Y catechism neu athravviaeth Gristianogawl rhwn y mae pob plentyn y ddyscu, cyn iddo ef gael y vedydd episcob: neu y dderbyn yr Cummûn bendigedig.

Y CATECHISM NEV ATHRAWI∣aeth Gristianogawl, rhwn y mae pob plentyn y ddys∣cu, cyn iddo ef gael y vedydd Episcob: neu y dderbyn yr Cummûn ben∣digedig.

Imprinted at LONDON.

M.DC.XVII.

Y CATECHISM neu athrawiaeth Gristi∣anogawl, rhwn y mae pob plentyn y ddyscu, cyn iddo ef gael y ve∣dydd Episcob: neu y dderbyn yr Cummûn bendi∣gedig.

HOLI.

BEth yw dy enw di?

ATEP.

David. neu W. &c.

H.

Pwy a roddes y ty yr enw hwnnw?

A.

Vyn-hadeu be∣dydd am mammeû bedydd wrth vy me∣dyddio, pan im gwnaethpwyd yn aelod i Grist, yn blentyn i Dduw ag yn eti∣fedd

o teyrnas nef.

H.

Pa beth a wnaeth dy dadeu be∣dydd, ath vammeu bedydd yr amser hwnw trossot?

A.

Hwy a addawsout ag a eddû∣nassant yn vy enw i tri pheth: yn gyu∣taf, mae ymwrthodwn ar Diawl, ai holl weithredoedd balchedd a gorwa∣gedd y byd drwg, a holl pechadurys whantaû y cnawd. Yn ail mae y cre∣dwn holl byncaû Fydd Grist. Ag yn drydydd mae y cadwn i, sanctaiddiol wyllys Dûw ai orchmynnion: ag y rhodiwn i ynthynt, holl ddyddiau fy mywyd.

H.

Anyd wyt i yn tibied dy vod yn rhwymedig i gredû, ag i wneuthyr megis ag y addawsont hwy trosot?

A.

Ydwyf yn wir, a thrwy nerth Dûw velly y gwnaf. Ag om calon ydd wyf yn rhoi diolch in Tad Nefawl am iddo vyng alw, i cyfryw y tragwyddol Iechydwriaeth hon trwy Iesu Grist eyn Iachawdwr. A mi addeisyfaf ar Dduw roddi i mi râs, modd i gallwyf aros yn y Iechydwrieth hon, oll ddy∣ddiaû vy einioes.

H.

Adrodd i mi bynciaû dy Fydd?

A.

Credû yr wyf yn Nûw, y Tad oll allûog, Creawdwr nef a dayar.

Ag yn Iesu Grist i vnig vab ef, yu Arglwydd ni. yr hwn a genetlwyt trwy'r ysbryd glân, ac a aned o Vair vorwyn. Y ddioddefodd dan Pontius Pilatus, a groes-hoeliwyd, a vû varw ac a gladdwyd. Descemodd i yffern. Y trydydd dydd ve a cyfododd oddi∣wrth y meirw. Ef a dderchavodd ir nefoedd. Ag y mae ef ein eiste ar dde∣heulaw Ddûw Dad oll allûog: odd yno y daw i varnû byw a meirw.

Credû ydd wyf yn ir Ysbrid glân. Bod Eglwys lân gatholic: Cymmûn y Saint: Maddeûaint pechodeû: ail∣gyfodiad y cnawd, ar bywyd tragy∣wyddawl. Amen.

H.

Pa beth yr wyt yn i ddyscû yn bennaf, yn y pynciaû hyn oth Fydd?

A.

Yn gyntaf, ydd wyf yn dyscû credû yn Nûw dad, yr hwn am gwna∣eth i ar holl vyd.

Yn ail, y credû yn Nûw vab, yr hwn am prynodd i phob rhyw ddyn.

Yn drydydd, y credû yn Nûw yr Yspryd glân, yr hwn sy yn vy sancteid∣dio i, ac holl ddewisedig pobl Dduw.

H.

Ti ddwedaist ith dadeû-bedydd ath vameû-bedydd addaw trosot: mae y cedwyd ti orchymynnion Dûw. Dywed gan hynny i mi, pa sawl vn y sydd o ha∣nynt?

A.

Dec.

H.

Pa rai ydynt?

A.

Y rhai a lefarodd Dûw yn yr vgeinfed bennod o Exodus, gan ddy∣wedyd?

I. MyFi ywr Arglwydd dy Dduw dy, yr hwn ath dwgodd dy ymaes o dir Egipt, allan o duy y ca∣ethiwed. Na vidd y ty dduwiaû eraill onyd myfi.

II. Na wna yt dy hûn vn ddelw ger∣viedig, na llûn dim ys ydd yn y ne∣foedd vchod, neu yn y ddaer isod, nag yn y dyfroedd dan y ddayar: na chrwm iddynt ag na addola hwynt, Cans myfi dy Arglwydd Ddûw di, wyf Ddûw eiddigûs, yn dial pechodaû y tadeu ar y plant, hyd y drydedd ar bedwa∣redd genhedlaeth or rhai am casa∣ant i, ac yn dangos trugaredd i vilioedd or rhai am carant i, ac a gadwant ving-orchyminion i.

III. Na chymer enw yr Arglwydd dy Dduw yn ofer, can ny bydd ef yn aneûog gan yr Arglwydd, yr hwn agymero i enw ef yn ofer.

