Reformatio legum ecclesiasticarum ex authoritate primum Regis Henrici. 8. inchoata: deinde per Regem Edouardum 6. prouecta, adauctaq́[ue] in hunc modum, atq[ue] nunc ad pleniorem ipsarum reformationem in lucem ædita.

DE DECIMIS.

¶Decimas esse soluendas. Cap. 1.

QVoniam Dominus noster Iesus Christus hanc ipse legem sanciuit, vt qui doctrinam inter homines Euangelij conferunt, ex docendi labo∣re praesidia vitae metant, & eiusdem Domini nostri testificatione, digni sunt mercede quicun{que} sunt in o∣pere, porro diuinum ius scriptum boui trituranti cùm os obligarinon sinat, nobis exemplum diuinae clementiae repe∣tendum est, & valide videndum ne vel nimia nostrorum hominum auaritia, vel negligentia fiat, vt ecclesiarum no∣strarum ministris iusti, & conuenientes fructus ex san∣ctissimorum occupatione munerum non suppeditentur.

¶Decimae praediales quomodo solui debent. Cap. 2.

IGitur authoritate nostra constitutum sit, vt omnes singu∣li{que} subditi nostri, locis & temporibus designatis & legi∣timis, decimas omnium rerum ex praedijs prouenientium ministris seponāt, siue foenum, sint siue fruges qualescun{que} quorumcun{que} locorum, siue crocum, siue canabis, siue linū, siue sint olera, vel arborum fructus, vel aliae cuiuscun{que} ge∣neris ex fundis vtilitates exortae, semper enim quamcun{que} rationem aut conditionem hae commoditates habeant, deci∣mas vniuersorum integrè & expletè rebus ex ipsis exem∣ptas, eadem specie qua prius ex fundis colligebantur, mini∣stris repraesentari placet, exceptis robustis & proceris arbo∣ribus quae vicesimum ad annum excreuerint, & aedificijs aut melioribus reseruatae propositis, ad focum non praeparā∣tur. Ex molēdinorum fructibus, ex coespitibus, carbonibus effossis, ex lapidicinis, & alijs omnibus huius generis opor∣tunitatibus

decimae, seuocentur ad ministros. Similiter ex pascuis, vel caeteris quibuscun{que} terris, decimae ministris eximantur, in quas equi, iuuenci, boues, & effoeta quaecū{que} animalia sunt missa. Decimae deriuētur etiam ex foecundo∣rum animalium quibuscun{que} foetibus aut fructibus: & in hoc numero sunt, Exempli causa, vaccae, sues, oues, equae, cigni, gallinae, anseres, colūbae, cuniculi, damae, pisces, apes, & alia paris cōditionis animalia. Fructus ex ijsdem anima∣libus, butirum, caseus, lac consyderatū sua natura, cum nec in butirū nec caseum infunditur, lana, vel cera, quibus qui∣dem ex fructibus vniuersis, non minus {quam} ex ipsis foetibus decimas plenè & particulatim, nullo nec dolo nec astutia, volumus ad ministrorum vtilitatem secerni.

Deni{que} totum ius decimarum ex omnibus & ex singu∣lis praediorum commodis, & oportunitatibus percipienda∣rum ad rationem, & formam in Parliamento praescriptam quod anno secundo & tertio Regni nostri celebratum est de∣terminari volumus, & ijsdem modis & poenis procedere, quae definita sunt in nominati Parliamenti tertio decimo capite. Quod Parliamenti decretum, & eius singula verba, ac sententiae praesentem ad concludendam decimarum cau∣sam authoritatem firmam, & prorsus inuiolatam habebūt, non minus {quam} si fuissent huc infusa, nisi forte sit in illis ali∣quid huiusmodi quod cum praesentibus his legibus nostris manifestè pugnet: verum illa Parliamenti decreta quo∣niam omnes decimarum repraesentandarum formulas in se non comprehendunt, & multae dubitationes in hanc quo∣tidie causam decimarum incidunt, de quibus in Par∣liamento nihil determinatum fuit, ad minuendas quae∣stiones ista curauimus intexi quae sunt ordine consequu∣tura.

¶Animalium decima annua quomodo iuxta numeri rationem soluatur. Cap. 3.

