Vitæ selectorum aliquot virorum qui doctrinâ, dignitate, aut pietate inclaruere

PETRI MOLINAEI VITA. (Book Pierre du Moulin)

GEns Molinaea à Dionysio de Molendino originem traxit, * 1.1 qui à Rege Carol••vi. maximis regni negotiis admotus, ex uxore Maria Courtenaya Regii sanguinis femina filium Johannem suscepit, & ea defuncta ad Ecclesiasti∣cas dignitates promotus, factus est Archiepiscopus To∣losanus, mox Episcopus Parisiensis, Cardinalis etiam, & nomine tenus Patriarcha Antiochenus: mortem obiit Lutetiae an. 1447. & ad dextrum latus Altaris, Ca∣thedralis Ecclesiae sepul us jacet.

Ex ejus stirpe cum multae illustres familiae, tum duo insignia literarum lumi∣na prodierunt, Carolus Molinaeus, magnus ille Jurisconsultus, qui jura Regum contra Paparum usurpationes singulari ingenio & eruditione vindicavit.

Circa ejus obitus tempus, ex eadem familia successit alter Paparum malleus, Petrus Molinaeus, natus anno 1568. Oct. 18. in agro Vexinati in cubiculo quod magni illius Philippi Mornayi ortu nobilitatum fuerat. Cum enim Petri nostri Pater cum uxore pregnante sanctae Religionis hostes infensissimos fugeret, à fratre Philippi Mornayi maximo natu comiter excepti fuerunt, & in ejus castello Buhi Petrus Molinaeus primam lucem aspexit.

Parentes habuit Joachimum Molinaeum, virum magis etiam virtute quam genere nobilem. Matrem Franciscam Innocentii Gab••ti Primarii Judicis Viennae Delphinatus filiam, Illustris Viri qui strage Bartholomaeana an. 1572. per universam Galliam saeviente, pro Christi testimonio animam constanter profudit.

Pontificii quidam fabulantur Joachimum Petri nostri Patrem fuisse Mona∣chum, deinde Monastici voti desertorem: Quod commentum noster sic con∣futat in libro cui titulus est Novitas Papismi. Si pater meus Monachus fuisset, & mox Reformatam Religionem amplexus, uxorem duxisset nullam inde sanguini meo maculam aspergi putaverim. At id falsum esse populares ejus Au••elianenses norunt. Tum erectus ejus in adversis animus, affabilis co••victus, morumque gravis & amoena facilitas, tantum à claustrali genio distabant, quantum Coelum à Terra, & Missa ab Evangelio.

Pac ut videbatur constituta anno 1570. Joachimo integram fuit domum redire & familiam suam recolligere, Sed br••via fuerunt illa Halci••nia. Nam anno 1572. cum Carolus IX. Protestantes Proceres nuptiis sororis suae Mar∣gar••••ae cum Henrico Nava••ae Principe del••••tos convocasset, & convocatos trucidasset, con •…•… famosa illa Bartholomaeana int••rnec••o Galliam Univer∣sam

pervasit. Joachimo interfectores fugienti vix licuit liberos suos quatuor, infantes Ruffinae cuidam è vicinia Romanae Religionis mulieri, quae famula ejus quondam fuerat, servandos committere Ruffina infantes sub lecti lodice occultavit. Petrus nondum quadrimulus loci incommoda aegre ferens, ejulavit, Statimque percussores jussi neque sexui neque aetati parcere infantes perquisi∣tum venerunt. Ruffina ne pueruli ejulatus audiretur stanneam & aeream supellectilem quasi aliud agens, de forulis dejecit, strepitum clamosa vocifera∣tione augens, & vasa collisa ita recolligens ut magis collideret, donec sicarii abscederent. Vix pedemdomo extulerant quum ad infantes Ruffina accucurrit, Petrumque seminecem à certissima morte liberavit. Quippe Hestera septennis, periculi ab istis hominibus gnara, Petri ejulantis os manu occludens paulum abfuit quin sedulitate sua praefocasset. Atque hanc Hesteram servabat Pro∣videntia Divina ex qua uxore Nobilissimus Vir Renatus Bochartus illustrem Samuelem Bochartum susciperet.

Parentes Muretum consugerunt, Principis Condaei tunc Protestantis oppi∣dum. Inde Sedanum; ubi Petrus Molinaeus literarum rudimenta auspicatus est. Condiscipulum habuit Jacobum Capellum, virum cui literae plurimum debent. Ambo simul cum laude Collegio egressi. Molinaeus primo praemio donatus, Capellus secundo.

Anno aerae Christianae 1588. Petrus Molinaeus annos natus viginti à Patre ad Academias Angliae missus fuit. Post aliquam Londini moram, Cantabri∣giam petiit, & in Collegio Corporis Christi substitit; Professorum, Whitakeri potissimum, sedulus auditor. Feriis aestivis quam longam Vacationem appel∣lant Londini concionandi progymnasmata inter Gallo-londinenses pastores exerecbat. Quibus cum interfuisset Reverendus Vir Fayus Ecclesiae Parisien∣sis tunc dissolutae Pastor, d••miratus adolescentis ingenium, & maturos pro∣gressus, ab co poposcit an Ecclesiae Parisiensis Pastor esse vellet. Respondit Molinaeus non p••ss•• se de pascendo grege qui nusquam erat cogitare. At erit brevi. i•• quit Fayus. Qum mihi in mandatis ab Ecclesia datum est ut virum ejus M •…•… isterio idoncum deligam. Ego igitur te deligo, omnium quos novi ad id muneris aptissimum. Gratias Fayo egit Molinaeus; & Fayus propositi sui m •…•… non ante destitit Molinaeum Ecclesiae Parisiensi commendare quam Ecclesia illum postulasset & accersivisset. Sed id demum post septem annos factumm est.

Non abs re erit hic honesti & generosi ejus ingenii exemplum apponere. Londini agens cum in difficillimis temporibus consuetum subsidium à parenti∣bus ••on acc••p••••at & superius cubiculi sui tabulatum cogitabundus suspiceret, 〈◊〉〈◊〉 •…•… vit in angulo obscuro inter duo tigna extans linteolum: eo cum labori∣••s•• co••scendisset extraxit sudarium summam non contemnendam aureorum nummorum continens. Id an ad hospitem aut aliquem contubernalium suorum pertineret sedulo inquisivit. Cumque in iis aedibus nemo id suum esse agnosceret, quaesivit cui ante conductum fuisset cubiculum quam ipse in eo hospitaretur. Audivit Italum hominem in co cubiculo diem obesse. Quae∣sivit ulterius an defuncti consanguineus aliquis Londini habitaret. Tum certior factus Italum quendam mortui agnatum ab eo haeredem scriptum

fuisse nunquam desiit quin homine indagato illi totum aurum numeravisset, quanquam incertus erat an ad defunctum aurum illud pertinuisset.

At tanta ingenuitas, & in Deo fiducia, non frustra fuit. Brevi enim pecu∣niam à suis accepit. Nec postea desierunt sui tempestive mittere, donec cos literis monuit ne amplius mitterent.

Post quatuor annorum in Anglia moram, audiens Franciscum Junium Lugdunum Batavorum eo venisse ut Theologiae Professionem susciperet, co proficisci statuit; & à Duce Wirtenbergensi in Zelandiam navigante comes ascitus fuit; ea navigatio fuit plenissima periculi. Coegit enim tempestas nautas tormenta & navis onus in mare projicere. Ibi Molinaei libri & sarcinae perierunt, nave circa Rammekin castellum Zelandiae fracta.

Hinc data fuit Molinaeo occasio carmen condendi cui titulus est Votiva tabella, Poema ditissimae venae, quod famam ipsi & amicos peperit.

In Batavia amicorum coryphaeum habuit Buzenvallium, Franciae Legatum; tunc enim Henricus IV. Protestantibus Legatis ad Protestantes Principes & Provincias utebatur. Is semper Molinaeum familiariter habuit, eique Gulielmi Auriaci viduae, Henrici Matris, benevolentiam conciliavit.

Hac in re sane Principis matronae favor ei profuit quod, Philosophicae pro∣fessionis cathedra vacante, licuit illi pro cathedra cum aemulis disputare, eam∣que disputatione adeptus est, hoc tantum eo favore consecutus ut merito suo posset ad id quo dignus erat assurgere.

Jamque Doctor in Cathedra, annos natus viginti quatuor, praelegebat Or∣ganum Graecum Aristotelis, mox libros Physicorum, De Coelo De Generati∣one & Corruptione, De Anima, De Meteoris, frequentibus disputationibus Discipulos exercebat, in magna semper Auditorum frequentia. Plerique au∣tem eorum qui Leydae in Cathedras successerunt, aut insignes in ea Schola literis claruerunt, ejus fuerunt discipuli: inter caeteros Hugo Grotius, & sane in isto Philosophico, tanquam gladiatorio Ludo rudibus batuendo per quinque aut sex annos didicit arma decretoria tractare in totius Europae Theatro eminentissimo, & sacram veritatem feliciter propugnare innumeris prope con∣gressibus cum hostibus Pontificiis. Molinaeus quidem multis artibus pollebat: Sed omnium eminentissima fuit disputandi peritia, multo usu confirmata, mi∣rum Ingenii acumen, serenum judicium non unquam ira aut impatientia ob∣turbatum, quae disputationes gravissime institutas solent abrumpere.

