Reformatio legum ecclesiasticarum ex authoritate primum Regis Henrici. 8. inchoata: deinde per Regem Edouardum 6. prouecta, adauctaq́[ue] in hunc modum, atq[ue] nunc ad pleniorem ipsarum reformationem in lucem ædita.

REX HENRICVS. Octauus.

HENRICVS Octauus dei gratia, Angliae & Franciae, Rex fidei defensor, et Dominus Hiberniae, ac in terris Anglica∣nae sub deo caput su∣premū. Omnibus Ar∣chiepiscopis, Episco∣pis, Abbatibus, Clericis, Ducibus, Marchionibus. Comitibus, Baronibus, Militibus, Generosis, ac a∣lijs cuiuscun{que} generis hominibus, subditis & legijs nostris, per regnum nostrum, & dominia nostra v∣bilibet commorantibus, salutem & euangelicae veri∣tatis incrementum. Cum vos optimi ciues mei mihi{que} charissimi, me nunc vnum at{que} solum huius Regni principem: in terris{que} secundum deum huius ecclesiae Anglicanae vnicum supremum{que} caput, quemadmo∣dum diuini, at{que} humani iuris ratio postulat, pote∣statem{que} tam ecclesiasticae quàm mundanae politiae mihi, maioribus{que} meis, ipso iure diuino concessam, (verum multis seculis vnius Romani episcopi ma∣litia, fraude, dolis, at{que} astutia, ereptam) ad me & successores meos pertinere vna voce, vno omnium assensu agnoscitis: non possum indies magis ma∣gis{que}

muneris, at{que} officij mei rationem non habere, de{que} illustrāda dei gloria, de christianae pietatis ve∣ra doctrina propaganda, de imperij huius incolumi∣tate, & quiete tuēda, summa animi cura, at{que} cogi∣tatione nō esse sollicitus. Occurrūt enim subinde ani mo meo verba illa, quae sapientiae Cap. 7. habētur ad hunc modum. Audite reges, & intelligite, quoniam data est à domino potestas vobis, & virtus ab altis∣simo, * 1.1 qui interrogabit opera vestra, & scrutabitur cogitationes, ad vos ergo reges sunt hij sermones mei, vt discatis sapientiam, & ne excidatis. Quie∣nim custodiunt iustitiam, iustè iudicabuntur, & qui didicerunt iusta, inuenient quid respondeant, &c. Hinc facilè perspici potest, exactissimè à regi∣bus potestatis suae reddendam esse rationem, illos{que} grauissimas manere poenas, sinō, vt oportuit, in re∣publica administranda sese gesserint.

Quòd si tanta cura, ac solicitudine quibuscun{que} regibus 〈◊〉〈◊〉 est, quàm anxios igitur ac sollicitos chri∣stianos reges esse debere censendum est, quibus non politia modo ciuilis, sed ecclesiastica etiam potestas data est? Hos enim non tantum quae ad humanam societatem pertinent, sed etiam quae diuinae christi∣anae{que} religioni maximè cōsentanea sunt, curare ne∣cesse est: praesentem huius seculi foelicitatem prin∣cipes christianos ita metiri cōuenit, vt hac potestate sua ad dei cultum dilatandum vtantur, vt in hoc incumbant, vt recta doctrina propagetur, ornetur{que} deigloria.

Cum igitur à christianis regibus iustitiam in im∣perio, pacis tuendae curam, pietatem, studium iuuā∣dae & ornandae religionis christianae exigi animad∣uerterem, nihilmihi potius esse debere iudicabam, quàm vt omnes inirem rationes, quò minus in hoc meo regno baec à me desiderentur, & quoad possem, muneri imposito satisfacerem: Hoc vt facilius ex∣peditius{que} praestare valeam, non ignoratis vos, quā∣tam curam adhibuerim in illis rebus promouendis, tuendis{que}, quae huic negotio maximè conducere at{que} adiumento esse videbantur. Quae contra impedire at{que} obesse visa sunt, quanto studio tollere, ac delere conatus sum, assidue{que} conor. Abundè enim vobis declaratum hactenus fuit, quàm in hac nostra Bri∣tania, multis vero seculis, episcopi Romani vis iniu∣sta, ac non ferenda sacrosancto diuino nomini inimi∣ca fuit, quantopere religioni christianae, verae do∣ctrinae propagandae aduersata est, quantū huius rei∣publicae pacem ac tranquilitatē saepissime intertur∣bauit, potestatem{que} regiam diuinitus constitutā la∣befactando, Diuinam omnium obedientiam, à vero, ac iusto principis sui imperio, contra omne ius diui∣num & humanum ad se transferre ausus est. Hu∣ius potestatem huic cum diuino munere sublatā esse manifestum est, ne quid superesset, quo non planè fractam illius vim esse constaret, leges omnes, decre ta at{que} instituta, quae ab authore episcopo Romano profecta sunt, prorsus abroganda censuimus. Quo∣rum

loco, vt facilius inposterum dei optimi maxi∣mi gloria illustretur, & vera Philosophia christia∣na, regnū{que} Christi vigere possit, & quo omnia de∣center, & ordine in Christi hac ecclesia gerantur: en uobis autoritate nostra editas leges damus, quas à vobis omnibus suscipi, coli, & obseruari volumus, & sub nostrae indignationis poena mandamus, vt vestra in deum pietas, amor erga patriam, princi∣pem{que} vestrum obedientia, non sine immensa diuini nominis gloria omnibus conspicua sit, ac vosmetip∣sos non minus de vestris rationibus sollicitos osten∣datis, quàm ego vestra causa de officio fuerim meo, strictè praecipientes, vt his nostris constitutionibus vos omnes, & singuli, tàm in iudicijs, quàm in gym∣nasiis vtamini, seuerè prohibentes, ne quisquam vestrum alias praeter has, & regni nostri leges admittere praesumat. Valete.

Notes

• * 1.1

  〈◊〉〈◊〉 Cap. 7.