Rationes decem quibus fretus, certamen aduersarijs obtulit in causa fidei / Edmundus Campianus ...

Rationes Oblati Cer-TAMINIS REDDITAEACADE∣micis Argliae.

PRIMA RATIO. [ I]

CVM multa sunt,* 1.1 quae aduersariorū diffidētiā in cau∣sa lo quuntur: tum nihil aequé, at{quod} sā∣ctorum Maiestas Bibliorum faedis∣sime violata. Etenim qui, posteaquā reliquorum testium voces & suffragia contempserunt, eò sunt redacti nihilo seciùs vt stare nequeant, nisi diuinis ipsis codicibus vim & manus intule∣rint: Ij se profecto declarant extremâ fortuna con••ligere, & rebus iam des∣peratis ac perditis experiri durissima velle at{quod} vltima.* 1.2 Manichaeis quid cau∣sae fuit, vt Euangeliū Mathaei & Acta resigerēt Apostolica? Desperatio. His

enim voluminibus cruciabantur, & qui Christum negauerant prognatū de virgine,* 1.3 & qui Spiritum Christia∣nis tam primo caelitus illapsum finx∣erant, quum ipsorum Paracletus, Per∣sa nequissimus, erupisset. Quid Ebio∣mis▪ vt omnes Pauli repudiarent epi∣sto••••s▪ * 1.4 Desperatio. His enim suā dig∣nitatem retinentibus, antiquata cir∣cumcisio est, quam isti reuocauerant. Quid Luthero, vt epistolam Iacobi contentiosam,* 1.5 tumidam, aridam, stra∣mineam, flagitiosus apostata nomi∣naret, & indignam spiritu censeret A∣postolico? Desperatio. Hoc enim sc••pto cons••••••us miser at{quod} diruptus est, cum in so••a fide iustitiam consti∣tue••••t. Quid Luthe••••, catulis, vt Tobi∣am, 〈…〉〈…〉 Machabaeos & horum odio 〈◊〉〈◊〉 alios,* 1.6 eadem calumma comprehensos, e••syncero C••none 〈◊〉〈◊〉 dispungerent? Des∣peratio. Hi•• enim Oraculis disertissi∣me 〈◊〉〈◊〉, quo••es de Angelo∣rum

patrocinio,* 1.7 quoties de arbitrij li∣bertate, * 1.8 quoties de fidelibus vita de∣functis, * 1.9 quoties de diuorum hominū intercessione disputant.* 1.10 Itane vere? Tantum peruersitatis, tantū audaciae? Cum Ecclesiam, Concilia, Cathedras, Patres, Martyres, Imperia, Populos, Leges, Academias, Historias, omnia vetustatis & sanitatis vestigia cōcul∣cassent, scripto Dei verbo tantum cō∣trouersias velle dirimere {pro}clamassēt, illud ipsum verbum, quod solum re∣stiterat, exsectis••e toto corpore tám multis, t••m bonis, tám speciosis parti∣bus, delumbasse?* 1.11 Septem enim ipsos de veteri Testamento codices, vt mi∣nuta dissimulem, Caluiniani praecide∣runt: * 1.12 Lutherani veró etiā Epistolam Iacobi, & huius inuidia, quin{quod} alias, de quibus aliquando fuerat & alicubi controuersum.* 1.13 His quoquè libellum Hesteris, & tria pene capita Danielis annumerāt nouissimi Geneuēses,* 1.14 quae quidem Anabaptistae istorum condi∣scipuli

iampridem damnauerant at{quod} deriserant. Quanto modestius Au∣gustinus, * 1.15 qui sacrosanctum catalogū pertexens, non sibi, ne{quod} Alphabetum Hebraicum, vt Iudaei, neque priuatum spiritum, vt Sectarij {pro} regula posuit: sed illum Spiritum quo totum corpus Ecclesiae Christus animat? quae quidē Ecclesia custos huius depositi, non▪ magistra▪ quod haeretici cauillantur, thesaurum hunc vniuersum quē Tri∣dentina svnodus est amplexa,* 1.16 vetusti∣ssimis olim Concilijs publicitùs ven∣dicauit. Idē Augustinus de vna Scrip∣turarum particula speciatim disserens,* 1.17 inducere in animum non potest, librū Sapientiae,* 1.18 qui iam tum, Ecclesiae cal∣culo, temporum serie, priscorum testi∣monio, instinctione fidelium▪ vt fir∣mus & Canonicus robur obtinuerat, cuiusquam temeritate vel susurro, ex∣trudi extra canonem oportere. Quid ille nunc diceret, si viueret in terris, & Lutheros Caluinos{quod} concerneret o∣pifices

Bibliorum, qui sua lima poli∣tula & elegātula vetus nouum{quod} Test∣amentum raserint, neque Sapientiam tantum, sed & alia permulta de Ca∣nonicorum librorum ordine segrega∣uerint: vt quicquid ex horum officina non prodierit, illud ab omnib{us}, phre∣netico decreto, tanquam incultum & horridum conspuatur? Ad hoc tam dirum & execrabile perfugium qui descenderint, ij certe, licet in ore suo∣rum asseclarum volitent, Sacerdotia nundinentur, declamitent in concio∣ne, ferrum in Catholicos, equuleum, ••••ucem{quod} consciscant, tamen victi, ab∣iecti, squalidi, prostrati sunt: quando∣q••idem arrepta virgula censoria, ve∣lut arbitri sedentes honorarij, diuinas ipsas tabulas, si quae ad stomachum non secissent, obliterant. E••quis est, vel mediocriter institutus, qui talium cuniculos hostium reformidet? qui hostes, quāprimum in corona vestra, eruditorum hominum, ad eiusmodi

veteratorias artes, tanquam ad fami∣liarem daemonem currerent, non au∣rium cōuitio, sed strepitu pedum ex∣ciperentur. Quaererem ab illis, verbi gratia, quo iure corpus Biblicum de∣truncent atque diripiant. Respondēt, non se veras scripturas excindere, sed excernere supposititias. quo iudice? Spiritu sancto. Hoc enim responsum a Caluino praescribitur,* 1.19 vt Ecclesiae iu∣dicium, quo spiritus examinātur, sub∣terfugiat. Cur igitur alias alij lancina∣tis, cum omnes eodem spiritu glorie∣mini? Calumianorum spiritus recipit sex epistolas, q••ae spirtui non placent Lutherano: freti tamen vter{quod} sancto spiritu.* 1.20 Anabaptistae, historiam Iobi fabulam appellant, tragicis & c••micis legibus intermixtam. Qui sciunt: Spi∣ritu docente. Castalio, mysticum illud Salomonis Canticum,* 1.21 quod, vt para∣dysum animae, vt manna reconditum, vt opiparas in Christo delicias catho∣lici admirantur, nihilo pluris, qu••m

cantilenam de amicula, & cum pedi∣sequis aulae colloquium amatorium, venereus furciser, aestimauit. Vnde hausit? a spiritu. In Apocalypsi Io∣annis, * 1.22 cuius omnes ap••••es excelsum a∣liquid & magnisicum sonare confir∣mat Hieronymus, tamen Lutherus & Brentius & Kemnisius quiddam,* 1.23 ne∣scio quid, difficiles Aristarchi deside∣rant, eó scilicet propendentes vt ex∣auctoretur. quē percontati? spiritum. Quatuor Euangelia feruore praepost∣ero Lutherus inter se committit,* 1.24 & prioribus tribus epistolas Pauli lon∣gé praeferens, vnicum deinceps euan∣gelium Ioannis, pulcrum, verum, prae∣cipuum decernit esse nominandum, quippe qui, quod in ipso fuit, libenter etiam Apostolos suarum rixarum socios adscripsisset. quo doctore? spi∣ritu. Quin etiam iste fraterculus non dubitauit Euangelium Lucae petulā∣ti stylo perstringere,* 1.25 quod in eo cre∣brius bona nobis virtutum opera cō∣mendentur.

quem interrogauit? spiri∣tum. Theodorus Beza verbum illud arcanum ex Lucae vigesimo secundo capite,* 1.26 Hic est calix, uouum testamentū in sanguine meo,* 1.27 qui (calix) pro vobis fū∣d••tur: ausus est vt corruptum vitiatū{quod} traducere, quód haec oratio nullam expositionem nisi de vino calicis cō∣uerso in verum Christi sanguinem patiatur. quis iudicauit? spiritus. De∣ni{quod} cum omnia credant suo quisque spiritui, nomen Sancti Spiritus horri∣bili blasphemia mentiuntur. Qui sic agunt, nonné se produnt? nonne fa∣cilè refutantur? nonne in consessu tali∣um virorum, quales estis Academici, tenentur, ac minimo negotio cōstrin∣guntur? Cum his ego timeam pro fide Catholica disputare, qui pessima fide, voces non humanas, sed aethereas, tractauere? Nihil hic dico, quae vertē∣do peruerterint, quamuis intollerabi∣lia sint quae accusem. Gregorio Mar∣tino scientissimo linguarum, collegae

meo, qui doctiùs & pleniùs hoc prae∣stabit, nihil praeripio, nec alijs, quibus id laboris esse iam prae manib{us} intel∣lexi. Facinorosius crimen est ac tetri∣us, quod nunc persequor: Inuentos esse doctorculos, qui temulento quodam impetu in caeleste chirogrophum in∣uolarint: idipsum plurib{us} locis, vt ma∣culatum, vt mancum, vt falsum, vt surreptitium condemnarint: eius par∣tes aliquas correxerint, aliquas corro∣serint, aliquas euulserint: Huic, omne propugnaculum quo muniebatur, in Lutheranos spiritus, tanquam in val∣la phātasmatum pictos{quod} parietes cō∣mutarint: ne prosus obmutescerent, quum in scripturas errorib{us} suis infe∣stas impingerēt, quas nihilo commo∣dius expedire, quam sorbe••e fauillas aut saxa mandere potuissent.

Haec ergó mihi prima ratio vehe∣mens & iusta fuit, quae vbi partes ad∣uersarias vmbraticas & fractas osten∣disset, animum sané addidit Christia

no, & viro, & in his studijs exercita∣to, pro sempiterni Regis diplomate aduersus reliquias pros••igatorum ho∣stium decertandi.

[ II] SECVNDA RATIO.

ALTERVM est,* 1.28 quod me quidem ad congressum incitarit, & horum apud me copiolas eleuarit, aduersarij perpetuum in scripturis exponendis ingenium, plenum fraudis, inane pru∣dentiae. Statim haec Philosophi tan∣geretis. Ita{quod} vos auditores expetij.

Sciscitemur ab aduersarijs, exem∣pli gratia, quidnam sequuti nouam sectam intriuerint, qua Christus ex∣cluditur e caena mystica. Si nominant Euangeliū, accurrimus. A nobis verba sunt.* 1.29 Hoc est corpus meum. Hic est san∣guis meus.* 1.30 Qui sermo visus est ipsi Luthero tam potens,* 1.31 vt cum etiam discuperet fieri Zu••glianus, quód ea re plurimum incommodare Pontifici

potuisset:* 1.32 captus tamen & vinctus a∣pertissimo contextu caederet, ne{quod} minus inuitus Christū veré praesentē in Sacramento sanctissimo fateretur,* 1.33 quám olim daemones victi miraculis Christum Dei filium vociferati sunt.* 1.34 Agedum, pagella scripta superiores sumus, de sententia scripti contendi∣tur. Hanc peruestigemus ex verbis adiacentib{us}.* 1.35 Corpus meum quod pro vo∣bis datur.* 1.36 Sanguis meus▪ qui pro multis ef∣fūdetur. Adhuc durissimae partes Cal∣uini sunt, nostrae faciles & explicatae. Quid amplius? Conferte Scripturas, inquiunt. Maximè. Conspirant euan∣gelia, Paulus adstipulatur. Voces, clausulae,* 1.37 tota connexio, panem vi∣uum, insigne miraculum,* 1.38 caeleste pa∣bulum, * 1.39 carnem, corpus, sanguinem, reuerenter ingeminant.* 1.40 Nihil aenig∣maticum, * 1.41 nihil offusum caligine lo∣quendi. Tamen perstant aduersarij, ne{quod} vllum finem faciunt altercandi. quid agimus? Opinor, audiatur anti∣quitas,

& quod nos alteris alteri sus∣pecti non possumus, illud, omnium seculorum venerāda canicies, Christo proptor, ab hac ••te remotior, decidat arbitrio. Non serunt, prodi se aiunt, Dei verbum purum putum inclamāt, hominum commentarios auersantur. Insidiose, mepté. Dei verbum perur∣gemus: obscurant: Diuos testamur in∣terpretes: obsistunt. In summa, sic in∣stituunt, nisi reorum iudicio steteris, nullum iudicium fore. At{quod} ita se ge∣runt in omni quam exercemus con∣trouersia. De infusa gratia, de inhae∣rente iustitia, de Ecclesia conspicua, de necessitate baptismatis, de Sacra∣mentis & Sacrificio, de piorum meri∣tis, de spe & timore, de peccatis impa∣rib{us}, de auctoritate Petri, de clauib{us}, de votis, de consilijs euangelicis, de caeteris, scripturas ne{quod} paucas & pon∣dorosas Catholici passim in libris, in colloquijs, in templis, in schola citaui∣mus at{quod} discussimus: eluserunt. Vete∣rum

scholia Graecorū & Latinorum admouimus: ab••uerunt. Quid tum deni{quod}? Doctor Martinus Lutherus, aut vero Philippus, aut certé Zuingli∣us, aut sine dubio Calumus & Beza fi∣deliter enarrarunt. Egone quenquam vestrum existimem tam esse mu••cosis narib{us}, qui hoc artificiū monitus non persentiscat? Quare fateor me scholas Academicas cupide requirere, vt in∣spectantib{us} vobis, calamistratos istos milites in solem & puluerē esuis vni∣braculis euocatos, non meis vnib{us}, qui cum nostris, centesima parte, non sum conferendus, sed valentissima causa, & certissima veritate debili••em.