Leydae magni Scaligeri mensa utebatur qui eum faciebat maximi. Quando Molinaeus Logicam suam Leydae edidit anno 1596. Scaliger, perlecta ejus praefatione ad Juventutem studiosam, de ea pronuntiavit, haec Epistola non est hujus aevi. Fuitque Logica ista tredecies intra paucos annos prelo commissa, & in plurimis Academiis publice praelecta; utpote intimam rationalis Philo∣sophiae medullam, in Topicis praesertim aperiens.

Scaliger plurimos convictores praecipuae nobilitatis habebat, cum Pontisicios tum Protestantes. Unde Molinaeo oblata fuit occasio multos insignioris no •…•… amicos comparandi. Ex hoc numero fuit Castanaeus Rupiposaeus, scriptis suis notus, & ad Episcopatum Pictaviensem demum promotus, Gourguesius praeses Burdegalensis, & tertius, cujus nomen nos fugit, illustris Abbas. Hi cum eo consuetudinem in Gallia cupide renovaverunt. Qua libenter usus est,

summa tamen cautione adjuncta. Nam Fidei suae insidias strui ab iis expertus est quo honoribus atque divitis oblatiis ad Reformatas partes deserendum pel∣liceretur.

Praeter Philosophicam Professionem Graecam linguam in Collegio Theolo∣gico docuit; cujus linguae erat apprime peritus. In libro cui titulus est Novi∣tas Papismi suam in Graecis literis peritiam simul & Perronii ignorantiam satis ostendit.

Propter ejus Graece scribendi & loquendi peritiam, & Italicae linguae usum, invitatus fuit à Legato quem Henricus IV. ad Turcicum Imperatorem mitte∣bat, ut cum Graeca natione & mercatoribus qui plurimum Italica lingua utun∣tur, haberet commercium. Suadebat Buzenvallius ut paupertate Ministerii Evangelici valere jussa ad Seculi negotia transiret. Ejus tum ingenii tum cor∣poris elegantiam, in convictu suavitatem, ad res gerendas industriam id pluri∣mum suadere: cogitaret Ministerii in amplissima civitate laborem gravissimum, superbiam Cleri, proterviam Monachorum, ronchos vulgi, omnia quae veritas parit odia: ne sciens & volens tot mala capiti atque existimationi suae accer∣seret. Haec incassum, quanquam ab amicissimo viro profecta. Omnia haec praeceperat atque animo ante peregerat Molinaeus. Potior apud eum voluntas Deo semet consecrandi, & pro Deo nullos labores recusandi, omnia pericula adeundi fuit.

Magna cum jucunditate & existimatione in Batavia vixit, quam alteram suam patriam solebat appellare. Tandem ab Ecclesia Parisiensi diu efflagitatus, ab Academiae Curatoribus missionem obtinuit. Abiens Bataviae i•• signi Poemate valedixit, cui titulus est Panegyricus Bataviae. At Batavia dimissum ita dilexit, ut post annos duodecim omni opera & studio ad Theologiae cathedram Leyda vocaverit, mox etiam Groninga. Sed irrito conatu; citius enim oculos suos à Parisiensibus quam Molinaeum suum impetrassent.

In Galliam profecturus in animo habuit trans Hispanicae ditionis Belgium iter facere ut Antwerpiam & Bruxellas videret. Huic consilio favens Buzen∣vallius procuravit ei literas ad Petrum Mexiam Antuerpiae Praefectum ab mer∣catore cui Mexias plurimum debebat. Hae literae erant illi pro commeatu, quo instructus per hostile solum tutus iter faceret. Navem igitur conscendit consuetam cum Antuerpia, negotiari. Ea anchoram juxta Ordam pro more fixit, dum milites Antuerpiani expectabantur singulorum commeatus inspe∣cturi. Jam accedebat scapha militaris Antuerpiana quum Navarchus vectores suos monuit ut quisque commeatum quum promeret. Molii aeus dixit se pro commeatu habere literas ad Petrum Mexiam. Ilicet periisti, inquit Navarchus; Nam antequam anchoram hic figeremus, ab Antuerpiana nave praeternavigante audivimus milites arcis custodes tumultuantes Mexiam in vincula compegisse. Proculdubio milites qui ad nos properant ejus gratia te male mulctabunt, prae∣sertim cum te qui sis cognoverint.

At in tam praesenti periculo praesentius fuit Molinaeo Dei Opt. Max. auxili∣am. Statim enim accessit navis Zelandica in qua Molinaeus amicum agnovit, eique periculum suum exposuit. Nihil periculi est (inquit amicus) si con∣festim ad nos transieris. Hic enim Germanus nobilis duos habet commeatus, sibimet unum, alterum pro famulo suo quem aegrum hodie in Zelandia reli∣quit

Tu famuli sago indutus (quod herus penes se habet) famuli commeatu frueris. Dictum factum. Molinaeus in Zelandicam navem transiit, famuli sagum variegatum induit, & sub servili veste libertatem tuitus est. Hanc liberationem quandiu vixit Molinaeus grato in Deum animo recoluit.

Lutetiam venit Molinaeus Feb. 28. 1599. Sed antequam tanti oneris & periculi munus aggrederetur, Patrem suum in oppido Jargeo adiit, & tres menses orationi & studio assiduo dedit. Circa id tempus Catharina Regis Henrici soror eo jubente Duci Barriae Ducis Lotharingiae filio nupta fuit. Ea in Reformata Religione invito fratre constanter perseverabat, eique ministrabant per vices Ecclesiae Parisiensis Pastores, in Regiis aedibus, ibique coram ea Do∣minicis diebus concionabantur, profecturae Regis sorori cum viro in Lotha∣ringiam assignaverunt Pastores Montignium seniorem Pastorem Ecclesiae, qui Principi foemine in eo itinere ministraret. Recusabat provinciam Montigni∣us senio fractus & emeritus, rogabatque ut sibi substitueretur Molinaeus juve∣nis, & ad itinera obeunda expeditus. Hoc consilium adjuvabat Regia soror quae Molinaeo praecipue favebat.

Paruit jubenti Molinaeus, cumque in itinere Princeps exciperetur in Epis∣coporum & Abbatum Palatiis, Molinaeus in Meldensis Episcopi Palatio conci∣onatus est; mox in Catalaunensis, & in Jovarrensi Abbatia.

Vitriaci in Campania cum Regii hospitiorum designatores expectarentur, Vidua forma bona atque aetate••integra agnatum suum primarium civitatis Magistratum adiit, rogavitque ut Regis sororis Pastorem hospitem haberet, verita nempe ne quis importunus hospes sibi assignaretur. Quippe audiverat senem Montignium ad id Officii ab Ecclesia Parisiensi fuisse designatum. Melius quam rogaverat obtinuit vidua, egregium juvenem Molinaeum, qui∣cum post mensem unum aut alterum felici conjugio copulata fuit.

Quandiu Regia soror vixit (nempe quinque annis post nuptias suas) quo∣tannis è Gallia vere novo iter in Lotharingiam faciebat, & cum ea Molinaeus. Cum enim quatuor Pastores ita annum inter se divisissent ut per vices singuli quarta anni parte Regiae sorori ministrarent, sors Molinaei semper in itinerans illud Ministerium, incidebat. Quinimo extra Molinaei sortem quotidie ferme Regia soror eum secum habebat, ejusque filiolum sinu sinufovebat. Atque eo fa∣vore vir sanctus non ad rei domesticae incrementum sed ad Principis feminae in sacra Religione confirmationem utebatur. Quod sane erat summe necessa∣rium. Urgebat enim Regem Papa ut sororem suam ad Ecclesiam Romanam perduceret. Idque Rex sedulo adnitebatur; doctissimos & vaferrimos totius Cleri immittens Perronium & Cottonum. Isti quidem Molinaeum acriter adoriebantur antequam eum bene nossent. Sed cito subsedit illa pugnacitas. Nam sacrae veritatis robore & vivido Molinaei ingenio cum pa••i eruditione conjuncto, ab eo postea lacessendo caute abstinuerunt & aliis niinus cautis arduum illud tentamentum reliquerunt. Nec fere unus ab •…•… t dies quin ab hostibus impeteretur, quos Deo adjuvante ita retundeb •…•… cum expertis consultissimum videretur Molinaeum intactum relinquere.

At semel quosdam utriusque religionis proceres cupid •…•… 〈◊〉〈◊〉 Perronium & Molinaeum disputantes audiendi. Quod quanquam Pe •…•… maxime displicebat, non sivit eum pudor id detrectare. Convenerunt ergo à turbare∣moti.

Is fuit disputationis exitus ut Perronio rogante tota res gesta utrinque silentio premeretur.

Exinde Perronius cum laude de Molinaeo loquebatur. Semel cum Perronius in praedio suo Nobiles vicinos invitasset, tum Romanae tum Reformatae Con∣fessionis, & sermo de Molinaeo incidisset; quidam President Chevelier dixit eum esse asinum. Commotus Perronius, Minime (inquit) censendus est inter asinos Molinaeus; nullus sese illi asino affricuit qui non ab eo calce percussus abierit. Molinaeus quoque de Perronio loquens agnoscebat eum omnium Ad∣versariorum longe subtilissimum.

Rex Henricus IV. ut Papae & Clero Gallico de cura sua circa sororis suae conversionem constaret, saepenumero eam obsecravit ut Sacellanorum suorum conciones audiret. Illa tandem cogitans quantum Regis interesset ut semel saltem cos audiret, promisit se Patrem Cottonum audituram; qui idcirco jussus fuit ut coram Rege & Regis sorore concionaretur, statim post Molinaei con∣cionem eodem in loco. Nam eodem in loco duo illi cultus oppositi singulis diebus Dominicis continuo celebrabantur, dum Regis soror vixit, nisi quum ipsa domo abesset.

