis, ut ipsi nostrum exequerentur mandatum. Jus Ecclesiae Romanae defenderent; ac tuerentur eundem secundum formam privi∣legii Cruce-signatis indulti. Porro cum ipsi nihil horum facere voluissent, videns se omni auxilio & Consilio destitutum; quicquid illi ausi sunt pe∣tere, [ E] non est ausus ipse negare. Ʋnde compulsus est per vim & me∣tum, qui cadere poterat in virum etiam constantissimum, compositionem inire cum ipsis, non solum vilem & turpem, verum etiam illicitam & iniquam; in nimiam derogationem ac diminutionem sui juris pariter & honoris. Quia vero nobis a Domino dictum est in Propheta: Constitui te super gentes & Regna, ut evellas & destrues, aedifi∣ces & plantes. Itemque per alium Prophetam: Dissolve colligationes Impietatis, solve fasciculos deprimentes. Nos tantae malignitatis auda∣ciam [ F] dissimulare nolentes in Apostolicae sedis contemptum, Regalis Juris dispendium, Anglicanae gentis opprobrium, & grave periculum totius negotii Crucifixi; quod utique immineret, nisi per authoritatem nostram revocarentur omnia, quae a tanto principe cruce signato taliter sunt extorta, & ipso volente ea servare; ex parte Dei omnipotentis Patris

& Filii & Spiritus Sancti, authoritate quoque Apostolorum ejus Petri & Pauli at nostra, de communi fratrum nostrorum consili••, compositionem hujusmodi reprobamus penitus & damnamus; sub intimatione Anathematis prohibentes, ne dictus Rex eam observare praesumat, aut Barones cum complicibus suis ipsam exigant obser∣vari; tam thartam, quam obligationes seu cautiones quaetunque pro ipsa vel de ipsa sunt factae, irritantes penitus & cass••ntes; ut [ A] nullo unquam tempore aliquam habeant firmitatem. Nulli igitur omnino Hominum liceat, &c. Datum * 2.174 Agnaniae, nono * 2.175 Calendas Sep∣tembris, Pontificatus nostri decimo octavo.

INnocentius Episcopus, Servus Servorum Dei,* 2.176 Nobilibus Viris Baro∣nibus [ B] Angliae, spiritum Consilii sanioris. Ʋtinam in persecutione quam temere commovistis adversus Dominum vestrum Regem, attendissetis prudentiùs fidelitatis pristinae juramentum; jus Apostolicae sedis, nostrae provisionis mandatum, & privilegium Crucesignatis indultum. Quia [N. 127] proculdubio non sic processistis ad factum, quin omnes qui illud audiunt, quasi facinus detestantur; praesertim cum in causa vestra, vos ipsos Judi∣ces & executores feceritis; eodem Rege parato in Curia sua, vobis per pares vestros secundum leges & consuerudines regni justitiae plenitu∣dinem [ C] exhibere; vel coram nobis, ad quem hujus causa judicium ratione dominii pertinet, vel etiam coram arbitris eligendis, hinc, inde, una nobiscum in ipso negotio processuris. Ʋnde cum nihil horum dignati fue∣ritis acceptare, ad nostram audientiam appellavit; Se ipsum ac Regnum cum omni honore & jure suo Apostolicae protectioni supponens; pub∣lice protestando, quod cum ejusdem Regni dominium ad Romanam Ecclesiam pertineret, ipse non poterat nec debebat quicquam de illo in nostrum praejudicium immutare. Cum igitur illa compositio qualis qualis [ D] ad quam per vim & metum induxistis eundem, non solum sit vilis & tur∣pis, verum etiam illicita & iniqua, ut merito sit ab omnibus reproban∣da, maxime propter modum: nos qui tam Regi quam Regno tenemur & spiritualiter & temporaliter providere, per Apostolica scripta vobis pree∣cipiendo mandamus, & in recta fide consulimus, quatenus facient••s de necessitate virtutem, renuncietis compositioni hujusmodi per vos ipsos, & satisfaciatis eidem Regi ac suis de damnis & injuriis irrogatis; ut idem Rex per manifesta devotionis & humilitatis indicia placatus à [ E] vobis, per seipsum emendet quicquid de jure fuerit concedendum. Ad quod etiam & nos ipsum efficaciter inducemus. Quoniam sicut nolumus, quod ipse suo jure privetur; ita volumus quod ipse à vestro grava∣mine desistat: ne per consuetudines pravas & exactiones iniquas, sub nostro Dominio Regnum Angliae opprimatur. Eritque firmum & stabile in perpetuum, quod tali modo fuit ordinatum. Inspiret igitur vobis ille, qui neminem vult perire, ut adquiescatis humiliter nostris salubribus consi∣liis & mandatis: ne si secus egeritis, in eum incidatis articulum necessi∣tatis, [ F] quem tandem evad••re sine multo gravamine non possitis. Quem∣admodum ut de caeteris taceamus, nulla ratione dissimulare possemus grave periculum totius negotii Crucifixi; quod utique immineret, nisi per au∣thoritat••m nostram revocarentur omnino, quae à tanto Principe Crucesig∣nato taliter sunt extorta, & ipso volente illa observari. Quare dum apud nos Archiepiscopus & Episcopi Angliae, praesentes extit••rint in Concilio generali, quod ad expediendum Crucis negotium principalius inten∣demus

celebrare; procuratores idoneos ad ••n••stram praesentiam destine∣tis, securè vos beneplacito nostro committentes; quia nos ea favente Domino, statuemus, per quae gravaminibus & abusibus de regno Angliae prorsus exclusis, Rex suo sit Jure, & honore contentus; & tam Cle∣rus quam Populus universus debita pace ac libertate laetetur. Da∣tum * 2.177 Agnaniae nono Calendas Septembris, (i. e. 24 Augusti) Pontificatus nostri anno decimo octavo.

[ A]

* 2.178INnocentius Episcopus, &c. Petro Wintoniensi Episcopo, Abbati [N. 128] de Redinge & Pandulpho Ecclesiae Romanae Subdiacono, Salutem & Apostolicam Benedictionem. Miramur plurimum & movemur, quod cum charissimus in Christo filius noster Johannes illustris Rex Angliae, supra spem Domino & Ecclesiae satisfecerit; & praesertim Fratri nostro [ B] Stephano Cantuariensi Archiepiscopo, & Episcopis ejus, quidam eo∣rum minus quam oportuerit & decuerit ad Sanctae Crucis negotium, Apo∣stolicae sedis mandatum & fidelitatis praestitae juramentum debitum, imo nullum habentes respectum; ei contra perturbatores regni, quod ad Roma∣nam Ecclesiam ratione dominii pertinere dignoscitur, auxilium non praesti∣terint vel favorem, quasi conscii, ne dicamus socii conjurationis iniquae: quia non caret scrupulo societatis iniquae: qui manifesto facinori desinit obviare. Ecce qualiter Patrimonium Romanae Ecclesiae Pontifices praefati [ C] defendunt? qualiter Crucesignatos tuentur; imo qualiter se opponunt his, qui destruere moliuntur negotium Crucifixi? Pejores proculdubio Sara∣cenis existentes, cum illum conantur à regno depellere, de quo potiùs spe∣rabatur quod deberet succurrere terrae Sanctae. Ʋnde ne talium insolen∣tia, non solum in periculum Regni Angliae, verum etiam in perniciem aliorum Regnorum, & maxime in subversionem totius negotii Crucifixi valeat praevalere: Nos ex parte Dei omnipotentis Patris et Filii et Spiri∣tus Sancti, authoritate quoque Apostolorum ejus Petri & Pauli, ac no∣stra; [ D] omnes hujusmodi perturbatores Regis ac regni Angliae cum com∣plicibus et fautoribus suis, excommunicationis vinculo innodamus, et terras eorum Ecclesiastico subjicimus Interdicto: praefato Archiepisco∣po et Coepiscopis suis in virtute obedientiae districtissime injungentes, quatenus nostram sententiam singulis diebus Dominicis et Festivis, pulsatis campanis, & candelis accensis, solemniter per totam Angliam publicare procurent; donec satisfecerint domino Regi de damnis et injuriis irrogatis, et ad ejus obsequium fideliter revertantur. Univer∣sis [ E] insuper ejusdem Regis Vasallis in remissionem peccatorum ex parte nostra injungentes, ut contra perversores hujusmodi, praefato Regi tribuant consilium et juvamen. Si quis autem Episcoporum hoc no∣strum praeceptum neglexerit adimplere, sciat se ab episcopali officio suspensum, et subjectorum obedientiam esse subtractam: quia justum est ut eis inferiores non obediant, qui suo superiori obedire contem∣nunt. Ne igitur mandatum alicujus tergiversatione valeat impediri, ex∣communicationis causam praedictorum, cum caeteris quae ad hoc negotium [ F] pertinuerint, vobis duximus committendum: per Apostolica vobis scripta mandantes, quatenus protinus omni appellatione postposita, procedatis sicut videretis expedire.

INnocentius Episcopus, &c.* 2.179 Dilectis filiis Cleritis & Laicis per Cantuariensem Provinciam constitutis, Salutem & Apostolicam Benedictionem. Ad communem volumus notitiam pervenire, quod nos [N. 129] suspensionis sententiam quam Venerabilis frater noster Petrus Win∣toniensis Episcopus, & dilectus filius Pandulphus subdiaconus, & fa∣miliaris [ A] noster Norwicensis electus, in Stephanum Cantuariensem Archiepiscopum authoritate Apostolica protulerun••, ratam habemus, & praecipimus inviolabiliter observari, donec idem Archiepiscopus, qui eam humiliter servat, mereatur ipsam juxta formam Ecclesiae cano∣nicè praestitam relaxari, uno vinculo in aliud commutato. Quocirca universitati vestrae per Apostolica scripta mandamus quatenus & vos ip∣si praescriptam sententiam firmiter observetis, cum interim nullam debeatis eidem obedientiam exhibere. Datum Laterani, secundo * 2.180 no∣nas [ B] Novembris Pontificatus nostri anno xviii.

INnocentius Episcopus, &c. Abbati de Albendune,* 2.181 Archidiacono Pictabiensi, & Magistro Roberto Officiali Norwicensis Eccle∣siae, [N. 130] Salutem. Ad vestram volumus pervenire notitiam, quod nos nuper [ C] in generali Concilio constituti, excommunicavimus & anathemati∣sabimus ex parte omnipotentis Dei Patris & Filii & Spiritus Sancti, authoritate quoque Beatorum Petri & Pauli Apostolorum ejus, ac nostra, Barones Angliae cum adjutoribus & fautoribus suis, qui Io∣hannem illustrem Regem Anglorum Crucesignatum & Vasallum Ro∣manae Ecclesiae persequuntur, molientes ei regnum auferre, quod ad Romanam Ecclesiam dignoscitur pertinere. Insuper excommunica∣mus & anathematisamus omnes illos,* 2.182 qui ad occupandum vel invaden∣dum [ D] regnum ipsum, aut impediendum euntes in ejusdem Regis succur∣sum, operam vel opem impenderunt; & terras eorundem Barenum Ec∣clesiastico subjicimus Interdicto. Aggravamus etiam in eosdem fortius manus nostras, si nec sic a suo destiterint iniquo proposito, cum in hac parte Pejores sint Saracenis: decernentes, ut si quis Clericus cujus∣cunque dignitatis aut ordinis, praedictas excommunicationis aut Inter∣dicti sententias violare praesumpserit, anathematis se sciat mucrone percussum: & ni quantocius resipuerit, ab omni officio & beneficio de∣ponendum. [ E] Quocirca discretioni vestrae per Apostolica scripta praecipien∣do mandamus, quantenùs per totam Angliam publicare faciatis praescrip∣ta: eademque faciatis authoritate nostra, sublato cujuslibet conditionis & appellationis obstaculo inviolabiliter observari. Volumus etiam nihil∣ominùs & mandamus, ut quosdam Barones Angliae, quos venerabilis Frater noster Win••on••ensis Episcopus, & dil••cti filii Abbas de Re∣ding, & Magister Pandulphus Subdiaconus & familiaris noster, de∣legati a nobis, excommu••icatos personaliter nominaverunt, quia ipsos [ F] in praescriptis culpabiles invenerunt, videlicet, c••ves illos Londinenses, qui fuerunt principales praenominatae perversitatis augores; & Ro∣bertum filium Walteri, Saberum Comitem Wintoniensem, R. filium ejus, Galfridum de Mandevilla, & Willielmum fratrem ejus, Comitem de Clare, & G. _____ _____ filium ejus, Humiridum Comitem de Hereford, Richardum de Percy, Eustachium de Vesci, Iohannem Constabularium Ces••ríae, Willielmum de Mumbray, Willielmum

de Albineto, W. _____ _____ filium ejus, Robertum de Ros. Et W. _____ _____ filium ejus, Petrum de Brus, Rogerum de Cressi, Iohannem filium ejus, Ranulphum filium Roberti, Rogerum Comitem Bigod, H. filium ejus, Robertum de Ver, Fulconem filium Warini W. Ma∣let, Willielmum de Monte Acu••o, Willielmum filium Mareschal∣li, Willielmum de Bello Campa, S. de Kime, Rogerum de Monte Begonis, N. colaum de Stutevill••; nec non & alios in praedictorum * 2.183 Judicium sententia nominatim expressos, cum complici∣bus & fautoribus eorundem, auctoritate Apostolica excommunicatos [ A] per totam Angliam publice denunciare faciatis: & ab omnibus arctiùs evitari, singulis diebus Dominicis & festivis solemniter innovari hu∣jusmodi sententiam facientes ac denunciates inviolabiliter observari: Civitatemque Londinensem Ecclesiastico suppositam Interdido, & contradictores per censuram Ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Magistrum etiam Gervasium Londinensem Cancellari∣um, qui sicut a Judicibus praesatis accepimus, dicti Regis & suorum ma∣nifestissimus [ B] extitit persecutor, excommunicatum publice denuncietis: ac suspensum, graviori etiam poena, nisi congrue satisfecerit, puniendum. Quod si nos omnes, &c. Datum Laterani * 2.184 xvii Calendas Januarii Pontificatus nostri anno decimo octavo.

[ C]

* 2.185INnocentius Episcopus, &c. Hujus igitur authoritate mandati, vobis [N. 131] districte praecipiendo mandamus, quatenus Barones Angliae cum omnibus adjutoribus & fautoribus suis, qui Dominum Johannem Re∣gem Angliae persequuntur; & omnes illos qui ad occupandum vel in∣vadendum regnum ipsum, vel impediendum euntes in ejusdem Regis succursum operam vel opem impenderunt, excommunicatos denunci∣etis; & terras eorundem Baronum Ecclesiastico interdicto suppositas publicetis. Denuncietis etiam excommunicatos omnes Barones, qui [ D] in praemisso domini Papae rescripto personaliter nominantur; cum aliis omnibus in praedictorum Judicum sententia nominatim expressis. Videlicet, Walterum de Nortuna, Osvertum filium Alani, Oli∣verium de Vallibus, H. de Braibrock. R. de Ropeste, W. de Hobruge. W. de Mauduit, Mauritium de Gaunt, R. de Berke∣le, Adam de Lincolana, R. de Mandevilla, W. de Lanvaleie, Philippum filium Iohannis, Willielmum de Tuintuna, W. de Huntingfeld, Alexandrum de Pointuna, R. de Munfichet, R. de [ E] Gresset, Galfridum Constabularium de Meutuna, W. Archidia∣conum de Hereford, I. de Fereby, R. Capellanum, Roberti filii Walteri, Alexandrum de Suttuna, W. de Colev••lle. R. filium ejus, Osbertum de Bobi, Osbertum Giffard, Nicolaum de Sta∣nevile, Thomam de Muletune, Cibes illos Londinenses, Mag∣strum Gervassum Cancellarium, & Civitatem Londinensem Eccle∣siastico suppositam Interdicte, publicè denuncietis. Has vero excom∣municationis & Interdicti sententias in Ecclesiis nostris tam Conven∣tualibus [ F] quam Parochialibus ad nos pertinentibus publicari; ac singu∣lis diebus Dominicis & festivis faciatis solemniter innovari, ita diligen∣ter singula capitula mandati Apostolici exequendo & quantum ad vos pertinet firmiter observando, ne in poenam Canonicam & con••umaci∣bus debitam incidatis. Valete.

H. Dei gratia Abbas Abbendunensis, &c.* 2.186 Exequentes mandatum A∣postolicum nobis sic impositum, sicut tenor literarum nostrarum, quas [N. 132] nuper vobis transmisimus, vobis plenius intimavit: Sancti Pauli sancti∣que Martini Capitulis, G. de Boclande ejus Ecclesiae Decano, & Con∣ventui Sanctae Trinitatis Londonensis, literas nostras Domini Papae re∣scripti [ A] verba continentes, non solum semel sed saepe misimus: eis authori∣tate Apostolica districtè praecipientes, ut excommunicationis & interdicti sententias latas in persequentes Dominum Regem, & Civitatem Londi∣nensem, diligenter publicantes, inviolabiliter observarent. Qui adeo ir∣reverenter Apostolicum vilipendere mandatum praesumunt, quod easdem sententias publicare vel etiam observare per contumaciam contempserunt: In divinis obsequiis excommunicatis scienter communicantes, sententia∣rum Domini Papae violatores, & mandati ejus contemptores manifestos [ B] omnino se in omnibus exhibendo. De quibus per patentes literas Capituli Sancti Pauli, Sanctique Martini, Clericos & nuncios ejusdem Decani nobis specialiter destinatas; & per alias sufficientes probationes plenam habentes certitudinem, constiterit. Praeterea de regno Francorum qui∣dam nobiles advenerunt, cum armata manu Militum, & Clientum; quos omnes proculdubio eadem excommunicationis sententia volumus esse ligatos. Nam contra dominum Regem & Sanctam Romanam Ecclesiam in∣vadunt regnum Angliae, quotidie depraedantes illud, & pro parte detinent [ C] occupatum; quod est cunctis in Anglia & multis alibi manifestum. Quo∣circa jam dictos nobiles, Castellanum scilicet de Sancto Audemaro cum suis sociis, qui contra Regem ad occupandum vel invadendum regnum Angliae opem vel operam impenderunt. Insuper praedictum Decanum, nec non & omnes Canonicos, & Clericos, cujuscunque dignitatis aut ordi∣nis, de ecclesiis praefatis, & Civitate, ad quorum notitiam mandatum per∣venerit, vel qui se absentaverunt, vel quocunque modo procuraverunt, quo minùs perveniret ad illos; authoritate Apostolica qua fungimur in [ D] hac parte, denunciamus excommunicatos: Vobis eadem authoritate in∣jungentes, quatenus omnes praedictos excommunicatos publice denuncie∣tis, & faciatis per totam Parochiam vestram publicari, tam Decanum quam nobiles supradictos personaliter nominando. Ita & circa hoc & illud quod in primis literis vobis directum continetur mandatum, solliciti existentes ne penes summum Pontificem quod absit, possitis redargui negli∣gentiae, sed potius de diligentia commendari. Valete.

[ E]

LOdovicus filius Philippi Regis primogenitus,* 2.187 universis fidelibus & amicis suis qui sunt Londini, salutem & sinceram dilectionem [N. 133] Sciatis certissimè, quod ipsa Dominica Instantis Paschae erimus apud Calesiam, parati per Dei gratiam transfretare. Super eo quod vos in omnibus negotiis meis strenuè & viriliter habuistis, vobis refero gra∣tias [ F] copiosas; Vos attente rogantes, & attentissime requirentes, qua∣tenus sicut semper fecistis, adhuc vos fortiter & strenue teneatis. Vo∣lumus enim quod certi sitis, quod in brevi habebitis nos in succursum ve∣strum. Et vos attente rogamus, ut super his, nullis aliis suggestionibus, vel literis aut nunciis credatis: credimus enim quod super his falsas lite∣ras habebitis, aut nuncios Seductores. Valete.

* 2.188OMnibus Christi fidelibus, &c. Stephanus Dei gratia Cantuari∣ensis [N. 134] Archiepiscopus totius Angliae Primas & Sanctae Romanae Ec∣clesie Cardinalis, Henricus Dublinensis Archiepiscopus, Willielmus Londinensis, Petrus Wintoniensis, Joscelinus Bathoniensis, & Glasto∣nensis, Hugo Lincolniensis, Walteius Wigorniensis, Willielmus Co∣ventrensis, Ricardus Cicestrensis Episcopi, & Magister Pandulphus Domini Papae Subdiaconus & familiaris, Salutem. Noverit universitas vestra quod quando facta fuit Pax inter Dominum Regem Johannem et [ A] Barones Angliae de discordia inter eos orta iidem Barones nobis praesen∣tibus et audientibus promiserunt Domino Regi quod quamcunque se∣curitatem habere vellet ab eis de pace illa observanda ipsi ei habere fa∣cerent praeter Castella et obsides. Postea vero quando Dominus Rex pe∣tiit ab eis ut talem Cariam ei facerent. Omnibus, &c. Sciatis nos astrictos esse per Sacramentum, et homagia Domino nostro Johanni [ B] Regi Angliae de fide ei servanda de vita et membris et terreno honore suo contra omnes homines qui vivere possint et mori et ad jura sua et haeredum suorum ad regnum suum custodiendum et defendendum. Ipsi id facere noluerint. Et in hujus rei testimonium id ipsum per hoc scriptum protestamur.

[ C]

* 2.189EXcellentissimo Domino suo Lodovico, Domini Regis Francorum pri∣mogenito, [N. 135] D. de Corbolio, J. de Montevisito, & G. Limeth, nuncii, salutem & fidele servitium. Noverit excellentia vestra, quod nos die Dominica ad mensem Paschae venimus ad dominum Papam, sal∣vis personis nostris & rebus: & eodem die intravimus statim ad ipsum, Quem hilarem invenimus, sed vultu tristem se nobis exhibuit. Et prae∣sentatis literis nostris, & proposita salutatione ex parte vestra, ipse no∣bis [ D] respondit: Dominus vester non est dignus salutatione nostra. Ego vero statim respondi: Pater, credo quod auditis rationibus & excusatio∣nibus Domini nostri, invenietis eum dignum salutatione vestra; utpote Christianum, Catholicum, vobis & Romanae Ecclesiae devotum. Et sic illa die à praesentia Domini Papae recessimus. Sed in recessu nostro be∣nignissimè nobis dixit Dominus Papa; quòd nos libenter audiret, quan∣do & quoties vellemus. Sequenti die Martis, Dominus Papa misit ser∣vientem quendam ad hospitium nostrum, ut veniremus ad ipsum, & statim [ E] venimus ante eum, & ipse multa dixit contra nos, cum proposuissemus cau∣sam nostram; & quae videbantur impugnare factum vestrum, & ratio∣nes vestras. Et statim finito sermone, percusso pectore suo cum magno gemitu, infremuit spiritu, et dixit: Heu mihi, quia in hoc facto Ec∣clesia Dei non potest evadere confusionem. Si enim Rex Angliae vincitur, in ipsius consusione consundimur: quia Vasallus noster est, & tenemur eum defendere. Si Dominus Ladovicus vincitur, quod Deus avertar, in ipsius Iaesione Iaeditur Romana Ecclesia; & [ F] ipsius ••aesionem propriam reputamus. Secure enim semper habui∣mus, & adhuc habemus; quod ipse in omnibus necessitatibus debeat esse brachium, solatium in oppressionibu••, & refugium in persecu∣tionibus Ecclesiae Romanae. Et in fine dixit, quod meliùs vellet mo∣ri, quam aliquod malum vobis accideret in hoc facto. Et sic illa die re∣cessimus. Praeterea de consilio quorundam Cardinalium expectamus

diem Ascenscionis, ne quid statuatur contra vos: Quoniam illa die solet Papa innovare sententias suas. Dixerat enim nobis Papa, quod ipse expectaret nuncios Domini Walonis. Valete.

[ A] REx Majori & Probis hominibus Lenn Salutem.* 2.190 Mandamus vo∣bis quod per Consilium Fulconis De Oytry, Willielmi de [N. 136] Ros, Willielmi Bygod & VVillielmi Gernon Recipiatis in villa Lenn omnes quos videritis esse ad fidem Nostram, Teste apud Divis. 7 Die Junii.

[ B]

REx omnibus has literas inspecturis Salutem.* 2.191 Sciatis quod suscepimus in gratiam & Benevolentiam nostram omnes illos de Comitatu [N. 137] Lincoln, qui ad fidem & servitium nostrum redire voluerint per Dilectum nobis Nicholaum de Haya, & Robertum de Gaugy, Gratum siqui∣dem & acceptum habemus Finem quem ipsi qui ad fidem & servitium nostrum Redierint cum eisdem Nicholao & Roberto fecerint pro pace nostra habenda, & in Hujus, &c. Teste Rege apud Oxon. 4 [ C] Die Sept.

Rex omnibus, &c.* 2.192 Sciatis quod Die Martis proxima post festum San∣cti Dionysii Anno xviii Recepimus in Camera nostra apud Lenn Cen∣tum Marcas Argenti per manus Agathae Trussebut uxoris VV••llielmi de Albinio de Fine ejusdem VVillielmi quem Nobiscum fecit pro De∣liberatione sua. Et in Hujus, &c. Teste apud Lenn xi Die Octob.

[ D] Rex omnibus, &c.* 2.193 Sciatis quod Res & Merchandise quae sunt in Navi quam Radulphus filius VValteri Ducit nostrae sunt quas qui∣dem Duci praecepimus usque Grimesby, &c. Teste apud VVysebeth xii Die Octobr.

Rex omnibus, &c. Sciatis quod suscepimus,* 2.194 in protectionem & De∣fensionem nostram Abbathiam Sancti Edwardi de Saflesbiria cum omni∣bus ad eam pertinentibus, &c. Et in Hujus, &c. Teste apud Lifford [ E] xv Die Octobr. This Lifford, Mat. Paris calls Laford, and the place intended both by the Record and Historian was Sleford Castle in Lin∣colnshire within 10 or 15 Miles of Newarke.

Rex Constabulario Hertford Salutem,* 2.195 Mandamus vobis quod talem seisinam habere facias VValtero de Montgomery militi, Comiti de Ferrariis, de terra sua in Hondesdon, qualem inde habuit ante Guer∣ram, & unde occasione Guerrae fuerit Disseisitus. Teste meipso apud [ F] Newere xvii Die Octobr.

Rex Henrico Belet Salutem.* 2.196 Mandamus vobis quod Fidem habeatis hiis quae Savaricus de Malo Leone, VVillielmus Comes Albemar∣liae et Fulco de Briant vobis Dicent ex parte nostra ad Fidem, Com∣modum, et Honorem nostrum. Teste apud Newert, xviii Die Octobr. and in the night of this Day King John died.

* 2.197MAndatum est Vicecomiti Lincoln: Quod faciat habere Ol••vero [N. 138] de Alvinio Terram quae fuit VVillielmi de Landa, in Coleby qui est cum inimicis Domini Regis, quam Dominus Rex ei concessit. Teste Rege apud Lincoln 28 die Septemb.

* 2.198Rex Probis Hominibus de Crimplesham salutem. Sciatis quod Con∣cessimus Dilecto Clerico nostro Iohanni de Pavilly totam Terram [ A] quae fuit Rogeri de Crimplesham cum omnibus pertinentiis suis, & ideo nobis Mandamus quod eidem Iohanni faciatis quod facere Tenemini, & ei sitis intendentes. Teste meipso apud Lenn xi die Octobr.

Mandatum est Vicecomiti Norffi. Quod faciat Habere eidem Io∣hanni plenam seisinam de terra praedicta cum pertinentiis. Teste ut supra. [ B]

In this Record the Probi Homines were Ordinary people, for 'tis probable there might be no other in a small Country Village, that were Tenents to the Lord of the Maner. But in Counties, Hundreds, Cities, and great Towns, they always were the ablest most knowing, and best sort of people.

[ C]

* 2.199JOhannes Dei gratia Rex, &c. Sciatis nos Concessisse & presenti Carta [N. 139] Confirmasse Gulielmo de Braosa honorem de Limerit cum omni∣bus pertinentiis suis, retentis in Dominico nostro Civitate Limeric & donatione Episcopatuum & Abbatiarum & retentis in manu nostra Cantredo Osmannorum et Sancta Insula sicut Rex Henricus pater noster honorem illum dedit Philippo de Braosa Avunculo predicti ••u∣lielmi Habendum et Tenendum sibi et Heredibus suis de nobis et [ D] Heredibus nostris per servicium Sexaginta Militum Excepto Servicio Gulielmi de Burgo de omnibus terris et tenementis suis quecunque de predicto Honore tenuit et de quocunque ea tenuit die Natalis Domini proxima post secundam Coronationem nostram que nos retinuimus in manu nostra et heredum nostrorum una cum predictis que retenta sunt in manu nostra, et exceptis hiis omnibus que ad Coronam Regiam pertinent, quare volumus et sirmiter precipimus quod predictus Gulielmus de Bra∣osa et heredes sui post eum habeant et teneant predictum honorem de Li∣meric [ E] illis exceptis que bone memorie Henricus Rex pater noster et nos retinuimus in Dominico, et manu nostra cum omnibus pertinentiis suis in bosco et plano in pratis et pasturis, in aquis et molendinis, in vivariis et piscariis et stagnis, in viis et Semitis et in omnibus aliis locis et aliis rebus ad honorem illum pertinentibus bene et in pace libere et quiete integre et honorifice cum omnibus libertatibus et Liberis Consuetudini∣bus suis et etiam adeo libere ut alii Capitales Barones nostri de Hibernia liberius tenent per praedictum Servicium Testibus Huberto [ F] Cantuarie Archiepiscopo R. Sancti Andrei Episcopo, Ranulpho Co∣mite Cestriae R. Comite Leycestrie Galfrido filio P••tri Comite Essex Gulielmo Briwer Huberto Bardolph VValtero de Lacy Simone de Pateshull Dat. per manum Simonis Archidiaconi Wellensis apud Lincoln duodecimo Die Januarii Regni nostri Anno Secundo.

REx, &c. Meilero filio Henrici, &c. & Baronibus Hibernie,* 2.200 &c. Sciatis quod dedimus & Concessimus Hugoni de Lacy [N. 140] pro homagio & servicio suo terram de Vltonia cum pertinentiis suis Habendum & Tenendum sicut Iohannes de Curcy eam tenuit die qua idem Hugo eum in Campo seisivit vel die proximo precedenti Saluis [ A] tamen nobis * 2.201 Crociis de terra illa, et Sciatis quod retinuimus nobiscum predictum Hugonem ipsumque nobiscum ducimus in Servicio nostro. Et Ideo vobis mandamus quod terram suam et omnia sua custodiatis manu∣teneatis et defendatis sicut nostra Dominica.

Teste me ipso apud VVin∣dlesor secundo die Maii

per Archidiacanum Wigorn.

Meller was Son to Henry Fitz-Henry, Base Son of King Henry the First by Nes••a.

[ B]

REx Meilero filio Henrici Iusticiario Hibernie, &c.* 2.202 Sciatis quod Deremutus nobis exposuit ex parte Regis Connoctiae quod [N. 141] idem Rex exigit tenere de nobis tertiam partem terre de Connoccia per Centum Marcas per annum sibi & heredibus suis nomine Baroniae & [ C] pro duabus partibus ejusdem terre reddet nobis annuatim debitum tribu∣tum scilicet Trecentarum Marearum Et preterea concedet nobis duos Can∣tredos cum Nativis eorundem Cantredorum de predictis duabus parti∣bus ad firmandum in eis vel ad faciendum, inde voluntatem nostram, & ideo vobis mandamus quod si hoc videritis esse nostrum melius id ita fieri facìatis. Quia ad hoc bene assentimus si vos videritis expedire, verunta∣men curam & operam adhibeatis diligentem si poteritis apponere incremen∣tum de dono propter hoc concedendum, quia sicut Audivimus ipse CCCC [ D] Marcas propter hoc dabit ad minus de Gersuma & efficiatis etiam quod donet de vaccis & aliis rebus per Annum ad sustentandum Castra nostra que illuc sirmaverimus

Teste me ipso apud Brehull vicesimo Die Decembris

per G. Lutterell, per ipsum Regem.

[ E]

JOhannes Dei Gratia, &c.* 2.203 Sciatis nos concessisse & presenti Carta nostra Confirmasse Gulielmo de Barry rationabilem donationem [N. 142] quam Robertus filius Stephani fecit Philippo de Barry patri ejus∣dem Gulielmi cujus heres ipse est de tribus Cantredis in terra sua de Corcaia scilicet Olethan cum omnibus pertinentiis suis & aliis duobus scilicet Mufcherie Dunegan & Cantredo de Killede pro servicio de∣cem Militum, sicut Cartae praedicti Roberti quas inde habet rationa∣biliter [ F] testantur, Quare volumus & firmiter precipimus quod idem Guli∣elmus & heredes sui haebeant et teneant predictos tres Cantredos cum omnibus pertinentiis suis bene et in pace libere et quiete et integre in om∣nibus locis et rebus cum omnibus libertaribus et liberis consuerudi••i∣bus ad Cantredos illos pertinentibus sicut predictum est Saluis nobis et heredibus nostris in omnibus hiis que ad Coronam Regiam pertinent Ceslibus Domino Iohanne Norwicensi D. VVaterfordensi S.

Midensi Episcopis, Meilero filio Henrici Iusticierio Hibernie I••∣hanne Mar••schal••o Philippo de Prendigast David de Rupe Ranul∣pho Comite Cestriae Sabero Comite VVinronie R. de Veteri ponte H. de Nevill Gaufrido de Nevill Dat. per manum H. de VVell. Archioiaconi VVellensis apùd VVudestok Octavo Die Novembris Anno Regni nostri nono.

[ A]

* 2.204REx Hugoni de Lacy salutem. Mandamus vobis quod secure & sine [N. 143] dilatione veniatis ad fidelitatem et servitium nostrum & conce∣dimus vobis salvum conductum nostrum in veniendo ad nos & nobiscum loquendo et inde salvo revertendo. Et vos scire volumus quod si ad nos venire volueritis jura vestra et libertates vestras per consilium dilecto∣rum fidelium nostrorum Ranulphi Comitis Cestrie, VVillielmi Co∣mitis [ B] de Ferrariis, et aliorum fidelium nostrorum integre vobis restitue∣mus licet vero bone memorie Iohannes pater noster in aliquo erga vos deliquerit ipsius delicti debemus esse immunes nec delictum suum ali∣quatenus nobis debet imputari. Et in hujus, &c. Quia sigillum, &c. vobis inde mittimus. Teste * 2.205 Comite decimo octavo die Novembris anno regni nostri primo.

[ C]

* 2.206REx Vicecomiti Cantabr. salutem. Precipimus tibi quod sine di∣latione [N. 144] clamari facias per totam Ballivam tuam quod omnes Cle∣rici qui fuerunt excommunicati, eo quod adheserunt Lodowico vel ejus fautoribus nec adhuc sunt absoluti exeant à regno nostro ante medium Quadragesime instantem anno regni nostri secundo. Et quicumque ta∣lis inventus fuerit post terminum predictum in Anglia, capietur. Quos∣cumque [ D] autem Clericos inveneris in valliva tua post eundem termi∣num inter excommunicatos permanentes, occasione predicta, Capias & salvo Custodias donec aliud inde preceperimus. Quia, &c. Teste Comite apud Stok decimo octavo die Februarii.

[ E]

* 2.207REx Vicecomiti Eborum salutem. Mittimus tibi Cartas de liber∣tatibus [N. 145] concessis omnibus de regno nostro tam de foresta quam aliis Mandantes quatinus eas facias puplice in pleno Comitatu tuo convocatis Baronibus, Militibus et Omnibus Livere Tenentibus ejusdem Co∣mitatus qui ibidem jurent fidelitatem nostram et tu diligenter attendens singula puncta Cartarum ea per omnia facias jurari et observari, et id maxime quod in fine Magne Carte appositum est, de Castris adulteri∣nis que ab initio guerre constructa fuerunt vel reedificata diruendis [ F] omni occasione postposita fieri facias secundum quod continetur in ea∣dem Carta quia id per consilium Domini Legati et fidelium nostrorum provisum fuit et in Carta positum ad maximam utilitatem et tranquil∣litatem nostram, et regni nostri. Quia vero, &c. Teste Comite apud Sturnir. vicesimo secundo die Februarii.

HEnricus dei gratia Rex Anglie, &c.* 2.208 Omnibus has literas inspe∣cturis salutem. Sciatis quod provisum est per commune consilium [N. 146] Regni nostri quod nulla Carta nulle litere patentes, de confirmatione, alienatione, venditione, vel donatione seu de aliqua re que cedere possit in perpetuitatem sigillentur magno sigillo nostro usque ad etatem no∣stram [ A] completam Testibus Gilaolne titulo sancti Martini presbitero Cardinale, et Apostolice Sedis Legato, Domino S. Cantuariensi Archie∣piscopo Domino Waltero Eborum Archiepiscopo Willielmo Marescallo Comite Pembrochie Huberto de Burgo Justiciario nostro Anglie coram W. London. P. Winton. R. Dunolm. I. Bathon et Glaston. H. Lincoln. S. Exon. W. Coventr. R. Sarresbir. B. Roffen H. Heref. R. Cicestr. W. Wigorn Episcopis. H. Carleolens. Electo H. Abbate Sancti Edmundi. W. Abbate Westm. A. Abbate Sancti Augustini [ B] Cantuar. W. Abbate de Sancto Albano. R. Abbate de Burgo H. Abbate de Ramesey. R. Abbate de Bello. R. Abbate de Waltham et. S. Abbate Rading. W. Comite Sarum. S. Comite Waren. W. Comite Arundell. O. Comite Glouc. H. Comite Heref. W. Comite Albemarlie. W. Comite Essex. R. Comite Oxon. H. filio Comitis, Roberto filio Walteri, Roberto de Ros, Galfrido de Say, Willielmo Briwer, Petro filio Hereberti, Petro de Maulay. W. Marescallo juni∣ore, Willielmo de Cantilupo, Fawx de Breant, Willielmo de Hunting∣feld, [ C] Roberto de Gardina, Johanne Marescallo, Willielmo de Albiniaco, Willielmo de Bello Campo. Provisum est etiam per commune consi∣lium regni nostri et coram predictis omnibus, quod si aliqua Carta vel alique litere patentes facte secundum aliquam predictarum formarum sigillate inveniantur predicto sigillo, irrite habeantur & innanes. Te∣stibus prenominatis et multis aliis.

[ D]

OMnibus ad quos presens Carta pervenerit Vniverstras Civitatis London salutem Sciatis nos recepisse in custodiam a Domino nostro [N. 147] Henrico illustri Rege Anglie filio Regis Johannis Laurentium filium Willielmi filii _____ _____ Willielmi filii Henrici de Sancto Albano Johan∣nem filium Ricardi Reniger Alexandrum filium Warini filii Nicholai,* 2.209 Nicholaum filium Johannis Travers, Rogerum filium uxoris Anulfi [ E] filii Alulfi, Radulphum filium Walteri nepotem Roberti la Jullife Ri∣cardum filium Gileberil le Bacheler Johannem nepotem Thome filii Ri∣cardi Johannem filium Ricardi le Alier, Henricum nepotem Radulphi Stebrand Johannem filium Petri filii Danielis, Edmundum nepotem Stephani filii Andree, Gervasium filium Hereberti de Oxon Wil∣lielmum filium Toroldi nepotem Roberti Hardell Rogerum filium Roberti filii Johannis, Rogerum filium Ricardi filii Johannis Ri∣cardum nepotem Willielmi Herlicum Johannem filium Johannis [ F] Herlicum, Thomam filium Constantini junioris Petrum filium Wil∣lielmi de Basing, Walterum filium Henrici de Edelmeton, Ricar∣dum nepotem Willielmi de Exon; Willielmum filium Radulphi de Hoilland Thomam filium Willielmi de Frowic. Bartholomeum fi∣lium filie Roberti filii Simonis, Jacobum filium uxoris Bartholomei filii Roesii, Johannem filium Ricardi le Gras, Willielmum nepotem Rogeri le Burser, Odonem filium Radulphi nepotem Stephani de Bo∣mine

Johannem nepotem Philippi Waleran qui ipsi Domino Regi libe∣rabantur in obsides pro pace Civitatis London conservanda et pro fide∣li servicio nostro. Ita quod eosdem obsides si vivi fuerint Domino Regi vel Justiciario suo reddemus ad summonitionem ipsius Domini Re∣gis vel Justiciarii sui & pro eis si qui forte mortui fuerint alios sufficien∣tes loco eorum & etiam plures obsides si dominus Rex vel Justiciarius suus voluerit ipsi domino Regi vel Justiciario suo sine contradictione habere faciemus ad summonitionem suam predicto modo. In cujus rei [ A] testimonium hanc Cartam communi sigillo Civitatis London sigillatam ipsi Domino Regi fieri faciemus.

* 2.210REx omnibus Ballivis & fidelibus suis ad quos presentes litere per∣venerint [N. 148] salutem. Sciatis quod concessimus & commissimus di∣lecto [ B] & fideli Civi nostro Willielmo Ionner Chamberlariam no∣stram London cum omnibus pertinentiis suis. Habendam & tenendam a festo Anuntiationis beate Marie anno regni nostri septimo usque in duos annos completos pro centum libris nobis per annum ad Scatcari∣um nostrum reddendis. Salva nobis prisa nostra Grisi Operis, Cere, & pannorum sexicorum per manum suam nobis liberanda ad opus no∣strum. Et in hujus &c. Teste H. &c. apud Westm. vicesimo nono die Januarii Anno Regni nostro Septimo. [ C]

* 2.211REx Vicecomiti Sussex salutem. Praecipimus tibi quod diligenter [N. 149] inquiri facias in pleno Comitatu tuo per sacramentum duodecim de legalioribus & discretioribus Militibus Comitatus tui per quos rei veritas melius sciri poterit quas consuetudines & quas libertates Do∣minus [ D] Johannes Rex pater noster habuit in balliva tua die qua guerra in∣cepit inter ipsum & Barones suos Anglie de terris & forestis & aliis infra Burgos & extra & quas consuetudines & libertates ipsum Regem patrem nostrum tunc habuisse didiceris per inquisitionem predi∣ctam clamari & firmiter nobis observari facias in Comitatu tuo & in∣quisitionem illam & nomina inquisitorum nobis scire facias apud West∣monasterium in Crastino Clausi Pasche distincte & aperte sub sigillo tuo & sigillis eorum per quos inquisitio illa facta fuerit, et habeas ibi hoc [ E] breve. Teste H. &c. apud Westmonasterium tricesimo die Januarii.

[ F]

Pat. 9. H. 3. M. 7. Dorso.