IIII. Coffa y dydd Sabbath, y cadwef yn sanctaidd. Chwech di∣wrnod, y cey dy weithio a gwneû∣thyr dy oll waith: Ond y saith∣ved dydd yw Sabbath yr Arg∣lwydd dy Dduw di. Ar y dydd hwnw, ny chay dy wneuther dym gwaith: tydi, nath vab, nath verch, nath wâs, nath vor∣wyn, nath anivail, na dy ddyn dierth yr hwn a sydd o vewn dy byrth di: Cans mewn chwech di∣warnod y gwaneth yr Arglwydd nef a daiar, y môr ac oll y sydd ynthynt, ac y gorfwyssawdd y saithved dydd: o erwydd hyn, ve vendithiodd yr Arglwydd y dydd Sabbath, ac ay sanctaeiddiodd ef.

V. Anrhydedda dy dad ath vam, val y bo dy ddyddieu yn hir ary tir yr hwn y mae yr Arglwydd dy Dûw, yn rhoddi y ti.

VI Na ladd.

VII. Na wna odineb.

VIII. Na ledrata.

IX. Na ddwg gam destoliaeth yn erbyn dy gymodog.

X. Na chwenych duy dy gymodog, na chwenych wraig dy gymodog, nai was, nai vorwyn, nai ych, nai asen na dim ysydd yn helw dy gy∣modog.

H.

Beth yr wyt yn 1 ddyscû yn ben∣naf, yn y gorchy mynion hyn?

A.

Yr ydwyf yn dyscu dau beth: vym dled tû ag at Ddûw, am dled tû ag at ving-hymodog.

H.

Pa beth yw dy ddyled tù ag at Ddûw?

A.

Vy-nyled tû ag Ddûw yw, y gredû yntho ef, y ofni ef, ag y garû ef am oll galon, am oll veddwl, am holl enaid, ag am holl nerth. y addoli ef, y roddi diolch yddo e, y ossod vy holl ymd dyried yndo ef, y weddis arno ef, y an∣rhydeddu y sanctaiddid enw ai air, ag y wasanaethû e yn gowir, holl ddyddi∣au vy einioes.

H.

Pa beth yw dy ddyled tu ag at dy Gymodog?

A.

Vy-nyled tu ag at vyng-hy∣modog yw, y garû e vel vy hûnan, ag y

wnethyr y bob dyn val y dynimynwn i, yddaw yntaû, wneûthyr i mineû. y garû, anrhydeddu, a chymorth fyn hâd am mam. Y anrhydeddû, ag y vod yn ûvydd in Brenhin ai swyddogion: Ym∣ddarostwng in hol rheolwir, Athrawir, ysbrydol vugeilied, a meistri. Y ymd∣dwyn vy hûnan yn ostwngedig, gan berchi pawb om gwell. Y wneuthyr drwg i neb mewn gair na gweithred. y vod yn gowir ag yn gyfion ymhob peth a wnelwyf. Na bo na châs na di∣gassedd yn vinghalon ineb y cadw vin∣wylaw rhac chwilenna a lladrotta, am tavod, rhag dwedyd drwg, celwydd, ag enlhybiaeth. Y Cadw ving-horph mewn cymedroldeb, syberwyd ag ho∣nestrwydd. Nyd y chwenychû na dei syf golud neb arall, onid y ddyscû a lla∣virio mewn modd cowir, y geisio enill vy mowyd, a gwneûthyr a ddylwyf, ym-mharyw fuchedd bynac, y gwel Dûw vod yn dda im galw am gossot i.

H.

Vy anwyl plentyngwybydd hyn, nad wyt o hanot dy hûn yn abl y wneu∣thyr y pethau hyn: nag y rhodio yn orchyminion Duw, ai wasanaethy ef, heb y rinweddol râs ef, yr hwn rhaid y

ty ddyscu beûnydd y alw am danaw trwy ddyval weddi: Am hyny gad y mi glywed os medry ddywedyt gweddi yr Arglwydd.

A.

Ein Tâd yr hwn wyt yn y ne∣foedd, sanctaiddiol a vo dy enw. De∣let dy dirnas. Gwneir dy wyllys yn y ddaiar megis ag i mae yn y nefoedd. Dyro y ni heddyw eyn bara beunyd∣diol. A maddeû y in eyn dyledion, me∣gis i maddeuwn nineû ein dyledwyr. Ag nag arwain ni y provedigaeth, ond gwared ni rhag drwg. Canys Ti a bieu yr dyrnas, ar Nerth ar gogoniant yn oes oesoedd. Amen.

H.

Pa beth ydd wyt ti yn ei erchi ar Dduw yn y weddi hon?

A.

Yddw vi yn deisyf ar vy Arglw∣ydd Dduw ein Tad nefawl, yr hwn yw rhoddwr pob daioni ddanvon y râs y my ag y holl ddewisiol pobl: val y gallom y anrhydeddû ef, y wasanaethû ef, ag vfyddhau iddo ef megis ag y dy∣lem. Ag yddwyf yn gweddio ar Ddûw y ddanfon y ni bob peth rhwn y sydd anghenrheidol in emidiaû ag in Cyrph: ag y vod yn drugarawg wrthym, ag y vaddeû y ni ein pechodau. A bod yn tei∣lyng

gantho yn cadw an ymddiffin ni ym hob enbeidrwydd ysbrydol, a chor∣phoral: ag yddo ef yn cadw ni rhag pob pechod a drwgoni, a rhag yn gelin ys∣brydol, a rhac angaû tragwiddol. Ag hyn yddwyf i yn gobeithio y gwna ef, oi drugaredd ai ddaioni, trwy eyn Arglwydd Iesu Ghrist. Ag am hyn ydd wyfi yn dywedyd, Amen. velly y bo.

H.