Illa ut se contra oppugnationem istam muniret post Molinaei concionem ipsum in secretum conclave deduxit, ubi delitescens posset Jesuitae facundia frui.

Cottoni concionis argumentum fuit de Spiritus Sancti in hominum mentibus inhabitatione. Eam ille ita exorsus est:

Semel me cupido incessit Nosocomium insanorum visendi. Ingressum me comiter excepit multae gravitatis senex; Me deduxit ad omnes insanientes, & singulorum diversas insanias mihi exposuit. Iste, inquit, sese existimat totum esse nivem concretam & ad ignem timet accedere ne dissolvatur. Ille se putat in urnam fictilem transformatum; quare parietes vitat, nec quemquam patitur ad se accedere ne allisione frangatur. Quatuor isti graviore insania laborant; enimvero se putant spiritu prophetiae afflatos. Hic se putat esse Eliam, Alter iste se esse Jeremiam, Tertius Danielem, Quartus S. Paulum: Ego vero qui sum Spiritus Sanctus novi eos omnes esse insanos aut impostores, nam nunquam à me missi fuerunt. Sic Reverendus Senex postquam mihi aliorum insanorum morbos exposuisset, tandem & suum explicuit. Neque micam unam insaniae in eo observavi, adeo sobrie loquebatur multa cum gra∣vitate & fide, donec se professus est esse Spiritum Sanctum.

Consimilem desipientiam videre est in Reformatam (scilicet) Religionem profitentibus. Inter eos videas sapientes & religiosas Principes foeminas, [innuebat Cottonus Regis sororem] sapientes & fideles Quaestores Fisci [innue∣bat Sullium Ducem] fortes & prudentes exercituum Duces [innuebat Bullioni∣um Ducem] Sapientes & eruditos Senatores Regios [innuibat Plessaeum Mor∣nayum], omnes omnibus in rebus sapientes, nisi quod se putant habere Spiritum sanctum quem non habent. Concionis materia suppar proaeemio, supparem effectum in audientium animis edidit. Omnes hilares effecit, nemi∣nem in side aut moribus meliorem.

Anno 1602. celebris disputatio habita suit, juxta Regiae Sororis aedes, inter Cayerum & Molinaeum, Cayero provocante, quondam Evangelii Ministro,

tunc Sorbonensi Doctore. Quaestiones agi••atae fuerunt de Missae sacrificio, de Adoratione Papae, & de Imaginum cultu. Cayerus duos comites Carmeli∣tas Doctores, Molinaeus sibi nullum adjunxit. Scribae utrinque assignati, Au∣ditorium ingens, Disputandi non interruptus ordo per dies quindecim. Quanquam post primum octiduum Sorbona Cayerum graviter objurgavit, ut Catholicam causam male defendentem & Adversario indulgentem, ut pro∣fundius quam conducebat in quaestiones descenderet. Et Episcopus Parisien∣sis Cayerum vetuit Acta Disputationis subscriptione sua confirmare. Hinc factum ut Cayerus exinde timide disputaret, & saepius profiteretur se nulla authoritate munitum ad hanc disputationem venisse. At totum Sorbonae cor∣pus Regium Advocatum adivit, conquerens illam disputationem plenissimam esse periculi, & non sine seditione desituram, nisi publica authoritate dissolve∣retur. Quid magistratus authoritate constitutum fuerit silentio pressum fuit. Sane Molinaeo ad aedes consuetas venicnti fores occlusae fuerunt, sed mox Cayero apertae. Molinaeo tandem cum turba ingresso, literae sine scribentis nomine ad dominum aedium, exhibitae fuerunt, suadentes ut disputationi aulas suas ulterius non commodaret, & carceris periculum commodanti intermi∣nantes. Hinc spes adempta aliam domum pro disputatione nancisccndi. Caye∣rus rogatus Actis disputationis subscribere abnuit, & tergum obvertens dixit, Tu de me alias audies: sed nihil ab eo de iteranda disputatione auditum fuit. Sed de eo post aliquot annos audita fuit infamis & nimis vera hisioria; cum à Diabolo necatum, & membranas inventas quibus cum Daemone Terrier foe∣dus percusserat.

Haec cum Cayero collatio in clarissimo Franciae lumine, sub ipsa Aulae limi∣na, & cum accurato ordine per octo dies acta, merito illustris fuit. Inde enim plurimi ad Reformatam Ecclesiam adducti sunt. Ejus narrationem venerandus vir Archibaldus Adaire Episcopus Scotus, omnium ultro citroque actorum oculatus testis, multa cum gravitate & fide conscripsit & publicam fecit.

Exitum hujus Collationis Reformatis commodum Sorbonistae non feren∣tes, secundam Collationem instituerunt, eamque tota Parisiensis Acade∣mia & universus Clerus promoverant, quippe quorum inprimis res age∣batur. Conventum fuit ut Sorbonenses continuo triduo super quaestionibus quas ipsis deligere liberet opponerent, Molinaeus responderet; Mox alio tri∣duo Molinaeus, eadem cum libertate, opponeret, Sorbonenses responderent.

Triduo igitur Molinaeus respondens expertus est in eo certamine Dei Opt. Max. auxilium, quod ipsi nunquam in causa Dei defuit. Post tridui laborem exantlatum cum solus sero vespere in musaeo suo sederet Molinaeus, Ecce qui∣dam in sacrificuli habitu musaei ostium pulsavit. Cum Molinaeus ostium ada∣peruisset homo magno impetu ingredi adnixus est. Molinaeus totis viribus nitentem repulit. Dum uterque robore contendit, ille impellendo hic depel∣lendo, homo accurrentium strepitu territus, quos alta voce ad auxilium Mo∣linaeus vocabat, sese celerrime foras proripuit. Nempe cum ex disputationis pacto postridie Molinaeus opponentis partes agere debuisset non temere nostri existimaverant percussorem a Sorbonensibus immissum faisse qui formidan∣dum opponentem de medio tolleret. Sane eos noluisse 〈◊〉〈◊〉 Molinaeus ex Col∣lationis

pacto opponeret, patuit proxima die. Cum enim Molinaeus ad con∣stitutum disputationis locum venisset opponens futurus, exceptus fuit Regis mundato disputationem prohibente.

Ex his adversariorum strophis detectis sacra veritas plurimum confirmata fuit, & sacrae veritatis assertoris Molinaei fama percrebuit.

Sub idem tempus diversi generis occasio aliam laudem Molinaeo conciliavit. Cum uxor ejus gravissimo morbo laboraret, Medicos Regios quibuscum mag∣na ei intercedebat necessitudo, rogavit ut eam inviserent & super ea consulta∣rent. Tunc florebant in Aula maximi nominis medici, Duretus, Querceta∣nus, Gerrhaeus, Laurentius. Moris est in Gallia consultantibus Medicis ut La∣tine de morbo aegri verba faciant. Consultaverunt igitur de more Medici quatuor super matronae morbo. Rogavit Molinaeus ut sibi liceret aegrae ma∣rito, cui aegrotae valetudo imprimis cognita erat quid de ea sentiret edisserere. Tunc ille Latina sua facilitate usus ex intima Anatomica Philosophice de indi∣cationibus & cura morbi disseruit. Medici admirati juvenis Theologi tan∣tam in re medica peritiam, ejus sententiae accesserunt, & ejus laudes in Aula & passim in civitate disseminaverunt.

Huic affine est quod Jacobum Primirosium insignem Medicum memoran∣tem audivi sibi Lutetiam ad Scholas Medicinae misso, anno 1615. Molinaeum praelegisse Aphorismos Hippocratis multa cum eruditione. Haec temporibus longe disjuncta simul posui propter argumenti cognationem. Sed eo unde digressus sum redeo.

Postremus Regiae sororis morbus multum & diu exercitam Molinaei pieta∣tem & industriam tenuit. Enimvero ejus fidei perpetuus firme confirmator, nec minis, nec vi quidem, potuit ab officio dimoveri. Moribundae adstantem Perronius violenter depellere semel aggressus est, dicens se ab Rege missum, & ejus esse dignitatis cui loco cedere Molinaeus ubique deberet. Molinaeus vim vi depellens & lecti columnam prehendens, respondit sibi primum locum ad Regiae sororis lectum deberi: Sibi non verisimile videri Regem velle sororis suae conscientiae vim inferre. Denique velle se aegrotantis sententiae parere; edicat Regia soror suam de ea re voluntatem: Nec defuit sibi pia Princeps, sed aperte & sine circuitione locuta est, Velle se in Reformata Religione mori, & Molinaeum usque ad mortem sibi adesse. Adfuit igitus sedulus & assiduus, donec à Christo redemptam animam in manus Redemptoris sui reddidisset. Rex sane Papae & Clero Romano placere cupiens, quantum sine aperta vi po∣tuit adnixus est ut in Romana professione moreretur: Regemque sibi eo no∣mine infensum fuisse Molinaeus opinatus est.

Praeter disputationes quibus saepissime à doctis & indoctis coram in os ob∣tundebatur, adversariorum quinetiam scriptis indesinenter lacessebatur. Unde perpetua illa scribendi necessitas, & libros edendi. Quos ob Gallicam puritatem, & amoeni styli ingeniosam facilitatem, amici juxta & inimici avide perlegebant, unde aliud agentibus veritatis lux asfulsit, & plurimos nec opi∣nantes in viam reduxit.

Quid memorem Cleri Romani iras, Monachorum petulantiam, Jesuitarum technas? Quicquid apud eos erat eruditionis & ingenii praepositorum autho∣ritate conq••irebatur, & sale nigro conditum in Molinaei sinum effundebatur

Ipse vix ullam sibi requiem indulgebat ab confutando si quid à malis mentibus malis animis in sacram veritatem confutatione dignum prodiret. Nam atrocia in se maledicta insuper habebat; satis beatum se existimans si Dei ve∣ritas sarta tecta maneret.