REx Willielmo Basset, Radulpho de Crumbwell,* 2.212 Willielmo de [ A] Vernun, Thome Tuschet, Henrico de Derlegh Canonico Suwell et Roberto de Lee Clericis salutem. Assignavimus vos Justiciarios no∣stros ad quintam decimam omnium mobilium assidendam et colligendam [N. 150] ad opus nostrum in Comitatibus Notingham et Dereby in hac forma. Vice∣comes noster Notingham et Dereby coram vobis venire faciet omnes Mi∣lites Comitatuum suorum die Dominica proxima ante mediam quadra∣gestmam apud Notingham ad quem diem eligi facietis quatuor legales ••tes de singulis Hundredis vel Wapentacis vel plures vel pautiores [ B] secundum magnitudinem Hundredorum vel Wapentaciorum ituros per singulos Hundredos vel Wapentach••s ad assidendum et colligendum quin∣tam decimam omnium mobilium predictorum; exceptis tamen ab hac quin∣ta deeima quantum ad Archiepiscopos, Episcopos, Abbates, Priores et ceteros viros religionis Comites Barones Milites et liberos homines qui non sunt Mercatores omnimodis libris suis & ornamentis Ecclesia∣rum et Capellarum et equis ad equirandum & equis carectariis & summarits & armis omnimodis Iocalibus vasis urensilibu Lar∣dariis [ C] Cellariis & fenis & exceptis bladis ad Warnisturam Castro∣rum emptis; exceptis etiam ab hac quinta decima quantum ad Merca∣tores qui de omnibus Mercandisis et mobilibus suis quintam decimam da∣bunt, armis ad que jurati sunt et equis suis ad equitandum et Vten∣silibus domorum suarum Cellariis et Lardariis ad Victum suum Excep∣tis; etiam quantum ad Villanos armis ad que jurati sunt et Utensili∣bus suis Carne et pisce et potu suo que non sunt ad vendendum et fenis suis et furragio suo que non sunt ad vendendum Mili∣tes [ D] autem illi non ibunt in Hundredos vel Wapentacos in quibus sunt residentes; Set in Hundredos vel Wapentacos vicinos alios Jurabit autem Unusquisque exceptis Comitibus Baronibus & Mi∣litibus propriorum mobilium suorum & similiter mobilium duo∣rum Vicinorum suorum propinquorum numerum quantitatem et valorem. Et si forte inter ipsum cujus mobilia sunt & vicinos suos juratos de eisdem mobilibus dissensio ex hoc orta fuorit Milites ipsi per Sacramentum duodecim proborum et legalium hominum vicinorum [ E] vel totidem quot sufficere Viderint ad veritatem inde inquirendam, Veritatem inquirant & Secundum illam veritatem quintam decimam capi∣ant; Servientes vero et prepositi de terris Comitum Baronum & Militum vel prepositi tantum si serv enties ibi non fuerint, idem & eodem modo jurabunt de mobilibus Dominorum suorum in Singulis Villis Medietas autem hujusmodi quinte decime perpacabitur ad fe∣stum Sancte Trinitatis Anno nono & alia Medietas ad festum Sancti Mich. proximo sequens quam quidem quintam d••cim••m Milites illi re∣cipient [ F] per manus quatuor legalium hominum & prepositorum singu∣larum Villarum per tallias inter eos inde factas; & sic receptam ferent ad nos, & vos eam reponetis in loco tuto sive in Ecclesia cathedrali sive in Ab∣batia sive in Prioratu ejusdem Comitatus sub sigillis vestris et sigillis Mi∣litum donee provisum fuerit quo mitti debeat Roddent aut••m vobis Mili∣tes illi statim ex quo quinta decima fuerit assisa scripta & Rotulos suos in∣de factos reservatis sibi eorum transcriptis vos vero reservabitis vobismet

aliquas p••rtes Com. predictorum in quibus hec exequamini in propriis per∣sonis vestris quamdiu opus suerit Quatuor ve••o Milites illi vel plures vel pauciores electi coram v••bis sicut predictum est jurabunt tactis Sacrosan∣ctis coram vobis quod hec omnia exequentur fideliter & diligenter & quod nec pro amore vel odio vel pro aliqua re in mundo hoc fa••ere omittent vos autem jurabitis cor••m Vicecomite & Militibus congregatis ad diem il∣lum quod h••nc formam per omnia perficietis per vos & alios sic••t predi∣ctum est fideliter & diligenter pro posse vestro si quis vero ex vobis sive sit Clericus sive sit laicus hiis interesse non possit propter causam manife∣stam rationabilem & necessariam residui vestrum potestatem habeatis ad∣hibendi [ A] vobis loco ejus al••um ad hoc utilem qui idem juramentum faciet quod vos feceritis de hiis fid••liter una vobiscum exequendis Idem autem faciatis de feodis Archiepiscoporum Episcoporum Abbatum Priorum & alio∣rum Virorum religionis exceptis eorum Dominicis & Villanis suis pro∣priis de quibus Archiepiscopi & Episcopi quintam Decimam assideri & colligi facient in forma predicta & per manum suam nobis inde respon∣debunt [ B] ad eosdem terminos & ideo vobis mandamus firmiter injungentes in fide qua nobis tenemini quatinus ad hec fideliter exequenda sicut su∣perius scriptum est curam & operam apponatis efficacem Teste Rege apud Westmonasterium Decimo quinto die Februarii.

Robertus de Lexinton postea assignatus fuit eis Socius qui primo assig∣natus fuit in Comitatu Lincolniae.

[ C]

die Dominica ante mediam qua∣dragesimam apud Lincoln.

• Thom. de Muleton
• Alex. de Pointon
• Simon de Roppely
• Johan. Coleman
• Johan. de Colemer Clerici.
• Martinus de Cybecay Clerici.

Willielmus de Ralegh assignatus fuit eis Socius per Literas Domini Re∣gis [ D] Patentes ipsis Justiciariis transmissas.

ad eund. terminum apud Here∣ford.

• Walterus de Muscegros
• Will. fil. Warini
• Nich. de Seculer
• Rich. fil. Fulconis
• Willielmus le Poer Clericus

[ E]

Decanus Hereford postea assignatus fuit.

ad eundem terminum apud Wil∣ton.

• Galfr. le Salvage
• Hugo le Droeys
• Rog. de Dancressia
• Ric. de Cardinul
• Mich. persona de Culestan.
• Robertus de Laimton Clericus [ F]

ad eund. terminum apud Lewes.

• Simon de Ethingeham
• Petrus de Scoteny
• Willielmus de Alta Ripa
• Magr. Jocelinus de Alta Ripa Clericus

Thomas de Hertford postea assignatus fuit eis Socius per literas Domini Regis eis directas.

ad eund. terminum apud Westmin∣ster.

• Gilebertus de Hendon.
• Henr. Bucointe
• Thom. de la Wike

[ A]

Mandatum est Militibus libere tenentibus et aliis de honore Waling∣ford in Com. Middl. quod eis intendentes sint et respondentes ad quin∣tam decimam omnium mobilium assidendam et colligendam non obstante precepto quod Dominus Rex eis fecit ut essent intendentes et respondentes Ballivo Honoris Wallingford.

ad eund. terminum apud Coven∣try de Com. Warwic. et quarta die sequenti apud Leicester de Com. illo.

• Will. de Martiwast
• [ B] Henr. de Segrave
• Will. de Hardredeshill
• Rad. Pincerna
• Magr. Eustachius de Chestreton

Walterus de Preston. Magister Willielmus de Tornour. assignati sunt postea Socii per literas Domini Regis, &c.

ad eundem terminum apud Wi∣gorniam.

• [ C] Walterus le Poer
• Henricus Limet
• Eudo de Bello Campo
• Will. de Millay Clericus

ad eundem terminum apud Dor∣chester.

• Aluredus de Lincoln.
• Willielmus le Waleis
• Henr. de Lidinton.
• [ D] Ph. de Wimburn. Clericus

Hugo persona de Waya assignatus est eis Socius, &c.

ad eund. terminum apud Can∣tuariam.

• Will. de Albrincis
• Henr. de Cobbeham
• Henr. de Sandwic.
• Robertus de Aubervill
• [ E] Jacobus le Salvage Clericus

Thomas de Bendeng postea assignatus fuit eis Socius, &c.

ad eundem terminum apud Che∣lemareford de Com. illo, et quarta die apud Hertford de Com. illo.

• Mich. de Muntiny
• Ric. sil. Simonis
• Adam fil. Willielmi
• Hugo de Clahall Clerici.
• [ F] Alex. de Litlebiry Clerici.
• Ric. de Stapelford Clerici.

Willielmus Brito postea assignatus fuit, &c.

ad eundem terminum apud Staf∣ford de Com. illo et quarto die apud Salop de Com. il∣lo. [ A]

• Will. Pantulf
• Vivianus le Rushal
• Henr. de Denton
• Thom. Mauduit
• Galfr. Griffin Clerici.
• Ric. de Staneby Clerici.

ad eundem terminum apud Glou∣cester.

• Jordanus la Warre
• Osbertus de Abbetot in Wigorn.
• Rad. Musard cum aliis in Bristol.
• Johannes de Baalun.
• Ric. de Vein.
• Ph. de Tudinton Clericus

[ B]

Robertus de Muntsorrel Ric. de Sancto Falero Clerici postea assign. fue∣runt Socii in Com. Gloucester per literas, &c.

ad eundem terminum apud Win∣ton. [ C]

• Will. de Sorewell
• Walt. de Rumes
• Rog. de Baalun.
• Adam de Portesya
• Johannes le Poer Clericus

ad eund. terminum apud Kinge∣ston.

• Gilbertus de Abbingwurth
• Will. Haunsard
• Magr. Philippus de Hamme Clericus

Robertus de Den postea assignatus fuit eis Socius, &c. [ D]

ad eundem terminum apud Nor∣wic. de Com. illo quarta die apud Gipeswic. de Com. illo et apud Cateshall. de liberlate Sancti Edmundi tertia die post Gipeswic. [ E]

• Oliverus de Vallibus
• Hugo Ruffus
• Willielmus Blundus
• Fulco Bainard
• Willielmus de Gisnay
• Gumericus Senescal
• Johannes de Wurchested Clerici.
• Nich. Duket Clerici.

Thomas de Blunvill assignatus est eis socius postea, &c.

Rex Constabular. Cestriae Salutem Scias quod assignavimus te unacum Ro∣berto de Ros Adam de Novo Mercato Johanne de Birilan Nicholao Bass••t Willielmo de Tameton & Magistro Waltero de Tany & Magistro Alexan∣dro de Bayeux Clericis Justiciarium nostrum ad quintam deoimam omnium [ F] mobilium assidendam & colligendam ad opus nostrum in Comitatu Eborum Secundum formam literarum nostrarum patentium tibi & illis communiter directarum quas Vicecomes noster Eborum tibi & illis liberabit ex parte no∣stra in Crastino medie quadragesime apud Eborum & ideo vobis manda∣mus firmiter precipientes quatinus ad diem & locum praedictos omni occa∣sione & dilatione postpositis sicut vos ipsos & nos & indempnitatem vestram

diligitis praedictis Roberto, Ade, Johanni, Nicholao, Will, & Magistris Wal∣tero, & Alexandro, quibus idem mandavimus occurratis ad ••xequendum una∣cum illis ea que in literis illis patentibus audieritis contineri Teste Rege apud Westminster xvii die Febr.

Rex Vicecom. Essex & Hertf. Salutem assignavimus Simonem fil. Ri∣chardi, Henr. fil. Aucheri, Hugonem de Clahall, Alexandrum de Litlebiry, & [ A] Ricardum de Stapelford Clericum, Justic. nostros ad quintam decimam om∣nium mobilium assidendam & colligendam ad opus nostrum in Comitatibus tuis Secundum formam literarum nostrarum patentium quas tibi mittimus illis porrigendas ex parte nostra apud Chelmareford ita quod ibi de illo in∣cipiant de Comitatu Essex, & quarto die proximè sequenti apud Hertford, de Comitatu Hertford quorum & singulis ut ad dies & loca predicta con∣veniant literas nostras clausas per te duximus transmittendas, & ideo tibi precipimus quod sub omni festinatione literis nostris singulis eorum trans∣mitti [ B] facias reservatis tibi literis nostris patentibus quas illis porrigas ex parte nostra apud Chelmaresford ad primum diem ad quem diem illuc co. ram eis venire facias omnes Milites Comitatus Essex & quarto die scil. apud Hertford omnes Milites de Comitatu Hertford taliter igitur te in∣de intromittas ne pro defectu eorum ea que ad te pertinent in hac parte ad te nos capere debeamus Teste ut supra. Dominus Rex constituit Magi∣strum Nicholaum de Framelingham Justiciarium, & adhibuit Socium Justi∣ciariis in Com. Norff. & Suff. ad quintam decimam assidendam & colli∣gendam [ C] loco Thome de Blunvill. & Mandatum est ipsis Justiciariis quod loco ipsius Thome, ipsum Magistrum Nicholaum tamquam adhibitum ad hoc eis socium admittant Teste Rege apud Windlesores Primo die Aprilie.

Et mandatum est eidem Magistro Nicho. quod cum aliis Justic. ad hoc intendat.

Eodem modo Scribitur Justiciariis in Comitatu Surr. de Will. Han∣sart [ D] in forma quod loco ejus admittant Johannem de Chelesham tanquam, &c. Teste ut supra.

Et mandatum est eidem Johanni de Chelesham quod ad hoc cum illis intendant. Teste ut supra.

ad eundem terminum videlicet die Dominica ante mediam quadragesimam apud Cante∣brigiam de Com. illo et quarto die apud Huntind. de Com. illo.

• Ric. de Bainuill
• Hen. de Evessy
• [ E] Will. de Wichenton
• Senescallus Abbatis Ramesey
• Walterus fil. Bern. Clericus

Magister Willielmus de Banco assignatus fuit eis Socius.

ad eundem terminum apud Nor∣hampton.

• Robertus de Salceto
• David de Esseby
• [ F] Mauric. de Aundely
• Thomas de Haddon Clericus

Magister Nicholaus Belet postea assignatus fuit eis Socius per literas Domini Regis eis inde directas.

ad eundem terminum apud Wa∣lingeford.

• Walterus Foliot
• Alanus de Englefeld
• Johannes de Sancta Helena
• Johannes de Wiggenholt Clericus

Petrus de Abbendon postea assignatus fuit eis Socius.

Mandatum est eisdem Justiciariis quod Dominus Rex vult quod R. Sarr. Episcopus assideat et colligat quintam decimam de mobilibus suis et ho∣minum [ A] suorum qui non tenent per Servitium Militare et de mobilibus Abbatum Priorum et aliorum Virorum religiosorum et hominum suo∣rum qui non tenent per Servitium Militare.

ad mediam quadragesimam apud [ B] Bomme.

• Willielmus Binnu
• Johannes fil. Richardi
• Warinus fil. Joel
• Rog. Everard Clericus

Simon fil. Ric. Clericus postea assignatus fuit eis Socius.

in Crastino medie quadragesime apud Appelby. [ C]

• Thomas fil. Johannis
• Rad. de Aencurt
• Gervasius de Ernhal Clericus

in Crastino medie quadragesime apud Eborum.

• Robertus de Ros tanquam superiores.
• J. Constab. Cestriae tanquam superiores.
• Adam de novo Mercato
• Johannes de Birikin
• Nicholaus Basset
• Willielmus de Tameton
• Magister Walter de Tany Clerici. [ D]
• Magister Alex. de Baiocis Clerici.

ad eundem terminum apud Ocham.

• Willielmus de Insula
• Hugo de Sibtot
• Robertus le Escrivenier

ad mediam quadragesimam apud Ivelcester.

• Johannes de Remy
• Jordanus Oliver [ E]
• Matheus de Cliverdun
• Jacobus de Erneshull
• Will. de Sour Clericus
• Rad. de Lidiard Clericus

in Crastino medie quadragesi∣me apud novum Castrum super Tynam. [ F]

• Roger de Merlay
• Roger Bertram
• Nicolaus de Hadham Clericus

in Crastino medie quadragesime apud Lancaster.

• Willielmus Pincerna
• Willielmus Blundell
• Galfr. Balistarius
• Jordanus de Cestr. Clericus

ad eundem terminum apud Eilesbiry de Com. Buking. et quarta die apud Bedeford de Com. illo.

• Will. de Bello Campo
• Henr. de Braibroc
• Rad. Hareg
• Richardus de Stok
• Hugo de Bathon. Clericus

[ A] Nicholaus de Nivill qui postea assignatus fuit eis Socius per literas patentes eis inde directas.

ad eundem terminum apud Oxon.

• Walterus de Verdun
• Robertus de Avinaury
• Will. fil. Elye
• Ph. Clericus Richardi de Ri∣veriis

[ B]

Thom. de Grana per literas Domini Regis aliis directas.

ad eund. terminum apud Ex∣on. Scil. ad mediam quadra∣gesimam.

• Henr. de Trasy
• Will. Painel
• Hugo Peverel de Sandford
• Hugo Peverel de Ermintum
• Rogerus Cole Clericus

[ C]

ad eund. terminum ap. Carle∣ol. in Crastino medie quadra∣gesime.

• Radulphus de la Ferte
• Jvo de veteri Ponte
• Gilebert de la Ferte Clericus

Et Alex. de Dorset & Robertus de Kancia postea assignati sunt eis So∣cii per literas Domini Regis Patentes predictis Ade de Novo mercato & Sociis suis directas in quibus literis Robertus de Ros & Constabularius [ D] Cestriae positi non fuerunt Set ipsi habuerunt literas per se hoc adjecto in literis suis quod cum pred. Justiciariis superiores sint constituti idem Do∣minus Rex adduxit significandum ut sic fieri faciant.

Mandatum fuit Ju••tic. Berkes quod se non intromittant de Villanis vel liberis hominibus Abbatis de Bello loco, de Magna & parva Fa∣rendon Magna & parva Cokewell, Sulton. Englesham & Langeford Quia Do∣minus Rex assignavit Magistrum Nigellum Bonva. ad quintam decimam [ E] ibidem assidendam & colligendam sicut praedictum est. Teste Rege apud Farenham Octavo Die Martii.

Eodem modo Scribitur Archiepiscopo Eborum Episcopo Lincoln & Offi∣ciali Norwic & Karleol. quod quinta decima assideatur & colligatur de dominicis ordinis de Simplingeham & hominum suorum in Diocasi sua.

Johannes de Heriet Attornatus est ad assidendam & colligendam quin∣tam [ F] decimam omnium mobilium unacum Ballivis Episcopi Winton. de Do∣minicis & Villanis ipsius Episcopi Propriis & de dominicis Prioris Sancti Swithuni Winton & Villanis suis propriis & de Dominicis & Villanis Abbatisse Sanctae Marie Winton. habet literas directas Epis∣copo Winton.

G••lfridus de Say Clericus Attornatus est eodem modo de Dominicis & Villanis Abbatis Sancti Albani & de Daminicis & Villanis Prioratuum de Hertford de Hathfeild de Lianner de Bello loco perti∣nentium ad eandem Abbatiam habet literas directas Episcopis Lincoln & London.

quod se inde non intro∣mittant. [ A]

• Richardus de Naffreton Clericus de Do∣minicis & Villanis Prioratus de Tinemuwe habet literas directas Epis∣copo Du••olm.
• Alex. de Winton de Dominicis & Vil∣lanis Prioratus de Binham & de Wi∣mundeham habet literas directas Offici∣ali Norwic.

[ B]

REx Vicecomiti Rantiae, Salutem Sciatis quod Archiepiseopi, Epis∣copi, Abbates, Priores, & Clerici terras habentes quae ad Ecclesias suas non pertinent, Comites, Barones, Milites, liberi homines,* 2.213 & * 2.214 Villani de Regno nostro, concesserunt nobis in aux∣ilium [N. 151] quadragesimam partem omnium Mobilium suorum apparentium, sicut ea habuerunt in Crastino Sanai Marthaei Apostoli Anno Regni nostri decimo sexto, videlicet de bladis, carucis, ovibus, vaceis, por∣cis, haraciis, equis Carectariis, deputatis ad Wannagia in maneriis, [ C] exceptis bonis, quae predicti Archiepiscopi, Episcopi & aliae personae Ecclesiasticae habent de Ecclesiis parochialibus, sibi appropriatis, & de Ecclesiis prebendatis, & de prebendis, & de terris ad prebendas & Ecclesias parochiales spectantibus; provisim est autem genera∣liter à predictis fidelibus nostris quod predicta quadragesima hoc mo∣do assideatur, & colligatur; videlicet quod de qualibet villa integra eli∣gantur quatuor de melioribus, & Legalibus hominibus, una cum * 2.215 prepositis singularum villarum per quorum Sacramentum quadrage∣fima [ D] pars omnium Mobilium predictorum taxetur, & assideatur super singulos in presentia Militum assessorum ad hoc assignatorum, & po∣stea per Sacramentum duorum legalium hominum earundem villarum inquiratur, & assideatur quadragesima bonorum Mobilium quae pre∣dicti quatuor, & prepositi habent; & distincte & aperte inbrevie∣tur; de cujus vel quorum Baronia, vel libertate quaelibet villa fuerit, in parte vel in toto, & postquam quadragesima fuerit assisa, & in Scriptum redacta, rotulus omnium particularum de singulis [ E] Villis, & singulis Comitatibus, liberetur Seneschallo singulorum Baronum vel Attornato ipsius Seneschalli, vel Ballivo Libertatis, ubi aliquis libertatem habuerit, si Baro vel Dominus Libertatis velit & possit dictam quadragesimam colligere, & pro ea habenda distringere, si vero nolit vel non possit, Vicecomites districtionem predictam faciant, Ita quod nichil inde recipiant, sed tota predicta quadragesima libere∣tur predictis Militibus assessoribus, in majori & securiori villa singu∣lorum Comitatuum, & de qualibet villa fiat summae taillia inter Se∣neschallum [ F] Baronis, vel ejus Attornatum, vel Seneschallum Do∣mini Libertatis, & predictos Assessores & deponetur pecunia per cos∣dem Assessores in aliquo loco tutiori ejusdem villae, Ita quod Assessores ha∣beant sigilla sua & seras & claves suas, super pecuniam predictam; Et Vicecomites sigilla sua et seras, & Claves suas similiter, & Asses∣sores statim ex quo quadragesima assissa fuerit per ipsos, mittent rotu∣los

suos de toto itinere suo ad Scaccarium, & similiter ex quo dicta pecunia ab eis Collecta fuerit, mittent rotulos suos de recepta sua; & predicta pecunia reservetur in locis ubi deposita fuerit, donec ad mandatum nostrum deferatur us{que} ad novum Templum London: nichil vero capietur ab aliquo nomine quadragesimae, qui non habu∣erint de hujusmodi bonis mobilibus ad valentiam quadraginta denario∣rum ad minus; ad predictam siquidem quadragesimam assidendam & [ A] Colligendam in Comitatu tuo modo predicto, assignavimus dilectos & fideles nostros Thomam de Camuill, Reginaldum de Cornhull, Ro∣bertum de Rokell, & S••monem de Craye per literas speciales, loco aliorum; quos statim visis literis istis sine dilatione coram te venire facias ad audiendum preceptum nostrum; quibus incontinenti porrigas literas nostras patentes eis inde directas, quas tibi mittimus eis porrigendas: Tu vero certis diebus & locis quos ipsi tunc providerint commodiores, venire facias coram eis singulas villas Comitatus tui ad hec-diligenter exequen∣da, [ B] Ita quod ad negotium illud incipiatur ad ultimum a die Sancti Mi∣chaelis intres Septimanas & sic de die in diem continuetur quous{que} perficia∣tur & taliter, & ita diligenter te cures intromittere, in hiis quae ad te pertinet in predicto negocio, ad mandatum ipsorum Assessorum ne pro defectu tui dilationem capiat, pro quo ad te & tua, nos capere debeamus. Teste meipso apud Westminster Vicesimo octavo die Septembris.

[ C]

NOtum sit omnibus Christi fidelibus, quod cum Dominus Henricus Rex Angliae mandatum Domini Papae suscepisset,* 2.216 super trans∣gressionibus Eccl siae Romanae, & Clericis Italicis, & aliis in regno [N. 152] Angliae contra pacem suam, illatis, corrigendis; Idem Dominus Rex hoc stcut decuit, emendando, a pluribus fide dignis didicisset, quod per Hubertum de Burgo quondam Iusticiarum Angliae, videlicet, tem∣pore [ D] praedictae transgressionis, factae fuerunt transgressiones illae: Et Do∣minus Rex volens hoc emendare, jussit quosdam de suis, ut corpus suum arestarent, & coram eo adducerent, responsurum de transgressione illa & aliis transgressionibus & praesertim de transgressione illa. Qui Huber••us inde praemunitus fugit in quandam Capellam, a qua ipsum sequentes licet hoc eis non esset injunctum, timentes Dominum Regem, extraxe∣runt & London adduxerunt, quod cum Dominus Rex audivisset, ut libertas Ecclesiae, in omnibus observaretur illaesa, ipsum ad eandem Ca∣pellam [ E] reduci praecepit, & in eadem salvo reponi. In qua cum per dies plures moram fecisset, requisitus utrum vellet tenere se in Capella illa, vel exire, & stare judicio Curia Domini Regis, super transgressione praedicta, & super aliis quae ei ibidem objicerentur, tam a Domino Rege, quam a pluribus aliis de eo multis modis conquerentibus; Tandem sponte elegit quod exire voluit, ad standum juri. Tamen petiit misericordiam Domini Regis & sic exivit, & Ballivi Domini Regis qui tunc praesentes erant ipsum receperunt, & London duxerunt & tradiderunt eum Con∣stabulario [ F] Turris, & cum Dominus Rex adhuc esset incertus utrum spon∣tanea voluntate, an coactus exivisset, misit ad eum Nobiles viros Do∣minum Stephanum de Sedgrave, tunc Iusticiarum Angliae, Iohan∣nem de Lascy Comitem Lincolniae, & Constabularium Cestriae, Brianum de Insula, & alios viros idoneos Clerico•• & laicos, quibus ad ipsum venientibus, & ipsum inde alloquentibus, respondit quod gratis exiverat, & non coactus, nec pro aliquo defectu victualium, vel alio∣rum,

& tali modo exiv••t, ad faciendum voluntatem Domini Regis, de terris suis, & catallis & de corpore suo, & pigebat eum quod tam diu moram ibidem fecerat. Postea vero cum Dominus Rex nichil adhuc ei inde concederet, eo quod multi de eo, de novo conquesti fuerunt, tam de morte hominum, quam de multis per eum injuste exhaeredatis, & aliis pluribus criminibus, & transgressionibus, volens de eo conquerentibus justiciam exhibere, praecepit eum deliberari a custodia praedicti Consta∣bularii, ut libere venire possit ad ••uriam suam, conquerentibus de eo [ A] tam Domino Regi, pro transgressione contra Dominum Papam quam contra se ipsum, & omnibus aliis responsurus, & sic venit apud Corn∣bull in London Vigilia Sancti Mar••ini, & comparuit coram Dominis Richardo Comite Cornubiae & Pictaviae, Willielmo Comite War∣rennae, Richardo Maresehal••o, Comite Pembrot, Iohane Comite Linco••niae, & Constabulario Cestriae, Stephano de Sedgrabe Justi∣ciario, Radulfo filio Nicholai, & aliis fidelibus Domini Regis ibidem existentibus. Et cum ibidem coram eisdem accusaretur de omnibus prae∣dictis, [ B] nichil defendens, respondit sicut prius, quod nullo modo voluit subire judicium, set simpliciter & de toto posuit se in voluntatem Do∣mini Regis tam de corpore, quam de terris, & omnibus aliis rebus. Tan∣dem Dominus Rex pietate motus, ad instantiam Magnatum Angliae, & ad petitionem ipsius Huberti, & suorum parentum, & amicorum, & similiter de permissione conquerentium, Iudicium posuit in re∣spectum, licet judicium jam in eadem Curia Domini Regis formatum esset, per quod ipse & sui attendentes corporis sui periculum imminere, [ C] & exhaeredationem haeredum suorum, spontanea voluntate concessit provisionem subscriptam; scilicet quod omnes terrae, & omnia tenementa, & libertates, in omnibus rebus, quae tenuit de Domino Rege in Capite, & de Domino Johanne Rege patre suo, remaneant Domino Regi, quietè, in perpetuum, & haeredibus suis tam de Wardis & Ballivis, quam de aliis rebus, & omnes cartas, & chirographa, & instrumenta, quae habuit de praedictis, reddidit Domino Regi, & concessit quod aliqua imposterum, inveniantur, in cujuscum{que} manibus fuerint, pro nullis hae∣beantur; [ D] & Dominus Rex de gratia sua concessit quod ipse Hubertus & haeredes sui habeant & retineant terras, & tenementa, quae eidem Huberto descenderant ab antecessoribus suis, & similiter omnes terras & tenementa quae tenuit de aliis, & de alterius dono, quam de dono Re∣gum. Ita tamen quod omnibus inde conquerentibus secundum consue∣tudinem regni, sine dilatione ipse & sui respondeant; & omnia alia catalla ubicum{que} sint, remaneant Domino Regi, tam in auro & argento, quam in denariis, & aliis mobilibus, & corpus suum remaneat apud [ E] Castrum Div. sarum & in custodia Dominorum Ricardi Comitis Cor∣nubiae & Pictaviae, Willielm•• Comitis Warrennae, Richardi Ma∣reschalli, Comitis Penbrot, & Iohanis Comitis Lincolniae, & Con∣stabularii Cestriae, donec habitum Templariorum susceperit, quem prius petierat quod modo facere non potest, quia uxoratus est, vel donec per commune consilium Domini Regis, & omnium praedictorum Baronum Custodum, necnon & aliorum magnatum terrae, liberatus fuerit; de quibus si aliquem mori contingat, illi qui residui erunt assument sibi [ F] alium loco ipsius defuncti, quem voluerint, qui custos cum eis existat, sicut ille fuit qui defunctus fuerit, & liceat eidem Huberto dum fuerit in prisona, si quam terram tenuerit injuste, illam reddere, si voluerit, non obstante eo quod in custodia praedictorum fuerit, & si de prisona aliquo modo exierit, nisi pro dicto habitu suscipiendo, & de licentia & consensu Domini Regis & praedictorum Magnatum, vel per commune consilium

Custodum & Baronum, ut praedictum est, & vel per se, vel per alios, sive per quemcun{que} aliquid impetrare attemptaverit, contra praedictam promissionem, vel aliquo tempore, saltem de facto, contra praedictam conventionem venerit, sive de conscientia sua impetratum fuerit, sive non, & ipse vel alius uti voluerit impetratis per quod corpus suum libe∣retur, tunc pronuncietur judicium praedictum contra eum, & fiat de eo sicut de utlagato, ubicum{que} & a quocum{que} inventus fuerit, & om∣nes [ A] terrae & omnia tenementa, quae Dominus Rex de gratia sua ei con∣cessit, forisfacta sint, & remaneant dominis feodorum de quibus tenuit. Salvo Domino Regi, anno suo, & Catallis. Et Dominus Rex con∣cessit pro se & hoeredibus suis, quod eidem Huberto aliam gratiam, ne{que} crudelitatem faciet, quam praedictum est. In cujus rei testimonium Dominus Rex, & praedicti Richardus Comes Cornubiae, & Pict••biae, Willielmus Comes Warrennae, Richardus Marelcallus, Comes Penbrot, & Iohanes Comes Lincolniae, & Constabularius Cestriae; [ B] huic scripto sigilla sua apposuerunt, Hiis testibus Radulfo filio Nicholai, Thoma de Muleton, Willielmo de Insula, Ricardo Duket, Ada••o filio Willielmi, Willielmo de Rak, Roberto de Lexinton, Radulfo de Norwico, & Civibus London, & aliis fidelibus Domini Regis ibidem existentibus.

[ C]

REx omnibus &c.* 2.217 Sciatis quod cum Lewelinus princeps de Aber∣srau & Dominus Snauwerden nobis concesserit & firmiter [N. 153] promiserit quod stabit provisioni venerab lium Patrum Radulphi Cice∣strensis Episcopi & Cancellarii nostri, & Alexandri Coventrensis & Lychefeld Episcopi, & dilectorum & sid lium nostrorum R••chardi Marceschalli Comitis Penbroc, Iohannis de Lascy Comitis Lincol∣niae & Constabularii Cestriae, Stephani de Segrave Justiciarii no∣stri, [ D] Angliae, & Radulphi filii Nicholai Seneschalli nostri, una cum Idenebet Senescallo ipsius Lewelini, & Werrenoc fratre ejus, Amano Vathan, & Dav•••• Clerico, quam ipsi facturi sunt super congruis emendis nobis faciendis, de omnibus excessibus nobis, & nostris, ab eo & suis factis, & de restitutione nobis & hominibus nostris facienda, de omnibus terris & possessionibus nostris, & nostrorum, per ipsum Lewe∣linum & Walenses occupatis, occasione Werrae inter nos, & ipsum morae, simul etiam de recipienda restitutione a nobis & nostris, de omnibus [ E] terris ipsius Lewelini & hominum suorum, per nos & nostros occupatis, occasione Werrae praedictae, & de assignanda * 2.218 David filio ipsius Lewe∣lini, & Ysabellae uxori ejus, primogenitae filiae & haeredis Willielmi de * 2.219 Breus rationabili portione ipsam Ysabeliam contingente, de terris quae fuerunt praedicti Willielmi patris sui, & de refusione pecuniae nobis facienda, pro praedictis excessibus congrue emendandis, & por∣tione praedicta assignanda; provisa tamen super hoc ab eisdem sufficiente securitate, de fideli servitio nobis praestando, & de tranquillitate nobis, [ F] & regno nostro Angliae, observanda. Ita quod dampnum vel peri∣culum nec nobis nec regno nostro inde possit evenire. Et si pendente provisione praedicta, aliquid de novo emerserit emendandum, idem Lewelinus voluerit, & concesserit, quod per praedictos provisores emendetur. Nos provisionem eorundem quam facturi sunt super omnibus praemissis, gratam habemus, & acceptam pro nobis, & nostris, sicut praefatus Lewelinus pro se & suis. Et in hujus rei testimonium has literas

patentes inde fieri fecimus. Teste me ipso apud Salop Septimo die De∣cembris anno regni nostri decimo Septimo.

Lewelin was Prince of North-Wales, but here called Prince of Aberfrau, and Lord of Snawden, from the places of his abode.

* 2.220REx probis hominibus de Comitatu Wilts. Sciatis quod constitui∣mus [ A] Radulfum de Bray & Radulfum de Norwico Justiciarios nostros, ad abjurationem regni nostri Recipiendam de Huberto de Burgo si ecclesiam exire, & in Curia nostra juri stare noluerit, vel ad justitiam ei in Curia nostra exhibendam, si ecclesiam exire, & in [N. 154] Curiam nostram ad hoc intrare voluerit, secundum conventiones, inter nos & ipsum factas. Mandamus autem vobis, quod si praedictus Huber∣tus [ B] unum praedictorum nec aliud facere voluerit, tunc Ecclesiam Sancti Iohannis Divisarum, in qua se tenet, & Cemiterium ejusdem eccle∣siae, cum omni diligentia custodiatis, sicut ipsi vobis dicent ex parte nostra. In cujus &c. Teste Petro Wintoniensi Episcopo apud West∣monasterium, quintodecimo die Octobris.

[ C]

* 2.221REx &c. Lewelino Principi de Aberfrau Salutem. Sciatis quod recepimus in gratiam nostram, Gilbertum Mareschallum & [N. 155] * 2.222 omnes qui fuerunt Inprisii Richardi Mareschalli, tam de Anglia quam de Wallia qui ad pacem nostram venire voluerunt & eis reddidimus om∣nes terras & tenementa sua quae de nobis tenuerunt & de quibus disseisiti fuerunt occasione guerrae motae inter nos & praedictum Comitem & nobis remanent quieta quaecum{que} super nos & nostros per dictum Comitem vel [ D] suos imprisios occupata fuerunt, quae vobis duximus significanda. Volentes quod vobis innotescant quae penes nos acta sunt in hac parte. Et quia per venerabilem patrem Edmundum Cantuariensem Archiepiscopum & Coepis∣copos suos captae sunt treugae inter nos & vos sub firma spe tractandi de pace inter nos & vos formanda & fortius firmanda. Mittimus propter hoc praedictum Archiepiscopum & venerabiles patres Alexandrum * 2.223 Co∣ventrensem & Lychefeldensem, & Henricum Roffensem Coepiscopos suos ad partes Marchiae Ita quod erunt apud Salop die Lunae in Crastino San∣ctae [ E] Trinitatis & rogamus vos quatinus sicut nostram desideratis amicitiam non omittatis quin in Crastino die Martis loco tuto & competenti quem praedictus Archiepiscopus vobis significabit ipsi Archiepiscopo & Coepiscopis suis occurratis ad tractatum cum eis habendum super praemissis. In quo∣rum etiam ore quaedam quae non duximus scripto commendanda posuimus vobis plenius exponenda rogantes quatinus sicut decet taliter ea quae refor∣mationem pacis respiciunt & qua ipsi plenius in hac parte vobis explicabunt audire cum effectu & eisdem adquiescere velitis quod non stet per vos quin [ F] firmum et stabile pacis vinculum inter nos et vos roboretur ad nostrum pa∣riter et vestrum commodum et honorem. Tes••e Rege &c.

The Date of the next preceeding Record is May 31. and the next following is Dated June the 6th.

REx &c. dilecto et fideli suo Richardo Comiti Cornubia et Pictaviae Salutem.* 2.224 Sciatis quod treugae captae sunt inter nos et Lewelinum [N. 156] Principem de Abberfrau per venerabilem patrem Edmundum Cantuarien∣sem Archiepiscopum et Episcopos secum adjunctos et quosdam alios fideles nostros propter hoc ad partes Walliae destinatos duraturae à festo Sancti [ A] Jacobi anno regni nostri decimo octavo us{que} in duos annos sequentes in hac forma quod omnes injuriae et damna hinc inde facta infra ultimam treugam captam per venerabilem Patrem Henricum Roffensem Episcopum in media quadragesima proximo praterita per dictatores ejusdem treugae emendabuntur, et quod omnes terrae hinc inde occupatae per ultimam guer∣ram motam restituentur his quibus postea sunt oblatae. Homines etiam illi qui hinc inde recesserunt à fidelitate dominorum suorum et se tenne∣runt ex parte adversa libere revertantur. Ita quidem quod durantibus [ B] treugis praedictis in nullo occasionabuntur nec aliquid dampni vel mali eis fiet occasione praedicta Adjectum est etiam in eadem provisione treugarum quod si vos et dilectus et fidelis noster Radulphus de Thony nolueritis sub eisdem trougis comprehendi bene placebit eidem Lowelino. Sin autem nichilominus quo ad nos et alios fideles nostros eas firmiter observabit. Et sub tali conditione quod si eas forte tenere non velletis contra vos se de∣fendet. Ita quod contra ipsum et defensionem suam nullum vobis faciemus nec facere poterimus per nos vel per aliquem de Marchia vel alium interim [ C] consilium vel auxilium ad ipsum gravandum et taliter sunt treugae praedictae ex parte ipsius Lewelini jurate et affecurate et in adventu praedicti Archie∣piscopi ad nos similiter ex parte nostra eas jurari faciemus et assecurari. Et ideo vobis mandamus firmiter injungontes quatinus praedictis treugis fine difficultate aliqua adquiescentes eas teneatis et ex parte vestra eas teneri faciatis. Quia modis omnibus volumus quod eas teneatis et sirmiter obser∣vetis. Quid autem inde facere proposueritis aperte responsum vestrum nobis sub festinatione scire faciatis. Teste Rege apud Westmonasterium [ D] tricesimo die Junii.

Eodem modo scribitur Radulpho de Thony.

RAdulphus Herefordensis Episcopus,* 2.225 Decanus Herefordiae Walterus [ E] de Clifford et Walterus de Bello Campo iterum constituti sunt di∣ctatores emendarum faciendarum et recipiendarum de interceptionibus [N. 157] factis ut dicitur Lewelino Principi de Abberfrau &c. et Morgano de Car∣leon quoad Castrum de Caerleon et eisdem dictatoribus associati sunt Prior de Wenloc et Johannes extraneus et debe••t convenire in crastino Clausi — Paschae apud vadum de Muntgomery ad exequendum quod priori die ad hoc constituto d••buisset fuisse executum. Teste Rege agud Nonthampton Sexto die Marcii.

[ F]

* 2.226REx omnibus ad quos praesentes literae pervenerint Sciatis quod concessimus bona fide et sine malo ingenio et ratas habemus et gratas [N. 158] treugas captas apud Theokesburiam die veneris in * 2.227 festo Sancti Bene∣dicti anno regni nostri vicesimo per venerabilem Patrem Edmundum Cantua∣riensem Archiepiscopum inter nos et omnes homines et imprisios nostros aper∣tos ex una parte & Lewelinum Principem de Abberfrau & Dominum de Snaudon & omnes homines & imprisios suos apertos tam Walenses quam [ A] alios ex alia parte duraturas a festo Sancti Jacobi anno eodem us{que} in unum annum completum. Ita scilicet quod tam nos & nostri quam prae∣dictus Lew••linus & sui simus in eisdem terris & tenementis hominibus & homagiis in quibus fuimus praedicto die captionis treugarum istarum. Salva Morgano de Carleon restitutione sua tam de terris quam de bonis & mobilibus suis quae Comes Gilbertus Mareschalluss occupaverat super eum infra treugas alias inter nos & ipsum Lewelinum ultimo captas. Si quid [ B] autem interim fuerit forisfactum per captionem terrarum vel castrorum vel bonorum mobilium & manifestum sit de captione terrarum vel castro∣rum illorum, terrae & castra statim reddantur non expectata aliqua cor∣rectione emendatorum treugae; set de bonis mobilibus ita captis per ipsos correctores fiant emendae treugis nichilominus durantibus in sua firmitate in forma praedicta. Ita quod hinc inde nulla namia capiantur pro aliqua interceptione facta infra treugas istas de bonis mobilibus nec pro aliqua contentione ante captionem hujus treugae orta set per ipsos correctores [ C] fiant. Nullus etiam receptet in potestate sua imprisios alterius inde emen∣dae sicut praedictum est durantibus treugis. Nullum etiam castrum novum sirmetur in Marchia vel dirutum refieiatur durantibus treugis & terrae sint communes, secundum formam treugarum quae ultimo captae fuerunt inter nos et ipsum Lewelinum. Juraverunt autem in animam nostram ex parte nostra hanc treugam bona fide et sine malo ingenio fideliter observandam us{que} ad praedictum terminum dilecti et fideles nostri Henricus de Aldi∣thely, Johannes Lestrange et Henricus de Stafford; In cujus &c. Teste [ D] me ipso apud Theokesburiam undecimo die Julii anno regni nostri vicesimo.

* 2.228REx Vicecomiti Kantiae Salutem. Scias quod cum in Octabis Sancti [N. 159] Hillarii anno &c. vicesimo primo ad mandatum nostrum con∣venirent apud Westmonasterium Archiepiscopi, Episcopi, Abbates, [ E] Priores, Comites et Barones totius regni nostri, et tractatum habe∣rent nobiscum de statu nostro, et regni nostri, iidem Archiepiscopi, Episcopi, Abbates, Priores, et Clerici terras habentes quae ad Ecclesias suas non pertinent, Comites, Barones, Milites, et liberi homines, pro se, et suis villanis, nobis concesserunt in auxilium tricesimam partem omnium mobilium suorum apparentium, sicut ea habebunt in Autumpno in Crastino exaltationis * 2.229 Sanctae Crucis anno regni nostri vicesimo primo, quando blada sua fuerint coadunata, videlicet de bla∣dis, [ F] carucis, ovibus, vaccis, porcis, haraciis, equis caretariis, assig∣natis ad waignagia, et al is pecoribus, et bonis; exceptis bonis, quae praedicti Archiepiscopi Episcopi et aliae personae Ecclesiasticae habent in Ec∣clesiis parochialibus, sive praebendis, et terris ad praebendas, et Ec∣clesias parochiales spectantibus; exceptis argento et auro, palefridis, Su••mariis, dextrariis, Runcinis, armis, utensilibus, et vasis; colli∣gendam

per manus dilectorum fidelium nostrorum Rogeri de Leburn, Simonis de Craye, Iohannis de Adlington, per literas Huward de Bikely, et Richar•• de W••hundon, qui ju••abunt coram te quod negotium nostrum de auxilio nostro colligendo et assidendo pro posse suo, bene et fideliter exequentur, per omnia secundum suam conscien∣tiam. Et ipsi quatuor milites et Clericus praedictus, eligi facient quatuor de legal••oribus hominibus de singulis villis, quos statutis Hun∣dredis, [ A] in Comitatu tuo, ••urtis die et loco coram eisdem, ad mandatum eorum, coram eis venire facies; qui jurabunt coram eisdem in piaesen∣tia * Ballivorum de singulis villis si interesse voluerint, quod auxilium illud fideliter ussidebunt, et rationabile pre••iu•• apparent omnibus rebus quae appretiandae fuerint, seoundum communem et justa•• aestimationem, et valorem; amore, gratia, vel odio vel ali•• occasione no•• impediente; et postea particulas catallorum, omnium, et pretium estendent quatuor militibus praedictis, et Clerico, et juxtae provisionem dictorum Mili∣tum [ B] et Clerici, pecuniam illam colligent, at ••isdim Militibus et Cle∣rico deferent, et liberabunt per ••aillias, et cotulos particulas continentes reponendam in Prioratu Sanctae Trinitatis Cantuariae, et si indigerint auxilio tuo circa districtionem faciondam in collectione dictae pecuniae, tu eis auxilium parabis. Archiepiscopi vero Episcopi, Abbates, Pri∣ores, in terris suis, et libereatibus, in Comitatu tu••, per quatuor le∣gales Milites suos, vel liberos et legales homines, si milites non ha∣buerint, simili modo circa praedictam tricesimam assidendam, et col∣ligendam, [ C] et liberandam, quatuor praedictis Militibus ad hoc attor∣natis pr••cedent. Et scias quod praedicti quatuor homines de singulis villis, non jurabune de propriis catallis suis, nec eisdem pretium appo∣nent, sed alii quatuor homines de singulis villis ad hoc electi per milites praedictos jurabunt de caralli•• praedictorum priorum quatuor hominum, secundum forma•• praedictam. Nullus autem pauper homo, vel mulier, aliquid ad hoc conferet, nisi habeat in bonis plus quam quadraginta de∣narios. Debe•• etiam reddi pecunia praedicta, ad duos terminos, vid••∣licet, [ D] medietas in Crastino Sancti Andreae anno &c. vicesimo secundo, et altera medietas in Crastino Sanctae Trinitatis, anno eodem. Tu autem ita officax auxiliumet utile consilium praedictis militibus praebeas in prae∣dictis exequondis, quod negotium praedictum ad commodum nostrum, et utilitatem salubriter procedat. Nos autem concessimus praedictis Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Prioribus, Comitibus ••atonibus, et aliis Magnatibus, regni nostri, quod tam Car••a [ E] nostra de Fore••, quam alia de libertatibus, quas prius eis fieri feci∣mu••, de ca••ero in omnibus teneantur. Nol••mus etiam quod occasione hujusmodi auxili•• sumatur de••uceps occasio, vel trahatur ad consuetu∣dinem petendi alias consimile auxilium: Incipient dutem iter prae∣dictum in Crastino exaltationis Sanctae Crucis, quibus die et loco eis occurras, ad sacramentum ab eis recipiendum, et auxilium eis impen∣dendum, sicut tibi dixerint ex parte nostra. Teste Rege apud West∣monasterium secundo die Iulii anno &c. vicesimo secundo.

