Reformatio legum ecclesiasticarum ex authoritate primum Regis Henrici. 8. inchoata: deinde per Regem Edouardum 6. prouecta, adauctaq́[ue] in hunc modum, atq[ue] nunc ad pleniorem ipsarum reformationem in lucem ædita.

Quando testes examinandi sunt ante litem contestatam. Cap. 1.

COnsiderandum est, an probatio per testes sienda sit in causa principali, an in causa accessoria, & emer genti. Si in causa incidenti, & accessoria (cuius∣modi sunt, quae oriuntur ex oppositis exceptionibus dilato∣rijs, & declinatorijs iudicij, at{que} etiam peremptorijs quibus∣dam, vt est exceptio transactionis rei iudicatae, litis 〈◊〉〈◊〉 per iusiurandū) nō estopus vt expectetur litis cōtestatio, quia tales controuersiae obstant, quo minus fieri iudicium de prin cipali quaestione possit, nisi de illis prius constet id quod con∣stare non potest, si non offerantur probationes. Necesse est i∣ta{que} testes, ad probandas tales exceptiones, ante litis conte∣stationem in principali causa factam admitti. In causa ve∣rò principali regulariter non admittitur testium probatio,

nisi lis contestata sit, quia ante litis contestationem consti∣tui non potest, quae sit inter litigantes principalis controuer¦sia. Ineptus ita{que} esset iudex, qui admitteret eius rei probati∣onem fieri, de cuius controuersia nondum ei satis constaret. Nonnunquam tamen & principalis negotij testes recipiun∣tur ante litis contestationem, sed hoc fit certis solum ex cau∣sis, & ex beneficio quodam iuris, vt si quis diuturnam ab∣sentiam, aut mortem metuat eorum, quibus compertum sit negotium, quod in controuersiam venire possit, curare po∣test, vt ad aeternam memoriam publico instrumento eorum testimonia describantur, vel si lis iam nota sit, vt à iudice examinentur, lite nondum contestata. Vbieun{que} autem id fuerit factum, necesse est vt depositiones testium consignē∣tur, & quamprimum fieri possit, denuncientur illis, quos metuat, quis sibi futuros aduersarios ea in re, nec publicen∣tur, donec elapsus sit annus post receptionem talium testiū, aut lis sit contestata, ne fraudi sit illis ignorasse, ea de re, re∣ceptos esse testes.