TERTIA RATIO. [ III]

AVDITO Ecclesiae nomine,* 1.42 hostis expalluit. Sed tamen excogitauit quiddam, quod a vobis animaduerti volo, vt falsi ruinam & inopiam cognoscatis. Senserat in Scripturis

tum Propheticis, tum Apostolicis, v∣bi{quod} heno••ificam Ecclesae fie•••• menti∣onem: * 1.43 vocari ciuitatem sanctam, fruc∣tiferam vineam,* 1.44 montem excelsum, dire••••am viam,* 1.45 columb••m vnicam, regnum Caeli,* 1.46 sponsam & corpus Christi,* 1.47 firmamentum veri, multitudi∣nem illam,* 1.48 cui Spiritus promissus in∣stillet omnia saluta••ia:* 1.49 illam. in quam vniuersam,* 1.50 nullae sint vnquam fauces diaboli mo••sum letiferū impacturae:* 1.51 illam,* 1.52 cui quicun{quod} repugnet, quantū∣uis o••e Christum praedicet,* 1.53 non magis Christo, quam publicanus aut ethni∣cus, potiatur▪ Non est ausus contraue∣nire son••••, videri noluit Ecclesiae quā toties Scripturae commemorant, re∣fraga••i, nomē callide retinuit, rem ip∣sam funditus desimendo, fustulit. His enim proprietatib{us} delineauit Eccle∣siam, quae penitus ipsam occulant, & dimotam a sensib{us}, tanquam idêam Platonicam,* 1.54 secretis obtutib{us} homi∣num perpaucorum subijciant, eorum

tantummodo qui singulariter afflati, corpus hoc aerium intelligentia cō∣prehenderent, & huiusce sodalitatis participes subtili quodam oculo lust∣rarent. Vbi candor? Vbi simplicitas? Quae scripturae, quae sensa, qui patres, hoc penicillo depingunt Ecclesiam? Sunt Christi ad Asiaticas ecclesias, sunt Petri,* 1.55 Pauli, Ioannis, aliorum, ad diuersas epistolae:* 1.56 frequentes in Actis Apostolicis inchoantur & propagan∣tur ecclesiae. Quid istae? num soli Deo & sanctis hominib{us}, an Christianis etiam cuiuscun{quod} generis manifestae? Sed profecto, durum telum necessitas est. Ignoscite Nam qui seculis omni∣no quindecim, non oppidum, non villam, non domum reperiunt imbu∣tam doctrina sua,* 1.57 donec infelix mo∣nachus incesto connubio votam Deo virginē sunestasset,* 1.58 aut Hel••etus gla∣diator in patriā cōiurasset, aut stigma∣ticus perfuga Geneuam occupasset:* 1.59 lj coguntur ecclesiam, si quam volent, in

latebris venditare, & eos parētes asse∣re••e, quos nec ipsi nouerint, ne{quod} mor∣talium quisquam aspexerit. Nisi for∣te gandent ma••orib{us} illis quos hereti∣cos fuisse liquet.* 1.60 vt Aerio, Ioumiano, Vigilantio, Heluidio, Iconomachis, Be••en▪ 〈◊〉〈◊〉, Waldensib{us}, Lolhardo, Wi••••eso, Hussio, a quibus pestifera quaedam fragmenta dogmatum emē∣dica••••nt. Nolite 〈◊〉〈◊〉 si fumulos is∣tos non per••••••••••, quos, modo ad me∣ridian••m 〈◊〉〈◊〉 venero, 〈◊〉〈◊〉 fuerit labo••••osum d••spellere. Haec est enim nostra fermo••natio. Die mihi, sub∣s••••••••s Ecclesiae quae seculis anteactis 〈…〉〈…〉 ergo terras & tempora: 〈◊〉〈◊〉? 〈◊〉〈◊〉 fidel••um. quo∣rum? 〈◊〉〈◊〉 nesciuntur, sed constat 〈…〉〈…〉 constat? quib{us} con∣s•••••• Deo. qui•• dicit? nos, qui diu••ni∣tus 〈…〉〈…〉. ••abulac. qui credā? s••••deres sid••, tam s••••es hoc quam te v••••ere.

••p••atum admiss•• risum teneat••s?

Iuberi Chiristianos omnes adiun∣gere se Ecclesiae, cauere ne spiritali gladio trucidentur, in domo Dei pa∣cem colere, huic animas credere colu∣mini veritatis, isthic querelas omnes deponere, hinc eiectos habere pro eth∣ni••is, nescire tamen tot centenis, tot homines, vbinam illa sit, quiue huc pertineant? Vnum illud crepare in te∣nebris, vbi, vbi sit Ecclesia, tantum ••••••∣do sanctos & in aethera destinatos eâ contineri? Ex quo sit, vt si quis impe∣rium sui praesulis detrectare velit, sce∣lere soluatur, dummodo sibi persua∣deat presbyterum in crimen incidisse, & ab Ecclesia protinus excidisse. Cū scirem aduersarios talia comminisci, quod nullius aetatis Ecclesiae consues∣sent, & orbatos tota re, velle tamen inter angustias vocabulum possidere, solabar me vestro acumine, at{quod} adeò mihi pollicebar fore, vt quamprimū huiusmodi technas ex ipsorum con∣fessione cerneretis, statim homines in∣genui

& cordati stultas argutias in vestram intextas perniciem discinde∣retis.

[ IIII] QVARTA RATIO.

GRAVIS,* 1.61 Ecclesia nascente, quaesti∣o de legitimis caerimonijs, quae credentium animos disturbauit, co∣acto Apostolorum & seniorum con∣cilio, soluta est. Credidere parentib{us} filij, pastorib{us} oues▪ in haec verba mā∣dantib{us}: * 1.62 Placuit Spiritui Sancto & no∣bis. Sequuta sunt ad extirpandam hae∣resim, quae varia quibus{quod} seculis pul∣lulauit, oecumenica veterum concilia quatuor,* 1.63 tantae firmitudinis, vt ijs, an∣te annos mille, singularis honos tan∣quam diuinis vocib{us} haberetur. Non abibo longiùs. Etiam domi nostrae, comitijs regm, eadem concilia, pristi∣num••us, * 1.64 inuiolatam{quod} dignitatem ob∣tinent. Haec citabo, te{quod} ipsam, Anglia, dulcissima patria, contestabor. Si quē∣admodum

prae te sers,* 1.65 quatuor ista concilia reuerebere,* 1.66 summum hono∣rem primae sedis episcopo, id est, Pe∣tro deferes: Incruentum corporis & sanguinis Christi sacrificium in altari recognosces:* 1.67 Beatos Martyres, diuos{quod} omnes caelites,* 1.68 vt pro te Christo sup∣plicēt, obsecrabis: Muli••rosos aposta∣tas ab infando concubitu & incestu publico coercebis:* 1.69 multa facies quae demoliris,* 1.70 multa quae facis, infecta vo∣les. Porro Synodos aliorum tempo∣rum, * 1.71 nominatim vero Tridentinam, eiusdem au••••oritatis ac fidei cûm pri∣mis illis fuisse,* 1.72 quando vsus venerit, demonstraturum me spondeo at{quod} re∣cipio. Auctus igitur conciliorum om∣nium valido & exquisito praesidio, cur non ingrediar in hanc palaestram animo tranquillo & pr••senti, obser∣uaturus aduersarium quo se proripi∣at? Nam & euidentissima producam quae distorquere non poterit, & pro∣batissima quae respuere non audebit.

Fortasse 〈◊〉〈◊〉 obloquendo diem extrahere ••••••abitur: sed ab intentis hominib{us}, si vos ego bene nou••, nec aures nec oculos compilabit. Quód si quis erit omnino tam demens, qui se vnum opponat senatorib{us} orbis terrae, & ijs quidem omni exceptione ma∣iorib{us}, sanctiorib{us}, doctiorib{us}, vetusti∣orib{us}, libenter aspiciam illud os, quod vbi vobis ostendero, reliqua cogitati∣onib{us} vestris relinquam. Interim hoc monebo. Qui pleno concilio rité at{quod} ••••dine consummato momentum & pondus abrogat, videri mihi nullo consilio, nullo cerebro, ne{quod} sol••m in theologis tardum, sed etiam in politi∣cis inconsultum. Si vnquam Dei Spi∣ritus illuxit Ecclesiae, certe illud est tempus immittendi Numinis, quum omnium ecclesiarum quae sunt in ter∣ris patentissimae, religio, maturitas, scientia, sapientia, dignitas, vnam in vrbem consluxerint, adhibitis{quod} modis omnib{us}, diuinis & humanis quib{us} in∣dagari

veritas possit pr••missum im∣plorent Spiritum,* 1.73 quo saluta••iter & prudenter sanciant.* 1.74 Prosiliat nunc a••••∣quis sactionis haereticae magistebus, attollat supercilia, suspendat nasum, frontem perf••cet, iudices{quod} su••s ••••••r∣riliter ipse iudicet. quos ille ludos, quos iocos dabit?* 1.75 Repertus est Lu∣therus qui diceret, ant••fer••e••se, se Conci∣lijs, duorum suffragia bonorum & e∣ruditorum hominum (putatote suum & Philippi) si quando in Christi nomine consensissent. O circulos. Re∣pertus est Kemnisius,* 1.76 qui Concilium Tridentinum ad suos vertiginis im∣portunae calculos exegerit, quid lucra∣tus? insamiam. Dum iste, ni cauerit, se∣pelietur cum Arrio, Tridentina syno∣dus quo magis inueterascet, eo magis indies eo{quod} perennius efflorescet. Bo∣ne Deus, quae gentium varietas, qui delectus episcoporū totius orbis, qui Regum & Rerūpublicarum splendor, quae medulla theologorum, quae san∣ctitas,

quae lacrymae, quae ieiunia, qui flores Academici, quae linguae, quanta subtilitas, quantus labor, quam infini∣ta lectio, quantae virtutum & studio∣rum diuitrae, augustum illud sacrarium impleuerunt? Audiui ego pontifices exultantes, & in his Antonium archi∣episcopum Pragens••m, á quo sum creatus presbyter, amplissimos & prudētissimos viros, quod in ea scho∣•••• haesissent aliquot annis: vt nullum ••erdin••di Caesaris, cu•• multum debu∣erant, regalius & vberius in se bene∣ficium colerent, quam hoc suit, quod in Tridētino gymnasio legati ex Pā∣noma consedissēt. Intellexit hoc Coe∣sar, qui reuersis ita gratulatus est, A∣lu••••us vos in schola optima.