[ F]

Articles of Accusation against Hubert de Burgh, with the Answers unto them. A. D. 1239.

Responsiones Magistri Laurentii de Sancto Albano, pro Comite Cantiae Huberto de Burgo, contra quem, movit Dominus Rex gravis∣simas [ A] quaestiones.

* 2.230CƲm dies datus esset Huberto de Burgo Comiti Kantiae, in octabis Sancti Johannis Baptistae; Anno regni vicesimo tertio, ad respon∣dendum [N. 160] Domino Regi, quales emendas ei faceret, eo quod non delibe∣ravit ei maritagium Richardi de Clare, ad diem ab eodem Domino Reg•• sibi datum, secundum conventionem inter eos factam, vel secun∣dum considerationem Parium suorum; Et Dominus Rex peteret ab eo, [ B] quod ei emendas faceret, et non fecit; Propositae fuerunt ei ex parte Do∣mini Regis, transgressiones subscriptae, simul cum praedictis, ut ad eas responderet: Ad quod respondit idem Comes, quod ad haec nullum diem habuit. Sed et dixit, quod ad diem certum et rationabilem satisfaceret Domino Regi, vel inde staret ad considerationem parium suorum, et petiit, quòd Dominus Rex in scriptis ei ostenderet, super quibus articulis tenetur respondere.

[ C]

Ad hoc respondit Comes, quod ad singulos dies ei à Domino Rege datos, idem Comes venit, nec in aliquo quaesivit dilationem; sed semper recepit diem ad voluntatem Domini Regis. Ʋnde videtur ei, quod omnes dies ei dati postquam fuit apud Kenintone, pro uno die sibi de∣bent allocari. Et semper paratus est stare ad considerationem parium suorum, quod nunquam de maritagio se intromisit, nec aliquis pro eo; postquam juravit apud Gloverniam quod nunquam de maritagio se in∣tromitteret, nec aliquid scivit, nec adhuc scit de Maritagio, nisi per [ D] simplex dictum Comitisiae uxoris suae, dicentis quod maritagium illud contractum fuit apud Sanctum Eadmundum, dum Comes fuit apud Mertone. Et si hoc non sufficit, dicet aliud; et super hoc paratus est facere quod pares sui considerabunt.

1. Quorum quidem primus articulus hic est, quod Dominus Rex exigit ob eo omnes exitus Regni sui, de quatuordecem annis continuo sequentibu•• post mortem Iohannis Regis patris sui, et unde suscepit custodiam et [ E] curam sine traditione patris sui Domini Iohannis Regis, et sine assensu Domini Gwallae tunc Legati, qui de communi consensu, et provi∣sione totius regni, post mortem Mareschalli fuit primus Consiliarius et Principalis totius Regni Angliae.

Ad hoc respondit, quod certae personae deputatae sunt ad respondendum de exitibus Regni; Scilicet Thesaurarius et Camerarii; unde post mor∣tem Eustatii de Faucumberg, Londoniensis Episcopi, et Thesaurarii [ F] fuit quaesitum quod de Computo suo responderet; et fuit responsum. Postea à Carliolensi Episcopo fuit quaesitus computus totius exitus regni tanquam à capitali receptore, et sedit ad computum. A Petro de Ri∣vallis fuit postmodo quaesitus computus, nunquam autem à Iusticiario debet computus requiri: eo quod non est receptor exitus Regni. Ʋnde videtur quod ille qui nihil recipit, in aliquo non tenetur respondere. Et

dicit quod Dominus Iohannes Rex, tradidit ei Iusticiariam apud Runningemede coram Domino Stephano Cantuariae Archiepiscopo, Comite Warrannae, Comite de Ferrariis, & aliis magnatibus; & ipse toto tempore Iohannis Regis, stetit Justiciarius. Accidit autem quod Castrum Dovoriae in adventu Domini Lodovici, quasi pro dere∣licto habebatur; in quod castrum intravit, quando pauci inventi fuerunt, qui in eodem intrare voluerunt, nisi corpus ejus intrasset, & toto tempore [ A] guerrae à castro non potuit recedere, nec officium Iusticiarii exercere.

Defuncto vero Domino Iohanne Rege tempore guerrae, de Consilio Gwallae tunc Legati, & magnatum tunc existentium cum Domino Rege, factus fuit Mareschallus gubernator Regis, & Regni. Pa••e vero reformata, remansit idem Mareschallus Gubernator Regis & Regni, & idem Hubertus Justiciarius, nullo contradicente; Post mor∣tem vero Marescalli, de Consilio Domini Gwallae tunc Legati, Ste∣phani [ B] Cantuariae Archiepiscopi, Episcoporum & Magnatum terrae, remansit Justiciarius sine contradictione aliqua, & semper scripsit ei Dominus Papa tanquam Justiciario, & ita tenebatur ab Ecclesia, & à Regno semper Justiciarius factus à Domino Iohanne Rege. Et ita bene patet, quod non recepit Iusticiariam sine traditione. Domini Io∣hannis Regis, vel assensu Domini Gwallae. Et si hoc non sufficit, di∣cit aliud; & super hoc paratus est facere quod pares sui considerabunt, & etiam si respondere deberet, habet chartam Domini Regis, que ipsum [ C] ab his absolvit, quam profert: quae confecta est Anno Regni Regis Henrici decimo quinto.

2. Item exigit ab eo, quod ei respondeat de collectione totius quintae decimae, quae per commune Consilium totius Regni custodiri, & haberi debuit in deposito; & ita in deposito, quod nihil inde caperetur us{que} ad aetatem Domini Regis; nisi per visum sex Episcoporum & sex Co∣mitum ad hoc specialiter attornatorum, & hoc non nisi ad defensionem [ D] Regni, & unde summa fuit circiter quater viginti & novem millia marcarum argenti.

Ad hoc respondit, quod Domini Sarisburiensis & Bathoniensis Epis∣copi illam pecuniam receperunt per commune Consilium Regni, & inde reddiderunt computum suum, & inde quieti sunt per literas Domini Re∣g••: Ʋnde non videtur quod inde debeat respondere. Et si hoc non suffi∣•• dicet aliud; & super hoc paratus est, &c. Habet etiam Chartam [ E] Regis quae ipsum, &c.

3. Item quod respondeat de terra Pictaviae, de qua Iohannes Rex obiit seisitus, & unde Dominus Rex qui nunc est fuit in seisina, quando idem Comes suscepit custodiam Regni, scilicet, de Rupella, Nyorth, & de Sancto Iohanne, & qui quando ad rescussionem terrarum illarum mittere debuerat thesaurum & denarios, misit barillos lapidibus & sabulone impletos. Et ita quod quando Barones & Magnates Do∣mini [ F] Regis, & Burgenses, videruni defaltam illam, diverterunt se ab homagio & servitio Domini Regis, & convertebantur ad inimicos Domini Regis, propter quod Dominus Rex amisit Pictaviam.

Ad hoc respondit, quod nunquam misit tales varillos de quibus dici∣tur, & hoc praecise defendit, per quodcun{que} pares sui considerabunt; sed de Consilio Magnatum Angliae ad defensionem Rupellae missi fuerunt

centum milites & amplius, & quamplures fervientes, qui fuerunt cum Domino Rege ibidem, quous{que} Burgenses, & homines illius terrae diverterunt se ab homagio Domini Regis, unde per ejus negligentiam non amittitur Rupella, nec per negligentiam militum ibi existentium, quia illis invitis, Burgenses terram reddiderunt Regi Francorum. Et hoc bene patet, quod cum milites Domini Regis essent in villa, Bur∣genses amoverunt eos à consilio illorum, & sine militibus pacem fece∣runt. Ita quod milites salvo corpore suo & hernesio, possent recedere; [ A] per excessus etiam * 2.231 Falconis amittebatur Rupella; qui Falco & sui Domino Regi eo tempore quo Rupella fuit obsessa, insurrexerunt. Qui etiam Falco, per Willielmum fratrem suum, fecit capi Henricum de Braybroc Justiciarium Domini Regis itinerantem; propter quem cap∣tum, & alias injurias dicti Falconis, oportuit Regem & Magnates terrae obsidere castrum de Berefordia, per Consilimm Archiepis••o∣porum, Episcoporum & Magnatum terrae. Qui etiam Episcopi ibidem excommunicaverunt Falconem; unde pa••et manifeste delictum [ B] Falconis; alioqui non excommunicassent eum. Et si Falco, impune eva∣sisset, & castrum non esset captum, tarbatum esset regnum plusquam fuit. Et si hoc non sufficit, &c. Et super hoc paratus est, &c.

4. Item de hoc respondeat, quod dum Dominus Rex, fuit infra aeta∣tem & subvenire debuit terrae Pictaviae, & exereitus funs proficisci de∣beret in Pictavium; fecit ipse Comes obsidere castrum Betefordiae, ubi Dominus Rex & Magnates sui Angliae antequam illud captum esset, [ C] maximam impenderunt pecuniam. Quo etiam capto, illud prosterni fecit & reddi Willielmo de Bello Campo; super quem Dominus Iohannes Rex castrum illud ceperat per guerram; & unde Iohannes Rex seisitus fuit quando obiit.

Ad hoc respondit, quod per illum solummodo non fuit castrum obsessum, sed per commune consilium regni, & per delictum Falconis & suorum, quia fecit capi Henricum de Braybroc Justiciarium Domini Regis, per [ D] Willielmum de Breante fratrem suum. Ʋnde Dominus Rex misit lite∣ras suas eidem Falconi, una vice & alia, pro deliberando Justiciario suo; & quod frater suus pro quibus nihil facere voluit. Rex etiam misit literas suas Willielmo de Breante; qui respondit, quod ipsum Henricum non redderet sine Falcone fratre suo; & quod Frater suus bene advo∣caret quod fecit. Ʋnde Dominus Rex habito consilio cum Magnati∣bus suis, accessit us{que} Berefordiam; & misit ad illos qui erant infra castrum, Petrum filium Hereberti, & Alanum Basset; petens quod de∣liberarent [ E] Henricum de Braybroc Justiciarium suum quem tenebant imprisonatum; & quod venissent emendare delictum super captione dicti Justiciarii domini Regis. Et ipsi responderunt, quod nihil facerent pro domino Rege, & quod ipsum Henricum tenerent; & si possent plus cape∣rent: unde per consilium Magnatum Angliae, fuit castrum obsessum, captum, & dirutum. Quo diruto, fuit sedes castri tradita Willielmo de Bello Campo per consilium Magnatum Angliae, hac ratione, quod in forma pacis inita inter Dominum Regem, & Dominum Lodo∣v••tum [ F] & Barones continebatur, quod quis{que} haberet talem seisinam quam habuit in principio guerrae. Ʋnde Dominus Gwalla legatus, Archiepis∣copus, & episcopi, excommunicaberunt omnes qui venirent contra istam formam pacis. Et quia idem Willielmus semper erat pe••ens ver∣sus dictum Falconem, dictum castrum, & jus suum; nec habere potuit, donec fuit captum per dominum Regem: idem Dominus Rex de consilio

Magnatum suorum, propter formam pacis factae, & pro timore senten∣tiae latae; dictam sedem castri ei reddidit, tenendam eodem modo quo antecessores sui tenuerunt; prout paret in rotulis Domini Regis Et etiam idem Willielmus dedit Domino Regi de suo, ut tal••m seisinam haberet; ut patet similiter in Rotulis Domini Regis. Et si hoc non suffi∣cit, dicet aliud. Et super hoc, &c.

[ A] 5. Item quod de hoc respondeat; quod Romam nuncios destinavit, et aut quam dominus Rex esset plenae aetatis, imperrabit quod esset ple∣nae aetatis si••ut hoc esset ad commodum domini Regis; et autoritate cujus aetatis inchartari sibi fecit terras quae fuerunt H. de Essex et plures alias terras, dignitates, et libertates de quibus seisinam per se ipsum cepit, post mortem ipsius Regis Johannis; et de quibus idem Rex Iohannes obiit seisitus, (ut etiam dari fecit et confirmari viris religiosis, personis Ecclesiasticis, et aliis) multas terras et libertates, et alia, ad minora∣tionem [ B] et magnam deteriorationem dignitatis Domini Regis, et Coronae suae.

Ad hoc respondit, quod non destinavit nuncios Romam, sed Episco∣pus Wintoniensis misit Romam W. de Sancto Albano pro dicto negotio; magis ad nocumentum dicti Hu••erti quam ad commodum suum; ut ipse et alii redderent custodias suas, et ita factum fuit apud Northampton. Postea de communi consilio Archiepiscopi et Episco∣porum, [ C] provisum fuit, quod Dominus Rex haber••t sigillum, et curre∣rent litterae suae, ut sic majoris timoris esset Regno, & majoris authoritatis. Postea impetrata fuit venia suae aetatis ad suggestionem Archiepiscopi, Episcoporum, Comitum et Baronum ab H••orio Papa. Suggesse∣runt enim Papae, quod prudentia et discretio sua, aetatem suam sup∣plevit, sicut continetur in privilegio Honor•• Papae directo Comi∣tibus et Baronibus, quod sic incipit. Ad haec, et infra licet Charis∣simi in Christo filli nostri Henrici Regis Angliae illustris adolescentia [ D] computetur in annis; quia tamen, sicut accepimus, et gaudemus, animum induit virilem, aetate quia proficit, et prudentia, ita quod in annorum numero sibi deest, in discretionis videatur recuperare virtute; non est ei amodo prohibendum de regno et regni negotiis utiliter disponere, Ideo{que} per Apostolica scripta mandamus, quatenus cum venerabili fratre nostro Episcopo Wintoniensi et nobilibus viris Iusticiario Angliae, et Wil∣lielmo de Bruwera damus nostris literis in praeceptis, ut amodo sui regni dispositionem sibi dimittant liberam, & quietam. Et Comiti [ E] Cestriae scripsit hoc modo. Per Apostolica scripta mandamus & praeci∣pimus, quatenus modo regni sui dispositionem illi dimittas, terras & Ca∣stra quae ••enes nomine Custodiae, sine difficultate aliqua resignes eidem: & ab aliis resignari procures. Sub eisdem verbis scripsit Win••oniensi Episcopo. Cancellario vero scripsit sic. Per Apostolica scripta man∣damus, quatenus cum ejusdem Regis sigillum habeas, & ejusdem custo∣diam, amodo illo secundum beneplacitum suum utaris, & super eo ipsi tantum obedias & intendas; nullas{que} de caetero literas praeter volunta∣tem [ F] ipsius sigillo regio facias signari. De terra H. de Essex dicit; quod Dominus Re•• sui gratia quando fuit plenae aetatis, & postquam Cancel∣larius per Dominum Papam tantummodo ipsi intendebat, illam terram ei dedit per cartam; & etiam terram ut jus suum ei reddidit, postquam venit ad pacem suam. Et si hoc non sufficit, &c. & paratus est super hoc, &c.

6. Item quod respondeat de hoc, quod cum Dominus Rex Scotiae Wil∣lielmus aliquando tradidisset Domino Iohanni Regi duas filias suas, & unde primogenita maritari deberet Domino Regi vel Comiti Richardo, si de Domino Rege humanitus contingeret, & pro quo maritagio, idem Rex Willielmus quietum clamavit Regi Iohanni totum jus suum quod habuit in terris Cumberland, Westmeriland, & Northumberland; & praeterea dedit ei quindecim millia argenti marcarum. Ipse antequam Dominus Rex talis esset aetatis, quod posset discernere utrum ipsam v••llet habere in uxorem vel non, desponsavit eam. Et ita quod cum Dominus [ A] Rex pervenit ad aetatem, op••rtuit eum dare Regi Scotiae qui nunc est, du∣centas libratas terrae pro quieta clamatione praedictarum terrarum; quia primae conventiones non fuerunt observatae; Et hoc non obstante quod prius desponsaverat Comitissam Gloverniae, quae aliquando desponsata fuit Domino Johanni Regi dum fuit Comes, & quam Rex Johannes com∣misit ei in custodiam: & cujus maritagium vendiderat aliquando, Gal∣frido [ B] de Mandeville pro viginti millibus marcarum, & unde utra{que} illarum conjuncta fuit alteri consanguinitate in certo gradu.

Ad haec respondit, quod de conventione inita inter duos Reges, scilicet de maritagio faciendo Domino Regi vel Comiti Richardo; nunquam scivit: sed quod per Dominum Regem, de Consilio Magnatum mari∣tari debuit: & de eorum consilio fuit maritata, patet tam per litteras Domini Pandulfi tunc legati Angliae, quam per literas Cantuariensis [ C] Archiep••scopi, Episcoporum, Comitum & Baronum. Nec etiam illa conventio potuit impedire si facta fuit; quia quando maritata fuit, Rex fuit talis aetatis quod potuit contraxisse cum illa, vel cum alia si vo∣luisset. De consanguinitate inter Comitissam Gloverniae & filiam Regis Scotiae, nil scit. De ducentis libratis terrae oblatis Regi Scotiae, nihil factum fuit per C••mitem Cantiae. De Comitissa Gloverniae dicit; quod non fuit in Custodia Huberti; sed erat Domina de seipsa & licebat ei maritare seipsam cui voluit post mortem G. de Mandevile; [ D] cum dominus Rex Iohannes prius dicto Galfrido maritagium ejusdem C••mitissae vendiderat. Et si hoc non sufficit, dicit aliud. Et super hoc paratus est, &c.

7. Item quod respondeat de hoc, quod cum Dominus Papa dedit in mandatis; quod occasione illius parentelae fieret divortium inter ipsum & Comitissam uxorem suam, quam nunc habet, ipse fecit triturare omnia blada Romanorum, per illos qui vocabantur Lewytheil: unde sententia [ E] excommunicationis generaliter lata fuit in omnes malefactores illos & eorum fa••tores; Et hoc fecit dum fuit Justiciarius, & per eum qui pacem deberet observare; & ita quod pax hucus{que} per haec extitit perturbata.

Ad hoc respondet, quod nihil scit, quia per illum non fuit hoc factum, quod patet manifeste, quia Dominus Papa super hoc fecit fieri inquisitio∣nem per Episcopum Wintoniensem, & Abbatem Sancti Eadmundi, & inquisitio facta transmissa fuit ad Papam per quam Inquisitionem [ F] apparuit manifeste, quod non fuit in culpa, quia si fuisset, Papa puniisset eum: quod non fecit. Et si hoc non sufficit, &c. Et super hoc paratus est facere, quod pares sui considerabunt.

8. Item quod respondeat de hoc, quod cum se poneret in prisonam Domini Regis, & per conventionem inter eos factam quod pro utlago

teneretur, si unquam de prisona illa evaderet sine licentia ipsius Do¦mini Regis, ipse de prisona illa evasit, & cum per conventionem illam, & per sectam illorum de quorum custodia evasit, utlagatus esset, & postmodum Dominus Rex an gratiam suam illum recepisset; Ipse de utlagaria illa ei remissa, nullum breve Domini Regis recipere volu••t. Et eo postmodum in gratiam Domini Regis taliter recepto, quod salvae essent donationes quas Dominus Rex prius fecerat de terris quas habuit [ A] in manu sua, per conventionem illam; ipse nihilominus postmodum con∣tra conventionem illam implacitavit Iohannem de Gray, Masty, Besily, Anketillum, Malure, Robertum Passelewe, Alanum Vrry & plures alios: & versus eos recuperav••t, & unde Dominus Rex aliquibus ex illis fecit escambium de Dominicis suis, ad magnum ejus incommodum, & unde videtur Domino Regi quod praedicto Comiti con∣ventionem tenere non debet, ex quo ei nullam tenuit.

[ B] Ad hoc respondit, quod nullam talem conventionem fecit, & dicit quòd cum esset in custodia quatuor Comitum Angliae, per sic quod in mandatis c••perunt, quod nihil periculi in suo corpore eveniret, postmo∣dum * 2.232 subtracti fuerunt Custodes, qui deberent eum à malis tueri, nescit per quem; Ʋnde merito sibi timuit, & praecipue cum Wintoni∣ensis Episcopus esset Consiliarius Domini Regis, qui minitabatur ei, sicut Anglia scit, & castrum divisarum fuit in custodia Petri de Ri∣ballis: Ʋnde cum tutela sua quae eum debuit protegere ex conventione, [ C] quando sic fuit in custodia à se recederet, non fuit mirum si ad Eccle∣siam confugeret; & haec nulla ratione fecisset, si conventiones essent illi sub salva custodia servatae. De * 2.233 Ʋtlagatione, unde dicitur, di∣cit quod talem conventionem non fecit, ne{que} debet talis conventio ali∣qua reputari; quia nullus probus homo, & fidelis potest utlagari ex conventione, quia utlagatio est paena Malefactoris, & non bene ope∣rantis, & sequitur ex malefacto illius, qui non vult stare recto. Ipse vero, non fuit talis, quia semper rogavit & obtulit stare judicio pa∣rium [ D] suorum, postmodum cum esset reversus ad pacem Domini Regis, remissa sunt ei omnia praemissa, & adjudicata & proclamata est illa ut∣lagatio nulla, per omnes Comitatus Angliae, per literas Domini Regis. Et istud judicium fuit factum apud Gloverniam, per os Domini W. _____ _____ de Radelghe, coram Archiepiscopo, Episcopo, Comitibus, & Baro∣nibus. Ad hoc quod dicit se nelle recipere breve de remissione utlaga∣tionis. Respondit, quod hoc fecit, ne videretur se confiteri justè tan∣quam malefactorem utlagatum; & dicit quod nullum implacitavit con∣tra [ E] conventionem, quia nullam conventionem fecit Domino Regi, nisi de Iusticiaria Angliae, & de Castro Doboriae quae habuit per Cartam ad vitam suam. Et hoc bene patet, quia per voluntatem Domini Regis & in curia sua, recuperavit super eos, quos implacitavit, & per Iu∣dicium Curiae suae; unde non est in culpa super hoc. Et si hoc non, &c. Et super hoc paratus est, &c.

9. Item quod respondeat de hoc, quod verba probrosa, & turpia [ F] dixit Domino Regi in praesentia Domini Radulphi filii Nicholai, Ga∣defrido de Crancumbe fratris G. _____ _____ & aliorum, & Dominus Rex adhuc multa habet contra ipsum proponenda & dicenda, quae adhuc reservat in animo propositurus ea cum ei placuerit & locus ei affuerit.

Ad hoc respondit, & hoc defendit praecise, sicut contra Dominum suum, & contra omnes alios qui hoc dicent, per quodcun{que} pares sui

considerabunt, & omnia praemissa in reformatione pacis, ei fuerunt relaxata, & in jure remissa. Ʋnde non videtur quod super praemissis possit convenire de jure; & si in aliquo praemissorum fuit insufficienter responsum, paratus est Comes aliud dicere. Item videtur ei, quod non tenetur respondere, nisi restitutus esset, de omnibus bonis suis de quibus disseisitus fuit, cum nullus tenetur respondere in foro saeculari vel Ecclesiastico disseisitus.* 2.234

Dies datus est eidem Huberto coram Domino Rege, de audiendo Iudicio suo in crastino decollationis Sancti Johannis.

[ A]

* 2.235OTto, miseratione divina, &c. Discreto viro, illi Episcopo, vel Archidiacono, Salutem. Cum necesse habeamus de mandato sum∣mi [N. 161] Pontificis, moram trahere longiorem, nec possumus propriis stipendiis [ B] militare; discretioni vestrae, qua fungimur auctoritate, mandamus, & quae sumus, ut procurationes nobis debitas in Episcopatu vel Archidiaco∣natu vestro colligi facias nostro nomine diligenter; eas quam citius pote∣ritis nobis transmissuri, contradictores per censuram Ecclesiasticam com∣pescendo. Proviso quod quaelibet procuratio, summam quatuor mar∣carum aliquatenus non excedat. Et ubi una Ecclesia non sufficut ad pro∣curationem hujusmodi habendam, quae pariter unam solvant. Datum Londini * 2.236 decimo quinto Calendas Martii, anno Pontificatus Domini [ C] Gregorii Papae decimo tertio.

* 2.237ILle vel Ille Episcopus, dilectis in Christo filiis omnibus Archidiaconis [N. 162] per Diocesim suam constitutis, Salutem. Literas Domini Legati suscepimus in haec verba: Otto, &c. Cum sicut intelleximus, nonnulli [ D] Crucesignati Regni Angliae, qui sunt inhabiles ad pugnandum, ad sedem Apostolicam accedant, ut ibidem à voto Crucis absolvi valeant: & nos nuper, recepimus à Summo Pontifice in mandatis, ut tales non solum absolvere, verum etiam ad redimenda vota sua compellere de∣beamus; volentes eorum parcere laboribus & expensis, paternitati ve∣strae, qua fungimur auctoritate, mandamus, & quaesumus, ut potesta∣tem praedictam, à summo Pontifice nobis concessam, faciatis in vestris Diocesibus sine mora qualibet publicari; ut praefati Crucesignati ad nos [ E] accedere valcant, beneficium super hoc juxta formam nobis traditam re∣cepturi. Datum Londini decimo quinto Calendas Martii, Anno Pon∣tificatus Domini Gregorii Papae decimo tertio.

* 2.238SCiant praesentes & futuri quod ita convenit inter Dominum Henri∣cum [ F] Regem Anglia illustrem ex una parte; & David filium Lewe∣lini [N. 163] quondam Principis Norwalliae & Dominum de Abberfrau ex al∣tera; apud Gloucestriam die Martis proximo ante festum Sancti * 2.239 Dun∣stani anno regni ipsius Regis vicesimo quarto; de homagio ipsius David quod ipse offerebat eidem Domino Regi pro jure suo Norwalliae, & de terris quas Barones ipsius Domini Regis scilicet Griffinus filius Wennu∣wan

& alii Barones Domini Regis petebant versus ipsum David, ut jura sua excepta terra de Monte alto secundum quod continetur in scripto nuper confecto, apud Crucem Griffini per Seneschallos Domini Regis quae ad praesens excipitur ab arbitrio. Salvo tamen in posterum jure S••∣neschalli Cestriae in terra illa si quod habet. Scilicet, quod praedictus Dominus Rex cepit homagium praefati David de praedicto jure suo Nor∣walliae, & quod tam idem Dominus Rex pro praefatis Baronibus suis de [ A] consensu corundem quam praefatus David pro se, & suis, & haeredibus eorum super omnibus terris praedictis se submiserunt arbitrio venerabi∣lium Patrum Ottonis Sancti Nicholai in Carcere Tulliano Diaconi Cardinalis Apostolicae Sedis Legati, Wigorniae, & Norw••ci Episco∣porum, & nobilis viri Richardi Comitis Pictaviae & Cornubiae fra∣tris ipsius Domini Regis & Iohanis de Monemue ex parte ipsius Domini Regis; Et Venerabilis patris Episcopi de Sancto Asaph — Idenevet Vaghan, Eynguan Vaghan ex parte praefati David. Ita quod quomo∣dolibet [ B] ab ipsis omnibus, vel à majori parte eorundem, super praemissis fue∣rit arbitratum, utra{que} pars ipsorum stabit arbitrio, & illud in perpe∣tuum firmiter observabit. Et ad haec fideliter & sine fraude servanda Willielmus de Cantelupo de praecepto Regis juravit in animam ipsius Regis; & idem David in propria persona sua corporale praesti∣tit Sacramentum: Et insuper se submiserunt jurisdictioni & inordina∣tioni praefati Domini Legati quam diu in Anglia Legationis fungatur officio; ut partem contra praemissa venientem per censuram ecclesiasti∣cam [ C] modis omnibus quibus melius viderit expedire, tam ad praedictum arbitrium observandum, quam ad transgressionem contra illud perpetra∣tam emendandam valeat coercere, ordine juris observato. Dum tamen idem David vel sui si forsitan contra praedicta venire praesumpserint, prius coram dicto Domino Legato vel aliquibus aliis ad hoc ab ipso deputandis, & partibus merito non suspectis, in confinio Marchiae loco eidem David & suis tuto legitime communicantur, si ad hoc vocati venerint vel si legi∣time vocati non venerint pro contumacibus habeantur nisi rationabile & [ D] sufficiens habeant impedimentum: finito vero praedictae Legationis officio sub forma praescripta cohercioni & jurisdictioni Domini Cantuariensis Archiep scopi, & Successorum suorum & Ecclesiae Cantuariensis se partes praedictae submiserunt. Et Sciendum quod per hanc pacem rema∣nent Domino Regi & haeredibus suis omnia homagia Baro••um Walliae quieta; & remittuntur omnia incendia, homicidia, & alia mala tam ex parte Anglicorum, quam Walensium perpetrata. Ita quod ad invi∣cem plene reconcilientur. Salvo praefato David jure suo, si quod habet in [ E] aliis terris. Et si forte aliquis praedictorum arbitrorum ante hoc arbi∣trium completum in fata decesserit, vel per impedimentum rationabile prae∣dicto arbitrio faciendo non possit interesse, alius loco suo substituetur qui neutri partium merito suspectus habeatur. Ad hoc praefati Episcopus de Sancto Aspah Idenevet & Ignan & Griffinus filius Rocherich praestite∣runt Sacramentum, quod quantum in eis est praedicta fideliter observa∣bunt, & ab ipso David & suis, modis omnibus quibus poterunt facient observari: Ad majorem autem hujus rei securitatem factum est hoc scri∣ptum [ F] inter ipsos Regem & David in modo Chirographi••. Ita quod parti remanenti penes ipsum Dominum Regem appositum est sigillum ipsius David una cum sigillo praedictorum Episcopi de Sancto Asaph, Idenevet, Ignan, & Griffini. Et parti penes ipsum David remanenti appositum est sigillum Domini Regis. Hiis Testibus venerabilibus patribus Ottone Sancti Nicholai in Carcere Tulliano Diacono Cardinali Apostolicae sedis Legato, Waltero Eboracensi Archiepiscopo, Waltero Carleolensi, Waltero

Wygornensi, & Willielmo Norwicensi Episcopis, Richardo Comite Pictaviae & Cornubi••e fratre Domini Regis, venerabili patre Episcopo de Sancto Asaph Willielmo de Cantilupo, Amaur de Sancto Amando Seneschallis nostris, Johanne extraneo, Edenewet Watham, Griffino filio Rotherich, David Archidiacono de Sancto Asaph & aliis.

[ A]

* 2.240REx David filio Lewelini, Salutem. Bene recolimus qualiter nos vobis nuper in mandatis dedimus quod coram nobis apud Wigorniam [ 164] compareretis, ad providendum arbitros qui loco eorum qui primo ad hoc electi fuerant, & qui ad partes recesserunt transmarinas justiciam secun∣dum formam pacis inter nos & vos provise singulis conquerentibus exhi∣berent, & in arbitrio praedicto secundum formam debitam procederent; Et similiter ad Justiciam recipiendam de portione uxorem vestram contin∣gente [ B] de hereditate sua: Et similiter ad standum recto super hiis de qui∣bus Senescallus de Monte Alto & alii vobis sunt conquesti. Et quia ad diem & locum vobis praefixos non accessistis, set literas vestras nobis misistis continentes quod tres ex vestris ad nos loco vestro destinastis ex qui∣bus tantum unus ad nos accessit qui ad praemissa adimplenda nullam pote∣statem habuit unde quibusdam ex nostris visum fuerat quod hoc malitiose & ut subterfugium quaereretis per vos factum fuit: Nos tamen hoc non credentes set fidelitatem vestram adhuc magis probare volentes. Vobis [ C] mandamus in fide qua nobis tenemini praecipiendo quatinus omni occasione postposita personaliter compareatis apud Salop die Dominica proxima ante Dominicam Palmarum coram fidelibus nostris quos illuc duxerimus transmittendos ad consentiendum in personas certas ad procedendum in arbitrio praedicto loco eorum qui ad partes transmarinas recesserunt, & ad faciendum in eodem arbitrio id quod adhuc restat faciendum & ad recipi∣endam justiciam de portione uxorem vestram de haereditate sua contingente & ad standum recto Seneschallo Cestriae & aliis de vobis conquerenti∣bus. [ D] Quod si personaliter ad hoc faciendum venire non possitis tales loco vestro mittatis qui plenam potestatem habeant haec omnia nomine vestro fa∣ciendi. Nos enim enim vobis & vestris per eos quos ibidem mittemus aut per nosmet ipsos salvum & securum provideri faciemus conductum. Teste Rege apud Wudestoke decimo nono die Februarii.

[ E]

* 2.241ANno Domini Millesimo Ducentesimo quadragesimo primo die Do∣minica proxima ante inventionem Sanctae Crucis assignata Da∣vid [ 165] filio Lewelini quondam Principis Norwalliae & Mar••hionibus ad consentiendum in arbitros substituendos loco absentium & ad faciendam & recipiendam Justiciam secundum formam pacis conventae inter Dominum Regem & dictum David comparuit Thudius Seneschallus ipsius David, parvus David Cancellarius & Philippus filius Ivor Clericus ex parte [ F] David procuratores ostendentes literas ipsius David in quibus dictus David promittebat se ratum habiturum quicquid per ipsos fieret secun∣dum formam pacis supradictae. Radulphus vero de Mortuo Mart, & Rogerus Seneschallus Cestriae, & Griffinus pro se & aliis Marchio∣nibus comparuerunt petentes instanter quod secundum dicta testium pro∣ductorum coram Domino Stephano de Segrabe & conjudicibus suis vi∣cem

Domini Regis gerentibus apud Salop eisdem exhiberetur Justitiae complementum. Set contra procuratores praefati David asserebant dictos testes non esse receptos secundum formam pacis. Quare secundum dicta eorum non dicebat nec poterat judicari. Tandem continuata die & al∣tercatione magna super hoc & aliis habita inter partes, forma pacis prae∣dictae producta in medio visa{que} & perlecta loco absentium arbitrorum scili∣cet Domini Ottonts Sancti Nicholai in Carcere Tulliano Diaconi Car∣dinalis [ A] Domini Papae quondam Legati in Anglia Wigornensis & Nor∣wicensis Episcoporum subrogati sunt per Dominum Regem de consensu dictorum procuratorum Episcopus Coventrensis Johannes filius Gal∣fridi & Herebertus filius Matthaei & Walterus de Clifford quibus data est eadem potestas quam haberent absentes, si praesentes essent secundum formam pacis praedictae. Et assignata est Dies partibus à die Pentecostes proximo in unum mensem apud pontem de Maneford ultra Salop, ad probanda hinc inde sive per productos Testes non obstante productione jam [ B] facta sive per alios & quolibet probationis genere sive per instrumenta sive alio modo quae voluerint & sibi noverint expedienda; & illa die dabitur alia ad judicium audiendum secundum probata coram eisdem Arbitris juxta formam pacis superius praelibatae.

[ C] REx David silio Lewelini quondam Principis Norwalliae Salu∣tem.* 2.242 Ex certa quorundam relatione didicimus quod vos contra [N. 166] juramentum nobis praestitum quosdam fratres Griffini filii Madoc & etiam quosdam homines nostros de Reri qui homagia nobis fecerunt vobis con∣feoderastis, & ab obsequio & fidelitate nostra subtraxistis, & fratres praedicti Griffini contra nos in terra vestra receptatis. Tres quidem de Seheschallis vestris in succursum eorum qui expugnant dilectum & fide∣lem nostrum Radulphum de Mortuo Mari destinastis caedes & incen∣dia [ D] per vos & vestros in terra sua & terris aliorum fidelium committendo Terras etiam quae in Curia nostra abjudicatae suerunt Owena Vagban & nepotibus suis, eis contra justiciam deforciatis, non permittentes quod executio fiat de hiis quae in Curia nostra sunt considerata. Quandam etiam navem Cestriae quae in potestate vestra applicuit cartata blado & aliis victualibus arestari fecistis per vos & gentem vestram, in nullo hiis quorum bladum & victualia fuerunt inde satisfacientes super quibus non modicum admiramur & movemur; & multo fortius quod cum nuper mi∣sissemus [ E] nuntios nostros solempnes us{que} Salop utpote venerabilem Patrem Henricum Coventrensem, & Lichfeldensem Episcopum, & dil••ctos & fideles nostros Iohannem filium Galfridi, & Henr••cum de Adi∣thelegh paratos ad emendas faciendas, & recipiendas de interceptionibus factis tam ex parte nostra quam ex parte vestra Vos tanquam in contemptum nostrum praedictis fidelibus nostris non occurristis nec per aliquos de vestris in eorum occursum mittere curastis. Quod quidem aegre nos movet cum tot & tantas injurias quas longum esset enumerare contra nos & nostros nullo [ F] modo attemptare debuistis. Et ideo vobis mandamus quod praedictos fide∣les nostros tam fratres praedicti Griffini quam homines nostros de Reri quòs à fidelitate nostra s••btraxistis ad fidem nostram r••dire faciatis, non impedientes quin praedictus Owe••us Vaghan & Nepotes sui secundum quod abjudicatum est in Curia nostra terris suis gaudere possint, & eas pa∣cifice possidere. Id etiam quod contra dilectum & fidelem nostrum Ra∣dulphum de Mortuo Mari & alios fideles nostros & etiam quod de

Navi illa Cestrensi attemptastis, sic emendari faciatis quod nobis non relinquatur materia injurias praedictas gravius ulciscendi quod nollemus. Nec omittatis quin citra festum Sancti Petri ad Vincula nobis significetis qualiter dampna & injurias praedictas quae nullo modo dissimulare poteri∣mus nobis emendare volueritis. Teste Rege apud Merlebergh quarto de∣cimo die Julii.

[ A]

* 2.243SCiant presentes & futuri quod ita convenit inter Dominum Henricum [ 167] Regem Angliae illustrem ex una parte & Senanam uxorem Griffini filii Lewelini quondam Principis Norwalliae quem David Frater ejus tenet Carceri mancipatum, eum Oweyn filio suo, nomine ejusdem Griffi∣ni ex altera; Scilicet quod praedicta Senana manucepit pro praedicto Griffino viro suo quod dabit Domino Regi Sexcentas Marcas, ut [ B] Rex eum & praedictum Oweyn filium suum liberari faciat à Carcere prae∣dicto. Ita quòd stabit Iudicio Curiae suae si de jure debeat carcere de∣tineri. Et ut Rex postea judicio Curiae suae secundum legem Walensem ei & haeredibus suis habere faciat super portione quae eum contingit, de haereditate quae fuit praedicti Lewelini Patris sui, & quam praedictus Da∣vid ipsi Griffino deforciavit. Ita quod si idem Griffinus vel haeredes sui per considerationem Curiae Domini Regis reciperent portionem quam se dicunt contingere de haereditate praedicta, eadem Senana manucepit [ C] pro praedicto Griffino & haeredibus suis quod ipse & haeredes sui imperpe∣tuum inde reddent Domino Regi & haeredibus suis trecentas Marcas annuas. Scilicet tertiam partem in Denariis & tertiam partem in bobus & vaccis & tertiam partem in equis per aestimationem legalium hominum liberandas Vicecomiti Salop apud Salop & per manum ipsius Vicecomitis ad Scaccatium Regis deferendas, & ibidem liberandas. Scilicet unam medietatem ad festum Sancti Michaelis & aliam medie∣tatem ad Pascham. Eadem etiam Senana manucepit pro praedicto [ D] Griffino viro suo & haeredibus suis quod firmam pacem tenebunt cum praefato David super portione quae eidem David remanebit de haereditate praedicta. Manucepit etiam eadem Senana pro praefa••o Griffino & hae∣redibus suis quod si aliquis Walensis aliquo tempore Regi vel haeredibus suis rebellis extiterit praefatus Griffinus & haeredes sui ad custum suum proprium ipsum compellent ad satisfaciendum Domino Regi & hae∣redibus suis. Et de hiis omnibus supradictis firmiter observandis, dicta Senana dabit Domino Regi David & Rothery filios suos obsides. [ E] Itatamen quod si de praefato Griffino & Oweyno filio suo qui cum eo est in carcere humanitus contingat, antequam inde deliberentur alter prae∣dictorum filiorum eidem Senanae reddetur reliquo obside remanente Juravit insuper eadem Senana tactis Sacrosanctis ewangeliis pro se & praefato Griffino & haeredibus suis quod haec omnia firmiter observabunt. Et Manucepit quod praefatus Griffinus idem jurabit cum à carcere li∣beratus fu••rit. Et super praemissis se submisit nomine dicti Griffini ju∣risdictioni Herefordensis & Coventrensis Episcoporum. Ita quod [ F] praefati Episcopi vel alter corum quem Dominus Rex elegerit ad requi∣sitionem ipsius Regis per sententias excommunicationis, in personas & interdicti in terras eorum coherceant ad praedicta omnia & singula ob∣servanda. Haec omnia manucepit praedicta Senana & bona fide promisit se facturam & curaturam quod omnia impleantur, & quod praefatus Griffinus cum liberatus fuerit & haeredes sui haec omnia grata habebunt, & comple∣bunt;

& instrumentum suum inde dabunt Domino Regi in forma praedicta. Ad majorem siquidem hujus rei securitatem factum est hoc scriptum inter ipsum Dominum Regem & praefatam Senanam nomine praefati Griffini viri sui. Ita quod parti remanenti penes ipsum Dominum Regem apposi∣tum est sigillum praefati Griffini per manum praefatae Senanae uxoris suae una cum sigillo ipsius Senanae & parti remanenti penes ipsam Senanam nomine praefati Griffini appositum est sigillum ipsius Domini Regis. De [ A] supradictis etiam omnibus complendis & firmiter observandis dedit prae∣dicta Senana nomine praefati Griffini Domino Regi plegios subscriptos videlicet Radulphum de Mortuo Mari, Walterum de Clifford, Ro∣gerum de Monte Alto Seneschallum Cestriae, Mailgun filium Mail∣gun, Mereduc filium Roberti, Griffinum filium Maddok de Baun∣feld, Howel & Mereduk fratres ejus, Griffinum filium Wennuwen, qui haec omnia pro praefata Senana manuceperunt, & Cartas suas ipsi Domino Regi inde fecerunt. Actum apud Salop die Lunae proxima an••e [ B] assumptionem Beatae Mariae, anno ipsius Regis vicesimo quinto.

OMnibus hoc scriptum visuris, Rogerus de Monte alto,* 2.244 Senes∣challus Cestriae, Salutem. Sciatis quod ego me constitui plegium [N. 168] Senanae uxoris Griffini filii Leolini, quondam Principis Norwalliae, [ C] & manu cepi pro ea erga Dominum meum Henricum Regem Angliae illustrem, quod omnia quae conventionavit eidem Domino meo nomine praefati viri sui, pro liberatione sua & Owenii filii sui, à carcere in quo David frater ejus eos detinet, & pro portione quae ipsum Griffinum contingit de haereditate, qua fuit praedicti Leolini patris sui, & quam praefatus David frater ejus ei deforciat, Domino Regi firmiter observa∣bit. In cujus rei testimonium, huic scripto sigillum meum apposui. Actum apud Salopesbury die Lunae ante * 2.245 assumptionem Beatae Mariae. [ D] Anno Regni ipsius vicesimo quinto.