Pa sawl Sacrament a ordeiniodd yr Arglwydd yn ei Eglwys?

A.

Dau; ac nid oes mwy yn gyffre∣dinol angenrheidiol y Iechydwriaeth; ar rhain yw, Bedydd, a Swpper yr Ar∣glwydd.

H.

Beth wyt ti yn veddwl wrth y gair Sacrament hwn?

A.

Sacramenta yw Arwydd gwe∣ledig oddi allan, o ysbrydol râs oddy vewn, yr hwn a ordeiniodd Grist ei hû∣nan, ag a roddodd i ni, megis modd trwy yr hwn, yr wn i yn derbyn y ybrydol râs ef: ac y vod hevid yn wystl in siccrhâu ni, oi râs bendigedic ef.

H.

Pa sawl rhan y sydd mewn Sacra∣ment?

A.

Dwy ran: yr arrwydd gwele∣dic

oddiallan: ar ysbrydol anweledie râs oddi vewn.

H.

Pa beth yw yr arwydd gweledic oddi allan, yn y bedydd?

A.

Dwfr: yn yr hwn y drochir y dyn a vedyddyr, neu a vwrir arno y dwfr, yn enw y Tad, ar Mâb, ar ys∣bryd glân.

H.

Pa beth yw yr ysbry dol râs oddi vewn? yn y bedydd?

A.

Marwolaeth y pechod, ac ail ene∣digaefh y gyfiawnder: ac o erwydd yn bod ni wrthnatûr wedy ein geni mewn pechod, ag yn blant llid, mae Duw yn gwneuthyr ni trwy vedydd yn blant y nefawl ai drag widdol râs.

H.

Beth a ddymûnyr yn y rhai a ddaw y bedyddio.

A.

Bod ynddint, ediveirwch, er ym∣mado yn hollawl ai pechodau, a Fydd y credû ein wastadol y addeweidion Dûw, yr hwn y mae e yn selû yddint yn y Sacrament hon.

H.

Pa ham ynteu ydd-ydis yn be∣dyddio yr hai bach; yr hai oblegit i hoedran, ny allânt gyflawni y pethaû hyn?

A.

Mae y rhai bach yn cyflawmi y

pefhaû hyn trwy y Tadau ai Mammau beddydd, y meichûon, yrhai sy yn addo ac yn addûno y pethau hyn yn y enwaû hwy: a phan ddelant i lawn oedran, ma∣enhwy yn rhwymedig y hunain, y gw∣plaû y peth a addawsont wrth eu bedy ddio.

H.

Pa ham y trefnwyd, neu y ordei∣niwd Swpper yr Arglwydd?

A.

Y ddala ar gof yn wastod, vnic a∣berth marwolaeth Grist, ar holl ddon∣niaû ysprydol 'rhain yrwn i yn dder∣byn, trwy ei farwolaeth ef.

H.

Pa beth yw yr rhan o ddiallan, neu yr arwydd gweledic yn Swpper yr Arglwydd?

A.

Bara a gwin, yr hwn a orchymy∣nodd yr Arglwydd, y bawb y derbyn.

H.

Pa beth ywr rhann ysbry dol, oddi vewn, neur peth nefawl a arwyddoc∣caûr?

A.

Corph a gwaed Crist, yr hwn y mae pob dyn fyddlon, yn cymerid ac yn derbyn yn Supper yr Arglwydd.

H.

Pa rai ywr donniaû ysbrydol, or rhain y mae Cryst yn yn-gweuthyr ni yn gyfrannogion yn y Swpper ef.

A.

Nerthiant, ac adnewyddiant ein

eneidieû. Canys fel y mae y bara yn porthi cyrph, ar gwin yn llawenychû ca∣lonneu dynion y vywyd daiarol: felly hevyd y mae corph Crist ai waed bendi∣gedic yn porthi ac yn llawenychû yn y supper, y vywyd tragywddawl, eneidi∣eû cynifer ac sy yn derbyn y Sacramēt trwy Ffydd, gan gredû y Iesu Grist ddioddef a marw dros y bechodau.

H.

Pa beth sy angenrheidiol, yr rhai a ddaw yn deilwng i Swpper yr Arg∣lwydd?

A.

Rhaid yddynt hwy ymholi ei hu∣nian, beth a wnaethont a chymeryd gwir edifeirwch o eigion ei calonnaû, am y pechodau, ac os ydynt yn bwriadû yn ffordd ddianwadal y vyw rhaglaw, mewn newydd a duwiol vuchedd: a bod genthyn Ffydd ddiogel yn rhûgaredd Dduw drwy Grist, a diolchys coffa am y varwolaeth ef, an pryniad ni. Yn ddiwethaf rhaid yd∣dynt edrych yn fanwl, y bod hwy mewn cariad perffaith a phawb.

FINIS.

Grâs cyn Cinnaw.

LLygaid pob peth byw, a edrychant attat i o Arglwydd bendigedig: A phan y agory dy law, yr wyt yn cyflaw∣ni deisyviad pawbo honynt, trwy roddi yddint eû ymborth yn ei bryd. Edrych y nawr yn rasol arnom i ath llygaid, ag agor dy hael ddaionûs law, a bendithia dy wasaneuthwir ar holl ddoniaû rhain ydym y nawr yn barod y dderbyn oth ddirfawr halieoni di, trwy Iesu Grist ein Harglwydd ni, Amen.

Ymddyffin o Ddûw rag pob drwg, dy holl Eglwys, ein Brenhin Iames, y frenhines, y Tywysoc, ar Deyrnas, a chaniata y ni heddwch a gwirionedd yng Crist Iesu yn Arglwydd. Amen.