Cum unum ex suis controversiarum libris Patri suo venerando seni tali filio digno dedicasset, Amicus quidam apposite in calce Epistolae ascripsit hos Virgilianos versus:

Et nos tela pater, ferrumque haud debile dextra Spargimus, & nostro sequitur de vulnere sanguis.

Quomodo inter tot avocamenta, tot conciones consuetas elaborare potuerit, quae totum hominem postulant, easque facundas & eruditas, nemo satis mira∣bitur: Idque omnem fidem superaret, nisi quis apud animum suum reputet quantum Dei Opt. max. intersit ut causam suam tuentibus addat animos, vi∣resque suppeditet.

Cum vir ingenio & eloquentia insignis Cuffetellus librum edidisset contra Serenissimi Regis Jacobi fidei Confessionem, Molinaeus Regiae Confessionis Defensionem libro singulari suscepit. Liber Regi & Clero Anglicano fuit acceptissimus; Rexque super hac occasione coepit ad Molinaeum scribere, & eum postea literis suis saepius dignatus est, mutuas ab eo literas postulans. Asservatur in Regis scriniis, quem ego me vidisse memini, Molinaei ad Regem Epistolarum Codex.

Quanquam Rex Henricus IV. infensus erat Molinaeo quod in sororis suae religione tuenda suis conatibus obstitisset, tamen eum faciebat maximi, quod sic Molinaeo innotuit. Cum expeditionem in Flandriam pararet, Nobilem Protestantem Chesneum cui maxime confidebat his mandatis instruxit. Cum diutius sim domo abfuturus, id magnopere mihi curae est ut dum abfuero in regno meo quieta sint omnia. Timeo autem ab duobus inquietis hominum ordinibus ne turbas cicant, Jesuitis & Ministris junioribus. Idoneos homines mihi delegi qui cum Jesuitis agant. Te qui cum Ministris agas deligo. Tu quum abiero Molinaeum convenito. Dicito meminisse me quacum cura & fide sorori meae in vivis agenti ministraverit. Rogare me ut pro incolumitate mea & expeditionis meae felici successu precetur. Me absente ad quietem se componat, neminem provocet, nemini provocanti respondeat. Interim à me hanc crumenam accipiat.

Rege post paucos dies interempto, Chesneus Molinaeum convenit, eique haec Regis tulit mandata, crumenam quoque obtulit. Quid pecuniae crumena continuerit non rogavit Molinaeus, nec eam accipere voluit; Nimia forsan religione.

Post nefariam magni Regis caedem Molinaeus librum edidit cui titulus est Antioton, in quo probat Cottonum & totum adeo Jesuita••um ordinem Regiae caedis reos teneri. Libro nomen suum non apposuit Molinaeus. Eum ta∣men libri Authorem fuisse nemo dubitavit, In eo Anagramma Cottoni.

PIERRE COTTON

PERCE TON ROY.

adve••••arios provocavit ut sic in Molinaei nomine luderent

PETRUS DU MOULIN

ERIT MUNDO LUPUS.

Cum hoc Epigrammate.

Petri hostis Petrus Christi insidiatur ovili, Quo deglubere, quo dilaniare queat, More lupi, & vere lupus est cui nomen & omen Et mores insunt ingeniumque lupi.

Quem lusum hoc lusu ultus est Molinaeus Quisquis es insulso qui fundis acumine versus, Hellespontiaco victima digna Deo. Quam frustra vacuum scalpsisti sinciput? O quos Risus hybrida vox semilatina movet. Dum tua mens varie turbata elementa pererrat, Et spargis virus nomen in innocuum. Quin & in hoc casu quaedam est industria, dum tu In laudem imprudens nomina nostra trahis. Namque lupo cohibemus equos; agitator equorum Improbioris equi comprimit ora lupo. Qui in gyrum cogit, facilique peritus habena Compositos gressus agglomerare docet. Ergo lupus mundo est qui fraenans ora lupato Dura, per errorum devia monstrat iter. Nec mirum si nos Papalis verna culinae Si ciniflo Satanae, dixerit esse lupos. Cum Christum Satanam Pharisaeus dicat apella Nemo bonus secum mitius optet agi. Ergo Dei servum vanis latratibus urgens Meque lupum appellans desinat esse canis.

Cum Serenissimi Jacobi Regis amor erga Molinaeum indies augeretur, eum videre bonus Rex voluit; & anno 1615. ut ad se veniret serio invitavit. Intercessit Parisiensis Ecclesia, nec ante permisit Pastorem suum in Angliam proficisci, quam coram universo Ecclesiae conventu sancte promisisset se post tres menses rediturum. Transfretavit igitur cum inclyto Theodoro Mayernio Regis Jacobi Medico, & fratrem suum Johannem Moliuaeum comitem as∣sumpsit.

Duobus mensibus ante Molinaei profectionem acta fuerant Blaesis totius Franciae Comitia. In quibus Perronius Cardinalis orationem habuerat qua Papae potestatem attribuerat Reges regnis suis exuendi. Eamque orationem ad Regem Jacobum miserat. Commodum advenerat ad Regem Molinaeus qui Regis ad illam Orationem animadversione; Gallice verteret. Titulus Regii libri fuit Vindiciae Juris Regum; fuitque Gallice primum editus Londini, an. 1615. mox Anglice.

Accersitum ergo Molinaeum, & opportune advenientem, Rex summa cum benevolentia excepit: Prandens solebat cum Molinaeo sermones habere; Pransus eum adstantium Magnatum alicui commendare, quicum pranderet. Quan∣doque etiam cum Molinaeo & Mayernio remotis arbitris animum curis gravem colloquio suavi relaxabat: Nec sane potuisset in orbe terrarum duos amoeni∣oris ingenii viros quibuscum familiarius versaretur sibi deligere.

Ad Comitia Contabrigiensia Rex proficiscens Molinaeum co deduxit. Qui ab Academia oblatum Doctoratus gradum gratissimo animo accepit. Inde cum Rege reversum Rex voluit Gallice concionantem audire. Paruit Moli∣naeus, & in Sacello Palatii Grenovicensis coram Rege concionatus est; Textus fuit Rom. 1. 16. Non me pudet Evangelii Christi.

Post trimestrem in Anglia moram, ab optimo Rege dimitti obsecravit, & ad gregem suum remitti cui reditum suum pollicitus erat: Rex summa opera ad∣nixus est eum perpetuo secum habere.

Nec defuerunt honorum & opum pollicitationes, quibus cum obfirmatum animum & promissi tenacem non posset expugnare, subiratus dimisit, eum in∣dignum Regis amicitia pronuntians. Abeuntem tamen muneratus est Pre∣benda Cantuariensi, fratrem ejus torque aureo. Post aliquot annos Praebendae addidit Rectoriam sine Cura. Proventus utriusque ducentae librae.

Relicta Anglia Molinaeus Boloniam appulit. Appulso Campaniolus Bolo∣naei Praefectus milites duos custodes assignavit, dum ipse ejus scrinia scrutaba∣tur. Enimvero id quod jussus erat facere faciebat. Cum enim Condaeus Princeps Protestantium Gallorum tunc temporis gratiam ambiret ut ab iis adjutus Mariae Regis Matri arma inferret, suspicabantur Regii Molinaeum in Angliam à Protestantibus missum fuisse, ut auxiliares copias à Rege Jacobo impetraret. Postquam vero Praefectus in Molinaei schedis nullum ejus rei indi∣cium invenit, liberum eum cum suis impedimentis dimisit, rogatum ut nemi∣ni de hac injuria conquereretur. Quam indignus fuerit ea suspicione Molinae∣us, mox patebit.

Domum reversus Molinaeus multo cum dolore vidit Protestantes partes Condaei adversus Regis Matrem amplecti; quod quidem erat adversus Regem ipsum bellum movere quippe quem Parlamentum sui esse juris & tutela egres∣sum pridem agnoverat. Illos igitur tum concionibus tum Epistolis à tam illicito studio dimovere conabatur; Deo non tempori serviens. Ipsique de∣bebant Regiae partes, quod ne unum quidem Protestantium oppidum cis Li∣gerim sese Principum partibus adjunxerit.

Huic bonae operae ut bonam gratiam referret Regina misit eundem Ches∣neum, (quem ante Rex Henricus, ad Molinaeum miserat) qui eum gratiis actis, & pecunia data rogaret ut se Regi fidelem & benevolum praestare per∣geret.

Munus recusavit Molinaeus dicens se non eum esse qui pecunia emendus sit ut Regi suo fidem servet. Institit Mhesneus non posse eum sine contemptus nota Regiam liberalitatem recusare. Si mihi vis (inquit noster) pecuniam istam coram Consistorio nostro dare, accipiam. Negavit Chesneus id sibi in mandatis datum esse.

Fuit sane publica illa Conventus nostri Politici cum Conaedo contra Re∣gem conjunctio, maxima coram Deo & hominibus Protestantium labes. Illa erat quae sequentibus annis eorum partes & infelices Ecclesias pessumdedit. Idque fore Molinaeus praedixerat quamprimum Rex adoleverit.

Longum fuerit innumeras disputationes quibus Molinaeus vexatus suit nu∣merare. Haec usitata fuit Jesuitarum stropha, ut postquam nobilem aliquem virum, in Reformata Religione educatum ignarum sed indoctum, & opibus in •…•… pollicitationibus corruperant, cum eo paciscerentur ne Reforma∣torum partes aperte desereret, nisi post disputationem ipsius rogatu habitam at inde major ipsis & Catholicae Religioni gloria accederet.