Sub eadem forma fecerunt singuli plegii praescripti, Domino Regi chartas suas tam Barones Angliae, quam Wallenses & eodem modo se obligaverunt.

[ E]

SCiant praesentes & futuri, quod ego Merducus filius Howel,* 2.246 tactis Sacro-Sanctis juravi, quod ab isto die in antea omnibus diebus vitae [N. 169] mea ero ad fidelitatem Domini Regis Angliae, & serviam ei fideliter & devote cum omnibus viribus meis, & toto posse meo, quandocun{que} indigue∣rit servitio meo, & treugam inter Dominum Radulphum de Mortuo Mari & me initam, us{que} ad Festum Sancti Michaelis, anno Regni Re∣gis Henrici vigesimo quinto, ex parte mea fideliter observabo: & tam ad [ F] fidelitatem Domino Regi in perpetuum observandam, quam ad treugas praedictas observandas us{que} ad terminum praedictum, supposui me jurisdi∣ctioni Domini Herefordensis Episcopi, & Domini Coventrensis & Lich∣fieldensis Episcopi, vel alterius eorum quem Dominus Rex ad hoc ele∣gerit, ut si in aliquo contra praedictam fidelitatem Domini Regis vel con∣tra observantiam praedictarum treugatum venerit, liceat eis, vel eorum alteri, quem Dominus Rex ad hoc elegerit, personam meam & omnes

meos excommunicare, & terram meam interdicere, donec de transgres∣sione ipsam satisfecero ad plenum. Et si forsitan infra praedictum festum Sancti Michaelis, inter praedictum Radulfum de Mortuo Mari & me nulla pax fuerit reformata, licet post festum illud bellum moveam prae∣dicto Radulpho, non obligabit me praedictum juramentum, dum tamen erga Dominum Regem fidelitatem observem continuam, sicut praedictum est. Et si bellum post praedictum Terminum inter nos moveatur, nihilo∣minus Dominus Rex sustinebit, quod ego & mei receptemur in terra sua, sicut alii fideles sui. Ad praedicta autem observanda Domino Regi & haeredibus suis, obligo me per juramentum praedictum, & per sigilli mei [ A] appositionem, quod huic scripto apposui, ad majorem confirmationem prae∣dictorum. Actum in Crastino * 2.247 Assumptionis Beatae Mariae, anno regni Regis Henrici vigesimo quinto.

Sub eisdem verbis fecerunt Domino Regi chartas suas, Owein filius Howel: Mailgun filius Mailgun: Mereduc filius Mereduc: Howel filius Cadwathlan: & Cadwathlan filius Howel. [ B]

* 2.248OMnibus Christi fidelibus, ad quos praesentes Litterae pervenerunt, David filius Leolini, Salutem. Sciatis quod concessi Domino [ 170] meo Henrico Regi Angliae illustri, filio Domini Johannis Regis: quod deliberabo Griffinum fratrem meum, quem teneo incarceratum, una [ C] cum filio suo primogenito, & aliis qui occasione praedicti Griffini sunt in parte mea incarcerati, & ipsos eidem Domino meo Regi tradam. Et postea stabo Juri in Curia ipsius Domini Regis, tam super eo, utrum idem Grif∣finus debeat teneri captus, quam super portione terrae, quae fuit praedicti Leolini patris mei, si qua ipsum Griffinum contingere debeat, secundum consuetudinem Wallensium, ita quod pax servetur inter me & praedictum Griffinum fratrem meum, quòd caveatur de ipsa tenenda secundum con∣siderationem Curiae ipsius Domini Regis: & quod tam ego quam praedictus [ D] Griffinus portiones nostras, quae nos contingent de praedictis terris, tene∣bimus in Capite de praedicto Domino Rege. Et quod reddam Rogero de Monie alto, Seneschallo Cestriae, terram suam de Monthaut cum per∣tinentiis: & sibi & aliis Baronibus & fidelibus Domini Regis, seisinas terrarum suarum occupatarum à tempore belli orti inter ipsum Dominum Iohannem Regem, & praedictum Leolinum patrem meum, salvo jure proprietatis cujuslibet pacti & instrumenti, super quo stabitur Juri hinc inde in Curia ipsius Domini Regis. Et quod reddam ipsi Domino Regi [ E] omnes expensas, quas ipse & sui fecerunt occasione exercitus istius. Et quod satisfaciam de damnis & injuriis illatis sibi & suis, secundum con∣siderationem Curiae praedictae, vel malefactores ipsos ipsi Domino Regi red∣dam. Et quod similiter Domino Regi reddam omnia homagia, quae Dominus Johannes Rex pater suus habuit, & quae Dominus Rex de Jure habere de∣bet: & specialiter omnium Nobilium Wallensium. Et quod idem Do∣minus Rex non dimittet aliquem de suis captivis, quin ipsi Domino Regi & suis remaneant seisinae suae. Et quod terra de Englesmere cum perti∣nentiis [ F] suis, in perpetuum remanebit Domino Regi & haeredibus suis. Et quod de caetero non receptabo Vtlagos vel Foris banniatos ipsius Domini Regis vel Baronum suorum, de Marchia in terra mea, nec permittam receptari. Et de omnibus articulis supradictis, & singulis, firmiter & in perpetuum observandis, domino Regi & haeredibus suis pro me & haeredi∣bus meis cavebo per obsides & pignora, & aliis modis, quibus Dominus

Rex dicere voluerit & dictare. Et in his & in omnibus aliis stabo volun∣tati, & mandatis ipsius Domini Regis, & juri parebo omnibus in Curia sua. In cujus rei testimonium praesenti scripto sigillum meum appendi. Actum apud Alnetum juxta fluvium Elvey de Sancto Asapvo, in * 2.249 fe∣sto decollationis Sancti Iohannis Baptistae, anno praedicti Domini Re∣gis Henrici vigesimo quinto. Et sciendum, quod illi qui capti detinentur cum praedicto Griffino, eodem modo tradentur Domino Regi, donec per [ A] Curiam suam consideratum fuerit, utrum & quomodo debeant deliberari. Et ad omnia firmiter tenenda, ego David Juravi super crucem sanctam, quam coram me feci deportari. Venerabilis etiam pater Howelus Epis∣copus de Sancto Asaph, ad petitionem meam, firmiter promisit, in ordine suo, quod haec omnia praedicta faciet, & procurabit modis quibus poterit observari. Edenevet siquidem Waugan, per praeceptum meum, illud idem juravit super crucem praedictam. Actum ut supra. Praeterea con∣cessi pro me & haeredibus meis, quod si ego vel haeredes mei contra pa∣cem [ B] domini Regis vel haeredum suorum, vel contra articulos praedictos, aliquid attentaverimus, tota haereditas nostra Domino Regi & haeredibus suis incurratur. De quibus omnibus & singulis, supposui me & haeredes meos jurisdictioni Archiepiscopi Cantuariensis, & Episcoporum Lon∣dinensis, Herefordensis, & Coventrensis, qui pro tempore praeerunt, quod omnes, vel unus eorum, quem Dominus Rex ad hoc elegerit, possit nos excommunicare, & terram nostram interdicere, si aliquid contra praedicta attentaverimus. Et procuravi, quod Episcopi de Bangor, & [ C] de Sancto Asaph, chartas suas Domino Regi fecerunt, per quas conces∣serunt, quod omnes sententias tam excommunicationis, quam Interdicti, à praedictis Archiepiscopo, Episcopis, vel aliqúo eorum, ferendas, ad mandatum eorum exequentur.

[ D] REx omnibus &c.* 2.250 David filius Lewelini qu••ndam principis North∣wallie Salutem Noverit Universitas vestra me Spontanea Vo∣luntate [N. 171] mea pepigisse Domino meo Henrico dei gratia Regi Anglie quod ego & haeredes mei eidem Domino Regi & haeredibus suis omnibus diebus vite nostre constanter & fideliter serviemus nec aliquo tempore contra eos erimus quod si forte evenerit quod à fideli servicio suo vel heredum suo∣rum quod absit recesserimus tota terra nostra erga ipsum Dominum Regem [ E] & heredes suos incurratur & in usus eorum perpetuis cedat temporibus. Hanc autem pactionem & concessionem sigilli mei appositione roboravi & ad majorem hujus rei declarationem Venerabiles patres Bangorensem & de Sancto Asaph Episcopi ad petitionem meam presenti scripto sigilla sua apposuerunt. Actum apud Rothelan tricesimo primo die Augusti.

[ F]

* 2.251ALexander, Dei gratia Rex Scotiae, omnibus Christi fidelibus h••c scriptum visuris vel audituris Salutem. Ad vestram volumus per∣venire [] notitiam, nos pro nobis & haeredibus nostris concessisse, & fideli∣ter promisisse, charissimo & ligio Domino nostro Henrico tertio Dei gra∣tia R••gi Angliae illustri, Domino Hyberniae, Duci Normanniae, & Aqui∣taniae, & Comiti Andegaviae, & ejus haeredibus quod in perpetuum bonam [ A] fidem ei servabimus pariter & amorem; Et quod nunquam aliquod foedus inibimu•• per nos, vel per aliquos alios, ex parte nostra, cum inimicis Do∣m••ni Regis Angliae, vel haeredum suorum, ad bellum procurandum vel faciendum, unde damnum eis vel Regnis suis Angliae & Hyberniae, aut caeteris terris suis eveniat, vel possit aliquatenus evenire, nisi nos injuste gravent; Stantibus in suo robore conventionibus inter nos & dictum Do∣minum Regem Angliae initis ultimo apud Ehoracum, in praesentiam Domini Otronis, tituli Sancti Nicolai in carcere Tulliano Diaconi Cardinalis [ B] tunc Apostolicae sedis Legati in Anglia; Et salvis conventionibus fa∣ctis super matrimonio contrahendo, inter filium nostrum & filiam dicti Domini Regis Angliae. Et ut haec nostra concessio & promissio pro nobis & haeredibus nostris perpetuae firmitatis robur obtineant, fecimus jurare in animam nostram Alanum Ostiarium, Henricum de Bailloil, David, de Lindeseie, Willielmum Gifford: quod omnia praedicta, bona fide firmiter & fideliter observabimus. Et similiter jurare fecimus venerabiles patres David, Willielmum, Galfridum, & Clementem, Sancti [ C] Andreae, Glasconensem, Dunkeldensem, & Dublanensem Episcopos. Et paeterea fideles nostros, Patricium Comitem de Dumbar, Malco∣linum Comitem de Fif, Malisium Comitem de Stratherne, Walterum Cumin de Meneteth, Willielmum Comitem de Maro, Alexandrum Comitem de Buthan, David de Hastingia Comitem Athorl, Robertum de Bruis, Alanum Ostiarium, Henricum de Bailloil, Rogerum de Mumbri, Laurentium de Avrinthia, Richardum Cumin, David de Lindeseie, Richardum Siward, Willielmum de Lindesia, Wal∣terum [ D] de Moravia, Willielmum Giffard, Nicolaum de Sully, Willielmum de veteri ponte, Willielmum de Bevire, Aleumum de Mesue, David de Graham, & Stephanum de Smingham: Quod si nos, vel haeredes nostri, contra concessionem & promissionem praedictam, quod absit, venerimus, ipsi, & haeredes eorum, nobis, & haeredibus nostris, nullum, contra concessionem & promissionem praedictam, auxilium vel consilium impendent, aut ab aliis pro posse suo impendi per∣mittent. Immo bona fide laborabunt erga nos & haeredes nostros, ipsi & [ E] haeredes eorum, quod omnia praedicta à nobis & haeredibus nostris, nec non ab ipsis & eorum haeredibus firmiter & fideliter observentur in perpetuum. In cujus rei testimonium, tam nos, quam praedicti Prelati, Comites & Barones nostri, praesens scriptum sigillorum suorum appositione roboravi∣mus. Testibus Prela••is, Comitibus, & Baronibus, superius no∣minatis. Anno regni nostri &c. Ista signa apposita fuerunt in continenti, scilicet Regis Scotiae Alexandri, Willielmi de Bevire, Willielmi de veteri ponte, Willielmi de Lindesia, Stephani de Smingham. [ F] Aliorum sigilla apposita fuerunt postea.

ILlustri viro, Domino Henrico, Dei gratia Regi Anglorum,* 2.252 &c. Ab∣bates Haberconwiae & de Remere, Cisterciensis ordinis, Inquisito∣res [N. 172] dati à Domino Papa, Salutem in Domino. Mandatum Domini Papae recepimus in haec verba; Innocentius Episcopus, Servus Ser∣vorum Dei, dilectis filiis Abbatibus de Haberconwia & de Kemere,* 2.253 [ A] Cisterciensis ordinis, Kangorum Diocesis, Salutem & Apostolicam bene∣dictionem. Ex parte dilecti filii nostri, nobilis viri David, Principis Northwalliae, fuit propositum coram nobis, quod cum inter ipsum, quem parentes ejus in alumnum Romanae Ecclesiae donaverunt, & charissimum in Christo filium nostrum Regem Anglorum illustrem, bellum longo tem∣pore perdurasset, tandem postquam fuit in venerabilem fratrem nostrum Episcopum de Sancto Asaph, & collegas ipsius, de stando hinc inde eorum arbitrio super omnibus querelis, juramento à partibus praestito, concorditer, [ B] bonis viris mediantibus compromissum. Idem Rex, non attendens, quod pendente illorum arbitrio, sibi super hoc aliquid attentare non licebat, in praedictum Principem ex insperaeto hostiliter irruit, ad praestandum quod super praedictis, de quibus compromissum fuerat, & juratum, ac aliis ipsius Regis, mandare per vim compulit, & metum, qui cadere poterat in constantem. Cum igitur ea quae vi & metu fiant, carere debeant robore firmitatis, discretioni vestrae per Apostolica scripta mandamus, quatenus inquisita super hoc diligentius veritate, si rem inveneritis ita esse, auctori∣tate [ C] nostra praedictum Principem ab observatione sic extorti juramenti pe∣nitus abselventes, sententia, si qua occasione hujusmodi in ejus personam, vel terram, ab aliquo forsan lata fuerit, juxta formam Ecclesiae, sine dif∣ficultate qualibet, sicut justum fuerit, relaxetis. Testes vero, &c. Da∣tum Januae, septimo Kalendas Augusti. Pontificatus nostri anno secundo. Hujus igitur autoritate muniti, vobis mandamus, quatenus in vigilia Sanctae Agnetis Virginis, apud * 2.254 Keyrus, in Ecclesia * 2.255 Gustefend co∣ram vobis compareatis, super contentis in autentico, dicto Principi respon∣suri, [ D] si vobis videritis expedire.

REverendo in Christo patri Innocentio. Dei gratia,* 2.256 summo Ponti∣fici, Magnates & universitas Regni Angliae, recommendatio∣nem, [N. 173] cum pedum osculo beatorum. Matrem nostram Romanam Eccle∣siam [ E] totis visceribus diligimus & amamus, ut debemus; & ipsius honoris incrementum & augmentum, affectione quanta possumus affectamus; ad quam habere refugium nos oportet temporibus opportunis; ut dolor aggra∣vans filialis, Materno Solatio mitigetur. Quod quidem Solatium, mater filio eò tenetur mitiùs & faciliùs impertiri; quò ipsum maternae dulcedi∣nis alimento, gratum rep••tit & devotum, esse quidem non potest immemor mater illa illius gratitudinis quam ei à longè retroactis temporibus Reg∣num Anglicanum impendit; concedendo eidem, ad exaltationem suam, [ F] & conservationem majorem Subsidium docens, & non modice fru∣ctuosum: ut per hoc inter Ecclesiam ipsam & Regnum praedictum, foe∣dus dilecti••nis firmius iniretur. Quod quidem Subsidium, processu tem∣poris beati Petri denarius extiterit nuncupatum. Ipsa verò Ecclesia hu∣jusmodi subsidio non contenta, aliis temporibus tam per Legatos, quam per alios nuncios multiplicatos, Subsidia petebat diversa in Regno praedicto: quae ei à filiis suis, tanquam devotis, & matrem suam sincerae dilectionis

brachiis amplexantibus; fuerunt concessa liberaliter & libenter. Paterni∣tatem etiam vestram non credimus ignorare, quod praedecessores nostri, sicut vi•• Catholici, creatorem suum diligentes pariter & timentes; ani∣marum suarum & praedecossorum suorum, nec non & fuccessorum saluti insistere cupientes, Monasteria fundaverunt; & bonis suis, tam terris dominicis, quàm ecclesiarum patronatibus ditaverunt: ut viri religiosi in monasteriis illis primam religionem laudabiliter exercentes, & cum summa devotione altissimo samulantes; pace & plena tranquillitate possent gratulari, prout religioni dignoscitur convenire, de d••ctis dominicis ne∣cessaria capientes & ut clerici sui patronatuum suorum ecclesias obtinentes, [ A] pro eis labores subirent exteriores, & eos d••fenderent; inhaerentes religioni secundae, ab incursibus aliorum. Qua propter non sine magna molestia nostra, & gravamine intollerabili nobis valdè; praefati religiosi possent patronatibus suis, aut ecclesiarum collationibus, aliquantenùs defraudari. Sed ecce per vos & praedecessores ••estros, nullam considerationem ha∣bentes, quod praeter subsidia supradicta, jam ditantur in Anglia I••a∣lici [ B] (quorum est jam numerus insinitus) ecclesiis ad ipsorum religiosorum spectantibus patronatus, qui rectores eeclesiarum dicuntur: praefatos re∣ligiosos, quos deberent defendere relinquentes penitùs indefensos, nullam ••am animarum gerentes, sed lupos rapacissimos gregem dispergere, & oves rapere permittentes. Ʋndè verè dicere possunt, quod non sunt boni pastores, quoniam oves suas non cognoscunt, nec pastorum notitiam oves habent. Hospitalitati Eleemosynarúmque largitioni sicut statutum est in Ecclesia, non insistunt: sed fructus tantum percipiunt, extra reg∣num [ C] asportantes; Regnum non mediocriter depauperando, & redditus occupando. Quibus redditibus fratres, nepotes, consanguinei nostri, & caeteri benè meriti de Regno Angliae praedicto beneficiari tenerentur; qui possent & vellent dicta charitatis opera, & etiam plura alia misericordi∣ter & piè exercere, & ecclesiis ipsis personaliter deservire, ut qui altari deserviunt, vivant etiam de altari, secundùm dictum Pauli, ipsi verò nunc necessitate compulsi, laici & exules sunt effecti. Ʋt autem vobis veritas pleniùs innotescat, Italici percipientes in Anglia Sexaginta millia [ D] Marcarum, & eò ampliùs annuatim (aliis perceptionibus diversis ex∣ceptis) plus emolumenti meri redditus de Regno reportant, quàm ipse Rex, qui est tutor ecclesiae, & Regni gubernacula moderatur. Porrò post creationem vestram firmiter sperabamus, & adhuc speramus, eam de vo∣bis fiduciam reportantes; quòd vestrae paternitatis misericordia mediante, gaudebimus eleemosynas nostras praedictas, tempore vestro fore statui debito & pristino reformandas. Sed tacere non possumus gravamen nostrum: quo non solum gravamur, sed etiam opprimimur ultra modum, videlicet [ E] quod Magister Martinus praefatum Regnum, sine domini Regis licen∣tia, cum majori Potestate, quam unquam vidimus habere Legatum à Domino Rege postulatum, nuper ingressus (licet non utens legationis insigniis, multiplicato tamen legationis officio) novas quotidiè proferens potestates inaudatas excedens excedit: quadam beneficia jam vacantia, triginta Marcas, vel ampliùs, annuatim valentia personis Italicis con∣ferendo: quibus decendentibus, & patronis ignorantibus, alii supponun∣tur; & sic patroni suis collationibus defraudantur, adhuc etiam idem [ F] magister Martinus beneficia consimilia, cum ea vacare contigerit, per∣sonis nititur assignare. Quorundam beneficiorum collationem sedi Aposto∣licae reservando, & à viris religiosis pensiones immoderatas insuper ex∣torquendo, contradictores & resistentes excommunicationis & inter∣dicti sententiis passim, non absque magno discrimine & animarum periculo, supponendo. Cum igitur prafatus Magister Martinus, non

sine totius Regni perturbatione non modica, jurisdictionem exercens memoratam, quam à conscientia vestra credere non possumus emanasse, eò quòd in m••ltis majori fungeretur officio quam unquam fungi legatum aliquem videremus privilegio domini Regis admodum derogando, per quod ei à sede Apostolica specialiter indulgetur, nequis in Anglia lega∣tionis fungatur officio, nisi à domini Rege specialiter postulatus: Sanctae paternitati vestrae supplicamus quantum possumus humiliter & [ A] devotè, quatenùs, cùm pius pater ad relevationem oppressionis filiorum manum misericordiae teneatur extendere, ab oppressionibus & gravami∣nibus memoratis, nos velit vestrae paternitatis benignitas tempestivo ac efficaci remedio, citò relevare. Quantumcunque namque dominus noster Rex, qui est princeps Catholicus, & jugi vigilatione obsequiis divinis intendit, corporis sui consumptionem non considerans, in obsequio Jesu Christi sedem velit Apostolicam revereri, & Ecclesiae Romanae, sicut filius ejus Charissimus, commodi & honoris desideret incrementum & augmen∣tum; [ B] jure tamen Regio dignitateque Regia plenius conservatis: nos tamen, qui in negotiis suis portamus pondus dierum & aestus, & quibus unà cum ipso domino Rege, intendere conservationi Regni diligenter in∣cumbit, dictas oppressiones Deo & hominibus detestabiles, & gra∣vamina nobis intolerabilia, non possumus aequanimiter tolerare, nec per dei gratiam ampliùs tolerabimus, vestrae pietatis remedio Mediante; quod festinum & tempestivum, habere credimus & speramus; placeat igitur paternitati vestrae hanc supplicationem nostram taliter exaudire [ C] quòd à Magnatibus & universitate Regni Angliae, tanquam à filiis in Christo Charissimis, speciales gratias debeatis meritò reportare.

HEnricus dei gratia, &c. Venerabili in Christo, tali Episcopo salutem.* 2.257 Licet aliàs vobis scripserimus, semel, secundò & tertiò, tam per [N 174] [ D] literas nostras clausas, quàm patentes, ne ad opus domini Papae vel alte∣rius tallagium aliquod vel auxilium exigeretis à viris religiosis, clericis vel laicis, cùm nullum hujusm••di tallagium vel auxilium exigi possit vel consueverit, sine magno praejudicio Regiae dignitatis, quòd nullo modo poterimus aut volumus sustinere: Vos tamen mandatum nostrum in hac parte contemnentes, contra provisionem per Magnates nostros, tam Praelatos quàm Comites & Barones factam in Consilio nostro Londonensi, & concessam, exactionem faciatis Memoratam super quo [ E] miramur plurimùm & movemur, praesertim cùm facto vestro proprio non erubes••itis contraire, cùm vos & alii Praelati in praedicto Concilio communiter concesseritis, quòd nihil de exactione hujusmodi faceretis donec nuncii nostri & v••stri necnon & aliorum Magnarum nostrorum & totius universi••atis Regni nostri à Curia Romana redirent, qui pro liberatione oppressionum ad curiam illam, sicut nostis, fuerant specialiter destinati. Vobis igitur mandatis inculcatis mandamus injungentes, fir∣miùs & districtiùs inhibentes, ne ad exactionem praedicti tallagii vel [ F] auxilii faciendam aliquatenus procedatis, sicut gaudere desideratis Ba∣ronia vestra, & possessionibus vestris, quas in Regno nostro tenetis; & si quid inde cepistis, extra regnum nostrum asportari nullatenus permit∣tatis, sed illud salvo custodiri faciatis us{que} ad reditum nunciorum prae∣dictorum, indubitanter scituri, quod si secus egeritis, nos ad poss••ssi••nes vestras manum gravaminis, ultra quàm credere vel tis, extendemus; hanc autem inhibitionem, vobis injungimus faciendam Archidiacon••s & offi∣cialibus

vestris, quam quidem pro libertate cleri, & populi facimus, novit Deus, &c.

* 2.258HEnricus Dei gratia Rex Angliae, &c. praecipimus tibi, quod sicut [ 175] teipsum, & omnia tua diligis, non permittas, quòd aliqui laici de Baliva tua ad v••untatem Episcopi Lincolniensis Archidiaconorum vel [ A] Officialium seu Decanorum ruralium, in aliquo loco conveniant de cae∣tero, ad cognitiones per sacramentum eorum, v••l attestationes aliquas faciendas, nisi in causis matrimonialibus vel testamentariis.

[ B]

* 2.259SAnctissimo patri in Christo ac domino J. Dei providentia summo Pon∣tifici, [ 176] universitas cleri & populi per provinciam Cantuariensem constituti, devota pedum oscula beatorum; cùm Anglicana Ecclesia à tempore commendatae sibi fidei catholicae, Deo & sacrosanctae Romanae Ecclesiae matri nostrae placere studens, adheserit semper, & servierit de∣votè, à coeptis obs••quiis non recessura, per morum incrementa semper pro∣ficiens; Sanctitatis vestrae pedibus provoluta supplicat obnixè, quatenus in petitione pecuniae, quae diversimodè ab ea requiritur, in subventionem di∣versarum [ C] nationum, de mandato Sanctitatis vestrae cum gravi coertione, eidem pietas vestra parcere dignetur; importabile est namque quod mandatur, & impossibile propter rerum defectus: Licèt enim Regio nostra fructus reddat interdum ad alimenta gentis suae deputatos, aeris tamen copiam non reddit, nec redderet per tempora multa quanta re∣quiritur his diebus. Sed & onere simili, licèt non tanto, praeteritis die∣bus & ob causas similes praegravata, portare nequit aliquatenus quod exi∣gitur; ad mandatum insuper sanctitatis vestrae tempore praesenti, ad [ D] opus domini Regis nostri temporalis, (cui in necessitativus suis de∣esse non possumus cum honestate, nec debemus) exigitur à clero succursus; ut incursus hostiles, quos avertat Deus, propulsare possit, & patrimonii sui jura tueri, ac recuperare promptiùs occupata. Latores igitur praesentium cum supplicatione nostra, ad praesentiam Sanctitatis vestrae destinamus; ut pericula vobis exponant, & incommoda quae in promptu sequerentur ex praemissis, & quae nulla possumus ratione portare; licèt simus in omni vinculo charitatis obedientiae & devotionis, vobis [ E] obligati; Et quia communitas nostra sigillum non habet, praesentes lite∣ras Signo Communitatis civitatis Londinensis, vestrae Sanctitati mittimus consignatas.

[ F]

REverendissimis patribus in Christo & Dominis,* 2.260 Sacrosanctae Eccle∣siae Romanae Ca••binalibus, devoti sui, &c. Salutem, reveren∣tiam [N. 177] debitam & honorem ad universitatem vestram, velut ad bases ecclesiam Dei fulcientes humiliter supplicantes confugimus, & obnixe de∣precamur, quatenùs pressuras quibus mancipamur attendere dignantes, [ A] opem ferre velitis; ut post repetita gravamina, quae Anglicanae Ecclesiae praeteritis diebus occurrerunt respirare possit, ex hoc vobis assurgere tenea∣mur ad debitas gratiarum actiones; à tempore namque ultimi Concilii La∣teranensis, primò vicesima triennii in Subsidium Terrae Sanctae; post∣modùm decima in Subsidium domini Papae; postmodùm praestationibus aliis diversimodè & ad usus diversos, de mandato Sedis Apostolicae Anglicana Ecclesia pulsata profudit voluntate prompta quae potuit habere ad manus. Regi etiam nostro ac patrono temporali, ad mandatum sedis [ B] Apostolicae, i••eratis vicibus secundùm vires suas fecit succursum, & jam per praeces vestras exigitur succursus iteratò ad opus ejusdem domini Regis, (••ui in necessitatibus suis deesse, nec potest nec debet,) ut hostium incursus repellere posset, & Regni sui jura tueri, ac recuperare promptius occupata; postremò autem, petitur ab eadem Eccl••sia diebus istis quod portare non potest, rerum penuria negante quod exigitur, ab aliis videlicet, medietas bonorum ab aliis tertia; & à reliquis vicesima omnium quae possident; pars scilicet in usus Francorum, qui nos & gen∣tem [ C] nostram persequuntur, ad conquestum Imperii Graecorum pars in Subsidium Terrae Sanctae, quae posset ut mundus clamat, cum minori dis∣crimine rehaberi ab hostibus, pars autem ad usus alios, quos Apostolica se∣des ordinaret. Durum quidem videtur nobis & absurdum, ut aliis abundantibus de bonis & laboribus nostris; nos & nostri, ac pauperes Regionis nostrae, quibus exhibitio propinquior competit, vacui jejun∣mus. Hostiles etiam insidias & incursus quos Deus avertat, Rex noster & Regni militia repellere non valeret, nec p••sset pereuntibus & inopibus [ D] Subveniri, aere Regni & aerario vacuato; imo etiam & si venalia expo∣nerentur omnia quae clerus habet, non posset apud nos inveniri pecunia quae exigitur. Sequerentur quidem infortunia multa ex praemissis; si ad ea, quod absit, cogeretur pro quibus vobis exponendis, praesentium latores nuncios nostros communes ad vestram clementiam destinamus; petentes attentè, quatenùs propter Dominum & honorem sedis Apostolicae, ani∣mum Domini Papae, & manus vestras ac consilia à grabamine tali [ E] revocare velitis; providentes si placet, ut ad gremium & obedientiam matris Ecclesiae sic revocetis errantes & dispersos, ne dispergatis, & alie∣nos reddatis, prius in charitate & devotione collectos. Et quia com∣munitas nostra sigillum non habet, praesentes literas signo commu∣nitatis Civitatis Londinensis vestrae Sanctitati mittimus consignatas.

[ F]

* 2.261HEnricus D••i gratia, &c. Rex vicecomiti tali vel tali salutem. Quòd ad pacem nostram firmiter observandam, provisum est de concilio nostro quòd vigi••iae fiant in singulis Civitatibus, burgis, & [ 178] omnibus aliis villis Comitatus ••ui, à Die Ascentionis domini usque ad festum Sancti Michaelis: scilicet in singulis Civitatibus ad singulas por∣tas, [ A] per sex homines armis munitos, & singulis burgis per duodecim hom••nes, & in singulis villis integris per sex homines vel quatuor ad mi∣nus similiter armis munitos, secundùm numerum inhabitantium. Et vi∣gilent continuò per noctem totam ab occasu solis usque ad ortum. Ita quòd si aliquis extraneus transitum per ipsos faciat, arrestent usque mane. Et tunc si fidelis sit, dimittatur; & si suspectus sit vicecomiti libere∣tur; qui ipsum sine omni difficultate & dilatione recipiat, & salvò cu∣stodiat: si verò hujusmodi Extranei transitum facientes, se non permi∣serint [ B] arrestari, tunc praedicti vigiles hutesium levent, super eos undique, & eum insequantur cum tota villata, & vicinis villatis cum clamore & hutesi•• de villa in villam, donec capiantur: Et tunc liberentur vice∣comiti sicut praedictum est Ita quòd nullus occasione hujusmodi arresta∣tionis vel captionis extraneorum, per vicecomitem vel per Ballivos suos occasionetur. Et singulae civitates, burgi & villae praemuniantur ad sin∣gulas praedictas vigilias & sectas ita diligenter faciendum, ne defectum illorum graviter punire debeamus. Provisum est etiam, quod singuli vicecomites una cum duobus militibus ad hoc specialiter assignatis, Cir∣cumeant [ C] comitatus suos de hundredo in hundredum, & Civitates, & Burgos; & convenire faciant coram eis in singulis hundredis Ci∣vitatibus, & burgis, cives, burgenses, libere tenentes, villanos, & alios aetatis quindecim annorum usque ad aetatem sexaginta annorum. Et eosdem faciant omnes jurare ad arma, secundum quantitatem ter∣rarum, & catallorum suorum, scilicet ad quindecim libratas terrae, unam loricam, Capellum ferreum, gladium, cultellum, & equum. Ad decem libratas terrae, unum habergetum, capellum ferreum, gla∣dium, [ D] & cultellum; Ad centum solidatas terrae, unum * 2.262 purpun∣ctum, capellum ferreum, gladium, lanceam, & Cultellum. Ad quadraginta solidatas terrae, & eo amplius usque ad solidatas centum terrae; Gladium, Arcum, Sagittas & cultellum. Qui minus habent quam quadraginta solidatas terrae, jurati sint ad falces, * 2.263 Gisarmas, cultel∣los, & alia arma minuta. Ad catalla sexaginta marcarum, unam loricam, capellum ferreum, gladium, Cultellum, & equum. Ad catalla sexaginta Marcarum, unum * 2.264 haubertum, capellum ferreum, [ E] gladium & cultellum. Ad catalla viginti Marcarum, unum purpun∣ctum, capellum ferreum, gladium, & Cultellum. Ad catalla no∣vem Marcarum, gladium, Cultellum, Arcum, & sagittas. Ad ca∣talla quadraginta solidatarum, & eo amplius usque ad decem Marcas; falces, gisarmas, & alia arma minuta. Omnes enim alii qui possunt habere arcus & Sagittas extra Forestam habeant. Qui verò in foresta, habeant arcus & pilatos. In singulis civitatibus, & Burgis jura••i ad arma sint coram Majoribus Civitatis, & Prepositis, & Ballivis. [ F] Burgorum, ubi non sunt majores. In singulis verò villatis aliis, con∣stituatur unus Constabularius vel duo, secundum numerum inhabi∣tantium, & provisionem praedictorum. In singulis verò hundredis constituatur unus Capitalis Constabularius, ad cujus Mandatum omnes jurati ad arma de hundredis suis conveniant, & eis sint inten∣dentes ad faciendum ea quae spectant ad conservationem pacis nostrae.

Clamate etiam faciant singuli vicecomites per Civitates, & burgos & omnia Mercata ballivarum suarum, quòd nulli conveniant ad turnian∣dum vel * 2.265 burdandum nec ad alias quascunque aventuras. Nec etiam aliqui incedant armati nisi specialiter fuerunt ad custodiam pacis nostrae deputati. Et si aliqui fuerunt inventi sive incedentes armati, contra hanc provisionem nostram, arrestentur & vicecomiti liberentur: Et si se non permiserint arestari, tunc Constabularii singulorum hundredo∣rum, [ A] & villatarum, & alii quicunque sint, uthesium levent super eos undique, & cum vicinis villis, & de villa in villam ipsos insequantur, donec capiantur, & vicecomiti liberentur, sicut praedictum est. Quoties autem contigerit hutesium levari, super quoscunque perturbatores pacis nostrae, Praedones, & Malefactores in parcis vel vivariis, statim propter eos fiat hutesium, & ipsos insequantur donec capiantur, & vicecomiti liberentur, sicut de aliis praedictum est. Et omnes vicecomites, & eorum ballibi, Constabularii, Iurati ad arma, cibes, burgenses, libere [ B] tenentes, & villani, talem sectam faciant propter praedictos Male∣factores, ne ipsi malefactores evadant; & ne si pro eorum defectu eva∣dant, hii in quibus defectus inventus fuerit graviter puniri debeant. Et sic per consilium nostrum puniantur, quod poena illorum aliis metum in∣cutiat, & auferat materiam delinquendi, suspectos autem de die per quas∣cunque arrestationes recipiant arrestatos, Vicecomites, sine dilatione & difficultate salvò custodiant; donec per legem terrae deliberentur. Et ideo tibi praecipimus, quòd sicut corpus tuum, & omnia tua diligis, [ C] una cum dilectis & fidelibus nostris Henrico filio Bernardi, Pe••ro de Goldintuna quos tibi ad hoc assignavimus, omnia praedicta sub forma prae∣scripta cum diligentia exequaris; ne pro defectu tui & inde praedictorum H. & P. ad te & ad ipsos nos graviter capere debeamus. Teste Archie∣piscopo Eboracensi apud Westmonasterium, Vigesimo die Maii, anno regni nostri scilicet Henrici filii Regis Iohannis tricesimo sexto.

The Knights or Soldiers of * 2.266 Shropshire and parts adjoyning, liked not this New Constitu∣tion [ D] of finding Arms, and Mustering, and were loath to submit to it, And as to the Re∣stitution of what had been taken from Passengers or Travellers, as the Savoyards were used to make in their Country's, they were forced to it, by grievous punishments. So as they had hardly necessaries for themselves and Families, or wherewithal to Till their Lands.

[ E]

Mandatum Regis de juratis ad arma.

H. de Hathelokestuna vicecomes Essexiae & Hertfordiae;* 2.267 Bal∣livis libertatum sancti Albani salutem. Mandatum domini Regis in haec verba suscepi. Henricus Dei gratia Rex, &c. Vicecomiti Essexiae & Hertfordiae Salutem. Summone per bonos Summonitores, om∣nes [N. 178] milites & omnes libere tenentes de Comitatibus praedictis; & de [ F] qualibet Villa quatuor homines & praepositum: Et de quolibet burgo duodecim legales Burgenses, quòd sint coram dil••cto & fideli nostro Hen∣rico de Colevilla, ad dies & loca quos tibi scire faciet, ad audien∣dum & faciendum praeceptum nostrum; venire etiam facias coram eo ad eosdem dies, & loca, omnes illos qui jurati sunt ad arma, & jurari debent: cum armis suis ad quae jurati sunt, & esse debent: Audituri & facturi praeceptum nostrum. Et interim diligenter inquiras, qui fecerunt

ultimò scru••inium de armis, Comitatibus praedictis, & qui ultimò inde sacramentum ceperunt; & ubi rotuli de scrutin••o illo, & sacramento fuerunt. Et rotulos illos habeas coram praefato Henrico, praedictis die∣bus, & locis; & tu ipse tunc ibi ••••s in propria persona tua, ad exequen∣dum ea quae idem Henricus tibi ex parte nostra praecipiet. Et si Ballivi libertatum qui re••urnum habent brevium nostrorum, istud mandatum nostrum executi non fuerint, non emittas quin libertates illas ingredia∣ris ad idem Mandatum exequendum. Teste meipso apud Portesmuthe [ A] Decimo octavo die Julii anno Regni nostri tricesimo septimo. Quare tibi mando, quòd Mandatum istud sub amissione libertatis Domini tui dili∣genter exequaris.

* 2.268HEnricus Dei gratia &c. Dilecto & fideli suo Henrico de Cole∣villa [ B] [ 178] Salutem. Sciatis quod assignavimus vos ad Exponendum miliribus, liberis hominibus, & aliis de comitatibus Cantebrugiae, Huntindoniae, Hertfordiae, & Essexiae, quos coram vobis venire prae∣cipimus, ad dies & loca quos vicecomitibus eorundem Comitatuum scire fe∣cerimus; articulos quos vibis mittimus sub sigillo nostro, & ad providen∣dum quod articuli illi firmiter observentur, ad pacis nostrae conservatio∣nem. Et ad videndum quòd singuli habeant arma ad quae sunt jurati, & jurari debent. Et ad ponendum modo debito omnes quos resistentes [ C] vel rebelles, seu negligentes in praemissis invener••tis. Et id••o vobis man∣damus, quod ad dies & loca quos duxeritis providenda, in comitatibus praedictis, sitis ad praedicta facienda prout magis videritis expedire. Man∣damus enim singulis Vicecomitibus praedictis, quod ad dies & loca quos eis scire facietis, venire faciant coram vobis omnes milites, libere te∣nentes de comitatibus praedictis, de qualibet villa quatuor homines, & praepositum, & de quolibet burgo duodecim legales Burgenses: & omnes illos qui jurati sunt ad arma, & jurari debent, cum armis [ D] suis, ad quae jurati sunt & esse debent: ad audiendum & faciendum quae eis ex parte nostra praeceperitis. Et quod ipsi vicecomites in propriis per∣sonis suis, tunc sint coram nobis cum rotulis de ultimo scrutinio armorum facto, in eisdem Comitatibus, ad exequendum quae eis ex parte nostra praeceperitis. Et si ballivi libertatum qui habent returnum brevium nostrorum, mandatum nostrum in hac parte executi non fuerint, non omittatis quin libertates illas ingrediamini, ad praedictum mandatum nostrum exequendum. In cujus rei testimonium, has literas nostras fieri [ E] fecimus patentes. Teste meipso apud Portesmuthe vicesimo die Julii, anno regni nostri tricesimo septimo.

ARTICULI

Quod vigiliae fiant per singulas villas sicut fieri consueverunt, & per viros probos & validos.

Quòd sectae de Hu••esiis fiant secundum antiquum debitum modum, ita [ F] quòd negligentes & utesium sequi nolentes, capiantur tanquam con∣sentientes malefactoribus, & liberentur Vicecomiti. Et insuper in qua∣libet villa provideantur quatuor homines vel sex, secundum quantita∣tem villae ad utesia promptè & instanter prosequenda; & ad malefa∣ctores prosequendos si supervenerint, & necesse fuerit cum arcubus &

Sagittis, & aliis levibus armis, quae debent provideri ad custum totius villae, & quae semper remaneant ad opus praedictae villae. Et super illos provideantur de quolibet hundredo duo liberi, & legales homines po∣tentiores, qui sint superiores: & videant quod vigiliae recte fiant, & prosecutiones praedictae.

Quòd nullus extraneus hospitetur, nisi de die, & de die clara dis∣cedat. [ A]

Quod nullus extraneus receptetur in villis campestribus, ultra unum diem, vel duos ad plus, extra tempus messium, nisi hospes pro eo velit respondere.

Quod si aliquis malefactor, vel aliquis de quo mala suspitio habea∣tur, capiatur per vigilatores, vel alios domini Regis fideles; viceco∣mes [ B] vel ballivus de hundredo, ipsum sine dilatione vel mercede aliqua recipiet.

Quòd praecipiatur Majori & Ballivis singularum Civitatum, & Burgorum, quod si aliquis Mercator vel Extranous deferens pecuniam, & illam eis ostendat & conductum petat, quòd faciant ei conductum per malos passus, & loca ambigua quòd si aliquid amiserit, pro defectu con∣ductus vel in eorum conductu, de villata burgi illius, vel civitatis, [ C] ei restituatur.

NOs Bonifacius divina miseratione Cantuariensis Archiepiscopus,* 2.269 totius Angliae primas, F. London, H. Eliensis, R. Lincolniensis, W. Wigorniensis, W. Norwicensis, P. Herefordiensis, W. Sarisberiensis, [N. 179] [ D] W. Dunelmensis, R. Exoniensis, S. Carleolensis, W. Bathoniensis, L. Rof∣fensis, T. Menevensis Episcopi, Pontificalibus induti, candelis accensis, in transgressores liberta••um ecclesiasticarum, & libertatum, seu libera∣rum consuetudinum Regni Angliae, & praecipuè earum quae continentur in Charta libertatum Regni Angliae, & charta de foresta, excom∣municationis sententiam solenniter tulimus sub hac forma.

Auctoritate Dei omnipotentis, & filii, & Spiritus Sancti, & gloriosae [ E] Dei genetricis semperqùe Virginis Mariae, & beatorum Apostolorum Petri & Pauli, omniumqùe Apostolorum, & Beati Thomae Ar∣chiepiscopi & Martyris, omniumqùe Martyrum, beati Edvardi Regis Angliae, omniumqùe confessorum atqùe Virginum omniumqùe Sanctorum Dei, excommunicamus, anathematizamus, & à limine Sanctae Matris ecclesiae sequestramus, omnes illos qui amodò scienter & malic••osè ecclesias privaverint vel spoliaverint suo jure. Item omnes illos qui ecclesiasticas libertates, vel antiquas Regni consuetudines probatas, [ F] & praecipuè libertates, & liberas consuetudines, quae in Chartis com∣munium libertatum Angliae, & de foresta continentur, concessis à domino Rege Angliae Archiepiscopis, Episcopis, & caeteris Angliae Praelatis, Comitibus, Baronibus, Militibus, & libere tenentibus, qualicunqùe arte vel ingenio temerè violaverint, diminuerint, seu im∣mutaverint, clam vel palàm, facto, verbo, vel consilio contra illas vel earum aliquam, in quocunqùe articulo temerè veniendo. Item, in illos,

qui contra illas, vel earum aliquam, statuta aliqua ediderint vel edita ser∣vaverint, consuetudines introduxerint, vel servaverint introductas, Scriptores statutorum, nec non consiliarios & executores, & qui secun∣dum ea praesumpserint judicare. Qui omnes & singuli superius memorati, hanc sententiam incursuros se noverint ipso facto, qui scienter aliquid commiserint de praedictis, qui verò ignoranter, nisi commoniti, infra quin∣denam à tempore commonitionis se correxerint, & arbitrio ordinariorum plenius satisfecerint de commissis, ex tunc sint hac sententia involuti. Eadem etiam sententia innodamus omnes illos, qui pacem Regis & Regni praesumpserint perturbare. In cujus memoriam sempiternam nos [ A] figilla nostra praesentibus duximus apponenda.