Grâs wedy Cinnaw.

MOliant ac anrhydedd avo y ti, o Arglwydd nefawl, am yr ym∣borth

a roddest y ni o ddechreûad ein oes, hyd yr awr hon: a megis ag y por∣thaist i nawr yn cyrph ni a bwyd daya∣rol: felly ni a atolygwn y ti y borthi ein enidaû a dy fendigedicair y fywyd trag∣wyddawl. A dyro y ni nerth a grâs felly ith wasaneythû di mewn gwir grefydd yn y byd yma: fel y bo y ni gael bod yn gyfrannogion o lawenydd dy deirnas yn y byd a ddaw, trwy Iesu Grist ein Ar∣glwydd ni. Amen.

Aralh.

BRenhin y gogoniant tragwyddawl, a wnel y ni vod yn gyfranogion oi wledd nefawl: trwy Iesu Grist ein Har∣glwydd. Amen.

Grâs cyn Swpper.

TRagywddawl Ddûw a thrûgaroc∣caf Dad; ni ddisyfwin arnat i fad∣deû y ni ein holl pechodaû, a rhoddi di fendith ar gymmaint o fwyd a diod ac a

paratoest i y ni dderbyn er yn porthiant y pryd hyn. Gwna rhain ô Arglwydd ynvoddion y gadw ein cyrph mewn ie∣chyd ac einoes, a gwna ein calonnae niney yn wir ddiolchgar yt i, am dy holl ddoniaû, rhain oth fawr haelioni yr wyt beûnydd yn rhoddi y ni, drwy Iesu Grist ein Harglwydd, Amen.

A fwyto y fwyd Heb gyfarch ar Ddûw Tebyccach y nefail Na' Christon maen byw.

Grâs wedy Swpper.

YNnot i o Arglwydd y rwn i yn byw yn symmyd ag yn bôd: ac y ti y rhoddwn y nawr fawr ddiolch o ddyfn∣der ein calonnae, am tywall môr gare∣digol arnom i cynifer oth rhoddion daionûs. Yn enwedic am yn porthy ni môr rassawl ath Creadûrieid y pryd hyn. Caniatha ô nefawl Dad roddi y ni râs fal y gallom trwy nerth y ymborth

fod yn barottach ag yn applach y fyw yn dy olwg di mewn vnion fûchedd, ac y wneûthyr pob gorchwyl da ac a el∣lom, er gogoniant dy enw bendigedyg trwy Iesu Grist yn Arglwydd ni. Amen.

Aralh.

AM ein bwyd an jechyd y fwtta, yr Duw mawr y bo diolch. Dûw a gatwo ei Eglwys, ein Brenhin ar deyr∣nas, ag a roddo y ni dangnhefydd yng-Hrist Iesu Amen.

TERFYN.

CYNGOR EPISCOB y bob enaid oddi vewn y Episcobeth.

Fanwyl blentyn dere nes* 9.1 Gwrando gyngor er dy les Praw y ddilin trafech byw Dymma r' fordd y dyrnas Dduw.

OFna Dduw tro bowyd ynod* 9.2 Parcha y enw mawr yn wastod: Galw arno ath holh galon Gwrando y air a chadw orchmynion. Gwa'gel bechod er bachaned* 9.3 Y pechod llia a ladd yr ened "Plesser byr a bar hîr aleth "Cyflog pechod yw marwoleth.* 9.4

Or cas Adda gymmaint ddial Am fwyta tamaid bach o afal;* 9.5 Duw! pa faint a vydd diale Sawl syn byw ar cyfriw vale? Tawl y mith bechod, na ddymchwela: Câs ywr Ci a fwtto y hwdfa, Ail yw hwnw yr Hwch ddiffaith* 9.6 El or dwr yr domen ilwaith.

Rhwystrwyd Moyseu y wlad Canaan Am bechy vnwaith bechod bychan* 9.7

Bwedd na rwystrir pobl ddiffaith Vind yr Nef am bechy ganwaith * 9.8Be Grist pan y Iachaodd y claf Na phecha mwy rag gwaeth anaf * 9.9"A dro ailwaith y hen vûchedd "Gwaeth nai ddechreû vyddy ddiwedd.

Casâ valchedd megis Nidir, * 9.10"Amdrachafo fe ostwngir. Ynol balchedd y daw cwdwm: Balch y droed, a drip ir gwndwm. * 9.11Or taflodd Duw ir Angel penna, Am y falchedd ir pwll issa; Y ble taflir llywch a llwdw, A falchio yn waeth nahwnw?

* 9.12Byth na whenych wely aralh, Y rhwn a gwnel ny d yw ond angalb. * 9.13Y Dyn a sango ar y poeth dân, Nyd oes lyn na losco y waddan. * 9.14Or cas Pharo blag mor groylon, Am whenych Sara yn y galon; Pa vath blag a dial caled. A gaifs y sawl a wnel y gwaithred?

* 9.15Dialodd Duw drwy tân a brimston, Y brwnty hyn ar ddinas Sodom. * 9.16Brathodd Phineas drwy y perveth Zimri al gyfeilais ddifeth: Gwagel dithe rag cael adwyth, Y tro nesaf yn ddyswmyth.

Golwg Duw ny ddychni godde, Shuyt ddyffeithwch a chamwedde.

Pedwar myl ar hygain gint,* 9.17 Oblant Israel ddrwg y hint: Marw vy mewn wharren anhab, Am pytteina a merched Moab. Or cospodd Duw mewn modd mor flin,* 9.18 Am oddineb Dauidd vûrenin; Pwy mewn pytteindra sydd yn byw, Edryched gwrdd a dial Duw.