SIcui{quam} obuenerint tantum sex vituli, vel pauciores sex, pro singulis vitulis duos denarios respectu decimae mini∣stro pendat: si septem erunt, vnum ministro segregabit, & minister vicissim sex denarios aequalitatis constituendae causa, personae refundet a qua vitulum accepit. Eodem mo∣do cum octo vituli fuerint, vnus eximetur ministro: sed ille rursus cum quatuor denarijs exuberantem decimam compensabit. Si vero nouem vituli reperiantur, vitulum accipiens, duos tantum denarios minister exhibebit. Quod si decimarum malit plenum beneficium minister expecta∣re, nec suo iure velit vti, donec legitimus decem vitulorum numerus expletus sit, commodum dilationis, vt multis in rebus iure Ciuili constitutum est, aliqua ex parte feret, hoc est cum tempus legitimi numeri venerit, vno aut duobus exceptis, ex reliquis sumet decem vitulis quem voluerit. Et eandem illos rationem sequi volumus in pullis equinis, & consimilibus. De agnis vero, cignis, & alijs animalibus qui∣buscun{que} quorum similis est aestimatio, pro singulo quo{que} de∣narius vltro citro{que} dabitur cum pauciora {quam} decem fuerint. In caeteris autem minutioribus animalculis quae tam exile momentum habent vt illorum decimae certa ratione non possint iniri, consuetudine locorum stari debet. Qui tales animantes alienauerit prius{quam} ab illis decimae percipiantur, decimam pretij partem ministro concedat. Cum autem possessor vel ad vsum illa familiae suae peremerit, vel amiserit casu, tantum pro decimis minister feret quantum loci con∣suetudo postulabit.

¶Diuisio decimarum qualis sit. Cap. 4.

SI forte contingat vt equi, boues, & illius generis anima∣lia quae ius decimarum superioribus nostris legibus effi∣ciunt

ab vnius paroeciae pascuis in alia dimigrent, aequabi∣lem decimarum partitionem inter illorum locorum mini∣stros esse volumus, in quibus animalia se pabulo sustētaue∣runt, inita temporum in vtrius{que} pascuis consumptorum iusta ratione. Sed in hoc partitionis iure nolumus ex oui∣bus quic{quam} pro decima exigi a pastore, nisi triginta dies in il∣lius parochia restiterint. Quod si fines ac limites parochia∣rum in quibus oberrāt animalia incertisunt, & liquere nō possit quem ad locum ius decimarū infundi debeat, aut tem pore colligendarum decimarum, non constet alteriparochiae iuste satisfactum fuisse in qua prius fuerint, illius loci mi∣nistro decimas adiudicari placet, in quo deprehensa sunt animalia legitimo decimarū tempore. Cum autem cōmuniae duabus aut pluribus parochijs pascua sunt, in quibus spar∣sim animalia degūt, aut si terrae vastae sint & publicū vsum habentes, quas nostro sermone dicimus wast groundes, in quibus nullum sit proprietatis ius vllius certae paroecie, aut quando talis est vicinarum paroeciarum inter se pas∣cuorum communicatio, mutuis vt vicibus in illis pascuo∣rum ius obambulet, certis anni temporibus humano quodā & commodo suae propinquitatis respectu, tum segregetur ad illum locum decimarum ius in quo possessor animalium inhabitat.

¶Decima rerum alienatorum quomodo recuperetur. Cap. 5.

MVlti decimarum vitandarum & eludēdarum causa, vitulos, agnos, oues, & caeterorum rerum fructus inter liberos, cognatos, & necessarios sparguni, prius{quam} legitimum tempus decimarum aduenerit. Quorum astutia quoniam ecclesiarum nostrarum ministros iniquum est circumue∣niri, libertatem illis damus in huiusmodi decimarum iniu∣stae

diuisione vel a diuisoribus ipsis decimas integras iure repetendi, vel ab his qui fructus ab illis acceperunt.

¶De commodis quae proueniunt a sacris ritibus. Cap. 6.

OMnes oblationes, fructus, & vtilitates quae solent ex ri∣tibus matrimoniorum, leuatarum puerperarum, fune∣rum, & bonis defunctorū, & alijs quibuscun{que} religiosis of∣ficijs, ad ministros ecclesiae Anglicanae venire, nō aduersan∣te consuetudine locorum, & praescripta cōstitutione a nobis prius ad has res accommodata, maxima side volumus ad ministros affundi: qui{que} deliquerint in hoc genere satisfa∣ctionis, illorum ab ordinario plectatur auaritia, donec offi∣cium plenè praestiterint.

¶De iure vicariorum. Cap. 7.

VIcarius quoniam habitat in paroecia, & in illius curam sedulo incumbit, decimas, oblationes, pensiones, iura, fructus ecclesiasticos, omnis generis quae vel a primo illius muneris fundamento, vel ex pacto, consuetudine, veltem∣poris beneficio, quod praescriptionem vocāt, iure vendicari potest, accipiat. Et illi praeterea generatim omnia largimur, quae spatio decem annorum ante nostrarum diuulgationem istarum legum sine contentione percepit & controuersia. Nec vel pastor, nec quis{quam}, alius, illum ab illorum possessione depellet. Deinde terras exaret, si quas ad arandum aptas habet, nec decimas ex illis vllas repraesentabit, siue pastori ipsi, siue cuicun{que} alteri.