[ B]

* 2.270NOverint universi quod Dominus Henricus Rex Angliae illustris Rogerus Comes Norfolciensis & Mareschallus Angliae H. [ 180] Comes H••reford & Essex J. Comes de Warrwic, Petrus de Sabau∣dia, ceterique Magnates Angliae consenserunt in sententiam excommunica∣tionis generaliter latam apud Westmonasterium decimo tertio die Maii anno Regni Regis praedicti tricesimo septimo in hac forma, Scilicet quod vinculo praefate Sententiae ligentur omnes venientes contra libertates con∣tentas [ C] in cartis communium Libertatum Angliae, & de Foresta, & om∣nes qui libertates Ecclesiae Anglicanae temporibus Domini Regis & prae∣decessorum suorum Regum Angliae optentas & usitatas scienter & maliciose violaverint aut infringere praesumpserint, & omnes illi qui pacem Domini Regis, & Regn•• perturbaverint & similiter omnes qui jura & liber∣ta••es Regis & Regni diminuere, infringere, seu immutare praesumpse∣rint & quod omnes venientes contra praemissa vel eorum aliqua ignoranter, & Legitime moniti infra quindenam post monitionem premissam dictam [ D] transgressionem non emendaverint extunc praedictae sententiae excommu∣nicationis subjacebunt. Ita tamen quod Dominus Rex transgressionem illam per Considerationem Curiae suae faciat emendari, sciendum aut••m quod si inscripturis super eadem sententia à quibuscunque confectis seu conficiendis aliud vel aliter appositum vel adjectum fuerit, aut articuli aliqui alii in eis contenti inveniantur, Dominus Rex & praedicti Mag∣nates, & communitas populi protestantur publice in praesentia vene∣rabilium patrum Bonifacii dei gratia Cantuariensis Archiepiscopi to∣tius [ E] Angliae primatis, nec non & Episcoporum omnium in eodem collo∣quio existentium, quod in ea nunquam consenserunt nec consentiunt sed de plano eis contradicunt; preterea praefatus Dominus Rex in prolatione praefatae sententiae, omnes libertates & consuetudines Regni antiquas & usitatas, & dignitates & jura Coronae suae ore proprio specialiter sibi & Regno suo Salvavit & excepit. In cujus rei memoriam & in posterum veritatis testimonium, tam Dominus Rex, quam praedicti Co∣mites ad instantiam aliorum Magnatum, & populi praesenti scripto [ F] sigilla sua appofuerunt.

ALexander Episcopus Servus Servorum Dei,* 2.271 Episcopo Herefor∣densi, &c. cùm te sciamus pro utilitatibus Abbatis, & Conven∣tus [N. 181] Sancti, _____ _____ ac Monasterii Sancti _____ _____ pro quibus ad sedem Aposto∣licam accessisti, magna oportere subire gravamina expensarum, ne pro defectu ipsarum eadem inexpedita remanere contingat; fraternitati tuae [ A] contrahendi mutuum propter hoc, usqùe ad summam quingentarum, vel sexcentarum, vel septingentarum, vel ampliùs Marcarum sterlin∣gorum, nomine dictorum Abbatis, & Conventus, & Monasterii, & ipsos Abbatem & Conventum, ac successores eorundem, & ejusdem Monasterii bona creditoribus obligandi, ac renunciandi constitutioni de duabus diebus editae in Consilio generali, & beneficio restitutionis in integrum, & omnibus literis, indulgentiis Apostolicis, impetratis & impetran∣dis, nec non & conventioni judicum, si ipsorum creditorum nomine Apo∣stolicas [ B] literas super hoc cujuscunqùe tenoris in posterum impetrari conti∣gerit, plenam autoritate praesentium concedimus facultatem ita ta∣men quòd ipsi & successores eorum creditoribus hujusmodi pecu∣niam solvere, nec non ad damna & expensas ac interesse, si à ter∣mino à te statuendo pecuniam eandem non solverunt, super quibus jura∣mento ipsorum vel eorum alicujus, sine aliqua probatione, qui dictam pecuniam mutuaverint credi volumus, teneantur, & dictis credito∣ribus praetextu alicujus constitutionis canonicae, vel civilis, aut cujus∣cunqùe [ C] privilegii, vel indulgentiae, de quibus in nostris literis plenam & expressam oportet fieri mentionem, & ne ipsi & Successores eorum, am∣pliùs in aliquo valeant se tueri dictam pecuniam in utilitatem ipsorum Abbatis, & Conventus, & Monasterii versam esse, probandi necessitas non incumbat. Data, &c.

[ D]

ALexander Episcopus servus servorum Dei,* 2.272 venerabili fratri Archie∣piscopo Cantuariensi, & dilecto filio Magistro Rostando Sub∣diacono, & Capellano nostro salutem. Volumus & praesentium aucto∣ritate [N. 182] mandamus, quatenus vos vel alter vestrum, redemtiones virorum cruce signatorum qui per deputatos ad hoc praesentium facultatem, & legata indistinctè, nec non & obventiones ex quacumque causa prode∣untes, [ E] subsidio terrae Sanctae in Regno Angliae & aliis terris carrissimi in Christo filii Nostri illustris Regis Angliae, per vos vel per alios integre colligere, ipsaque in tutis locis deponere, ac eisdem postmodum Regi ut votum crucis exequi valeat efficacius integre assignare curetis; contra∣dictores per censuram Ecclesiasticam, appellatione postposita, com∣pescendo, non obstante, si personis aliquibus à sede Apostolica sit indul∣tum, quod interdici, suspendi, vel excommunicari non possint per li∣teras Apostolicas, plenam & expressam aut de verbo ad verbum non [ F] facientes de indulto hujusmodi mentionem, & constitutione de duabus dietis in concilio generali. Data Neapoli * 2.273 tertio Kalendarum Maii, Pontificatus nostri anno primo.* 2.274

Rus••and could not be at leisure to execute the Popes Commands himself in all places (and the Arch-Bishop was beyond Sea) Therefore he committed the Execution of them to Alexander Canon of Hereford, and William de Ros Rector of the Church of Dodelesebury, or to either of them in the Cities and Dioceses of Worcester, Hereford, and Coventry.

* 2.275ALexander Episcopus servus, &c. Venerabili fratri Archiepiscopo [N. 183] Cantuariensi, & dilecto filio magistro Rostando capellano no∣stro salutem. Volumus & praesentium auctoritate mandamus, & qua∣tenus vos vel alter vestrum omnem pecuniam in Regno Angliae, & aliis terris carissimi filii nostri illustris Regis Angliae, ex quacumque causa terrae sanctae deputatam, etiamsi ad hoc deputata fuerit priusquam idem Rex signum Crucis sumeret, ad quorumcumque manus devenerit, de∣tentores [ A] illius ad exhibendam eam vobis ammonitione praemissa per cen¦suram Ecclesiasticam appellatione postposita compellendo, integre recipere ac eidem Regi pro executione negotii Regni Siciliae assignare curetis; contravictores autem, si qui fuerint & rebelles, censura simili compes∣catis, non obstante si personis aliquibus, à sede Apostolica sit indultum quod interdici, &c. Data Neapoli, Idibus * 2.276 Maii, Pontificatus nostri anno primo, cum igitur executioni praefati mandati ad praesens intendere non possumus, dilectis nostris Magistro Alexandro & Willielmo de [ B] Ros, &c. ut supra. Districte praecipientes, &c. in cujus rei testimo∣nium, &c.

* 2.277VIris venerabilibus & discretis, Archidiaconis Coventrensi, Ce∣strensi, [N. 184] Derbeiensi, Staffordensi, & eorum Officialibus, ac De∣canis [ C] universis per dictos Archidiaconatus constitutis, Willielmus de Ros gerens vices Magistri Rostandi domini Papae Subdiaconi, & Ca∣pellani, Executoris Negotii Crucis, Salutem. Auctoritate dicti Magi∣stri Rostandi cujus Mandata officiali venerabilis patris Episcopi Coven∣trensis & Lichfeldensis mittimus inspicienda, & vobis sub sigillo suo pub∣l••cando, vobis & singulis vestrum mandamus, in virtute obedientiae qua sedi Romanae tenemini, & sub poena excommunicationis secundum quod in mandati ejusdem continetur, firmiter injungimus, quatenus sin∣guli [ D] vestrum in sua jurisdictione justas aestimationes omnium Ecclesia∣rum & Capellarum exemtarum, & non exemtarum, & omnium pro∣ventuum Ecclesiasticorum, quocumque nomine censeantur, secundum quod ad firmam poni solebant, vel poni possint communibus annis, nullo de∣ducto praeter expensas necessarias circa fructus colligendos factas, receptis super hoc sacramentis quatuor fide dignorum, de quolibet Decanatu, no∣bis sub sigillis vestris, & dictorum quatuor juratorum, scriptas secundum ordinem distincte nomina & loca, & justum valorem singularum possessio∣num [ E] dilucide designando, praesentetis die Jovis proxima post Epiphaniam Domini in majori Ecclesia L••chfeldensi de Archidiaconatu Cestriae, die veneris sequente de Archidiaconatu Coventrensi & Staffordensi, Die Sab∣bati sequente de Archidiaconatu Derbeiensi & de Decanatu Lichfel∣densi. De pensionibus vero & redditibus, & decimis seperatis quibus∣cumque, Baroniis, Maneriis, & proventibus Ecclesiasticis omnimo∣dis ad Ecclesias vel Ecclesiasticas personas, Religiosas vel seculares quocumque modo spectantibus, haec eadem faciatis sub poena praedicta, ita [ F] quod de justo, fideli, & legitimo valore singularum possessionum di∣stincte nobis constare poterit, & ne vos de perjurio, quod absit, re∣dargui possitis. Citetis etiam peremtorie vel citari faciatis, omnes vi∣ros, videlicet de qualibet congregatione duos vel tres, speciale manda∣tum habentes ad jurandum in animas omnium de ipso conventu, super

fideli, legitima, & justa aestimatione facta omnium possessionum suarum temporalium, & Spiritualium, & vos una cum quatuor Juratis à Recto∣ribus, Vicariis, & à quibuscumque aliis Ecclesiarum Pralatis, consimile recipiatis sacramentum super justo valore omnium bonorum Ecclesiastico∣rum annuatim. Item citetis peremtorie vel citari faciatis omnes col∣lectores in singulis decanatibus existentes, tam decimae domino Regi concessae, quam etiam pecuniae in terram sanctam ex quacumque causa de∣putatae, [ A] & alterius eujuslibet negotium crucis quocumque modo contin∣gentis, quod dilectis die & loco coram nobis cum tota praefata pecunia, vel saltem cum ipso quam pene•• se habent, et quam interim adquirere po∣terint, cum rationibus et munimentis, et aliis quibuscumque quae super hoc habent, ut de ipsorum consilio provideamus et ordinemus ubi melius et competentius deponi possit dicta pecunia, et quid de aliis fieri debeat se∣cundum mandata nobis super his directa. Tantum super his facientes, ut exinde crescatis apud Deum meritis, et penes ecclesiam Romanam [ B] et Dominum Regem gratia & apud homines clara fama. Injungentes taxatoribus Ecclesiarum et Ecclesiasticorum proventuum, quod ita sibi pro∣spician•• et se gera••t in hac parte, ne possint de perjurio seu falsitate, quod absit, redargui, nec etiam poenam perjurii formidare, et ne opor∣teat vos et illos exploratores aliquos nobis Vigilanti studio super his in∣sidiantes ulterius pertimescere. Item poecuniam terrae sanctae ex qua∣cumque causa deputatam, etiamsi ad hoc deputata fuerit priusquam domi∣n••s noster illustris Rex Angliae signum Crucis assumeret, nulli alii quam [ C] nobis assignetis, nisi etiam de speciali mandato Magistri Rostandi supra∣dicti. Et quid super his feceritis, nobis, ad dictos dies et loca per li∣teras vestras petentes harum ••••riem continentes rescribatis. Formam etiam quam sequi debent Decani et Jurati de quolibet Decanatu, una cum praesenti mandato vobis transmittimus. Si quid ultra elici possit quam hic teneatur, quam diligenter et efficaciter exequantur; Scituri quod dura et diligens super, et praecipue super taxatoribus, fiet inquisitio, et per tales quorum modum timemus, et qui potestatem habebunt puniendi [ D] perjuros secundum formam Canonum. Valete. Datum Londoniis anno Domini 1255.

SAnctissimo in Christo patri,* 2.278 &c. nuper per religiosum virum fratem Iohannem de Oya, poenitentiarlum et Capellanum vestrum san∣ctitati [ E] vestrae scripsimus, nos tractare super Cap••taned transmittendo, cum pecunia et militia competenti. Caeterum clementiae vestrae adhuc sig∣nificare studemus, quod super praemissis vigilantiam et solicitudinem ad∣hibemus. Caeterum Proceres et Majores Consilii nostri super casu qui post gratiam nobis factam de Regno Siciliae contigit, per * 2.279 proditio∣nem Marchionis de Herebroke, mirabiliter, stupefacti ••ix negotium audent assumere in hoc statu, praesertim cum inter caeteras conditiones, in privilegio v••stro contentas illa contineatur expresse: quod non eamus [ F] vel mittamus donec vobis et Ecclesiae Romanae de 135 millibus, D. marcarum et xli. Marcarum plene fuerit satisfactum, unde cum occasione negotii supradicti Mercatoribus Senensibus et Florentinis in non∣nullis pecuniarum summis quas Venerabilis Pater O Sanctae Mariae invio∣latae Diac. Card. Apostolicae sedis Legatus, de manu Herefordensis Epis∣copi, Procuratoris, et Nuncii nostri recepit, simus sub poenis gra∣vissimis [N. 185] obligati, quas incessanter solvi facimus juxta vestri tenorem

mandati, super ordinatione Capitanei destinandi nondum potuimus complere tractatum cujus consummatio non modicum desiderat pecu∣niae interventum, nec enim credimus quod hodie Princeps aliquis regnat in terris, qui ita subito tantam pecuniam possit habere ad manum: dicunt ergo illi apud quos laboramus ut vadent, frustra illuc ibimus, in vanum istud negotium assumemus quousque praenominata summa plene fuerit persoluta. Ecce quod huic negotio celeriter succurrere cupientes juxta verum beneplacitum & mandatum, hinc vero praetactum periculum formidantes, cujusdam perplexitatis la∣queis [ A] intricamur, inter grandes et graves angustias constituti: verun∣tamen ad Apostolicae clementiae benevolentiam considerationis oculum retor∣quentes, magis Elegimus vestrae pietatis providentiae nos & nostra ex∣ponere liberaliter & libenter, quam in tanto periculo negotium dese∣rere indefensum, sperantes vos nolle beneficiis vestris nos decipi, sed jubari: hinc est clementissime Pater, quod licet inspecto statu negotii per aliquorum injuriam et nequitiam, sine culpa nostra non modicum de∣formatae conditiones sub quibus Regnum Siciliae, est nato nostro [ B] concessum, non solum difficiles sed fore impossibiles ab aliquibus cen∣seantur, volentes tamen in sinceritate cordis, & favoris promptitudine accingi ad obsequium Jesu Christi, de sedis Apostolicae benignitate confisi, quae non consuevit irritum facere, quod semel ratum esse de∣creverit; juxta formam ordinationis vestrae, negotium, et omnia quae ipsum contingunt, complevimus per venerabilem Patrem Bo∣noniensem Episcopum, quem ad hoc specialiter destinastis, pribi∣legia nostra, et filiorum nostrorum sub sigillo nostro et Bulla aurea [ C] transmittentes, circa Capitaneum destinandum cum militia compe∣tenti jugiter insistendo: Ʋnde Sanctitati vestrae humiliter supplicamus, quatenus attendatis quam multipliciter sumus gravati, nisi pietatis ve∣strae dectra nos sublevare dignetur. Nam sicut scitis, occasione istius 〈…〉〈…〉

VEnerabili patri R. Sancti Angeli Diacono Cardinali,* 2.280 &c. Sinceri∣tatis vestrae promptitudo quam clara probant operum testimonia in [N. 186] nostris negotiis promovendis, nos sollicitant & invitant, ut in agendis nostris ad vestrae discretionis prudentiam recurramus per quam in hiis quae nobis incumbunt, consilium & auxilium confidenter habere speramus. [ A] Ea propter Paternitati vestrae tenore praesentium volumus fieri manifestum. Quod super negotio Regni Siciliae nuper in adventu venerabilis Patris Bononiensis Episcopi, ad nos propter hoc destinati, cum Proceribus & Majoribus totius Regni nostri tractatum habuimus diligentem. Qui conditiones sub quibus ipsum Regnum Edmund filio nostro & suis haeredibus est concessum, gravissimas reputabant, illas potissime per quas infra festum Sancti M••chaelis proximo venturum ire teneremur, vel mittere Capitaneum cum militia competenti, & 135 millia Marca∣rum; [ B] 540 & unam, propter damna & interesse nihilominus solvere infra eundem terminum, Subpaena anullationis totius negotii, no∣vis insuper remanentibus, excommunicatis, & ••oto Regno nostro supposito Ecclesiastico interdicto, has utique conditiones & poenam durissimas judicabant, eum praeter dictam summam, sicut Nuncli nostri referent, ad aliam summam non modicam teneamur, quis enim princeps infra tam breve temporis spacium cum pecunia, quam eundo vel mit∣tendo noster desiderat apparatus, posset ita repentè habere ad manum tam [ C] immensas pecuniae quantitates: Formidantes igitur pericula quae incum∣bant nobis dissuadebant omnino, ut nequaquam subjiceremus tanto dis∣crimini statum nostrum. Nos vero sperantes in illo qui est in se spe∣rantium fortitudo, dictum negotium per procuratores & nuncios incep∣tum, & quantum in se fuerat consummatum, confisi, quod sedes Aposto∣lica nullum opprimit, sed potius oppressos relevare intendit, ad plenum comple••imus sicut per privilegia nostra, & filiorum nostrorum quae 〈…〉〈…〉

fidelem executorem officii sibi injuncti Canonice moniti, decimam proventnum suorum, sine qua quod intendimus perficere non vale∣mus, hactenus reddere recusarunt; sed nunc speramus, quod obedi∣ent vestris in hac parte mandatis, sicut eidem Magistro Rustando firmiter promiserunt: hinc est igitur, quod inter hujusmodi angustias constituti, ad vestrae circumspectionis prudentiam recurrimus confi∣denter, rogantes vestram mansuetudinem ut si ita cito Capitaneum non mittimus sicut necessitas exposcit negotii, nos excusatos habentes, apud Dominum Papam & fratres super hoc excusare velitis. Scientes quod [ A] quilibet in hoc statu timet hoc negotium assumere illa potissima ratione quia inter caeteras conditiones illa habetur expressè, quod non eamus, nec mittamus aliquem donec de totali summa praedicta Domino Papae & Ecclesiae plene fuerit satisfactum; nec de isto impedimento Dominus Papa cum nobis nuper mandavit, ut statim deberemus mittere, fecit ali∣quam mentionem; nec tamen propter hoc omittimus quin super mittendo, sollicite laboremus, & vos de quo plene confidimus dignemini laborare, ut illa conditio quae quasi inclinationem negotii continere videtur in me∣lius [ B] reformetur, ad hoc igitur laborantes fideliter nobis per latorem prae∣sentium quem super hoc & quibusdam aliis ad vos specialiter duximus de∣stinandam celeriter rescribatis vestrae beneplacitum voluntatis. Scituri quod promotio filiorum nostrorum est vestrorum exaltatio amicorum. Teste, &c.

Eodem modo scribitur Venerabili Patri J. Dei gratia Titulo sancti Laurentii in Lucina Presbytero Cardinali. [ C]

Eodem modo Venerabili Patri Domino Hugoni Titulo Sanctae Sabinae presbytero Cardinali.

Eodem modo Domino Willielmo Sancti Eustachii Diacono Car∣dinali.

Eodem modo Magistro Jordano Domini Papae Notario. [ D]

Eodem modo scribitur Venerabili Patri Ottobono Sancti Andreae Dia∣cono Cardinali.

* 2.281REx Willielmo Bonquer, salutem, de circumspectionis vestrae pruden∣tia [ E] [N. 187] confidentes magna & ardua negotia vobis duximus committenda sperantes ut per vestrae discretionis industriam nostra intentio, foelicem sor∣tiatur eventum, ea propter fidelitati vestrae significamus, quod nostrae in∣tentionis existit & voti, ut talis in Regem Alemaniae Eligatur qui Ec∣clesiae Romanae devotus & nobis dilectus existat, & maximè cum Gal∣lici, sicut nostis in praejudicium nostri ad hoc aspirent, qui si, quod absit, assequantur quod optant, negotium Regni Siciliae, quod ex corde prosequimur, ut tenemur, gravem possit incurrere laesionem, unde [ F] huic periculo obviare volentes, Domino Papae duximus supplicandum, quod unum de tribus Cardinalibus scilicet Dominum J. Titulo Sancti Laurentii in Lucina Presbyterum Cardinal. vel Dominum Hugonem Titulo Sanctae Sabinae Praesbyterum Cardinal. aut Dominum Ottobe∣num Sancti Andreae Diacon. Cardinalem in Aleman. destinare digne∣tur

ut per illius providentiam quem mittet, istud negotium feliciter ordi∣netur. Ad haec vestra sciat discretio, quod cum teneamur Ecclesiae Ro∣manae infra festum Sancti Michaelis proximo venturum solvere 135 mil∣lia Marcarum, quingentas & unam, & nihilominus illuc ire infra eun∣dem terminum, vel mittere Capitaneum cum Militia Competenti juxta tanti negotii qualitatem, & propter casum qui de novo accidit legato in Regno Apul. & propter etiam captionem Com. Sabaud. infra tam brevem [ A] terminum neutrum complere possumus, Domino Papae supplicamus humili∣ter & devotè quatenus dilectum nostrum Magistrum Iordanum Nota∣rium suum, super prorogandis hujusmodi terminis ad nos mittat, & super hoc cum summa solicitudine laboretis, exponentes Domino Papae & fratribus qualiter infra festum beati Johannis Baptistae proximo ven∣turum occasione istius negotii Octoginta millia Marcarum fere solventur si quadraginta millia Marcarum, & unam mercatoribus Sen Item MCC Sociis pillati pro quibus omnibus est decima obligata. Item fere 30 millia [ B] Mercatoribus qui habent Monasteria obligata, praeter damna & expensas quae bene ascendunt ad quinque millia Marcarum & ultra Propter quod eis probabiliter suadere potestis, ut pro residuo satis possunt & debent ter∣minos prorogare, maxime cum interim nihilominus totis viribus studeamus, ut dicto negotio tam in pecunia quam militia celeriter succurramus, vel tractetis cum Domino Papa ut super decima nobis concessa Mercatores mutuent pecuniam, cum qua possit memoratum negotium sustentari; nam isto Anno, per Dei gratiam & industriam [ C] Magistri Rustandi erit ab obligationibus Mercatorum Senen. penitus liberata.

REx omnibus &c.* 2.282 Cum pro negotiis nostris arduis nos & regnum no∣strum [ D] contingentibus proceres & fideles regni nostri ad nos London in * 2.283 Quindena Paschae proxima praeterita faceremus convocari & cum de [N. 188] negotiis supradictis & maxime de prosecutione negotii Siciliae diligen∣ter cum eisdem tractaremus ac ipsi nobis responderint quod si statum regni nostri per consilium fidelium nostrorum ratificandum duxerimus & Do∣minus Papa conditiones circa factum Siciliae appositas melioraverit, per quod negotium illud prosequi possemus cum effectu, ipsi diligentiam fideli∣ter apponent erga communitatem regni nostri quod nobis commune aux∣ilium [ E] ad hoc prestetur nos eis concessimus quod infra Festum Natalis Do∣mini proximum futurum per consilium Proborum & fidelium hominum nostrorum regni Angliae, una cum consilio Legati Domini Papae si in An∣gliam medio tempore venerit statum regni nostri ordinabimus & ordi∣nationem illam firmiter observabimus & ad hoc fideliter observan∣dum supponimus nos cohercioni Domini Papae ut nos ad hoc per censu∣ram Ecclesiasticam prout expedire viderit valeat artare, protestamur etiam quod Edwardus filius noster primogenitus prestito sacramento cor∣porali [ F] per literas suas concessit quod omnia superius expressa quantum in ipso est fideliter & inviolabiliter observabit & in perpetuum observari procu∣rabit, In cujus &c. hiis Testibus Edwardo filio nostro primogenito Gal∣frido de Lezignan Willielmo de Valentia fratribus nostris Petro de Sabaudia Iohanne de Plessetis Comite Warwick Iohanne Maunsell Thesaurario Eborum Henrico de Wingham Decano Sancti Martini Lon∣don Petro de Rival Guidone de Rocheford Roberto Walerand pre∣sentibus

& multis aliis Comitibus Baronibus regni nostri Dat. apud Westmonasterium secundo die Maii.

* 2.284REx omnibus &c. Noveritis nos concessisse Proceribus & Magna∣tibus [N. 189] regni nostri juramento in animam meam per Roberium Walerand prestito quod per duodecim fideles de consilio nostro jam electos & per alios duodecim homines fideles nostros electos ex parte [ A] Procerum ipsorum qui apud Oxonium à festo Pentecostes proximo futuro in unum mensem convenient ordinetur rectificetur & reformetur status regni nostri secundum quod melius viderint expedire ad honorem dei & ad fidem nostram ac regni nostri utilitatem & si forte aliqui Ele∣ctorum ex parte nostra absentes fuerint liceat illis qui presentes fuerint alios substituere loco absentium & similiter fiat ex parte praedictorum Proce∣rum [ B] & fidelium nostrorum & quicquid per 24 utrimque Electos & super hoc juratos vel majorem partem eorum circa hoc ordinatum fuerit inviola∣biliter observabimus. Volentes & firmiter ex nunc precipientes quod ab omnibus inviolabiliter observatur eorum ordinatio & securitatem omni∣modam quam ipsi vel major pars eorum ad hujus rei observationem provi∣derint vel providerit eis sine qualibet contradictione plene faciemus & fieri procurabimus protestamur etiam quod Edwardus filius noster primo∣genitus prestito sacramento corporali per literas suas concessit quod omnia [ C] superius expressa & concessa quantum in ipso est fideliter & inviolabiliter observabit & in perpetuum observari procurabit, promiserunt etiam nobis Comites & Barones memorati quod expletis negotiis superius tactis bona fide laborabunt ad hoc quod auxilium nobis commune prestetur à com∣munitate regni nostri. In cujus &c. hiis Testibus ut supra Dat. 2^o die Maii.

[ D]

* 2.285 * 2.286HEnr. par le grace Deu Roi Dengleterre &c. a touz ceus &c. Sa∣chiez qe pur le profit de nostre Reaume e a la requeste de nos hauz [N. 190] homes e Prodes homes e du comun de nostre Reaume etreyames qe vinte quatre de nos homes eusent poer qe qe tout ce qil ordeneraient del estat de nostre Reaume fust ferm e estable e ce feimes jurrer en nostre alme e donames de ce nos lettres overtes Et ce meesmes jurra Eadward nostre fieuz einzne [ E] e de ce dona ses lettres overtes Les queus vintè quatrè-desus nomez eslurent quatre as que••s quatre il donerent l'our poer de eslire nostre consiel des prodes homes de nostre terre Le quel conseil nos a vuns promis & promet∣tuns craire e al adrescement e al amendement de toutes les besoignes qe a partiegnent a nos e a nostre Reaume & nos voluns qe lavant dit con∣seil on la greinure partie puissent eslire prode home ou prodeshomes qe saient en lieu de celi o••ude ceus qui defrauderunt Et nos averun ferm e estable quanque lavant dit conseil ou la greinure partie fera E comman∣dum [ F] fermement qe touz nos feaus e nos homes ausi laient e saient tenuz ferment garder touz les establissemenz les queus ils ferant al honur de deu e nostre foi e au profit de nostre Reaume Et en tesmoignance de ceste chose nos avuns fet mettre nostre seel a ceste presente lettre Ceste chose fu fete a Lundr' landemaigne prochein apres la gaule haut lan de nostre coroune∣ment quarante secund. Ceste lettre est double e liuere al Cunte le Marescal par le Roi e sun Conseil.

La form del Serment kele Gardeins des Chasteus D'engleterre Suzescriz denient faire.

IL juirunt sur Saintes Ewangilles ke eus les Chasteus le Rei leaument & [ A] en bone fei garderunt al oes le Rei & a ses eirs & k•• eus les rendrunt [N. 191] al Roy ou a ses eirs & a nul autre & ce par sun conseil & en nule autre ma∣nere,* 2.287 cest a saueir par prudes humes de la terre esleuz a sun conseil ou par la greinure partie; & ceste furme desus escrite durra drekes a duzze auns & dilenkes en auaunt par cest establissem••nt & ce Serment ne seent cons∣treint ke franchement nel puissent rendre al Rey ou a ses eirs Rei D'en∣gleterre.

[ B]

Rex omnibus ad quos praesentes Litere pervenerint Salutem Sciatis quod de Consilio Magnatum nostrorum commissimus Dilecto & fideli nostro Ricardo de Grey castrum nostrum Dovorr. cum pertinentiis custodien∣dum in forma per Nos & ipsos Magnates provisa. In cujus, &c. Teste Rege apud Oxonium vicesimo secundo die Junii.

Et Mandatum est Nicholao de Mel, quod dictum castrum cum perti∣nentiis [ C] eidem Ricardo liberet custodiendum sicut praedictum est, unà cum instauro & armaturis ejusdem castri per Chirographum inter ipsum Ni∣cholaum, & Richardum praedictum. In cujus &c. Teste ut supra.

Eodem modo commissum est Castrum Northampton cum pertinentiis Radulpho Basset de Sabecot custodiendum in formâ praedicta. In cujus &c. Teste ut supra.

[ D] Et Mandatum est Hugoni de Manby quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro, &c. ut supra.

Eodem modo commissum est Stephano Lungespeye Castrum de Corf. cum pertinentiis custodiendum in formâ praedictâ.

Et Mandatum est Elye de Rabayne quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

[ E]

Eodem modo comm••ssum est Gilberto de Gaunt Castrum de Scarde∣burgh cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta.

Et Mandatum est Roberto de Nevil quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

Eodem modo commissum est Willielmo Bardolph Castrum de Not∣tingham [ F] cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta.

Et Mandatum est Willielmo de Grey quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

Eodem modo commissum est Iohanni de Grey Castrum de Hereford cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta.

Et Mandatum est Henrico de Penebrig quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

Eodem modo commissum est Henrico de Tracy Castrum Exon cum per∣tinentiis custodiendum in forma praedicta.

Et Mandatum est Roberto de Paytenin quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

[ A]

Eodem modo commissum est Roberto Waler & Castrum Sarrum cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta.

Et Mandatum est Johanni de Vernun quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

[ B]

Eodem modo commissa est Hugoni le Bigod Justitiario Turris Lon∣don, cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta.

Et Mandatum est Imberto Pugeis quod Turrim illam ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

Eodem modo commissum est Ricardo de la Rokele Castrum de Had∣legh cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta. [ C]

Et Mandatum est Ebuloni de Geneur quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra.

Eodem modo commissum est Willielmo de Clar. Castrum Winton cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta.

Et Mandatum est Jacobo le Sauuage quod Castrum illud ei liberet una [ D] cum Instauro &c. ut supra. postea obiit idem Willielmus, & die dominica post festum Beati Petri ad vincula, venit ex parte ejusdem Wil∣lielmi Johannes Extraneus junior coram Rege, & Consilio suo, & red∣didit ei Castrum praedictum Winton; Et Rex eo die de Consilio suo commisit idem Castrum cum pertinentiis Simoni de Montefforti Co∣miti Leycestriae custodiendum in forma praedicta. Et Mandatum est Thome de Don Constabulario ejusdem Castri, quod cidem Comiti Castrum illud liberet custodiendum sicut praedictum est. [ E]

Eodem modo commissi sunt Ricardo de Grey Quinque Portus Regis cum pertinentiis custodiendi, in forma per Regem & Magnates prae∣dictos provisa. In cujus &c. Teste Rege apud Oxon. vicesimo tertio die Junii.

Et Mandatum est Nicholao de Molis quod praedictos quinque Portus ei liberet custodiendos sicut praedictum est. [ F]

Et Mandatum est Baronibus & probis Hominibus Regis de Sand∣vico, Hetha, Dovor, Hasting, & Romenal quod eidem Ricardo tan∣quam Custodi Quinque Portuum praedictorum in omnibus quae ad custodiam illam pertinent, intendentes sint & Respondentes sicut praedictum est. In cujus &c. Teste ut supra.

Eodem modo commissum est Roger•• de Saundford Castrum de Por∣cestre cum pertinentiis custodiendum in forma per Regem et Magnates provisa. Teste ut supra. Et mandatum est Willielmo de Trublevill quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro, &c. ut supra.

Eodem modo commissum est Perro de Montefforti Castrum de Bruges cum pertinentiis custodiendum in forma per Regem & Magnates provisa. [ A] In cujus &c. Teste ut supra.

Eodem modo commissum est Iohanni filio Bernardi Castrum Oxon. cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta. In cujus. Teste ut supra.

Et Mandatum est Magistro Waltero Giffard quod Castrum illud ei liberet una cum Instauro &c. ut supra. Teste Rege apud Oxon. vicesimo [ B] septimo die Junii.

Eodem modo commissum est Stephano Lungespeye Castrum de Shyre∣burne cum pertinentiis custodiendum in forma praedicta. In cujus &c. Teste Rege apud Winton undecimo die Julii.

Et Mandatum est Waltero de Bruges quod Castrum illud cum perti∣nentiis ei liberet una cum Instauro, &c. ut supra. Teste ut supra.

[ C]

REx Richardo Comiti Gloucestrie et Hertfordiae Salutem Cum nu∣per* 2.288 concesserimus Proceribus & Magnatibus regni nostri jura∣mento firmato in animam nostram quod per duodecim fideles de consilio [N 192] [ D] jam electos de quibus vos estis unus et per alios duodecim fideles nostros electos ex parte ipsorum Procerum fiat reformatio et ordinatio status regni nostri ad honorem dei * 2.289 fidem nostram & ut••l••ratem regni no∣stri secundum quod melius viderint expedire Et nih••lominus promise∣rimus praedictis Proceribus & Magnatibus nostris quod reformationem et ordinationem per praedictos 24 faciendum ratam hibebimus & fir∣mam & ipsam faciemus teneri et inviolabiliter observari vobis manda∣mus in side et dilectione quibus nobis tenemini et sub debito juramenti [ E] nobis prestiti quatinus ad reformationem et ordinationem praedictas pro∣cedere non omittatis indilate cum aliis sicut volueritis nostram et nostro∣rum heredum indignationem vitare in perpetuum. Nos enim vobis ••ir∣miter promittimus pro nobis et heredibus nostris quod si ad hujusmodi reformationem et ordinationem sicut superius est expressum processeritis in nullo nos vel heredes nostri contra vos vel vestros futuris temporibus movebimur, sed nos et praedicti heredes nostri in hac parte vos con∣servabimus indempnes. In cujus &c. Teste Rege apud Oxonium vicesimo secundo die Junii.

[ F]

Consimiles literas habet F. London. Episcopus.

Consimiles literas habet Henricus de Wengham D••canus Sancti Mar∣tini London.

* 2.290REx Johanni Mansel Thesaurario Eborum Salutem cum &c. ut supra us{que} quod reformationem & ordinationem per praedictos 24 [N. 193] (& tunc) vel majorem partem eorum faciendam ratam habebimus, &c. us{que} in perpetuum, & tunc sic praeterea cum vos una cum Comite de War∣wico Rogero le Bygod Comite Norfolciae & Marescallo nostro Angliae & Hugone le Bygod electi sitis à praedictis 24 ad nominandum illos qui de nostro esse debent consilio & postmodum ad illos in quos vos quatuor [ A] vel tres vestrum concordaveritis aliis cohordinatoribus nostris presentan∣dos ut vos omnes simul vel major pars vestrum ipsos ad nostrum consi∣lium deputandos confirmetis vel infirmetis. Vobis precipimus firmiter injungentes in fide qua nobis tenemini quatinus una cum dictis Comitibus & Hugone praedicto ad praedictum consilium nostrum sicut superius est expressum nominandum prout Dominus vobis inspiraverit indilate pro∣cedatis sicut nostram & Heredum nostrorum vitare volueritis indig∣nationem nos enim vobis firmiter promittimus pro nobis & heredibus [ B] nostris quod si ad hujusmodi ordinationem & reformationem & consilii nostri nomitationem sicut superius est expressum processeritis in nullo nos, &c. ut supra teste ut supra.

Consimiles literae diriguntur Rogero le Bigod Comiti Norfolciae & Marescallo Angliae.

Consimiles literae diriguntur Hugoni le Bigod Iustitiario Angliae. [ C]

Consimiles literae diriguntur Iohanni de Plessetis Comiti Warwici.

* 2.291REx omnibus &c. Salutem Sciatis nos suscepisse in salvum & secu∣rum [N. 194] conductum nostrum dilectos fratres Ademarum Winton. [ D] electum Guidonem de Lezignan. Galfridum de Lezinan. & Williel∣mum de Valencinis cum tota familia sua in eundo ad partes transma∣rinas citra diem dominicam proximam post festum * 2.292 translationis Sancti Thome Martiris proximo futurum. Et ad ipsos conducendos usque Do∣vorr' & sic versus Wytsand' quantum potestas nostra se extendit, assigna∣vimus dilectos & fideles nostros Humfridum de Bohun Comitem Here∣fordie & Essexie Iohannem Comitem Warewici & Willielmum de Fortibus Comitem Albermarlie & quosdam alios nobiles de regno nostro. [ E] Et ideo vobis Mandamus quod dictis fratribus nostris aut familiaribus suis in divertendo per vos in conductu praedictorum nobilium nullum interim inferatis aut ab aliis inferri permittatis dampnum molestiam impedi∣mentum aut gravamen. Et si quid eis forifactum fuerit id eis sine dila∣tione emendari faciatis. In cujus &c. Duratur. usque ad diem domini∣cam proximam post festum Translationis praedicte. Teste Rege apud Winton. quinto die Julii.

[ F]

Literae Missae a Comunitate Angliae Domino Papae A. D. 1258.

SAnctissimo Patri in Christo Alexandro, divina providentia Sanctae Ʋniversalis Ecclesiae summo Pontifici communitas Angliae,* 2.293 cum [ A] subjectione debita, pedum oscula beatorum. Nuper vestra Sanctitas, tam per literas quàm per venerabilem virum magistrum Arlotum Subdiaco∣num & Notarium, nos multipliciter monuit, & induxit; ut Dominum nostrum illustrem Regem Angliae, in prosecutione regni Siciliae juva∣remus; sibi commune Subsidium super hoc faciendum. Licet ante id••m [N. 195] Dominus noster Rex, absque nostri concilio & assensu, immo nobis re∣clamantibus & invitis, hoc negotium assumpsisset, quod sibi impossibile propter difficultatem conditionum, & alia quae statum nostrum respicie∣bant, [ B] penitus credebamus. Ob reverentiam tamen Apostolicae sedis & vestrae, Domino Regi duximus respondendum, quod si de Procerum & Magnatum suorum consilio, regnum suum in multis multipliciter de∣formatum, veilet in melius reformare, & vos conditiones in privilegio vestro contentas, vires ipsius Regis excedentes, quodammodo mitigare velletis; quod juxta mitigationem & reformationem hujusmodi, op∣tatus eventus negotii speraretur, ipsi praeberemus & operam & effectum: ut Rex negot um quod sine nobis assumpserat, per vestrum auxilium possit [ C] perducere ad effectum. Caeterum praefatus Dominus Rex attendens im∣possibile pondus negotii memorati, & statum regni sui imbecillem; * 2.294 voluit & expresse concessit ut de Procerum & Magnatum consilio (sine quibus regnum suum gubernare non poterat, nec negotium prosequi memoratum) dicta reformatio proveniret. Hoc videlicet modo, ut * 2.295 duodecim ex parte ipsius electi, & alii totidem ex parte Communi∣tatis nominati; disponerent, statuerent, ac etiam ordinarent super melioratione & reformatione regni Angliae & ipsum regnum contingen∣tibus [ D] prout eis melius (expediens) videretur. Promittentes tam ipse quam Dominus Edwardus primogenitus suus, affirmantes propriis jura∣mentis, quod per praedictos viginti quatuor vel majorem partem eo∣rum ordinatum existeret, inviolabiliter observaret. Facturi & procu∣raturi securit atem omnimodam, quam ipsi viginti quatuor vel major pars eorum super hoc sieri providerent; verùm cum inter duodecim ex parte Do∣mini Regis Electos, Elegus Wintoniensis & fratres sui nominati fuis∣sent, idem Electus quasi salutis suae immemor, & invigilans perturba∣tioni [ E] regni & dispendiis, potius quam reformàtioni; regem ipsum sollici∣tavit, & toto posse induxit; eidem immensam promittens pecuniam (etiam usque ad Exinanitionem substantiae & facultatum Wintoniensis Ec∣clesiae) ut spreto juramento proprio, à promissionibus hujusmodi resi∣lir••t; in regni sui grave dispendium & irreparabile detrimentum. Cumque per hanc viam desiderium intentionis suae explere non posset, ad alia se convertens, Dominum Edwardum & quosdam alios de nobilio∣ribus totius regni animavit, & quantum in se fuit stimulavit; ad sub∣versionem [ F] totius regni; quasi in necem ejusdem & lapsum irreparabilem conjurasset. Ʋt de illo posset vere dici, Est vi•• qui tu••bavit terram, & concussit regnum. Nam cum ad reformationem qui nunc nominati fue∣rant, studio vigilanti intenderent, praedictus Electus & fratres sui, nunc per subterfugia, nunc per alias cavillationes varias, Eventum reforma∣tionis hujusmodi retardabant: Sed mentita est sibi iniquitas. Quia quantò plus conabantur negotium impedire, tanto ferventius & constant us alii zelo

reipublic••e inflammati, instanti vigilia & propensiori cautela, illud pro∣movere studebant. Attendentes, quod firma cohaerentia fidelis esse non potuit, ubi non est tenax unio voluntatum; & ipsorum conglutinatio ani∣m••rum. Sed quid ultra; praedictorum electi & fratrum suorum, tam graves erant excessus & grandes, quod clamor pauperum ad coelum ascenderet contra ipsos. Ipsorum enim Ministri & Officiales, qui po∣tius Praedo••es & Satellites dicebantur, undique depraedabantur pauperes, insidiabantur simplicibus, movebant impios, opprimebant innocentes, exultabant in rebus pessimis; laetabantur cum male fecis∣sent, [ A] peccata populi comedentes luxuriabantur in lachrymis viduarum, in nuditate pupillorum, in oppressionibus subditorum gaudentes. Et in tantum ipsorum effraenata rabies invaluerat quod nec sub ipsis minores vivere poterant, nec cum ipsis conversare pares; nec super ipsos impares ma∣jores. Nos igitur attendentes quod res••ublica corpus quoddam est, quod divini muneris beneficio vegetatur, & summae aequitatis nutu agi∣tur, & regitur quodam moderamine rationis; nec expedit quod in uno corpore dissonantia sit membrorum: dictos electum & fratres, [ B] tanquam turbatores quietis & tranquillitatis regni totius, post multas instantias & frequentes monitiones vocavimus, & vocari per Regem fecimus: ut judicio sisterent suis querelantibus responsuri, juxta con∣suetudinem Regni & Leges. Ita quod duo ex ipsis quos mallent, exi∣rent, reliquis duobus remanentibus: qui pro se & aliis responderent; ac si sibi magis expediens crederent, regnum omnes exirent. Qui suis culpis exigentibus subire judicium formidantes maluerunt exire quam judicii rigorem expectare. Sed nec adhuc nobis & regno nostro, super [ C] hoc plene non tantum cautum existeret, si Electus (cui totius turbatio∣nis materiam merito imputamus) rediret in Angliam. Cujus praesen∣tia subita posset evertere, quicquid nostra sollicitudo multis vigiliis & infinitis laboribus studuit ordinare. Ʋnde fixum est propositum omnium, & accensum desiderium singulorum; quod ille auctor schismatis, homo dissensionis & Scandali, inter nos deinceps nullatenus conversetur. Quia igitur praefatus Electus & fratres, Regem & Dominum Edwardum infatuaverant, adeo quod non solum, insolentiae remanebant penitus im∣punite, [ D] sed quod pejus est, & verecundum dicere terribileque audire, si quis contra ipsos vel eorum alterum differet in judicio quaestionem; Rex qui delinquentem punire & delictum corrigere tenebatur, ipsos in suis fa∣cinoribus nutriens contra conquerentem mirabiliter turbabatur: Et cui judex debebat esse propitius, ad eorum suggestionem fiebat adversa∣rius, & nonnunquam terribilis inimicus: ita quod fulciti Regis potentia & favore, quos volebant opprimebant: Communitates & libertates Ecclesiarum damnabiliter violando, homines incarcerando, Clericos [ E] vulnerando in praejudicium Coronae (cui soli competit hujusmodi incarce∣ratio) Laxatis habenis nequitiae debacchando per Regnum, pro suae libito voluntatis. Ʋnde si (quod absit) electus rediret in Angliam, pejora prioribus probabiliter formidamus. Sanctitati vestrae igitur omni affe∣ctione qua possumus, supplicamus, quatenus sicut unitatem & pacem Regni Angliae (quod semper vobis extitit devotum & existit) diligitis, saepe dictum electum ab administratione Wintoniensis Ecclesiae quae ex munificentia Sedis Apostolicae sibi concessa fuerat amoveatis omnino. [ F] Et magis Expedit, quod istud fiat sine scandalo, de vestrae plenitudine po∣testatis; quam (quod Deus avertat) occasione ipsius pejora contingant; & nos vestri devotissimi, aliud facere compellamur, scituri pro certo, quost etiamsi Dominus Rex & Regni Majores hoc vellent, Communi∣tas tamen ipsius ingressum in Angliam jam nullatenus sustineret, potius

enim saevirent in ipsum, quam quod ipsius intolerabilem saevitiam expecta∣rent. Quin immo, omnibus regnicolis onerosum, & toti regno, dispen∣diosum Existeret; Si proventus de quo regnum infestare disposuit, perci∣peret. Quod & omnes qui quàlitatem n gotii noverant asseverant. Et certe (clementissime Pater & Domine) hoc satis credimus sine scandalo faciendum; cum non sit in Episcopum consecratus: Sed tantum sibi ad∣ministratio est concessa. Super hiis autem & aliis, quae nuncit nostri la∣tores [ A] praesentium, Sanctitati vestrae exponent, fidem indubitatem adhibere velitis; petitiones nostras quas per ipsos vobis offerimus (si placet) ad ex∣auditionis gratiam admittentes. Et nos R. de Clare Gloverniae & He∣refordiae. S. de Monteforti Legriae, E. Bygod Marescallus An∣gliae, H. de Bohun Hertfordiae & Essex••ae, W. Albemarle, I. de Placeto, Warevict Comites, H. Bygod, Iusticiarius Angliae, P. de Sabaudia, I. filius Galfridi, Iacobus de Audeley & Petrus de Monteforti. Vice totius Communitatis, praesentibus literis sigilla [ B] nostra apposuimus, in testimonium praedictorum. Conservet inc••lumi∣tatem vestram altissimus per tempora longiora.