Tan yw medd Iob oddineb lwgwr,* 9.19 A ddiua epyl pob pitteinwr: A phechod a tyn ddial garw, Y ddywreiddo maint sy helw. Y sawl a dempta wraig cymmodog Or pechod hyn y vod yn eûog: Ar y wraig yntaû y cair gwalh Y orvedd dan ddyffeithwr aralh.

Ond câs ith galon ag ith sceuain, A vidde r' dyn a wnele pyttain Oth verch anwyl. Gway vyn oirydd! Pam y cynigy mor ddigwylydd Yrri yn pyttani, verch dy gydfrawd: Aithroi ar golledig anfawd? "Priodas wely Duw alwydda* 9.20 "Ond pittainwir Duw a varna.

Gwachell dyngû dim ond y••,* 9.21 Or Diawl y dai••h holl ofer lwe.

* 9.22"Meltith Dduw fel mwg a lanw "Y Tuy, lle cablyr Duw ay enw. * 9.23O mwrddrwyd Senachrib y pagan, Am gably Duw ai ddifeth safan; Bwedd y dyaink y Cristnognion A dyng myn gwaed Crist ai galon?

* 9.24Er dy fowyd parcha r' Sûl, Dere ir Eglwys ar ddydd gwyl, Ar Dduw cyfarch. gwachel, loytran. Na wna r' Sûl yn wyl y Satan. * 9.25Or cospodd Dduw ar fath ddihenydd, A gasclodd ar y sabbath friwydd; Bwêdd y pwya bedwar ascwrn Y droilor Sûl yn waeth nar Sadwrn?

* 9.26Casa fethdod yn dy fowyd, Nyd aif ir Nef, vn meddw hwdlyd: Vffern bwll syn lledy safan Am gael llwncy r'meddw aflan. * 9.27Or colhodd Esau Nef yn hollawl, Am werthy y fraint dros ves o gawl; Bodd y palh Duw râs ir meddw Syn gwer thy Nef am pot o gwrw?

Na vidd gebydd, na fyn occor, * 9.28Cist yr hael y wr cebydd angor. Y gasclo r'Tad trwy gebyddra: * 9.29Mab afradús ai gwascara. * 9.30Haws ir camel vind yn vyan Yma a thrawtrwyr nydwydd vichan,

Nag ir cebydd an rhûgarog, Vind y Nef yr holl allûog.

Gwachel driso neb or tlodion, Christ y sydd y Iestys cyfion.* 9.31 Y drisor tlawd main pigo llygad, Crist y hûn y Cadarn Ceidwad. Achab frenin am ddwin gwinllan* 9.32 Naboth, y gymodog trûan: A gas golly y freniniaeth Lladd y blant ay holl genedleth.

Llûodd Cwn y waed yn Iezrel,* 9.33 Bwytawsont cnawd frenhines Iezbel, Kyn y Iehu fwitta i' cinno, Bwttodd Cwn yn hollawl honno:* 9.34 Ond y thraed, scwl, llaw a plottoth Wreskyn cam, yn winllan Naboth. "Yn olwg Duw peth aner creylon, "Yw dwyn tythyn y dyn gwirion!

Meltith Ddûw medd Zachri Brofwyd* 9.35 Mewn mawr lyfyr a scrivenwyd Yr hwn veltith yn'hû' r' lleidyr A ddiua oll, y main ar keibyr Or daeth Diues dan law Satan* 9.36 Am bally r' tlawd oi dda y hûnan Bodd y dialyr ar wyr mawron Syn dwyn maint syn helwr'tlodion?

O bob lledrad vy anwyl gwyw, Gwagel speilo Eglwys Ddûw.

Na chamddwg tir cyssegredig, Na thal ddegwm yn twilledig: Twyllo Duw nyd twyllo Dyn, Mayr cam ddegwmwir cymain hyn, Yng loes angeû cifri wherw A wnair am y falstedd hwnw.

Y nawfed ran a roddodd Duw Y bob perchen tro vo byw: Ond cadwodd Duw y degved ran, * 9.37Vel etifethiaeth iddo y hûnan, Ag y eglwyswir roes yn vnig Meddiant y ran bendigedig: * 9.38Er porthy'neidaû y plwyddolion A gair Duw: a succror tlodion.

* 9.39Talodd Abram ddegwm spoyl-teg Y ferirat Crist Melchizedeg. * 9.40Eddûnodd Iago o bob peth A roddai Duw, roi degwm eilweth. * 9.41Y lwyth Leui pan y rhoddodd Y feiradeth Arglwydd nefodd: Trefnodd cyfraith Moysen yfryd Yddint gael, y degwm heuyd.

* 9.42Bendithiodd Duw ag amal râs, Y fawl yn amser Ezechias, A dalay y degwm yn ddifalsteth, Y vaintaino y wasaneth. A phan palle r'bobl ddiras Gint, yn amser Malachias,

Taly degwm Duw ir feirap: Achwynodd arnint hwy yn irad.

Nyd bod yn offrwm cam y ddyn,* 9.43 Ond bod yn speilo Duw y hyn. Bwgwthodd fwrw yn y plith O herwydd hyn y groylon veltith: Ond vo vendithiau pawb a ddwgaû* 9.44 Y Degwm sanctaidd y scyboraû.* 9.45 "O tal dy ddegwm, praw dy Ddûw, "Vo rhydd yt vendith ym hob rhyw!