Huc inuitati fide publica cur non properarunt aduersarij, vt eos palám refellerent, in quos ranunculi coaxant e cauernulis? Hussio & Hieronymo fiegere fidem, inquiunt. falsum est. nullam enim dedere. Sed nec in Hussi∣um

tamen animaduersum fuisset,* 1.77 nisi homo perfidiosus & pestilēs, retract∣us ex fuga quam e•• Sigismundus Im∣perator periculo capitis interdixerat, violatis etiam cōditionib{us} quas scrip∣to pepigerat cum Coesare, vim om∣nē illius diplomatis e••eruasset. Fefel∣lit Huslium praecipitata malitia. lus∣sus enim, cum barbaras in sua Boëmia tragoedias excitasset, semetipsum sis∣tere Constantiae, despexit prarogati∣uam Concilij, securitatem petijt á Coesare. Caesar obsignauit, Christia∣nus orbis resignauit, maior Caesare, re∣dire ad mentem haeresiarcha noluit, perijt.* 1.78 Hieronimus vero Pragensis furtim venit Constantiam, protectus á nemine, deprehensus comparuit, per∣orauit, habitus est perbenignè, liber abijt quo voluit, sanatus est, haeres••m eiurauit, relapsus est, exustus est. Quid toties vnum exemplum de sexen••s exagitant? Repetant annales suos. Martinus ipse Lutherus,* 1.79 odium Dei

& hominum, Augustae positus co∣rā Cardinale Caietano, nonne quod potuit, eructauit, & Maximiliani li∣teris communitus, excessit? Idem acci∣tus Wormatiam, cum et Coesarem et pleros{quod} Imperij principes haberet in∣fensos, * 1.80 nonne Coesaris verbo tutus fuit? Postremo Lutheranorū et Zuin∣glianorum capita, praesente Carolo quinto, haereticorum hoste, victore, domino, nonne datis inducijs, confes∣siones suas toties innouatas exhibue∣re comitijs Augustanis,* 1.81 et sospites abiere? Haud secus, literoe Tridenti∣nae locupletissimas aduersario cauti∣ones prouiderant:* 1.82 vti noluit. Nimi∣rum se iactat in angulis, in quib{us} vbi tria verba Graeca sonuerit, sapere vi∣deatur: abhorret á luce, quae literato∣rem in numero poneret, et ad hones∣ta subsellia deuocaret. Catholicis An∣glis tale chirographū impunitatis im∣petrent, si diligūt salutem animarum. Nos Hussium non causabimur. in cu∣riam,

verbo Principis innixi, conuo∣labimus.

Sed vt vnde sum egressus eó regre∣diar, Concilia generalia mea sunt, pri∣mum, vltimum, media. his pugnabo. Hastam expectet aduersarius amenta∣tam, quam euellere nunquam poterit. prosternatur in eo Satanas, Christus viuat.

QVINTA RATIO. [ V]

ANTIOCHIAE,* 1.83 qua primùm in vrbe, Christianorum nobile cog∣nomentum increbuit,* 1.84 doctores, id est, eminentes theologi,* 1.85 & prophetae, id est,* 1.86 concionatores perquam celebres, floruerunt.* 1.87 Huiusce generis scribas & sapientes,* 1.88 doctos in regno Dei, noua pro∣mentes & vetera, Christum callentes & Moysē, Dominus ipse futuro gre∣gi prospexerat. Hos ingentis benefi∣cij loco donatos explodere, quanti maleficij est? explosit aduersarius.

quid ita? quia stantib{us} illis concidis∣set. Id ego cum {pro} certissimo cōperis∣sem, pugnam simpliciter exoptaui, non illam iocularem qua turbae veli∣tantur in compitis, sed istam seueram & acrem qua congredimur in vestris philosophorum spacijs,

Pede pes, densus{que} viro vir.

Ad Patres si quando licebit acce∣dere, confectum est praelium. tám sunt nostri, quám Gregorius ipse decimus tertius, filiorum Ecclesiae Pater aman∣tissimus. Nam vt omittam loca spar∣sa,* 1.89 quae ex monimentis veterum con∣quisita, nostram fidem apposité affir∣mate{quod} propugnant, tenemus horum integra volumina, quae de industria religionem quam tuemur euangelicā distincté copiose{quod} dilucidant. Du∣plex Hierarchia Martyris Dionysij, quas classes, quae sacra, quos ritus edo∣cet? Pupugit ea res Lutherum tám valdé, vt huius opera simillima somnijs, nec non perniciosissima iudicaret. Imita∣tus

parentem Caussaeus, nescio quis terrae filius ex Gallia, non est veritus hunc Dionysiū inclytae gentis Apo∣stolum, * 1.90 vocitare delirum senem. Gen∣turiatores vehementer offendit Igna∣tius, * 1.91 offendit & Caluinum,* 1.92 vt in eius epistolis deformes naeuos & putidas nae∣nias, hominum quisquiliae, notarint. Censorib{us} illis fanaticum quiddam Ire∣naeus edidit:* 1.93 Clemens, auctor Stroma∣tum, * 1.94 Zizania fecesqué protulit: reliqui patres huius aeui, sanè Apostolici viri, blasphemias & monstra posteris reli∣querunt. In Tertulliano rapiunt auidè, quod a nobis edocti, nobiscum com∣muniter detestentur:* 1.95 sed meminerint, libellum de praescriptionib{us}, qui no∣stri temporis sectarios tam insigniter perculit, nunquam fuisse reprehen∣sum. Hippolytus Portuensis episco∣pus, * 1.96 quam bellé, quám claré, Anti∣christi neruum, Lutherana tempora, praemonstrauit? Eum propterea scrip∣torem infantissimum & laruam nomi∣nant.* 1.97

Cyprianum, delicias & decus Africae, Gallicanus ille criticus, & Magdeburgici,* 1.98 stupidum & destitutum Deo & deprauatorem paenitentiae nuncu∣parunt. * 1.99 Quid admisit? Scripsit enim de virginib{us}, de lapsis, de vnitate Ec∣clesiae tractationes eiusmodi, eas eti∣am epistolas Cornelio Romano pō∣tifici, vt nisi fides huic martyri detra∣hatur, Petrus Martyr Vermilius, om∣nes{quod} cum eo foederati, peiores adulte∣ris & sacrilegis habeantur. Ac ne sin∣gulis insistam diutius, Patres huius seculi damnantur omnes,* 1.100 quippe qui, doctrinam de paenitentia mire depraua∣rint. quo pacto? nam austeritas cano∣num quae viguit ea tempestate,* 1.101 maio∣rem in modum displicet huic sectae plausibili, quae triclinijs aptior quám templis, voluptarias aures titillare, & puluillos omni cubito solet assuere.* 1.102 Quid aetas proxima, quid peccauit? Chrysostomus & ij Patres iustitiam fi∣dei faede videlicet obscurarunt.* 1.103 Nazian∣zenus,

quem, honoris causa, Theolo∣gum veteres appellarunt, Caussaeo iu∣dice, * 1.104 Fabulator, quid affirmaret, nescut. Ambrosius à Cacodaemone fascinatusest. Hieronymus aeque damnatus atque dia∣bolus: * 1.105 iniuriosus Apostolo, blasphemus, sceleratus,* 1.106 impius. Vnus Gregorio Mas∣souio pluris est Caluinus quàm centum Augustini,* 1.107 parum est, centum. Luthe∣rus nihili facit aduersum se,* 1.108 mille Augu∣stinos, mille Cyprianos, mille Ecclesias. Lō¦giùs rem deducere, superuacaneum puto. Nam in hos qui bacchantur, quis miretur in Optatum, Athanasi∣um, Hilarium, Cyrillos, Epiphanium, Basilium, Vincentium, Fulgentium, Leonem, Gregorium{quod} Romanū fu∣isse procacissimos?

Quanquam si datur vlla rebus in∣iustis iusta defensio, non inficior, ha∣bere Patres, vbicun{quod} incideris, quod isti, dum sibi consentiunt, necessarió stomachentur.

Etenim qui odêre state ieiunia, quo

animo oportet esse in Basilium, Nazi∣anzenum, Leonem, Chrysostomum, qui de Quad••••gesima, & indictis ie∣iuniorum serijs. tanquam de reb{us} iam v••••tatis, conciones egregias publica∣ru••?

Qui suas animas auro, libidine, cra∣pula, & ambitiosis conspectib{us} vendi∣derunt, possunt••e non esse inimicissi∣mi B••silio, Chrysostomo, Hierony∣mo, Augustino, quorum excellentes libri de Monachorum instituto, regu∣la, virtutib{us}, teruntur?

Qui captiuam hominis volunta∣tem inuexere, qui Christiana funebri∣a sustulere, qui diuorum reliquias in∣cendêre, sintné placabiles Augustino, qui de Libero Arbitrio, libros tres, De Cura pro mortuis,* 1.109 vnum, De Mi∣raculis ad Basilicas & memorias mar∣tyrum, prolixum caput nobilissimi operis & conciones aliquot exarauit?

Qui fidem suis captiunculis meti∣untur, nonne succenseant Augustino,

cuius est insignis epistola contra Ma∣nichaeum, qua se profitetur, Antiqui∣tati, * 1.110 Consensioni, Successioni perpe∣tuae, & Ecclesiae quae sola inter tot hae∣reses Cotholicae nomen vsucapione vendicat, assentire?

Optatus,* 1.111 Mileuitanus episcopus, Donatianam partem reuincit ex cō∣munione catholica, nequitiam accu∣sat ex decreto Melchiadis, haeresim re∣futat ex ordine Romanorum Ponti∣ficum, * 1.112 insaniam patefacit ex euchari∣stia & chrismate contaminatis, sacri∣legium horret,* 1.113 ex diffractis altarib{us}, in quibus Christi membra portata sunt,* 1.114 pollutis{quod} calicib{us}, qui Christi sangui∣nem tenuerunt. De Optato quid senti∣ant, * 1.115 aueo scire, quem Augustinus vt venerabilem & catholicum episco∣pum, Ambrosio parem & Cypriano,* 1.116 quem Fulgentius vt sanctum & fide∣lem Pauli interpretem,* 1.117 Augustini si∣milem & Ambrosij, meminerunt.

Athanasij symbolum in templis cō∣cinunt.* 1.118

Num fauent ei? qui Antoni∣um Eremitam Aegiptium, grauis au∣ctor, * 1.119 accurato libello dilaudauerit, qui{quod} cum Alexandrina Synodo, iu∣dicium sedis Apostolicae, diui Petri, suppliciter appellarit? Prudentius in hymnis quoties precatur martyres quos decantat? quoties ad eorum ci∣neres & ossa regem martyrum vene∣ratur? Num hunc probabunt?

Hieronymus pro diuorum reliqui∣js & honorib{us} scribit in Vigilantium; In Iouinianum, pro virginitatis gra∣du. Hunccine patientur?

Ambrosius tu••ores suos Geruasiū & Protasium,* 1.120 celebritate notissima, in Arrianam ignominiā honestauit: cui facto diuinissimi Patres encomion tribuere: quod factum, Deus non vno prodigio decorauit.* 1.121 Num beneuoli sunt Ambrosio futuri?

Gregorius magnus noster aposto∣lus, planissime noster est, eo{quod} nomine nostris aduersarijs odiosus,* 1.122 quem Cal∣uini

rabies negat in schola Sācti Spi∣ritus educatum,* 1.123 propterea quód sa∣cras imagines, illiteratorum libros, ap∣pellasset.

Dies me deficeret numerantem e∣pistolas, conciones, homilias, oratio∣nes, opuscula, disceptationes Patrum, in quib{us} ex apparato, grauiter & or∣naté nostra catholicorum dogmata roborarunt. Quám diu apud biblio∣polas ista venierint, tam diu frustra nostrorum codices prohibentur: frus∣tra seruantur aditus orae{quod} maritimae: frustra domus, arcae, scrinia, capsulae disquiruntur: frustra tot portis mina∣ces tabulae suffiguntur. Nullus enim Hardingus, nec Sanderus, nec Alanus, nec Stapletonus, nec Bristolius haec noua somnia vehementiùs, quàm hi quos recensui Patres, insectantur. Ta∣lia cogitanti accreuit animus & de∣siderium pugnae, in qua, quoquo se mouerit aduersarius, nisi gloriam Deo cesserit, feret incommod••. Patres ad∣miserit:

captus est. excluserit: nullus est.

Adolescentib{us} nobis ita contigit. Ioannes Iuellus antesignanus Calui∣••anorum Angliae, Catholicos ad Di∣ui Pauli Londmensium, incredibili iactantia lacessiuit, inuocatis per hy∣pocrisin & imploratis Patrib{us}, qui∣cun{quod} intra salutis annum sexentesi∣mum claruissent. Accipiunt conditio∣nem memorabiles viri, qui tum exu∣labant L••uanij, summis licet difficul∣tatibus propter iniquitatem suorum temporum circumsepti. Ausim dice∣re, tanto popularil{us} nostris bono fu∣isse illam Iuelli astutiam, inscitiam, improbitatem, impudentiam, quas ij scriptores feliciter expanderunt, vt vix aliud quidquam, memoria mea, prouenerit Anglorum ecclesiae labo∣ranti fructuosius. Edictum continuó vaiuis appenditur, ne qui codices illi∣usmodi legerentur, neué haberentur, quùm tantis clamorib{us} propemodum

extorti prodi••ssent, didicere quicun{quod} negotium attigissent, Patres fuisse ca∣tholicos, id est, nostros.