Magnates * 2.296 igitur formidantes ne Electus Wintoniensis Romam pro∣p••raret, & infinita promissa Papae & Cardinalibus pecunia, suam pro curaret consecrationem; ut sic efficacior esset ad nocendum: Elege∣runt sibi quatuor Milites peritos, & facundos, & fide dignos; qui hanc praenotatam Epistolam Romam deferrent; & Papae & toti Curiae [ C] praesentarent Romanae. In cujus tenore continetur, ut eisdem fides adhibea∣tur indubitata. Habebant autem de Denariis Electi memorati,* 2.297 mille Marcas absconditis pro eorum nunciorum labore, ad sua viatica, & alia sibi necessaria exhibenda. Transalpinaturi cum venissent Parisiis, infir∣matus unus eorum videlicet, Petrus de Branche Obiit. Ʋnde non medio∣criter doluerunt: Nihilominus alii tres tantum iter inceptum continua∣verunt. Et cum Romam pervenissent, causam sui itineris Domino Papae plenius monstraverunt addentes quaedam alia enormia, & maxima faci∣nora, [ D] quae perpetraverant praedicti electus & fratres ejus. Videli et de homicidiis, rapinis, & variis injuriis, & oppressionibus, nec voluit Rex impetus eorum refraenare. Nec praetermiserunt injuriam magnam quam fecerant Magistro Eustachio de Len, Officiali Domino Cantua∣riensis Episcopi: Ʋbi vel omnes dicti fratres, vel major pars dicitur inter∣fuisse. Pro qua offensa maxima, excommunicati fuerunt omnes, qui tanto facinori interfuerunt per totam provinciam Cantuariensem & Oxoniis coram Universitate. Recitatumque est quod unus fratrum (scilicet Gal∣fridus) [ E] Coquum Regis assavit & excogitatis tormentis, usque ad mortem Cruciavit. Ad quorum auditum, omnes audientes auras suas continentes, obstupuerunt.

[ F] REx Vicecomiti Dors. Salutem.* 2.298 Cum nuper in Parliamento nostro Oxon. Communiter fuit ordinatum, quod omnes Excessus, trans∣gressiones, [N. 196] & injuriae facte in nostro regno inquirantur p••r quatuor Milites singulorum comitatuum, ut cognita inde veritate facilius corrigantur. Qui quidem quatuor Milites ad praedictam inquisitionem fideliter faciendam, corporale praestent Sacramentum in pleno Comitatii, vel coram Vicecomite & Coronatoribus, si Comitatus ille in proximo non teneatur. Mandavi∣mus dilectis & fidelibus nostris Aluredo de Lincoln. Ivoni de Rocheford

J••hanni de Strada, & Willielmo de Kaynnes de Comitatu tuo quod prestito prius hujusmodi Sacramento sicut praedictum est per Sacramentum probo∣rum & Legaliura hominum de eodum Comitatu per quos rei veritas melius Sciri poterit diligenter inquirant per dictum Comitatum, de omnimodis ex∣cessibus, transgressi••nibus, & injuriis in eodem Comitatu à temporibus re∣troactis, per quascun{que} personas, vel quibuscunque illatis, & hoc tam de Justiciariis, Vicecomitibus, quam aliis Ballivis nostris & ceteris quibus cunque personis, Sicut in literis nostris dictis, fidelibus nostris inde directis, pl••nius continetur. Ita quod inquisitionem inde factam sub sigillis suis & sigil∣lis [ A] eorum per quos facta fuerit, deferant apud Westmonasterium in Octabis Sancti Michaelis in propriis personis suis liberandam consilio nostro ibidem. Et ideo tibi praecipimus in fide qua nobis teneris quod accepto à praedictis Militibus corporali Sacramento in forma praedicta, venire facias Coram eis illos quos tibi nominaverint, & tot & tales Milites, & alios praedicti Comitatus, per quos inquisitio praedicta melius fieri possit ad dies & loca quae tibi assignaverint, & hoc sicut corpus tuum & omnia tua diligis non omittas. Ne si pro defectu tui vel inquisitorum dicta inquisitio retardetur, [ B] vel aliquatenus impediatur ad corpus tuum & terras & Catalla tua graviter capere cogamur.

Teste Rege apud Westmonasterium quarto die Augusti.

Per Consilium Regis.

In forma praedictarum literarum patentium Scribitur quatuor Militibus singulorum Comitatuum subscriptis. Et in forma praedictarum literarum [ C] Clausarum scribitur singulis Vicecomitibus Angliae. Per Consilium Regis.

Northumb.

• ...Roberto de Kamon,
• ...Johanni filio Simonis,
• ...Johanni de Plessetis,
• ...Thome de Fenwyke.

Essex.

• ...Ricardo Filloyl,
• ...Henrico de Bello-Campo,
• ...Ricardo de Tany,
• ...Ricardo de Herlawe.

Southt.

• ...Johanni Lancelonee.
• ...Johanni de Bottelee,
• ...Thome de Gymiges,
• ...Radulpho de Haryngot.

Wigorn.

• ...Simoni de Ribbefort, [ D]
• ...Willielmo Corbet,
• ...Ignardo de Elmerugg,
• ...Ricardo de Ambresleye.

Leyc.

• ...Auketino de Martinal, [ E]
• ...Willielmo de Keleby,
• ...Petro le Poter,
• ...Eustachio de Folevil.

Hunt.

• ...Willielmo le Moyne, [ F]
• ...Waltero de Wassingley,
• ...Simoni de Copmanford,
• ...Baldewino de Drayton.

Oxon.

• ...Stephano de Cheyndut,
• ...Henrico filio Roberti,
• ...Alano filio Reynardi,
• ... [ A] Petro Foliott.

Nott.

• ...Hugoni de Capella,
• ...Simoni de Hedon,
• ...Simoni de Aslaketon,
• ... [ B] Willielmo de Morteyn.

Derb.

• ...Willielmo de Muntgomery,
• ...Ricardo de Vernun,
• ...Ricardo de Roffa,
• ... [ C] Willielmo filio H••

Ebor.

• ...Willielmo de Barton,
• ...Willielmo de Buketon,
• ...Maugero le Vavasur,
• ... [ D] Thome de Bellaye,
• ...Nicholao de Bolteby,
• ...Simoni de Lilling.

Ranc.

• ...Simoni de Kryollis
• ... [ E] Fulconi Peyforer,
• ...Johanni de Sandwico,
• ...Galfrido de Scoland.

Wilts.

• ...Henrico Husee,
• ... [ F] Godefrido de Skerdemor,
• ...Willielmo Husee de Kyntenton,
• ...Ricardo de Seles.

Glout.

• ...Nicholao Burdun,
• ...Ade de Aston,
• ...Johanni le Brun,
• ...Henrico Mustel.

Staff.

• ...Roberto de Halcton,
• ...Ade de Brymton,
• ...Willielmo Bagod,
• ...Pagano de ... asteneys.

Bucks.

• ...Rogero de Aumary,
• ...Simoni de Sancto Lycio,
• ...Willielmo Russel,
• ...Arnaldo Biset.

Hertf.

• ...Roberto de Ross,
• ...Alexandro de Amundevil.
• ...Galfrido de Childwyk,
• ...Henrico de Holewel.

Somerset.

• ...Johanni de Aure,
• ...Willielmo Everard,
• ...Willielmo de Stanton,
• ...Philoppo de Cantelu.

Westmorl.

• ...Johanni de Morevil,
• ...Roberto de Askeby,
• ...Patritio filio Thome,
• ...Roberto de Stirkeland.

Salop.

• ...Thome de Roshale,
• ...Waltero de Hopton,
• ...Ricardo Tyrell,
• ...Roberto de Lacy.* 2.299

Northt.

• ...Eustachio de Watford,
• ...Thome filio Roberti,
• ...Galfrido de Mara,
• ...Johanni de Wedon.

Cantebr.

• ...Philippo de Insula,
• ...Willielmo de Bokesworth,
• ...Johanni de Coteham,
• ...Thome de Laveham.

Berks.

• ...Petro Achard,
• ...Sampsoni Folyot,
• ...Willielmo de Berceneles,
• ...Waltero de Riparia.

Cumbr.

• ...Alano de Orreton,
• ...Willielmo de Vallibus,
• ...Roberto de Castelkairok,
• ...Ricardo de Neuton.

Suff.

• ...Osberto de Caylly,
• ...Willielmo filio Reyneri,
• ...Willielmo de Heccham,
• ...Roberto de Valeynes.

Cornub.

• ...Reginaldo de Boterell,
• ...Gervasio de Hormcot,
• ...Radulpho de Arundel,
• ...Alano Blochyon.

Norff.

• ...Fulconi de Kerdeston,
• ...Haimoni Hautein, [ B]
• ...Willielmo de Stalham,
• ...Hamoni Burd.

Surr.

• ...David de Jarpenvil,
• ...Johanni de Wauton, [ C]
• ...Johanni Hansard,
• ...Johanni de Abernun.

Heref.

• ...Waltero de Eyneford,
• ...Gilberto Talebot, [ D]
• ...Rogero de Chaundos,
• ...Johanni de Lynguire.

Warr.

• ...Nicholao filio Radulphi,
• ...Ade de Napton, [ E]
• ...Roberto de Grendon,
• ...Willielmo de Waure.

Bedf.

• ...Simoni de Pateshull,
• ...Roberto de Wauton, [ F]
• ...Willielmo de Subyri,
• ...Galfrido de Burdeleys.

Linc.

• ...Willielmo de Iseney,
• ...Gilberto de Sancto Laudo,
• ...Willielmo de Engelby,
• ... [ A] Egidio de Gousle.

Sussex.

• ...Radulpho de Raleye,
• ...Willielmo de Wistaneston,
• ...Radulpho Sanzaver,
• ... [ B] Willielmo de Paggeham.

Rotel.

• ...Jacobo de Paunton,
• ...Bernardo de Brus,
• ... [ C] Radulpho de Normanvil,
• ...Stephano de Nevil.

Middelsex.

• ...Johanni de Valle Torta,
• ...Ricardo de Oxeya,
• ...Rogero de la Dune,
• ...Waltero de Camera.

Devon.

• ...Galfrido Dynant,
• ...Willielmo de Bykele,
• ...Rogero de Cokynton,
• ...Willielmo de Curtiniaco* 2.300

Lanc.

• ...Willielmo de Forneys,
• ...Willielmo le Botiller,
• ...Galfrido de Chetham,
• ...Alano de Wyndel.

[ D]

QƲia Robertus Cambhou & socii sui de Comitatu Northumbrie de prae∣cepto Regis venerunt ad Regem apud Westmonasterium à Die Sancti [N. 197] Michaelis in unum mensem Anno, &c. xlii.* 2.301 pro quibusdam negotiis Co∣munitatem totius Comitatus praedicti tangentibus. Mandatum est Vicecomiti Northumbrie, Quod praefatis quatuor Militibus de Comuni∣tate [ E] praedicta Rationabiles expensas suas in Eundo & Redeundo habere faciat. Teste Rege apud Westmonasterium quarto Die Novemb. &c. xliii.

Note, The Clerks were not always very exact in their entry of Records, for this is entred upon the Close Roll. 42 Hen. 3. when as the Writ is Dated Novemb. 4. in the 43. of H. 3. for he began his Reign Octob. 19. 1216.

The like Writs were issued to the four Knights of several other Coun∣ties by Name, as appears upon the same Roll and Membrane.

[ F]

* 2.302REx Vicecomiti Huntington Salutem. Quia Dilecti & fideles nostri Willi Imus le Moyne Walterus de Wassi••gley, Simo de [N. 198] Copmansord, & Baldwinus de Drayton, Quibusdam Inquisitionibus▪ fa∣ciendis pro comuni vtilitate predicti Comitatus nuper attenderunt, & postea Coram Consilio nostro apud Westmonasterium in Parliamento, Qu••d sint ibidem post Festum sancti Michaelis proxime praeteritum pro Dictis negotiis moram fecerunt, Tibi praecipimus Quod praedictis quatuor [ A] Militibus rationabiles Expensas suas quas in eundo redeundo, Et in pr••efato Parliamento pro dictis negotiis Morando sec••runt de Comu∣nirare Dicti Comitatus habere facias Teste, &c.

Consimile Breve habent 4 Milites de Comitatu Notingham.

Consimile Breve habent 4 Milites de Comitatu Derby.

Consimile Breve habent 4 Milites de Comitatu Buks.

Consimile Breve habent 4 Milites de Comitatu Devon. [ B]

Consimile Breve habent 4 Milites de Comitatu Dorset.

This Writ was the pattern and first Foundation of the Writs for the Wages of Knights of Shires, Citizens and Burgesses afterwards chosen, and sent to Parlement.

[ C]

* 2.303REx Vener••bilibus patribus Archiepiscopis, Episcopis ad quos prae∣sentes literae pervenerint, in quorum diocesibus Venerabilis Pater Hen∣ricus [N. 199] London Electus Ecclesiastica beneficia tempore suae promotionis ad eundem Episcopatum obtinuit, Salutem. Fructuosa & diuturna obsequia quae praefatus Electus diu nobis impendit, & ipsius fidelitatem, & in∣dustriam, nec non & aff••ctionem quam erga nos gerit diligentius atten∣dentes, Nos de Consilio Magnatum de Concilio nostro concedimus eidem Electo; Quod Decanatus, dignitates & omnia alia bene∣ficia [ D] Ecclesiastica subscripta, quae tempore dictae promotionis suae de pa∣tronatu nostro obtinuit, retinere possit liberè, plene & pacifice, quam diu ipsa per indulgentiam Domini Papae valeat retinere; videlicet, Decana••um Sancti Martini London, cum collationibus Ecclesiarum & Praebendarum ad eundem Decanatum pertinentium; Decanatum de Tottenhal Coventriae & Litchfield Dioces. cum collationibus Praebendarum ad eundem Decanatum Spectantium, Ecclesiam de Auvilliers ejusdem Diocesis quae est Praebenda de Bruges, Eccle∣siam [ E] de Worefeld ejusdem Diocesis, Ecclesias de Kirkeym, & de Preston in Augmodernesse Eborum Dioces. quae sunt in Archidiaco∣natu Richmondiae, Ecclesiam de Grymmesby Lincolniensis Diocesis. Promittimus etiam eidem bona fide, & concedimus, quod dictos Deca∣natus Sancti Martini London & de Tottenhal seu etiam praedicta Beneficia Ecclesiastica, quae ex patronatu nostro ante suam promotio∣nem optinuit nulli conferri faciemus, nec ad dicta Beneficia aliquem prae∣sentabimus, quam diu ipsa per indulgentiam Domini Papae valeat retinere. [ F] In cujus, &c.

Teste Rege apud Westmonasterium d••cimo octavo die Julii.

Ex. Per Hugonem le Bigod Justiciarium Angliae.

REx Nicholao de Hanlou, Custodi Episcopatus Wintoniensis,* 2.304 sa∣lutem. Sciatis quod pro laudabili servitio, quod dilectus Clericus noster Henricus de Wengham, London Electus d••u nobis impendit, [N. 200] concessimus ei de instauro Episcopatus Wintoniensis quinque millia Ovium, ducentas Vaccas, & decem Tauros, de dono nostro ad in∣staurandum [ A] inde Episcopatum suum London. Quod quidem instau∣rum eidem London Electo versus quemcunque Episcopum vel Electum Winton seu alium warrantizabimus, & ipsum inde indempnem conser∣vabimus. Hoc tamen excepto, quod si contingat Adomarum Fratrem nostrum possessionem Episcopatus Winton recuperare & optinere, Nos necessario eidem Fratri nostro instaurum praedictum restituere tunc volumus, quod idem Electus London de tanto instauro, vel de rationabili pretio ejusdem nobis respondeat. Et ideo vobis mandamus, [ B] quod eidem London Electo, vel ejus certo Atturnato praedicta quinque Millia Ovium, ducentas Vaccas, & decem Tauros liberari facia∣tis. Et nos liberationem illam vobis in compoto vestro allocari faci••mus. In cujus, &c.

Teste Rege apud Westmonasterium Quarto die Augusti.

Per ipsum Regem, & Consilium suum.

Duplicata est ista litera, Ex.

[ C]

REx Vicecomiti Cantebrigiae Salutem.* 2.305 Quia quidam aemuli nostri imposuerunt nobis, ut accepimus, quod proponimus exigere a Magna∣tibus [N 201] & Communitate Regni nostri tallagia inconsueta & consue∣tudines indebitas ad suscirandum discordiam inter nos & ipsos, tibi [ D] praecipimus quod cumomni festinatione clamari facias per totam Ballivam tuam, quod Magnates & Communitatem regni nostri sincere dili∣gimus, & ipsos in pace & tranquillitate quanta hactenus fecimus & majori, si poterimus, tractare; & nulla hujusmodi tallagia aut con∣suetudines indebitas ab eis exigere vel extorquere proponimus. Et si quos hujusmodi mendacia referentes inveneris, ipsos aresta••i facias quousque suos auctores invenerint & aliud a nobis receperis in man∣datis. Teste meipso apud Turrim London, decimo quarto die Mar∣tii.

[ E]

Eodem modo mandatum est Singulis Vicecomitibus per Angliam.

REx omnibus fidelibus suis de Comitatu Eborum Saultem.* 2.306 Rex [ F] Talibus Salutem. Gravi nostrae mentis amaritudine turbamur nec immerito quod, sicut acc••pimus quidam nostrae tranquillitatis & [N. 202] regni nostri perturbatores invidi & iniquitatis ministri Devotionem fidelium nostrorum, & populi nostri diminuere, & eorum corda a nostra dilectione & fidelitate per suggestiones dolosas & omnino falsas aver∣tere nituntur praesertim cum annis jam quadraginta & quinque quibus volente Domino & ejus cooperante gratia Regni nostri gubernacula

tenuimus studium nostrum & labores circa universorum ac singulorum tranquillitatem & pacem toto desiderio totisque viribus per nos & no∣stros ponere non destiterimus in tantum benedictus Deus quod ubi retroactis temporibus rebellium corda optinere non potuit potestas humana quin per guerras & hostilitates regnum istud frequenti devastatione ad exterminium quodammodo deduci videretur, jam diebus nostris bene∣dictus altissimus cujus gratia sumus id quod sumus per quem regnant Reges universi qui voluntates novit omnium & corda scrutatur singulo∣rum nec in Spiritualibus per interdictum generale aut Sacramentorum [ A] subst••actionem nec in temporalibus per hostilitatem aut guerram generalem depressum est Reg••um Angliae seu depauperatum vel subversum quin sin∣guli suis possessionibus & rebus gaudere potuerint pacifice ac universi jus suum consequi seu retinere secundum quod Justitia unicuique quod suum est reddere debuit & consuevit, Nec alicui jus suum per vim vel volun∣tatem nostram abstulimus benedictus Deus aut aliquem exulare feci∣mus injuste unde satis advertere potestis & debetis quod super hujus∣modi [ B] suggestionibus & verbis falsis & iniquis credere non deletis illis qui super vos servitutes & oppressiones dudum pro sua voluntate im∣posuerunt Cum ad vestram relevationem & defensionem parati simus & prompti semper esse vel••mus. Imponunt autem nobis dicti persecutores & aemuli nostri, ut audivimus, quod jura vestra & aliorum de regno nostro nec non & consuetudines vestras justas debitas & antiquas sub∣vertere & vos indebitis exactionibus gravare velimus, & insuper quod indigenas regni nostri deprimere intendimus & alienigenas in∣duce••e [ C] ad dampuum & gravamen indigenarum pro eo quod anno praeterito quando de turbatione regni nostri propter dissensiones inter Magnates nostros subortas timebamus, quosdam nobiscum adduximus de partibus transmarinis per consilium quorundam Magnatum nostro∣rum Angliae ut per adjutorium ipsorum & aliorum perturbatores pa∣cis nostrae & tranquillitatis vest••ae si quos inveniremus cohercere pos∣semus; set per ipsos vel eorum adventum nulli de regno nostro jactu∣ra vel Dedecus accidit nec alicui dampnum intulerunt aut gravamen. [ D] Sicut vos ipsi satis nostis & sicut exitus rei evidenter declaravit. Ʋnde nec verbis nec pravis suggestionibus hiis vel aliis aures inclinetis qui potius operibus & factis quae jam elucent evidenter fidem adhibere & ea magis credere & ten••re debetis. Nec grave sit vobis aut suspectum quod Castra nostra & Comitatus quibusdam commisimus qui ma∣joris sunt potentiae quam illi quibus antea fuerant commissa quia Scire vos volumus quod ad vestram utilitatem hoc magis quam ad lucra nostra fieri providimus, ut Scil cet ipsi vobis contra Servitutes & op∣pressiones [ E] quas quidam Magnates super vos induxerant justitiam, & defensionem exhiberent, ubi non poterant minores; & hoc satis intelli∣gere potestis ex eo quod ad stipendia nostra propria & onera graviora oporteat retinere majores quam haberi possent & consueverint minores, set ob hoc specialiter tales possumus in Ballivis praedictis qui de nostris essent, & de quibus securi essemus quod per ipsos defendi possetis & rele∣vari, eo quod h••i quid dictas Ballivas prius tenuerant p••r eos positi erant qui vobis dicta gravamina & injurias intulerunt & per tolerantiam [ F] Ballivorum pradictorum veluti per Sacramentum quorundam ex vobis plene didicimus plura ad nos pertinentia occupaverunt & vos ipsos ad sectas indebitas & alias Servitutes intolerabiles compulerunt, ad nost∣ram exheredationem & vestram; sicut scitis manifestum. Scire in∣super vos volumus quod si dicti Vicecomites quibus Comitatus nostros jam commisimus vos gravare aut injurias vobis inferre praesumpserint eos

quam cito nobis de hoc constiterit, absque ulteriori dilatione, prorsus ab officiis praedictis amoveri & vobis de injuriis & gravaminibus ab ipsis illatis plene Satisfieri faciemus. Vestram igitur Devotionem requirimus & fidelitatem ne hujusmodi Suggestoribus aut animorum vestrorum turbatoribus fidem adhibeatis, aut de nostrâ benevolentiâ diffidatis aut aliquid contra justas & antiquas leges seu consuetudines vestras nos facturos credatis, set in Devotione & fidelitate nobis debita firmiter [ A] permaneatis, quia parati sumus & semper erimus vobis omnibus tam Majoribus quam Minoribus contra omnes tam Majores quam Minores justitiam ad plenum exhibere, & vobis omnibus leges vestras omnes jura, & consuetudines debitas bonas & consuetas in omnibus & per omnia plenius observare, & nos ipsos tam in persona nostra quam aliis omnibus quae nostra sunt pro vobis exponere & pro vestri juris conserva∣tione ac defensione. Et ut super hiis securi sitis has literas nostras de pro∣pria voluntate nostra & libera potestate fieri f••cimus patentes. Teste [ B] Meipso apud Windesore quinto die Augusti Anno Regni nostri quadra∣gesimo quinto.

Consimiles Literae diriguntur per singulos Comitatus-Angliae.

[ C] REx Vicecomiti Norfolciae & Suffolciae salutem.* 2.307 Cum ex parte Episcopi Wigorniensis, Comitum Leicestriae & Gloucestriae & quorundam aliorum Procerum Regni nostri vocati sint tres Milites [N. 203] de singulis Comitatibus nostris quod sint coram ipsis apud Sanctu•• Al∣banum in instanti festo Sancti Matthaei Apostoli secum tractaturi super communibus negotiis regni nostri & nos & praedicti Pr••ceres nostri in eundem diem apud Windesore conveniremus ad tractandum de pace [ D] inter nos & ipsos tibi praecipimus quod illis Militibus de Balliva tua qui vocati sunt coram eis ad diem praedictum firmiter injungas ex parte nostra, ut omni occasione postposita ad nos die praedicto venient apud Windesor & eis etiam districte inhibeas ne dicto die alibi quam ad nos accedant, set eos modis omnibus venire facias coram nobis ad diem praedictum nob••scum super praemissis colloquium habituros ut ipsi per ef∣fectum op••ris videant & intelligant quod nichil attemptare proponimus nisi quod honori & communi utilitati regni nostri noverimus convenire. Teste Rege apud Windesor undecimo die Septembris.

[ E]

Eodem modo mandatum est Singulis Vicecomitibus citra Trentam.

DOmino Papae Rex Angliae, Salutem, cum reverentia & honore.* 2.308 [ F] Cum Ecclesia Romana veluti pia mater devotis filiis, & nobis [N. 204] prae caeteris sui gratia in nostris & Regni nostri negotiis maternae pieta∣tis viscera clementer ap••riens, multa beneficia ad nostri conservationem honoris jugiter exhibuerit, & jam pro quibusdam urgentibus negotiis nos & statum nostrum contingentibus opus habeamus Apostolicae Sedis gratiam implorare, nos de consueta dictae Sedis benignitate confisi, ad ejus Suffragia recurrimus confidenter, rogantes, & precibus postu∣lantes

intentis, quatinus cum tempore soelicis recordationis Domini * 2.309 Alexandri praedecessoris vestri, Apostolicae Sedis literas obtinueri∣mus super reformatione status nostri, & absolutione juramenti pro observandis quibusdam ordinationibus, colligationibus & Statu∣tis praestiti, quae in diminutionem & depressionem potestatis regiae cedunt manifestè. Cumque impetrationes praedictae ante obitum praedeces∣soris vestri memorati, ad usum minime pervenire potuissent, easdem tam in hiis, quae personam nostram specialiter contingunt, quam in illis quae dissolutionem colligationum praedictarum & Juramenti praedicti in aliis respiciunt, jubeatis de vestrae benignitatis gratia innovari. [ A] Petitiones in vestro conspectu pro obtinenda confirmatione Statuto∣rum hujusmodi ac aliorum jam ut dicitur exhibitas, quae in depressio∣nem libertatis Regiae seu etiam juris nostri cedunt laesionem, ad ex∣auditionem si placet nequaquam admittentes. Rogamus insuper ut dilectos nobis Magistrum Johannem de Hemingford, & Magistrum Ro∣gerum Luvell Clericos ac procuratores nostros, una cum negotiis no∣stris [ B] habere velit vestra Sanctitas propensius commendatos. Et cum nuper dum nostrum sigillum in potestate foret aliena, quamplures alii constituti fuerint procuratores nomine nostro, quod non appro∣bamus, ipsorum potestatem omnino revocamus, presertin cum ipsi ea magis quae nobis obesse possent quam prodesse agere moliantur.

Teste Rege apud Westmonasterium primo die Januarii.

Ex. [ C]

* 2.310REx Vicecomiti Eboracensi Salutem. Cum nuper apud Oxon••um per voluntatem Baronum nostrorum ordinationibus & con∣siliis [N. 205] eorum supposuerimus nos, & statum negotiorum nostrorum & [ D] Regni nostri, sub quivusdam conditionibus & promissionibus no∣bis factis, quas minime nobis observarunt. Ac ipsi postmodum plura in praejudicium nostrum & deoressionem potestat••s Regiae, nec non in dampnum Subditorum nostrorum & suorum attemptare praesumpserint, & colligationes inter se fecerint quae in praejudicium & derogationem jur••s Regii, & turbar••onem pacis nostrae cedere perpendimus manifeste, propter quod ex forma nostrae concessionis, eis ulterius ad observationem praemissorum non tenemur. Et cum [ E] bonae memoriae Alexander Papa quartus, nos ab observatione dictae concessionis nostrae postmodum absolverit, & Dominus Papa Vr∣banus, qui nunc est dicti praedecessoris sui adhaerens vestigiis, nos a juramentis, & alias dictas ordinationes seu statuta contingentibus absolutos denunciari, & dictas colligationes, ordinationes, seu sta∣tuta dissolvi mandaverit, quod per venerabilem patrem Norwicensem Episcopum, & discretum virum Johannem Mansel, Thesaurarium Eborum, dicti mandati executores, interveniente, insimul autho∣ritate [ F] venerablis Patris Bonifacii Cantuariensis Archiepiscopi ipsorum collegae plenius est denunciatum. Nos potestate nostra R••gia libere uti, & singulis tam majoribus quam minoribus prout ad nos per∣tinet justitiae plenitudinem exhibere volentes; Tibi praecipimus, quod haec in pleno Comitatu tuo, & per totam Ballivam tuam pub∣lice facias denunciari, & scire facias universitati Comitatus prae∣dicti,

quod cum omni securitate & confidentia justitiam obtinendi, jus suum tam contra Majores quam contra Minores, coram nobis & alibi, authoritate nostra prosequantur, quia nulli eorum dresse volumus in sua justitia, quin tam contra majores quam minores plenam justitiam valeant obtinere; Libertates insuper tam in Mag∣na Charta nostra, quam in Charta nostra de Foresta contentas in omnibus plene volumus observari. Et si forte contingat, quod aliqui in [ A] Balliba tua dictis colligationibus adhaereant, aut contra jus Regali∣tatis nostrae, aut etiam contra executionem tui Officii aliquid attemp∣tare, aut contra nos & honorem nostrum praedicare, aut populo sua∣dere praesumpserint, eos arrestari facias, & custodiri, donec aliud a nobis super hoc habueris in mandatis. Teste Rege apud Westmonaste∣rium secundo die Maii.

Eodem modo scribitur singulis Vicecomitibus per Angliam.

[ B]

Ex.

REx omnibus, &c. Salutem,* 2.311 Noveritis quod nos compromisimus [ C] in Dominum Ludovicum Regem Franciae illustrem super provi∣sionibus, [N. 206] ordinationibus, Statutis & obligationibus omnibus Oxon: & super omnibus contentionibus & discordiis quas habemus & habui∣mus usque ad Festum omnium Sanctorum nuper praeteritum versus Barones regni nostri & ipsi adversus nos occasione provisionum, Ordinationum, Statutorum, vel obligationum Oxon: praedictorum promittentes & per dilectos & fideles nostros Willielmum Biset Mili∣tem & Robertum Fulcon Clericum de mandato nostro speciali in ani∣mam [ D] nostram jurantes tactis Sacrosanctis Evangeliis quod quicquid idem Rex Franciae super omnibus praedictis seu eorum aliquibus de alto & basso ordinaverit vel statuerit nos observabimus bona fide. Ita tamen quod idem Dominus Rex Franciae dicat super hiis dictum suum citra Pentecosten proximo venturam. In cujus rei testimonium praesentibus litteris sigillum nostrum fecimus apponi. Nos autem Ed∣wardus praedicti Domini Regis Angliae primogenitus, Henricus filius Ricardi Regis Alemanniae Rogerus le Bigod Comes Norfolciae & [ E] Mareschallus Angliae, Iohannes de Warenna, Willielmus de Valen∣cinis Humfridus de Bohun Comes Herefordiae & Essexiae Hugo le Bigod, Philippus Basset, Iohannes filius Alani, Robertus de Brus, Rogerus de Mortuo Mari Iohannes de Verdun, Willielmus de Breus, Johannes de Baillol, Henricus de Percy, Reginaldus filius Petri, Jacobus de Aldithele, Alanus de Zuche, Rogerus de Clifford, Hamo Extraneus, Johannes de Grey, Philippus Marmion, Robertus de Nevill, Johannes de Vallibus, Johannes de Muscegros, Warinus [ F] de Bassingburn, Adam de Gesemuth, Rogerus de Somery, Ricardus Foliot, Rogerus de Leyburn, & Willielmus le Latymer praedicto compromisso per praedictum Dominum nostrum Regem facto· sicut praedictum est; consentimus & juravimus tactis sacrosanctis evangeliis quod quicquid praedictus Dominus Rex Franciae super omnibus prae∣dictis vel eorum aliquibus de alto & basso ordinaverit vel statuerit, observabimus bona side. Ita tamen quod Idem Dominus Rex Fran∣ciae,

dicat dictum suum super hiis citra Pentecostem proximo fatu∣ram sicut superius est expressum. In cujus rei testimonium praesenti scrip∣to sigillo praedicti Domini nostri Regis Angliae signato, sigilla nostra fecimus apponi. Datum apud Windesoram dominica proxima post festum Sanctae Luciae Virginis anno Domini Millesimo ducentesimo sexa∣gesimo tertio. Confectioni istius instrumenti interfuerunt Iohanne•• de Chishul, Willielmus de Wilton frater J. de Derlington Magi∣ster Ern. Cancellarius Regis Alemanniae, Rogerus de Messenden, & plures alii. [ A]

* 2.312REx omnibus, &c. Salutem, Sciatis quod Venerabili Patri R. Co∣ventriae [N. 207] & Lichfeldiae Episcopo & Magistro Nicholao Archidia∣cono Norfolciae plenam & liberam dedimus potestatem ad tractandum apud Brackele in presentia Johannis de Valencinis Militis & Nuncii [ B] Carissimi consanguinei nostri Regis Franciae illustris pro nobis magna∣tibus & proceribus nostris ex parte una, & Simonem de Monte∣forti Comitem Leycestriae, Barones & alios sibi adhaerentes ex al∣tera super securitate tranquillitate & firmitate pacis regni nostri ••atum habituri & gratum quicquid praefati Episcopus & Archidia∣conus in praemissis de consilio & assensu dicti Johannis providendum duxerint & faciendum. In cujus, &c. Teste Rege apud Oxonium vicesimo die Martii. [ C]

* 2.313REx Drogoni de Barentino Constabulario Castri sui Windesor Salutem. Cum per formam pacis inter nos & Barones no∣stros [N. 208] initam & firmatam Simonem de Monte Forti filium Comitis Leycestriae Petrum de Monte Forti, Petrum & Robertum filios [ D] suos nuper captos apud Northampton deliberare debeamus, vobis mandamus quatinus praedictos Simonem & Petrum de Monte Forti Seniorem quos ex commissione Edward primogeniti nostri Carissimi in custodia tenetis sine dilatione deliberetis, Ita quod salvo & secure possint ire quo voluerint. Et hoc nullatenus omittatis. Teste Rege apud Bellum, decimo septimo die Maii.

Eodem modo Mandatum est Willielmo la Zuth quod deliberari [ E] faciat Petrum de Monte Forti juniorem in forma praedicta.

Eodem modo mandatum est Iacobo de Aldithelege quod deliberari faciat Robertum de Monte Forti in forma praedicta.

[ F]

REx omnibus tenentibus de Castellaria Douorr. Salutem.* 2.314 Sciatis quod commisimus dilecto Nepoti nostro Henrico de Monte-Forti fil••o Comitis Leycestriae castrum nostrum Dov••rr. Quin{que} portus no∣stros [N. 209] & Camerariam nostram de Sandwico cum pertinent is custod en∣da quamdiu nobis placuerit. Ita quod de exitibus inde provenientibus [ A] nobis respondeat ad Scaccarium nostrum. Et ideo vobis mandamus quod eidem Henrico in omnibus quae ad custodiam illam pertinent intendentes sitis & respondentes sicut praedictum est.

In cujus, &c. Teste Rege apud Westmonasterium vicesimo octavo die Maii.

Per Regem & R. Aquil••n.

Et mandatum est Ricardo de Grey quod praedicta Castrum & por∣tus una cum armis victualibus balistis & alia garnestura ejusdem Castri [ B] ad opus Regis reservanda liberet praefato Henrico de quibus omnibus chi∣rographum inter ipsos fieri faciat. Ita quod idem Henricus nobis de eis∣dem valeat respondere. In cujus, &c. Teste ut supra.

Et mandatum est Baronibus & Ballivis Portus de Sandwico quod eidem Henrico tanquam Constabulario Castri praedicti, Custodi Quin{que} Portuum & Camerario Sandwici in omnibus quae ad custodiam illam pertinent intendentes sint & respondentes sicut praedictum est. Teste ut supra.

[ C] Item, Mandatum est Baronibus & Ballivis Portuum Doborr. Sand∣wit. H••h. Romeney, Wincheles, & la Rye & Hastings quod ei sint intendentes & respondentes sicut praedictum est.

REx Adae de novo Mercato, Salutem.* 2.315 Cum jam sedata turbatione [ D] nuper habita in regno nostro pax inter nos & Barones nostros divina cooperante gratia ordinata sit & firmata ac ad pacem illam per to∣tum [N 210] regnum nostrum inviolabiliter observandam de Consilio & Assensu Baronum nostrorum provisum sit, quod in singulis Comitatibus nostris per Angliam ad tuitionem & Securitatem partium illarum custodes pa∣cis nostrae constituantur donec per nos & Barones nostros de statu regni nostri aliter fuerit ordinatum, cum{que} nos de vestra fidelitate simul & industria fiduciam gerentes vos de consilio dictorum Baronum nostro∣rum [ E] Custodem nostrum assignaverimus in Comitatu Lincolniae quam∣diu nobis placuerit. Vobis mandamus in fide qua nobis tenemini fir∣miter injungentes quatinus custodiae pacis nostrae ibidem & hiis quae ad conservationem pacis nostrae pertinent diligenter intendatis ut prae∣dictum est, firmiter & publice per totum Comitatum praedictum in∣hibentes ex parte nostra ne quis sub poena exhaeredationis & periculo vitae & membrorum super aliquem currat, nec aliquem depraede∣tur, nec homicidia vel incendia roberias toltas seu alia hujusmodi per∣petret [ F] enormia nec cuiquam dampnum aliquod inferat contra pacem nostram, nec etiam de caetero arma portet in regno nostro sine licentia nostra & mandato nostro Speciali. Et si quos hujusmodi malefactores & pacis nostrae perturbatores vel etiam ut praedictum est arma portantes inve∣neritis eos sine dilatione arestari & salvo custodiri faciatis donec aliud inde praeceperimus. Et ad hoc si necesse fuerit totum posse dicti Comitatus cum toto posse Comitatuum adjacentium vobiscum assumatis custodibus ipso∣rum Comitatuum ad consimilia cum opus fuerit viriliter auxiliantes. Et

si forte ipsos malefactores evadere contingat quod nulla ratione vellemus, tunc de nominibus eorum nobis constare faciatis, ut quod justum fuerit de ipsis fieri faciamus. Et quia in instanti Parliamento nostro de nego∣tiis nostris & regni nostri cum Praelatis, Magnatibus & aliis fidelibus nostris tractare necessario nos oportebit. Vobis mandamus quatinus qua∣tuor de legalioribus & discretioribus Militibus dicti Comitatus per assensum ••jusdem Comitatus ad hoc electos ad nos pro toto Comitatu illo mittatis. Ita quod sint ad nos London in Octabis instantis festi Sanctae Trinitatis ad ultimum nobiscum tractaturi de negotiis praedictis vos [ A] autem in hiis omnibus ex quendis tam fideliter & diligenter vos habeatis ne per negligentiam vestri ad vos & vestra graviter capere debeamus. Teste Rege apud Sanctum Paulum London quarto die Junii.

Eodem modo constituitur Ricardus de Tany Custos pacis in Comitatibus Essexiae & Hertfordiae.

Eodem modo constituitur Johannes de Eyvill in Comitatu Eboracensi.

Eodem modo constituitur Johannes de Burgo Senior in Comitatu Nor∣folciae. [ B]

Eodem modo constituitur Willielmus de Bovill in Comitatu Suf∣folciae.

Eodem modo constituitur Aegidius de Argentenn. in Comitatu Cante∣brigiae.

Eodem modo constituitur Henricus Engaine in Comitatu Hunt.

Eodem modo constituitur Willielmus le Mareschall in Comitatu Northt.

Eodem modo constituitur Godefridus de Escudemor in Comitatu Wilts. [ C]

Eodem modo constituitur Johannes de Sancto Walerico in Comitatu Southt.

Eodem modo constituitur Willielmus de Tracy in Comitatu Glou∣cestriae.

Eodem modo constituitur Radulphus Basset de S••perton in Comitatu Leycestriae.

Eodem modo constituitur Thomas de Estleye in Comitatu Warr.

Eodem modo constituitur Robertus de Stradeley in Comitatu Nolt. [ D]

Eodem modo constituitur Ricardus de Vernon in Comitatu Derb.

Eodem modo constituitur Johannes filius Johannis in Comitatu Buck∣ing hamiae.

Eodem modo constituitur Walterus de Beuchamp de Chalvester in Co∣mitatu Bedford.

Eodem modo constituitur Gilbertus de Ellesfeud in Comitatu Oxon.

Eodem modo constituitur Robertus filius Nigelli in Comitatu Berks.

Eodem modo constituitur Johannes de Plessetis in Comitatu Nor∣thumb. [ E]

Eodem modo constituitur Thomas de Muleton in Comitatu Cumbr.

Eodem modo constituitur Johannes de Marevill in Comitatu West∣merl.

* 2.316Item, Scribitur Henrico de Monte-Forti Vicecomiti Kantiae quod in∣tendat custodiae pacis, &c. quae commissa fuit Petro de Trehampton defe∣renda eidem Henrico. [ F]

Eodem modo constituitur Johannes de Aur. in Comitatu Dors.