Daith Crist y giflawni r'gyfreth,* 9.46 Canmolawdd iawn varn a thrûgareth: Ond gidar hain erchodd yng hyd, Y pawb daly degwm heuyd.* 9.47 Fel gynt dan, yr Allor pwis-drwm, Byw roedd y feiraid ar y degwm,* 9.48 Felly medd Pawl Crist a trefnodd, Y vengil-wir vyw ar vn modd.

Gwnaed oi holl dda yn gyfranog* 9.49 Pob Discybûl y wenideg: Sawl nys gwnel medd Pawl Apostol, Gwatwar Duw, y may fel hydol. Gwrendû r' Arglwydd lef y gweithwir Oi ammod dledûs pan y twyllir, "Ag am y cam y wneir y Eglwiswr,* 9.50 "Duw a vidd yn cifiawn varnwr.* 9.51

Os y sanctaidd ddegwm yw Y pennae modd a trefnodd Duw;

Er maintaino y anrhydeth * 9.52Y vengil wir, ai pûr wasaneth: Gway galoneu r'fermwir mawron, Syn diua neidaû e plwyddolion Drwy droi degwm Duw ai ran, Y porthi y cyrph ai bolie hûnan.

* 9.53Sancteiddiodd Duw bob deged frwyth Nyd er dy gadw dy ath tûlwyth, Ond er porthi neidaû y blant, A chael ym hob Eglwis voliant. Fast dan lease y delly yr Eglwis Gwagel golly lease Paradwis, Ny bydd dy leafe ond escûs gwan Yn ydd y varn am speilo llan.

* 9.54A phar yspil sydd môr groylon A dwyn degwm y plwyddolion, A gadel'neidaû mewn modd trist Heb athrawieth vengil Grist? * 9.55Wrth y Cythrell Crist a ddwaid Mae gair Duw yw ymborth enaid: * 9.56"Ar lle medd Selif ni phregethir, "Llawer enaid yno a gollir.

* 9.57Mynd medd Duw ar golledigaeth, O ddiffig gwybod gwir arhrawieth Mae vym hobl. Ag os trefnodd Pregethîad y air vod y modd, Y kynnyr ynom yn ddyammaû, Fydd a Iechadwriaeth neidaû;

"Rhwystrwr pregethîad gair Duw "Y enaid Dyn gelynwr yw.

O Ddûw, coffa am y camwedd,* 9.58 Syn dyfwyino dy feiradedd: Hon oedd weddi Nehemias, N'erbyn degwm speilwyr diras. Dûw medd Moysen, brath trwy llwyne* 9.59 A speila Leui oi ddegwmme. "Bydd y speilwr, da eglwysig,* 9.60 "Nailh dim plant, neû plant methedig.

Gwnaeth Duw Achan megis sampol,* 9.61 Yn echre r'gyfraith y hol bobol: Yn echre heuid vengil Grist, Cas Ananias Angeû trist:* 9.62 Am yddint ddwin drwy falstedd vaith Y peth y Ddûw a roddwyd vnwaith. Gwachlwch amhyn tro boch vyw, Vedlo ar peth a biaû Dûw.

Gwybyddwch ithe feiried Dûw, Rhai syn derbyn o bob rhyw Y degued ran: mae hyn ywch swydd, Pregethu vengil ir Arglwydd:* 9.63 A porthi neidau ych plwyddolion, A gair Duw a bûchedd vnion. Attebwch rhyw ddydd am y gwaed, Ar golh or da neb och deued.

Siars enidaû sawl syn cymryd, A byw yn segyr fel Cimyd:

Gwaiw vydd a dial cadarn Ar enaid hwn, yn ydd y varn. * 9.64Gway medd Saint Pawl y bob bûgail, Ny phregetha Crist ai vengail. Ag am golhi nifer neidaû, Colhir siwr y enaid yntau.

Portha'th Deuaid fûgail dyfri, * 9.65Raid amdenint wneûthir cyfri: Os porthû di, neida gwrion; * 9.66Rydd ith enaid werthvawr gown * 9.67Crist. Achey vod megis seren, Neûr hoyl yn y lâs firvadden. * 9.68Gwinvyd fûgail vidd ith enaid, Pan gwnai gifri am dy ddevaid!

* 9.69Ond os newynest i y neidaû; Newyna Dûw, dy enaid di thaû. * 9.70Par ef it hwdy oth gwelyddion: Prîs y ddegwm a gwaed gwirion. * 9.71Daw mewn awr nyd wyt yn tibiad Christ, y varnû hypocritiâd. Ynoth poinyr yn dragwiddol Yng loes angeû blin vffernol.

* 9.72Os llyssc enaid Diues vydredd, Heb vn deigryn o drugaredd Am new yno corph neu gnawd, On vn Lazar truan tlawd; Duw! ba vaint a vidd y poinaû Syn newy no mil o neidaû?

Yr poen tosta ar pwll issa: Taflyr shuyt vigailaid yma.* 9.73

Dedwydd ywr plwyddolion credig. Syn meddiannû gwr discedig:* 9.74 A weddia trossint beûnydd, A ddisc yddint pyncaû y crefydd, Ag ai arwain mewn modd cymwys, Tuag nefol wlâd Paradwys. "Hwn anrhydeddwch tro voch byw* 9.75 "Fel Angel Crist a feir at Dûw.

Pob Celwyddwr brawd sy leydir, Gwachel gelwydd a bydd air-wir: Y Cythrel brwnt ar Wiber las* 9.76 Yw hen Tad, y celwydd caas.* 9.77 Ny chaif vn a garo gelwydd Vynd y vywn Caersalem newydd. Casaa gelwydd ym hob rhyw Or mynd di vod yn vab y Ddûw.