Sed saepissime haec decipula decipientes fefellit. Nam vel ille quem corru∣perant ex rationum Conflictatione veritatem edoctus resipuit, aut etiam ex iis suarum partium hominibus quos victoriae testes futuros adduxerant aliquos cum ignominia amiserunt.

Hujus rei exemplum illustre praebuit Liemburnus à Gontiero Jesuita cor∣ruptus, jussus ab eo disputationem postulare ut conscientiae suae dubitanti satis∣fieret. Postulavit; & ut voti compos fieret hospitium in Molinaei vicinia con∣duxit, seque cousque in ejus consuetudinem insinuavit ut eum ad cubiculum suum perduxerit, ubi multos ad disputationem audiendam convocaverat. Ibi mulier à Gontiero prius edocta Molinaeum rogavit ut vocationis suae ratio∣nem ederet; Vix sermonem ea de re occeperant quum Gontierus vehiculo advectus libris onusto ingressus est, dicens. Qua de re hic agitur? Obsecra∣veram Molinaeum (inquit mulier) ut me de Vocatione sua certam faceret. Ego quoque (inquit Jesuita) idem ab eo postulo. Ego vero (inquit Moli∣naeus) aio hominem tui ordinis qui quaestionem de alicujus vocatione movet, certum esse debere de sua. Cum ergo sacerdotis in Ecclesia Romana vocatio sit ad corpus Christi conficiendum, rogo te ut mihi commonstres in quo Scri∣pturae loco Deus jubeat corpus filii sui sacrificari. Id vero perfacile est, inquit Jesuita, jussitque Biblia & Concordantiam asferri. Allati sunt libri quos Je∣suita diu volvit & revolvit. Tandem id invenire impos quod nullibi erat, se∣cessit silens & anxius in angulum cubiculi. Liemburnus ira percitus Gontiero dixit, Tune is es Pater qui Ministros omnes te tuo helitu difflaturum aiebas? At ecce tute coram Ministro uno stas mutus. Haec Jesuitae tergiversatio Liem∣burnum ad veram Rel••gionem retraxit.

In alio congressu cum Jesuita minime muto, postquam de religionis nego∣tio diu actum fuit, Monginotus Pontificius, medicus celebris, veritatis lumine & rationum pondere eo adductus fuit ut veritati non modo manus daret, sed & eam insigni libro propugnaret.

Aegrotabat ultimum Nobilissima femina Fervacii Franciae Marescalli vidua ditissima Principi Joinvilleo Pontificio desponsata. Ille moriturae adfuit cum Salleo, Genevae nomine tenus Episcopo, & plurimis praecipuae Nobilitatis vi∣viris

& feminis. Omnium una opera erat ut moribunda Romanam fidem amplecteretur. Aderat aegrotae Molinaeus quem dignitate sua protelare, & ab ejus lecto summovere frustra tentavit Episcopus.

Hanc litem diremit Vir gravis & ingenuus Boissisius, qui morituram utrique comem, & nimis ambignum, sic compellavit, Non est nunc tempus dissimu∣landi Domina, aperte loquere, elige utrum mavelis in novissimo hoc agone tibi adesse, Episcopum an Molinaeum? Molinaeum, inquit illa. Abscessit ergo Episcopus & cum eo omnes melioris notae. Pauci maleferiati manserunt, Molinaeum interturbaturi; quibus invitis Molinaeus aegrotam precando, con∣solando, hortando, confirmavit.

Post horae dimidiae moram, Tres Optimates qui prius egressi fuerant, re∣gressi Molinaeum sic affati sunt: Infra praestolantur Illustrissimae Principum uxores & viduae percupientes audire te cum Episcopo super Religione con∣ferentem. Ad eam rem (inquit Molinaeus) in me mora non erit ulla. Vereor tamen, Domini mei, ne ista arte ab aegrota divellar & postea ad eam redire prohibear. At illi, Nos vero tibi liberum fore ad eam post disputationem redi∣tum sancte pollicemur. Secutus eos Molinaeus illustres feminas rogavit super quo Religionis capite vellent disputari. Super verbis Christi Hoc est corpus me∣um, inquit Longavillaea Princeps.

Molinaeus dixit genuinum sensum harum vocum dari à S. Paulo 1 Cor. 10. 16. Panis quem frangimus est Participatio corporis Domini.

At (inquit Episcopus) idem Apostolus affirmat verum corpus Christi in illa participatione edi, & allegavit 1 Cor. 11. 24. Christus discipulis suis dixit Accipite & manducate, hoc est corpus meum.

Miror (inquit Molinaeus) te textum istum allegare quem Ecclesia tua turpi∣ter corrupit; Nam cum Paulus narret Christum dixisse Accipite, manducate, hoc est corpus meum quod pro vobis frangitur; Romana Ecclesia vertit quod pro vobis tradetur. Nempe ne intelligant legentes Christum ibi loqui de eo corpore quod potest in Sacramento frangi, quod non potest de vero Christi corpore dici.

Hic Episcopus Molinaeum calumniae accersivit, asserens in vulgata Romanae Ecclesiae versione legi quod pro vobis frangitur. Conquisita igitur & prolata fue∣runt vulgatae versionis Romana Biblia, & ex inspectione paruit Molinaeum verum dixisse, Episcopum hallucinatum fuisse. Hinc silentium Episcopo impositum, & disputationi finis.

Longavillae Princ ps Molinaeum sevocavit & multa (inquit) Molinaee bona de te ante fama acceperam. Nunc postquam te ipsum vidi & audivi, mirum in modum cupio te Catholicum verum videre. Molinaeus se id quoque cupere professus est, & secundum ejus sensum, si aliquod ex Scriptura mandatum sibi exhiberetur ut sacerdos corpus Christi sacrisicet. Statimque illustri coetui valedicens ad aegrotam regressus est quae paulo post Spiritum Deo reddidit.

Paucos ex innumeris ejus cum hostibus sacrae veritatis congressus, vel ipse vel familiares ejus descripserunt. Omnes simul magna volumina conficerent. Vix enim dum Lutetiae vixit una hebdomas sine disputatione abiit. Quaedam disputationes longissimae fuerunt. Nos tantum brevissimas delegimus. Moli∣naeus erat Romanensibus publice exosus: Maledictis in eum personabant Ca∣thedrae, Schola, Fora, Compita, catuli qui hunc elonem comminus adoriri

non audebant eminus allatrabant. Nemo magis expertus est quantum Veritas odium parit. Cum eum disputando superare inimici non possent duas alias vias tentaverunt.

Una ut eum divitiis & honoribus ad Papicolarum partes pellicerent. Curia Romana & Aula Gallica huic operae non defuerunt. Unum ab civibus Pari∣siensibus tentamentum notabo. Eum vir plebeius hujusmodi verbis aggressus est. Mihi nomen est N. N. quod nomen ignorare non potes esse inter cives Parisiens••s praecipuum. Te nosse volui, Molinaee, quam me tui misereat; Tene sublimis ing••nii & eruditionis virum in Hugonotorum luto haerere! Inter quos post multos labores pro iis exantlatos non potes expectare paria virtuti t••ae praemia. At tu si Catholicam causam amplecteris; (Quid alii pro te praesti∣turi sint praet••r••o) ego tibi & familiae tuae prospiciam. Ego inquam qui te allo∣quor octo millium librarum proventum annuum tibi & liberis tuis perpetuum praestabo. Molinaeus paucis contemptim respondit; Tu me homo vili aestimas. Si in me ista quam suades perfidiae cadere posse plus vicies quam offers mea de∣f••ctione mihi compararem. Cum haec non succederet, Romanenses alia eum aggressi sunt via; Eum de medio tollere saepius tentaverunt. Quid tentaverint quando in publica disputatione opponens expectabatur ante dixi. Alio etiam tempore duo homines longis & nigris vestibus amicti post coenam domum ejus ingressi sunt. Altero ad ostium stante, ut egressus ingresso pateret: Alter in coenaculum ingressus ad Molinaeum recta perrexit, quiddam veste occultans. Molinaeus malam ejus mentem gestu & oris asperitate conjiciens, celerius ac∣cedenti cathedram opposuit. Dum homo circum cathedram & mensam viam sibi facit Molinaeum persequens, in coenaculum intravit Molinaei famulus juve∣nis robustus & strenuus qui percussorem extrusit ••oras.

Alius prandente Molinaeo ad eum accessit brachia pallio obvolvens. Famu∣••s pugionis vaginam quae homini exciderat collegit & ei tradidit, & Abi, dixit, si quid moliebaris, hodie perdidisti operam.

Alius item cum eadem mente sero vespere in Molinaei coenaculum irrupit. Rogatus quid ei negotii esset, cum palleret, sileret, tremeret; Molinaei uxor, Abi hinc, dixit, in malam rem, cum mala tua mente. Abiit homo & verbum unum non r••posuit.