Ne{quod} hoc sibi suis{quod} vulnus inflictū Laurentius Humfredus tacuit: qui cum alté Iuellum quoad caetera sustu∣lisset, vnam ei notam aspersit inconsi∣derantiae, * 1.124 quód Patrum calculos rece∣pisset: quibuscum sibi nihil esse com∣mercij, nec fore, sine vlla circuitione proloquitur.

Pertentauimus etiam familiariter aliquando Tobiam Matthaeum, qui nunc in concionib{us} dominatur, quem propter bonas artes & virtutum se∣mina dileximus, vt responderet inge∣nue, possetne qui Patres assiduus lec∣titaret, istarum esse partium quas ille suaserat. retulit, non posse, si pariter eos legeret iji{quod} crederet. Verissimum hoc verbum est, ne{quod} aliter aut eum nunc, aut Matthaeum Huttenum, qui vir nominatus in paucis, versare Pa∣tres dicitur, aut reliquos aduersarios

qui hoc faciunt, sentire arbitror.

Hactenus ergo securus in hanc a∣ciem potui descendere, bellaturus cum ijs, qui quasi aurib{us} lupum teneant, ae∣ternam causae maculam cogantur in∣urere, siue recusent Patres, siue depos∣cant. Nam in altero fugam adornant, in altero suffocantur.

[ VI] SEXTA RATIO.

SI QVIBVS vnquam cordi curae{quod} fuit id,* 1.125 quod maximopere nostris fuit & esse debet, Scrutamini scriptu∣ras: Facilè principes & palmares in hoc genere sanctissimi Patres extite∣re. Horum operâ sumptu{quod}, tot genti∣bus & linguis transcripta Biblia & importata sunt: Horum periculis & cruciatib{us}, erepta de flammis hosti∣lib{us} & vastitate: horum laborib{us} & vigilijs, omnem in partem enucleata studiosissimé. die noctu{quod} sacras lite∣ras imbibêre, de suggestis omnibus

sacras literas edidere, immensa volu∣mina sacris literis ditauere, fidelissi∣mis commentarijs sacras literas ex∣plicuere, cibos & inediam sacris literis condiere, occupati deni{quod} sacris in literis ad senectutem decrepitam per∣uenêre.

Quód si frequentes ipsi quo{quod}, ab Auctoritate Maiorum, ab Ecclesiae Praxi, á Successione Pontisicum, á Concilijs Occumenicis, á Traditioni∣bus Apostolicis, á Cruore Martyrum, á Scitis Praesulum, á Visis euentis{quod} mirabilib{us} argumentati sunt: tamen omnium maximé & libentissimè Sā∣ctarum Literarum testimonia densa conglobant, haec premunt, in his ha∣bitant, * 1.126 huic armaturae fortium, duces ro∣bustissimi, sarta tecta Ciuitatis Dei cōtra nesarios impetus quotidie mu∣nientes, optimo iure, primas partes honoratissimas{quod} porrigunt.

Quo magis demiror illam excep∣tionem aduersarij superbam & fatu∣am,

qui velut aquam in profluente quaeritans, sic in scripturis confertissi∣mis scripturarum penuriam obiectat. Tantisper se Patrib{us} assensurum di∣cit, dum Sacris Literis adhaerescunt. Num loquitur ex animo? Curabo igi∣tur procedāt armati at{quod} stipati Chri∣sto, Prophetis, Apostolis atque omni apparatu Biblico, celeberrimi aucto∣res, antiquissimi Patres, sactissimi viri, Dionysius, Cyprianus, Athanasius, Basilius, Nazianzenus, Ambrosius, Hieronymus, Chrysostomus, Augus∣tinus, Latinusque Gregorius. Regnet in Anglia fides illa, vtinam regnet, quam ••i Patres amicissimi scriptura∣rum ex scripturis extruunt. Quas a••fe∣runt, afferemus: quas conferunt, confe∣remus: quod inferunt, inferemus. pla∣cet? exscrea. dic sodes. Minime verò, inquis, nisi recté exponant. Quid est hoc ipsum, recte? Arbitratu tuo. Nihil∣ne pudet Labyrinthi?

Ergo cum sperem in Academijs

florentissimis, consociatum iri bene multos, qui non pingui Minerua, sed acuto iudicio in has controuersias in∣specturi sint, & horum responsa nu∣gatoria libraturi, laetus hunc diem campi praestolabor, vt qui contra syl∣uestres tumulos mendiculorum iner∣mium, nobilitatem & robur ecclesiae Christi cogitem educere.

SEPTIMA RATIO. [ VII]

PRISTINAM Ecclesiae faciem his∣toria prisca retegit.* 1.127 Huc prouoco. Certè antiquiores historici, quos eti∣am vsurpāt aduersarij, ferè numeran∣tur, * 1.128 Eusebius, Damasus, Hieronymus, Ruffinus, Orosius, Socrates, Sozome∣nus, Theodoretus, Cassiodorus, Gre∣gorius Turonensis, Vsuardus, Regi∣no, Marianus, Sigebertus, Zonaras, Cedrenus, Nicephorus. Quid narrant? Nostrorum laudes, progressus, vicissi∣tudinem, hostes. Imo veró, quod ob∣serues

diligenter, illi qui dissident a nobis odio capitali, Philippus, Pan∣tal••on, Funccius, Magdeburgici, quū se ad scribendam vel chronologiam Ecclesiae,* 1.129 uel historiam appulissent, ni∣si nostrorum gesta colligerent, ac ini∣micorum ecclesiae nostrae fraudes & scelera coaceruarent, mille quingen∣tos annos argumento vacui praeter∣mitterent.

Cum his considera peculiares cer∣tarum historiographos regionum,* 1.130 qui vnius acta cuiusque populi curiosiùs operosiusqué ferutati sunt. Ij quasi Spartam adepti quā locupletare mo∣dis omnib{us} & perpolire cuperent, qui ne conniuia quidem lautiora, aut ma∣nicatas tunicas, aut pugionū capulos, aut maurata calcaria, talesque minu∣tias▪ si nouitatem saperent, tacuere: pro••ecto, si quid in religione muta∣tum aut a primis degeneratum secu∣lis maudijssent, frequentes memoras∣sent. si non frequentes, saltem aliqui:

si non ali qui, vnus aliquis abs{quod} dubio. Nullus omnino, neque beneuolus no∣bis, neque maleuolus, non modo quic∣quam tale prodidit, sed nec significa∣uit.

Verbi gratia. Dant nobis aduersa∣rij, nec aliter possunt, fuisse Roma∣nam Ecclesiam aliquando sanctam, catholicam, apostolicam: tum cum haec á Diuo Paulo promeruisset elo∣gia: * 1.131 Vestra fides annunciatur in vniuerso mundo:* 1.132 Sine intermissione memoriam ves∣tri facio:* 1.133 Scio quoniam veniens ad vos in abundantia benedictionis Christi veni∣am: * 1.134 Salutant vos omnes Ecclesiae Christi: Vestra enim obedientia in omnem locum di••ulgata est.* 1.135 Tum, cum ibi Paulus in libera custodia,* 1.136 disseminaret euange∣lium: * 1.137 Tum, cum in ea quondam Ba∣bylone collectam ecclesiam Petrus rege∣ret: * 1.138 Tum, cum ille Clemens apprimé laudatus ab apostolo sederet ad ipsa gubernacula: Tum, cum prophani Caesares vt Nero,* 1.139 Domitianus,* 1.140 Traia∣nus

Antoninus, Romanos Pontifices lamarent. Tum etiam, vel Caluino teste, cum Damasus, Siricius, Anasta∣sius, Innocentius, clauum tenerent A∣postolicum.* 1.141 Hoc enim seculo, nihil adhuc, praesertim Romae, digressos ab euangelica doctrina, liberaliter ille concedit.

Quando igitur hanc fidem tanto∣pere celebratam Roma perdidit? quā∣do esse desijt, quod ante fuit? Quo tempore, quo Pontifice, qua via, qua vi. quib{us} incrementis, vrbem & orbem religio peruasit aliena? quas voces, quas turbas, quae lamenta progenuit? Omnes orbe reliquo fopiti sunt, dum Roma, Roma inquam, noua sacramē∣ta, nouum sacrificium, nouum religio∣nis dogma procuderet? Nullus exti∣tit historicus, ne{quod} Latinus, ne{quod} Grae∣cus, ne{quod} remotus, ne{quod} citimus, qui rem tantam uel obscure iaceret in cō∣mentarios?

Ergo perspicuum hoc quidem est,

si quae nos credimus, historia multa & varia, nuncia vetustatis, vita me∣moriae, loquitur ac repetit affluenter: quae isti obtrudunt, nulla narratio post homines natos in Ecclesia valu∣isse cōmeminit: & historicos esse me∣os, & incursiones aduersarias esse fri∣gidissimas, quae nihil mouere poslint, nisi priùs receptum sit, omnes omni∣um temporum Christianos in spis∣sam perfidiam at{quod} in Gehennae vo∣ragmem corruisse,* 1.142 donec Lutherus Boram constuprasset.

OCTAVA RATIO. [ VIII]

EGO veró,* 1.143 pr••s••antissimi viri, cum de multis haere••ibus, quaedam apud me opinosissimorum po••tenta repu∣to, quae mihi venient expugnanda: meipsum inertiae veco••di•••• condem∣nem, si cu••••squam in exper••undo sa∣cultatem aut v••es ext••mescerem. Sit ingeniosus, sit eloquens, s••t exercita∣tus▪

sit omnium librorum helluo, tamē aridus & balbus appareat necesse est, cum haec tam adynata sustentabit. Dis∣putabitur enim, si forte nobis annu∣ent, De Deo, De Christo, De Homi∣ne, De Peccato, De Iustitia, De Sacra∣mentis, De Moribus. Videro an au∣sint adseuerare quae sentiunt, quae{quod} rebus addicti necessarijs diuulgant in scriptiunculis. Faxo, norint ista suo∣rum axiomata.

* 1.144 Deus est auctor & causa peccati, volens,* 1.145 suggerens, efficiens, iubens, o∣perans, & in hoc impiorum scelerata consilia gubernans. Proprium Dei o∣pus fuit,* 1.146 vt vocatio Pauli, sic adulteri∣um Dauidis, Iudae{quod} proditoris impi∣etas.‡ 1.147 Monstrum hoc, cuius Philip∣pum aliquando puduit, Lutherus ta∣men á quo Philippus hauserat, quasi oraculum caeleste miris extollit laudi∣bus, * 1.148 & alumnum suum eo nomine tantùm nō exaequat Apostolo Pau∣lo. * 1.149 Percontabor etiam quid animi Lu∣thero

fuerit, quem Angli Caluiniani virum diuinitus datum ad orbem illumi∣nandum pronunciant,* 1.150 cum hunc ver∣sum demeret supplicationib{us} ecclesiae,* 1.151 Sancta Trinitas, vnus Deus, miserere no∣bis.