Eodem modo constituitur Brianus de Gowiz in Comitatu Somers.

Eodem modo constituitur Oliverus de Dynant in Comitatu Devon.

Eodem modo constituitur Radulphus Bass••t de Drayton in Comitatu Salop & Staff.

REx Iacobo de Aldithele, Salutem.* 2.317 Cum jam sedata turbatione nuper habita in regno nostro, pax inter nos & Barones nostros di∣vina cooperante gratia ordinata sit & firmata & ad pacem illam per totum [N. 211] regnum nostrum inviolabiliter observandam de consilio & Assensu Baro∣num nostrorum sit provisum, ne quis sub amissione terrarum & tene∣mentorum [ A] suorum & etiam sub periculo vitae & membrorum arma de caetero portet in regno nostro sine licentia & speciali mandato nostro; & quod omnes qui nuper in conflictu habito apud Northampton ut pri∣sones capti fuerunt ad nos ducantur London in quorumcum{que} custodia consistant; cum{que} quaedam ardua negotia nos & regnum nostrum tan∣gentia vobis necessario communicanda habeamus quae sine praesentia vestra nequeunt expediri, Vobis de consilio Baronum nostrorum mandamus in fide & homagio quibus nobis tenemini firmiter injungentes quatenus [ B] statim visis literis istis omnibus aliis praetermissis ad nos in propria persona vestra veniatis nobiscum super praedictis negotiis tractaturi, adducentes vobiscum Robertum de Sutton, Robertum filium Walteri, Philip∣pum de Covel & Iohannem de Wiavil & omnes alios hujusmodi prisones, quos in Custodia vestra tam de nostra quam de cujuscum{que} al∣terius commissione tenetis, ut de prisonibus praedictis & de prisonibus nuper captis apud Lewes si expedire viderimus prisonem pro prisone vel prisones ipsos per sufficientem manucaptionem deliberari faciamus. Et [ C] hoc sicut nos & honorem nostrum nec non & tranquillitatem & pacem regni nostri diligitis nullatenus omittatis. Teste Rege apud Sanctum Paulum Londini, quarto die Junii.

Item, Mandatum est Rogero de Mortuo Mari ut supra ut adducat secum Reginaldum de Watervill Iohannem le Despenser Adam le Despenser Rogerum de la Hide Humfridum de Bassingburn, & omnes alios hujusmodi prisones, &c. & tradita fuit litera Simoni de Wa∣tervil.

[ D]

Eodem modo mandatum est Rogero de Clifford quod adducat secum Willielmum de Eyvill, Henricum de Penbregg, Baldwinum de Drayton.

[ E]

REx Iohanni de Grey Constabulario castri sui Nottinghamiae,* 2.318 Salutem. Cum jam sedata turbatione nuper habita in regno nostro, [N. 212] pax inter nos & Barones nostros divina cooperante gratia ordinata sit & firmata ac ad pacem illam per totum regnum inviolabiliter observandam de consilio & assensu Baronum nostrorum provisum sit, ne quis sub amissione terrarum & tenementorum suorum & etiam sub periculo vi••ae & membrorum arma de caetero portet in regno nostro sine licentia & spe∣ciali [ F] mandato nostro & quod omnes qui nuper in confl••ctu habito apud Northampton & prisones capti fuerunt ibidem ad nos ducantur Lon∣don in quorumcum{que} custodia consistant; cum{que} quaedam ardua negotia nos & regnum nostrum tangent a vobis necessario communicanda habea mus quae sine praesentia vestra nequeunt expediri. Vobis de consilio Ba∣ronum nostrorum mandamus in fide & homagio quibus nobis tenemini firmiter injungentes quatinus per totam ballivam vestram publice procla¦mari

faciatis in forma praedicta ne quis arma de caetero portet in parti∣bus illis, & quod statim visis literis istis omnibus aliis praetermissis ad nos in propria persona vestra sine equis & armis veniatis nobiscum super dictis negotiis tractaturi, Adducentes vobiscum Baldewinum Wake, Anker de Freschenvill, Hugonem Gobion, Roge∣rum de Mortein, Ricardum de Hemington & omnes alios hujus∣modi prisones quos in Custodia vestra tam de nostra quam ex cujuscum{que} alterius commissione tenetis, ut de prisonibus praedictis et de prisonibus nuper captis apud Lewes si expedire viderimus prisonem pro prisone vel [ A] prisones ipsos per sufficientem manucaptionem deliberari faciamus. Et hoc sicut nos et honorem nostrum nec non et tranquillitatem et pacem regni nostri diligitis nullatenus omittatis. Teste Rege apud Sanctum Paulum London quarto die Junii.

Litera praedicta commissa fuit Philippo de Driby per Comitem Leycestriae, Comitem Gloucestriae, &c. [ B]

Item, Mandatum est Drogoni de Barentin Constabulario Castri Windesor quod Willielmum de Furnival et omnes alios prisones, &c. secum adducat, &c. ut supra, et litera ista tradita fuit Charles Valletto Regis deferenda praefato Constabulario.

Item, Mandatum est Iohanni de Vallibus Constabulario castri Norwici vel ejusdem Subconstabulario ejusdem castri quod veniat in [ C] forma praedicta & adducat secum Ger. de Furnivall, Willielmum de Eylesford, Radulphum de Bruton, Iohannem Estormy, et omnes alios hujusmodi prisones, &c. in forma supradicta.

* 2.319Haec est forma pacis a Domino Rege & Domino Edwardo filio suo Praelatis & Proceribus omnibus cum Communicate tota [ D] [N. 213] Regni Angliae communiter & concorditer approbata videlicet quod quaedam ordinatio facta in Parliamento Londini habito circa festum Nativitatis beati Johannis Baptistae proximo praeteritum pro pace Regni conservanda quousque Pax inter dictum Dominum Regem & Barones apud Lewes per formam cujusdam mise praelocuta complere∣tur duratura omnibus diebus praedicti Domini Regis & etiam tem∣poribus Domini Edwardi postquam in Regem fuerit assumptus usque ad terminum quem ex tunc duxerit moderandum firma maneat stabilis [ E] & inconcussa. Dicta autem Ordinatio talis est. Ad reformationem Status Regni eligantur seu nominentur tres discreti viri & fideles de regno qui habeant potestatem & auctoritatem à Domino Rege eligendi seu nominandi vice Domini Regis Consiliarios novem de quibus novem, tres ad minus alternatim seu vicissim semper in Curia sint praesentes, & Dominus Rex de Consilio eorundem novem ordinet & disponat de Custodia castrorum & aliis omnibus regni negotiis. Praeficiat etiam Dominus Rex per Consilium eorundem [ F] novem Iusticiarium, Cancellarium, Thesaurarium & alios offi∣ciales majores & minores in hiis quae spectant ad Regimen Curiae & Regni. Iurabunt autem primi electores seu nominatores quod secundum conscientiam suam eligent seu nominabunt Consiliarios quos credent honori Dei & Ecclesiae, Regi & Regno utiles & fideles. Consiliarii quoque & omnes Officiales majores & minores

in sua creatione jurabunt quod officia sua pro posse suo ad honorem Dei & Ecclesiae & ad utilitatem Regis & Regni absque munere praeter esculenta & poculenta quae communiter in mensis praesentari solent fideliter exequentur. Et si praedicti Consiliarii vel aliqui eorum in administratione sibi commissa male versati vel versatus fuerit vel fuerint vel sint ex alia causa mutandi vel mutandus, tunc Dominus Rex per Consilium praedictorum trium nominatorum seu electorum [ A] quos vel quem amovendos viderit amoveat & loco eorum vel ejus qui amotus fuerit per eosdem, alios vel alium fidelem & idoneum sub∣roget & substituat. Si autem officiales majores vel minores in officiis suis male versentur Dominus Rex per Consilium dictorum n••vem ipsos amoveat & alios seu alium sine dilatione per consilium prae∣dictorum loco illorum vel ejus substituat. Et si primi ••res Electores seu nominatores in ••lectione vel nominatione Consiliari••rum aut alicujus Consiliarii, aut forte Consiliarii in Creatione officialium [ B] vel aliis negotiis Domini Regis & regni gerendis seu disponendis discordes fuerint quod à duabus partibus concorditer factum vel ordi∣natum fuerit firmiter observetur, dummodo de illis duabus partibus unus sit Praelatus Ecclesiae in negotiis Ecclesiam contingentibus. Et si contingat duas partes dictorum novem in aliquo n••gotio non esse concordes, de discordia illa stabitur ordinationi primorum trium electorum seu nominatorum aut majoris partis eorund••m. Et si videatur Communitati Praelatorum & Baronum concorditer [ C] expedire quod aliqui vel aliquis loco aliquorum vel alicujus primorum trium nominatorum seu Electorum subrogentur vel subrogetur, aut sub∣stituatur, Dominus Rex per Consilium Communitatis Praelatorum & Baronum alium vel alios substituat. Omnia autem praedicta Domi∣nus Rex faciet per consilium praedictorum novem in forma subscripta vel ipsi vice & auctoritate Domini Regis, praesente ordinatione duratura, donec misa apud Lew••s facta est, & postea à partibus sigillata concorditer fuerit adimpleta vel alia forma provisa, quam [ D] partes concorditer duxerint approbandam. In cujus rei testimonium Do∣mini R. Lincolniensis, & Hugo Eliensis Episcopi, R. Comes Nor∣folciae, & Mareschallus Angliae, R. de Veer Comes Oxoniensis, Hum fridus de Bohun, Willielmus de Monte Canisio, Major London signa sua huic scripto apposuerunt. Datum in Parliamento London mense Junii Anno Domini MCCLXIV.

[ E]

REx omnibus, &c. Salutem. Sciatis quod dedimus potestatem ve∣nerabili Patri Stephano Cy••estrensi Episcopo,* 2.320 & dilectis & fi∣delibus nostris Simoni de Monte Forti Comiti Leycestriae & Gil∣berto [N. 214] de Claro Comiti Gloucestriae & Hertfordiae nominandi nobis novem de fidelioriobus peritioribus & utilioribus Regni nostri tam Praelatis, quam aliis de quorum consilio negotia regni nostri secundum [ F] leges & consuetudines ejusdem regni regere volumus, quous{que} misa per nos & Barones nostros apud Lewes nuper facta vel alia forma si qua melior provideri possit, compleatur. In cujus, &c. Teste Rege apud Sanctum Paulum London vicensimo tertio die Junii.

Et mandatum est in forma praedicta praefatis Episcopo & Comiti∣bus; quod nominent in forma praedicta. Teste ut supra.

* 2.321REx omnibus, &c. Salutem. Noverit universitas vestra quod nos ordinamus & constituimus venerabiles Patres Henricum Lon∣don [N. 215] Walterum Wigorniae, & J. Wintoniae Episcopos, & nobiles viros Hugonem Dispensatorem Justiciarium Angliae & Petrum de Mo••te Forti & Magistrum Ricardum de Mepham Archidiaconum Oxonii, procuratores & nuncios nostros solempnes dantes eis potestatem tractandi in praesentia magnifici Principis Regis Franciae illustris & [ A] venerabilis Patris G. Sabin Episcopi Apostolicae sedis Legati vel alte∣rius eorum super reformatione Status regni Angliae, & quod in hac parte provisum fuerit acceptandi & firmandi si viderint expedire ac om∣nem securitatem faciendi quam negotii qualitas requirit & quam nobis seu regno praedicto viderint opportunam. Dantes insuper praefato Petro potestatem jurandi in animam nostram quod nos, quicquid ipsi in prae∣missis nomine nostro duxerint faciendum, ratum habebimus & accep∣tum. Datum apud Cantuariam die Sabbati proxima post festum * 2.322 Nati∣vitatis [ B] beatae Virginis anno Domini Millesimo Ducentesimo sexagesimo quarto.

Consimiles literae emanarunt sub nomine Comitum & Baronum pro se & Communitate praedicta quibus sigilla sua apposuerunt. Da∣tum ut supra.

Item forma pacis superius scripta ••onsignata fuit sigillo Regis & [ C] tradita munciis Supradictis.

* 2.323REx Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Prioribus, Comitibus, Baronibus, Militibus, liberis hominibus, & omnibus aliis de [ D] [N. 216] Comitatibus Warr. & Leycestriae. Salutem. Miramur quamplurimum & movemur quod quidam ad pacis & tranquillitatis regni nostri turbatio∣nem volis & aliis fidelibus nostris multipliciter praedicant & perperam suggerunt nos ad vestram & al orum fidel••um nostrorum exheredatio∣nem & status regni nostri subversionem alienigenas in r••gnum nost∣rum introducere velle ut sic corda vestra a fidelitate nostra subtrahant, & quod propter hoc versus partes Dovorr nuper gressus nostros direxi∣mus, quod nostrae intentionis seu voluntatis nunquam extitit sicut per [ E] facti evidentiam liquet manifeste. Verum quia quaedam tallagia incon∣sue••a sine assensu & voluntate nostra & vestra ut accepimus nuper in Comitatibus praedictis facta fuerunt ad inveniendum necessaria qua∣tuor vel quinque hominibus de qualibet villata contra alienigenas versus mare profecturis Vniversitati vestrae significamus quod nos alie∣nigenas non vocavimus nec vocabimus nec eorum auxilio indigemus, eo quod, benedictus altissimus; omnes fere Proceres & Magnates regni nostri exceptis paucis vel nullis nobis resistentibus nostrae fidelitati [ F] constanter adhaerent & eatenus nobis assissunt quod eorum auxilio resi∣stentes hujusmodi cum opus fuerit potenter reprimere speramus Domino c••nedente. Quo circa Universitati vestre mandamus firmiter praecipi∣entes quod hujusmodi assertionibus vel suggestionibus fidem non adhi∣beatis nec de praedictis talliagiis indebitis & inconsuetis in vestri gra∣ve

dispendium & contra Dominum vestrum ligium factis nichil om∣nino persolvatis nec occasione alicujus monitionis vel comminationis sine mandato nostro speciali Comitatus vestros aliquatenus exeatis, Set Vicecomiti nostro sicut temporibus retroactis fieri consuevit intenda∣tis. Nos autem parati sumus & semper erimus juramentum factum Oxon ad honorem Dei, fidem nostram & commodum regni nostri firmi∣ter observare & vos in juribus & libertatibus vestris tanquam fideles & [ A] probos homines nostros contra quoscunque defendere & tueri. Teste Rege apud Windesoram vicesimo die Decembris anno regni nostri qua∣dragesimo octavo.

Consimiles literae patentes diriguntur per singulos Comitatus Angliae, &c.

Et mandatum est Vicecomiti Warr' & Leycestriae quod praedictas li∣teras patentes quas lator praesentium sibi liberabit per praeceptum Regis [ B] in plenis Comitatibus suis, hundredis & singulis bonis villis Comi∣tatuum praedictorum legi, & sirmam pacem Regis proclamari & teneri faciat. Teste ut supra,

Eodem modo mandatum est singulis Vicecomitibus per Angliam, &c.

[ C]

REx Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Prioribus,* 2.324 Comiti∣bus, Baronibus, Vicecomitibus, Militibus, liberis hominibus [N. 217] & universae Communitati Comitatus Lincolniae Salutem. Cum pro certo nobis constiterit, quod alienigenarum magna multitudo navi∣gio undecunque collecto ad regnum nostrum vi armata intrandum se praeparent ad nostram & singulorum regni ipsius confusionem & [ D] exhaeredationem perpetuam nisi eis in manu forti duxerimus obvian∣dum, Vobis mandamus in fide qua nobis tenemini firmiter praecipien∣tes quatinus vos milites omnes & libere tenentes qui ad hoc sufficitis cum equis & armis viriliter & potenter vos praeparetis. Ita quod ad nos sitis London cum toto posse vestro dominica proxima post festum Beati Petri ad Ʋincula ad nostram & vestram ac totius regni defensi nem contra alienigenas hujusmodi nobiscum exinde processuri. Tis vero Vicecomes assumpto tecum Custode papis Comitatus praedicti prae∣dictis [ E] Archiepiscopis, Episcopis, Baronibus & omnibus aliis qui ser∣vitium nobis debent denuncies & firmiter injungas ex parte nostra in fide & homagio quibus nobis tenentur, & sicut seipsos, terras & te∣nementa sua diligunt ut non solum cum servitio in quo nobis tenen∣tur, set quilibet quanto virilius & potentius poterit veniat vel mittat ad eundem diem cum equis & armis & peditibus electis quos ha∣bere poterit una cum eorum adjutorio huic periculo efficacius resistere valemus. Nec quisquam per temporis brevitatem quod in se rationa∣bile [ F] summonitionis tempus non contineat se excuset, quia instans ne∣cessitas tempus non patitur ulterius prorogari, nec per hoc intendimus aut volumus eis ut hoc alias in consuetudinem trahatur praejudicium ge∣nerari. Insuper de qualibet Villata ad eundem diem venire facias octo, sex vel quatuor ad minus secundum Villae magnitudinem de me∣lioribus & probioribus peditibus cum armis competentibus, videlicet, lanceis, arcubus, & sagittis, gladiis, balistis & hachiis bene munitis

quibus de communi de expensis quadraginta dierum facias provideri. De Civitatibus vero similiter castris & Burgis, ubi major copia homi∣num habetur secundum cujuslibet magnitudinem & facultates homines tum equites quam pedites prout considerata negotii qualitate duxeris ordinandum modo praedicto transmittere non omittas. Nec alleget quis∣quam instans tempus Messium, aut alicujus alterius rei familiaris oc∣cupationem, cum tutius & melius sit cum securitate personae in bonis aliquantulum dampnificari quam cum terrae & bonorum per∣ditione totali per impias eorum manus qui sanguinem nostrum siti∣unt [ A] sexui aut aetati si praevalere poterunt minime parcituri, crudelis mortis poenae liberari. Hoc igitur mandatum nostrum per Comitatum tuum facias publicari & in forma praedicta singulis denunciari, ut sicut nostrum & terrae nostrae honorem & vitas proprias diligunt, & ficut suam & haeredum suorum exhaeredationem perpetuam vitare volu∣erint quanto virilius & potentius poterunt se praeparare festinent. Ita quod omni occasione postposita ad ultimum dicta die Dominica vide∣licet proxima post festum Beati Petri ad Vincula ad locum veniant [ B] antedictum. Scituri quod si aliquos hujus mandati nostri contemptores invenerimus vel circa illud negligentes & remissos ad personas & bona eorum nos graviter capiemus sicut ad ipsos per quos non stat quo minus nos & regnum nostrum confusioni & perpetuae exhaeredationi liberemur. In cujus, &c. Teste Rege apud Sanctum Paulum London sexto die Julii.

Eodem modo diriguntur literae consimiles Archiepiscopis, &c. In [ C] Comitatibus Warr. & Leycestriae, Buckinghamia, & Bedfordioe, Nor∣thampton, Cantebrigiae, & Hunt. Salop & Staff. Her••f. Nott. & Derb. Wiltes. Oxon. & Berks, Wigorn. Rotel. Westmer. Northumbr. Eborum, Lincolniae Heref. Gloucestriae, Surr. & Lancastriae; & tradi∣tae fuerunt Vicecomiti Lancastriae.

[ D]

* 2.325REx omnibus, &c. Salutem. Cum nuper de Consilio Baronum nostrorum publice prohiberi fecerimus, ne quis sub periculo [N. 218] vitae vel membrorum arma portaret vel cum equis & armis per Reg∣num nostrum incederet absque nostra licentia speciali et jam oporteat dilectum & fidelem nostrum Simonem de Monte Forti Comitem Leycestriae propter obsides & prisones quos secum ducit cum equis [ E] & armis incedere, Nos ei ad hoc faciendum licentiam nostram duxi∣mus concedendam presertim cum ex hoc nulli de regno dampnum debeat vel periculum imminere. In cujus, &c. Teste Rege apud Sanctum Paulum Lon••on decimo sexto die Julii.

[ F]

HEnri par le grace Deu Roys de Engleterre Seignor de Irlaund & Duc de Aquitain a toz ceus que cest escrit veront ou orront Saluz.* 2.326 Saches qe com Edward nostre fiz & Henr le fiuz le Rois de Ale∣maigne [N. 219] nostre Neweu a pres la bataile de Lewes pur la pes de la tere [ A] maintener par nostre voleente & la leur se fusent mis ostages a demorer en la garde Munsir Henri de Montfort noster Neweu desque la pes avaundite feust bien a fermee & asseuree J celeui meimes Henr de Montfort par commun acort e assentement des Prelaz & des hauz homes de nostre tere les avauntdiz Edward & Henr rendi & deli∣vera a nos dont nos vos fesoms a sauer qe nos le ostages avauntdiz en la forme avaundite avoins receus & le avauntdit Henr de Montfort de la garde avauntdite aquitoms. En temoyne de co a ceste escrit avo∣ins [ B] mis noz seaus. Done a Londre le disme Jur de Marce le an del Incarnation nostre Seignor Mil deauscens cincaunt & quatre.

OMnibus Christi fidelibus ad quos praesens scriptum pervenerit Mar∣maducus [ C] de Twenge Salutem in Domino.* 2.327 Noveritis me tra∣didisse & concessisse Dominis Petro de Brus, Adae de Gesemue, Gil∣berto [N. 220] Haunfard, Roberto de Stuteville, Johanni de Halton, Williel∣mo de Wyvill, Hugoni de Euer, Johanni de Burton, Ambrosio de Camera, Johanni de Oketon & Galfrido Aquilun totum Manerium meum de Lund oustodiendum cum omnibus suis pertinentiis sine aliquo retenemento pro plegiagio meo versus Dominum Hugonem le De∣spenser ex hoc quod captus fui ad bellum de Lewes & priso dicti [ D] Domini Hugonis le Despenser extiti & unde finivi versus dictum Dominum Hugonem septem Centenas Marcas & unde praedicti plegii mei devenerunt versus dictum Dominum Hugonem Solvend ducentas libras in Festo Nativitatis Sancti Johannis Baptistae Anno Regni Re∣gis Henrici quadragesimo nono Natalis Domini proximo sequenti du∣centas Marcas & ad Pascha proximo sequens ducentas Marcas. Et si in aliquo praedictorum terminorum solutione defecero, volo & concedo quod occasione solutionis non factae praedicti Domini Petrus de Brus, [ E] Adam de Gesemue, Gilbertus Haunsard, Robertus de Stuteville, Johannes de Halton, Willielmus de Wivill, Hugo de Ever, Johan∣nes Burton, Ambrosius de Camera, Johannes de Oketon, & Galfri∣dus Aguilun de praedicto Manerio feofentur & quod illud teneant im∣perpetuum per Cartam feoffamenti quam per assensum utriusque partis tradidimus Domino Petro de Brus custodiend' quod si in aliquo de∣fecero terminorum bene licebit Domino Petro de Brus & ejus conso∣ciis ex mera voluntate mea illud manerium cum omnibus suis pertinen∣tiis [ F] tenere & habere imperpetuum, sicut Carta feoffamenti quam inde habemus testatur. In hujus rei testimonium huic praesenti scripto sigillum meum apposui.

* 2.328REx Johanni de Eyvill, Salutem. Cum nos & quidam Magna∣tes & fideles nostri in partibus Hereford circa tranquillitatem [N. 221] & pacent partium illarum jam pridem agentes pro viribus laboraveri∣mus prout Status partium earundem requirit sperantes Edwardum fili∣um nostrum ad hoc adjutorem praecipuum & ferventiorem prae cateris invenisse idem Edwardus die Jovis in Ebdomade Pentecostes circa horam vespertinam à Militum Comitiva quos secum ad spaciandum extra Hereford duxerat cum duobus Militibus & quatuor Scutiferis [ A] propositi sui consciis spreto consilio nostro & Magnatum & fideli∣um nostrorum praedictorum subito & exopinato recessit volens ut pro certo credimus se ad Iohannem de Warrenna & Williemum de Valentia & complices suos qui nuper absque conscientia nostra & voluntate & contra pacem nostram applicuerunt in partibus Pembroc ac etiam ad quosdam Marchiones rebelles nostros & pacis nostrae [ B] perturbatores transferre ut exinde partes adeat transmarinas vel alios illuc mittat qui adventum alienigenarum in regnum nostrum per partes Pembroc cum alibi non pateat eis aditus ad nostram & regni nostri confusionem procurent. Et quia praefati rebelles nostri licet adhuc pauci existant per hoc potestatem & vires suas augere possent nisi eorum insolentia antequam ulterius invalescat citius reprimatur nos de vestra & aliorum fidelium nostrorum fidelitate & constantia specialiter confi∣dentes, Vobis mandamus in fide, homagio & dilectione quibus nobis [ C] estis astricti & sub periculo amissionis omnium quae in Regno no∣stro tenetis, ac sub debito Sacramenti quo omnes & singuli de Reg∣no nostro sunt ad hoc specialiter obligati & quod volumus firmiter observari firmiter injungentes quatinus statim visis litteris istis omni∣bus aliis praetermissiis cum equis & armis et toto servitio vestro no∣bis debito nec non & toto posse vestro sub omni festinatione de die & nocte usque Wygorniam veniatis parati exinde in manu forti ire nobiscum super inimicos nostros praedictos & hoc sicut exheredationem [ D] nostram & vestram & perpetuam regni nostri confusionem vitare volueritis & vitam propriam diligitis nullo modo omittatis. Nec de summonitione exercitus brevitatem temporis allegetis, quia urgentis∣sima necessitas tempus non patitur ulterius prorogari ne inter mo∣ras per adventum alienigenarum quos iidem rebelles nostri expectant eo∣rundem vires in nostri & regni nostri perniciem augeri contingat; qui adhuc dum pauci existant de facili nobis poterunt subjugari. Teste Rege apud Hereford tricesimo die Maii. [ E]

Eodem modo scribitur omnibus tenentibus de Rege in Capite, tam videlicet, Episcopis, Abbatibus, Prioribus, quam Comitibus, Baroni∣bus, Militibus & omnibus aliis, exceptis illis qui sunt pro parte Comi∣tis Gloucestriae.

[ F]

REx Custodi pacis in Comitatu Eborum & Vicecomiti ejusdem Comitatus, Salutem.* 2.329 Cum inter Simunem de Munre forti Comitem Leycestriae & Gilvertum de Clare Comitem Gloucestriae [N. 222] quaedam discordia nuper exorta fuerit quam per compromissum per [ A] eosdem in quosdam fideles nostros factum, & t••m scripto quam jura∣mento sua firmatum credebamus pacificari, per quod ad pacandum corda subditorum nostrorum qui guerram de novo ex hoc in re••no prae∣dicto suseitari timebant per singulos Comitatus regni nostri Li••••ems no∣stras transmisimus inter caetera continentes quod dicti Comites ••n••ni∣mes fuerant & concordes ac idem Comes Gloucestria Spr•• ••ro••sus observatione juramenti sui praedicti quibusdam Ma••h••onibu•• & aliis rebellibus nostris nec non & Willielmo de Valenciis & Iohanni [ B] de Warrenna & complicibus suis qui nuper applicue••unt in rogno, nostro contra pacem nostram adhaeserit & ipsos in familiaritatem ad∣miserat & insuper Edwardum filium nostrum qui pro pace praedicta publici favoris gratiam quam sponte se dando obsidem ad misierat ex inconsulta levitate totaliter jam amisit ad suam & eorundem rebellium nostrorum partem jam attraxerit terram nostram in partibus Marchiae hostiliter circumeundo quaedam castra & villas occupando, & guerras ibidem commovendo & praedictos Marchiones & complices suos indu∣cendo [ C] ad pejora committenda contra pacem nostram nos & fideles nostri haec omnia hactenus patienter sustinuimus volentes ut eo∣rum excessibus & transgressionibus manifeste patentibus universis causae justitia pro nobis & eorum injuria contra ipsos patenter alle∣gent in facie singulorum antequam manunt apponere vellemuus ad rigo rem; Et quia tantam rebellionem diutius sustinere nolumus nec debe∣mus vobis praecipimus in fide & dilectione quibus nobis tenemini fir∣miter injugentes quatenus omnibus de Comitatu praedicto sicut se [ D] & su•• diligun•• districtius inhibeatis ne dicto Edwardo aut praedicto Comiti seu complicibus suis ad suae rebellionis fomentum, consensum, consilium, auxilium vel favorem quoquo modo impendant set sicut nu∣per per literas nostras per singulos Comitatus nostros directas omnes de regno nostro ad observandum ordinationem nuper London factas juramento astringi praecepimus omnes & singuli Comitatus praedicti contra praedictos rebelles & omnes alios pacis nostrae perturbatores & ordinationis ipsius transgressores manifestos quicumque fuerint po∣tenter [ E] insurgant, & patenter corpora eorum arrestantes & salvo custodientes donec aliud inde praeceperimus proclamari, etiam facia∣tis per totam ballivam vestram ut omnes quos cum equis & armis in auxilium nostrum contra rebelles praedictos nuper summoneri fecimus sub ea qua poterunt festinatione per Gloucestriam cum per Wygor∣niam prout alias mandavimus propter fractionem pontium & viarum discrimina eis planus non pateat accessus, ad nos accedere non omittant, sicut poenas in prioribus litteris nostris eisdem nuper inde directis conten∣tas [ F] voluerint evitare; Et ita vos habeatis in praemissis quod fidelitatem & diligentiam vestram exinde perpetuo comm••ndare debeamus. Teste Rege apud Hereford Septimo die Junii.

Consimiles litterae diriguntur per singulo•• Comitatus Angliae per Regem, Comitem Leicestriae Justiciarium, Petrum de Monte forti, Egidium de Argentenn, & Rogerum de Sancto Johanne.

* 2.330REx omnibus fidelibus suis de Comitatibus Warr. & Leycestriae Salutem. Sciatis quod cum nuper unanimi consilio & volunta∣te [N. 223] Magnatum nostrorum apud Winton convenientium reddita fuerit in manus nostras Seisina omnium terrarum & tenementorum qui∣buscumque occupatorum de terris adversariorum & rebellium nost∣rorum qui nobis manifeste adversabantur in turbatione & guerra nu∣per in r••gno nostro suborta, & eisdem in turbatione praedicta manifeste adhaerentium constituimus dilectos & fideles nostros Willielmum Bagod [ A] & Robertum de Grendon una cum Vicecomite nostro Comitatus prae∣dicti ad omnes terras & tenementa praedicta in manus nostras capi∣enda & nomine nostro Salvo custodienda. Ita quod illi praedicta terras & tenementa per Sacramentum proborum & fidelium nostro∣rum fideliter extendant, quantum secundum rectum valorem in omnibus exitibus eorum valeant per annum: Et extentam illam nobis sub sigillis [ B] eorum per quos facta fuerit una cum nominibus terrarum & nominibus illorum quorum terrae & tenementa illa fuerunt habere faciant ad instans festum Sancti * 2.331 Edwardi apud Westmonasterium, Ita etiam quod de toto redditu de termino Sancti Michaelis instantis diligentem faciant inquisitionem & ad ipsum redditum colligendum & recipiendum duos de discretioribus & fidelioribus qui in singulis hundredis ha∣beri poterunt assignent, Et eis summam reddituum praedictorum in singulis locis & villis habere faciant, & nos de summa illa & nomini∣bus [ C] collectorum illorum fideliter & plene certificent. Et si forte de dictis redditibus aliquid inde receperint ad plenam restitutionem fine di∣latione distringant. Volumus etiam quod si terrae vel tenementa dicto∣rum rebellium nostrorum alicui alteri postquam nobis post Diem Jovis proximam post festum Exaltionis Sanctae Crucis fuerint restituta ad manus nostras revocentur per eosdem Willielmum, Robertum, & Vice∣comitem praedictam salvo custodienda & extendenda in forma Supra∣dicta. Quod si aliquis praedictorum Willielmi, Roberti, vel Vice∣comitis [ D] per infirmatatem aut alio modo impeditus fuerit quo minus dictum negotium exequi possit, duo alii nichilominus in negotio praedicto procedant & illud in forma praedicta plene & fideliter expediant. Et ideo vobis mandamus quod praedictis Willielmo, Roberto & Vice∣comiti in hiis, quae ex parte nostra vobis duxerit injungenda, sitis in∣tendentes & auxiliantes. In cujus &c. Teste Rege apud Winton vicesimo primo die Septembris.

[ E]

Item in forma praedicta constituuntur omnes Milites subscripti in Comitatibus Subscriptis.

[ F]

Wilts.

• ...Willielmus de Canne,
• ...Adam de Machine.

Linc.

• ...Antonius Bek,
• ...Alexander de Monte Forti.

[ A] Somers.

• ...Willielmus Everard,
• ...Ricardus de Bamfeld Canonicus Well'.

Cant. & Hunt.

• ...Almaricus Peche,
• ...Willielmus de Criketon.

Lanc.

• ...Patricius de Ulnesby,
• ...Robertus de Lathum.

[ B]

Glouc.

• ...Robertus de Santemaur,
• ...Robertus de Kingeston.

Midd.

• ...Philippus de Conel,
• ...Johannes de Vantort.

Dors.

• ...Radulphus de Gorg,
• ... [ C] Johannes de la Strode.

Devon.

• ...Henricus de Tracy,
• ...Ricardus Banzan.

Cornub.

• ...Stephanus Heym,
• ...Philippus de Bodrigan,

Buck. & Bed.

• ... [ D] Jacobus le Sauvage,
• ...Galfridus de Rus.

Cumberl.

• ...Robertus de Mulecastr,
• ...Ranulphus de Acr.

Westmerl.

• ...Iidem Milites.

Wigorn.

• ... [ E] Willielmus de Sautemar,
• ...Paulinus de Kerdif.

Southt.

• ...Mathaeus de Columbers,
• ...Radulphus de Hotot.

Ebor.

• ...Johannes de Oketon,
• ...Galfridus Aguilun.

[ F]

Surr. & Sussex.

• ...Johannes de Wauton,
• ...Willielmus Aguilun.

Northt.

• ...Johannes Lovell,
• ...Willielmus le Brun.

Nott. Derb.

• ...Willielmus de Grey,
• ...Willielmus de Montgomery.

Heref.

• ...Ricardus de Bachind,
• ...Walterus de Ailesford.

[ A]

Kanc.

• ...Henricus de Burn,
• ...Rogerus de Norwede.

Essex & Hertford.

• ...Willielmus de Grancourt,
• ...Richardus de Herlawe.

Norff. Suff.

• ...Henricus de Reneshal,
• ...Hervicus de Vallibus. [ B]

Rotelond.

• ...Jacobus de Paunton,
• ...Johannes de Sproxton.

Northumbr.

• ...Thomas de Richel,
• ...Johannes de Aulton.

Salop & Staff.

• ...Philippus le Bret, [ C]
• ...Odo de Hodenet.

Oxon & Berk.

• ...Thomas de Valom,
• ...Willielmus de Englefeud.

[ D]

* 2.332REx Humfrido de Bohun Comiti Hereford, Iohanni de Bailol, Rogero de Leyburn, & Roberto Walerand, Custodibus Ci∣vitatis [N. 224] suae London, S••lutem. Quia Major, Cives, & tota Commu∣nitas Civitatis praedictae tam de vita & membris quam terris tenementis & bonis suis aliis quibuscum{que} voluntati nostrae se submiserunt, Volumus quod pax nostra tam in Civitate praedicta quam in partibus adjacentibus proclametur & firmiter observetur. Et ideo vobis mandamus quod pacem nostram ibidem publice clamari & firmiter observari faciatis, omnem dili∣gentiam [ E] quam poteritis apponentes, ne depraedationes aliquae in dicta Ci∣vitate fiant, maxime cum depraedationes praedictae in dispendium no∣strum cederent & jacturam manifestam. Quod si forte aliquos deprae∣datores seu pacis nostrae perturbatores ibidem inveniri contigerit eos, ar∣restari & salvo custodiri faciatis donec aliud inde praeceperimus, Ita quod diligentiam vestram exinde debeamus merito commendare. Teste Rege apud Windesoram Sexto die Octobris.

[ F]

REx universis & singulis hac instante Die Jovis ad Comitatum Middlesex conventuris, Salutem.* 2.333 Quia de Vicecomite in Co∣mitatu praedicto nondum providimus mittimus dilectum & fidelem no∣strum [N. 225] Philippum de Conel ad Comitatum illum tenendum die prae∣dicto, [ A] & ea quae ad officium Vicecomitis pertinent facienda, Et ideo vobis mandamus quod eidem Philippo tanquam Vicecomiti nostro Co∣mitatus praedicti quoad diem illum intendentes sitis & respondentes sicut praedictum est. In cujus, &c. Teste Rege apud Windesor sexto die Octobris.

[ B]

REx omnibus, &c. Salutem.* 2.334 Licet nos sicut Edwardus primoge∣nitus noster totis desideriis affectemus transfretare in subsidium [N. 226] terre Sanctae, quia tamen Praelatis Magnatibus & Communitati Regni nostri non videtur expediens ne{que} tutum quod nos ambo extra regnum istis temporibus ageremus, nos votum nostrum quatenus pos∣sumus perfici, & regni nostri regimini de consilio dictorum Praelatorum & Magnatum Salubritor prospicere cupientes negotium Crucis una cum [ C] signo Crucis nostrae praefato primogenito nostro ex plena & summa Confidentia commisimus vice nostra, & ad idem negotium quo ad votum peregrinationis nostrae & suae prout decet & expedit ad Chri∣stiani nominis exaltationem efficacius peragendum totam vicesimam nobis in subsidium terrae Sanctae per totum regnum nostrum concessam tam collectam quam colligendam eidem primogenito nostro duximus plenarie conferendam. In cujus, &c. Teste Rege apud Winton quarto die Augusti.

[ D]

REx Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Comitibus,* 2.335 Baroni∣bus, Militibus, & libere tenentibus, & omnibus fidelibus suis [N. 227] per Hiberniam constitutis, Salutem. Fidelitatem vestram in Domino commendantes quam Domino patri nostro semper exhibuistis, & nobis estis diebus nostris exhibituri. Volumus quod in signum fidelitatis vestrae [ E] tam praeclare, tam insignis, Libertatibus regno nostro Angliae à patre nostro & nobis concessis, de gratia nostra & dono in Regno nostro Hi∣berniae gaudeatis vos & vestri haeredes imperpetuum. Quas distincte in scriptum redactas de communi Consilio omnium fidelium nostrorum vobis mittimus, signatas sigillis Domini nostri G. Apostolicae sedis Legati, & fidelis nostri Comitis W. Mareschalli Rectoris nostri & Regni nostri, quia sigillum nondum habuimus, easdem processu temporis de majori Consilio proprio sigillo signaturi. Teste apud Gloucestriam sexto die Februarii.

[ F]

* 2.336QƲia pro communi utilitate terrae Hiberniae & unitate terrarum Re∣gis, Rex vult, & de communi consilio Regis provisum est, quod [N. 228] omnes leges & consuetudines quae in regno Angliae tenentur in Hyber∣nia teneantur, & eadem terra eisdem legibus subjaceat, & per easdem regatur, sicut Dominus J. Rex cum ultimo esset in Hibernia, statuit & fieri mandavit. Quia etiam Rex vult, quod omnia brevia de communi jure quae currant in Anglia similiter currant in Hybernia sub novo sigillo [ A] Regis. Mandatum est Archiepiscopis, &c. quod pro pace & tran∣quillitate ejusdem terrae, per easdem leges eos Regi et deduci permittant, & eas in omnibus sequantur. In cujus, &c. Teste Rege apud Wodestok, nono die Septembris.

[ B]

* 2.337REx Justiciario Hiberniae, Salutem. Monstravit nobis Mamorch Offerthierun et Rothericus frater ejus, quod Antecessores sui [N. 229] et ipsi, licet Hibernienses fuissent, semper tamen firmiter fuerunt ad fidem et servitium nostrum et praedecessorum nostrum Regum Angliae ad conquestum una cum Anglicis faciendum super Hybernienses. Et ideo vobis mandamuus, quod si ita est, tunc non permittas ipsos Ma∣morch et Rodericum repelli, quin possint terras vindicare in quibus jus [ C] habent, sicut quilibet Anglicus; quia si ipsi et Antecessores sui sic se ha∣buerunt cum Anglicis, quamvis Hibernienses, injustum est, licet Hiber∣nienses sint, quod exceptione qua repelluntur Hibernienses à vindicatione terrarum et aliis repellantur. Teste, &c.

[ D]

* 2.338SAnctissimo in Christo Patri Urbano Dei gratia Sacro Sanctae Ro∣manae [N. 230] Ecclesiae summo Pontifici, Henricus eadem gratia Rex An∣gliae, Dominus Hiberniae, Dux Aquitaniae, Salutem, Cum reve∣rentia et honore. Sanctitati vestrae notum facimus, quod nos constitui∣mus et ordinamus in vestrae Curia Sanctitatis, dilectos Clericos nostros magistros Johannem de Hemingford, et Rogerum Luvell, et quemlibet eorum in solidum, ita quod non sit melior conditio occupantis, nostros et Regni nostri Procuratores et Nuncios speciales, ad exponendum, et inti∣mandum, [ E] et referendum gravamina nobis et Regno nostro illata, à Vene∣rabilibus Patribus Bonifacio Archiepiscopo Cantuariensi, & Suffra∣ganeis ejus, et ad exponendum et intimandum vobis quaedam statuta ab eis edita in nostrum et Coronae nostrae praejudicium et gravamen nec non ad supplicandum Sanctitati vestrae, ut praedicta gravamina tollere, ac statuta dignetur vestra Sanctitas revocare; et ad supplicandum etiam, ut super hiis vestrae Sanctitatis circumspectio nobis et Regno nostro gratiam ad∣hibeat, si necesse fuerit et remedium opportunum. [ F]

Item, Et ad impetrandum, et contradicendum et Narrandum, ac in Judices conveniendum. Ratum habituri quicquid ipsi Procuratores vel eorum alter duxerint vel duxerit faciendum, praesentibus post annum mi∣nime valituris. Dat. apud London 7 Kalend. Novembris, Anno 1261.

DOmino Papae Rex Angliae, Salutem, cum reverentia et honore.* 2.339 Sanctitati vestrae notum facimus, quod nos constituimus et ordina∣mus in Curia vestrae Sanctitatis, Magistros Johannem de Hemingford, et [N. 231] Rogerum Luvell, quemlibet eorum in solidum; ita quod non sit melior conditio occupantis, nostros et Regni nostri Procuratores et Nuncios spe∣ciales, [ A] ad exponendum, intimandum, et referendum gravamina nobis et Regno nostro illata à Venerabilibus Patribus Bonifacio Archiepiscopo Cantuariensi, & Suffraganeis ejus, et ad exponendum et intimandum vo∣bis quaedam statuta ab eis edita in nostrum et Coronae nostrae praejudicium et gravamen; et ad supplicandum Sanctitati vestrae, ut praedicta grava∣mina et statuta dignetur vestra Sanctitas revocare et ad Supplicandum, ut vestra Sanctitas faciat nobis et Regno nostro gratiam, si necesse fu••rit, et remedium opportunum. Item ad impetrandum et contradicendum, [ B] narrandum, ac ad Judices eligendum et recusandum, Ratum habituri quicquid dicti Procuratores, vel alter eorum super praemissis duxerint vel duxerit faciendum, praesentibus per biennium in suo robore duraturis. Dat. apud Westmonasterium, die tertio Januarii, Anno. 1261.

[ C] REx Vicecomiti Eborum Salutem.* 2.340 Quia in relevationem omnium In∣colarum & populi Regni nostri pro octava omnium bonorum [N. 230] Singulorum laicorum per totum idem Regnum pro urgentissima nunc dicti regni contra Gallicos necessitate levanda concessimus pro nobis & haeredi∣bus nostris confirmare & firmiter teneri facere Magnam Cartam de liber∣tatibus Angliae & Cartam de libertatibus Forestae & concedere omnibus & singulis ejusdem Regni litteras nostras patentes quod dictae Octavae le∣vatio non cedet eisdem in praejudicium, Servitutem, Exhaeredationem,* 2.341 [ D] usum vel Consuetudinem in futurum; Tibi Praecipimus firmiter injungentes quod sine dilatione aliqua duos de probioribus & legalioribus Militibus Comitatus tui eligi, & eos plenam potestatem pro ipsis & tota Communitate dicti Comitatus habentes ad Edwardum filium nostrum carissimum tenen∣tem in Anglia locum nostrum venire facias. Ita quod sint London ad eundem filium nostrum modis omnibus in Octavis Sancti Michaelis proximo futuris ad ultimum, Cartas super Confirmatione nostra Cartarum praedictarum, & litteras nostras super dicta concessione pro ipsa Communitate in forma [ E] praedicta recepturi, & facturi ulterius quod per dictum filium & Con∣silium nostrum ibidem fuerit ordinatum Et hoc nullo modo omittas. Et habeas ibi hoc Breve. Teste Edwardo filio Regis apud Sanctum Paulum London, decimo quinto die Septembris.