Melius animatus alius quidam intempesta nocte Molinaei for••s multo cum impetu pulsavit. Rogatus de fenestra quid vellet, Volo inquit Molinaeum alloqui. Audiens Molinaeum & totam familiam dormire & rogatus mane r••dire. Volo inquit dormientem excitare; & jamjam alloqui & acrius fores pulsavit ju •…•… Molinaeus homini fores aperiri, eumque ad lectum suum adduci. Adductus Ego ad te, inquit, Vir Clarissime, tempestive licet intempesta nocte acc••do, ut••e adversus inimicorum tuorum insidias praemuniam. Hac nocte in M •…•… s•• cymba Lutetiam devectus sum. In cymba comitem habui monocu∣lum n••bulonem notum plus satis; nam ille mihi, quem oculis suis nunquam viderat, suum horribile dictu consilium revelavit, te nempe de medio tollendi pyx dib•• pru••orum venenatorum quas ad te cras deferet quasi ab amico tibi noto ad te missus. Tu monitus a prunis abstine. Vive & Vale. Postridie pyxides attulit monoculus latro, quas Molinaeus nec accipere voluit, nec affe∣••entem videre.

A faece plebis sclopis & vectibus armatae Molinaei domus bis obsessa fuit, & fores tantum non effractae.

His periculis permoti amici Molinaeo ut sibi & domui suae custodes validos apponeret authores fuerunt, nec foras incomitatus prodiret. Paruit consilio, & duos custodes viribus integros & militiae peritos domi & foris habuit. Quod tamen tam diu sospes inter atrocissimas belluas vitam traxit, factum est à Do∣mino, & est mirabile in oculis nostris.

Anno 1617. cum Foederatarum Belgii provinciarum Ordines Ecclesias Reformatas Angliae, Franciae & Germaniae obsecrassent, ut suorum Theologo∣rum aliquos ad Synodum Dordracenam mitterent, Gallicae Ecclesiae quatuor ad Synodum mittendos d••signaverunt; Molinaeum, Rivetum, Chamierum, & Calvum. At hi ne eo irent à Rege prohibiti sunt necem cuntibus intermi∣nante. Quam quidem prohibitionem Molinaeus aegerrime tulit. At ejus bene∣volentia permoti Ordines idem ei praemium tribuerunt quod iis qui in Syn••∣do sederant.

Anno 1618. Ordines Molinaeum iterum ut Professionem Theologicam Leydae susciperet ambierunt. Ut eum à Gallicis Ecclesiis impetrarent bis Clarissimum virum erpenium ad eas miserunt. Et cum Molinaeum obtinere non possent, Rivetum petierunt, & obtinuerunt.

At tempus appetebat quum Parisiensis Ecclesia quantumcunque invita di∣lecto suo Molinaeo erat caritura; Eratque ingruens Ecclesiarum clades in caput ejus primum eruptura. Anno 1620. cum Nationalis Galliae Synodus Ale••ii apud Tectosages indicta fuisset, Molinaeus ad eam ab Ecclesia sua delegatus fuit. Eo igitur ire constituit, & inde rediens Rupellam videre.

Antequam ad Synodum iter institueret, rogaverat cum D. Herbertus Baro Cherburiensis Regis Britanniae in Aula Gallica Legatus, ut Regem suum ••••teri; ad Generi sui Bohemiae Regis defensionem suscipiendam hortaretur.

Molinaeus illud negotium ut homini suae sortis minime congruens & qui∣dem frustra futurum detrectavit. Legatus vero contra, ejus literas semper fuisse Regi acceptissimas & plurimum apud eum valituras insiabat. Addu∣ctus Legati authoritate Molinaeus literas po••••ulatas scripsit, & Legati Tabella∣rio tradidit.

Literae autem quas ad Regem Jacobum scripserat ad Regis Galliae consili∣um quod vocarat privatum delatae fuerunt. Quomodo, aut à quo, aut an ad Regem Jacobum unquam pervenerint Molinaeo nunquam compertum fuit. Quocunque modo id factum fuerit, vix Molinaeus Al••si••m pervenerat, quum in Regio Franciae Senatu statutum fuit, ut Molinaeus comprehenderetur & in carcerem conjiceretur, quod Regem extraneum sollicitasset ad arma pro Re∣formatis Ecclesiis sumenda. Quia vero post solutam Synodum Molinaeum Rupellam iturum esse Senatus Regius audiverat, noluerunt eum comprehen∣dere priusquam Rupella exivisset, ut ejus Rupellam profectio eum magis re∣um faceret. Rupellae enim conventus Protestantium Politicus quem Rex Edicto dissolverat, contra voluntatem Regis etiamnum sedebat. Post solutam Alesianam Synodum, Molinaeus quanquam periculi sui inscius, sacie tamen r••∣rum perspecta, consilium Rupellam eundi mutavit, & Lugdunum profectus est, Lugduni à Drelincurtio Ecclesiae Parisiensis Pastore literas accepit: Quibus

periculi sui certior factus à via Regia deflexit, Lutetiam tamen noctu venit, statimque ad Legatum Herbertum se contulit. Ille eum vitae suae fuga quam∣primum consulere jussit, ex ejus literarum ad Regem Jacobum interceptione periclitanti.

Paruit Molinaeus & eadem nocte cum ••ratre Joanne Molinaeo Luminium profectus est Comitis Su••••s palatium, à civitate decem milliaribus distans: Ibi postridie convenerunt eum Ecclesiae Parisiensis Seniores, adhortantes ut ab eorum ditione abscederet qui. vitae ejus insidiabantur. Igitur nocte proxima Sedanum versus iter fecit, oppidum quod Ducem Bullonium Protestantem su∣premum Principem agnoscebat. Quo Dei Opt. Max. ope incolumis pervenit, & à Duce domo & mensa benigne exceptus est.

Postquam M••linaeum ab Ecclesiae Parisiensi divulsum & ad eam non unquam rediturum vidimus, libet hic aliquantisper morari, & in ejus per annos 21 transactam Lutetiae vitam oculos obvertere. Vitam quam omnibus gloriae lu∣bus quae ejus sortis & officii virum ornare poterant Deus Opt. Max. illustravit. (In maximo Galliae & totius Europae theatro praecipuum illum honorem adeptus est quod Deum praecipue honoravit; per sacrae veritatis ejus ore & calamo victorias, bonorum amore, & adversariorum odio quotidie magis magisque in eum exaestuantibus) Quot hostes debellavi! tQuot fratres vacillantes confirmavit! Quot errantes Christo lucri fecit! Quot ejus sacun∣dia & ingenio deliniti ad sacrae doctrinae medullam penitius imbibendam ad∣ducti fuerunt! His adde insignem ejus erga Regem suum fidem, qua immori∣geros in obsequio continuit, Regisque & Reginae, si non amorem, sane gratias & demeruit & obtinuit. Quid memorem à Curia Romana & Clero Galli∣cano invitationes eum maximis praemiis ad partes suas pellicientibus. Qui••∣quid habebat Nobilitatis Reformata Gallia; quicquid eximium ex Prote∣stante Germania, Britannia, Polonia, Dania & Suecia Lutetiae peregrinabatur, ad Molinaeum conflu••bat. Raro pomeridianis horis carebant Molinaei fores no∣bilium vehiculis. Ab magni nominis mercatoribus peregrinis, & ab remo∣tissimis Reformatae religionis Principibus literas & munera accepit. Inter quos eminebat Celsissimus Princeps Radzeullus. Vivebatque in re utcunque laute, quandiu Lutetiae manere permissum est. Inde digressum, per ejus ab∣sentiam, multa eum in re familiari inc••mmoda exceperunt.

Sedani Professionem Theologicam & sacrum Ecclesiae Ministerium exercuit.

Sedani prima ••jus cura fuit literas ad Conventum Politicum Rupellae se∣dentem scrib••re, quarum hic exemplum apposui, quae quantum abhorruit ab eorum sententia qui Religionem contra legitimum Principem armata manu tuendam existimant, satis ostendunt.

Non ideo (Domini) vos scribo ut dolorem m••um in sinum vestrum effun∣dam; & qu••r••lis meis aures vestras obtundam. In quibus Consolatorem non requiro, mihi non parvo honori ducens quod tempestatis in Ecclesiam ingru∣entis primi ictus in meum caput detonuerint. M••que beatum existimaverim si tota in me solum procella rueret & Dei Ecclesia quieta & incolumis staret. Sed me acrior cura urit, & ad vos coegit scribere, quantumvis abhorrentem à publicis negotiis & iis quae ad sacrum munus meum minus pertinent. Cum enim Ecclesiam periclitantem & in praecipiit stantem aspiciam silere non

potui, imo nec debui, ne sciens ac volens in re omnium gravissima negli∣gentiae, imo & in Ecclesiam impietatis crimen incurram. Spe••o quoque dum meum sensum circa publica negotia vobis expono, fore ut domestica mea aerumna me omni suspicione liberabit & hoc saltem perficiet, ut si sententiam meam minus probetis, benevolentiam tamen agnoscatis. Non me quidem decet virorum conventui ex toto regno delectorum quibus in tam difficili tempore publici negotii o••us incumbat, consilium dare. Est tamen vobis utile quis sit nostrarum Ecclesiarum sensus ab iis qui eum intime norunt edoceri.

Cum quaera tur utrum conventus vester dissolvi rege jubente debeat, an eo nolente simul manere, Ego mei officii esse duxi ut per me cognoscatis omnes nostras Ecclesias id unice in votis habere ut Regi obseq••entes pace qua nunc fruuntur semper frui possint. Cumque videant Regi constitutum esse sui in nos Imperii Majestatem armis a••serere, vos pro sapientia v••stra proc••llam tan∣tam capitibus nostris imminentem declinaturos confidunt, & necessitati potius cessuros quam nos bello implicituros, quod certo certius maxim••m Ecclesia∣rum nostrarum partem pessumdabit, nosque in ••as turbas praecipites dabit quarum initium quidem omnes jam persentiscimus, sed finem nemo potest vi∣dere. Regi obsequentes, ab iis qui ei author••s sunt ut nos opprimat omnem praetextum auferetis. At si nos extrema perpeti oportet, omnes qui Deum timent non alia de causa quam Evangelii professione p••rpeti volunt; & ut per∣secutio nostra sit genuina crux Christi. Optima certe & potissima nostrarum Ecclesiarum pars vestri discessionem ex animo optat. Imo partium Ponti••ici∣arum plurimi pacis publicae studiosi nos sollicita••t, orant, obs••••rant, ne dum nosmetipsos perditum imus, illos etiam eadem ••ui••a involvamus.