Mox ad personam Christi pro∣grediar. * 1.152 Quaeram ista sibi quid velint. Christus Dei filius,* 1.153 Deus de Deo, Caluino,* 1.154 Deus ex sese: Bezae, non est genitus de Patris essentia. Item. Duae constituantur in Christo vniones hy∣postaticae, altera Animae cum carne, Diuinitatis cum Humanitate, altera. Locus apud Ioannem, Ego & Pater vnum sumus,* 1.155 Non ostēdit Christum Deum homoousion Deo Patri. Sed & anima mea,* 1.156 inquit Lutherus, odit hoc verbum homoousion.‡ 1.157 Pergite▪* 1.158 Christ{us} ab infantia non fuit gratia consum∣matus, * 1.159 sed animi dotib{us} velut caeteri homines, adoleuit, vsu factus quotidie sapientior, ita vt puerulus ignorantia laborarit. ‡* 1.160 Quod perinde est ac si di∣cerent

originis labe & vitio sordida∣tū. Sed cognoscite diriora.* 1.161 Christus cum orans in horto, sudorib{us} aquae manaret & sanguinis, sensu damna∣tionis aeternae cohorruit, vocem edidit sine ratione, sine spiritu, vocē doloris impetu repentinam, quam, vt non sa∣tis meditatam, ce••eriter castigauit ‡* 1.162 Estne aliquid ampli{us}? Attēdite.* 1.163 Chri∣stus cum actus in crucem exclamaret, Deus meus, Deus meus, vt quid dereli quisti me, Accensus est flammis in∣ferni, * 1.164 desperationis vocem emisit, non aliter affectus quám si pereundum ei foret internecione s••piterna.‡ 1.165 His eti∣am si quid possunt, addant. Christus, inquiunt, descendit ad Inferos, id est, * 1.166 Mortuus Gehennam gustauit, nihi∣lo minùs quám Animae damnato∣rum, * 1.167 nisi quod sibi restituendus erat. Quandoquidem enim morte corpo∣rea nihil nobis profuisset,* 1.168 Animâ quo{quod} luctari cum morte debuit aeter∣na, at{quod} hoc modo nostrum scelus sup∣plicium{quod}

dependere. ‡ Ac ne quis sor∣te susp cetur istud Caluino per incu∣riam obrepsisle, idem Caluinus omnes vos,* 1.169 si qui doctrinam istam solatij plenā exagitastis, perditos appellat nebulones. Tempora, tempora cuiusmodi mon∣strum aluistis? Cruor ille delicatus & regius qui de innocētis Agni corpo∣re lacerato fisso{quod} scaturijt, cuius cru∣oris vna quaeuis guttula, propter dig∣nitatem Hostiae, mille mundos redi∣mere potuisset, nihil humano generi profecit,* 1.170 nisi mediator Dei & homi∣num homo Cbristus Iesus mortē quo{quod} secundā,* 1.171 mortē animae, mortem gratiae, peccati solius & exitiabilis blasphe∣miae sociam pertulisset? Prae hac insa∣nia modestus videbitur Bucerus, quā∣quam est impudens,* 1.172 qui infernum in symbolo, sepulcrum accipit, per e∣pexegesin valdé praeposteram, ac po∣tius tautologiam ineptam at{quod} stoli∣dam. Anglicani sectarij, pars Caluino, Idolo suo, pars Bucero, magno ma∣gistro

solent accedere: pars etiam sub∣murmurant in hunc articulum, ne quid facessat vltrá molestiae, quem∣admodum sine tumultu penitus exi∣matur de symbolo. Id veró etiam fu∣isse tentatum in conuenticulo quo∣dam Londinensi, memini narrare mihi qui interfuit Richardum Che∣nium, miserimum senem, male mul∣ctatum a latronib{us} foris, ne{quod} tamen ingressum in paternam domum. Hac∣tenus de Christo.

De Homine quid?* 1.173 Imago Dei penitus in homine deleta est,* 1.174 nulla boni scintilla superstite: tota natura quoad omnes Animae partes ita fun∣ditus euersa, vt ne renatus quidem & sanctus quicquam sit aliud intrinse∣cus, nisi mera curruptio atqué conta∣gio. ‡* 1.175 Quorsum ista? Vt qui sola fide gloriam rapturi sunt, in omnium tur∣pitudinum coeno volutati, naturam accusent, virtutem desperent, praecepta deonerent.

Huc Illyricus,* 1.176 Magdeburgensium primipilus,* 1.177 illud suum adiecit imma∣ne placitum de originis peccato, quod esse vult, Intimam substantiam Ani∣marum: quippe quas, post Adami lapsum, diabolus ipse procreet, & in sese transformet. Hoc quo{quod} tritum est in hac fece,* 1.178 omnia peccata esse pa∣ria: sed ita (ne Stoici reuiuiscant) si Deo iudice ponderentur. Ac si Deus, aequissimus iudex,* 1.179 oneri nostro cu∣mulum potiùs quám leuamentum fa∣ceret, & id quod non est in re, quùm sit ipse iustissimus, exaggeraret. Hac trutina, non leuiùs in Deum seuerissi∣mé iudicantem deliquerit ille caupo qui gallum gallinaceum, quando non est opus, occiderit, quám infamis ille sicarius, qui plenus Bezâ, Gallum He∣roa Guisium, admirabili virtute prin∣cipem, displosa sistula clanculum in∣teremit, quo facinore nihil vidit or∣bis noster aetate nostra funestius, nihil luctuosius.

Sed fortasse,* 1.180 qui tam sunt in pec∣cati conditione tetrici, magnificé phi∣losophantur de diuina gratia, quae huic malo succurrere ac mederi possit. Praeclaras verò isti partes assignant gratiae, quam ne{quod} infusam cordibus nostris, ne{quod} ad resistendum sceleribus validam esse latrant, sed extra nos in solo Dei fauore collocant:* 1.181 qui fauor non emendet impios, nec purget, nec illuminet, nec ditet, sed veterem illam sentinam adhuc manentem at{quod} fae∣tentem, ne deformis & odiosa pute∣tur, Deo c••nniuente, dissimulet. Quo suo plasmate tantopere delectantur, vt ne Christus quidem aliter apud il∣los gratia plenus & veritate dicatur,* 1.182 quam quód e•• Deus Pater mirandum in modum fauerit.* 1.183

Quae res ergo iustitia est?* 1.184 Relatio. Non enim ex theologicis concinnata virtutib{us} fide,* 1.185 spe, charitate, quae Ani∣m••m suo nitore conuestiant, sed tan∣tum occultatio delicti, quam qui sola

fide prehenderit, ille tam de salute cer∣tus est, ac si iampridem interminato caeli gaudio frueretur ‡

Age, somniet hoc: sed vnde con∣stare poterit de futura perseuerantia,* 1.186 qua qui caruit,* 1.187 exiuit infelicissimus, li∣cet ad tempus purè piequé iustitiam coluisset?* 1.188 Imo veró haec tua fides, Caluinus ait, nisi tuam tibi perseue∣rantiam firmè praenunciet, vt alluci∣nari nequeas, tanquam inanis & lan∣guida sperneretur. Agnosco discipu∣lum Lutheri.* 1.189 Christianus, inquit ille, etiam volens, non potest salutem per∣dere, nisi nolit credere.

Ad Sacramenta festino.* 1.190 Nullum, nullum, non duo, non vnum, ó sancte Christe, reliquerunt. Ipsorum quippe panis, venenum est. Baptismus, etsi adhuc verus est, tamen ipsorum iudi∣cio nihil est, non est vnda salutaris, non est canalis gratiae,* 1.191 non de••iuat in nos Christi merita, sed signisicatio duntaxat salutis est. Ita{quod} nihilo plu∣ris

Baptismum Christi quoad natu∣ram rei,* 1.192 quam Ioannis fecere caerimo∣niam. Si habeas, recte: si careas, nihil damni: crede, saluus es antequam ab∣luare. * 1.193 Quid ergo paruuli, qui nisi iu∣••entur virtute Sacramenti, sua fide miselli nihil assequuntur? Potius quā Sacramento Baptismatis quicquam tribuamus, inquiunt Magdebuigici, demus messe fidem ipsis infantulis,* 1.194 qua seruentur, cuius fidei pulsus quos∣dam abditos intelligant ipsi, qui vi∣uant necne nondum intelligunt.* 1.195 Du∣rum. Si hoc adeo durum est, Lutheri pharmacum auditote.* 1.196 Praestat inquit omittere, quandoquidem nisi credat infans, nequicquam lauatur. Haec illi quidem ancipites animo, quidnam e∣nuncient categorice.* 1.197 Ergo Baltasar Pacimontanus, diribitor interueniat: qui parēs Anabaptistarum, cum par∣uulis motum fidei non posset affinge∣re, Lutheri cautiunculā approbauit, & paedobaptismum eijciens e templis,

neminem nisi adultum fonte sacro decreuit abluere.* 1.198 Ad reliqua Sacramē∣ta quod attinet, quamuis illa bestia multiceps horrendas eiectet contume∣lias, tamen quia quotidianae iam sunt, & callum auribus obduxerunt, hic praetereo.

Restant haereticorum de vita & morib{us} frusta nocentissima,* 1.199 quae Lu∣therus euomuit in chartas, vt ex vni∣us pectoris impuro gurgustio pestem lectoribus inhalaret. Audite patienter, & erubescite, & mihi date veniam re∣citanti. * 1.200 Si nolit vxor, aut non possit, veniat ancilla. Siquidem res vxoria tam est cui{quod} necessaria, quam esca, potus, somnus. Matrimonium est virginitate multo praestantius. Eam Christus,* 1.201 eam Paulus dissuasé∣runt hominibus Christianis.‡ Sed haec fortasse propria Lutheri sunt.* 1.202 Non sunt. Etiam nuper a meo Char∣••o, sed miseré timidé{quod}, desenduntur. Vultis ne plura? Quid ni?* 1.203 Quanto

sceleratior es,* 1.204 inquit, tanto vicinior gratiae. Omnes actiones bonae pec∣cata sunt, Deo iudice, mortifera: Deo propitio,* 1.205 leuiuscula. Nemo malum suapte voluntate cogitat. Decalo∣gus nihil ad Christianos. Opera no∣stra Deus nequaquam curat.* 1.206 Soli recté participant coena dominica, qui tristes, afflictas, perturbatas, confusas, erraticas, apportant conscientias. Confitenda crimina sunt, sed cuilibet, qui si te vel ioco absoluerit, modo cre∣dideris, absolutus es. Legere preces horarias non est sacerdotum, sed Lai∣corum. Christiani liberi sunt á sta∣tutis hominum.‡* 1.207 Satis super{quod} la∣cunam istam commôsle videor. Iam finio. Nec veró putetis iniquiorem esse me, qui Lutheranos & Zuinglia∣nos promiscué coarguerim. Nam isti memores á quo proseminati sint, in∣ter se fratres & amici volunt esse, ade∣ó{quod} grauem interpretantur iniuriam, cum in vlla re praeter vnam, discrimi∣nantur.

Equidem non sum tanti, vt vel me∣diocrem locum mihi sumam in selec∣tis theologis, qui hodie bellum haere∣sibus indixere: sed hoc scio, quantu∣luscun{quod} sum, periclitari me non posse, dum Christi gratia fultus, aduersum talia commenta, tam inuisa, tam in∣sulsa, tam bruta, caelo terra{quod} iuuanti∣bus, praeliabor.

NONA RATIO. [ IX]

SCITVM est,* 1.208 inter caecos luscum regnare posse. Apud rudes valet saepe fucata disputatio, quam schola philosophorum exsibilat. Multa pec∣cat aduersarius in hoc genere: sed qua∣tuor sallacijs plerum{quod} consuitur, quas in Academia malim, quám in triuio retexere.

Primum vitium,* 1.209 Skiamachia est, quae auras & vmbras magno conatu diuerberat. Hoc pacto. Contra coeli∣bes

iuratos & votos in castimoniam, quod nuptiae bonae sint,* 1.210 virginitas me∣lior: afferuntur scripturae loquentes honorisice de cōiugio Quem feriunt? Contra meritum hominis Christiani, tinctū Christi sanguine, alioqui nul∣lum, promuntur testimonia, quib{us} iu∣bemur, nec naturae, nec legi, sed sāgui∣ni Christi fidere. Quem refellunt? In eos qui colūt coelites, vt famulos Chri∣sti maximé gratiosos, citantur inte∣grae pagellae quae vetant colere multos Deos. Vbinam sunt? Huiusmodi ar∣gumentis quae apud haereticos insini∣ta reperio, nobis esse detrimento non poterunt, vobis esse fastidio poterunt.

Aliud vitium Logomachia est,* 1.211 quae sensa deserens, loquaciter cum verbo litigat. Inuenias mihi missam, inquinut, aut purgatorium in scripturis. Quid er∣go? Trinitas, Homoousios, Persona, nusquam sunt in Biblijs, quia voces istae non sunt? Affine est huic pecca∣to, literarum aucupiū, quum neglecta

consuetudine & mente loquentium, quae vita vocabuli est, aduersus elemē∣ta cōtenditur. Nempe sic ••iunt: Pres∣byter, nihil est Graecis aliud nisi senior. Sacramentum, quoduis mysterium. Caeterū acute D. Thomas, vt omnia, In vocibus, inquit, videndum, non tā ex quo, quám ad quid, sumantur.

Tertium,* 1.212 Homonymia est, longè late{quod} patens. Vt: Quorsum ordo sacer∣dotum, * 1.213 cum Ioannes omnes nos voca∣uerit sacerdotes? Etiam hoc addidit. Regnabimus super terram. Quorsum ergo Reges? Item: Propheta celebrat i••iunium spiritale,* 1.214 hoc est, ab inuetera∣tis criminibus abstinentiam. Valeat ergo ciborum delectus & dierum praescrip∣tio. Siccine? Igitur insanierunt Mo∣yses, Dauid, Helias, Baptistes, Apost∣oli, qui biduo, triduo, vel hebdomadis inediā terminarunt, quae quidem, vt a crimin••, debebat esse perpetua, Hoc quale sit iam vidistis. Propero.