Consimiles litterae diriguntur singulis Vicecomitibus per Angliam.

The Incolae Regni, and Populus were the Laity only, as appears in this Record by the words [ F] singulorum Laicorum: And they were called incolae regni, in Despight to the Clergy, who were then out of the Kings Protection, and not taken to be his Subjects, or Members of the Nation.

* 2.342REx omnibus de Comitatu Eborum Salutem. Cum propter hostilem turbationem habitam in Regno nostro de unanimi assensu & volun∣tate [N. 233] nostra, & Edwardi filii nostri primogeniti Praelatorum Comitum, Ba∣ronum & Communitatis regni nostri pro Regni ipsius pace pro cujus secu∣ritate dictus Edwardus & Henricus filius Regis Alemanniae Nepos noster obsides dati fuerunt concorditer sit provisum quod quaedam ordinatio de unanimi assensu nostro Praelatorum Comitum & Baronum praedicto∣rum [ A] super nostro & regni nostri statu London * 2.343 Mense Iunii Anno Regni nostri quadragesimo octavo facta inviolabiliter observetur Univer∣sitatem vestram scire volumus quod nos ordinationem ipsam & pacem & tranquillitatem Regni bona fide observare & in nullo contravenire ad Sancta Dei Evangelia juravimus. Hoc adjecto in eodem Sacramento specialiter, & expresse quod occasione factorum praecedentium tempore tur∣bationis aut guerrae praecedentis neminem occasionabimus aut inculpabimus de illis aut de parte illorum quos tanquam inimicos diffidavimus puta [ B] Comites Leycestriae & Gloucestriae & alios sibi adhaerentes ac Barones sive Cives nostros London & Quin{que} Portuum nec alicui de praedictis dampnum faciemus aut fieri procurabimus nec per Ballivos nostros aliqua∣tenus fieri permittemus. Juravimus insuper quod ea omnia quae pro libera∣tione dictorum filii nostri ac Nepotis sunt provisa & sigillo nostro sigillata quantum ad nos pertinet inviolabiliter observabimus & ab aliis pro posse nostro faciemus observari. Volentes & consentientes expresse quod si nos vel dictus Edwardus filius noster contra praedictam ordinationem, [ C] provisionem nostram seu juramentum, quod absit, in aliquo venire seu pacem & tranquillitatem regni nostri turbare seu occasione factorum prae∣cedentium tempore turbationis ac guerrae praecedentis aliquem de praedictis aut de parte praedictorum quos diffidavimus occasionare seu alicui de eis dampnum facere aut fieri procurare praesumpserimus, liceat omnibus de regno nostro contra nos insurgere & ad gravamen nostrum, opem, & operam dare juxta posse, Ad quod ex praesenti praecepto nostro omnes & singulos volumus obligari fidelitate & homagio nobis factis non ob∣stantibus. [ D] Ita quod nobis in nullo intendant, set omnia quae gra∣vamen nostrum respiciunt, faciant ac si in nullo nobis tenerentur do∣nec quod in hac parte transgressum fuerit seu commissum cum satis∣factione congrua in statum debitum secundum praedictorum ordinatio∣nis & provisionis nostrae seu juramenti formam fuerit reformatum. Quo facto sicut prius intendentes existant. Et si aliquis alius de regno nostro contra praedicta venire seu pacem & tranquillitatem regni nostri turbare praesumpserit seu nobis vel Edwardo filio nostro aut alicui alteri [ E] contra praedicta vel aliquod praedictorum venientibus opem, Consilium, consensum vel auxilium quoquo modo praestiterit si hoc notorium fuerit aut de hoc per considerationem Consilii nostri & Magnatum terrae nostrae convictus fuerit sive non, tam ipse quam haeredes sui imperpetuum exhae∣redentur ac de terris & tenementis ipsorum fiat prout de terris eorum qui de felonia convicti sunt secundum leges & consuetud••nes regni nostri fieri consuevit. Ad haec de unanimi assensu & voluntate nostra Edwardi filii nostri Praelatorum Comitum Baronum & Communitatis Regni nostri con∣corditer [ F] provisum est quod Cartae * 2.344 antiquae communium Libertatum & Forestae Communitati regni nostri per nos dudum concessae in quarum vio∣latores ad petitionem nostram sententia excommunicationis dudum lata est & per sedem Apostolicam specialiter confirmata nec non & omnes articuli de nostro & Magnatum terrae nostrae communi assensu dudum

provisi quas nuper apud Wygorniam existentes per singulos Com••tatus sub sigillo nostro transmisimus inviolabiliter observentur imperpetuum. Ad quorum observationem Sacramento ad Sancta D••i Evangelia praestito sponte nos obligavimus, & omnes Justiciarios, Vicecomites, & quos∣cum{que} Ballivos de regno nostro tam nostros quam aliorum simili Sacra∣mento volumus obligari. Ita quod nullus teneatur al cui Ballivo obedire donec Sacramentum praestiterit. Et si quis contra Cartas ipsas vel arti∣culos [ A] praedictos in aliquo venire praesumpserit praeter perjurii reatum & excommunicationis sententiam quae incurret per considerationem Cur••ae nostrae graviter puniatur. Salvo in praemissis prout decet privilegio cler••cari. Et quia volumus quod haec omnia firmiter & inviolabiliter ob∣serventur, Universitati vestrae injungendo ac praecipiendo mandamus qua∣tinus vos omnes & singuli praedicta omnia & singula sicut superius scripta sunt faciatis teneatis & inviolabiliter observetis & ad ea omnia facienda tenenda & observanda ad Sancta Dei Evangelia Sacramento corpora∣liter [ B] praestito ad invicem vos obligetis. In cujus rei Testimonium Car••as & Ordinationes praedictas cum praesentibus literis patentibus vobis sub sigillo nost••o transmisimus in Comitatum vestrum sub custodia fide dig∣norum ad hoc Electorum ad rei memoriam salvo custodiend••s, contra quas ne quis ignorantiam p••etendere possit in futurum, ad minus bis in anno in pleno Comitatu p••as praecipimus publicari. Ita quod fiat prima publi∣catio in proximo Comitatu post instans festum Paschae, secunda vero fiat in proximo Comitatu, post festum Sancti Michaelis & sic deinceps fiat [ C] annuatim. Volumus insuper quòd salvis omnibus supradictis, omnes aliae ordinationes & articuli per nos & Concilium nostrum hactenus provisi qui poterunt ad honorem Dei & Ecclesiae, fidem nostram, & regni no∣stri commodum observari, inviolabiliter observentur & teneantur. Ut autem praemissa omnia & singula firma maneant & inconcussa Reve∣rendi Patres Episcopi per Regnum constituti ad instantiam nostram sententiam excommunicationis fulminarunt, in omnes illos qui contra praemissa vel aliquod praemissorum scienter venerit aut venire tempta∣verit [ D] cum effectu quorum jurisdictioni seu cohercioni spontanea vo∣luntate quantum ad praemissa nos submittimus privilegiis nostris om∣nibus impetratis aut impetrandis seu proprio motu Domini Papae nobis concessis aut imposterum concedendis in hoc pure renunciantes prout in literis super hoc confectis penes dictos Praelatos residentibus plenius continetur. In cujus rei Testimonium has literas nostras fieri fecimus patentes. Teste Rege apud Westmonasterium, decimo quarto die Martii Anno Regni nostri quadragesimo nono.

The same Date in the same [ E] Chart to the County of Mi••d.

[ F]

* 2.345REx Vicomiti Lincolniae Salutem. Quia audivimus quod tu & Bal∣livi tui & etiam Ballivi aliorum quid Hundreda habent in Co∣mitatu [N. 234] tuo non intelligitis qualiter Hundreda & Wapentacca ten••ri de∣beant in Comitatu tuo postquam concessimus omnibus de regno nostro li∣bertates contentas in Cartis nostris quas inde fecimus, dum fuimus infra [ A] ••tatem. Nos eandem Cartam nuper legi fecimus in praesentia Domini Can∣tuariensis & Majoris & Senioris partis omnium Episcoporum, Comi∣tum & Baronum totius Regni nostri, ut coram eis & per eos expone∣retur haec clausula contenta in Carta nostra de libertatibus, videlicet quod nullus Vicecomes vel Ballivus faciat Turnum suum per Hundreda nisi bis in anno & non nisi loco debito & consueto, videlicet semel post Pascha & iterum post Festum Sancti Michaelis sine occasione. Ita scilicet quod quilibet habeat libertates suas quas habuit, & habere [ B] consuevit tempore Henrici Regis avi nostri, vel quas postea perqui∣sivit; unde à multis ibi dictum fuit, & testatum quod tempore Henrici Re∣gis Avi nostri tam Hundreda & Wapentacca quam Curiae Mag∣natum Angliae Solebant teneri de quindenâ in quindenam. Et licet multum placeret nobis communi utilitati totius regni & indempnitati pauperum providere, tamen quia illi duo Turni plene non sufficiunt, ad pacem regni nostri conservandam, & ad excessus tam divitibus quam pauperibus illatos corrigendos qui ad Hundreda pertinent de communi Consilio praedicti Domini Cantuariensis, & omnium praedictorum Epis∣coporum, [ C] Comitum, & Baronum & aliorum. Ita provisum est quod inter praedictos duos Turnos teneantur Hundreda & Wapentacca & etiam Curiae Magnatum de tribus Septimanis in tres Septimanas ubi prius te∣neri solent de quindenâ in quindenam. Ita tamen quod ad illa Hun∣dreda & Wapentakia, & Curias, non fiat generalis Summonitio sicut ad Turnos praedictos sed ad Hundreda illa Wapentakia & Curias conve∣niant conquerentes & adversarii sui, & illi qui Sectas debent, per quos teneantur placita, & fiant Judicia, nisi ita sit quod ad Hundreda [ D] illa & Wapentakia fieri debeat Inquisitio de placitis Coronae sicut de Morte hominis, Thesauro invento, & hujusmodi ad quae inquirenda conveniant cum praedictis Sectariis, quatuor villatae proximae, Scilicet omnes de illis villis qui necessarii fuerint ad Inquisitiones illas faciendas, Et ideo tibi praecipimus quod praedicta Hundreda Wapentakia & Curias tam nostras quam aliorum teneri facias de caetero secundum quod praedictum est de tribus Septimanis, in tres Septimanas, exceptis praedictis duobus Turnis, qui de caetero teneantur secundum quod prius teneri solebant. Teste [ E] Rege apud Westmonasterium xi^o die Octobris.

[ F]

Notes

• * 1.1

  Forma progre••¦su•• in judicio. Antiquitates Alaman. Tom▪ 2. fol. 3.
• * 1.2

  Rhetia was toward the foot of the Alps.
• * 1.3

  Contra Di∣re••tum, Co•• Dr••ctum, Co••¦tra Drutum, Contra Dro•• Gallic••. Testimonia 〈◊〉〈◊〉 T••s••e••, com∣mon in Barb••¦rous ••••tin.
• * 1.4

  About the year of our Lord 807. in the Reign of Charles the Great.
• * 1.5

  Witnesses or Jurors were the same in the old Feudal German Law.
• * 1.6

  This Oath was made to the Emperor, who is here meant by Do∣minus Noster.
• * 1.7

  That is Hrothe••m.
• * 1.8

  Charles the Great▪ abou•• the year of our Lord 807
• * 1.9

  In the Appe••¦dix to Somne•• Gavelkind, p. 191.
• [1] 1.10

  Gul. Pict. f. 187.
• * 1.11

  He was Earl of Brion••a in Normandy, Ancestor of the Earls of Clare in Eng∣land.
• [1] 1.12

  Gul. Pict. f. 187.
• * 1.13

  Historia Elien. Penes Doctorem Gale. p. 87 a.
• * 1.14

  Ibid. p. 94. a.
• * 1.15

  Ecclesiae.
• * 1.16

  Ibidem.
• * 1.17

  Ibid. 94. b.
• * 1.18

  Ibidem.
• * 1.19

  Ibidem.
• * 1.20

  Stowe, f. 535.739, 740.
• * 1.21

  Spelm. Co•• vol. 2. fol. •• A. D. 10••
• * 1.22

  Ibid. fol. ••
• * 1.23

  Selden. Not. in Eadmer, f. 164.
• * 1.24

  Eadm. Histor. Nov. f. 12.
• * 1.25

  Append.
• * 1.26

  i. c. Legem.
• * 1.27

  Eadm. Hist. nov. fol. 16.
• * 1.28

  Eadm. Hist. f. 43. n. 30.
• * 1.29

  Eadm. Hist. f. 59. n. 40.
• * 1.30

  Eadem. 〈◊〉〈◊〉 fol. 63. N. ••
• * 1.31

  Investitures of Churches ta∣ken away from Kings, Princes, and all Laicks by the Pope.
• * 1.32

  Eadm. Hist. fol. 67. N. 30.
• * 1.33

  Eadm. Hist. fol. 71. lin. 8.
• * 1.34

  De inv••stitura.
• * 1.35

  Eadm. Hist. f. 73. n. 40.
• * 1.36

  Eadm. Hist. f. 74. n. 10.
• * 1.37

  De investitu••
• * 1.38

  Eadm. Hist. f. 74 n. 30.
• * 1.39

  De investitu∣ris.
• * 1.40

  Eadm. Hist. fol. 79. lin. ••
• * 1.41

  Eadm. Hist. fol. 84. n. 20.
• * 1.42

  Eadm. Hist. fol. 85. n. 30.
• * 1.43

  I.c. Dioeceses.
• * 1.44

  Eadm. Hist. fol. 87. lin. 4.
• * 1.45

  Eadm. Hi•• fol. 90. li••
• * 1.46

  Robert E•• of Norma•• was his el•• Brother.
• * 1.47

  Eadm. Hist•• fol. 91. lin. ••
• * 1.48

  Selden ad Eadm. fol. 2•• n. 10.
• * 1.49

  Eadm. Hist. fol. 102. lin. 8.
• * 1.50

  Eadm. Hist. fol. 120. lin. 3.
• * 1.51

  Eadm. 〈◊〉〈◊〉 121. li••
• * 1.52

  Ben. A•• p. 59. a.
• * 1.53

  Hoved. f. •• a. n. 30.
• * 1.54

  Ben Abb•• p. 108. a.
• * 1.55

  Hoveden. f. 325. b. n
• * 1.56

  Rad. de Dice∣to. Col. 529. n. 60.
• * 1.57

  Girald•• Ca•• lib. 1. Ex•• Hibern. c. •• f. 776. n. ••
• * 1.58

  Fideles i•• Christo.
• * 2.1

  Hov. f. 3•• b. n. 20. •• Abb. p. 69.
• * 2.2

  His Forc••
• * 2.3

  Wexfordia.
• * 2.4

  A. D. 1155.
• * 2.5

  Spelm. Concil. Vol. 2. f. 51. Concedit om∣nes Consuetu∣dines, quas Rex Hen. I. concessit.
• * 2.6

  Praecipit, ut Ecclesia, & omnes homi∣nes sui eas te∣neant quiete.
• * 2.7

  Quadrile•• lib. 5. in ••¦cipio.
• * 2.8

  Chronic. Gervas. ••robern. 〈◊〉〈◊〉 1386. n. 〈◊〉〈◊〉 Mat. Par•• 100 n. 30•• Quadrilo•• supra.
• * 2.9

  Historiae Nor∣man. Antiqu. s••riptor. f. 1059.
• * 2.10

  Mat. Paris, f. 101. n. 50. A. D. 1164.
• * 2.11

  Quadrilog. lib. 5. Hoved. f. 284. b. lin 4. A. D. 1165.
• * 2.12

  Vel cora Justiciariis Regis.
• * 2.13

  Quadrilog•• lib. 4.
• * 2.14

  Hoved. f. 285. b. n. 40. A. D. 1165.
• * 2.15

  Quadrilog. lib. 4. A. D. 1166.
• * 2.16

  Hoved. f. 287. a. n. 30. A. D. 1166.
• * 2.17

  Ibid. b. li••
• * 2.18

  Hoved. f. •• b. n. i. A•• 1167.
• * 2.19

  Hoved. f. •• b. n. 40. A•• 1167.
• * 2.20

  Hoved. f. 2 b. n. 20. A. 1168.
• * 2.21

  Ibidem, n. 40. A. D. 1168.
• * 2.22

  Chron. G•• vas. Doro•• Col. 140 lin. 1. A. •• 1169. See Hov•• f. 295. a. ••
• * 2.23

  Ibidem. f. 295. a. n. 20 A. D. 1169.
• * 2.24

  Quadrilo•• lib. 5.
• * 2.25

  In this R•• script are ••¦ny faults 〈◊〉〈◊〉 incongru•• yet seeing 〈◊〉〈◊〉 they do 〈◊〉〈◊〉 little alte•• sense and 〈◊〉〈◊〉 meaning 〈◊〉〈◊〉 I have Pri•• it, as I f•• it in the A••¦thor.
• * 2.26

  Quadrilog. lib. 5.
• * 2.27

  Quadrilog lib. 5.
• * 2.28

  Hoved. f. a•• b. n. 50.
• * 2.29

  Quadril•• lib. 5.
• * 2.30

  Hoved. f. 302. b. n. 40.
• * 2.31

  Ibidem, f. 303, a. n. 30.
• * 2.32

  Ibidem, f. 304. a. n. 10.
• * 2.33

  Rad. de Dice∣to Col. 569. n. 10. Quadrilog. lib. 4.
• {inverted ⁂} 2.34

  Et aput eum Votivis Orationibus satagatis, veniam peccatorum promereri. ut qui pro Chris••o in vita Exilium, et in Morte, virturis Constantia, Martyrium pertulit; Fide∣lium jugi Supplicatione pulsatus, pro nobis apud Deum intercedat. Dat. S••goniae 3 Idus [ E] Martii. Thus ends this Brief in Ralph de Diceto, and this is the difference between the two Copies in him, and Quadrilogus; which last in the same place hath an Epistle from the Pope of the same Tenor, to all Bishops of the Christian Church, directing and com∣manding the same things.
• * 2.34.1

  Rad. de Di∣ceto ut supra n. 50.
• * 2.34.2

  A. D. 1173.
• * 2.35

  Somner's Anti∣quities of Canturbury, p. 248.
• * 2.36

  Hoved f. 310. a. n. 50.
• * 2.37

  Ex Decretali Epistola Ale∣xandri Papae tertii ad Ro∣gerum Wi∣gorn. Episco∣pum.
• * 2.38

  Ex Concil. 3 Provincial. Carthagin. Can. 27.
• * 2.39

  Ex Concil. Toletano, 3 Can. 3.
• * 2.40

  Ex Concil. Agathensi▪ Can. 20. A. D. 506.
• * 2.41

  Ex Diversis Decretis Ur∣ban. Innocen∣tii. & Concil. Chalcedon & Carthaginen.
• * 2.42

  Ex Concilio Tiburiensi▪ Can. 16. A.D. 895.
• * 2.43

  Ex Decreto U••ban. Papae.
• * 2.44

  Decretum no∣vum.
• * 2.45

  Ex Decretis Patrum.
• * 2.46

  Ex Concilio Meldensi.
• * 2.47

  Ex Decreto Alexand. Pa∣pae tertii Epis∣cop. Norwi∣cen. Misso.
• * 2.48

  Ex Concilio Rothamagensi
• * 2.49

  Ex Decreto Pelagii Papae.
• * 2.50

  Ex Decreto Julii Papae.
• * 2.51

  Ex Concillo Remensi.
• * 2.52

  Ex Decreto Hormisdae Papae.
• * 2.53

  Ex Decreto Nicholai pri∣mi Papae, Tit. 18. de Matri∣monio.
• * 2.54

  Hoved. f. 311. b. n. 40.
• * 2.55

  In the History f. 324. D. this Agreement is referred to in Number 36. by mistake.
• * 2.56

  Hoved. f. 377. b
• * 2.57

  Hoved. f. 378. ••. n. 50.
• * 2.58

  Rad. de Dice∣to, Col. 655. n. 30.
• * 2.59

  Ibidem, n. 40.
• * 2.60

  Hoved. f. 379. b. n. 10.
• * 2.61

  Rad de Dice∣••o Col 659. ••n. 10.
• * 2.62

  ••bidem, n. 30.
• * 2.63

  Hoved. f. 398. b. n. 30.
• * 2.64

  Hoved. f. 413. a. n. 20.
• * 2.65

  Hoved. f. 423•• a. n. 30.
• * 2.66

  Ibidem. n. 40.
• * 2.67

  ••. 1194.
• * 2.68

  In those ••as the Ver∣••ct was called Recognition, ••d the Jurors ••ecognitors.
• * 2.69

  They are ••nds or Pro∣••s that fall to ••e King or ••ord of a Man∣••er, by For∣••iture, or ••eath of a Te∣••ant without ••eirs.
• (a) 2.70

  So called from the Tryal of Right, which was the greatest Tryal, and was brought into Court by a Writ of Right, by which the Jurors were directed to discover who had more right to the Land in question, whether the Demandant or the Tenant and Pos∣sessor.
• (b) 2.71

  [ F] The Itinerant Justices were named I suppose, though omitted by the Historian.
• (c) 2.72

  These were Commissioners for the Management of the Kings Wardships and Escheats un∣doubtedly in the Iter assigned to these Justices; or perhaps all over England.
• (d) 2.73

  In these times, and two or three hundreds of years afterward, the King, but especially the Bishops, Abbats, and Temporal Nobility and Knights, kept much and many of their Maners and Lands in their own Hands, and stocked and managed them by a Prae∣positus and Servants, and sometimes let them to Farm stocked.
• * 2.74

  This was such, as are now called White, or Quit-Rents.
• * 2.75

  Hoved. f. 445. b. n. 10.
• * 2.76

  Wood-men.
• * 2.77

  Or Tenents in Military Service, alias Free Tenents.
• (a) 2.78

  By Assises here are meant the Antient Writs by which Actions were brought, either for Right or Propriety, by a Writ of Right or Possession, by a Writ of the Death of an Ancestor, or of Novel Disseisin, by a Writ of that Title, &c.
• (b) 2.79

  Lands held by many Men in all Counties for some particular Services performed to the King, see Append. to the Introduction to History, f. 22. A.
• (c) 2.80

  The King had the Goods of Usurers after their Death.
• (d) 2.81

  Incroachments upon the Kings Lands, his High-Ways, diverting or stopping Water-Courses, incroaching upon Streets in Cities and Burghs, &c.
• (e) 2.82

  See the Statute o•• Assise of Weights and Measures before.
• * 2.83

  Hove••. f. 445. b. ••. 30.40.
• * 2.84

  Venationem, Venaison, Fren. Venison. Engl.
• * 2.85

  Forestarios, must be so translated here, and the word will bear it; for Foresta, in a strict fence, signifies Silva Saltus, &c.
• * 2.86

  Viride, that is the Green-Wood, and Herbage of the Forest.
• * 2.87

  Here must be some mi∣stake, but how well to recti∣fie it I know not.
• * 2.88

  Fannatio, the time when the Do's Fawn. Foineson, or Faoneson, from the French Faon, a Fawn.
• * 2.89

  Rad. de Dice∣to, Col. 657. n. 40. A.D. 1190.
• * 2.90

  Hoved. f. 471. a. n. 10.
• * 2.91

  Mat. Paris, f. 214.11.40.
• * 2.92

  Pat. 8. & 9. Jo∣hannis M. 4. n. 18.
• * 2.93

  Pat. 8. & 9. Jo∣hannis M. 3. Dorso.
• * 2.94

  Commissio∣ners.
• * 2.95

  ••at. Paris, ••••. n. 10.
• * 2.96

  ••at. 9. Johan∣••is Regis, M. 3. ••. 22.
• * 2.97

  Pat. 9. Johan. Regis, M. 2. n 7
• * 2.98

  Pat. 9. Johan∣nis, M. 3 n. 21.
• * 2.99

  Pat. 9. Johan∣nis. M. 2. n. 15.
• * 2.100

  Claus. 9. Jo∣hannis Regis. M. 5.
• * 2.101

  He was She∣riff of Hamp∣shire. Claus. 9. Jo∣hannis, M. 3.
• * 2.102

  Claus. 9. Jo∣hannis, M. 5.
• * 2.103

  Crocia signifies often a Pastoral Staff.
• * 2.104

  Pat. 9. Johan∣nis, n. 11.
• * 2.105

  Rot. Claus. 9. Johannis M 3.
• * 2.106

  Claus. 9. Jo∣han. Regis M. 10. Dors.
• * 2.107

  From the Greek Sagma, a Burthen, whence Salma, Sàuma, Somma, Summa, the French Saume, and perhaps our Saxon Seam, a Load or Burthen, which now is usually taken for a Quarter of Grain; hence Equus Sagmarius, Saumarius, Soumarius, Sommarius, Summa∣rius, a Summer, or as we corruptly call it, a Sumpter Horse.
• * 2.108

  Mat. Paris, f. 233. n. 50.
• * 2.109

  Mat. Paris, f. 235. n. 10.20. &c.
• * 2.110

  Pat. 15. Jo∣hannis parte prima n 84.
• * 2.111

  Pat. 15 Johan. parte prima, n. 1. Dorso.
• * 2.112

  Mat. Paris, f. 236. n. 40.
• * 2.113

  Ibid. f. 237. n. 20. The Form of King John his doing Homage to the Pope.
• * 2.114

  In B••bliothe∣ca Cottonia∣na, sub Effi∣gic Cleopa∣trae. E 1.
• * 2.115

  i. e. 4 No∣vembris.
• * 2.116

  Cart. 15. Jo∣hannis, n. 31.
• * 2.117

  Rot. Claus. 15 Johan. parte prima, M. 8. D••rs.
• * 2.118

  Mat. Paris, f. 55. n. 40. Ibid. f. 240. n. 10.
• * 2.119

  Order. Vi∣tal. f. 805. B. A. D. 1101.
• * 2.120

  Order. Vi∣tal. f. 805. B. A. D. 1101.
• * 2.121

  Order. Vi∣tal. f. 805. B. A. D. 1101.
• * 2.122

  Mat. Paris. f. 56. n. 30.
• * 2.123

  Rot Pat. 15. Johan. p. 2. M. 8. Dors.
• * 2.124

  Note, This Writ was issu∣ed on behalf of the Bishop of Bath, who had been beyond Sea with the Archbishop, not long after the Kings Absolu∣tion, in pursu∣ance of the Oath he then took.
• * 2.125

  Ibid. M. 7. Dors.
• * 2.126

  Mat. Paris, f. 247. n. 30.
• * 2.127

  Rot. Claus. 15. Johan. parte prima, M. 1. Dors.
• * 2.128

  Mat▪ Paris, f. 249. l n. 2,
• * 2.129

  Alias Her∣dingtona.
• * 2.130

  Chart. 16. Jo∣hannis, n. 67.
• * 2.131

  Pat. 16. Jo∣hannis, parte primâ, M. 17. Dors.
• * 2.132

  Rochfort.
• * 2.133

  Pat. 15. Jo∣han. parte secundâ, M. 8. Intus.
• * 2.134

  Ibid. M. 8. Dors.
• * 2.135

  Archiepisco∣pis & Episco∣pis, &c. in a Manuscript Book of Laws in Corpus Christi Coll. Library in Cambridge.
• * 2.136

  De est ver∣bum quam.
• * 2.137

  So in a Ma∣nuscript Book of Laws in Corpus Christi Library in Cambridge.
• * 2.138

  From the word Contine∣re, signifying Alere, sumptus facere, from whence Con∣tenementum sig∣nifies Lively∣hood, or way of Living. Du Fresa in the word Conte∣nementum.
• * 2.139

  From Gag∣nagium, a French word, thence Wagna∣gium, Wanna∣gium. Gaignage Agriculture, or Tillage, sometimes it signifies Hor∣ses, and all Implements for Tillage, and sometimes the Crop.
• * 2.140

  The Sheriffs anciently used to let, and ma∣nage the Kings Maners, and answer the Profits.
• * 2.141

  This word non ought not to be here.
• * 2.142

  Forsan poti∣us, Executori.
• * 2.143

  Into the Exchequer.
• * 2.144

  Nullus Vice∣comes vel Bal∣livus noster ca∣pict carectam alicujus liberi hominis pro Carriagio fa∣ciendo nisi de voluntate ipsius liberi hominis, &c. in lib. MSS. in Bib∣liotheca Coll. Corpor. Christi Cantabrig.
• * 2.145

  This Writ seems to have been such, as would take the Cause or Tryal of Right out of the Lords Court, where all Ti∣tles of Right were antient∣ly Tryed; and this Liber ho∣mo was a Lord of a Maner that was in danger to lose his Court by this Writ, by having Tryals of Right taken from it.
• * 2.146

  In the same Manuscript.
• * 2.147

  Q. Whether not destruatur.
• * 2.148

  There wants the word Con∣ductum.
• * 2.149

  Omnes Ba∣rones qui fun∣daverunt Ab∣bathias. In MSS. Coll. Corp. Christi.
• * 2.150

  Mat. Paris, f. 259. n. 40.
• * 2.151

  It should seem before this time an Oxe was ta∣ken of him whose Dog was found un∣lawed.
• * 2.152

  It was where an Officer of the Forest sold Ale, causing men to spend their money, for fear he should in∣form against them.
• * 2.153

  A Court of Tenents with∣in the Forest before the Verderers.
• * 2.154

  Such as took in Strangers Hogs and Cat∣tle to Feed in the King's Woods and Forests, and received the money for them.
• * 2.155

  Mat. Paris, f. 263. n. 10.
• * 2.156

  Ibidem. f. 262. n. 40.
• * 2.157

  Ibid. f. 261. n. 10.
• * 2.158

  Pat. 17. Jo∣han. M. 23. n. 111.
• * 2.159

  Pat. 17. Jo∣han. M. 23. Dors.
• * 2.160

  Pat. 17. Jo∣han. M. 21. n. 105.
• * 2.161

  Claus. 17. Johan. M. 21. Dors.
• * 2.162

  Ibid. f. 265. n. 20.
• * 2.163

  Pat. 16 Johan. parte prima, M. r. Dors. n. 3.
• * 2.164

  March 1••. 121••.
• * 2.165

  Ibidem, n. 4.
• * 2.166

  19 Martii, 1215.
• * 2.167

  19 Martii, 1215.
• * 2.168

  Pat. 16. Jo∣hannis parte prima, M. 3. Dors. n. 2.
• * 2.169

  10 Maii, 1214.
• * 2.170

  Claus. 17 Jo∣hannis, M. 24. vel 32. Dors. Pryn•• second Vol. f. 345.
• * 2.171

  29 Maii, 1215.
• * 2.172

  Ibidem, f. 266. n. 10. & Claus. 17 Johannis, M. 19. Dors.
• * 2.173

  24 Aug. 1215.
• * 2.174

  At Anagul in Italy.
• * 2.175

  i. e. 24th of August 1215.
• * 2.176

  Mat. Paris, f. 267. n. 30. Rot. Claus. 17 Johannis, M. 19. Dors.
• * 2.177

  Anagni in Italy.
• * 2.178

  Ibid. f. 270. n. 40.
• * 2.179

  Claus. 17. Jo∣hannis M. 16. Dors.
• * 2.180

  Nov. 4. 1215.
• * 2.181

  Mat. Paris, f. 277. lin. 1.
• * 2.182

  16 Dec. 1215.
• * 2.183

  That is, Pe∣ter Bishop of Winton, the Abbat of Re∣dinge, and Pandulph.
• * 2.184

  16 Decemb. 1215.
• * 2.185

  Ibid. n. 40.
• * 2.186

  Ibm. f. 279. n. 40.
• * 2.187

  Ibm. f ••80. n. 20.
• * 2.188

  Pat. 1 Johan. M. 21. Dors.
• * 2.189

  Mat. Paris, f. 283. n. 10.
• * 2.190

  Pat. 18 Johan. M. 8. n. 6••••
• * 2.191

  Ibidem, M. 2. n. 27.
• * 2.192

  Ibid. M. 1. n. 8.
• * 2.193

  Ibidem, n. 7.
• * 2.194

  Ibidem, n. 6.
• * 2.195

  Ibidem, n. 2.
• * 2.196

  Ibidem, n. 3.
• * 2.197

  Pat. 18. Jo∣han. M. 2.
• * 2.198

  Ibm. M. 1.
• * 2.199

  Cart. 2. Jo∣han. n. 38.
• * 2.200

  Pat. 6 Johan. M. 1. n. 1.
• * 2.201

  Crocia signi∣fies a Bishops or Abbats Staff. So that saving the Bi∣shops and Ab∣bats Staves, signifies saving the Donation of the Bishop∣ricks and Ab∣bies of that Land, as in the former Record
• * 2.202

  Claus. 7 Jo∣han. M. 5.
• * 2.203

  Cart. 9 Jo∣han. n. 48.
• * 2.204

  Pat. 1 H. 3. M. 16.
• * 2.205

  l. e. Comite Cestriae, his Protector in his nonage.
• * 2.206

  Claus. 2 H. 3. p. 1. M. 6. Dors.
• * 2.207

  Claus. 2. H. 3. M. 6. Dors.
• * 2.208

  Pat. 3. H. 3. M. 6.
• * 2.209

  Claus. 7. H. 3. M. 14. Dors.
• * 2.210

  Pat. 7. H. 3. M. 5.
• * 2.211

  Claus. 7. H. 3. M. 14. Dors.
• * 2.212

  Forma quinte decime assi∣dende & coll••¦gende.
• * 2.213

  Cl. 16. H. 3. M. 2. Dors.
• * 2.214

  That is, the Great Men gave for their Villans, Ru∣stics or ordi∣nary Tenents. See Cl. 21. H. 3. M. 7. Dors. here in Ap∣pend. N. 159.
• * 2.215

  These pre∣positi or Reves are called Bal∣livi in Cl. 21. H. 3. M. 7. Dors. here in Append. N. 159.
• * 2.216

  Pat. 17. H. 3. M. 9. Dors.
• * 2.217

  Pat. 17. Hen. 3. M. 9. n. 31.
• * 2.218

  He was Son to Lewelin, by Elianòr Daughter to Simon Mont∣fort and Eli∣anor his Wife Sister to H. 3.
• * 2.219

  De Braosa.
• * 2.220

  Pat. 17. H. 3. M. 1. De Justitia∣riis Constitu∣tis ad abjura∣tionem Reg∣ni.
• * 2.221

  Cl. 18. H. 3: M. 20. Dors.
• * 2.222

  Of which the chief were Watler and An∣selm their Bro∣thers, Gilbert and Philip Bas∣set, and Ri∣chard Sward. See Cl. 18. H. 3. M. 19. Dors.
• * 2.223

  Note in these times this Bishop sometimes had this Title, and some∣times the Ti∣tle of Bishop of Chester.
• * 2.224

  Cl. 18. H. 3. M. 17. Dors.
• * 2.225

  Cl. 20. Hen. 3. M. 16. Dors.
• * 2.226

  Pat. 20. H. 3. M. 5.
• * 2.227

  The Tran∣slation of St. Benedict the Abbat was on the 11th of July, the day of the Date of this Record.
• * 2.228

  Cl. 21. Hen. 3. M. 7. Dors.
• * 2.229

  That is Sep∣tember 14.
• * 2.230

  Additament. Mat. Paris, f. 149.
• * 2.231

  i e. Falcasii de Brent.
• * 2.232

  Cl. 17. H. 3. M. 2. his im∣mediate Kee∣pers were to be removed and others placed about him.
• * 2.233

  See Pat. 17. Hen. 3. M. 9. Dors. here in Append. N. 152. where 'tis said he made such an A∣greement.
• * 2.234

  August 30.
• * 2.235

  Mat. Paris f. 524. n. 50.
• * 2.236

  Febr. 15th. A. D. 1240.
• * 2.237

  Ibid. f. 5••5. n. 10.
• * 2.238

  Claus. 24. H. 3. M. 4 Dors. in ced.
• * 2.239

  That is, the 19th of May.
• * 2.240

  •• 25. H. 3. •• Dors.
• * 2.241

  ••s. 25. H. 3. ••. Dors.
• * 2.242

  Claus. 25. H. 3. M. 7. Dors.
• * 2.243

  •• 25. H. 3. Dors.
• * 2.244

  Mat. Park f. 625. lin. 5.
• * 2.245

  August 15.
• * 2.246

  Ibid. n. 10.
• * 2.247

  ••th of
• * 2.248

  ••. 46. •• 25. H. 3. •• ••ors.
• * 2.249

  August 29.
• * 2.250

  Pat. 25. H. 3. M. 2. Dors.
• * 2.251

  〈◊〉〈◊〉 46.
• * 2.252

  Mat. Paris f. 651. n. 50.
• * 2.253

  Note, the Number be∣fore this should have been 171.
• * 2.254

  Creythin.
• * 2.255

  The Church of Lian-guste∣nin.
• * 2.256

  Mat. Paris f. 666. n. 50.
• * 2.257

  Mat. Paris f. 708. n. 40.
• * 2.258

  ••em f. 716.
• * 2.259

  ••. Paris •• ••1. lin. 5.
• * 2.260

  Ibid. n. 20.30.
• * 2.261

  ••toria Paris ••atè post ••aria.
• * 2.262

  ••e same •• Wam∣•• a Coat ••ted with ••ol, Cot∣•• or ••owe. ••n Hand ••e.
• * 2.263

  ••e same •• Wam∣•• a Coat ••ted with ••ol, Cot∣•• or ••owe. ••n Hand ••e.
• * 2.264

  An Iron ••ller or ••rget.
• * 2.265

  To fight with great Staves, Clubs, or Batoons.
• * 2.266

  Mat. Paris f. 877. n. 50. A. D. 1253. H. 3.37.
• * 2.267

  Mat. Paris au∣ctar. Addita∣ment. f. 230. n. 10. &c.
• * 2.268

  ••m. n. 20.
• * 2.269

  Mat. Pari•• f. 866. n. 40, 50, &c.
• * 2.270

  •• 37. H. 3.••3. Dors.
• * 2.271

  Mat. Paris f. 914. n. 30, ••0
• * 2.272

  Annal. Mona∣ster. Bur••n. f. 349.
• * 2.273

  29th of April
• * 2.274

  Ibidem.
• * 2.275

  •• m. f. 350.
• * 2.276

  ••ay 15.
• * 2.277

  ••em f. 352.
• * 2.278

  Claus. 40 H. 3. M. 13. Dors. John de Diva or Dya was a Fryer Minor and came by the Popes or∣der to Reform England. Par. f. 928. n. 50.
• * 2.279

  Mat. Paris tells how this Marquis be∣trayed the Popes Army when Man∣fred totally d feated it at Nocera, f. 906.10, 20, 30, 40.
• * 2.280

  Claus. 40. H. 3. M 13. Dors.
• * 2.281

  ••us. 40. H. 3. 13. Dors.
• * 2.282

  Pat. 42. H. 3. M. 10.
• * 2.283

  Note, Quin∣dena Paschae was and is Sunday fort∣night after Easter-day, which was the Sunday before Hock-Tuesday, so that this Parliament did not meet after, but two days before that Tuesday.
• * 2.284

  〈◊〉〈◊〉 H. 3.
• * 2.285

  ••2. H. 3.
• * 2.286

  ••ermes.
• * 2.287

  Pat. 42. H. 3. M. 6.
• * 2.288

  Pat. 42. H. 3. M. 6.
• * 2.289

  Fides nostra, was the Faith and All g••∣ance which the Barons sware to the King when they did Ho∣mage, or at other times.
• * 2.290

  〈◊〉〈◊〉 42. II.
• * 2.291

  〈◊〉〈◊〉 ••2. H. 3.
• * 2.292

  〈◊〉〈◊〉 7.
• * 2.293

  Additamen. Mat. Paris f. 215. n. 40. And in his Hi∣story f. 978. n. 10. there only mentio∣ned.
• * 2.294

  See here in this Appendix N. 188.189.
• * 2.295

  See there.
• * 2.296

  Additamen. Mat. Paris. f. 217. n. 30, 40.
• * 2.297

  These 1000 Marks were plundered from him by Richard Gray Constable of Dover Castle. Hist. f. 973. n. 40. notwith∣standing the Kings Inhibi∣tion and safe Conduct, here in the foreg••∣ing Num. 194.
• * 2.298

  Pat. 42. H. 3. M. 3.
• * 2.299

  Quia non fuerunt idonei sicut P. de [ A] Monefforti mandavit.
• * 2.300

  Postea constitit Regi per Vicecomitem De∣voniae quod G. Dinant & Roger. Kokinton languidi fuerunt, per quod Mandatum fuit eidem Vicecomiti quod loco eorum alios Duos substitueret ad faciendum, &c.
• * 2.301

  Claus. 42. H. 3. M. 1. Dors.
• * 2.302

  l. 41. M. 1.
• * 2.303

  3. H. 3. N, 18.
• * 2.304

  Pat. 43. H. 3. M. 4. intus.
• * 2.305

  Cl. 45. H. 3. M. 15. Dors.
• * 2.306

  Pat. 45. H. 3. M. 4. in Sche∣dula.
• * 2.307

  Cl. 45. H. 3. M. 6. dorso.
• * 2.308

  Cl. 46. H. 3. M. 17. Dorso.
• * 2.309

  Alexander 4th.
• * 2.310

  ••. 46. H. 3. ••. 11. dorso.
• * 2.311

  Pat. 48. H. 3. M. 18. N. 75.
• * 2.312

  Pat. 40. H. 3. M. 16. N. 57.
• * 2.313

  Pat. 48. H. 3. M. 13. N. 49.
• * 2.314

  Pat. 48. H. 3. M. 13. n. 47.
• * 2.315

  Pat. 48. H. 3. M. 12. Dors.
• * 2.316

  He was also Governor of Dover Castle and Warden of the Cinque-Ports.
• * 2.317

  Pat. 48. H. 3. M. 13. Dorso.
• * 2.318

  Pat. 48. H. 3. M. 13. Dorso.
• * 2.319

  Pat. 48. H. 3. M. 6. Dors.
• * 2.320

  Pat. 48. H. 3. M. 10. n. 37.
• * 2.321

  Pat. 48. H. 3. M. 4. Dorso.
• * 2.322

  8th. Sep∣••ember.
• * 2.323

  Pat. 48. H. 3. M. 20. Dors.
• * 2.324

  Pat. 48. H. 3. M. 9. Dors.
• * 2.325

  Pat. 48. H. 3. M. 7.
• * 2.326

  Pat. 49. H. 3. M. 91.
• * 2.327

  Cl. 49. H. 3. M. 8. Dorso.
• * 2.328

  Cl. 49 H. 3. M. 4. dorso.
• * 2.329

  Pat. 49. H. 3. M. 14. Dorso.
• * 2.330

  Pat 49. H. 3. M. 8. Dors.
• * 2.331

  13 Septem∣bris.
• * 2.332

  Pat. 49. H. 3. N. 22.
• * 2.333

  Pat. 49. H. 3. M. 5.
• * 2.334

  Pat. 54. H. 3. M. 7.
• * 2.335

  Pat. 1. H. 3. M. 13. intus.
• * 2.336

  Pat. 30. H 3. M. 1. Hibern.
• * 2.337

  Claus. 37. H. 3. M. 15. Dors.
• * 2.338

  Pat. 46. H. 3. M. 19. intus.
• * 2.339

  Pat. 46. H. 3. M. 17.
• * 2.340

  Cl. 25. E. 1. M. 6. Dors.
• * 2.341

  This Charter was made when the King was under Montforts power, when he kept him Prisoner at large under a Guard, and made what Grants he pleased, and issued what Writs he would, and Sealed what Charters he he pleased with the Kings Seal, and pub∣lished them under his Name, and made him own them.
• * 2.342

  Cart. 49. H. ••. M. 4.
• * 2.343

  See Pat. 48. H. 3. M. 6. Dors. in this Append. N. 213.
• * 2.344

  So called in Respect of the provisions made at Lon∣don in the Month of June the year before, and the Articles made at Wor∣cester, Decem∣ber the 13th last foregoing.
• * 2.345

  Cl. ••8. H. 3. M. 10 Dor••.