Non opus est, Domini, ut vobis ob oculos ponam moestam ill••m & lugu∣brem gregum nostrorum omnium saciem, in vos ocul••s conj •…•… tium, vos in∣quam in quorum manu est necessitati cedendo ingruentem 〈◊〉〈◊〉 prae∣vertere. Plurimi jam solum verterunt, Plures religionem suam abjecerunt. Hinc aestimate quanta dissipatio sutura sit si animam Regis adversus nos exa∣cerbare perrexeritis.

Vos non eos esse autumo quos hortari nec••••se sit ut •…•… rarum Ecclesiarum cura tangamini, nec dubito quin vobis mori sit optabilius quam h••c opprobri∣um nomini & memoriae vestrae in••siisse, per v••s pers••cutionem Eccl •…•… fuiss•• accersitam, per vos patriam vestram turbis dil •…•… tam, & id quod patru•• nostrorum ••elus plantaverat eradicatum.

Non me sugit multas rationes praetexi quibus ad 〈◊〉〈◊〉 ••••ssionem con •…•…∣andam adducamini. Aiunt Regem eam conc •…•… ; Sed ••••tius c••nce••sionis nullum exhibere potestis exemplar, sine quo promissa sunt voces in aerem evanescentes, Reges enim potestatem se habere credunt id quod permiseru••t denuo prohibendi, & id quod concesserunt revocandi, quoties id sibi condu∣cere & publicam utilitatem id postulare existimaverint. Neque quisquam est vestrum qui cum famulum suum miserit, aut aliquo ire juss••rit, non p••tet sui esse arbitrii eum revocare. Summi Principes praesertim promissis suis teneri non amant quando ab ipsis extorta ••uerunt.

Plurimaequoque Libertatis vestrae Oppr••ssiones & Regiorum edictorum violationes in aures vestras quotidie ing••runtur, quae nimium vera esse u••

vobiscum conquerimur. Praetereo quod istis injuriis ipsi nos causam saepe praebuimus. At hoc tempore non ea res agitur, non est in eo sita difficultas, ut gravaminum fontes ostendantur, sed ut eorum adhibeantur remedia. Expen∣dite igitur an vestri conventus sessio possit istis malis medelam afferre; An con∣sidendo possitis Ecclesiis perfugium praebere, tam impari conditione exer∣citus conscribere, aerarium ad stipendia copiarum instruere, & omnia ad bel∣lum necessaria comparare. Aestimate num id boni quod sedentes conficere speratis, tot Ecclesiarum furori hostili expositarum, devastationem compen∣sare queat. Cogitate an eversas possitis erigere? An in manifesta dissensione qua partes nostrae laborant possitis dispersas, distractas male cohaerentis cor∣poris partes coagmentare; quae vel maxime unitae immensum quantum infir∣miores forent quam ut possent sese bello & armis tueri.

Liceat mihi dicere omnes nostrae Religionis homines non futuros vestris decretis audientes, & vos in belli incendio fore imbelles spectatores stragium quas ipsi concita veritis.

Nec vos nescire potestis nostrorum Optimatium plures, & ii in quibus vires nostrae sitae sunt palam vestras agendi rationes condemnare, dicere eos pro Dei causa non pati qui pro hac causa patiuntur. His non resistentibus, sed oppidorum suorum portas Regi aperientibus, & arma sua cum Regiis armis conjungentibus quantum inde vestrae partes debilitabuntur? Quam multi vos praecipui viri descrent? Alii ex infidelitate, plures ex timore & debilitate. Quin in vestro conventu praefervidi homines qui ut gratiam aucupentur violentiam maxime probent, ii sunt saepenumero qui fratres suos prodituri sunt. Miscras Ecclesias in summa discrimina adducunt, ut eas mox in periculo deserant; instar hominum facinorosorum qui ex aedibus profugiunt postquam eas ipsi incenderint & compilarint.

Si res eo devenerit ut praelium committatur aut oppida obsideantur, qua∣liscunque praelii aut obsidionis exitus fuerit, vulgus infensum plerisque in locis contineri non poterit quin Ecclesias nostras, nullis propugnaculis muni∣tas caedibus & direptionibus impleant. Neque id Magistratus quantumvis cupientes, prohibere poterunt.

Possim vobis ob oculos ponere Reformatarum Ecclesiarum conditionem tum intra tum extra hoc regnum, unde luce meridiana clarius pateret vestram istam molitionem prorsus esse intempestivam, & vos adverso vento & aestu navigationem instituere. Circumspicite quo in statu vicinorum nostrorum res sitae sint, & unde possitis auxilium sperare. Notare an apud nos virtus, con∣cordia, & Ducum nostrorum praestantia creverint an diminutae sint. Profecto hoc non est tempus quo ex piscinae hujus commotione medicina nostris mor∣bis possit sperari.

Si quidquam in hac debilitate vires nobis posset addere, à Zelo Religionis expectandum foret, qui Patrum nostrorum tempore nos sustinuit, quando mi∣nus etiam virium, plus virtutis habebamus. Sed zelum istum in hac causa frigere comperistis. Nam nostrorum plurimi opinantur hoc quodcunque est mali, salva conscientia vitari potuisse. Proculdubio nos discordia laborabimus quoties de civilibus causis lis erit & non unice de causa Evangelii.

Contra objicitur inimicos nostros exitium nostrum meditari; Eos cuneculis

sensum rem gerere. Melius esse initiis resistere quam expectare dum res minus sit integra. Sane amens fuerit qui de eorum odio dubitaverit. Tamen dum damna nostra recognosco circa Lectoram Privasium & Benearnenses, invenio nosmet magna ex parte malum nobis accersivisse. Nec mirum est inimicos nostros eo operam suam non adhibuisse ut erroribus nostris mederentur; quod∣que eos & qui semet perdebant ut funditus perirent adjuverunt. At non ideo oportet nos id quod nobis restat sponte perdere; domum nostram incendere quia inimici eam incendere statuerunt, & ad damna privata resarcienda iis remediis uti quae non solum nequicquam iis profutura sunt, sed etiam Reipub∣licae certissimum exitium allatura. Deus qui toties consilia ad nostram perni∣ciem instituta divertit, nec potestatem suam perdidit nec mutavit voluntatem. Deum semper eundem experiemur, ejus opem, expectare velimus, non prae impatientia praecipites acti, ut nosmet ipsos perdamus, aut animum circa im∣possibilia obfirmemus.

Id vos certissimum tenete. Quanquam inimici nostri nobis exitium meditan∣tur, id nunquam Religionis causa inferre palam profitebuntur. Aliam cau∣sam aliquam magis speciosam habebunt aut invenient aut comminiscentur; quam ne nos ipsis praebeamus summa opera nobis est cavendum. Si in obse∣quio quod subditi supremo magistrarui debent nosmet sedulo contineamus, fiet ut dum nos inimici sub obtentu perduellionis inimici frustra perdere sperant, Deus ipsis alia exhibebit negotia, nobisque occasionem ministrabit nosmet uti∣les regno subditos approbandi, Regique in memoriam revocabit insignia nostra erga Henricum gloriosae memoriae parentem suum officia. Sin autem tam grave est nostrum infortunium, ut dum quieti & morigeri sumus, calumniis adversariorum opprimamur, testes Deum & homines innocentiae nostrae & erga patriae nostrae pacem studii habebimus.

Neque haec consilia obstiterint quin vestrae singulorum saluti prospiciatis. Cum enim Rex in Regio suo Senatu saepe dixerit si vos conventum vestrum solveritis Ecclesias vestras pace & edictorum suorum beneficio fruituras, non aequum est ut vestro periculo alii hoc beneficio fuantur. Nec dubitandum est quin Rex submisse rogatus ut vobis absque periculo vestro discedere liceat incolumitati vestrae edicto prospiciat, modo ca quae fieri possunt quaeque prae∣sens rerum necessitas fert, postuletis.

Antequam discesseritis operae pretium fuerit cogitare quid consilii capien∣dum sit si discessione vestra non obstante simus persecutionem passuri. Quod quidem consilium vestrae prudentiae relinquo: Nec meum est id vobis sugge∣rere.

Si ista vobis exponens modestiae limites transgressus sum, id vos pro vestra aequitate, meo pro Ecclesia Zelo tribuetis. At si hoc consilium quasi vestra consideratione indignum repudiabitur, hoc ego solatio fruar, me id quod con∣scientia mea à me exigebat praestitisse; Et alicubi in exteris regionibus paucis qui huic aetati etiamnum supersunt vitam degam Ecclesiae desolationem lugens & Templi ruinis illachrymans, ad cujus aedificationem majore cum zelo & fide quam successu laboravi. Deus iram suam à nobis a vertat, vestra consilia dirigat, & vos singulos tueatur. Valete.

His literis in Conventu perlectis ingens super eis orta est contentio. Tan∣dem

violenta parte superante decretum fuit ut Milleterius ad Molinaeum Con∣ventus nom ne scriberet, diceret sententiam ejus minime probatam fuisse, roga∣ret ut nomini Epistolam ist••m impertiret.