Quartum his adijcitur,* 1.215 Circulatio:

In hunc modum: Da mihi notas, in∣quam, Ecclesiae, Verbum Dei & putissi∣ma Sacramenta. Haeccine sunt apud vos? Quis dubitet? Ego veró pernego. Consule verbum Dei. Iam consului, mi∣nus{quod} vobis, quám ante, faueo. Ah, ta∣men planum est. Proba mihi. Quia nos ne latum quidem vnguem discedimus à verbo Dei. Vbi est acumen tuum? sem∣perné capies pro argumento, illud ipsum quod ponitur in quaestione? Quoties hoc iam inculco? Non tu eui∣gilas? Num faces admouendae sunt? Dico, á te perperam exponi verbum Dei: testes habeo quindecim aetates: sta sententiae, non meae, non tuae, sed harum omnium. Stabo sententiae verbi Dei:* 1.216 Spiritus vbi vult, spirat. Eccum. quos gyros, quas rotas fabricat? Hic nugator, tot verborum at{quod} sophis∣matum architectus, nescio cui formi∣dolosus esse queat, molestus erit for∣tasse. Molestiā vestra prudentia sub∣leuabit, formidinem res eripuit.

DECIMA RATIO. [ X]

HAEC erit vobis directa via,* 1.217 ita vt stulti non errent per eam. Quis enim, quamuis hebes in plebecula,* 1.218 dummo∣do salutis cupidus parumper attende∣rit, semitam Ecclesiae tám egregiè cō∣planatam, non videat, non teneat, ve∣pres & cautes & auia detestatus? E∣runt haec etiam rudibus explorata, si∣cut Isaias vaticinatus est, vobis igitur, si voletis, exploratissima.

Theatrum vniuersitatis rerum po∣namus ob oculos: quicquid est vspi∣am peragremus:* 1.219 omnia nobis ad ar∣gumentum suppeditāt.* 1.220 Eamus in coe∣lum: Rosas & lilia contemplemur: purpuratos nempe martyrio, cādida∣tos innocentia.* 1.221 Romanos, inquam, Pontifices tres & triginta continenter occisos: Pastores terris omnibus, qui suum pro Christi nomine sanguinem oppignerarunt: Greges fidelium, qui

Pastorum vestigijs institere: Diuos omnes coelites, qui turbae hominum, puritate & sanctimonia praeluxere. Nostros hic vixisse, nostros hinc emi∣grasse reperias. Noster fuit, vt paucula delibemus, ille martyrij sitientissimus Ignatius,* 1.222 qui in rebus ecclesiae nemi∣nem, * 1.223 ne regem quidem, aequauit epis∣copo: qui traditiones quasdam Apo∣stolicas quarum testis ipse fuerat, ne dilaberentur,* 1.224 scripto mandauit. Nost∣er, Anachorita Telesphorus, qui ieiu∣nium Quadragesimae sancitum ab A∣postolis obseruari seuerius iussit, No∣ster Irenaeus, qui á successione cathe∣dra{quod} Romana,* 1.225 fidem Apostolicam, declarauit. Noster, Victor pontifex, qui Asiam edicto coercuit vniuersam:* 1.226 quod cum aliquibus, at{quod} etiam huic Irenaeo viro sacratissimo videretur as∣perius, nemo tamen attenuauit vt ex∣oticam potestatem. Noster Polycar∣p{us} qui super quaestione paschatis Ro∣mam adijt,* 1.227 cuius ambustas reliquias,

Smyrna collegit, anniuersario die ri∣tu{quod} legitimo, suum episcopum vene∣rata. Nostri Cornelius & Cyprianus, aureum par martyrum,* 1.228 ambo magni praesules, sed maior ille, qui Romanus Africanum errorem resciderat, hic no∣bilitatus obseruantia, qua maiorem est prosequutus amicissimū sui. Nost∣er Sixtus,* 1.229 cui ad aram solennibus sa∣cris operanti, ministrarunt e clero sep∣temuiri. Noster Laurentius huius ar∣chidiaconus, quem aduersarij de suis fastis eijciunt, quem ante mille du∣centos annos vir Consularis Pruden∣tius sic orauit.

Quae sit potestas credita,* 1.230 Et muneris quantum datum, Probant Quiritum gaudia, Quibus rogatus annuis. Hos inter, ò Christi decus, Audi & Poëtam rusticum, Cordis fatentem crimina Et facta prodentem sua. Audi benignus supplicem

Christi reum Prudentium.

Nostrae, virgines illae perbeatae, Ce∣cilia, * 1.231 Agatha, Anastasia, Barbara, Ag∣nes, * 1.232 Lucia, Dorothea, Caterina quae decretam pudicitiam aduersus & ho∣minum & daemonum tyrannidem fir∣mauerunt. * 1.233 Nostra Helena quam Do∣minicae crucis inuētio celebrauit. No∣stra Monica,* 1.234 quae moriens orari & sa∣crificari {pro} se mortua ad altare Chri∣sti, * 1.235 religiosissimè flagitauit.* 1.236 Nostra Paula, quae ex vrbano palatio & opi∣mis praedijs in speluncam Bethleemi∣ticam tantis itineribus peregrina cu∣currit, * 1.237 vt ad Christi vagientis cunabu∣la delitesceret. Nostri Paulus, Hilari∣on, * 1.238 Antonius, seniculi solitarij. Noster Satyrus,* 1.239 Ambrosij germanus frater, qui tremendam illam hostiam circum se gestans in orario,* 1.240 naufragus insilijt in oceanum, & fide plenissimus ena∣tauit. * 1.241 Nostri Nicholaus & Martinus episcopi,* 1.242 exerciti vigilijs, paludati cili∣cijs, * 1.243 ieiunio pasti.* 1.244 Noster Benedictus,

tot monachorum pater. Chiliadas is∣tas decennio non exequerer. Sed nec illos repeto quos in Ecclesiae doctori∣bus ante posueram. Memor sum bre∣uitatis meae. Petat ista qui volet non solum ex abundanti veterum histori∣a, sed multo etiam magis ex grauissi∣mis auctoribus qui pené singuli Di∣uos singulos memoriae reliquerunt.* 1.245 Renunciet mihi de Christianis illis antiquissimis & beatissimis, quid au∣tumet, vtrius doctrinae fuerint, Catho∣licae an Lutheranae. Testor Dei soli∣um, & illud tribunal ad quod stabo rationem rationum harum & Dicti Facti redditurus, aut nullum coelum esse, aut nostrorum esse. illud execra∣mur, hoc ergo defigimus.

Nunc e contrario, si libet, inspici∣amus in Tartara.* 1.246 Cremantur incen∣dio sempiterno, qui? Iudaei, quam ec∣clesiam auersati? nostram, qui? Ethni∣ci. quam ecclesiam crudelissimé perse∣quuti? nostram. qui? Turci. quae tem∣pla

demoliti? nostra. qui? Haeretici. cu∣ius ecclesiae perduelles? nostrae. Quae e∣nim ecclesia praeter nostram, omnib{us} inferorum portis se opposuit?* 1.247

Cum, pulsis hebraeis, Christiani suc∣crescerent Hierosolymis,* 1.248 Deum im∣mortalem, * 1.249 qui concursus hominum ad loca sacra fuit,* 1.250 quae vrbis religio, quae sepulchri, quae praesepij, quae cru∣cis, quae monumentorum omnium, quibus velut exuuijs mariti Ecclesia sponsa delectatur? Hinc manauit in nos Iudaeorum odium, ferum & im∣placabile. Queruntur etiam nunc, ma∣iores nostros maiorib{us} ••uis exitio fu∣isse. A Simone Mago & Lutheranis nullum ictum acceperunt.

In Ethnicis violentissimi fuere, qui toto Imperio,* 1.251 trecentis annis, per in∣terualla temporum, aerumnosissima Christianis supplicia machinati sunt. Quibus? Patribus & filijs nostrae fi∣dei. * 1.252 Cognoscite vocem tyranni qui D••uū Laurentium torruit in craticula.

Hunc esse vestris Orgijs Morē{quod} & artem proditum est:* 1.253 Hanc disciplinam foederis, Libent vt auro antistites. Argenteis scyphis ferunt, Fumare sacrum sanguinem, Auro{quod}, nocturnis sacris, Adstare fixos caereos, Tunc cura summa est fratribus, (Vt sermo testatur loquax) Offerre, fundis venditis, Sestertiorum millia. Addicta auorum praedia Faedis sub auctionibus Successor exhaeres gemit, Sanctis, egens, parentibus. Haec occuluntur abditis Ecclesiarum in angulis: Et summa pietas creditur Nudare dulces liberos. Deprome thesauros, malis Suadendo quos praestigijs Exaggeratos obtines, Nigrante quos claudis specu.

Hos poscit vsus publicus, Hoc fiscus, hoc aerarium, Vt dedita stipendijs Ducem iuuet pecunia. Sic dogma vestrum est, audio, Suum quibus{quod} reddito, En Caesar agnoscit suum Numisma, numis inditum. Quod Caesaris scis, Caesari Da: nempe iustum postulo. Ni fallor, haud vllam tuus Signat Deus pecuniam, Nec cum veniret, aureos Secum Philippos detulit, Praecepta sed verbis dedit Inanis á marsupio. Implete dictorum fidem, Quae vos per orbem venditis Numos libenter reddite, Estote verbis diuites.

Quis videtur? In quos furit? Cuius ec∣clesiae sacra, lychnos, ritus, ornamenta conuellit? Cui patellas aureas, & ar∣genteos calices, & sumptuosa donaria,

& opulentā gazam inuidet? Profecto lutherizat. Quod enim aliud velum suo latrocinio nostri Nemrodes ob∣tenderent, * 1.254 cum depecularentur eccle∣sias, et Christi patrimonium dissipa∣rent? Contra verò Magnus ille Con∣stantinus, Christomastigon terror, quā ecclesiam tranquillauit? Illam, cui pontifex Syluester praefuit,* 1.255 quem in Soracte latitantem accersijt,* 1.256 vt eius o∣perâ, nostro baptismate tingeretur. Quibus auspicijs victor?* 1.257 signo crucis, Qua matre gloriosus? Helena▪ Quibus se Patribus adiunxit? Nicenis. Cuius∣modi? * 1.258 vt Syluestro, vt Marco, vt Iu∣lio, vt Athanasio, vt Nicholao. Cuius se precibus commendauit? Antonij. Quam sellam postulauit in synodo? vltimam. O quanto regalior hac se∣de, quam qui reges titulum non debi∣tum ambierunt? Singula narrare lon∣gum est. Sed ex his duobus, altero nobis infestissimo, altero nobis ami∣cissimo, licebit singula conijcere, quae

sunt horum simillima. Etenim, vt no∣strorum illa fuit epitasis turbulenta, sic nostrorum haec euasit diuina cata∣strophe.

Turcica videamus.* 1.259 Mahometes & Sergius monachus apostata,* 1.260 in pro∣fundo barathro iacent vlulantes, & suis & posterorum sceleribus onusti. Haec portentosa & efferata bellua,* 1.261 Sa∣racem, * 1.262 Turci, nisi a nostris ordinibus militiae sacrae,* 1.263 nisi a nostris Principib{us} & populis accisa fuisset ac repressa,* 1.264 per Lutherum quidē (cui gratias hoc nomine Solymanus Turcus literis e∣gisse dicitur) & per Lutheranos regu∣los (quibus Turcorum progressio lae∣tabilis existimatur) haec, inquam, Erin∣nys furiosa & exitiosa mortalibus, to∣tam iam depopularetur & vastaret Europam, ne{quod} indiligentiùs altaria & signa crucis, quàm ipse Caluinus e∣uerteret. Ergo nostri hostes illi sunt proprij, vtpote nostrorum industria, á Christianorum iugulis repulsi.

Despectemus in Haereticos,* 1.265 feces, & folles, & alimenta Gehennae. Pri∣mus occurrit Simon Magus:* 1.266 Quid il∣le? Eripiebat homini liberam volun∣tatem: * 1.267 solam fidem percrepabat. Mox Nouatianus:* 1.268 Quis? Antipapa Corne∣lio Pontifici Romano, hostis Sacra∣mentorum Paenitentiae & Chrisma∣tis. Deinde Manes persa: Hic doce∣bat, * 1.269 baptismum salutem non confer∣re. Post,* 1.270 Aerius Arrianus: preces dam∣nabat pro mortuis, confundebat epis∣copis sacerdotes,* 1.271 cognominatus A∣theos non minùs quam Lucianus. Se∣quitur Vigilantius,* 1.272 qui Diuos orari non ferebat: ac Iouinianus, qui virgi∣nitatem & nuptias aequiparabat: de∣ni{quod} colluuies vniuersa,* 1.273 Macedonius, Pelagius, Nestorius, Eutiches, Mono∣thelitae, Iconomachi, caeteri, quibus Lutherum & Caluinū posteritas ag∣gregabit. Quid isti? Omnes mali cor∣ui, eodem ouo geniti, ab Ecclesiae no∣strae praesulibus desciuerunt, ab illis e∣uicti

& exinaniti sunt.