Y wneûthyr cam na dderbyn wabar,* 9.78 Does dim yn olwg Duw mor hagar. Ny aid wabar ben na chynffon, Hîr yn helw'th plant ath wyron. Am wabar waedlyd ve ddaw y ti Y claf gwân, a gas Gehezi:* 9.79 "A dial Dûw am wneuth yr trâ, "Plant ag eppil a ddywreidda.

Byth na lyssenwa neb er nam, Y dwl nar dalh, y cloff nar cam:* 9.80

Duw a wnaeth y lyn ay liw, * 9.81Y gablo dyn maen cably Duw. Or barn Crist y dan vffernol Y neb a alwo y frawd yn fol; Y ble barna r'neb syn galw Y frawd neû whaer, ar ganu llyssenw?

* 9.82Na thal ddrwg dros ddrwg y vndyn, Ormyndi fod y Ddûw yn blentyn. Na wna gam ag vn rhyw Griston, Help'os gelly dy elynnion. Pa rhagoriaeth sydd rhwng Criston Ar vn gawytha or Iddewon; Or dae daly drwg am ddrwg, Dant am ddant, a gwg am wg.

Gwachel wneûthyr drwg ar hyder Cael trugaredd pynith varner, * 9.83Tra pary bowyd cynnig gras (Y mae Duw) ai nefal dyrnas; * 9.84Wedy angeû heb'ddyveirwch Bydd ond barne, a phoen anjalwch. * 9.85Am air ovêr os attebyr? Am gam weithred bodd yth barnyr?

* 9.86Na cham arfer neb or doniaû Roes dy nefol Dad y tithaû * 9.87Feddawr'dydd y gorfydd rhoddi Am bob talent, rif a chyfri. Os towlyr yr twwllwch itha Y dalent, sawl ny angwhanega;

Ble rar' dyn y cwbwl droyla Mewn cyfraith, methdod a phûtteindra?

Pob pechadir nawr a veder* 9.88 Dingy nydon gyda Pheder, Dylin Noe wna hwn mewn methdod;* 9.89 Gwna lanasswr Pawl yn wascod; Dylin aralh Ddauidd Brofwyd Mewn oddineb, lle gwradwyddwyd: Lle dylent ddylin sampl Saintaû Yn y gwir ddivarûs ddigraû.* 9.90

Dwâed ynfyd drwy y'waeg fydd, Byt vay mai, yn fwy na mynydd: Canmwy yw trugaredd Crist, Ve vadde bawb ny vyddaf drist. Gwir. Mae Crist yn llawn trûgaredd* 9.91 Y bob dyn a wello y fûchedd: Ond yr dyn ny wella y vywyd;* 9.92 Barnwr croylon yw Crist hevyd.

Yr nailh leidyr rhodd Paradwys,* 9.93 Trodd or cam yr fydd mor gwmwys: Ond vo varnodd yr twwllwch Llalh o ddiffig ediueirwch. Tro gidar nailh er cael trûgaredd, Gad y llalh rog cael y ddywedd. "Yr rhaifyddlon edyveirol,* 9.94 "Y bydd Crist yn vnig rassol.

Bydd di barod yn wastadol Ag oyl ith lamp, ath wisc briodol:

Y vynd o flaen dy varnwr prydd, Fory yscatvydd ydwyr dydd. * 9.95Or cayodd Crist y porth mor ebrwydd Nerbyn sawl oedd'mron parodrwydd; Pa vodd y cânthwy borth agored S'eb ym-gwiro er pan ganed? * 9.96Ymmyth bellach a phibiaeth, Meddwl am dy Iechadwriaeth: F'orfydd brwssio pawb o ddyma Yr Nef ywch ben, neu'Vffern issa. * 9.97On'd aiff neb yr Nef heb wthio Hwssy gwaydy a gweddio; Bwedd'ymdery neb syn credû R'ant yr Nef, wrth whare a chyscû? * 9.98Cyn cael cynglwst rhaid ymdrechy, Cyn cael cyflog rhaid gwsnaithy, * 9.99Ny rydd Crist y neb oy Goron Ond orchfygo y elynion; Y neb, ny rydd gêmogfechan, * 9.100Ond a weitho yn y winllan. "Byrr yw dy fowyd, mawr ywth waith "Ffryst'cyn Angeu yth dwyn ymaith. * 9.101Ny wna llevein Arglwydd Arglwydd Yng loes Ang••û, neb yn ddedwydd: * 9.102Ond rhaid gwneuthyr mewn modd gweddis Deddve Duw ai sanctaidd wllys. Cevaist nawr vyng hyngor goraû, Disyfaf vn peth arnat ithaû: * 9.103"Os myndi yn dragwyddol vyw "Ʋing hyngor dylin, er mwyn Dûw.

TERFYN.