Tantop re tamen aliquibus Conventus membris placuit haec sententia, ut statim s••••rexerint▪ Conventu valere jusso nunquam redituri discesserint.

Verisimile aliquibus visum fuit hanc Molinaei Epistolam ad Rupellensem Conventum pacem & obsequium erga Regem suadentem praecipui futuram apud Regium Senatum momenti, ut eum à crimine conficto absolverent. At contra existimavit Molinaeus, inde Regium Senatum magis adversus eum ob∣firmatum iri. Nam in Rupellensi Conventu violenti homines per istam fero∣ciam suam commodis Aulae serviebant; erantque Aulae stipendiarii, ut fratres suos in p••rmici••m praecipites darent, procurarentque Regi optatam occasio∣nem privilegia quae ipsis à Regis Patre concessa fuerant adimendi. Horum primipilus fuit Milleterius, qui postmodum Reformatorum partes deseruit, & Religionem. (si unquam habebat) ejuravit, & versatili suo & improbo inge∣nio multis Ecclesiis molestias facessivit.

Neque vero potiore de causa Jesuitae Molinaei expulsionem obtinuerunt, quam quod obs••quium erga Regem in concionibus suis commendando, longa Jesuitarum machinamenta demoliebatur. Gallicis Ecclesiis violenta consilia quibus perderentur, per subornatos & pecunia corruptos Zelotas insinuantium. Quorum Zelotarum nonnulli praefecturas oppidorum adepti ea mox vende∣bant, & defectione sua illis tandem aperte quibus prius clanculum serviebant.

Sedani oblatam sibi S. Theologiae Cathedram & Ecclesiae Ministerium Mo∣linaeus suscepit, ibi mansurus donec sibi ad Parisiensem Ecclesiam reditus aperiretur. At reditus ille nunquam ei datus est. Quanquam enim post multos demum annos sibi per Regem licuit in Galliam venire, cautum tamen fuit ne Lutetiam rediret; Patuitque litem illam quae illi à Senatu▪ Regio inten∣debatur fictitiam fuisse & ideo tantum motam ut ab Ecclesia Parisiensi remo∣veretur.

Circa annum 1623. prodiit Cardinalis Perronii liber contra Serenissimum Regem Jacobum. Liber quem Pontificii immensum quantum laudibus extollunt. Et est sane omnium qui Romanam fidem Gallice propugnave∣runt eruditissimus & subtilissimus. Regis multum intererat ut libro tam in∣signi maturaretur Responsio, cum Regis de jure Regum liber huic Responsio∣ni occasionem praebuisset. Quem vero Rex in rebus regni occupatissimus sibi Defensorem deligeret alium ab eo cujus felicem operam in simili negotio non semel expertus fuerat?

Id vero animo praecipiens Perronius librum quem contra Regem paraverat non ante voluit in lucem prodire quam ipse ex vita migrasset. Nam sibi, si eum vivus edidisset cum Molinaeo (cujus ingenium expertus formidabat) de eo litem fore minime dubitabat. Quare postquam desiit vivere Perronius, foetus quem multis annis parturiverat, in parentis funere, quasi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, lucem aspexit.

Advocatus igitur fuit Molinaeus qui Dei & Regis defensionem susciperet, & ut otium tanto operi necessarium haberet, à Rege invitatus iterum in Angliam transiit.

A Rege summa cum benevolentia exceptus, operi ad quod accersitus fuerat se totum applicuit; Bibliotheca Regia usus, quam Doctissimus Patricius Juni∣us ei aperiebat, ad omnes ejus usus promptissimus.

Optimus Rex adversorum Molinaei misertus Hospitio quod Sabaudiae no∣men praefert cum praefecit, munus apprime opimum & Rege donante dignum. Jam sigilla parabantur quum Regii Sacellani Scoti Regi supplicaverunt ut Hospitium cum esset Aulae vicinum Regiis Sacellanis tribueretur; Molinaeo Rectoriam quandam sine Cura Rex daret quam ipsi affirmabant non minoris esse quam Hospitium proventus. Rex hac ratione inductus Hospitium Bal∣cumquello dedit, Rectoriam autem Molinaeus accipere noluit, utpote & dante & accipiente minorem; mox tamen filio suo Dunkerkeo carcere & Jesuitarum manibus per Dei insigne miraculum elapso eam Rectoriam à Rege obtinuit.

Interim Molinaeus hypochondriorum oppressione & atraebilis inflammatione laborare coepit, & multas noctes insomnis agere, privatis & publicis Ecclesiae malis exercitus, quibus ita colluctabatur ut opus inceptum non intermitteret, imo in labore aegritudinis levamentum experiretur.

Vix annum unum Londini vixerat quum magnum Molinaei patronum Regem Jacobum orbi ademit, sibi assumpsit Deus. Nec multo post Molinaeus ad reditum Sedanum se composuit. Cum duobus comitibus Dieppam appu∣lit in veste cineracei coloris ne nosceretur. Agnitus tamen in nave Rhotomagi jussu Ducis Longavillaei Normanniae Praefecti ab Accensis Praesidis Rotoma∣gensis conquisitus fuit. At Praeses ita eum quaesivit ut qui noluerit invenire. Cum enim Molinaeus neptim Rhotomagi haberet Langleo inclyto Ecclesiae Rhotomagensis Pastori nuptam, in cujus domo cum diversari erat verisimilius, eo non misit sed ad unum aut alterum diversorium. Monitus Molinaeus se per∣quiri in villa suburbana pernoctavit, & vias privatas edoctus Sedanum incolu∣mis venit.

Biduo post ejus abscessum Langlaeum Praeses convenit dixitque se cupidum suisse Molinaeum Rhotomagi videndi, si id sine ejus periculo fieri potuisset. Hic divina illa veritas affulsit. Quum placuerint Domino viae hominis, inimicos quoque ejus convertet ad pacem. Domine Deus virtutum, beatus homo qui sperat in te.

Sedanum reversus Molinaeus ad munera consueta se contulit, Ecclesiae Mini∣sterium & Theologicam Professionem quae munera 33 annos ab reditu suo ex∣ercuit, quanquam aeger & invalidus. Multos Theologos feliciter erudivit, qui postea conspicua fuerunt Ecclesiae lumina. Libros Theologicos quamplurimos edidit, quorum primus ab ejus reditu fuit Novitas Papismi, sive Perronii consu∣tatio, Regisque Jacobi, sed magis sacrae veritatis Defensio.

Erat Sedanum afflictorum Religionis ergo Asylum, per Molinaei famam factum incolis & studiosis frequentius: & Reformato Principe gaudebat quem incolae ut Patrem patriae colebant. Nec deerant divitiae à persecutionem fu∣gientibus eo congestae. At haec laeta rerum facies luctu obnubilata fuit, Prin∣cipis à Reformata Religione defectione, qua semetipsum potissimum perdidit. Sed non meum est negotium historiam ejus texere. Duo tantum quae Moli∣naeum spectant notabo. Unum quod in Principis apostasia Molinaeus alloquio, precibus, scriptis eruditionis & facundiae plenissimis, opportune, importune, ut

Princeps in Dei viam rediret fidelem operam adhibuit, Heu frustra! Alterum quod cum Rex Galliae Sedanum sui juris fecisset pulso Principe qui ad Hispani∣cas partes transierat; Molinaeus sub Gallico regimine quietus vixit. Nec ulla ultra inquisitio veteris conficti criminis, & factus est absque absolutione in∣sons.

Cum zelo, eruditione & industria tantas res ad Dei gloriam & hominum salutem patrasset, saepenumero hominum duritiei & imperii Satanae progressi∣bus ingemiscebat. Memini me audire eum acri cum judicio sic loquentem.

Considerantem me temporum istorum faciem timer ingens percellit, mortiferum vulnus Bestiae sanatum iri, aut saltem ulceris labra coalitura. At certe in intima belluae illae nos tam alte ferrum adegimus, ut serius ocyus sit ex vulnere interitura. Haeret lateri lethalis arundo.

Ad annum aetatis nonagesimum vitam protraxit, Ecclesiae & Scholae Theo∣logiae pro more ministrans, nisi quod uno vel altero ante obitum anno propter vocis debilitatem non die Dominica sed tertia hebdomadis feria concionabatur, & quod Theologiam discipulis domi praelegebat.

Feb. 20. 1658. ultimam concionem ad populum habuit. Textus Ps. 16. v. 7. Caro mea requiescet in spe, argumentum fidei & spei suae accommodum, quas ex intimo sensu suo religiosas animas docuit, & sibimet funebri oratione parentavit.

Domum reversus decubuit, non amplius in hoc aevo surrecturus. Ex lecto semet & adstantes docebat & solabatur, Scripturam in ore perpetuo habens, & preces ardentissimas fundens. Psalmos identidem recitabat; in his verbis potissimum haerens; Deus, docuisti me à pueritia mea, & hucusque indicavi mirabi∣lia tua. Quare etiam tantisper, dum senex & canus sum, Deus ne derelinquas me.

Perpetuas viri sancti ad coelum aspirationes diebus octodecim quibus ulti∣mum aegrotavit longum fuerit enumerare. Ista coelum fide & amore praecipi∣entis instar omnium esto. Ad Deum & Patrem meum festino—Deum me∣um video—O quam forma spetiosus est! Haec dicebat acres intendens ocu∣los & brachia tendens, quasi Dilectum illum forma spetiosum jamjam amplex∣aturus. Nec multo post anhelantem & abiturientem ad Christum animam in ejus sinum fide firmus & amore ardens exhalavit.

Obiit Mart. 10. 1658. anno aetatis suae nonagesimo.

Notes

• * 1.1

  Denys du Moulin.