Deseramus Auernum,* 1.274 reddamur terris. Quocun{quod} me oculis & cogi∣tatione conuertero, siue Patriarchas intueor & sedes Apostolicas: siue An∣tistites caeterarum gentium: siue lau∣datos Principes, Reges, Caesares: siue Christianorum cuius{quod} Nationis ini∣tia: siue vllum iudicium vetustatis, aut lumen rationis, aut honestatis decus: nostrae fidei seruiunt & suffragantur omnia.

Testis Romana successio,* 1.275 in qua semper Ecclesia, (vt cum Augustino loquar) Apostolicae cathedrae viguit prin∣cipatus: * 1.276 Testes illae reliquae Sedes A∣postolicae, * 1.277 in quas hoc nomen insigni∣té conuenit,* 1.278 quód ab ipsis Apostolis horumue auditoribus exaedificatae fu∣erint.

Testes vbiuis gentium pastores,* 1.279 loco dissiti, religione nostra concor∣des. Ignatius & Chrisostomus Anti∣ochiae: Petrus, Alexander, Athanasius,

Theophilus, Alexandriae: Macarius & Cyrillus,* 1.280 Hierosolymis: Proclus Constantinopoli: Gregorius & Basi∣lius in Capadocia: Thaumaturgus in Ponto: Smyrnae Policarpus: Iustinus Athenis: Dionysius Corinthi: Grego∣rius Nissae: Methodius Tyri: Ephree∣mus in Syria: Cyprianus, Optatus, Augustinus in Africa: Epiphanius in Cypro: Andreas Cretae: Ambrosius, Paulinus, Gaudentius, Prosper, Fau∣stus, Vigilius in Italia: Irenaeus, Mar∣tinus, Hilarius, Eucherius, Gregorius, Saluianus in Gallia: Vincentius, Oro∣sius, Hildefonsus, Leander, Isidorus in Hispania: In Britannia, Fugatius, Damianus, Iustus, Mellitus, Beda. De∣ni{quod} ne ambitiosus videar in nomini∣bus, quaecun{quod} vel opera vel fragmen∣ta supersunt eorum qui disiunctissi∣mis terris euangelium seuerunt, om∣nia nobis vnam fidē exhibent, quam hodie, Catholici profitemur. Christe, quid causae tibi afferam, quo minus

me de tuis extermines, si tot luminib{us} Ecclesiae, tenebricosos homulos, pau∣cos, indoctos dissectos, improbos an∣tetulero?

Testes item Principes, Reges, Cae∣sares, * 1.281 horum{quod} respublicae, quorum et ipsorum pietas, et ditionum populi, et pacis belli{quod} disciplina, se penitus in hac nostra doctrina catholica funda∣uerunt. Hic ego quos ab oriente The∣odosios, quos ab occidente Carolos, quos Edouardos ex Anglia, Ludoui∣cos e Gallia, Hermingildos ex His∣pania, * 1.282 Henricos e Saxonia, Wences∣laos e Boëmia, Leopoldos ex Austri∣a, Stephanos ex Hungaria, Iosapha∣tos ex India, quos orbe toto dynastas at{quod} toparchas passim arcessere: qui exemplo, qui armis, qui legibus, qui solicitudine, qui sumptu, nostram ec∣clesiam nutrierunt? Sic enim praeci∣nuit Isaias: Erunt Reges nutrici•• tui, & Reginae nutrices tuae.* 1.283 Audi Elizabetha, Regina potentissima: tibi tantus Pro∣pheta

canit, te tuas partes edocet. Narro tibi: Caluinum & hos Princi∣pes vnum coelum capere non potest. His ergo te Principibus adiunge, dig∣nam maioribus, dignam ingenio, dig∣nam literis, dignam laudibus, dignam fortuna tua. Solum hoc de te molior ego, & moliar, quicquid me fiet, cui tanquám hosti capitis tui, toties iam isti patibulum ominantur. Salue bona crux. Veniet, Elizabetha, dies, ille ille dies, qui tibi liquidó commonstrabit, vtri te dilexerint, Societas IESV, an Lutheri progenies. Pergo.

Testes iam omnes orae plagae{quod} mundi,* 1.284 quibus Euangelica tuba post Christum natum insonuit. Parumne hoc fuit, Idolis ora claudere, Dei reg∣num gentibus importare? Christum Lutherus, Catholici Christum loqui∣mur. * 1.285 Num diuisus est Christus? mini∣mé. Aut nos, aut ille falsum Christ∣um loquimur. Quid ergo? Dicam. Christus ille sit, & illorum sit, quo

Dagon inuecto ceruices fregerit.* 1.286 No∣ster Christ{us} opera nostrorum vti vo∣luit, cum Ioues, Mercurios, Dianas, Phoebades & illam noctem seculorum atram, Erebum{quod} tristem, e tot popu∣lorum cordibus relegaret. Non est o∣tium longinqua perquirere: Finitima tantum at{quod} domestica speculemur. Hiberni ex Patritio, Scoti ex Palla∣dio, Angli ex Augustino, Romae sa∣cratis, Roma missis, Romam veneran∣tibus, fidem, aut nullam, aut certé no∣stram, id est, catholicam insuxerunt. Res aperta. Curro.

Testes Academiae,* 1.287 testes legum tabulae, testes vernaculi mores homi∣num, testes electio Caesarum & inau∣guratio, testes regum ritus & inunctio, testes equitum ordines ipsae{quod} chlamy∣des, testes fenestrae, testes numi, testes vrbanae portae domus{quod} ciuicae, testes auorum fructus & vita, testes res om∣nes & reculae, nullam in orbe religio∣nem nisi nostram, imis vnquam radi∣cibus

insedisse.

Quae mihi cum suppeterēt, & certé sic afficerēt meditantem, vt his omnib{us} nūcium remittere Christianis, & con∣sociari cum perditissimis quibus{quod}, vi∣deretur insolentis insaniae: non diffite∣or, animatus sum et incensus ad con∣flictum, in quo nisi Diui de coelo de∣turbentur, et superbus Lucifer coelum recuperet, cadere nunquam potero. Quo mihi sit aequior Charcus, qui me tám immaniter concerpit, si hanc a∣nimulam peccatricem quam tanto Christus emit, viae tutae, viae certae, viae regiae malui credere, quám Caluini scopulis dumetisue suspendere.

Conclusio.

HABETIS à me, florentes Acade∣mici, hoc munusculum, contex∣tum operis in itinere subcisiuis. Ani∣mus fuit et purgare me vobis de arro∣gantia, et satisfacere de fiducia, et inte∣rim

dum ab aduersarijs vnà mecum ad scholas inuitemini, quaedam appo∣nere degustanda. Si aequum, si tutum, si honestum ducitis, haberi Lutherū, aut Caluinum, Canonem Scripturae, Mentem Sancti Spiritus, Normam Ecclesiae, Conciliorum Patrum{quod} Pae∣dagogum, omnium deni{quod} testium et seculorum deum, nihil est quod spe∣rem, vobis lectoribus vel auditoribus: Sin estis ij, quos apud animum for∣maui meum, philosophi, oculati, a∣matores veri, simplicitatis, modestiae: hostes temeritatis, nugarum, sophis∣matum, facile diem in aprico videbi∣tis, qui dieculam angusta rima dispi∣citis. Dicam liberè, quod meus in vos amor, et vestrum periculum, et rei magnitudo postulat. Non hoc nescit diabolus, vos istam lucem, si quando caeperitis oculos attollere, conspectu∣ros. Cuius enim stuporis fuerit, anti∣quitati Christianae Hāmeros et Char∣cos anteponere? Sed sunt quaedā ille∣cebrae

Lutheranae, quibus suū ille reg∣num amplificat, quibus ille tendicu∣lis hamatus multos iam vestri ordinis inescauit. Quaenam? Aurum, gloria, deliciae, veneres, contemnite. Quid e∣nim aliud ista sunt, nisi terrarum ilia, canorus aër, popina vermium, bella sterquilinia? spernite. Christus diues est, qui vos alet: Rex est, qui ornabit: Lautus est, qui satiabit: Speciosus est, qui felicitatum omnium cumulos lar∣gietur. Huic vos adscribite militanti, vt cum eo triumphos, verè doctissimi, verè{quod} clarissimi reportetis. Valete, Cosmopoli. 1581.

Notes

• * 1.1

  SACRAE LITERAE.
• * 1.2

  Augu. li. 28. cont. Faust. ca. 2. & de vtil. cre. ca. 3.
• * 1.3

  Matt. 1. Act. 2.
• * 1.4

  〈◊〉〈◊〉. li. 1. cap. 26.
• * 1.5

  Praef. in ep. 〈…〉〈…〉 de capt. 〈◊〉〈◊〉& Ce••t 2 Magd. pag. 58. 〈◊〉〈◊〉 2.
• * 1.6

  Bibl. Gene.
• * 1.7

  Tob. 12.
• * 1.8

  Ecclesiast. 1••.
• * 1.9

  1. Mach. 12.
• * 1.10

  1. Mach. 15.
• * 1.11

  ij sunt. Baruch. Tobias. Iudith. Sapientia. Ecclesiasti. duo Macha.
• * 1.12

  Ex no test. Epist. Iacobi. Epi. ad Heb. Ep. iudae. Ep. 2. Pet. Ep. 2. & 3. Io.
• * 1.13

  Ita censent Lut. in praef. Magd. cent. 1. li. 2. c. 4.
• * 1.14

  Kem. in exam. Cō. Tri. Sc••. 4
• * 1.15

  Dedo. Chri. ••. 2. ca. 8.
• * 1.16

  Sess. 4. Vide Melch. C••. li. 2. de lo.
• * 1.17

  Theol. ca. 9. 10. 11.
• * 1.18

  De Praed. Sanct. ca. 14.
• * 1.19

  Inst. li. 1. ca. 7.
• * 1.20

  Xist. Sē. li. 7.
• * 1.21

  Praef. in Can.
• * 1.22

  Ep. ad Pauli.
• * 1.23

  preaf. in Apo.
• * 1.24

  Praef. in no. tes.
• * 1.25

  Ser de Pharis. & Publ.
• * 1.26

  In Luc. 22. ca.
• * 1.27

  Poterion. Ekchynome∣non.
• * 1.28

  SACRARVM LITERARVM SENTENTIA
• * 1.29

  Matt. 26.
• * 1.30

  Marc. 14.
• * 1.31

  Luc. 22.
• * 1.32

  Luth. in epist. ad Argent.
• * 1.33

  Matt. 8.
• * 1.34

  Mar. 1.
• * 1.35

  Luc▪ 22.
• * 1.36

  Matt. 26.
• * 1.37

  lo. 6.
• * 1.38

  Matt. 16.
• * 1.39

  Mar. 14.
• * 1.40

  Luc. 22.
• * 1.41

  1. Cor. 10. & 11.
• * 1.42

  〈…〉〈…〉
• * 1.43

  Apoc 2.
• * 1.44

  Psal 7.
• * 1.45

  Isa. 2. & 35.
• * 1.46

  Cart. 6.
• * 1.47

  Matt. 13.
• * 1.48

  Ep••. 5.
• * 1.49

  1. Cor 12.
• * 1.50

  1. Tim. 3.
• * 1.51

  Io. 14.
• * 1.52

  Matt. 16.
• * 1.53

  Matt. 18.
• * 1.54

  Cal. Inst. li 4 ca. 1. nu. 2 & 3.
• * 1.55

  Apoc. 1. 2, 3.
• * 1.56

  Act. 8. 10. 11. & seq.
• * 1.57

  Lutherus.
• * 1.58

  Zuinglius.
• * 1.59

  Caluinas.
• * 1.60

  He•••••• Pantal. in C••o••og.
• * 1.61

  CONCILIA.
• * 1.62

  Act. 15.
• * 1.63

  Creg. li. 1. ep. 24.
• * 1.64

  An. 1. Elisab.
• * 1.65

  Nic can. 6.
• * 1.66

  Chalc. act 4. 〈◊〉〈◊〉 ••6.
• * 1.67

  Constantino. ca. 5.
• * 1.68

  Eph. conc. in ep. ad. Nest∣orium.
• * 1.69

  Nic. can. 14.
• * 1.70

  Chal. act. 11.
• * 1.71

  Nic. conc. a∣pud. Soc. li. 1. ca. 8.
• * 1.72

  Vide. Chale. can. 4. 15. 2••.
• * 1.73

  Matt. 28.
• * 1.74

  Io. 14.
• * 1.75

  〈…〉〈…〉.
• * 1.76

  Martini Kē∣ni••ij examen Conc. Triden∣t••••••.
• * 1.77

  Io. Huss.
• * 1.78

  Hieron. Prag.
• * 1.79

  Anno. 1518.
• * 1.80

  Anno. 1521.
• * 1.81

  Augustana con••e••••io.
• * 1.82

  Vide Acta Conc. Trid.
• * 1.83

  PATRES.
• * 1.84

  Act. 15.
• * 1.85

  1. Cor. 12.
• * 1.86

  Eph. 4.
• * 1.87

  1 Cor. 14.
• * 1.88

  Matt. 13. et 23.
• * 1.89

  S. Dion. A∣reopa. de quo vide Adon. Treu. in mar¦tyrol. Adon. Turon. S••ng. Suid. Metap Coment. in. 1. 13. 17. Deu. Item in Capt. Bab.
• * 1.90