¶Quando minister ecclesiae ex prouentibus ecclesiae ali non potest. Cap. 8.

PAstor cum exilitate fructuum necessitates suas commo dè sustentare non potest, siue contingat illorum scelera∣ta

cupiditate qui decimas illi subtrahunt, aut praecidunt, si∣ue quod tam minutae sunt decimae & fructus vt etiamsi iustè persoluerentur, minime illum possent alere, suam in hu∣iusmodi pastorum difficultatibus pietatem episcopus & au∣thoritatem interponat, vt illis & illorū familijs possit con∣ueniēter prospici. Quod expediri sic poterit, si vel episcopus omnibus necessitatem imponat pastoribus in causa decima∣rū, & aliorum fructuum iustè satisfaciendi, quod si adhuc satis nō fuerit, hominibus paroeciae suadeat pro viribus vt e facultatibus quae suppetunt praeter decimas tantū sponte at∣tribuant, quantum necessarium esse videbitur. At{que} hijs vijs si non proficitur, tertia reperiatur minutorum aliquot sacerdotiorum quae sunt in propinquis locis in vnum cor∣pus, & vnam ecclesiam coniungendi, quo pastor rem suam familiarem bene alere, & nutrire possit. Sin verò ministri qui eguerint, vicarij fuerint, tum episcopus illos adhorte∣tur qui quacun{que} causa fructus ecclesiarum possident, viam vt aliquam reperiant, inopem vicarium, ac eius familiam quantum satis erit subleuandi.

¶De decimis colligendis in aliena parochia. Cap. 9.

SI quis aliena paroecia certum locum ad decimas colligen∣das, aut certam decimarum portionem sibi praescriptione legitima vendicat, ei praecipimus, ne vllo praetextu alium quempiam locum ad 〈◊〉〈◊〉 decimas, neue alias deci∣mas in illa paroecia, vsurpare audeat.

¶Paroeciae soluendas decimas, non sacello. Cap. 10.

SI forte sacellum aliquod in parochia situm fuerit, obla∣tiones, decimae, caeteri{que} fructus ecclesiastici non deriua∣buntur

in sacellum, sed in paroeciam confluent. Si tamen quicquam secus rite conuenerit, aequum est vt fides pacto∣rum seruetur.

¶De locis qui sunt a decimis liberi. Cap. 11.

PRoagris, fundis, & loco quocun{que} siue haereditario iu∣re, siue quauis alia iusta ratione possideatur, decimus per∣soluere nemo cogatur, si loca huiusmodi per leges, constitu∣tiones huius Regni, legitima priuilegia, seu praescriptionem, & iusta pacta a decimis libera & immunia fuerint, modo ea dere fides ecclesiastico iudici euidenter fiat.

¶Consuetudo compensationis tenenda. Cap. 12.

QVibus locis consuetudo fuit vt pro decimis aliae res sub∣ministrarentur, eandem post hac teneri placet, si equalis pro decimis compensatio fiat.

¶Decimae praediales, & personales quibus soluendae. Cap. 13.

DEcimae praediorum, hoc est quae ratione praediórum aut fundorum debentur, in illas paroecias immigrabunt, in quarum finibus praedia vel fundi cōstiterint. Decimae vero personarum hoc est, quae personarum ratione sumi debent, & 〈◊〉〈◊〉 omnes, in illas paroecias comeabunt, in quibus personae decimas conferentes inhabitant, & rerum diuina∣rum, & sacramentorum participes fiunt, nisi vel priuile∣gio, vel longi temporis consuetudine secus obseruatum fue∣rit. Cum autem de praediorum finibus ambigitur, quae ad paroeciam propriè spectent, episcopus ad illam ecclesiam fructus conuertat decimarum, ad quam aequitate credit eas & iure pertinere.

¶Soluendas esse decimas personales, iuxta con∣suetudinem vrbis London. Cap. 14.