Notes

• * 9.1

  Pro: 7.1.
• * 9.2

  Deut: 6.2.
• * 9.3

  Math: 5.19:
• * 9.4

  Rom: 6.
• * 9.5

  Gen: 3.17.
• * 9.6

  2 Pet. 2.22.
• * 9.7

  Numb: 20.12▪
• * 9.8

  Ioh: 5.14.
• * 9.9

  Luc: 11.26.
• * 9.10

  Luc: 18.14.
• * 9.11

  Jsay 14.15.
• * 9.12

  Math: 5.28.
• * 9.13

  Pro: 6.28.
• * 9.14

  Gen: 12.17.
• * 9.15

  Gen: 19.24.
• * 9.16

  Numb: 25.8.
• * 9.17

  Numb: 25.1.9.
• * 9.18

  2 Sam: 12.10· &c.
• * 9.19

  Iob: 31.9, 10.11.12.
• * 9.20

  Heb: 13.4.
• * 9.21

  Math: 5.37.
• * 9.22

  Zach: 5.4.
• * 9.23

  Esay 37.38.
• * 9.24

  Exod: 20.
• * 9.25

  Num: 15.35.
• * 9.26

  Luc: 21:34. 1 Cor: 6.10. Esay 5.14.
• * 9.27

  Gen. 25.30.
• * 9.28

  Gen. 22.15.
• * 9.29

  Pro: 28:8.
• * 9.30

  Luc. 18.25.
• * 9.31

  Pro: 22.22.23. Zach: 7.10.
• * 9.32

  1 King: 21. &c.
• * 9.33

  1 King: 21.19.23. &c.
• * 9.34

  2 King: 9.34.35. &c.
• * 9.35

  Zach: 5 2.3.4
• * 9.36

  Luc: 16.
• * 9.37

  Leuit: 27.30.32.
• * 9.38

  Deut. 26.13. &c
• * 9.39

  Gen: 14.20.
• * 9.40

  Gen: 28.22.
• * 9.41

  Numb: 18.20.21. &c. Leuit: 27.30. &c.
• * 9.42

  2 Cor: 31.10.
• * 9.43

  Mat: 3.8. &c.
• * 9.44

  Mal: 3.9.
• * 9.45

  Vers: 10.11.
• * 9.46

  Math: 5.17.
• * 9.47

  Math: 23.23.
• * 9.48

  1 Cor: 9 13.14.
• * 9.49

  Gal: 6.6, 7.
• * 9.50

  Jam: 5.4·
• * 9.51

  Deut: 33.11. Jer: 51.34.35. &c. Nehem: 13.29.
• * 9.52

  1 Cor: 9.14.
• * 9.53

  Deut: 33.11. Deut: 14.22.28.29. Numb. 18.21.
• * 9.54

  Nehem: 13.10.11. &c.
• * 9.55

  Math: 4.4.
• * 9.56

  Pro: 29.18.
• * 9.57

  Hos: 4.6. Rom: 1.16. Rom: 10.13.14 15.17 1 Cor: 1.21. 1 Cor: 3.5. 1 Thes: 2.16.18.
• * 9.58

  Nehem. 13.10.11.29.
• * 9.59

  Deut. 33.11.
• * 9.60

  Psal. 83.11.12. &c.
• * 9.61

  Joh: 7.21.24.
• * 9.62

  Act. 5.1:2.3.4.5.
• * 9.63

  Math: 28.19. 1 Cor: 1 17: 2 Tim: 4.1.2. Act: 20.28. 1 Tim: 4.16. 1 Pet: 5.2. Ezech: 3.17 18 Act. 20.26. Esay 56.10. Zach: 11.17.
• * 9.64

  1 Cor: 9.16.
• * 9.65

  Heb: 13.17.
• * 9.66

  1 Pet: 5.4.
• * 9.67

  Dan: 12.3.
• * 9.68

  Math: 24.46.
• * 9.69

  Mich: 4:6.
• * 9.70

  Iob: 20.15.
• * 9.71

  Math: 24.50.51.
• * 9.72

  Luc: 16:23, 24.
• * 9.73

  Math: 24.51.
• * 9.74

  Gen: 20.7. 1 Sam: 7.8.9. 1 Sam: 12:13. Ier: 11.14. Jam: 5:14. &c.
• * 9.75

  Gal. 3.14. Isay: 61.6. 2 Cor: 5.20. Eph: 4.25. &c.
• * 9.76

  Ioh: 8.44.
• * 9.77

  Apo: 22.15.
• * 9.78

  Exod: 23.7.8. Deut: 16.19.20. Ezech: 22.12. Deut: 27.25.
• * 9.79

  2 King: 5.26.27.
• * 9.80

  Leuit. 19.14. Deut: 27.18.
• * 9.81

  Pro: 17.5. Math: 5.22.
• * 9.82

  Pro: 20.22. Rom. 12.17. 1 Thes. 5.15. 1 Pet. 3.9. Pro: 25.21. Rom: 12.20. Mat: 5.38.39. Rom: 12.21.
• * 9.83

  2 Cor. 6.2.
• * 9.84

  Heb: 9.27.
• * 9.85

  Math. 12.36.
• * 9.86

  2 Cor: 6.1.3.
• * 9.87

  Math: 25.19. 2 Cor: 5.10. 1 Pet: 4.5. Math: 25 30.
• * 9.88

  Math: 26.72.
• * 9.89

  Gen: 9.21. Act: 8.3. Act: 9.1. 2 Sam: 11.4.
• * 9.90

  2 Sam: 12.13.21. Luc: 22.62.
• * 9.91

  Esay 59.20. Act: 2.38.
• * 9.92

  2 Thess: 1.7.8.9.
• * 9.93

  Luc: 23.43. &c
• * 9.94

  Isay 55.7. Joh. 3.36. yn Math: 25.4. Math. 22.12. Apo: 19.8.
• * 9.95

  Math: 25.10.
• * 9.96

  Rom: 13.11.12.
• * 9.97

  Luc: 13.24. Heb· 13.4. 1 Pet: 4.18.
• * 9.98

  2 Tim: 2 5 &c. Apoc: 22.12.
• * 9.99

  2 Tim: 4.7, 8. 1 Tim: 6.12. Apoc: 3.21.
• * 9.100

  Math. 20.8, 9.
• * 9.101

  Math. 7.21.
• * 9.102

  1 Cor: 7.19. 1 Thes. 4.3. Heb: 12.14.
• * 9.103

  Pro: 22.17.18.19.20.21.