  Dial. 5. et 11.
• * 1.91

  Cent. 2. ca. 10.
• * 1.92

  Inst. li. 1. ca. 13. nu. 29.
• * 1.93

  Cent. 2. ca 5.
• * 1.94

  Vide cen. 1. li. 2. ca 10. & sequ.
• * 1.95

  Lib. de prae∣scrip. con. haer.
• * 1.96

  Orat de cons. secul.
• * 1.97

  Iu••l. &c.
• * 1.98

  Causs. dial. 8. & 11.
• * 1.99

  Cent. 3. ca. 4.
• * 1.100

  Cent. 3. ca. 4.
• * 1.101

  Canones Pae∣nitentiae ve∣teres.
• * 1.102

  Ezech. 13.
• * 1.103

  Praef. in cēt. 5.
• * 1.104

  Dial. 6. 7. 8.
• * 1.105

  Beza in Act.
• * 1.106

  Apost. ca. 23.
• * 1.107

  Stancha. li. de Trin.
• * 1.108

  Liib. contra Henr. 8. Reg. Angl.
• * 1.109

  Li. 22. de Ci Dei ca. 8. & ser. de diuers. 34. & sequ.
• * 1.110

  Cont. ep. Mā. quā vocāt fū da. ca. 4.
• * 1.111

  Li. 1. cont. Parmen.
• * 1.112

  Li. 2.
• * 1.113

  Li. 3.
• * 1.114

  Li. 6.
• * 1.115

  Aug. li. 1. eon Parmen.
• * 1.116

  De vnit▪ ca. 16. & li. 3. de.
• * 1.117

  Doct. Christ. ca. 40.
• * 1.118

  Fulgent. li. 2. ad Monim.
• * 1.119

  Vide ep. Sy∣nod. Alex. ad Feli. 2.
• * 1.120

  Vide ep. D. Am. ad Epis. Ita. Itē ad so. li. 10. ep. 85. Itē ser. 91.
• * 1.121

  Aug. li. 22. de Ci. Dei. ca. 1. Gre. Turo. li. de glor. mar. ca. 46.
• * 1.122

  Metaphrast.
• * 1.123

  Inst. li. 1. ca. 1••. nu. 5.
• * 1.124

  Lib. de. vi••. Iuel.
• * 1.125

  FIRMAMEN∣TA PATRVM. Io. 5.
• * 1.126

  Cant. 4.
• * 1.127

  HISTORIA▪
• * 1.128

  Generales Historici.
• * 1.129

  Haereticorum. chronica & historiae.
• * 1.130

  Historici cer¦tarum gen∣tium.
• * 1.131

  Ro. 1. v. 8.
• * 1.132

  Ro. 1. v. 9.
• * 1.133

  Ro. 15. v. 29.
• * 1.134

  Ro. 16. v. 17.
• * 1.135

  Ro. 16. v. 19.
• * 1.136

  Act. 28.
• * 1.137

  1. Pet. 5. v. 13.
• * 1.138

  Hiero. in ca. scrip. Eccl. & Papias apud Eus. 2. his. 15.
• * 1.139

  Phil. 4. v. 3.
• * 1.140

  Ire. li. 3. ca. 3.
• * 1.141

  Inst. li. 4 cap. 2. nu. 3. et in epi. ab Sadol.
• * 1.142

  Vide Cocl. in ann. 1523.
• * 1.143

  PARADOXA
• * 1.144

  De DEo.
• * 1.145

  Cal. Inst. lib 1. cap 18. lib. 2. c. 4. lib. 3. c. 23. et. 24.
• * 1.146

  Pet Mar in 1. Sam. 2.
• ‡ 1.147

  Melanct. ann. in ca. Rom 8. wittem. 1524.
• * 1.148

  Sic docet Lut. in as••er. 36. et in reso ass 36. et in li. de ser. arbit.
• * 1.149

  ••••ef. in annot. Philippi.
• * 1.150

  In Apol. Eccl. Ang.
• * 1.151

  Vide ench. pre an. 1543.
• * 1.152

  DE Christo.
• * 1.153

  Inst. li. 1. c. 13. nu 23. 24
• * 1.154

  Bez. in Heshu. Besa contra Schmide. li. de vnit. hyposta, dua. in Christ, nat.
• * 1.155

  Cal. in Io. 10.
• * 1.156

  Cont. Latom.
• ‡ 1.157

  Buce. in Lu. ••.
• * 1.158

  Cal. in har. cu.
• * 1.159

  Lut. Loss. Hē.
• * 1.160

  Mela. in Euan do. 1. post Epi.
• * 1.161

  Marlorat. in Mat. 26.
• * 1.162

  Cal in Harm. Euangel.
• * 1.163

  Brent in Luc pa•• 2 hom. 65 & in C••techis. an. 551. & in Io. ho. ••4
• * 1.164

  Cal. in ha••. cu In cand. sentē.
• ‡ 1.165

  L••ss in Matt. 26. Schmidel. conci. de pass. & ca••na domi.
• * 1.166

  A••pinus cōm. in psal. 16.
• * 1.167

  Cal I••st li •• ca 16
• * 1.168

  Bren in ca••ech an 1551
• * 1.169

  Inst li 2 ca 1 〈◊〉〈◊〉 nu 1••
• * 1.170

  1. Tim. ••.
• * 1.171

  Apoc. 2.
• * 1.172

  Bucer in Mat•• ca ••6
• * 1.173

  De Homine.
• * 1.174

  Illyri in va••ijs lib de o••i pecc Cal Inst lib 2 ca 3
• * 1.175

  Sarcer de cons ve Eccle Aepin de imb & pecc Sa••••t K••m contra Cens Col
• * 1.176

  De Peccato.
• * 1.177

  Illyri. in vari, li. de pec. orig. Vide H••shus. in ep. ad Illyr. An peccatum si•• substantia▪
• * 1.178

  Cal. in Antid. Conc. Tride••.
• * 1.179

  Idē docuerat Wiclef. apud Wald lib. 2. de Sacra. ca. 154.
• * 1.180

  DE GRatia.
• * 1.181

  L••th in resp. contra Lo••an.
• * 1.182

  ••••ce in Ioa. 1. Well in nata Christi.
• * 1.183

  B••••nt. ho. 12. in ••oen.
• * 1.184

  Cent. l. 1. c. 4.
• * 1.185

  DE Iustitia.
• * 1.186

  Matt. 12.
• * 1.187

  Luc. 11.
• * 1.188

  Inst. lib. 3. c. 2.
• * 1.189

  Li. de cap. Ba.
• * 1.190

  DE Sacra∣mentis.
• * 1.191

  Cal. inst. li. 4. ca. 15.
• * 1.192

  Cent 1. l. 1. ca. 10.
• * 1.193

  Lut. li. de cap. Bab.
• * 1.194

  Cent. 2. et. 5. cap. 4.
• * 1.195

  Lut. aduersus Cochl.
• * 1.196

  Item epist ad. Melanct. to. 2. et in ep. ad wal
• * 1.197

  Anabaptis••ae.
• * 1.198

  Apoc. 13.
• * 1.199

  De Moribus
• * 1.200

  Ser. de Matri. Li. de vo. con. et asse. art. 16.
• * 1.201

  Li. de vo. Eu••. Li. de uo. mo.
• * 1.202

  Charc. lib. in Censorem su∣um.
• * 1.203

  Lut. sermo. de pis. Pet.
• * 1.204

  Assert. 32.
• * 1.205

  Li. de ser. a••bi. Ser. de Moyse
• * 1.206

  Li. de cap. Ba.
• * 1.207

  Apolo. Eccles. Angl.
• * 1.208

  Sophismata.
• * 1.209

  Sciamachia.
• * 1.210

  1. Cor. 7.
• * 1.211

  Logomachia.
• * 1.212

  Homonymia.
• * 1.213

  Apoc. 5.
• * 1.214

  Isai. 48.
• * 1.215

  Circulatio.
• * 1.216

  Ioa. 3.
• * 1.217

  OMNE GE∣NVS TESTI∣VM.
• * 1.218

  Isa. 35.
• * 1.219

  COElites.
• * 1.220

  Aug. ser. 37. de Sanct.
• * 1.221

  Dam. in vi. Pont. Rom.
• * 1.222

  Hier. in cat. script.
• * 1.223

  In epistol. ad Smyr.
• * 1.224

  Eus. l. 3. c. 30. Dam. in vit Telesp. to. 1. con. c. stat. d. 5.
• * 1.225

  Li. 3. c. 3.
• * 1.226

  Eus. 5. hi. 24.
• * 1.227

  Eus 4. hi. 14. Suidas.
• * 1.228

  Eus. 7. hist. 2.
• * 1.229

  Prud. in hym de S. Laur. Vi. Aug. ser. 1. de S. Laur Amb. l. 1. off. c. 4. l. 2. off. c. 28.
• * 1.230

  Leo. serm. in die S. Laur.
• * 1.231

  Metaphr.
• * 1.232

  Amb. ser. 90 to. 3. & l. 1. de Virg.
• * 1.233

  Ado. Tre. in martyr.
• * 1.234

  Eus. 8. hi. 17.
• * 1.235

  Ruf. l. 1▪ ca. 8.
• * 1.236

  Ex Aug. l. 9. con. capit. 7. vsque ad 13.
• * 1.237

  Hier in epit. Paul.
• * 1.238

  Hiero.
• * 1.239

  Athanas.
• * 1.240

  Amb. in ora. fu. de Satyro
• * 1.241

  Ioa. Diaco.
• * 1.242

  Seu. Sulp.
• * 1.243

  Metaph.
• * 1.244

  Gr••. l. 2. dial.
• * 1.245

  Vid. 12. tom. Surii.
• * 1.246

  D▪ Amnati.
• * 1.247

  Mat. 16.
• * 1.248

  Iudaei.
• * 1.249

  Eus. 4. hist. 5
• * 1.250

  Hier in epit. Paul. & in epist. ad Marcel. & passim in ep.
• * 1.251

  Ethnici.
• * 1.252

  Leo serm. de D. Laurent.
• * 1.253

  Prud. in hym de S. Laur.
• * 1.254

  Gen. 10.
• * 1.255

  Dam. in Syl.
• * 1.256

  Zonaras
• * 1.257

  Eus. lib. 2. de vit. Const ca. 7. 8. 9.
• * 1.258

  Sozom. lib. 1. cap. 9.
• * 1.259

  Turci.
• * 1.260

  Zonaras.
• * 1.261

  Vide Volat.
• * 1.262

  Iouium.
• * 1.263

  Aemil. l. 8.
• * 1.264

  Blond. l. 9 de. 2.
• * 1.265

  Haeretici.
• * 1.266

  Clem. l. 1. re∣cog.
• * 1.267

  Iren. l. 1. c. 2.
• * 1.268

  Cyp. ep. ad Iu¦batan. & l. 4. ep. 2.
• * 1.269

  Theodore de fab. haeret.
• * 1.270

  Aug. her. 59.
• * 1.271

  Epiph. haere. 75. Socra. l. 2. c. 35.
• * 1.272

  Hiero. in Iou & Vigil.
• * 1.273

  Aug. her. 82.
• * 1.274

  TErrae.
• * 1.275

  Sedes Apos∣tolicae.
• * 1.276

  Ep. 162.
• * 1.277

  Vide Tert. de praesc.
• * 1.278

  Aug. li. 2. de Doct. Christ. ca. 8.
• * 1.279

  Disiunctissi∣mae terrae.
• * 1.280

  Hier. in cat. scrip. eccl. & alii.
• * 1.281

  Principes.
• * 1.282

  Vide 12. tom. Surii.
• * 1.283

  Isa. 48.
• * 1.284

  Nationes ad Christum traductae.
• * 1.285

  1. Cor. 1.
• * 1.286

  1. Reg. 5.
• * 1.287

  Cumulus te∣stium.