MAgnam indignitatem habet a tenuibus & laborio∣sis agricolis decimas annuas ecclesiarum ministris suppeditari, mercatores autem opibus affluentes, & viros scientiarum & artificiorum copijs abundantes, nihil ferme ad ministrorū necessitates conferre, praesertim cum illis mi∣nistrorum officio nō minus opus sit, {quam} colonis. Quapropter, vt ex pari labore par consequatur merces, constituimus vt mercatores, pannorum confectores, & artifices reliqui cu∣iuscun{que} generis, ac omnes qui scientia vel peritia qualecū∣{que} lucrum percipiunt, hoc modo decimas persoluant: pro do∣mibus nimirum at{que} terris quibus vtuntur & illarum ra∣tione decimas praediales non soluunt, quolibet anno dabunt annuae pensionis decimam partem.

¶Proprietarij quomodo decimas soluent. Cap. 15.

QVod si mercator, aut artifex aut qualiscun{que} negotiator, aut scientia vel peritia se sustentans, proprietatis ius vel in aedibus habet in quibus inhabitat, vel in terris cir∣cumfusis, quibus ad mercaturam, artificium vel peritiam vtitur, hanc cum illis rationem iniri volumus, vt ex vna parte minister, & ex altera parte possessor, singuli singulos arbitros sumant, & arbitrisumpti definiant quanti domus & terrae sint, & quo pretio locari possunt, & illius pretij decimam a possessore minister accipiet. Et inter duos arbi∣tros si forte conuenire non possit, ordinarius illius ecclesiae proprius tertium assignet virum grauem, & huiusmodi controuersiarum callentem, & quod illi videbitur id in hoc negocio teneri placet.

¶Decimas vtrius{que} generis soluendas esse. Cap. 16.

MErcatores autem, artifices, & reliquae personae quas diximus, cum decimas personales contulerint ea for∣ma

{quam} ante posuimus, illas tamen prioris generis quas prae∣diales vocant adijcient. Nam si domini sint agrorum, ouiū vaccarum, aut aliorum huiusmodi commodorum quae su∣perioribus nostris legibus decimarum ius efficiūt, pro illorū respectu ministris plene volumus satisfieri.

¶Causa decimarum inter ipsos ministros non progredietur. Cap. 17.

QVoniam ecclesiarum ministri summa debent inter se charitate coniungi, pacatam{que} vitam & tranquil∣lam degere, magnum habet dedecus vt propter decimarum fructus turpissimis altercationibus, & immanibus etiam impensis inter se conflictentur. Vt igitur huiusmodi mo∣rum labes, & perniciosa discordiarum exempla tollantur & exterminentur, hanc decimarum causam nullo modo patimur inter ministros ipsos consistere, nec vnus illorum ab altero decimas vllorum respectu ecclesiasticorum fru∣ctuum excipiat.

¶Consuetudo non soluendi decimas in∣ualida sit. Cap. 18.

CVm decimae omni humano iure sine aliqua diminutione soluendae sint, & saluatoris nostri Christi pastoribus vbi∣{que} terrarum debeantur. Et cum pluribus in locis propter nō solutas decimas animarum curam habentibus, adeo exiguū pretium vt ex eo nequeant congrue sustentari, relinquatur, ita{que} fiat vt pauci inueniantur pastores qui vllam & modi∣cam habent peritiam sacrarum literarum, cum{que} inter cae∣tera que ad salutem populi Christiani spectant, pabulum verbi Dei maxime noscatur esse necessarium, os{que} bouis li∣gari non debeat triturantis, sed qui altari seruit, de altari viuere debeat: statuimus, vt consuetudine qualibet non ob∣stante, integrae cuius{que} rei decimae soluantur, omneni{que} con∣trariam consuetudinem irritam esse decernimus.

¶De pensionibus. Cap. 19.

QVoniam pensiones quae ad illos deferuntur qui alijs suis cedunt sacerdotijs, solēt ignauiam illorum & auaritiā nutrire, qui laboris expertes lucri participes esse volunt, hu∣iusmodi fucos aliorum sudores depascere nō feremus. Ita{que} nullum cui{quam} censum huiusmodi annuum relinquimus, nisi cuius vel propter morbum, vel propter senectutem habenda sit ratio: quae cum occurrunt impedimenta, proprius illorū locorum episcopus adeatur, is tantum constituet pensionem quantā aequam esse putabit, quam summa fide successor per∣soluet. Sed aetas & valetudo quamdiu ferent, omnino nullū a sacerdotio ministrum discedere patimur, alioqui nullū ex relicto sacerdotio fructum cuiuscun{que} generis iure vēdica∣bit. Vicarij, quoniā in laboribus paroecie assiduè versantur, & tenues prouentus ad se alendos & familiam plaerun{que} habent, par est vt omni genere pēsionum soluendarum exi∣mantur. Statuimus ita{que} vt nullus pastor, patronus, aut quiuis alius ab eis posthac nomine pensionis annuae quic{quam} omnino exigat.